Vanaf 1 oktober 2021 hanteert Vlaanderen een nieuw subsidiemechanisme voor de sanering van leegstaande en verwaarloosde bedrijfsruimten. Daarin zijn geen subsidies meer voorzien voor de verwerving van bedrijfsruimten, maar alleen voor de uitvoering van saneringswerken. Bovendien zijn er geen vaste subsidiepercentages meer, maar is gekozen voor differentiatie bij de toekenning van de steun. Op die manier kan beter worden ingespeeld op de beleidsdoelstellingen in het omgevingsbeleid en de strategische visie van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen over ontharding en vergroening, de verhoging van het ruimtelijk rendement, klimaatambities en verweving van meerdere activiteiten.
Begin juni werd een basis gecreëerd voor de nieuwe manier van werken via een aanpassing van het Leegstandsdecreet. De Vlaamse regering zet nu de puntjes op de i in een uitvoeringsbesluit. Dat concretiseert de algemene voorwaarden om in aanmerking te komen voor subsidies, de aanvaarde saneringswerken en de aanvraag-, toekennings- en uitbetalingsprocedure. Het gaat om een aanpassing van het Vlaams besluit leegstand en verwaarlozing bedrijfsruimten van 1 juli 1997.
Subsidies voor sanering van bedrijfsruimten
Om binnen het nieuwe subsidiemechanisme in aanmerking te komen voor saneringssubsidies, moeten het saneringsvoorstel én de te realiseren bestemming substantieel bijdragen aan één of meerdere van volgende doelstellingen:
- de verhoging van het ruimtelijk rendement
- de ontharding en vergroening
- de transitie naar hernieuwbare energie en klimaatneutraliteit
- de versterking van de verweving van activiteiten, of van gedeeld of meervoudig ruimtegebruik.
Bij de uitvoering van de saneringswerken moet bovendien worden gestreefd naar water- en energiezuinigheid en klimaattransitie. Daarnaast moet het principe van circulair slopen worden gerespecteerd. De grondstoffen die vrijkomen bij het slopen, ontmantelen, demonteren en hermonteren moeten dus in andere projecten hoogwaardig worden hergebruikt.
Welke saneringswerken?
Wat de saneringswerken zelf betreft, stelt de regering in haar besluit dat het moet gaat om ‘saneringswerken die een bedrijfsgebouw in een zodanige staat brengen dat de eigenlijke herbestemmingsbouwwerken kunnen beginnen’. Namelijk
- de gedeeltelijke sloop van interne en externe constructies en de verwijdering van uitrustingen, elementen, materialen en puin die niet bruikbaar zijn voor de herbestemmingswerken
- stuttings- en schorsingswerken, nieuwbouwconstructies voor zover die nodig zijn om de stabiliteit van te behouden constructies (en aanpalende constructies) verzekeren of de aftakeling van te behouden constructies voorkomen
- grondwerken die nodig zijn om het terrein op het gepaste niveau te brengen zodat de herbestemmingswerken kunnen starten (mits uitzonderingen)
- de verwijdering van elementen die een gevaar inhouden of die de gezondheid kunnen schaden.
Saneringen in milieutechnische zin zijn daar niet in begrepen. Sanerings- en ontmantelingswerken van kerncentrales en installaties voor de berging en verwerking van splijtstoffen komen niet in aanmerking voor steun.
Aanvraagprocedure
De subsidieaanvraag voor saneringswerkzaamheden wordt via aangetekend schrijven ingediend bij het Vlaams Departement Omgeving. Het gaat om een lijvig dossier dat onder meer de basisstudie bevat, een kopie van de omgevingsvergunning of een meldingsakte voor de saneringswerken als die vereist is, het gunningsdossier als de saneringswerken onder wetgeving overheidsopdrachten vallen, een eigendomsbewijs of akte van aankoop van de bedrijfsruimte (of het vonnis van de rechtbank m.b.t. de gerechtelijke onteigening) waaruit blijkt dat de aanvrager hoogstens 2 jaar eigenaar is van de bedrijfsruimte, een raming van de mogelijke opbrengst van de sanering en een beschrijving van de manier waarop bij de uitvoering van de saneringswerkzaamheden de principes van water- en energiezuinigheid, circulair slopen en klimaattransitie gerespecteerd zullen worden.
Onderzoek dossier en voorstel subsidie
Het Vlaams Departement Omgeving onderzoekt of de aanvraag volledig en ontvankelijk is. Het resultaat van dit onderzoek wordt aan de aanvrager meegedeeld binnen de 30 dagen nadat de aanvraag is ingediend (of na ontvangst van de ontbrekende gegevens).
Voor saneringswerken die onder toepassing van de wetgeving overheidsopdrachten vallen, kan de Vlaamse minister bevoegd voor ruimtelijke ordening het voorstel van subsidiebedrag goedkeuren. Dat wordt berekend op basis van het gunningsbedrag (excl. btw) na aftrek van de eventuele opbrengst van de sanering. Voor de andere saneringswerken wordt het subsidiebedrag berekend op basis van de laagste offerte (excl. btw) die overeenstemt met het ontwerpdossier, na aftrek van de eventuele opbrengst van de sanering. Ook hier is de minister aan zet voor goedkeuring van het voorgestelde bedrag. Nadat de aanvrager de goedkeuring van het subsidiebedrag heeft ontvangen, sluit hij binnen de 90 dagen het contract met de aannemer voor het bedrag vermeld in de goedkeuring.
Let op: het definitieve subsidiebedrag wordt bepaald op basis van de totale kostprijs (excl. btw) zoals berekend in de eindafrekening. Het departement keurt de definitieve subsidie goed, behalve wanneer er kosten zijn voor onvoorziene en noodzakelijke wijzigingen en bijkomende werkzaamheden. In dat geval keurt de minister de definitieve subsidie goed.
Uitbetaling subsidie
Op basis van de definitief toegekende subsidie kunnen de initiatiefnemers volgende voorschotten krijgen:
- 30% van het toegekende subsidiebedrag bij ontvangst van een kopie van een bevel tot aanvang van de saneringswerken
- 60% van het toegekende subsidiebedrag (eventueel aangepast aan het bedrag van de vastleggingen in min of in meer die verricht zijn sinds de datum van de toekenning van de subsidie als het bedrag van de uitgevoerde werken en de contractuele herzieningen, meer bedraagt dan 75% van het voorschot).
Binnen de 60 dagen na het beëindigen van de werken, dient de initiatiefnemer de eindafrekening in. Als daaruit blijkt dat het totale bedrag van de werkelijke saneringskosten lager is dan 24.750 euro (excl. Btw) dan worden de uitbetaalde voorschotten teruggevorderd.
Met het oog op de uitbetaling van de subsidie moet de aanvrager wel een aantal bijkomende documenten aan het departement bezorgen. Enerzijds een verzoek tot uitbetaling dat gestaafd is met facturen en vorderingsstaten van aannemers, anderzijds foto’s die de graad van uitvoering bevestigen en een verklaring van de burgemeester die de uitvoeringsgraad bevestigd. Zowel het decreet van 18 juni 2021 tot wijziging van het Leegstandsdecreet als het Vlaams uitvoeringsbesluit van 24 september 2021 treden in werking op 1 oktober 2021.
