Kilka refleksji na temat problematyki mandatu i kadencji członka organu spółki kapitałowej na kanwie nowelizacji Kodeksu spółek handlowych z 9.02.2022 r.dr hab. Marta Litwińska-Werner
Autorka jest adiunktem w Katedrze Prawa Handlowego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8545-7311).
Kilka refleksji na temat problematyki mandatu i kadencji członka organu spółki kapitałowej na kanwie nowelizacji Kodeksu spółek handlowych z 9.02.2022 r.
W dniu 13.10.2022 r. weszła w życie ustawa z 9.02.2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 807 ze zm.). Poza najbardziej spektakularnymi zmianami, które obejmują wprowadzenie do prawa polskiego tzw. grupy spółek oraz, pozostającego w integralnym związku, rozwiązania dotyczącego odpowiedzialności członków organów, pojawiły się także przepisy odnoszące się do członków organów spółek kapitałowych, w tym m.in. do kwestii liczenia kadencji. Większość z tych regulacji ma przede wszystkim znaczenie praktyczne i niewątpliwie oddziałuje bezpośrednio na bieżące funkcjonowanie objętych nimi spółek. W artykule autorka poddaje analizie skutki wprowadzonych zmian, koncentrując się na rozwiązaniach dotyczących zarządu i organu nadzoru spółki z o.o. i akcyjnej. Ponieważ w obu spółkach regulacje normatywne są wspólne dla wskazanych organów, analiza ma charakter generalny, natomiast w niezbędnym zakresie wskazano różnice w szczegółowych rozwiązaniach normatywnych pomiędzy obu typami spółek.
Słowa kluczowe: organy, zarząd, rada nadzorcza, rok obrotowy, zmiana aktu założycielskiego, kompetencje organów, spółka z o.o., spółka akcyjna, skutki wpisu do KRS
dr hab. Marta Litwińska-Werner
The author is an assistant professor at the Department of Commercial Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8545-7311).
Some Reflections on the Mandate and Term of Office of a Member of a Company Governing Body in the Context of Amendments to the Code of Commercial Partnerships and Companies of 9 February 2022
On 13 October 2022, the Act of 9 February 2022 Amending the Act – Code of Commercial Partnerships and Companies and Certain Other Acts (Journal of Laws, item 807 as amended) entered into force. In addition to the most spectacular changes, including the introduction into Polish law of the so-called group of companies and, integrally related, the solution concerning the liability of members of the governing bodies, there also appeared provisions relating to members of company governing bodies, including, inter alia, the issue how their term of office is counted. Most of these regulations are primarily of practical importance and undoubtedly have direct impact on the day-to-day operation of the companies to which they apply. This study analyses the effects of the amendments, focusing on solutions concerning the management board and the supervisory body of a limited liability company and a joint-stock company. As the normative regulations in both companies are common to the bodies indicated, the following analysis will be of a general nature. To the necessary extent, differences in the detailed normative solutions between the two types of companies will be indicated.
Keywords: governing bodies, management board, supervisory board, financial year, amendment to the articles of association, powers of governing bodies, limited liability company, joint-stock company, effects of entry in the National Court Register
Bibliografia / References
Allerhand M., Kodeks handlowy. Komentarz, reprint, Warszawa 1991.
Baszczyk M., Wpływ skrócenia/wydłużenia kadencji w umowie (statucie) spółki na trwającą kadencję członków zarządu spółki z o.o. oraz spółki akcyjnej, „Monitor Prawniczy” 2021/9.
Bieniek T., Czy obliczanie kadencji członka organu spółki kapitałowej faktycznie wymaga zmiany przepisów?, „Przegląd Prawa Handlowego” 2021/12.
Bieniek-Koronkiewicz E., Zaremba M., Kadencja członków zarządu spółki z o.o., „Białostockie Studia Prawnicze” 2010/7.
Brol J., Safjan M., Mandat a kadencja członka zarządu spółki z o.o. (art. 196 k.h.), „Przegląd Prawa Handlowego” 1995/11.
Chomiuk M. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Legalis 2023.
Chomiuk M. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Warszawa 2020.
Chomiuk M., Wygaśnięcie mandatów organów spółek kapitałowych po upływie kadencji – spojrzenie praktyczne. Uwagi de lege lata i de lege ferenda, „Monitor Prawniczy” 2010/22.
Domański G., Palinka J., Ustalenie daty wygaśnięcia mandatu członka zarządu spółki akcyjnej – aspekty praktyczne, „Przegląd Prawa Handlowego” 2008/11.
Dziurzyński T., Fenichel Z., Honzatko M., Kodeks handlowy z komentarzem, t. 2, reprint, Bytom 1991.
Gendek M., Glosa do uchwały SN z 24.11.2016 r., III CZP 72/16, „Monitor Prawniczy” 2018/1.
Helin A., Ustawa o rachunkowości. Komentarz, Legalis 2017.
Jakubecki A. [w:] A. Jakubecki, A. Kidyba, J. Mojak, R. Skubisz, Prawo spółek. Zarys, Warszawa 1997.
