Corona FAQ - Overzicht sociaalrechtelijke vragen

Telethuiswerk is verplicht bij alle ondernemingen, verenigingen en diensten voor alle personeelsleden, tenzij dit onmogelijk is omwille van de aard van de functie of de continuïteit van de bedrijfsvoering, de activiteiten of de dienstverlening.

Indien telethuiswerk niet kan worden toegepast, nemen de ondernemingen, verenigingen en diensten de maatregelen om de maximale naleving van de regels van social distancing te garanderen, in het bijzonder het behoud van een afstand van 1,5 meter tussen elke persoon.

Alle werkgevers zijn verplicht de personen aan te geven die niet kunnen telewerken.

Vanaf 9 juni mogen terugkeermomenten georganiseerd worden. Maximum 20% van de telewerkers mag gelijktijdig aanwezig zijn. Vanaf 1  juli zal thuiswerk enkel aanbevolen zijn, en dus niet langer verplicht.

Zie ook:

• Update: Coronavirus: preventiemaatregelen en arbeidsrechtelijke gevolgen
• ‘Covid-19’-telewerk (cao nr. 149)
• Coronatelethuiswerk
• Corona telewerkaangifte: verduidelijking van de RSZ
• Vanaf 9 juni de mogelijkheid tot één werkdag per week naar het werk 

De RVA heeft ingestemd om de notie van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht te versoepelen vanaf 13 maart 2020.

Ook de procedure voor tijdelijke inwerkloosheidstelling werd vereenvoudigd; bepaalde formaliteiten en administratieve verplichtingen zijn namelijk tijdelijk opgeschort.

Anderzijds werd voor de werknemers die tijdelijk werkloos werden gesteld wegens overmacht een tijdelijke en bijzondere compensatieregeling georganiseerd.

Zie ook:

• FAQ Werkloosheid (RVA)
• Tijdelijke werkloosheid wegens overmacht en coronavirusepidemie (COVID-19)
• Stelsel tijdelijke coronawerkloosheid weer toegankelijk voor alle ondernemingen
• Coronavirus: vereenvoudigde procedure tijdelijke werkloosheid opnieuw verlengd
• Versoepeld systeem van ‘coronawerkloosheid’ en tal van andere steunmaatregelen m.b.t. (tijdelijke) werkloosheid verlengd tot eind juni 2021 

Tijdelijke werkloosheid is niet mogelijk op geplande vakantiedagen. Ook al heeft de werkgever voor die periode tijdelijke werkloosheid wegens overmacht ingevoerd, de werknemer is niet tijdelijk werkloos tijdens de geplande vakantiedagen. Werknemers krijgen dus geen werkloosheidsuitkering tijdens die geplande vakantiedagen, maar wel vakantiegeld. 

Zie ook:

• Wat met de geplande vakantiedagen tijdens een periode van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht?

Een werkgever kan vrijwillig een aanvullende vergoeding toekennen aan tijdelijk werkloze werknemers. Die aanvullende vergoeding komt dan bovenop de werkloosheidsuitkeringen toegekend door de RVA, de bijkomende RVA-aanvulling van 5,63 euro per dag en eventueel een verplichte sectorale aanvulling (betaald door het fonds voor bestaanszekerheid of de werkgever). De werkloosheidsuitkering van de werknemer komt hierdoor niet in het gedrang.

De aanvullende werkloosheidsvergoeding is vrijgesteld van socialezekerheidsbijdragen. Wel moet de werkgever bedrijfsvoorheffing inhouden aan 26,5 %.

Zie ook:

• Onder welke voorwaarden kan een werkgever een aanvullende vergoeding toekennen aan tijdelijk werkloze werknemers?
• Tariefverlaging bedrijfsvoorheffing voor tijdelijke werkloosheidsuitkeringen

Wordt een werknemer arbeidsongeschikt tijdens een periode van tijdelijke werkloosheid, dan heeft hij of zij geen recht op gewaarborgd loon. Dat is immers geen dag van gewone activiteit voor de werknemer. De werknemer maakt dan onmiddellijk aanspraak op arbeidsongeschiktheidsuitkering.

Indien de werknemer al arbeidsongeschikt was voorafgaand aan de tijdelijke werkloosheid, dan is de werkgever slechts het gewaarborgd loon verschuldigd tot de aanvang van de tijdelijke werkloosheid wegens overmacht. Vanaf de eerste dag van de tijdelijke werkloosheid kan de werknemer aanspraak maken op een arbeidsongeschiktheidsuitkering van het ziekenfonds.

