Regulacje o cenach transferowych a ogólna norma przeciwko unikaniu opodatkowania
prof. dr hab. Hanna Litwińczuk
Autorka jest profesorem w Katedrze Prawa Finansowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego
Przedmiotem artykułu jest zbadanie relacji pomiędzy normą ogólną przeciwko unikaniu opodatkowania a regulacjami o cenach transferowych zaliczanymi do norm szczególnych w kontekście przeciwdziałania unikaniu opodatkowania. Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy w przypadku gdy dla przeciwdziałania unikaniu opodatkowania niezbędne jest przekwalifikowanie transakcji dokonanych między podmiotami powiązanymi i zastosowanie skutków podatkowych do czynności uznanych za odpowiednie podstawą prawną mogą być same regulacje o cenach transferowych, czy też możliwe i uprawnione jest zastosowanie w takiej sytuacji ogólnej normy przeciwko unikaniu opodatkowania.
Słowa kluczowe: norma ogólna przeciwko unikaniu opodatkowania, norma szczególna przeciwko unikaniu opodatkowania, regulacje o cenach transferowych, przekwalifikowanie czynności, recharakteryzacja czynności
Transfer pricing regulations and the general anti-avoidance rule
This article examines the relationship between the general anti-avoidance rule and transfer pricing regulations classified as special rules [legi speciali] in the context of counteracting tax avoidance. This article attempts to answer the question whether, when in order to counteract tax avoidance it is necessary to reclassify transactions between related entities and recognise the tax effects of acts considered relevant, the legal grounds may consists of transfer pricing regulations alone, or whether it is possible and legitimate to apply the general anti-avoidance rule in such a situation.
Keywords: liability in damages, CoJ judgments, LPG classifiation, fuel duty
Bibliografia:Tax avoidance revisited in the EU BEPS Context” EATLP International Tax Series Volume 15 editor Durado A.P., IBFD 2017
GAARs – A Key Element of Tax Systems in the Post-BEPS Tax World” editors Lang M., J.Owens J., Pistone P., Rust A., Schuch J., Staringer C., IBFD 2016
Karwat P., Klauzula ogólna a przepisy szczególne przeciwdziałające unikaniu opodatkowania, „Przegląd Podatkowy” 2016/12
dr Hanna Filipczyk
Autorka jest doktorem nauk prawnych, doradcą podatkowym, członkiem Komisji Kodyfikacyjnej Ogólnego Prawa Podatkowego
Spory w dziedzinie cen transferowych a nowe rozwiązania konsensualne w projekcie Ordynacji podatkowej
Celem tego artykułu jest prezentacja i obrona dwóch tez dotyczących relacji między rozwiązaniami proceduralnymi opartymi na porozumieniu zobowiązanych z organami podatkowymi a sporami powstającymi na tle regulacji cen transferowych – dalej spory TP – dokonane na tle omówienia propozycji zawartych w projekcie nowej Ordynacji podatkowej – dalej projekt 1 . Tezy te głoszą, że kwestie cen transferowych i dotyczące tych kwestii spory podatkowe są par excellence odpowiednie do rozstrzygania przez konsensus (w tym kompromis) – teza pierwsza, oraz że między tymi sporami a rozwiązaniami konsensualnymi zawartymi w projekcie zachodzi dwustronna relacja: z jednej strony spory tego rodzaju uwiarygodnią rozwiązania konsensualne, z drugiej – rozwiązania te ułatwią rozwiązywanie tego rodzaju sporów – teza druga.
Słowa kluczowe: ceny transferowe, nowa Ordynacja podatkowa, alternatywne metody rozwiązywania sporów (ADR), umowa podatkowa, mediacja
Disputes in the field of transfer pricing and new consensual solutions in the Tax Ordinance bill
This article aims to present and defend two theses concerning the relationship between procedural solutions based on agreements between debtors and tax authorities that arise in the context of transfer pricing, against the backdrop of a discussion of proposals contained in the new Tax Ordinance bill. The theses are as follows: according to the first one, the issues relating to transfer prices and the tax disputes concerning these issues are par excellence appropriate to be settled by consensus (including by compromise). The second thesis is that there is a two-way relationship between these disputes and the consensual solutions provided for in the bill: on the one hand, disputes of his kind will make consensual solutions more credible, on the other, these solutions will facilitate solving such disputes.