Jastrzębski J., W sprawie wygaśnięcia mandatu członka zarządu spółki akcyjnej – uwagi na tle art. 369 § 4 k.s.h., „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/4.
Kamińska A., Wpływ zmiany umowy spółki z o.o. na bieg kadencji członków zarządu, „Prawo Spółek” 2010/9.
Kidyba A., Kodeks spółek handlowych, t. 1, Komentarz do art. 1–300 k.s.h., Warszawa 2013.
Kidyba A., Komentarz aktualizowany do art. 1–300 Kodeksu spółek handlowych, LEX 2020.
Krauss J., Mandat i kadencja członków organów spółki akcyjnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2009/5.
Kuniewicz Z., Glosa do uchwały SN z 24.11.2016 r., III CZP 72/16, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2018/5.
Kuniewicz Z., Uwagi o kadencyjności pełnienia funkcji w zarządzie spółki kapitałowej [w:] Kodeks spółek handlowych po pięciu latach, red. J. Frąckowiak, Wrocław 2006.
Kwaśnicki R.L., Letolc P., Glosa do uchwały SN z 24.11.2016 r., III CZP 72/16, „Monitor Prawa Handlowego” 2017/2.
Kwaśnicki R.L., Letolc P., Wygaśnięcie mandatów członków organów menedżerskich spółek kapitałowych, „Monitor Prawniczy” 2009/9.
Litwińska M., Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, Warszawa 1999.
Litwińska-Werner M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2007.
Mularski M. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–352, red. M. Gutowski, Legalis 2021.
Namitkiewicz J., Kodeks handlowy. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, reprint, Łódź 1994.
Nowacki A., Kadencja członka organu, „Przegląd Prawa Handlowego” 2013/1.
Nowacki A., Wygaśnięcie mandatu wskutek upływu okresu powołania, „Przegląd Prawa Handlowego” 2013/2.
Nowak W.A. [w:] Ustawa o rachunkowości w jednostkach finansów publicznych. Komentarz, red. W.A. Nowak, Legalis 2016.
Obrzud R., Glosa do uchwały SN z 24.11.2016 r., III CZP 72/16, „Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa” 2017/1.
Opalski A., Jeszcze o kadencji i mandacie w spółkach kapitałowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/12.
Opalski A., Kadencja i mandat członka zarządu, „Przegląd Prawa Handlowego” 2003/10.
Opalski A. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 2a, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz. Art. 151–226, red. A. Opalski, Warszawa 2018.
Pabis R. [w:] J. Bieniak, M. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2020.
Pinior P., Upływ kadencji i otwarcie likwidacji jako przesłanki wygaśnięcia mandatu członków zarządu spółki kapitałowej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2016/3.
Pinior P., Wygaśnięcie mandatu członka zarządu spółki kapitałowej, „Prawo Spółek” 2008/7–8.
Popiołek W., Wygaśnięcie mandatu członka organu spółki kapitałowej – zagadnienia wybrane [w:] Kodeks spółek handlowych po pięciu latach, red. J. Frąckowiak, Wrocław 2006.
Rodzynkiewicz M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2005.
Słotwiński S., Rozstrzyganie wątpliwości intertemporalnych w prawie zobowiązań, „Studia Prawnicze” 2014/2.
Sołtysiński S., Nowicka A., Okres urzędowania a czas trwania mandatu członków zarządu spółek kapitałowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 1998/5.
Sołtysiński S., Szumański A., Kodeks spółek handlowych po pięciu latach. Wybrane tezy do wspólnego materiału na Zjazd Katedr Prawa Handlowego [w:] Kodeks spółek handlowych po pięciu latach, red. J. Frąckowiak, Wrocław 2006.
Szajkowski A. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, J. Szwaja, Kodeks handlowy. Komentarz, t. 2, Warszawa 1996.
Szajkowski A., Tarska M., Szumański A. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 2, Komentarz do artykułów 151–300, Warszawa 2005, Legalis.
Wiśniewski A.W., Prawo o spółkach. Podręcznik praktyczny, t. 3, Spółka akcyjna, Warszawa 1993.
dr hab. Zbigniew Kuniewicz, prof. US
Autor jest profesorem nadzwyczajnym na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0793-9937).
Nowe zasady obliczania kadencji członków zarządów oraz rad nadzorczych w spółkach kapitałowych
Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza zmienionych ustawą z 9.02.2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 807 ze zm.) przepisów Kodeksu spółek handlowych dotyczących sposobu obliczania kadencji członków organów zarządczych i nadzorczych w spółkach kapitałowych. Wspomniana nowelizacja rozstrzygnęła istniejące dotychczas rozbieżności dotyczące tego, czy w ramach kadencyjnego pełnienia funkcji w organie należy uwzględniać tylko pełne lata obrotowe, czy też jedynie ostatni rok obrotowy powinien być rokiem pełnym. Ustawodawca przyjął rozwiązanie – określane w doktrynie jako tzw. koncepcja prolongacyjna – polegające na tym, że kadencję oblicza się w pełnych latach obrotowych, o ile umowa (statut) spółki nie stanowi inaczej. Drugie zagadnienie będące przedmiotem analizy dotyczy sposobu obliczania okresu sprawowania funkcji w organie przez osobę, która została ponownie powołana do składu tego organu. Przyjęta w tekście teza zakłada, że jeżeli do pełnienia funkcji w organie w ciągu roku obrotowego zostaje powołana osoba pełniąca tę funkcję dotychczas od początku roku obrotowego, to okresu jej urzędowania w ramach poprzedniej kadencji nie wlicza się do okresu pełnienia funkcji w ramach nowej kadencji.
