PODCAST #46: O technologii na wokandzie mówią Dorota Czerwińska i Karolina Kremens

Mimo rozwoju nowych technologii, współczesne sądownictwo wciąż zmaga się ze stertami papierów oraz przewlekłością spraw. Jednak to się zmienia, ponieważ cyfryzacja sprawnie wkracza tam, gdzie jeszcze niedawno królowały segregatory. Czy obecny etap można nazwać już cyfrową rewolucją w sądownictwie? Posłuchajcie rozmowy z Dorotą Czerwińską i Karoliną Kremens i przekonajcie się sami!

Na jakim etapie jest cyfryzacja sądownictwa w Polsce?

Jak się okazuje: cyfryzacja sądownictwa to nie jeden proces, a wiele równoległych ścieżek, które biegną w odmiennym tempie. Jednak, dlaczego sprawy karne cyfryzują się wolniej aniżeli cywilne? Co już działa w sądach, a co wciąż raczkuje?
Karolina Kremens odpowiada: Cyfryzacja spraw cywilnych następuje zawsze o wiele szybciej aniżeli w sprawach karnych, co wynika z poważniejszej materii, którą zajmują się sądy karne. Jednak proces cyfryzacji obecnie się coraz bardziej nasila i to w każdym rodzaju postępowania: począwszy od digitalizacji akt, postepowań zdalnych, aż po wykorzystywanie różnych instrumentów i narzędzi w postępowaniu, pozwalających na automatyzację decyzji.

Czy sztuczna inteligencja rozgościła się już w sądach na dobre?

AI coraz śmielej wchodzi w kolejne dziedziny życia, ponadto towarzyszy i usprawnia pracę wielu zawodów. Teraz zaczyna też pojawiać się tam, gdzie jeszcze niedawno nikt jej się nie spodziewał - na sali sądowej.
Zdecydowanie sztuczna inteligencja jest już widoczna w czynnościach sądowych, zwłaszcza w tych powtarzalnych, takich jak np. postępowania o zapłatę. Jednak trzeba pamiętać, że wiążą nas prawników dość rygorystyczne zasady dot. przetwarzanych danych. Gdybyśmy chcieli z tego typu narzędzi skorzystać na bazie prawdziwych danych konkretnego stanu faktycznego, to musielibyśmy mieć do dyspozycji w pełni bezpieczne środowisko informatyczne, a obecnie wymiar sprawiedliwości takim systemem nie dysponuje – zaznacza Dorota Czerwińska.

Czy Międzynarodowy Trybunał Karny w Hadze korzysta z AI?

MTK również nie jest w stanie uchronić się przed nowymi technologiami! Przy takiej skali zgłoszeń i ogromie danych, jakie spływają z całego świata, nie da się działać wyłącznie siłą ludzkich rąk...
Jak podkreśla Dorota Czerwińska: Dane, do których mamy dostęp nie są aż tak jawne, jednak wiadomym jest to, że MTK w Hadze otrzymuje bardzo wiele zawiadomień o popełnieniu przestępstwa oraz że ma szeroką jurysdykcję (osoby prywatne, organizacje międzynarodowe, państwa). W związku z tym, jest mnóstwo informacji, których nikt nie jest w stanie przetworzyć i stąd – jak potwierdzili prokuratorzy - na niektórych etapach wykorzystywane są narzędzia sztucznej inteligencji.

Czy orzekanie kary łącznej jest skomplikowane dla sędziów?

Brzmi jak formalność? W praktyce, ze względu na stale zmieniające się przepisy, prawidłowe obliczenie wymiaru kary łącznej bywa nie lada wyzwaniem dla sędziów… Jak sędziowie radzą sobie z tym problemem? Czy istnieją jakieś skuteczne rozwiązania w tym zakresie?

Prawidłowe obliczenie kary łącznej bywa wyzwaniem, przede wszystkim ze względu na bardzo liczne i poważne zmiany stanu prawnego na przestrzeni ostatnich 10 lat. Mieliśmy do czynienia w tym okresie z dwukrotnym odwróceniem systemu orzekania kary łącznej i to o 180 stopni. W latach 2015-2020 istniał inny system niż przed 2015 rokiem i po 2020. A więc, sytuacja bardzo komplikuje się, gdy sprawca popełniał przestępca w czasie obowiązywania wszystkich 3 stanów prawnych – wyjaśnia Dorota Czerwińska.
Jak dodaje Karolina Kremens:
Długo zastanawiałyśmy się czy jesteśmy w stanie rozwiązać powyższy problem przez jakieś narzędzie informatyczne i doszłyśmy do wniosku, że tak. W związku z tym powstał taki instrument jak Lex Kara Łączna z udziałem Wolters Kluwer. Jest to narzędzie, które działa jak bardzo wykwalifikowany kalkulator, który przelicza pewne elementy i pokazuje pewne widełki i ich uwarunkowania, w których możemy się poruszać, usprawniając w tym prace nie tylko sędziego, ale też innych uczestników postępowania.

Od rozpraw zdalnych, digitalizacji akt aż po narzędzia takie jak Lex Kara Łączna – załóż słuchawki i wraz z Dorotą Czerwińską i Karoliną Kremens sprawdź, jak naprawdę wygląda cyfrowa codzienność polskiego sądownictwa!

Aleksandra Kępa
Młodsza Redaktorka