Keywords: transfer pricing, new Tax Ordinance, alternative methods of resolving disputes (ADR), tax agreement, mediation
Bibliografia:Bronżewska K., Nadzór horyzontalny – kontrola najwyższą formą zaufania?, „Monitor Podatkowy” 2012, nr 5
Dworkin R., Taking Rights Seriously, Cambridge 1977
Filipczyk H., Alternative methods for resolving tax disputes in Poland – the odds of success [w:] Contemporary Issues in Tax Research, „Fiscal Publications” 2018, Tom 3, rozdział 4
Filipczyk H., Porozumienia i mediacja w procedurach podatkowych – szansa na sukces [w:] Stanowienie i stosowanie prawa podatkowego w Polsce. Ocena i kierunki zmian, red. B. Kucia-Guściora, M. Münnich, A. Zdunek, R. Zieliński, Lublin 2016, s. 167–181
Filipczyk H., Program poprawnego rozliczenia opartego na współpracy (cooperative compliance) jako instrument zwalczania unikania opodatkowania, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2014, nr 1
Fisher R., Ury W., Patton B., Dochodząc do tak. Negocjowanie bez poddawania się, Warszawa 2009
Gmurzyńska E., Rodzaje mediacji [w:] Mediacje. Teoria i praktyka, red. E. Gmurzyńska, R. Morek, Warszawa 2009, s. 109–125
dr Małgorzata Sęk
Autorka jest doktorem nauk prawnych, adiunktem w Katedrze Prawa Podatkowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego i specjalistą w Centrum Dokumentacji i Studiów Podatkowych w Łodzi
Metodyka oceny należytej staranności: ułatwienie czy utrudnienie dla podatników?
W dniu 25.04.2018 r. Ministerstwo Finansów opublikowało dokument pt. Metodyka w zakresie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach krajowych 1 – dalej Metodyka. Jest to dokument niewiążący, adresowany do administracji skarbowej. Nie nadano jej formy interpretacji ogólnej ani objaśnień podatkowych. Metodyka zawiera zbiór wskazówek pomocnych urzędnikom skarbowym w ocenie dochowania należytej staranności przez podatników. Natomiast dla podatników Metodyka jest tylko źródłem wiedzy o tym, czym będą kierować się urzędnicy oceniając dochowanie należytej staranności. Celem artykułu jest analiza, jaką rolę w praktyce stosowania przepisów z zakresu podatku od towarów i usług może odegrać Metodyka oraz czy forma i treść tego dokumentu spełniają oczekiwania podatników, w szczególności te wyartykułowane w toku konsultacji publicznych. W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy opublikowanie Metodyki ułatwi, czy utrudni podatnikom i ich służbom podatkowo-księgowym codzienne zmagania z rzeczywistością gospodarczą i podatkową.
Słowa kluczowe: prawo do odliczenia VAT, należyta staranność, ocena dochowania należytej staranności, dobra wiara
Methodology for the assessment of due diligence: a facilitation or a hindrance for taxpayers?
On 25 April 2018, the Ministry of Finance published a document entitled ‘Methodology for the assessment of due diligence of purchasers of goods in domestic transactions’. The Methodology is a non-binding document addressed to the tax administration. It was not given the status of a general interpretation or a tax explanation. The Methodology contains a set of guidelines which are meant to help tax officials assess due diligence of VAT taxable persons. For taxpayers it is just a source of knowledge on what officials will refer to in the assessment of due diligence. The aim of the article is to analyse what role the Methodology can play in the practice of applying the provisions on value added tax and whether the form and contents of this document meet the expectations of taxpayers, in particular those articulated in the course of public consultations. The article attempts to answer the question whether publishing the Methodology will facilitate or hinder taxpayers’ – and their tax and accounting departments’ – day-to-day efforts to meet their economic and tax challenges.
