Z problematyki pozoru pełnomocnictwa – pierwotnie umocowany
dr Maciej Giaro
Katedra Prawa Cywilnego Porównawczego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski (ORCID: 0000-0001-5073-6612)
Z problematyki pozoru pełnomocnictwa – pierwotnie umocowany
Artykuł analizuje uregulowaną w art. 105 k.c. problematykę czynności prawnej dokonanej przez pełnomocnika w imieniu mocodawcy po wygaśnięciu umocowania przez pryzmat teorii pozoru prawnego, służącej objaśnieniu wzorcowych w tym względzie przepisów BGB. Analiza dowodzi, że zgodna z tą teorią wykładnia zapewnia między byłym mocodawcą a pozostałymi uczestnikami obrotu właściwy, a przy tym spójny z art. 103 § 3 k.c. oraz innymi przypadkami ochrony pozoru prawnego, rozkład ryzyka związanego z występowaniem pierwotnie umocowanego.
Słowa kluczowe: mocodawca, pełnomocnik, wygaśnięcie pełnomocnictwa, pierwotnie umocowany, pozór prawny, teoria pozoru prawnego
dr Maciej Giaro
Department of Comparative Civil Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland (ORCID: 0000-0001-5073-661).
On Apparent Power of Attorney: The Originally Authorized Person
The article analyses the question, regulated in Article 105 of the Polish Civil Code, of a juridical act performed by the attorney in the name of the principal after his/her authorization has expired in the light of the legal appearance theory, which is used to explain the model regulation in this matter, that is, provisions of the German Civil Code (BGB). The analysis shows that an interpretation in accordance with this theory leads to appropriate risk distribution between the principal and the other parties in respect of the actions performed by the originally authorized person, which distribution is consistent with Article 103(3) of the Polish Civil Code as well as with other regulations on legal appearance.
Keywords: principal, attorney, expiration of power of attorney, originally authorized person, legal appearance, legal appearance theory
Bibliografia / References
Bork R., Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Gesetzbuchs, Tübingen 2016.
Canaris C.-W., Die Vertrauenshaftung im deutschen Privatrecht, München 1971.
Chappuis C. [w:] Commentaire Romand. Code des obligations I. Art. 1–529 CO, red. L. Thévenoz, F. Werro, Basel 2012.
Fabian J., Pełnomocnictwo, Warszawa 1963.
Gauch P., Schluep W.R., Schmid J., Schweizerisches Obligationenrecht. Allgemeiner Teil, Zürich 2008.
Gawlik B. [w:] System prawa cywilnego, t. 1, Część ogólna, red. S. Grzybowski, Ossolineum 1985.
Giaro M., Dwie kwestie formy ad probationem w nowym art. 74 § 3 k.c., „Przegląd Sądowy” 2016/9.
Jung P. [w:] Kurzkommentar. Obligationenrecht, red. H. Honsell, Basel 2014.
Kaliński W., Zoll F., Pełnomocnictwo nie gasnące mimo śmierci mocodawcy, „Rejent” 1994/3.
Klein J.-P., Zürcher Kommentar. Obligationenrecht. Art. 32-40 OR. Stellvertretung, Zürich 2020.
Kocot W.J., Ofertowy i negocjacyjny tryb zawarcia umowy w ujęciu znowelizowanych przepisów kodeksu cywilnego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2003/5.
Koller A., Der gute und der böse Glaube im allgemeinen Schuldrecht, Freiburg 1985.
Kopaczyńska-Pieczniak K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Część ogólna, red. A. Kidyba, Warszawa 2012.
Kut A. [w:] Handkommentar zum Schweizer Privatrecht. Obligationenrecht. Allgemeine Bestimmungen, red. A. Furrer, A.K. Schnyder, Zürich 2012.
Leptien U. [w:] Soergel. Bürgerliches Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen. Allgemeiner Teil 2. §§ 104-240, red. M. Wolf, Stuttgart 1999.
Longchamps de Berier R., Uzasadnienie projektu kodeksu zobowiązań, z. 4, Warszawa 1934.
Longchamps de Berier R., Zobowiązania, Lwów 1938.
Loser P., Die Vertrauenshaftung im schweizerischen Schuldrecht, Bern 2006.
Machnikowski P., Prawne instrumenty ochrony zaufania przy zawieraniu umowy, Wrocław 2010.
Moskwa L., Moskwa P. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–352, t. 1, red. M. Gutowski, Warszawa 2018.
Neuner J., Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, München 2020.
Pazdan M. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.
Peiper L., Kodeks zobowiązań z dnia 27 października 1933, Dz. U. 82, poz. 598, Kraków 1934.
Piekarski M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. J. Pietrzykowski, Warszawa 1972.
Pinior P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Część ogólna (art. 1–125), red. M. Habdas, M. Fras, Warszawa 2018.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2017.
