Zróżnicowanie i ograniczenia w dostępie do wymiaru sprawiedliwości w sprawach ochrony środowiska. Uwagi na tle implementacji konwencji z Aarhus w prawie unijnym
dr hab. Barbara Iwańska, prof. UJ
Autorka jest profesorem UJ w Katedrze Prawa Ochrony Środowiska Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (ORCID: 0000-0003-0832-9428).
Zróżnicowanie i ograniczenia w dostępie do wymiaru sprawiedliwości w sprawach ochrony środowiska. Uwagi na tle implementacji konwencji z Aarhus w prawie unijnym
Dostęp do wymiaru sprawiedliwości w sprawach ochrony środowiska odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu praworządności i podstawowych wartości Unii Europejskiej, a także w zapewnieniu efektywności prawa ochrony środowiska. Celem zapewnienia szerokiego dostępu do sądu w sprawach ochrony środowiska jest zachowanie, ochrona i poprawa jakości środowiska oraz przypisanie społeczeństwu aktywnej roli w tym zakresie. Ta rola społeczeństwa jest wyraźnie widoczna w celach i treści przyjętej w Aarhus w dniu 25.06.1998 r. Konwencji o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska. Podstawy traktatowe dostępu do sądu, regulacje unijne w zakresie dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach ochrony środowiska zawarte w aktach prawa pochodnego, dialog prowadzony w ramach instytucji pytań prejudycjalnych oraz działalności Komitetu, pozwalają na identyfikację ograniczeń i zróżnicowania w dostępie do wymiaru sprawiedliwości w badanym obszarze. Celem opracowania jest wskazanie nie tylko przyczyn tego zjawiska, ale i proponowanych rozwiązań, które służyłyby zapewnieniu jednostkom i społeczeństwu szerokiego dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach ochrony środowiska, a tym samym wzmocnieniu demokracji środowiskowej oraz uzyskaniu pozytywnego efektu ekologicznego.
Słowa kluczowe: prawo środowiska, dostęp do wymiaru sprawiedliwości, konwencja z Aarhus
dr hab. Barbara Iwańska, associate professor of the Jagiellonian University in Krakow
The author is an associate professor at the Chair of Economic Policy, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow (ORCID: 0000-0003-0832-9428).
Differentiation of and Restrictions upon Access to Justice in Environmental Matters. Remarks in the Context of Implementation of the Aarhus Convention in EU Law
Access to justice in environmental matters plays a key role in upholding rule of law and fundamental values of the European Union, as well as in ensuring effectiveness of environmental law. The purpose of providing broad access to courts in environmental matters is to preserve, protect and improve the quality of the environment and to give the society an active role in this respect. This role of the society is clearly visible in the objectives and contents of the Convention on Access to Information, Public Participation in Decision-making and Access to Justice in Environmental Matters, adopted in Aarhus on 25 June 1998. The treaty grounds for access to court, EU rules in the field of access to justice in environmental matters contained in instruments of secondary legislation, the dialogue conducted through references for preliminary rulings and through the Committee's activity enable us to identify restrictions upon and differentiation in access to justice in the area covered by the analysis. This paper aims to identify not only the reasons for such phenomenon, but also proposed solutions, which would serve to ensure that individuals and the society have broad access to justice in environmental matters, therefore strengthening environmental democracy and obtaining a positive ecological effect.
Keywords: environmental law, access to justice, the Aarhus Convention
Bibliografia / References:
Bar M., Jendrośka J., Tarnacka K., Prawo do sądu w ochronie środowiska, Wrocław 2002.
Baran M., Dostęp do wymiaru sprawiedliwości w obszarze ochrony środowiska w państwach członkowskich, „Europejski Przegląd Sądowy” 2020/10.
Baran M., Stosowanie z urzędu prawa Unii Europejskiej przez sądy krajowe, Kraków 2014.
Berthier A., Krämer L., The Aarhus Convention: Implementation and compliance in EU, Bruxelles.
Biernat S., Dostęp osób prywatnych do sądów unijnych po Traktacie z Lizbony (w świetle pierwszych orzeczeń), „Europejski Przegląd Sądowy” 2014/1.
Darpö J., Effective Justice? Synthesis report of the study on the Implementation of Articles 9 (3) and 9 (4) of the Aarhus Convention in the Seventeen of the Member States of the European Union [w:] National Courts and EU Environmental Law, red. J.H. Jans, R. Macrory, A.-M. Moreno Molina, Zutphen 2013.
Filipcová B., Polskie przepisy dotyczące dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach środowiskowych – analiza istniejących barier, „Europejski Przegląd Sądowy” 2020/11.