Keywords: a right to deduct input VAT, due diligence, assessment of due diligence, good faith
Bibliografia:Cybula P., Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów, Odpowiedź na interpelację nr 14059 z dnia 19.07.2017 r. posła Tomasza Jaskóły w sprawie dodatkowej weryfikacji kontrahentów, DPP1.054.11.2017 Warszawa, 1.08.2017 r., http://orka2.sejm.gov.pl/INT8.nsf/klucz/658C47F0/%24FILE/i14059-o1.pdf (dostęp: 5.08.2018 r.).
Gruza P., Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów, Zawiadomienie o rozpoczęciu konsultacji podatkowych, PT3.8101.9.2017, Warszawa, 30.06.2017 r., https://www.mf.gov.pl/documents/764034/6050819/Zawiadomienie+o+konsultacjach+podatkowych-należyta+staranność+-+30.06.pdf (dostęp: 5.08.2018 r.).
Jaskóła T., Poseł na Sejm RP VIII kadencji, Interpelacja nr 14059 do Ministra Finansów w sprawie dodatkowej weryfikacji kontrahentów, Częstochowa, 30.06.2017 r., http://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=167BE17B (dostęp: 17.08.2018 r.).
Militz M., Dobra wiara w VAT – stosowanie reguł wskazanych przez Trybunał Sprawiedliwości w krajowej praktyce [w:] Polskie prawo podatkowe a prawo unijne. Katalog rozbieżności, red. B. Brzeziński, D. Dominik-Ogińska, K. Lasiński-Sulecki, red. A. Zalasiński, Warszawa 2015, s. 46.
Ministerstwo Finansów, Finał konsultacji społecznych ws. należytej staranności, https://www.mf.gov.pl/ministerstwo-finansow/wiadomosci/aktualnosci/-/asset_publisher/M1vU/content/id/6368396 (dostęp: 5.08.2018).
Ministerstwo Finansów, Konferencja nt. należytej staranności w VAT, https://www.mf.gov.pl/ministerstwo-finansow/wiadomosci/aktualnosci/-/asset_publisher/M1vU/content/konferencja-nt-nalezytej-starannosci-w-vat/ (dostęp: 5.08.2018 r.).
Ministerstwo Finansów, Materiał roboczy z analizy aktualnego orzecznictwa NSA dotyczącego kwestii należytej staranności po stronie nabywcy w transakcjach krajowych, Warszawa, 30.06.2017 r., https://www.mf.gov.pl/documents/764034/6050819/Materiał+roboczy++analiza+orzeczeń+NSA+dot.+należytej+staranności.pdf (dostęp: 5.08.2018 r.).
Ministerstwo Finansów, Metodyka w zakresie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach krajowych, Warszawa, 25.04.2018 r., https://www.mf.gov.pl/c/document_library/get_file?uuid=2eba55c3-cba9-4f1d-aa36-684f76b2d561&groupId=764034 (dostęp: 5.08.2018 r.).
Ministerstwo Finansów, Publikacja opinii przesłanych w ramach konsultacji podatkowych w sprawie listy przesłanek należytej staranności po stronie nabywcy w transakcjach krajowych, Warszawa, 7.09.2017 r., https://www.mf.gov.pl/ministerstwo-finansow/dzialalnosc/konsultacje-podatkowe/-/asset_publisher/M1vU/content/publikacja-opinii-przeslanych-w-ramach-konsultacji-podatkowych-w-sprawie-listy-przeslanek-nalezytej-starannosci-po-stronie-nabywcy-w-transakcjach-krajowych (dostęp: 5.08.2018 r.).