Słowa kluczowe: spółki kapitałowe, kadencja członka organu, sposób obliczania kadencji, lata obrotowe, umowa spółki
dr hab. Zbigniew Kuniewicz, professor of the University of Szczecin
The author is an associate professor at the Faculty of Law and Administration, University of Szczecin, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0793-9937).
New Rules for Calculating the Term of Office of Members of Company Management and Supervisory Boards
The subject of this article is an analysis of the provisions of the Code of Commercial Partnerships and Companies, as amended by the Act of 9 February 2022, concerning the manner of calculating the term of office of members of companies’ management and supervisory bodies. The aforementioned amendment resolved the previous discrepancies as to whether only full financial years should be taken into account within the term of office as a member of the body or whether only the last financial year should be a full year. The legislator has adopted a solution – referred to in legal scholarship by the name of extension concept – whereby the term of office is calculated in full financial years unless the company’s articles of association provide otherwise. The second issue under scrutiny concerns calculating the period of holding the function in a governing body by a a person who has been reappointed as the body’s member. The thesis adopted in the article assumes that if a person who has previously held office since the beginning of a financial year is appointed to serve on the body during a financial year, the period during which they held office under the previous term of office is not included the period of holding office under the new one.
Keywords: companies, term of office of a governing body member, method of calculating the term of office, financial years, articles of association
Bibliografia / References
Brol J., Safjan M., Mandat a kadencja członka zarządu spółki z o.o. (art. 196 k.h.), „Przegląd Prawa Handlowego” 1995/11.
Chmura Ł., Glosa do uchwały SN z 24.11.2016 r., III CZP 72/16, „Glosa” 2019/4.
Kidyba A., Glosa do postanowienia SN z 8.05.2015 r., III CZ 19/15, „Glosa” 2016/3.
Kidyba A., Komentarz aktualizowany do art. 301–633 Kodeksu spółek handlowych, LEX 2023.
Kuniewicz Z., Chwila wygaśnięcia mandatu pochodzącego z wyboru członka organu spółki kapitałowej, „Przegląd Sądowy” 1998/3.
Kuniewicz Z., Glosa do postanowienia SN z 8.05.2015 r., III CZ 19/15, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2017/10, poz. 95.
Kuniewicz Z., Glosa do uchwały SN z 24.11.2016 r., III CZP 72/16, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2018/5, poz. 46.
Kuniewicz Z., Uwagi o kadencyjności pełnienia funkcji w zarządzie spółki kapitałowej [w:] Kodeks spółek handlowych po pięciu latach, red. J. Frąckowiak, Wrocław 2006.
Opalski A., Glosa do uchwały SN z 24.11.2016 r., III CZP 72/16, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2017/9, poz. 93.
Opalski A., Jeszcze o kadencji i mandacie w spółkach kapitałowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/12.
Opalski A., Koniec urzędowania w organach spółek, „Rzeczpospolita” z 12.05.2017 r.
Opalski A., Kontrowersje wokół kadencji i mandatu w spółkach kapitałowych, „Monitor Prawniczy” 2011/17.
Popiołek W., Wygaśnięcie mandatu członka organu spółki kapitałowej – zagadnienia wybrane [w:] Kodeks spółek handlowych po pięciu latach, red. J. Frąckowiak, Wrocław 2006.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2021.
Sołtysiński S., Mandat może trwać o rok dłużej niż kadencja, „Rzeczpospolita” z 29.03.2017 r.
Sołtysiński S., Nowicka A., Okres urzędowania a czas trwania mandatu członków zarządu spółek kapitałowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 1998/5.
Szumański A. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 2, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz do artykułów 151–300, Warszawa 2014.
Szumański A. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 3, Spółka akcyjna. Komentarz do artykułów 301–490, Warszawa 2013.
Trzebiński J., Mandat a członkostwo we władzach spółek kapitałowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 1999/12.
dr hab. Jerzy P. Naworski
Autor jest profesorem Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, sędzią Sądu Okręgowego w Toruniu w stanie spoczynku (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9014-1338).
Sprawy rejestrowe inne niż o wpis w Kodeksie spółek handlowych. Zagadnienia wybrane (cz. 1)
Zmiany stanu prawnego są konieczne, ale często powodują trudności związane z rozumieniem nowych albo zmienionych przepisów. Wynikiem nowelizacji nie powinna być niepewność stanu prawnego, ponieważ incerta pro nullis habentur. Jeżeli jednak występuje, to jest szczególnie dotkliwa, gdy dotyczy przepisów procedury cywilnej, a zwłaszcza kognicji sądu. De lega lata niejasne są kompetencje referendarzy sądowych do wykonywania czynności w sprawach rejestrowych innych niż o wpis do rejestru. Kontrowersje powoduje też ustalenie wzajemnych relacji między ustawami normującymi postępowanie rejestrowe w sprawach tego rodzaju. Artykuł przedstawia problemy odnoszące się do spraw rejestrowych innych niż o wpis uregulowanych w Kodeksie spółek handlowych, które nie były do tej pory przedmiotem szerszej refleksji doktrynalnej, i podejmuje próbę ich rozwikłania.