Iwańska B., Koncepcja „skargi zbiorowej” w prawie ochrony środowiska, Warszawa 2013.
Iwańska B., The Need to Consolidate EU environmental law. A Polish Perspective [w:] Reflections on 30 Years of EU Environmental Law. A High Level of Protection? Europa Law Publishing, red. R. Macrory, Groningen 2006.
Iwańska B., Baran M., Access of an environmental organisation to court in light of the EU standard set by the principle of effective legal (judicial) protection, „European Energy and Environmental Law Review” 2019/2.
Iwańska B., Baran M., Judicial review of the requirement to integrate the Natura 2000 sites protection system in a sustainable forest economy (illustrated with the example of the Bialowieza Forest Management Plan), „European Energy and Environmental Law Review” 2019/4.
Jans J.H., Judicial Dialogue and Judicial Competition and Global Environmental Law: A Case Study on the UNECE Convention on Access to Information, Public Participation in Decision-Making and Access to Justice in Environmental Matters [w:] National Courts and EU Environmental Law, red. J.H. Jans, R. Macrory, A.-M. Moreno Molina, Zutphen 2013.
Jendrośka J. [w:] Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, red. A. Wróbel, Warszawa 2013.
Karageorgou V., The Scope of the Review in Environmental-related Disputes in the light of the Aarhus Convention and the EU Law [w:] Procedural Environmental Rights: Principle X in Theory and Practice, red. J. Jendrośka, M. Bar, Cambridge 2017.
Lenaerts K., Aby Karta praw podstawowych Unii Europejskiej była rzeczywistością̨ dla wszystkich: 10 lat, odkąd Karta jest prawnie wiążąca, „Europejski Przegląd Sądowy” 2020/2.
Mikosa Z., Implementation of the Aarhus Convention Through Actio Popularis [w:] Procedural Environmental Rights: Principle X in Theory and Practice, red. J. Jendrośka, M. Bar, Cambridge 2017.
Pallemaerts M., Access to Environmental Justice at UE level. Has the ‘Arhus REgulation’ Improved the Situation [w:] The Aarhus Convention at Ten. Interactions and Tensions between Conventional International Law and EU Environmental Law, red. M. Pallemaerts, Groningen 2011.
Poncelet Ch., Access to Justice in Environmental Matters - Does the European Union Comply with its Obligations?, „Journal of Environmental Law” 2012/2.
Półtorak N., Ochrona uprawnień wynikających z prawa Unii Europejskiej w postępowaniach krajowych, Warszawa 2010.
Przybojewska I., Trzeci filar Konwencji z Aarhus oraz rola Komitetu ds. Przestrzegania Konwencji z Aarhus „Europejski Przegląd Sądowy” 2020/10.
Sadeleer N. de, Roller G., Dross M., Access to Justice in Environmental Matters, ENV.A.3/ETU/2002/0030, Final Report, https://ec.europa.eu/environment/aarhus/pdf/accesstojustice_final.pdf.
Sikora A., Constitutionalisation of environmental protection in EU law, Zutphen 2020.
Sikora A., Dostęp do sądów unijnych w sprawach prawnośrodowiskowych: dopuszczalność skargi o stwierdzenie nieważności w świetle najnowszego orzecznictwa, „Europejski Przegląd Sądowy” 2020/10.
Stec S., Casey-Lefkowitz, S. Jendrośka J., The Aarhus Convention: An Implementation Guide, New York–Geneva 2000.
Taddei U., Case C-723/17 Craeynest: New Developments for the Right to Clean Air in the EU, „Journal of Environmental Law” 2020/1.
Wróbel A. [w:] Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, red. A. Wróbel, Warszawa 2013.
dr Ilona Przybojewska
Autorka jest adiunktem w Katedrze Prawa Ochrony Środowiska na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (ORCID: 0000-0003-2756-6664).
Trzeci filar konwencji z Aarhus oraz rola Komitetu ds. Przestrzegania Konwencji z Aarhus
Tak zwany trzeci filar konwencji z Aarhus obejmuje zagwarantowanie dostępu do wymiaru sprawiedliwości, czyli dostępu do procedur odwoławczych i sądowych, w rozmaitych sprawach środowiskowych. Ponieważ konwencja kreuje istotne prawa proceduralne w odniesieniu do środowiska naturalnego, kluczowe znaczenie ma stworzenie mechanizmu kontroli zapewniającego ich przestrzeganie. Ponadto, ponieważ art. 9 konwencji z Aarhus, wprowadzający zasady dostępu do wymiaru sprawiedliwości, ma charakter raczej ogólny, istnieje potrzeba interpretacji jego postanowień. Obie te funkcje są przypisane Komitetowi ds. Przestrzegania Konwencji z Aarhus. Celowe jest zatem przeprowadzenie analizy zasad dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach środowiskowych w świetle dotychczasowej aktywności tego organu, z uwzględnieniem jego wyjątkowej pozycji.