Rieder M.S., Die Rechtsscheinhaftung im elektronischen Geschäftsverkehr, Berlin 2004.
Robaczyński W. [w:] Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz, red. M. Pyziak-Szafnicka, P. Księżak, Warszawa 2014.
Rosenblüth I. [w:] J. Korzonek, I. Rosenblüth, Kodeks zobowiązań. Komentarz, t. 1, Kraków 1934.
Rusch A.F., Rechtsscheinlehre in der Schweiz, Zürich 2010.
Schäfer H. [w:] Bürgerliches Gesetzbuch. Kommentar. §§ 1–480, t. 1, red. H.G. Bamberger, H. Roth, W. Hau, R. Poseck, München 2019.
Schilken E. [w:] Staudinger. Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen. Buch 1. Allgemeiner Teil. §§ 164–240, red. S. Herrler, Berlin 2019.
Schöbi C. [w:] OR. Kommentar. Schweizerisches Obligationenrecht, red. J. Kren Kostkiewicz, S. Wolf, M. Amstutz, R. Fankhauser, Zürich 2016.
Smyk M., Pełnomocnictwo według kodeksu cywilnego, Warszawa 2010.
Sobolewski P., Kompetencja do dokonania czynności prawnej jako przesłanka jej prawnej doniosłości, „Przegląd Prawa Handlowego” 2009/2.
Sobolewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna, t. 1, red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Strugała R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2019.
Strzebinczyk J. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2016.
Till E., Polskie prawo zobowiązań (część ogólna). Projekt wstępny z motywami, Lwów 1923.
Watter R. [w:] Basler Kommentar. Obligationenrecht I. Art. 1-529 OR, red. C. Widmer Lüchinger, D. Oser, Basel 2020.
Zäch R., Künzler A., Berner Kommentar. Das Obligationenrecht. Stellvertretung, Art. 32–40 OR, Bern 2014.
dr Kacper Wosiak
Autor jest adiunktem w Zakładzie Prawa Gospodarczego i Handlowego na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz radcą prawnym (ORCID: 0000-0001-9428-0629).
Nabycie akcji zarejestrowanych w rejestrze akcjonariuszy w dobrej wierze
Od 1.03.2021 r. akcje spółek akcyjnych niebędących spółkami publicznymi podlegają zasadniczo zarejestrowaniu w rejestrze akcjonariuszy. Ustawodawca nie zdecydował się wyczerpująco uregulować wszystkich zagadnień dotyczących przenoszenia takich akcji, poprzestając na wprowadzeniu art. 3289 § 1 k.s.h., zgodnie z którym do przeniesienia akcji potrzebne jest dokonanie wpisu w rejestrze. Reguła wpisu konstytutywnego nie ma zastosowania do niektórych przypadków przeniesienia akcji wymienionych w art. 3289 § 2 k.s.h. Wobec niepełnej regulacji należy ustalić, czy akcje zarejestrowane w rejestrze mogą podlegać nabyciu w dobrej wierze. W literaturze przedmiotu, na gruncie zbieżnych przepisów dotyczących prostej spółki akcyjnej, wyrażono stanowisko, że takie nabycie jest możliwe na podstawie art. 169 Kodeksu cywilnego. Niniejsze opracowanie obejmuje analizę zasadności tego poglądu. Celem artykułu jest podanie dodatkowych argumentów wspierających to stanowisko oraz wykazanie, że nabycie akcji w dobrej wierze spełnia podstawowe założenia tzw. teorii legitymacji, na której opierają się poszczególne przypadki nabywania praw podmiotowych w dobrej wierze.
Słowa kluczowe: akcje, dematerializacja, spółka akcyjna, papiery wartościowe, nabycie w dobrej wierze
dr Kacper Wosiak
The author is an assistant professor at the Department of Business and Commercial Law, Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wroclaw, and an attorney at law, Poland (ORCID: 0000-0001-9428-0629).
Good Faith Acquisition of Shares Registered in a Register of Shareholders
From 1 March 2021, shares in joint-stock companies not being public companies will in principle be registered in registers of shareholders. New regulations do not exhaustively cover all issues connected with transfers of such shares and are limited to Article 3289(1) of the Code of Commercial Partnerships and Companies (CCPC), under which a transfer of shares will be effected once an entry is made in the register. The rule of a constitutive entry will not apply to some cases listed in Article 3289(2) CCPC. As it does not contain an exhaustive regulation, it needs to be determined whether shares entered into a register of shareholders may potentially be acquired in good faith. Legal scholars have so far stated – with respect to similar provisions relating to a simple joint-stock company – that such a good faith acquisition will be possible with regard to shares in a simple joint-stock company, with Article 169 of Civil Code to be regarded as the legal basis. In this paper the author analyses whether this view is justified. The aim of this article is to provide additional arguments to support this view, as well as to prove that good faith acquisition of shares meets the elementary assumptions of the so-called legitimacy theory, which provides the foundation for particular cases of good faith acquisition of rights.