Słowa kluczowe: sąd rejestrowy, sprawa rejestrowa, postępowanie rejestrowe, sprawy rejestrowe niewpisowe, funkcje pomocnicze i nadzorcze
dr hab. Jerzy P. Naworski
The author is a professor of the Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland, and a retired judge of the Regional Court in Torun (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9014-1338).
Registration Cases Other Than Ones Concerning Entries under the Code of Commercial Partnerships and Companies. Selected Issues (Part 1)
Changes in laws are necessary, but often cause difficulties in understanding new or amended legislation. Amendments should not cause uncertainty about the law, because incerta pro nullis habentur. However, if uncertainty does happen, it is particularly acute when it relates to the rules of civil procedure and, in particular, the court’s jurisdiction. As the law stands, the competence of assistant judges to act in registration cases other than ones concerning entries in the register is unclear. There are also controversies relating to determination of mutual relations between the statutes governing the registration procedure in cases of this kind. The article presents problems relating to registration cases other than ones concerning entries, which are regulated by the Code of Commercial Partnerships and Companies and which have not yet been the subject of wider scholarly reflection. It also attempts to resolve them.
Keywords: court of registration, registration case, registration proceedings, registration cases not relating to entries, auxiliary and supervisory functions
Bibliografia / References
Chełmoński A., Rejestr handlowy na tle dekretu z dnia 7 lutego 1919 r., Wilno 1929.
Flaga-Gieruszyńska K., Zieliński A., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2022, Legalis.
Gierzyński B., Uprawnienia sądów rejestrowych, „Prawo Spółek” 1997/1.
Marszałkowska-Krześ E. [w:] System Prawa Handlowego, t. 7, Postępowanie sądowe w sprawach gospodarczych, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2007.
Michnik A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 3, Komentarz. Art. 425–729, red. A. Marciniak, Warszawa 2020, Legalis.
Namitkiewicz J., Hilfestatigkeit, Selbsthilferecht – hasło w Encyklopedii Podręcznej Prawa Prywatnego, Warszawa 1931.
Naworski J.P. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 3, Tytuł III. Spółki kapitałowe. Dział II. Spółka akcyjna, red. T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Warszawa 2013.
Naworski J.P., Ochrona prawa kontroli wspólnika spółki z o.o. w procedurze sądowej (cz. 1), „Przegląd Prawa Handlowego” 2022/4.
Opalski A. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 3b, Spółka akcyjna. Komentarz. Art. 393–490, red. A. Opalski, Warszawa 2016.
Roszewski Z.J., Kasacja w postępowaniu przed sądem rejestrowym. Komentarz do postanowień Sądu Najwyższego z 16 kwietnia 1997 r., I CZ 24/97 oraz z dnia 11 marca 1998 r., III CZ 10/98, „Prawo Spółek” 2000/1.
Sowiński R., Rejestry i ewidencje działalności gospodarczej przedsiębiorców, Wrocław 2007.
Suski P., Czynności nadzorcze i pomocnicze sądu rejestrowego [w:] Aurea praxis, aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, t. 1, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011.
Szewczyk M., Nadzór w prawie materialnym administracyjnym. Administracja wobec wolności, własności i innych praw podmiotowych jednostki, Poznań 1996.
Szumański A. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 3, Spółka akcyjna. Komentarz do artykułów 301–458, Warszawa 2013.
Żabiński Z., Rejestr handlowy, Kraków 1946.
dr hab. Andrzej Szlęzak
Autor jest profesorem Uniwersytetu SWPS w Warszawie oraz of counselem w kancelarii Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4281-2966).
Konsekwencje dysponowania roszczeniami przez strony w arbitrażu – studium przypadku
Artykuł omawia wyrok sądu arbitrażowego, w którym uznano, że wybór roszczeń, jakich powód dochodzi w arbitrażu, wyznacza zarazem granice, w jakich sąd arbitrażowy może badać stan faktyczny relewantny dla powstania takich roszczeń. W szczególności w wyroku tym stwierdzono, że jeżeli powód zdecydował się na dochodzenie roszczeń z jednej umowy, to fakt zawarcia/wykonania innej umowy sąd arbitrażowy może uznać za niebyły (nawet jeśli fakt ten jest przesłanką powstania roszczeń z umowy, z której roszczeń dochodzono), z konsekwencją w postaci oddalenia roszczeń z umowy będącej przedmiotem sporu. Pogląd taki autor uznaje za nieprawidłowy. Dyspozycyjność w arbitrażu sprowadza się (m.in.) do tego, że powód może swobodnie wybrać roszczenia (bądź ich część), jakich zamierza dochodzić. W ten sposób powód nie ogranicza jednak sądu co do zakresu badania i ustalenia stanu faktycznego sprawy. Jeżeli bowiem zawarcie/wykonanie innej umowy stanowi warunek (w rozumieniu art. 89 i n. k.c.) powstania roszczeń z umowy będącej przedmiotem sporu, to okoliczność taką sąd arbitrażowy ma obowiązek ustalić, tak jak inne fakty niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy. Niedopuszczalne jest więc oddalenie powództwa tylko na tej podstawie, że dyspozycja powoda co do roszczeń, jakich zamierza dochodzić, miałaby być tożsama z wiążącą sąd delimitacją przez powoda granic stanu faktycznego, jaki sąd arbitrażowy może badać i ustalić na potrzeby wyrokowania.