Zie ook:

Wat als een werknemer ziek wordt tijdens een periode van tijdelijke werkloosheid?

De werkgever is het loon voor de feestdagen verschuldigd voor de feestdagen die vallen in de periode van 14 kalenderdagen die volgt op aanvang van de tijdelijke werkloosheid wegens overmacht. Voor de feestdagen na die periode van 14 kalenderdagen heeft de werknemer recht op een werkloosheidsuitkering. Let wel, de regels zijn anders bij economische werkloosheid.

Het antwoord zal ook anders zijn bij een volledige schorsing dan bij een gedeeltelijke schorsing van de arbeidsprestaties wegens overmacht.

Zie ook:

• Moet een werkgever loon betalen voor een feestdag tijdens een periode van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht?

De werkloosheidsuitkering van de RVA houdt geen rekening met geplande loonsverhogingen. De werkloosheidsuitkering neemt als berekeningsbasis het gemiddeld dagloon waarop de werknemer normaal recht had voorafgaand aan de (tijdelijke) werkloosheid.
De RSZ bevestigde dat de werkgever rekening mag houden met het hypothetisch verhoogde loon voor de berekening van de aanvulling op de werkloosheidsuitkering.

Zie ook:

• Aanvullende vergoeding voor tijdelijk werkloze werknemers – Wat met een loonsverhoging die in het verschiet lag?

Respecteert de werkgever de opzeggingstermijn niet, dan is hij een opzeggingsvergoeding verschuldigd aan de werknemer. Die wordt berekend op basis van het lopend loon voor de opzeggingstermijn die de werkgever had moeten respecteren of voor de nog resterende opzeggingstermijn. Welk loon moet de werkgever in aanmerking nemen?

Zie ook:

• Hoe de opzeggingsvergoeding berekenen bij een ontslag tijdens de periode van tijdelijke werkloosheid?

Ook tijdens de schorsing van de arbeidsovereenkomst kunnen werkgever en werknemer de arbeidsovereenkomst opzeggen. De gevolgen van de opzegging verschillen afhankelijk van de schorsingsgrond. Bij economische werkloosheid zijn de regels anders dan bij tijdelijke werkloosheid wegens overmacht. Het antwoord is ook afhankelijk van wie de overeenkomst beëindigt.

Zie ook:

• Wat zijn de gevolgen van een beëindiging van de arbeidsovereenkomst tijdens een periode van tijdelijke werkloosheid?

Telewerken kan even goed vanuit een andere plaats van de woonplaats van de werknemer. Maar om in het buitenland te telewerken, moet de werknemer de werkgever op de hoogte brengen en diens toestemming krijgen. Er kunnen immers gevolgen zijn op fiscaal vlak en op het vlak van sociale zekerheid.

Zie ook:

• Telewerken in het buitenland: waar moet u op letten?

In de huidige stand van de wetgeving zijn maaltijdcheques alleen vrijgesteld van bijdragen als ze toegekend worden voor dagen waarop er effectieve arbeidsprestaties worden geleverd. Daarom kunnen maaltijdcheques niet worden toegekend voor:

• dagen van tijdelijke werkloosheid;
• dagen waarop de werknemer is vrijgesteld van prestaties.

Dit wil ook zeggen dat werknemers die effectief prestaties leveren via telewerk wel het recht behouden op hun maaltijdcheques vrij van RSZ, want het gaat immers om effectieve prestaties.

Zie ook:

• Maaltijdcheques en socialezekerheidsbijdragen (SocialEye, juridische module)
• Sociale bijdragen en maaltijdcheques (SocialEye, praktische module)

De dagen waarop een werknemer tijdelijk werkloos is door overmacht tellen normaal gezien niet mee voor de berekening van het vakantiegeld en de vakantieduur. Maar de regering maakt voor een beperkte periode een uitzondering voor tijdelijke werkloosheid omwille van het coronavirus.

Zie ook:

• Afwezigheden gelijkgesteld met normale effectieve arbeid
• Coronawerkloosheid in laatste kwartaal 2020 telt mee voor opbouw vakantierechten

Telewerk kan occasioneel of structureel zijn. Voor bedrijven die nog geen regeling van occasioneel of structureel telewerk hadden ingevoerd, voorziet cao nr. 149 in een nieuwe vorm van telewerk, het Covid-19-telewerk (tot eind 2021).

