Jakimi orzeczeniami Trybunału Sprawiedliwości UE i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka żyli polscy prawnicy w 2022 r.? Czy były to orzeczenia tylko w polskich sprawach? Jakich konkretnych zagadnień dotyczyły? Czy były to rozstrzygnięcia nowe czy może także starsze?
Na te właśnie pytania znajdziesz odpowiedzi w naszym raporcie przedstawiającym TOP-5 najczęściej wyszukiwanych orzeczeń obu sądów europejskich przez Użytkowników programów LEX w ubiegłym roku.
Wyrok C-260/18 (Dziubak) i inne wyroki dotyczące kredytów frankowych
Kolejnego wyroku przedstawiać właściwie nie trzeba. To wyrok w sprawie Dziubak z 2019 r., który jest pierwszym wyrokiem TSUE wydanym na podstawie pytań sądu z Polski dotyczących kredytów walutowych i który wprowadził rewolucyjne zmiany w sporach między frankowiczami a bankami w naszym kraju, przechylając szalę argumentów prawnych na rzecz kredytobiorców. Dla przypomnienia, Trybunał unijny orzekł w nim, że nieuczciwe klauzule dotyczące różnic kursowych nie mogą być zastąpione przepisami ogólnymi polskiego kodeksu cywilnego. Co więcej: jeżeli po usunięciu nieuczciwych warunków charakter i główny przedmiot tych umów może ulec zmianie w zakresie, w jakim nie podlegałyby one już indeksacji do waluty obcej równocześnie, podlegając stopie oprocentowania opartej na stopie obowiązującej w odniesieniu do tej waluty, prawo Unii nie stoi na przeszkodzie unieważnieniu tych umów.
Na marginesie, Trybunał unijny wydał także inne wyroki dotyczące kredytów frankowych, które cieszyły się znaczną popularnością wśród Użytkowników programów LEX. Aby jednak zestawienia TOP-5 nie uczynić monotonnym merytorycznie i pozwolić się zaprezentować również wyrokom dotyczącym innych tematów, wymieniamy je wszystkie w tym miejscu obok wyroku sprawie Dziubak. Są to:
trzy polskie wyroki w sprawach:
- C-383/18 (Lexitor), w którym TSUE orzekł, że prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej jego spłaty obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta,
- C-212/20 ("A." S.A.), w którym TSUE stwierdził konieczność zapewnienia przejrzystości postanowień umownych w sprawach frankowych
- C-80/21-C-82/21 (D.B.P. i M.) potwierdzający zakaz sądowego uzupełniania wadliwej umowy kredytu frankowego, oraz
trzy zagraniczne wyroki w sprawach:
- C-26/13 (Kásler), w którym po raz pierwszy stwierdzono, że warunki umowy kredytu frankowego muszą być na tyle zrozumiałe dla kredytobiorcy, aby mógł on oszacować całkowity koszt zaciągniętego przez siebie kredytu, a niewykonanie tego obowiązku przez bank prowadzi do abuzywności umownej klauzuli przeliczeniowej
- C-186/16 (Andriciuc), zgodnie z którym ciężarem ryzyka walutowego w umowach kredytu frankowego obciążony jest bank a nie kredytobiorca, i, co za tym idzie, bank przed zawarciem umowy o kredyt musi przedstawić ewentualne wahania kursów wymiany i ryzyko wiążące się z zaciągnięciem kredytu w walucie obcej
- C-776/19 (BNP Paribas Personal Finance), potwierdzający dotychczasową linię orzeczniczą TSUE co do przedawnienia roszczeń konsumentów wynikających z dyrektywy 93/13 o nieuczciwych warunkach w umowach konsumenckich, zgodnie z którą wobec konsumenta, który zawarł umowę kredytu denominowanego w walucie obcej i nie ma wiedzy o jej nieuczciwych warunkach, nie może obowiązywać jakikolwiek termin przedawnienia w odniesieniu do zwrotu kwot zapłaconych na ich podstawie.
Wyrok C-935/19 (Grupa Warzywna)
Trzecie miejsce na liście TOP-5 najpopularniejszych orzeczeń zajmuje polski wyrok z 2021 r. dotyczący podatku VAT. Chodzi o wyrok w sprawie Grupa Warzywna, w którym TSUE uznał za sprzeczne z prawem unijnym automatyczne nakładanie na podatników przez krajowe organy podatkowe 20-procentowej sankcji, która uniezależniona jest od okoliczności faktycznych towarzyszących konkretnej sprawie. Warto podkreślić, że Trybunał unijny sformułował w wyroku naczelne zasady, które należy uwzględnić przy tworzeniu przepisów dotyczących sankcji w VAT, w odniesieniu zarówno do wszystkich możliwych wysokości zastosowanych stawek sankcji w VAT, jak i do przypadków, kiedy sankcja może być stosowana.
Wyrok C-176/17 (Profi Credit)
Ciekawa sytuacja ma miejsce w przypadku kolejnego wyroku na liście TOP-5. To wyrok w sprawie Profi Credit, będący "najstarszym" (z 2018 r.) orzeczeniem w całym zestawieniu dotyczącym orzeczeń TSUE. W wyroku Trybunał unijny uznał polskie przepisy proceduralne w sprawach cywilnych pozwalające na wydanie nakazu zapłaty wyłącznie na podstawie weksla lub wyciągu z ksiąg bankowych i przez to uniemożliwiające zbadanie z urzędu przez sąd potencjalnie nieuczciwego charakteru warunków umowy zawieranej z konsumentem, za niezgodne z postanowieniami dyrektywy 93/13.
Wyrok C-585/18 (A.K.)
Ostatnim na liście orzeczeń TSUE najczęściej oglądanych przez Użytkowników programów LEX jest "reprezentant" linii orzeczeń dotyczących problemu praworządności w Polsce - wyrok z 2019 r. w sprawie A.K. - odnoszący się do niezawisłości i bezstronności Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego i skutków jej ewentualnego braku. W wyroku tym Trybunał unijny stwierdził, że SN, jako sąd odsyłający, powinien zbadać niezależność Izby Dyscyplinarnej, a ocena ta powinna rozstrzygnąć, czy Izba może rozpoznawać spory dotyczące przejścia sędziów SN w stan spoczynku, czy też powinien to zrobić inny sąd, który zagwarantuje wymóg niezależności. W wyroku Trybunał również wskazał czynniki, które SN musi uwzględnić przy dokonywaniu całościowej oceny, czy Izba Dyscyplinarna zapewnia wystarczające gwarancje niezależności.
Autor: Rafał Bujalski, senior product manager LEX Prawo Europejskie