Słowa kluczowe: postępowanie arbitrażowe, zapis na sąd polubowny, zasada dyspozycyjności, dysponowanie roszczeniami, związek umów
dr hab. Andrzej Szlęzak
The author is a professor of the SWPS University in Warsaw, Poland, and an Of Counsel at Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak law firm (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4281-2966).
The Consequences of the Parties’ Disposition of Claims in Arbitration – Case Study
The article discusses an arbitration court award, in which it has been determined that the claimant’s selection of claims to be pursued in arbitration determines the boundaries for the arbitration court to establish the facts of the case relevant for such claims. In particular, the said award states that if the claimant decides to pursue claims under one particular contract, then the fact of concluding/performing another contract may be considered by the court to be non-est (even if such fact is a precondition for the emergence of claims pursued in arbitration), with the effect of dismissal of the claims under the contract in dispute. The author considers this view to be incorrect. In arbitration, the party-disposition principle means (inter alia) that the claimant may freely choose the claims (or their part) which it seeks to enforce. In such a way, however, the claimant does not limit the court as to the scope of its examining and determining of the facts of the case. If the conclusion/performance of another contract constitutes a condition (in the meaning of Article 89 et seq. of the Civil Code) for the emergence of claims under the litigated contract, then the arbitration court is obligated to establish such circumstance, just as it is bound to do so with respect to any other facts relevant for adjudicating the dispute. It is wrong to dismiss the claimant’s claims simply because the claimant’s decision as to the selection of claims it seeks to pursue were to be identical to the claimant’s decision (binding for the court) to determine the boundaries of the facts of the case which the court is allowed to examine and determine for the purposes of adjudication.
Keywords: arbitration proceedings, arbitration clause, principle of dispositionability, disposition of claims, complex of contracts
Bibliografia / References
Ereciński T., Weitz K., Sąd arbitrażowy, Warszawa 2008.
Machnikowski P. [w:] System Prawa Prywatnego, red. nacz. Z. Radwański, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Oklejak A., Flejszar R., Zasada dyspozycyjności w postępowaniu przed sądem polubownym, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2011/4.
dr Michał Synowiec
Autor jest adwokatem, Counsel w kancelarii Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6621-8406).
Uwagi dogmatycznoprawne na tle powiązania instrumentów płatniczych z rachunkami płatniczymi
Zagadnienia związane z wydawaniem instrumentów płatniczych oraz prowadzeniem rachunków płatniczych, w szczególności bankowych, niejednokrotnie stanowiły obszar intensywnej wymiany poglądów na łamach literatury. Dotychczasowe rozważania nie skupiały się jednak na problemie relacji zachodzących pomiędzy tymi usługami. Zamiast tego część przedstawicieli doktryny – w ślad za praktyką rynkową wykształconą wśród grona dostawców – zdaje się domyślnie przyjmować, że pomiędzy wspomnianymi usługami istnieje funkcjonalny związek, mający wynikać z ich prawnego oraz pragmatycznego powiązania. Obecnie podejście takie, mając na uwadze całokształt obowiązujących ram prawnych regulujących zasady świadczenia usług płatniczych, uznać należy za wysoce dyskusyjne. Celem niniejszego artykułu jest tym samym rozstrzygnięcie, czy conditio sine qua non dla istnienia i funkcjonowania każdego instrumentu płatniczego jest jego sprzężenie z rachunkiem płatniczym, na którym gromadzone są środki pieniężne. Prowadzona analiza zmierza w konsekwencji do ustalenia, po pierwsze, na ile usługa wydawania instrumentów płatniczych ma charakter samodzielny, po drugie, czy rachunek płatniczy stanowi jedyną dopuszczalną prawnie metodę ewidencjonowania środków wykorzystywanych dla potrzeb realizacji transakcji zlecanych w oparciu o instrument płatniczy. Przesądzenie wspomnianych kwestii bynajmniej nie stanowi tylko problemu teoretycznego, ale niesie ze sobą szereg konsekwencji praktycznych. Przekładają się one bowiem wprost na obowiązki wydawców instrumentów płatniczych na płaszczyźnie zarówno publicznoprawnej, jak i prywatnoprawnej.
Słowa kluczowe: instrument płatniczy, karta płatnicza, karta debetowa, karta kredytowa, rachunek płatniczy, rachunek bankowy, usługi płatnicze
dr Michał Synowiec
The author is an advocate, a counsel at Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy law firm, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6621-8406).