Keywords: shares, dematerialization, joint-stock company, securities, good faith acquisition
Bibliografia / References
Chłopecki A. [w:] System Prawa Prywatnego, red. Z. Radwański, t. 19, Prawo papierów wartościowych, red. A. Szumański, Warszawa 2006.
Jastrzębski J., Pojęcie papieru wartościowego wobec dematerializacji, Warszawa 2009.
Kozieł G., Prosta spółka akcyjna. Komentarz do art. 3001–300134 KSH, Warszawa 2020, Legalis.
Machnikowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2019, Legalis.
Michalski M., Kontrola kapitałowa nad spółką akcyjną, Kraków 2004.
Opalski A., Prosta spółka akcyjna – nowy typ spółki kapitałowej, cz. 2, „Przegląd Prawa Handlowego” 2019/12.
Popiołek W., Akcja – prawo podmiotowe, Warszawa 2010.
Potrzeszcz R., Siemiątkowski T. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 3, Tytuł III. Spółki kapitałowe. Dział II. Spółka akcyjna, red. R. Potrzeszcz, T. Siemiątkowski, Warszawa 2012, LEX.
Pyziak-Szafnicka M. [w:] System Prawa Prywatnego, red. Z. Radwański, t. 1. Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Pyzioł W., Kilka refleksji na temat akcji w formie dokumentowej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2013/9.
Romanowski M. [w:] System Prawa Prywatnego, red. Z. Radwański, t. 18, Prawo papierów wartościowych, red. A. Szumański, Warszawa 2016.
Skowrońska-Bocian E., Warciński M. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2018, Legalis.
Sójka T., Obrót akcjami prostej spółki akcyjnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2020/1.
Sójka T. [w:] System Prawa Handlowego, red. S. Włodyka, A. Szumański, t. 4, Prawo instrumentów finansowych, red. M. Stec, Warszawa 2016.
Szpunar A., Akcje jako papiery wartościowe, „Państwo i Prawo” 1993/11–12.
Szpunar A., Nabycie własności ruchomości od nieuprawnionego, Kraków 1999.
Szpunar A., Wydanie jako przesłanka nabycia własności ruchomości od nieuprawnionego, „Rejent” 1999/9.
Szumański A. [w:] System Prawa Prywatnego, red. Z. Radwański, t. 19, Prawo papierów wartościowych, red. A. Szumański, Warszawa 2006.
Trzaskowski R., Żuławska C. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 5, Zobowiązania. Część szczegółowa, red. J. Gudowski, Warszawa 2017, LEX.
Wosiak K., Księga akcyjna a porządek legitymacyjny w spółce akcyjnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2017/6.
Woźniak R., Ograniczenia w rozporządzaniu obligacjami, „Przegląd Prawa Handlowego” 2016/8.
Zacharzewski K., Dematerializacja akcji prywatnej (niepublicznej) spółki akcyjnej de lege ferenda, „Studia Iuridica Toruniensia” 2018/23.
Zawada K. [w:] System Prawa Prywatnego, red. Z. Radwański, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
Zoll F., Przeniesienie praw objętych akcją imienną w Kodeksie spółek handlowych. Uwagi na tle art. 339 k.s.h., „Transformacje Prawa Prywatnego” 2001/2.
Zoll F. [w:] System Prawa Handlowego, red. S. Włodyka, A. Szumański, t. 4, Prawo instrumentów finansowych, red. M. Stec, Warszawa 2016.
dr Paweł Izdebski
Autor jest radcą prawnym (ORCID: 0000-0002-5794-3224).
Cywilnoprawna odpowiedzialność podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy – wybrane zagadnienia
Podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy ponosi odpowiedzialność za szkodę zarówno w typie odpowiedzialności kontraktowej, jak i odpowiedzialności deliktowej. Podmiot ten, jako profesjonalista, zobowiązany jest do należytego działania przy uwzględnieniu zawodowego charakteru prowadzonej przez niego działalności. Niniejszy wywód ma na celu zaprezentowanie zasad odpowiedzialności cywilnoprawnej podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy, a także przesłanek umożliwiających ograniczenie takiej odpowiedzialności wobec spółki oraz osób trzecich.
Słowa kluczowe: podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy, odpowiedzialność kontraktowa, odpowiedzialność deliktowa, umowa o prowadzenie rejestru akcjonariuszy, dematerializacja, spółka niepubliczna
dr Paweł Izdebski
The author is an attorney at law, Poland (ORCID: 0000-0002-5794-3224).
Civil Law Liability of the Entity Keeping the Register of Shareholders. Selected Issues
The entity keeping the register of shareholders is liable for damage in both contract and tort. This entity, as a professional, is obliged to act properly, taking into account the professional nature of its business. The purpose of this argument is to present the principles of civil law liability of the entity keeping the register of shareholders, as well as the conditions enabling limitation of such liability towards the company and third parties.