Nykiel W., Sęk M., Dobra wiara a usługi opodatkowane VAT w państwie usługobiorcy w ramach mechanizmu odwrotnego obciążenia, „Przegląd Podatkowy” 2013/11, s. 31.
Sęk M., Odwrotne obciążenie jako mechanizm opodatkowania VAT usług wewnątrzunijnych, Warszawa 2018, s. 365.
Sobczyk S., Krawczyk: Uszczegółowić „dobrą wiarę i należytą staranność” przy odliczaniu VAT, Bankier.pl, 9.10.2017 r., https://www.bankier.pl/wiadomosc/Krawczyk-Uszczegolowic-dobra-wiare-i-nalezyta-starannosc-przy-odliczaniu-VAT-4017805.html (dostęp: 5.08.2018 r.).
Przemysław Sołtysiak
Autor jest radcą prawnym, ekspertem podatkowym w zespole podatków międzynarodowych KPMG w Polsce, biuro w Poznaniu
Monika Boniecka
Autorka jest ekspertem podatkowym w zespole podatków międzynarodowych KPMG w Polsce, biuro w Poznaniu, doktorantką na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Udział autorów w publikacji: po 50%
Wybrane aspekty prawne i podatkowe dotyczące klauzuli PPT
W dniu 25.01.2018 r. Ministerstwo Finansów ogłosiło zakończenie procesu ratyfikacji Konwencji wielostronnej implementującej środki traktatowego prawa podatkowego mające na celu zapobieganie erozji podstawy opodatkowania i przenoszeniu zysku, sporządzonej w Paryżu 24.11.2016 r. – dalej Konwencja Wielostronna lub Konwencja. Natomiast 17.07.2018 r. w Dzienniku Ustaw ukazały się: tekst Konwencji w języku polskim oraz oświadczenie rządowe w sprawie mocy obowiązującej Konwencji 3 . Do tej pory 4 dziewięć państw zakończyło swoje wewnętrzne procedury ratyfikacyjne i złożyło do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju – dalej OECD – dokumenty potwierdzające ratyfikację. Natomiast dzięki ratyfikacji Konwencji przez co najmniej pięć państw stało się możliwe jej wejście w życie, co w przypadku Polski zostało przewidziane na 1.07.2018 r. Konwencja zakłada obligatoryjność wdrożenia części regulacji przez każde państwo przystępujące do niej. Jest to tzw. minimalny standard, na który składa się m.in. klauzula Principal Purpose Test – dalej Klauzula PPT lub PPT 8 – której celem jest przeciwdziałanie przyznawaniu korzyści wynikających z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania – dalej u.p.o. – w niewłaściwych okolicznościach. W przeciwieństwie do obowiązującej od 15.07.2016 r. klauzuli ogólnej przeciwko unikaniu opodatkowania – dalej GAAR – uregulowanej w ustawie z 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa – dalej o.p. – przepisy prawne normujące PPT nie mają rozbudowanego charakteru, co może budzić wątpliwości natury konstytucyjnej. Należy bowiem zaznaczyć, że w wyroku z 11.05.2004 r. Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodną z Konstytucją ówcześnie obowiązującą klauzulę obejścia prawa, która również charakteryzowała się wysokim stopniem niedookreśloności. Celem artykułu jest zestawienie Klauzuli PPT z tezami wyroku Trybunału Konstytucyjnego i rozpatrzenie możliwości podważenia zgodności z Konstytucją tejże klauzuli. W dalszej części artykułu autorzy zasygnalizują kwestię Klauzuli PPT w świetle zasad prawa Unii Europejskiej i orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości, a także wybrane, potencjalnie problematyczne, zagadnienia związane z obowiązywaniem PPT w polskim systemie podatkowym.