Dogmatic-Law Considerations About the Link Between Payment Instruments and Payment Accounts
Matters relating to issuing payment instruments and keeping payment accounts, particularly bank accounts, have repeatedly been an area of intense exchange of views in literature. However, the discussion so far has not focused on the problem of relationships between these services. Instead, some legal scholars – following the market practice developed by suppliers – seem to implicitly assume that there is a functional relationship between the aforementioned services, supposedly derived from the legal and pragmatic link between them. At present, such an approach, given the overall existing legal framework governing the provision of payment services, should be regarded as highly questionable. The purpose of this article is thus to determine whether the sine qua non for the existence and functioning of any payment instrument is its coupling with the payment account into which the funds are deposited. Consequently, the analysis aims to determine, firstly, to what extent the service of issuing payment instruments is self-contained, and secondly, whether a payment account is the only legally permissible method of recording funds used for the execution of transactions ordered on the basis of a payment instrument. Resolving the aforementioned issues is by no means just a theoretical problem, but has a number of practical implications. This is because they directly translate into obligations for payment instrument issuers under both public and private law.
Keywords: payment instrument, payment card, debit card, credit card, payment account, bank account, payment services
Bibliografia / References
Bajor B., Umowa rachunku bankowego na tle przepisów ustawy o usługach płatniczych – kilka uwag [w:] Sto lat polskiego prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Kidybie, t. 2, red. M. Dumkiewicz, K. Kopaczyńska-Pieczniak, J. Szczotka, Warszawa 2020.
Bajor B. [w:] Ustawa o usługach płatniczych. Komentarz, red. J. Byrski, A. Zalcewicz, Warszawa 2021.
Baran M., Dyrektywa [w:] System Prawa Unii Europejskiej, t. 1, Podstawy i źródła prawa Unii Europejskiej, red. S. Biernat, Warszawa 2020.
Blocher M., Cechy konstrukcyjne rachunku płatniczego – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 4.10.2018 r., C-191/17, ING-DiBa, „Europejski Przegląd Sądowy” 2019/6.
Blocher M., Dostawcy wydający instrumenty płatnicze oparte na karcie (CBPII) – charakter usług i bariery rozwoju, „Monitor Prawa Handlowego” 2019/4.
Blocher M., Podstawowy rachunek płatniczy i umowa podstawowego rachunku płatniczego, Warszawa 2019 (niepublikowana rozprawa doktorska).
Blocher M., Iwański W., Przekaz pieniężny, „Monitor Prawa Bankowego” 2021/7–8.
Czech T., Pojęcie rachunku płatniczego, „Monitor Prawa Bankowego” 2021/7–8.
Grabowski M., Anonimowe karty przedpłacone a konstrukcja pieniądza elektronicznego, „Monitor Prawa Handlowego” 2016/1.
Grabowski M., Instrumenty płatnicze, Warszawa 2013.
Grabowski M., Pojęcie instrumentów płatniczych – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 9.04.2014 r. w sprawie C-616/11 T-Mobile Austria GmbH przeciwko Verein für Konsumenteninformation, „Europejski Przegląd Sądowy” 2015/8.
Grabowski M., Ustawa o usługach płatniczych. Komentarz, Warszawa 2020.
Iwański W., Instrument płatniczy, „Monitor Prawa Bankowego” 2022/7–8.
Iwański W., Umowa rachunku bankowego objętego bankowością internetową z punktu widzenia nowej regulacji usług płatniczych, Warszawa 2014.
Iwański W. [w:] Ustawa o usługach płatniczych. Komentarz, red. K. Osajda, J. Dybiński, Legalis 2022.
Kaszubski R., Obzejta Ł., Karty płatnicze w Polsce, Warszawa 2012.
Korus K., Pojęcie usługi płatniczej w ustawie o usługach płatniczych, „Monitor Prawa Bankowego” 2012/7–8.
Kunkiel-Kryńska A., Implementacja dyrektyw opartych na zasadzie harmonizacji pełnej na przykładzie dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych, „Monitor Prawniczy” 2007/18.
Masiota J., Elektroniczne instrumenty płatnicze, Bydgoszcz–Poznań 2003.
Miąsko M., Synowiec M., Wydawanie kart kredytowych przez instytucje pożyczkowe, „Monitor Prawniczy” 2022/15 – dodatek specjalny „Prawo innowacji finansowych (FinTech)”.
Pacak M., Usługi płatnicze. Komentarz, LEX 2014.
Pyzioł W., Umowa rachunku bankowego [w:] System Prawa Prywatnego, red. nacz. Z. Radwański, t. 8, Prawo zobowiązań – część szczegółowa, red. J. Panowicz-Lipska, Warszawa 2011.
Pyzioł W., Walaszek-Pyzioł A., Ustawa z 2011 roku o usługach płatniczych a umowa rachunku bankowego, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2012/1.
Synowiec M. [w:] Ustawa o usługach płatniczych. Komentarz, red. K. Osajda, J. Dybiński, Legalis 2022.
dr Łukasz Orłowski
Autor jest adiunktem na Uniwersytecie Dolnośląskim DSW (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6368-3046).