De formaliteiten hangen af van de vorm van telewerk.



Zie ook:

• Thuiswerk en telewerk (thematische fiche, SocialEye)
• Welke formaliteiten naleven voor telethuiswerk? Is de werkgever verplicht om een onkostenvergoeding toe te kennen?
• Cao nr. 149 regelt telewerk in ondernemingen zonder sociaal akkoord

Een werkgever moet (tenzij anders overeengekomen) de telethuiswerker alle hulpmiddelen ter beschikking stellen die nodig zijn voor de uitvoering van het werk. Die verplichting geldt ten aanzien van elke werknemer, ook ten aanzien van de werknemer die structureel telewerkt. Kan of wil de werkgever geen materiële hulpmiddelen ter beschikking stellen, dan staat hij in voor de financiering ervan. Vandaar ook het begrip “kosten eigen aan de werkgever”.

Maak een onderscheid tussen de terugbetaling van werkelijke kosten en de toekenning van een forfaitaire kostenvergoeding.

Zie ook:

• Welke onkostenvergoeding kan een werkgever toekennen aan telethuiswerkers?
• Welke formaliteiten naleven voor telethuiswerk? Is de werkgever verplicht om een onkostenvergoeding toe te kennen?
• Thuiswerkvergoeding bedraagt 144,31 EUR voor tweede kwartaal 2021

De werkgever is geen woon-werkvergoeding verschuldigd voor de dagen dat de werknemer van thuis uit werkt. Er is die dag helemaal geen woon-werkverplaatsing. De werknemer heeft dus geen verplaatsingskosten. Het is dan ook logisch dat de werkgever deze onkosten niet vergoed.

Dat betekent niet dat de werkgever nooit een verplaatsingsvergoeding is verschuldigd. 

Zie ook:

• Moet de werkgever nog een verplaatsingsvergoeding toekennen aan werknemers die steeds thuis werken?
• Lockdown geen invloed op vrijstelling fietsvoordeel

Tenzij het door de overheid verplicht wordt, is telewerk vrijwillig. Telewerk is dus geen recht voor een werknemer, en de werkgever kan de werknemer niet verplichten om thuis te werken.

Zie ook:

• Kan de werkgever telethuiswerk verplichten?
• Kan een werkgever zijn werknemers verplichten om te komen werken?

Een werkgever kan werknemers niet zomaar verplichten om vakantie te nemen op een tijdstip dat hem goed uitkomt. Er moet rekening gehouden worden met specifieke afspraken op sectorniveau en op ondernemingsniveau.

Zie ook:

• Kan een werkgever werknemers verplichten om vakantie te nemen?

Een werknemer kan niet zomaar de geplande vakantiedagen annuleren of verplaatsen. De werknemer kan de gemaakte afspraken niet zomaar wijzigen. Om de vakantiedagen te annuleren of te verplaatsen heeft de werknemer het akkoord van de werkgever nodig.

Zie ook:

• Kan een werknemer geplande vakantiedagen annuleren?

De elektronische arbeidsovereenkomst is de oplossing om efficiënt de afspraken tussen werkgever en werknemer vast te leggen in een schriftelijke overeenkomst. Een arbeidsovereenkomst ondertekend met behulp van een elektronische handtekening die wordt gecreëerd door de elektronische identiteitskaart wordt namelijk gelijkgesteld met een papieren arbeidsovereenkomst ondertekend door middel van een handgeschreven handtekening.

Zie ook:

Hoe een overeenkomst met een werknemer efficiënt van op afstand ondertekenen?

Een werkgever heeft de plicht om ervoor te zorgen dat werknemers kunnen werken in behoorlijke omstandigheden met betrekking tot hun veiligheid en gezondheid (Arbeidsovereenkomstenwet, art. 20, 2°). Een werkgever kan heel wat preventiemaatregelen nemen. Wanneer die preventiemaatregelen maken dat de werkgever persoonsgegevens verwerkt, met name de gezondheidsgegevens van werknemers, moet ook de Algemene Verordening Gegevensbescherming (GDPR)  worden nageleefd.

De Belgische Gegevensbeschermingsautoriteit (GBA) spreekt zich ook uit over een aantal concrete situaties.