Słowa kluczowe: Principal Purpose Test, Konstytucja, MLI, Konwencja Wielostronna, klauzula ogólna przeciwko unikaniu opodatkowania, umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, pewność prawa
Selected legal and tax aspects of PPT clause
On 25 January 2018, the Ministry of Finance announced completion of the process of ratification of the Multilateral Convention to Implement Tax Treaty Related Measures to Prevent Base Erosion and Profit Shifting, done in Paris on 24 November 2016 (the ‘Multilateral Convention’ or ‘Convention’). Meanwhile on 17 July 2018, in the Polish journal of laws Dziennik Ustaw the following were promulgated: the text of the Convention in Polish and the Government Declaration on the binding force of the Convention. So far, nine states have completed their internal ratification procedures and deposited the instruments of ratification with the Organisation for Economic Cooperation and Development (OECD). Meanwhile, thanks to the ratification of the Convention by at least five states, its entry into force became possible. In Poland’s case the date was set at 1 July 2018. The Convention assumes that it is mandatory for each acceding state to implement some of the regulations. This is the so-called minimum standard, including, among others, of the Principal Purpose Test (PPT) clause, which aims to counteract the benefits resulting from double tax avoidance agreements (DTAAs) being granted in the wrong circumstances. Unlike the general anti-avoidance rule (GAAR), which has been in force since 15 July 2016 and which is regulated in the Act of 29 August 1997 – Tax Ordinance, the legal provisions on PPT are not very elaborate, which may give rise to constitutional doubts. It should be remembered that in a judgment of 11 May 2004, the Constitutional Tribunal pronounced unconstitutional the then applicable tax avoidance clause, which also was rather vague. The article juxtaposes the PPT clause with the operative part of the Constitutional Tribunal judgment in order to consider the possibility of challenging the constitutionality of this clause. Later in the article, the authors will deal with the issue of the PPT clause in the light of principles of EU law and case law of the Court of Justice, and discuss selected – potentially problematic – issues relating to the application of PPT in the Polish tax system.
Keywords: Principal Purpose Test, Constitution, MLI, Multilateral Convention, general anti-tax avoidance rule, double tax avoidance agreements, certainty of law
Bibliografia:Amezoug K., A critical analysis of the impact of the principle purpose test on taxpayer protection rights, Eucotax Wintercourse, Tilburg University 2016
Biuro Legislacyjne Senatu, Opinia do ustawy o ratyfikacji Konwencji wielostronnej implementującej środki traktatowego prawa podatkowego mające na celu zapobieganie erozji podstawy opodatkowania i przenoszeniu zysku, sporządzonej w Paryżu dnia 24 listopada 2016 r., 9.10.2017 r., https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatekspertyzy/4280/plik/606o.pdf, (dostęp 4.09.2018)
Biuro Legislacyjne Senatu, Opinia do ustawy o ratyfikacji Konwencji wielostronnej implementującej środki traktatowego prawa podatkowego mające na celu zapobieganie erozji podstawy opodatkowania i przenoszeniu zysku, sporządzonej w Paryżu dnia 24 listopada 2016 r., 9.10.2017 r., https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatekspertyzy/4280/plik/606o.pdf, (dostęp 4.09.2018).