Pojęcie tzw. efektów brokerskich
Zgodnie z założeniami ustawodawcy profesjonalny pośrednik ubezpieczeniowy funkcjonuje na rynku za wynagrodzeniem. Świadczenie wypłacane jest przez ubezpieczyciela, a swoje źródło ma poza porozumieniem kurtażowym. Przesłanką otrzymania wynagrodzenia jest umocowanie profesjonalnego pośrednika do działania przez podmiot poszukujący ochrony ubezpieczeniowej i powstanie stosunku zobowiązaniowego, który staje się warunkiem wypłaty świadczenia przez ubezpieczyciela. Celem niniejszej publikacji jest próba odpowiedzi na pytanie badawcze, czy stosunek obligacyjny, który łączy brokera ubezpieczeniowego z ubezpieczającym, ma charakter dzieła, czy rezultatu. Wydaje się też, że inaczej należy zdefiniować powiązanie wynagrodzenia za osiągnięcie rezultatu, bez przymusu jego osiągnięcia, aniżeli wynagrodzenie za osiągnięcie rezultatu jedynie w sytuacji osiągnięcia tytułowych „efektów”. W końcu trudno uznać, że profesjonalny pośrednik ubezpieczeniowy zobowiązuje się wobec podmiotu poszukującego ochrony ubezpieczeniowej do zawarcia stosunku zobowiązaniowego. Autorowi przyświeca także cel odpowiedzi na pytania, czym są tytułowe „efekty brokerskie” i jakie są przesłanki ich osiągnięcia. Uprawniają one bowiem brokera ubezpieczeniowego do uzyskania kurtażu od ubezpieczyciela. Do weryfikacji hipotez badawczych wykorzystano metodę dogmatycznoprawną i empirycznoprawną.
Słowa kluczowe: prawo gospodarcze, dystrybucja ubezpieczeń, umowa o dzieło, umowa zlecenie, efekty brokerskie, broker ubezpieczeniowy, ubezpieczający, ubezpieczyciel
dr Łukasz Orłowski
The author is an assistant professor at the DSW University of Lower Silesia, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6368-3046).
‘Brokers’ Results’
As intended by the legislator, a professional insurance intermediary operates on the market for remuneration. The remuneration is paid by the insurer and has its origin outside the commission agreement. The prerequisite for the receipt of remuneration is that the professional intermediary is authorized to act by the entity seeking insurance cover and a contractual relationship is created, which becomes the condition for the payment of remuneration by the insurer. This publication attempts to answer the research question as to whether the relationship of obligation between an insurance broker and a policyholder is a contract of a specific work or an outcomebased contract. It also seems that we should define differently the link between remuneration and the achievement of an outcome, without the obligation to achieve it, and that between remuneration and the achievement of an outcome only if the titular ‘results’ are achieved. After all, it is difficult to consider that a professional insurance intermediary makes a commitment to the entity seeking insurance cover to enter into a contractual relationship. The author also aims to answer the questions about what the titular ‘broker’s results’ are and what the conditions for achieving them are. This is because they entitle the insurance broker to obtain a commission from the insurer. The dogmatic-legal and empirical-legal methods were used to verify the research hypotheses.
Keywords: business law, insurance distribution, contract of specific work, contract of mandate, brokers’ results, insurance broker, policyholder, insurer
Bibliografia / References
Domański L., Instytucje kodeksu zobowiązań. Komentarz teoretyczno-praktyczny. Część szczegółowa, Warszawa 1938.
Domański L., Koncepcja zobowiązań rezultatu i starannego działania a odpowiedzialność kontraktowa w prawie francuskim, „Studia Cywilistyczne” 1972/20.
Fenichel E., Umowa o pośrednictwo, „Głos Prawa” 1931/1.
Fras M., Uwagi o transparentności wynagrodzenia brokerskiego na tle ustawodawstwa austriackiego – wzór dla polskiego ustawodawcy?, „Prawo Asekuracyjne” 2007/4.
Fuchs B. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna (art. 353–534), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018.
Laskorzyński P., Kowalczyk Ł., Zobowiązania starannego działania i rezultatu, „Radca Prawny” 2003/6.
Longchamps de Berier R., Zobowiązania, Poznań 1948.
Klaczak P., Przygotowanie i wykonanie koncertu przez członka orkiestry jako przedmiot umowy o dzieło, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2018/1.
Kosmus B., Kuczyński G., Kilka mitów z zakresu teorii umów, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2000/7.
Kowalewski E., Serwach M., Wynagrodzenie brokera ubezpieczeniowego, „Prawo Asekuracyjne” 2008/2.
Pokrzywniak J., Broker ubezpieczeniowy – ubezpieczający – ubezpieczyciel. Stosunki zobowiązaniowe, Bydgoszcz–Poznań 2005.
Pokrzywniak J., Rozliczenia pomiędzy brokerem ubezpieczeniowym a zakładem ubezpieczeń w świetle orzecznictwa sądowego, w kontekście prac nad nową ustawą o dystrybucji ubezpieczeń, „Prawo Asekuracyjne” 2017/2.
