Francis Desterbeck en Jan Van Droogbroeck over Verbeurdklaring en strafzaken

Neemt het belang van inbeslagnemingen en verbeurdverklaringen in strafzaken toe?

Desterbeck: Dat is onbetwistbaar zo, en het gaat inmiddels om duizelingwekkende bedragen. Dat blijkt onder meer uit de jaarverslagen van het Centraal Orgaan voor de Inbeslagneming en de Verbeurdverklaring (‘COIV’), het nationaal kenniscentrum van het openbaar ministerie inzake beslag en verbeurdverklaringen, dat ook vermogensbestanddelen uit misdrijven beheert.

In 2023 had het COIV een bedrag van 109.885.855,89 EUR in beslag genomen gelden op zijn financiële rekening, en beschikte het over 6.958.155,42 EUR aan crypto-activa in zijn portefeuille. Via de Finshops van de FOD Financiën werden in 2023 voor 5.246.304,04 EUR in beslag genomen goederen verkocht.

Op meer lokaal niveau gaf de procureur-generaal van Gent in zijn mercuriale bij de aanvang van dit gerechtelijk jaar een inkijk in het werk van de vermogenscel, die op zijn parket-generaal werd georganiseerd. Via onder meer borgsommen, verbeurdverklaarde rekeningen, verkoop en veilingen en machtigingen van overschrijvingen werd in het gerechtelijk jaar 2024-2025 in Gent alleen een bedrag van 942.591,15 EUR ingevorderd. Daarnaast werd er via Europese certificaten een totaal bedrag van 3.609.736,91 EUR overgedragen.

In 2023 werden er 165 dossiers voor de opstart van een strafuitvoeringsonderzoek aangelegd, goed voor een potentieel te innen bedrag van 10.570.588,61 EUR. In 2024 waren dat er 178, goed voor een potentieel te innen bedrag van 22.361.588,52 EUR.

Vandaar de derde uitgave van jullie werk?

Desterbeck: Dat is één van de redenen. Daarenboven zijn wetgeving en rechtspraak in de loop van de jaren alsmaar geëvolueerd en toegenomen in belang en omvang. Eén voorbeeld: we besteden in de nieuwe uitgave ruim aandacht aan het COIV zelf. Het COIV werd oorspronkelijk beheerst door een wet uit 2003, maar die wet moest na een vijftal fundamentele wijzigingen in 2018 volledig herzien worden. Dit maakt de vorige uitgaven op dit punt natuurlijk achterhaald voor de praktijk.

En dat is maar één voorbeeld. Ook de andere toepasselijke wetgevingen ondergingen wijzigingen, niet in het minst omdat de materie, gezien haar internationaal karakter, in belangrijke mate vanuit Europa wordt aangestuurd. België zet de Europese richtlijnen overigens op een voorbeeldige manier in zijn nationale wetgeving om.

Het toegenomen belang van het onderwerp blijkt ook uit de toegenomen omvang van de uitgave zelf. De eerste uitgave uit 2007 (verzorgd door mijzelf alleen) telde 103 bladzijden, de tweede van tien jaar later (met mijzelf en Jan Van Droogbroeck als auteur) 151. De huidige, derde uitgave, omvat meer dan het dubbel van dit aantal bladzijden.

Er bestaat ook een grote behoefte aan kennisdeling in de, toegegeven, erg technische materie.

Hoezo?

Desterbeck: Enkele weken geleden publiceerde De Tijd een interview met minister Verlinden, waarin ze meldde dat er met de Verenigde Arabische Emiraten een uitleveringsakkoord bestaat, dat werkt, maar dat ze ook akkoorden wil afsluiten over het confisqueren van de villa’s en appartementen van drugsbaronnen.

De minister beklemtoonde in het interview zeer terecht de ravages, die drugcriminaliteit aanricht. Drugbaronnen vergaren fortuinen met hun handel, die niet alleen enorme schade aanricht bij de verslaafden zelf, maar die ook aan de basis ligt van onder meer geweldsdelicten, zedenfeiten en familiale moeilijkheden, waarbij vaak kinderen de grootste slachtoffers zijn.

De minister laat in het interview uitschijnen dat in de materie geen akkoorden met de Emiraten bestaan inzake beslag en verbeurdverklaring, maar daar is ze minstens onvolledig. De juridische basis voor die inbeslagnemingen en verbeurdverklaringen bestaat wel degelijk. Artikel 17 van het rechtshulpverdrag met de Verenigde Arabische Emiraten van 9 december 2021 bevat een uitgebreide regeling over het beslag en de verbeurdverklaring van opbrengsten en hulpmiddelen van misdrijven.

Omwille van het internationaal karakter van de drugtrafiek en omdat het Belgische drugmilieu vaste voet aan de grond lijkt te hebben gekregen in Dubai heb ik In een AFT-artikel van enkele maanden geleden overigens de aandacht gevestigd op die bepaling.

Nederlands onderzoek heeft uitgewezen dat een XTC-pil, die je in Nederland koopt voor 4 euro, in Engeland verkocht wordt voor 8 pond. Koop je diezelfde pil in Brisbane, dan kost je die 15 Australische dollar. Dit ontlokte de Nederlandse procureur-generaal Sue Preenen bij de opening van het gerechtelijk jaar te Gent de bedenking: ‘Je zou als XTC-handelaar gek zijn als je alleen maar nationaal zou denken’, wat uiteraard de evidentie zelf is.

Ik neem aan dat artikel 17 van het VAE-verdrag nog moet ‘gefinetuned’ worden, maar de minister zou bij de publieke opinie flink kunnen scoren in positieve zin mocht het illegale gewin van grote drugcriminelen in het buitenland kunnen afgepakt worden en door verbeurdverklaring ten bate van de gemeenschap hier kunnen aangewend worden.

Waarom moeten mensen het boek kopen?

Van Droogbroeck: Wie is er geïnteresseerd in een analyse van de juridische aspecten van beslag en confiscatie? De doelgroep is zeer ruim, bijvoorbeeld academici en studenten. Maar vooral ook rechtspractici: magistraten, advocaten, gerechtspersoneel, ….

De lezer vindt in het boek een geactualiseerde synthese van de materie. Het boek is ook een praktijkgericht instrument: er zijn veel verwijzingen naar relevante rechtspraak van het Hof van Cassatie en relevante wetgeving opgenomen in het boek. Het boek is ook geschreven door auteurs die al jarenlang in de eigen beroepspraktijk de besproken wetgeving bestuderen en toepassen.

Het boek is uniek in het juridische wereld. De behandelde stof komt ook aan bod in andere boeken en vooral heel wat tijdschriftartikels die deelaspecten behandelen. Er bestaat momenteel echter geen alternatieve Nederlandstalige publicatie die een geactualiseerd algemeen overzicht geeft van zowel beslag als verbeurdverklaring, waarin ook de rol die Centraal Orgaan voor de Inbeslagneming en Verbeurdverklaring (COIV) speelt in de buitgerichte aanpak van criminaliteit uitvoerig aan bod komt.