Zie ook:

Preventiemaatregelen en de verwerking van persoonsgegevens van werknemers

Om het mogelijk te maken jobstudenten in te zetten om de door de coronacrisis verhoogde werkdruk in sectoren zoals de voeding te helpen verlichten, heeft de regering beslist om de uren die een student presteert tijdens het 2e kwartaal 2020, niet mee te laten tellen voor het contingent van 475 uren per jaar.

Dit geldt ook voor het 4^e kwartaal 2020 en het 1^e kwartaal 2021, maar dan enkel voor arbeid gepresteerd in de zorgsector en het onderwijs.

Voor het 2^e kwartaal 2021 werd dit verlengd, en wordt de zorgsector uitgebreid met de vaccinatiecentra.

Zie ook:

• Coronavirusepidemie en berekening van het quotum van 475 uren
• Uitbreiding van het studentenwerk tijdens het 2^e kwartaal 2020
• Studentenarbeid in zorgsector en onderwijs: uren vierde kwartaal 2020 en eerste kwartaal 2021 vallen buiten 475-uren-contingent
• Studentenarbeid in zorg en onderwijs tijdens tweede kwartaal van 2021 is vrij van bedrijfsvoorheffing 

De combinatie werk-privéleven is niet gemakkelijk voor thuiswerkende ouders met schoolgaande kinderen tijdens de coronacrisis. Het corona-ouderschapsverlof gaf ouders van 1 mei tot 30 september 2020 de mogelijkheid om extra verlof op te nemen en zo voor hun kinderen te zorgen. 

Zie ook:

• Het corona-ouderschapsverlof (SocialEye, Praktische module)
• Corona-ouderschapsverlof  

Bedrijven in herstructurering of in moeilijkheden kunnen in bepaalde gevallen ook een corona-tijdskrediet voorstellen aan hun werknemers. In bepaalde gevallen kan ook beroep gedaan worden op de corona-landingsbaan.

Zie ook:

• ‘Corona-tijdskrediet’ voor ondernemingen die zijn erkend als onderneming in herstructurering of in moeilijkheden
• ‘Corona-tijdskrediet landingsbanen’
• Tijdskrediet in COVID-19-tijden

De federale regering wil ervoor zorgen dat er voldoende werknemers aanwezig zijn om de vitale sectoren in ons land draaiende te houden.

Zij mogen bijvoorbeeld meer overuren presteren, opeenvolgende overeenkomsten van bepaalde tijd sluiten, en het gezelschap krijgen van collega’s uit andere sectoren en collega’s met een studentencontract.

Zie ook:

• Vrijwillige overuren en coronavirusepidemie
• Ter beschikking stelling van werknemers aan gebruikers – Afwijking in het kader van de strijd tegen de verspreiding van COVID-19
• Opeenvolgende overeenkomsten voor bepaalde tijd – Specifieke afwijking m.b.t. COVID-19
• De arbeidsovereenkomst voor studenten – Bijdrageplicht sociale zekerheid
• Federale regering verlengt en breidt steunpakket uit
• COVID-19: fiscale implicatie van de verhoging van de kostenvergoeding voor vrijwilligers
• Ook tijdens tweede kwartaal van 2021 verhoogd kostenplafond voor vrijwilligers in cruciale sectoren en essentiële diensten
• Tijdelijke werklozen mogen tewerkgesteld worden in essentiële sectoren
• Vrijstelling sociale werkgeversbijdragen op contingent extra vrijwillige overuren in cruciale sectoren uitgebreid tot 30 juni 2021
• Tijdelijke uitbreiding van de vrijstelling van de SWT-bedrijfstoeslag bij werkhervatting

De overheid heeft samen met sociale partners een ‘generieke gids’ opgemaakt die ondernemingen een houvast moet bieden bij de stapsgewijze heropbouw van de economische activiteiten. Op die manier kunnen bedrijven er alles aan doen om een nieuwe golf van coronabesmettingen te helpen voorkomen. Er zijn ook verschillende sectorgidsen beschikbaar.

Zie ook:

• Coronavirus – Sectorgidsen

Binnenkort is telewerk niet langer verplicht. Kan de werkgever de werknemer dan verplichten om naar de onderneming te komen, en dus niet langer (alleen) van thuis uit te telewerken?

Zie ook:

• Kan een werkgever zijn werknemers verplichten om te komen werken?

Werknemers in quarantaine kunnen een loon blijven ontvangen wanneer telewerk mogelijk is. Als dit niet mogelijk is, kunnen zij recht hebben op een uitkering wegens tijdelijke werkloosheid.