Radwański Z., Teoria umów, Warszawa 1977.
Radwański Z., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 1995.
Romanowski M., Zobowiązania rezultatu i starannego działania, „Przegląd Prawa Handlowego” 1997/2.
Rosenbluth I., Korzonek J., Kodeks zobowiązań. Komentarz, t. 1, Kraków 1936.
Nawracała J., Cofnięcie pełnomocnictwa brokerskiego a prawo do kurtażu, „Prawo Asekuracyjne” 2012/4.
Safjan M. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz do artykułów 450–1088, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2011.
Szolc-Nartowski B. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, Warszawa 2022.
Wiśniewski T. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2018.
Wójcik S., Pojęcie umowy o dzieło, „Studia Cywilistyczne” 1963/4.
Wyrzykowski W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 4, Zobowiązania. Część szczególna (art. 535–7649), red. M. Habdas, M. Fras, Warszawa 2018.
Zimny A., Umowa o dzieło, Łódź 1996.
dr Paweł Mazur
Autor jest adiunktem na Wydziale Prawa Uniwersytetu SWPS oraz adwokatem (ORCID: https://orcid.org/ 0000-0002-0398-3941).
Wybrane problemy związane z określaniem tzw. parytetu wymiany w procesach połączeń spółek kapitałowych
Celem artykułu jest przeanalizowanie problemów praktycznych związanych z określaniem stosunku wymiany udziałów lub akcji spółki przejmowanej bądź spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki na udziały lub akcje spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej w procesach połączeń spółek kapitałowych (parytetu wymiany). Analizie poddano granice przysługującej w tym zakresie swobody decyzyjnej. Poruszono też pomijany w literaturze problem związany z tzw. udziałami lub akcjami resztowymi, a więc prawami udziałowymi w podwyższonym kapitale zakładowym spółki przejmującej, które nie mogą zostać objęte przez wspólników spółki przejmowanej w wyniku posłużenia się przyjętym w planie połączenia parytetem wymiany. Ze względu na niedoskonałość rozwiązań dostępnych na gruncie obecnie obowiązujących przepisów w celu jego rozwiązania w artykule zgłoszono w tym zakresie postulaty de lege ferenda.
Słowa kluczowe: połączenia, transformacje spółek, parytet wymiany, stosunek wymiany, spółki kapitałowe, fuzje i przejęcia
dr Pawel Mazur
The author is an assistant professor at the Faculty of Law, SWPS University, Poland, and an advocate (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0398-3941).
Selected Problems Relating to Determining the So-Called Exchange Ratio in Company Mergers
The purpose of this article is to analyse the practical problems involved in determining the ratio for the exchange of shares of the target company or companies merging by formation of a new company for shares of the acquiring company or the company newly formed in company merger processes (share exchange ratio). The limits of the discretion available in this regard are analysed. The article also addresses the problem, neglected in literature, of the so-called residual shares, i.e., share rights in the increased share capital of the bidding company which cannot be taken up by the shareholders of the target company as a result of using the exchange ratio adopted in the merger plan. Due to the inadequacy of the solutions available under the current legislation to address it, the article puts forward proposals of legislative amendments in this regard.
Keywords: mergers, company transformations, (share) exchange ratio, companies, mergers and acquisitions
Bibliografia / References
Mackiewicz M., Podstawy ustalenia parytetu wymiany akcji w procesie łączenia się spółek akcyjnych a dochodzenie roszczeń odszkodowawczych przeciwko spółce, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/1.
Mazur P., Uprawnienia i obowiązki akcjonariusza względem pozostałych akcjonariuszy wynikające ze stosunku spółki, Warszawa 2021.
Opalska D., Obowiązek lojalności w spółkach kapitałowych, Warszawa 2015.
Opalski A., Wiśniewski A.W. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 4, Łączenie, podział i przekształcanie spółek. Przepisy karne. Komentarz. Art. 491–633, red. A. Opalski, Warszawa 2016.
Oplustil K., Ustalenie i weryfikacja parytetu wymiany akcji w procesie łączenia się spółek akcyjnych – polemika, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/5.
Oplustil K. [w:] J. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2022.
Pinior P. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. J.A. Strzępka, Warszawa 2015.
Potrzeszcz R., Siemiątkowski T. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 4, Tytuł IV. Łączenie, podział i przekształcanie spółek. Tytuł V. Przepisy karne. Tytuł VI. Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i przepisy końcowe, red. T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Warszawa 2011.
Prusak B., Premie i dyskonta w wycenach przedsiębiorstw, „Optimum. Studia Ekonomiczne” 2014/2.
Rodzynkiewicz M. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 4, Łączenie, podział i przekształcanie spółek. Przepisy karne. Komentarz. Art. 491–633, red. A. Opalski, Warszawa 2016.
Skrodzki K., Kuklo M.J. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Warszawa 2022.
Szumański A. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 4, Łączenie, podział i przekształcanie spółek. Przepisy karne. Komentarz do artykułów 491–633, Warszawa 2012.
Zamów prenumeratę: https://www.profinfo.pl/czasopisma