Brauner Y., McBEPS: The MLI – The First Multilateral Tax Treaty That Has Never Been, „Intertax” 2018/46(1)
Bravo N., The Multilateral Tax Instrument and Its Relationship with Tax Treaties, „World Tax Journal”, October 2016
Bryndziak S., Ciężar dowodu w postępowaniu podatkowym, „Zeszyty Naukowe Instytutu Administracji Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie” 2006/4
Bryndziak S., Klauzule antyabuzywne w międzynarodowym unikaniu opodatkowania, „Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia” 2016/5
Chand V., The Guiding Principle and the Principal Purpose Test, „International Taxation” 2015/12
Chand V., The Principal Purpose Test in the Multilateral Convention: An in-depth Analysis, „Intertax” 2018/46
Cunha R., BEPS Action 6: Uncertainty in the Principal Purpose Test Rule, „Global Taxation” 2016/1
Czerwiński M., Wieśniak-Wiśniewska A., Świat podatków po projekcie BEPS i jego wpływ na polskich podatników, „Przegląd Podatkowy” 2016/6
Danon R., Treaty Abuse in the Post-BEPS World: Analysis of the Policy Shift and Impact of the Principal Purpose Test for MNE Groups, „Bulletin for International Taxation”, IBFD, January 2018
De Broe L., Luts J., BEPS Action 6: tax treaty abuse, „Intertax” 2015/2
Dębowska-Romanowska T., Uwarunkowania konstytucyjne dopuszczalności wprowadzenia klauzuli antyabuzywnych, jako ogólnych instytucji materialnego prawa podatkowego, [w:] Nauka prawa finansowego po I dekadzie XXI wieku. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Apoloniuszowi Kosteckiemu, Kraków 2012
Dębowska-Romanowska T., Prawo finansowe. Część konstytucyjna wraz z częścią ogólną, Warszawa 2010
Filipczyk H., Postulat pewności prawa w wykładni operatywnej prawa podatkowego, Warszawa 2013
Filipczyk H., Reguła intertemporalna klauzuli ogólnej przeciwko unikaniu opodatkowania w świetle standardów konstytucyjnych, „Przegląd Podatkowy” 2016/9
Filipczyk H., Stosowanie klauzuli ogólnej przeciwko unikaniu opodatkowania – zagadnienia wybrane, „Monitor Podatkowy” 2016/7
Fiszer J., Polskie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania – najnowsze trendy i praktyka, Podyplomowe Studia Międzynarodowych Strategii Podatkowych, Szkoła Główna Handlowa, 2014
Franczak A., Multilateral Convention (MLI) – Tax Evolution or Revolution?, „Studia Iuridica Lublinensia” 2018/2
Gajewski D. (red.), Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania, Warszawa 2018
Glumińska-Pawlic J., Kubista B., Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania. Aspekty prawno-podatkowe, „Analizy i Studia CASP” 2017/1(3)
Guzek M., Stefaniak M., Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania. Komentarz praktyczny, Warszawa 2018
Jamroży M., Główka A., Łaska-Rutkowska I., Spotowska M., Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania – kształt i konsekwencje jej wprowadzenia – komentarz do zmian w Ordynacji podatkowej – ujednolicony tekst ustawy, Gdańsk 2016
Janowski G., Wpływ BEPS na polski system podatkowy, „Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych” 2016/20(1), s. 133. W obliczu BEPS: Działanie 6, Grant Thornton,
Juka A., Is BEPS Action 6 „Preventing Treaty abuse” compatible with the EU Law concept of abuse?, Master Thesis, Lund University 2016
Karwat P., Klauzula ogólna a przepisy szczególne przeciwdziałające unikaniu opodatkowania, „Przegląd Podatkowy” 2016/12
Karwat P., Obejście prawa podatkowego, „Przegląd Podatkowy” 2003/2
Kaźmierczyk-Jachowicz A., Klauzula obejścia prawa podatkowego, „Rejent” 2007/4, s. 123–124
Kleist D., A Multilateral Instrument for Implementing Changes to Double Tax Treaties: Problems and Prospects, „Intertax” 2016/44(11)
Kok R., The Principle Purpose Test in tax treaties under BEPS 6, „Intertax” 2016/5
Kondej M., Hipoteza normy klauzuli ogólnej przeciwko unikaniu opodatkowania, „Praktyka Podatkowa” 2016/1
