HSE-expert 2.0 volgens ESG-regelgeving

De HSE-expert heeft een upgrade nodig volgens de ESG-regelgeving

De verplichte rapportering van ESG-cijfers benadrukt de groeiende focus op duurzaamheid en verantwoordelijkheid van bedrijven in Europa. Het brengt eveneens meer verantwoordelijkheden mee voor bedrijven. Wat is de toegevoegde waarde van de HSE-professional om deze noodzakelijke stappen te nemen? 

Hildegard Deweerdt aan het woord

We praten met Hildegard Deweerdt, milieu-expert en milieuwetenschapper. Deze gewaardeerde auteur bij Wolters Kluwer weet als geen ander waar de HSE-professional vandaag tegenaan loopt.  

Ze vertelt ons wat deze spilfiguur te wachten staat en waar de milieucoördinators, preventieadviseurs en veiligheidscoördinators vandaag al kunnen schakelen om in 2024 conform te zijn.

De oorsprong van de ESG-regulering

ESG is een acroniem dat staat voor Environmental, Social en Governance (Milieu, Maatschappij en Bestuur). Het concept vindt zijn oorsprong in de triple bottom line, een raamwerk waarin wordt benadrukt dat bedrijven hun belangen moeten afwegen en niet alleen op winst moeten focussen. ESG is een evolutie van dit concept. Het is met andere woorden de toezichthouder van de Europese Green Deal.  

Aangezien deze drie aspecten vrijwel bij elk bedrijf van toepassing zijn, wordt ESG op grote schaal gebruikt door internationale organisaties om duurzaamheid te meten. De meest gebruikte duurzaamheidsstandaarden ter wereld, zoals die van het Global Reporting Initiative (GRI), zijn gebaseerd op ESG.  

Bovendien zal het Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), een duurzaamheidsregelgeving die in 2023 door de Europese Commissie wordt ingevoerd, ook ESG als basis hanteren. Daardoor zal ESG een centrale rol blijven spelen in het meten en rapporteren van duurzaamheidsprestaties van bedrijven. 

De grootste uitdagingen rond ESG-rapportering voor de HSE-expert

Er staat de komende maanden veel te gebeuren in zowat elke afdeling van een onderneming, maar er rust bijzonder veel druk op de schouders van de HSE-expert. Die rol krijgt binnen de nieuwe verplichting rond het rapporteren van ESG-cijfers een prominente plaats in een onderneming, ongeacht de sector.  

Milieucoördinatoren krijgen meer sturing, meer handvaten om te rapporteren. Dat is zeker positief. Maar niet elke HSE-rol krijg zoveel vrijheid, tijd en interne resources om data te capteren voor ESG-rapportering. De grootste uitdaging is misschien wel het verzamelen van gegevens, juiste gegevens dan nog wel. Niet elk bedrijf is klaar voor deze transparante manier van werken.  

De HSE-professional heeft zeker het juiste mandaat om hier de eerste stappen te zetten, mocht de transparantie rond cijfermateriaal een werkpunt zijn in de organisatie.  

Het belang van juiste cijfers

Data is er niet altijd bij de vleet, laat Hildegard ons weten. Cijfers en data kunnen ook misleidend zijn. Zolang er geen wettelijke verplichting of officiële verantwoording nodig is om te rapporteren, zien we dat cijfers niet altijd betrouwbaar zijn.  

“Wat je ook doet, doe niet aan greenwashing”, zegt onze experte. “Een bedrijf heeft geen baat bij het verbloemen of uitvinden van groei in duurzame activiteiten.” 

Bescheidenheid siert en is bovendien meer doenbaar

Hildegard Deweerdt haalt ineens een tweede grote uitdaging aan. “Start bescheiden!”  

Het kan best een overrompeling worden wanneer een bedrijf zich van de ene dag op de andere wil toespitsen op een hele resem ESG-posten om over te rapporteren. Sommige zijn nog niet wettelijk verplicht. “Het heeft geen zin om groots te starten en heel veel cijfermateriaal te betrekken in de rapportage als het achteraf als een kaartenhuisje in elkaar valt”, vertelt Hildegard.  

Onze experte adviseert de HSE-professional om vooral de wettelijke verplichte data te linken aan de materiality materix van een onderneming. In deze materiality matrix zijn de voornaamste ESG-topics in kaart gebracht waar alle stakeholders verwachten een duurzaam verschil te maken.  

Kmo’s gaan de grootste sprongen moeten nemen

Veel kmo’s hebben zware klappen gekregen tijdens de COVID-crisis. 

Beperkte financiële reserves maakten kmo's kwetsbaar voor de economische neergang. Stijgende energieprijzen drukten winstmarges verder omlaag, waardoor herstel en overleving een pak uitdagender werd.  

Verplichte investeringen in duurzaamheid legden extra financiële druk op kmo's. Hoewel duurzaamheid belangrijk is, verzwakte het op korte termijn hun financiële positie. Die bedrijven hebben een opeenstapeling van uitdagingen ervaren, waardoor ze achterop zijn geraakt. Het is cruciaal om passende ondersteuning te bieden om hun veerkracht en groei te bevorderen en hen te helpen een duurzame toekomst tegemoet te gaan.  

Over COVID gesproken...