Keywords: entity keeping the register of shareholders, contractual liability, tort liability, agreement on keeping the register of shareholders, dematerialization, private company
Bibliografia / References
Borysiak W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Bosek L., Konstytucyjna formuła odpowiedzialności odszkodowawczej administracji publicznej [w:] System Prawa Administracyjnego, R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, t. 2, Konstytucyjne podstawy funkcjonowania administracji publicznej, Warszawa 2010.
Brzozowski A., Safjan M., Skowrońska-Bocian E., Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 2009.
Czachórski W., Odpowiedzialność kontraktowa i jej stosunek do odpowiedzialności deliktowej według Kodeksu cywilnego, „Nowe Prawo” 1964/10.
Czech T., Zasady współżycia społecznego a odpowiedzialność deliktowa, „Państwo i Prawo” 2008/12.
Dąbrowa J., Wina jako przesłanka odpowiedzialności cywilnej, Warszawa 1968.
Duży A., Dyferencyjna metoda ustalania wysokości szkody, „Państwo i Prawo” 1993/10.
Dybowski T., Odszkodowanie należne posiadaczowi za utracone pożytki z rzeczy, „Nowe Prawo” 1977/4.
Falkiewicz K., Wawrynkiewicz M., Kara umowna w obrocie gospodarczym, Warszawa 2001.
Frąckowiak J. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. W. Pyzioł, Warszawa 2008.
Grzybowski S. [w:] System prawa cywilnego, red. W. Czachórski, t. 1, Część ogólna, red. S. Grzybowski, Ossolineum 1985.
Gutowski M. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–449, red. M. Gutowski, Warszawa 2016.
Izdebski P., Umowa o prowadzenie rejestru akcjonariuszy – wybrane uwagi konstrukcyjnoprawne, „Przegląd Prawa Handlowego” 2021/2.
Jastrzębski J., O umownych modyfikacjach podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej dłużnika, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2007/3.
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2008.
Klein A., Elementy zobowiązaniowego stosunku prawnego, Wrocław 1964.
Kubas A., Rozszerzona skuteczność wierzytelności, „Studia Cywilistyczne” 1969, t. XIII–XIV.
Kubas A., Umowa na rzecz osoby trzeciej, Kraków 1976.
Kunicki K., Umowa o świadczenie na rzecz osoby trzeciej, Toruń 1960.
Lang W., Struktura odpowiedzialności prawnej (studium analityczne z dziedziny teorii prawa), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Nauki Humanistyczno-Społeczne, Prawo” 1968/8.
Łętowska E., Drapała P., Bednarek M., Umowy odnoszące się do osób trzecich, Warszawa 2005.
Machnikowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2016.
Machnikowski P. [w:] System Prawa Prywatnego, red. Z. Radwański, t. 3, Prawo rzeczowe, red. T. Dybowski, Warszawa 2007.
Machnikowski P. [w:] System Prawa Prywatnego, red. Z. Radwański, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2009.
Morek R., Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna, red. K. Osajda, Legalis 2020.
Opalska D., Lojalność i staranność jako kryteria określające sposób wykonywania zobowiązań, „Monitor Prawniczy” 2013/5.
Pajor T., Odpowiedzialność dłużnika za niewykonanie zobowiązania, Warszawa 1982.
Rutkowska-Tomaszewska E., Ochrona prawna klienta na rynku usług bankowych, Warszawa 2013.
Sinkiewicz A., Pojęcie i rodzaje szkody w polskim prawie cywilnym, „Rejent” 1998/2.
Sołtysiński S. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 3, Spółka akcyjna. Komentarz do artykułów 301–490, Warszawa 2013.
Sośniak M., Elementy winy nieumyślnej w prawie cywilnym, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego, Prace Prawnicze, VI”, Katowice 1975.
Sośniak M., Należyta staranność, Warszawa 1980.
Staniszewska L., Administracyjne kary pieniężne. Studium z zakresu prawa administracyjnego materialnego i procesowego, Poznań 2017.
Stecki L., Zasada pełnej kompensacji szkody. Zagadnienia wybrane [w:] Rozprawy z prawa cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Witolda Czachórskiego, red. nauk. J. Błeszyński, J. Rajski, Warszawa 1985.
Szpunar A., O funkcjach odpowiedzialności cywilnej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej” 1973/1.
Szpunar A., Ustalenie odszkodowania w prawie cywilnym, Warszawa 1975.
Szpunar A., Uwagi o funkcjach odpowiedzialności odszkodowawczej, „Państwo i Prawo” 2003/1.
Szwaja J., Kara umowna według kodeksu cywilnego, Warszawa 1967.
Warkałło W., Odpowiedzialność odszkodowawcza. Funkcje, rodzaje, granice, Warszawa 1972.
dr hab. Radosław Strugała
Autor jest adiunktem w Instytucie Prawa Cywilnego na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego (ORCID: 0000-0001-5770-770X).
Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wynikające z zakazów prowadzenia działalności gospodarczej w okresie pandemii COVID-19
Przedmiotem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie o możliwość skutecznego dochodzenia roszczeń odszkodowawczych za szkody wyrządzone przedsiębiorcom na skutek wprowadzenia w życie zakazów prowadzenia niektórych rodzajów działalności gospodarczej w związku z pandemią COVID-19. Pozwy służące kompensacji takich szkód są powszechnie zapowiadane w przestrzeni medialnej. Zgodnie z tymi zapowiedziami adresatem roszczeń odszkodowawczych będzie Skarb Państwa, a ich prawną podstawą – przepisy art. 417 i n. Kodeksu cywilnego. W opracowaniu dokonano analizy dwóch potencjalnych podstaw odpowiedzialności Skarbu Państwa za wskazane wyżej szkody. Pierwsza z nich to art. 4171 § 1 k.c., aktualny w przypadku pozwów opartych na zarzucie niezgodności z prawem przepisów wprowadzających zakazy czy ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej w okresie pandemii. Druga to regulujący odpowiedzialność z tytułu tzw. zaniechania legislacyjnego art. 4171 § 4 k.c. Może on stanowić podstawę żądania pozwów wnoszonych przez tych przedsiębiorców, którzy nie kwestionując zgodności wspomnianych ograniczeń lub zakazów, podnoszą, że ich wprowadzenie powinno być połączone z ogłoszeniem stanu nadzwyczajnego.
Słowa kluczowe: odpowiedzialność deliktowa, szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej, bezprawność, prejudykat, stan nadzwyczajny, szkoda, pandemia
dr hab. Radosław Strugała
The author is an associate professor at the Institute of Civil Law, Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wroclaw, Poland (ORCID: 0000-0001-5770-770X).
Liability of the State Treasury for Losses Resulting from Prohibition of Business Activity During the COVID-19 Pandemic
The paper tries to answer the question about the possibility of efficient pursuit of claims in damages for losses incurred by entrepreneurs due to the entry into force of prohibitions of carrying out certain kinds of business activity during the COVID-19 pandemic. Many entrepreneurs have announced their intention to file claims aimed at compensating for such losses in the media. As announced, damages will be claimed from the State Treasury, while the legal basis will be Article 417 et seq. of the Polish Civil Code [CC]. The paper analyses two potential bases for the liability of the State Treasury for the aforementioned losses. The first one is Article 4171(1) CC, which will apply to claims alleging unlawfulness of the provisions introducing prohibitions of or restrictions upon the conduct of business activity during the pandemic. The second one is Article 4171 (4) CC, which regulates the issue of liability for a so-called legislative omission. It may be the basis for claims made by those entrepreneurs who, while not challenging the expediency of the aforementioned restrictions or prohibitions, submit that they should have been accompanied by the introduction of a state of emergency.
Keywords: tort liability, loss/damage inflicted in the exercise of public authority, unlawfulness, precedent, state of emergency, loss/damage, pandemic
Bibliografia / References
Adamczyk M., Niezgodność z prawem działania lub zaniechania organu władzy publicznej jako przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa, Warszawa 2019.
Bagińska E., Odpowiedzialność odszkodowawcza za wykonywanie władzy publicznej, Warszawa 2006.
Banaszczyk Z. [w:] System Prawa Prywatnego, red. Z. Radwański, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
Gołębiowski K., Strugała R., Problem możliwości kompensacji „bezużytecznych wydatków” wierzyciela w razie naruszenia zobowiązania umownego [w:] Sto lat polskiego prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Kidybie, t. 2, red. M. Dumkiewicz, K. Kopaczyńska-Pieczniak, J. Szczotka, Warszawa 2020.
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2011.
Kaliński M. [w:] System Prawa Prywatnego, red. Z. Radwański, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
Kuźmicka-Sulikowska J. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2019.
Safjan M., Matuszyk K.J., Odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej, Warszawa 2009.
Strugała R., Dobra i interesy chronione w strukturze czynu niedozwolonego, Warszawa 2019.
dr Łukasz Węgrzynowski
Autor jest radcą prawnym w Warszawie (ORCID: 0000-0002-7567-3758).