Słowa kluczowe: prawa środowiskowe, dostęp do wymiaru sprawiedliwości, konwencja z Aarhus, ochrona środowiska
dr Ilona Przybojewska
The author is an assistant professor in the Chair of Environmental Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow (ORCID: 0000-0003-2756-6664).
The Third Pillar of the Aarhus Convention and the Role of the Compliance Committee
The so-called third pillar of the Aarhus Convention comprises guaranteeing access to justice, i.e. to appeal and court procedures in various environmental matters. Since the Convention actually creates significant procedural rights with regard to the natural environment, it is of utmost importance to provide for a control mechanism, thereby ensuring respect for the rights in question. Moreover, as Article 6 of the Convention, setting forth the rules of access to justice, is of a rather general nature, it is necessary to interpret its provisions. Both functions are vested with the Compliance Committee. This article analyses the rules of access to justice in environmental matters in the light of conclusions drawn by that body, putting an emphasis on its exceptional role.
Keywords: artificial intelligence, White Paper on Artificial Intelligence, digital single market, fundamental rights, regulatory strategies towards new technologies
Bibliografia / References:
Fasoli E., McGlone A., The Non-Compliance Mechanism Under the Aarhus Convention as ‘Soft’ Enforcement of International Environmental Law: Not So Soft After All!, „Netherlands International Law Review” 2018/65.
Jendrośka J., Aarhus Convention Compliance Committee: Origins, Status and Activities, „Journal for European Environmental & Planning Law” 2011/4.
Jones D., Solidarity and public participation: the role of the Aarhus Convention in containing environmentally induced social conflict, „Global Change. Peace & Security” 2008/2.
Knade-Plaskacz A., Dostęp do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska – transpozycja trzeciego filaru Konwencji z Aarhus do prawa Unii Europejskiej, „Przegląd Prawa Ochrony Środowiska” 2014/1.
Koester V., Review of Compliance under the Aarhus Convention: a Rather Unique Compliance Mechanism, „Journal for European Environmental & Planning Law” 2005/1.
Koester V., The Compliance Committee of the Aarhus Convention – An Overview of Procedures and Jurisprudence, „Environmental Policy and Law” 2007/2–3.
Lanceiro R., The Review of Compliance with the Aarhus Convention of the European Union [w:] Global Administrative Law and EU Administrative Law, red. E. Chiti, B.G. Mattarella, Berlin 2011.
Lavrysen L., The Aarhus Convention: Between Environmental Protection and Human Rights [w:] Liège, Strasbourg, Bruxelles: parcours des droits de l'homme. Liber amicorum Michel Melchior, Limal 2010.
Michelot A., La construction du principe de participation: réflexions autour de la convention d’Aarhus sur l’accès à l’information, la participation du public au processus décisionnel et l’accès à la justice en matière d’environnement [w:] La démocratie environnementale. Participation du public aux decisions et politiques environnementales, red. M. Boutelet, J. Olivier, Dijon 2009.
Oliver P., Access to Information and to Justice in EU Environmental Law: the Aarhus Convention, „Fordham International Law Journal” 2013/5.
Prieur M., La Convention d’Aarhus, instrument universel de la démocratie environnementale, „Revue Juridique de l’Environnement” 1999.
Wates J., The Aarhus Convention: a Driving Force for Environmental Democracy, Journal for European Environmental & Planning Law 2005/1.
Małgorzata Kwiędacz-Palosz
Autorka jest prawniczką Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi. W latach 2013–2017 była prawniczką w Kancelarii Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
Dostęp do wymiaru sprawiedliwości w sprawach środowiskowych w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
Artykuł omawia wybrane orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczące dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach środowiskowych. Przedstawione orzecznictwo strasburskie w głównej mierze analizuje przedmiotowy i podmiotowy zakres spraw wnoszonych z uwagi na naruszenie art. 6 EKPC, gdyż gwarantuje on prawo dostępu do sądu. Jednocześnie wskazano, że nawet w przypadku, gdy nie dochodzi do jego naruszenia albo nie ma on zastosowania, w grę mogą wchodzić inne postanowienia Konwencji, gdyż istotną rolę w sprawach środowiskowych odgrywa dynamiczna interpretacji EKPC. Powoduje ona jednocześnie, że w tych sprawach standard strasburski dotyczący statusu ofiary domniemanego naruszenia czy zakresu przedmiotowego praw gwarantowanych przez EKPC, np. pozytywnych obowiązków państwa określonych art. 2 EKPC, podlega ciągłej interpretacji i cały czas ewoluuje, zwłaszcza biorąc pod uwagę skargi wnoszone przez organizacje pozarządowe.