Zie ook:

• Riziv introduceert ‘quarantainegetuigschrift
• Uitbreiding van de gevallen waarin gebruik gemaakt kan worden van het quarantaineverlof
• COVID-19 – Quarantaine van de werknemer

De werknemer heeft ook het recht op afwezig te blijven van het werk om voor zijn kind te zorgen wanneer de instelling die zijn kind opvangt gesloten wordt vanwege een maatregel die de verspreiding van het coronavirus moet beperken.

Zie ook:Tijdelijke werkloosheid wegens overmacht en coronavirusepidemie – Afwezigheid om voor een kind te zorgen

Gepensioneerde verplegers, dokters, gezondheidsmedewerkers en andere beroepen die worden opgeroepen in de strijd tegen het coronavirus mogen tijdens de coronacrisis onbeperkt bijverdienen boven op hun pensioen. De wetgever zorgt ervoor dat deze beroepsinkomsten – tijdelijk - niet meetellen voor de cumulatieregels voor bijverdienen. En neemt hij maatregelen om de impact van corona te beperken op het pensioen van bijklussende gepensioneerden die tijdelijk werkloos zijn gevallen en gepensioneerden die een vervangingsinkomen of financiële compensatie ontvangen. Tijdens de crisisperiode zullen deze uitkeringen en vergoedingen geen invloed hebben op de uitbetaling van de pensioenen. De maatregelen gelden (voorlopig) tot eind maart 2021.

Zie ook:

• Wettelijke ingrepen om impact op pensioenen te vermijden
• Toegelaten arbeid voor gepensioneerden
• Toekenningsvoorwaarden betreffende het rustpensioen
• Corona-maatregel: aanpassingen tijdelijke werkloosheid ten gevolge van de corona-crisis
• Pensioen en corona-inkomsten cumuleren mag tot eind juni 2021 

Er geldt een registerplicht voor werkgevers of gebruikers die tijdelijk een beroep doen op werknemers of zelfstandigen die in het buitenland verblijven of wonen. 
Zie ook:
Registerplicht in alle bedrijven en verlenging van de veiligheidsmaatregelen

Grensarbeiders mogen de grens nog over. Frankrijk eist een attest als bewijs dat het nodig is om de grens over te steken.

De FOD WASO stelt enkele modellen ter beschikking:

• Certificat prouvant la nécessité de traverser la frontière pour les travailleurs frontaliers résidant en France
• Certificate providing the need to cross the border

De bevoegde autoriteiten van België hebben daarnaast overeenkomsten gesloten met onze buurlanden die duidelijkheid verschaffen over de situatie van de grensarbeiders in de context van de Covid-19 gezondheidscrisis. De overeenkomsten bepalen dat werknemers die ten gevolge van de COVID-19 gezondheidscrisis van thuis uit werken belastbaar kunnen blijven in de Staat waar ze, vóór het uitbreken van de crisis, hun beroepsactiviteit uitoefenden. Ook met andere landen werden dergelijke verdragen afgesloten.

• Covid-19 en grensoverschrijdende arbeid: enkele nuttige FAQ

Wat met de loonbonus cao 90 wanneer het onmogelijk wordt om de vooropgestelde doelstellingen te halen? En stel dat de doelstellingen toch worden gehaald, op welk bedrag heeft de werknemer die tijdelijk werkloos was dan recht?

De deadline voor een loonbonusplan met een referteperiode van een volledig kalenderjaar blijft eind april. Wel voorziet de FOD WASO wat meer flexibiliteit bij de inspraakprocedure voor de werknemers. Het register in de onderneming kan tijdelijk worden vervangen door een procedure via e-mail.

Zie ook:

• Wat is de impact van COVID-19 op de loonbonus cao 90?
• Voor de loonbonus cao 90 geldt een strictke deadline. Is er uitstel mogelijk wegens COVID-19?

Ja. De werknemer heeft het recht om van het werk afwezig te zijn gedurende de tijd die nodig is voor de vaccinatie tegen COVID-19. Dit is een afwezigheid volgens de regeling van het klein verlet, waarvoor de werknemer zijn normale loon behoudt.

Zie ook:

• Vaccinatieverlof en coronavirusepidemie (COVID-19) (Praktische module)
• Vaccinatieverlof (Juridische module)
• Werknemer krijgt klein verlet voor vaccin tegen coronavirus (SocialEye Nieuws)