Teoria salda czy teoria dwóch kondykcji? Zasady rozliczeń z nieważnej umowy kredytu frankowego
Już od wielu lat sprawy frankowe zajmują eksponowane miejsce na wokandach polskich sądów. Źródłem sporów prawnych jest kredyt we franku szwajcarskim (CHF). Jest to kredyt wyrażony (w tej lub innej postaci) w walucie obcej, jednak (przynajmniej wyjściowo) spłacany w walucie polskiej. Wskutek gwałtownego wzrostu kursu CHF nastąpiło całkowite zwichnięcie pierwotnej relacji świadczeń stron, co wywołało falę spraw sądowych dotyczących kredytów w CHF. Sprawy frankowe rodzą liczne trudności w praktyce orzeczniczej. Chodzi zwłaszcza o ocenę skutków stwierdzenia abuzywności poszczególnych postanowień umownych czy zasady rozliczeń stron w związku z nieważnością umowy albo abuzywnością klauzul indeksacyjnych (denominacyjnych). Pojawia się tu szereg kwestii natury szczegółowej (np. wyłączenia z art. 411 Kodeksu cywilnego czy dopuszczalność wynagrodzenia za korzystanie z kapitału). Kluczowe na ten moment wydaje się jednak rozstrzygnięcie, czy w razie nieważności umowy kredytu albo abuzywności klauzul indeksacyjnych (denominacyjnych) rozliczenie stron powinno nastąpić na podstawie teorii salda czy teorii dwóch kondykcji. Właśnie to zagadnienie jest przedmiotem niniejszego opracowania.
Słowa kluczowe: niedozwolone postanowienia umowne, bezskuteczność abuzywna, nieważność umowy, bezpodstawne wzbogacenie, nienależne świadczenie, teoria salda, teoria dwóch kondykcji, kredyt frankowy, Trybunał Sprawiedliwości
dr Łukasz Węgrzynowski
The author is an attorney at law in Warsaw, Poland (ORCID: 0000-0002-7567-3758).
The Balance Theory or the Theory of Two Condictions? Principles of Settlements under Invalid CHF Loan Agreements
For many years, cases relating to CHF loan agreements have occupied an important place on case lists of Polish courts. The source of legal disputes is loans in the Swiss franc (CHF), that is, loans expressed (in one form or another) in the foreign currency, but repaid (at least initially) in the Polish currency. A sharp appreciation of the Swiss franc caused a complete contortion of the original relationship between the parties, provoking a wave of lawsuits concerning CHF loans. These cases cause numerous difficulties in the adjudicating practice. They involve in particular an assessment of the effects of finding individual contractual provisions abusive or the principles of parties’ settlements due to the agreement being declared null and void or due to indexation (denomination) clauses being found abusive. A number of detailed issues arise here, such as circumstance which exclude return of performance, defined in Article 411 of the Polish Civil Code, or permissibility of charging remuneration for use of capital. For the time being, what seems the key thing is determining whether, if the loan agreement is null and void or if the indexation (denomination) clauses are abusive, the settlement between the parties should be done according to the balance theory or the theory of two condictions (claims for restitution). This issue is the subject of the present paper.
Keywords: unfair contractual provisions, ineffectiveness due to abusive nature, invalidity of a contract, unjust enrichment, undue performance, balance theory, theory of two condictions, CHF loan, Court of Justice
Bibliografia / References
Dubis W., Bezpodstawne wzbogacenie i nienależne świadczenie jako źródła stosunków zobowiązaniowych [w:] O źródłach i elementach stosunków cywilnoprawnych. Księga pamiątkowa ku czci prof. Alfreda Kleina, red. E. Gniewek, Kraków 2000.
Dubis W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2019, Legalis.
Gołaczyński J. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, Warszawa 2006.
Korpalski M. [w:] J. Czabański, T. Konieczny, M. Korpalski, Przewodnik frankowicza, Warszawa 2020.
Księżak P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Legalis 2020.
Łętowska E., Bezpodstawne wzbogacenie, Warszawa 2000.
Mularski K. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2019, Legalis.
Ohanowicz A. [w:] System prawa cywilnego, red. W. Czachórski, t. 3, cz. 1, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. Z. Radwański, Ossolineum 1981.
Pyzioł W., Umowa o kredyt bankowy w świetle nowego ustawodawstwa bankowego, „Krakowskie Studia Prawnicze” 1991/24.
Pyzioł W., Tracz G., Wypowiedzenie umowy kredytowej, „Prawo Bankowe” 1994/4.
Serda W., Nienależne świadczenie, Warszawa 1988.
Trzaskowski R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2018, LEX.
Węgrzynowski Ł., Wadliwość umowy kredytu frankowego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2021/4.
Woźniak Z., Problematyka jednostronnego rozwiązania zobowiązania powstałego na podstawie umowy kredytu, „Przegląd Sądowy” 2000/7–8.
Tobiasz Nowakowski
Autor jest doktorantem w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Łódzkiego (ORCID: 0000-0002-0821-6901).
Kilka uwag na temat unieważnienia umowy kredytu indeksowanego
W opracowaniu autor porusza problematykę unieważnienia umowy kredytu indeksowanego ze względu na abuzywność klauzuli indeksacyjnej. W jego ocenie wyrok uwzględniający upadek umowy ma charakter konstytutywny, a podstawę prawną tego unieważnienia stanowią unormowania dyrektywy Rady 93/13/EWG z 5.04.1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Autor rozważa także konsekwencje orzeczonej nieważności w kontekście przedawnienia roszczeń stron o zwrot nienależnego świadczenia. W artykule zostaje również omówiony problem ewentualnego roszczenia banku o tzw. wynagrodzenie za korzystanie z kapitału.