De invloed van COVID-19 op de implementatie van de ESG-plannen is groot. Zelfzorg, mindfulness, veiligheid, uitval en welzijn staan meer dan ooit op de agenda. Het heeft bedrijven in sommige gevallen wakker geschud. Organisaties zijn de meerwaarde van duurzaam handelen meer gaan inzien. Het is daarbovenop een economische troef voor bedrijven om ESG-compliant te zijn. Sinds de COVID-crisis zijn mensen meer gaan nadenken over een ideale werkomgeving. Dat geeft een streepje voor in de war for talent. 

De garantie tot levering van goederen stond ineens ook hoog op de prioriteitenlijst. Denk maar aan het schip dat vastzat in Panama. Cruciale levensgoederen (zoals mondkapjes), hebben liever niet al te veel afhankelijkheden. Lokaal handelen en snellere schakels vormen zijn eveneens een onderdeel van duurzamer ondernemen.  

Trial and error: dat is toegestaan!

Het hoeft niet altijd vlekkeloos te verlopen. ESG-ambities zijn geen one shot engagements. Een ESG-plan geeft een HSE-expert de ruimte om te proberen beter te doen voor milieu, mens en omgeving. Rome is niet in één dag gebouwd. Dat geldt ook voor een haalbaar en betrokken ESG-plan.  

Ook Hildegard Deweerdt doet haar ervaring uit de doeken wanneer ze ons vertelt over een poging tot een groene zone op het werk, een bijenweide. Haar initiatief werd niet vanaf de eerste poging een succes. De aanhouder wint echter, want de ervaring die ze opdeed zorgde voor een geslaagde tweede poging.

Van een idee naar de praktijk

Het is één ding om leuke ESG-gerelateerde plannen uit te werken, maar ze omzetten in de praktijk is andere koek. Hoe de organisatiestructuur is opgebouwd straalt af op de efficiëntie van deze implementatie. De rol van de HSE-professional is hierin cruciaal.  

De HSE-professional staat vaak onder de algemeen directeur. Hij of zij heeft het mandaat om de lead te nemen in een dataverzamelingsproces. Ziekteverzuim, gendergelijkheid, ... het zijn gekende variabelen voor de HSE-expert en ze behoren terecht tot het sociaal luik van een rapportage.  

Een preventieadviseur of milieucoördinator zal misschien minder zicht hebben op bijvoorbeeld digitale data. Hij moet echter wel de mogelijkheid krijgen om data te verzamelen bij andere departementen. Anders kan er nooit sprake zijn van een 360°-benadering van zo’n verslag.  

Het omzetten van een idee naar de praktijk zit hem dus absoluut in de juiste mandaten toekennen en een transparante organisatiestructuur voorzien.

Een ESG-plan geïntegreerd in de bedrijfsstrategie

We weten inmiddels dat duurzaam ondernemen geen vertakking meer vormt van een onderneming. Elk bedrijf hoort duurzaam ondernemen in de purpose van de bedrijfsstrategie te integreren.  

Er zijn behoorlijk wat verplichtingen van de Europese commissie rond rapportering. Dat is niet nieuw. Wat wel gaat veranderen is de evolutie van een louter financiële rapportage naar een meer ESG-gebaseerd verslag.

De rol van technologie in rapportering van ESG-cijfers

Hildegard maakt onmiddellijk een belangrijke kanttekening: “Technologie is een onderdeel van een goed functionerende ESG-rapportage, maar het is geen doel op zich.” 

In de CSRD-richtlijnen is bijvoorbeeld een canvas in de maak om na te gaan in welk formaat je cijfers moet uploaden. Daar is technologie zeker een meerwaarde.  

De grote valkuil is echter wanneer bedrijven automatisering als oplossing beschouwen voor een stroeve datastructuur. Processen die niet goed beschreven zijn horen niet in een geautomatiseerde flow. Zorg eerst dat het proces klopt en cijfers netjes opgeschoond zijn. Opnieuw: let op de kwaliteit van je data, haalt Hildegard aan. Dan pas is automatisering en technologie aan de orde.  

Technologie kan zeker een hulpmiddel zijn om goed te rapporteren. Denk maar aan het nut van kennisbanken of templates, checklists... om snel en correct te werk te gaan.  

senTRAL is zeker een betrouwbare databron om informatie te verzamelen. Er zit unieke, bruikbare en tastbare informatie in.

De HSE-expert van de toekomst

De rol van milieucoördinator, preventieadviseur of veiligheidscoördinator gaat er in de toekomst helemaal anders uitzien. Die rol zal vandaag al moeten evolueren om de ESG-rapportering in goede banen te leiden.

Dit profiel zal... 

• meerdere mensen contacteren om betrouwbare data te verzamelen 
• processen vereenvoudigen om dataverzameling efficiënter te maken 
• data moeten controleren om juistheid te garanderen 
• meer inzichten moeten krijgen in de materiality matrix 
• een meer sturende rol krijgen alsook cijfermatig sterk in de schoenen moeten staan  
• misschien een nieuwe functie krijgen als ESG-projectmanager of lead in ESG rapporteren

Het ultieme advies van onze expert

Er staan boeiende tijden te wachten voor HSE-professionals. Als ze het goed aanpakken kunnen ze bewust promoveren en een upgrade krijgen van hun functie in de onderneming. Just jump! 

Bekijk het volledige interview hier. 

ESG is brandend actueel. Hebt u de basics beet? Doe nu de quiz!