Kondej M., Problematyka intertemporalna stosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, „Przegląd Podatkowy” 2017/7
Kukulski Z., Klauzula generalna obejścia prawa podatkowego – rozwiązanie problemu czy więcej nowych kłopotów [w:] Procedury podatkowe – gwarancje procesowe czy instrument fiskalizmu, red. H. Dzwonkowski, Warszawa 2005
Kukulski Z., Wojciechowski B., Kolizja zasad równości i pewności w prawie podatkowym a klauzula tzw. obejścia prawa podatkowego – uwagi krytyczne na tle art. 24b Ordynacji podatkowej, „Palestra” 2004/5–6
Kuźniacki B., Constitutional Issues Arising from the Principal Purpose Test: The Lesson from Poland, „Studia Iuridica Lublinensia”, 2018/2
Lang M., BEPS Action 6: Introducing an Antiabuse Rule in Tax Treaties, „Tax Notes International” 2014/74
Lipniewicz R., Podatkowy zakład zagraniczny. Koncepcja i funkcjonowanie, Warszawa 2017
Majdowski F., Principle Purpose Test – nowa klauzula antyabuzywna do zwalczania nadużycia umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Niewygodne (i zapomniane) pytania, „Monitor Podatkowy” 2017/11
Mastalski R., Stosowanie prawa podatkowego, Warszawa 2008
Morawski L., Wstęp do prawoznawstwa, Toruń 2009
Niestrzębski D., Instytucja obejścia prawa podatkowego, „Glosa” 12/1999
Nowak-Piechota A. [w:] Ordynacja podatkowa 2017. Poradnik dla praktyków, red. A. Mariański, Warszawa 2017
OECD/G20, Base Erosion and Profit Shifting Project, Preventing the Granting of Treaty Benefits in Inappropriate Circumstances. Action 6: 2015 Final Report
Olesiak J., Pajor Ł., Komentarz do art. 119a Ordynacji podatkowej [w:] Ordynacja podatkowa. Komentarz, red. H. Dzwonkowski
Olesińska A., Polska klauzula ogólna zapobiegająca unikaniu opodatkowania na tle rozwiązań stosowanych w innych państwach [w:] Wykładnia i stosowanie prawa podatkowego. Węzłowe problemy, red. B. Brzeziński, Warszawa 2013
Polska zakończyła ratyfikację Konwencji MLI, http://www.mf.gov.pl/ministerstwo-finansow/dla-mediow/informacje-prasowe/-/asset_publisher/6PxF/content/polska-zakonczyla-ratyfikacje-konwencji-mli/pop_up?_101_INSTANCE_6PxF_viewMode=print (dostęp: 4.09.2018 r.)
Proces prawotwórczy w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Opracowanie biura Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2015
Pustuł J., Trybunał Konstytucyjny i przepisy prawa podatkowego, „Przegląd Podatkowy” 2016/5
Puszka M., Kontrowersje wokół normatywnego ujęcia obejścia ustawy podatkowej, „Edukacja Prawnicza” 2006/6
Radzikowski K., Obejście prawa podatkowego i podejmowanie pozornych czynności prawnych, „Glosa” 2006/4
Raińczuk M., Leconte M., Konwencja Wielostronna – wpływ na umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarte przez Polskę, „Przegląd Podatkowy” 2018/1
Silberztein C., Tristram J.B., OECD Multilateral Instrument to Implement BEPS, „International Transfer Pricing Journal”, September/October 2016
Sołtysiak P., Czerwiński M., Realizacja połączenia odwrotnego a klauzule przeciwko unikaniu opodatkowania, „Przegląd Podatkowy 2018/3
Uzasadnienie do projektu ustawy o ratyfikacji Konwencji wielostronnej implementującej środki traktatowego prawa podatkowego mające na celu zapobieganie erozji podstawy opodatkowania i przenoszeniu zysku, sporządzonej w Paryżu 24.11.2016 r., VIII kadencja, druk sejm. nr 1776, http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/druk.xsp?nr=1776 (dostęp: 4.09.2018 r.).
Warfołomiejew A., Praworządność a klauzula obejścia prawa w projektowanej nowelizacji Ordynacji podatkowej, „Palestra” 2014/5–6
Weber D., The Reasonableness Test of the Principal Purpose Test Rule in OECD BEPS Action 6 (Tax Treaty Abuse) versus the EU Principle of Legal Certainty and the EU Abuse of Law Case Law, „Erasmus Law Review” 2017/10, No. 1