Słowa kluczowe: kredyt indeksowany, unieważnienie umowy, ochrona konsumenta, nienależne świadczenie, przedawnienie roszczeń
Tobiasz Nowakowski
The author is a PhD student at the University of Lodz Doctoral School of Social Sciences, Poland (ORCID: 0000-0002-0821-6901).
A Few Remarks about Invalidating Indexed Loan Agreements
In this paper, the author discusses the issue of invalidation of an indexed loan agreement due to the abusive (unfair) character of the indexation clause. The author considers that a judgment pronouncing an agreement null and void is a constitutive one, while the legal basis for the invalidation is found in Council Directive 93/13/EEC of 5 April 1993 on unfair terms in consumer contracts. The author also considers the consequences of the adjudicated invalidity in the context of limitation of parties’ claims for return of unduly obtained performance. Moreover, the paper discusses the problem of the bank’s possible claim for the so-called remuneration for use of capital.
Keywords: indexed loan, invalidation of an agreement, consumer protection, unduly obtained performance, limitation of claims
Bibliografia / References
Grebieniow A., Osajda K., Kredyty walutowe. Węzłowe zagadnienia, „Studia i Analizy Sądu Najwyższego. Materiały naukowe” 2019/7.
Gutowski M., Bezskuteczność czynności prawnej, Warszawa 2013.
Gutowski M., Kardas P., Frankowiczom nie pomoże zaklinanie rzeczywistości – komentują Maciej Gutowski i Piotr Kardas, „Rzeczpospolita” z 7.10.2019 r., https://www.rp.pl/Rzecz-o-prawie/191009381-Frankowiczom-nie-pomoze-zaklinanie-rzeczywistosci----komentuja-Maciej-Gutowski-i-Piotr-Kardas.html (dostęp: 16.04.2021 r.).
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2014.
Karasek-Wojciechowicz I., Wpływ niedozwolonego charakteru klauzuli na związanie stron umową, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2018/2.
Machnikowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2016.
Mostowik P. [w:] System Prawa Prywatnego, red. Z. Radwański, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2014.
Nowakowski T., Kilka uwag na temat nieważności umów kredytu frankowego ze względu na wadliwość mechanizmu przeliczania zobowiązania stron na polskie złote i franki szwajcarskie, „Przegląd Prawa Handlowego” 2020/2.
Pisuliński J. [w:] System Prawa Prywatnego, red. Z. Radwański, t. 8, Prawo zobowiązań – część szczegółowa, red. J. Panowicz-Lipska, Warszawa 2011.
Popiołek W. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 450–1088, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2013.
Radwański Z., Nieważność czynności prawnej [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, Warszawa 2009.
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2012.
Radwański Z., Panowicz-Lipska J., Zobowiązania – część szczegółowa, Warszawa 2015.
Justyna Halaś
Autorka jest radcą prawnym; przygotowuje rozprawę doktorską w Katedrze Prawa Handlowego Uczelni Łazarskiego w Warszawie.
Polityka wynagrodzeń a prawo akcjonariuszy spółek publicznych do informacji – pierwsze doświadczenia
W polskim porządku prawnym, w ślad za trendami unijnymi i ogólnoświatowymi, widać pogłębiającą się potrzebę zapewnienia uczestnikom obrotu prawnego, zwłaszcza tym mniej doświadczonym i posiadającym niedostateczne rozeznanie, właściwego poziomu ochrony. Podobne dążenia można zaobserwować na dynamicznie rozwijającym się i konsekwentnie zdobywającym zainteresowanie rynku kapitałowym, który zyskuje coraz więcej inwestorów indywidualnych. Ostatnia nowelizacja ustawy z 29.07.2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych będąca implementacją dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/828 z 17.05.2017 r. zmieniającej dyrektywę 2007/36/WE w zakresie zachęcania akcjonariuszy do długoterminowego zaangażowania, wprowadziła instrumenty pozwalające akcjonariuszom spółek publicznych na kształtowanie i analizę wdrażania zasad wynagradzania członków zarządów i rad nadzorczych, a dodatkowo wymusiła na spółkach publicznych przygotowanie szczegółowych sprawozdań pozwalających ocenić zależności pomiędzy polityką finansową i strategią spółki a korzyściami menedżerów.
Słowa kluczowe: polityka wynagrodzeń, say on pay, oferta publiczna, strategia biznesowa
Justyna Halaś
The author is an attorney at law; she is preparing her doctoral dissertation at the Department of Commercial Law of the Lazarski University in Warsaw, Poland.
Remuneration Policy and Right to Information Granted to Shareholders of Public Companies. First Experiences
In the Polish legal order, in sync with EU and global trends, we can see a growing need to guarantee adequate level of protection for persons taking part in legal transactions, especially those with less experience and insufficient insight. Similar endeavours can be observed on the dynamically growing capital market, which has been attracting increasing interest and where more and more individual investors are active. The last amendments to the Polish Act of 29 July 2005 on Public Offering, Conditions Governing the Introduction of Financial Instruments into Organised Trading, and Public Companies, which implemented Directive (UE) 2017/828 of the European Parliament and of the Council of 17 May 2017 amending Directive 2007/36/EC as regards the encouragement of long-term shareholder engagement, introduced instruments that enable shareholders of public companies to shape and analyse the implementation of principles of remunerating members of management and supervisory boards. Additionally, the amendments obliged public companies to prepare reports that enable evaluating the dependencies between the company’s financial policy and strategy and managers’ benefits.
Keywords: remuneration policy, say on pay, public offering, business strategy
Bibliografia / References
Bieniak J. [w:] J. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2020.
Dyl M., Środki nadzoru na rynku kapitałowym, Warszawa 2012.
Fisch J.E., Palia D., Solomon S.D., Is Say on Pay All About Pay? The Impact of Firm Performance, „Harvard Business Law Review” 2018/1.
Oplustil K., Wpływ akcjonariuszy na politykę wynagrodzeń w spółkach giełdowych (tzw. say on pay) w świetle dyrektywy 2017/828 [w:] Efektywność zarządzania i nadzoru w spółce handlowej. W poszukiwaniu optymalnego modelu ustroju spółki, red. K. Bilewska, Warszawa 2018.
Prager I., Doradcy inwestorów do spraw głosowania (proxy advisors), Warszawa 2019.
Rodzynkiewicz M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2018.
Sójka T., Obowiązki informacyjne spółek publicznych i odpowiedzialność cywilna za ich naruszenie, Warszawa 2008.
Tanajewska R., Charakter prawny zarządu w spółce akcyjnej, Warszawa 2017.
Krzysztof Jasiński
Autor jest radcą prawnym, managing associate w kancelarii Gessel, Koziorowski.
Klauzula drag-along – podejście alternatywne
Artykuł dotyczy nieuregulowanej ustawowo, a często spotykanej w umowach wspólników, konstrukcji prawa żądania sprzedaży przez wspólnika jego udziałów w spółce (klauzula drag along). Prawo to najczęściej przysługuje większościowemu wspólnikowi wobec wspólnika(ów) mniejszościowych. Autor polemizuje z tezą, że tego typu klauzule powinny przyjmować konstrukcję umowy przedwstępnej. Przedstawia jednocześnie alternatywne rozwiązanie polegające na zawarciu umowy zobowiązującej danego wspólnika do dokonania określonych czynności. Prezentuje również argumenty przemawiające za przedstawioną przez niego tezą. Odnosi się również do możliwych sposobów zabezpieczenia roszczeń uprawnionego.
Słowa kluczowe: umowa wspólników, klauzula drag-along, żądanie, zobowiązanie, umowa przedwstępna
Krzysztof Jasiński
The author is an attorney at law and a managing associate in Gessel, Koziorowski law firm, Poland.
Drag-Along Clause: An Alternative Approach
The article concerns an area unregulated by law, but often found in shareholders’ agreements, namely right to demand that a shareholder sell his/her shares in a company (drag-along clause). This right is usually granted to the majority shareholder in relation to the minority shareholder(s). The author argues with the statement that such clauses should take the form of a preliminary contract. Moreover, he presents an alternative solution consisting in execution of an agreement that requires a given shareholder to perform specific acts and presents arguments in support of this solution. He also discusses the possible methods of securing the rightholder’s claims.
Keywords: shareholders’ agreement, drag-along clause, request, obligation, preliminary agreement
Bibliografia / References
Czachórski W., Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 2009.
Grygiel J. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Legalis 2018.
Jasiński K. [w:] Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, red. A. Pietrzak, Warszawa 2020.
Jastrzębski J., Jeszcze o odpowiedzialności z tytułu zapewnień gwarancyjnych (warranties) – polemika, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/10.
Machnikowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, O. Machnikowski, Legalis 2019.
Mazur P., Klauzule drag-along jako umowy przedwstępne na rzecz osoby trzeciej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2020/12.
Nowacki A., Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, t. 1, Komentarz, Art. 151–226 KSH, Legalis 2018.
Opalski A. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 2a, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz. Art. 151–226, red. A. Opalski, Legalis 2018.
Radwański Z., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2009.
Safjan M. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Legalis 2020.
Sobolewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Legalis 2020.
Strugała R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, O. Machnikowski, Legalis 2019.
Szlęzak A., O representations and warranties raz jeszcze – polemika, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/12.
Trzaskowski R., Żuławska C., Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2018, LEX.