Słowa kluczowe: dostęp do wymiaru sprawiedliwości, sprawy środowiskowe, Europejski Trybunał Praw Człowieka, europejska Konwencja o ochronie praw człowieka
Małgorzata Kwiędacz-Palosz
The author is a lawyer at ClientEarth Lawyers for Earth Foundation. In 2013–2017 she was a lawyer at the Registry of the European Court of Human Rights.
Access to Justice in Environmental Matters in the Case Law of the European Court of Human Rights
This article discusses selected judgments of the European Court of Human Rights concerning access to justice in environmental matters. The presented Strasbourg case law mainly analyses the scope of cases brought under Article 6 of the ECHR, which guarantees the right of access to court, and persons whom these cases concern. At the same time, the article points out that even where Article 6 is not violated or where it is inapplicable, other provisions of the Convention may come into play, as dynamic interpretation of the ECHR plays an important role in environmental matters. Therefore, in these cases, the Strasbourg standard regarding the status of a victim of an alleged violation, or the substantive scope of the rights guaranteed by the ECHR, such as positive obligations of the state under Article 2 of the ECHR, is subject to constant interpretation and is constantly evolving, especially taking into account complaints lodged by non-governmental organizations.
Keywords: access to justice, environmental matters, European Court of Human Rights, European Convention for the Protection of Human Rights
Bibliografia / References:
Gronowska B., O prawie do środowiska w systemie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka – refleksje na tle najnowszego orzecznictwa strasburskiego, „Przegląd Prawa Ochrony Środowiska” 2014/1.
Hofmański P., Wróbel A. [w:] Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, t. 1, Komentarz do artykułów 1–18, red. L. Garlicki, Warszawa 2010.
Kamiński I.C., Prawo do życia i zakaz tortur oraz poniżającego i nieludzkiego traktowania w orzecznictwie ETPCz w 2009, „Europejski Przegląd Sądowy” 2010/10.
Machińska H., Europejska Konwencja Praw Człowieka jako instrument ochrony praw jednostki w związku z zanieczyszczeniem środowiska, „Europejski Przegląd Sądowy” 2014/1.
Nowicki M.A., Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Warszawa 2017.
Soloch B., Wykładania ewolucyjna Europejskiej Konwencji Praw Człowieka a zasada konsensusu. Próba analizy, „Zeszyty Prawnicze” 2015/15.4.
Vitkauskas D., Dikov G., Ochrona prawa do rzetelnego procesu w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka. Podręczniki praw człowieka Rady Europy, https://rm.coe.int/16806f1615 (dostęp: 7.02.2020 r.).
Dominika Bobek
Autorka jest radcą prawnym, specjalizuje się w prawie administracyjnym, ze szczególnym uwzględnieniem prawa ochrony środowiska.
Magdalena Ukowska
Autorka jest radcą prawnym oraz prawnikiem w Fundacji Frank Bold, gdzie zajmuje się przede wszystkim prawem ochrony środowiska.
Udział w autorstwie tekstu:
Dominika Bobek – 50%
Magdalena Ukowska – 50%
Ograniczenia w dostępie do wymiaru sprawiedliwości organizacji ekologicznych w sprawach dotyczących pozwoleń zintegrowanych w świetle standardów unijnych
Prawo dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach środowiskowych, gwarantowane przez konwencję z Aarhus, a także dyrektywę EIA oraz dyrektywę IED, doznaje w prawie polskim istotnych ograniczeń znajdujących wyraz w różnych obszarach prawa administracyjnego. W niniejszym artykule autorki podejmują się analizy obecności wspomnianego prawa w odniesieniu do wąskiej – ale w przekonaniu autorek ważnej – grupy postępowań dotyczących pozwoleń zintegrowanych dla dużych obiektów energetycznego spalania paliw. W pierwszej kolejności zostaną jednak pokrótce scharakteryzowane trzy wyżej wymienione akty prawne w kontekście dostępu do wymiaru sprawiedliwości w odniesieniu do pozwoleń zintegrowanych.
Słowa kluczowe: pozwolenie zintegrowane, istotna zmiana, konkluzje BAT, elektrownia, dostęp do wymiaru sprawiedliwości
Dominika Bobek
The author is an attorney-at-law specializing in administrative law, with special emphasis on environmental law.
Magdalena Ukowska
The author is an attorney-at-law and lawyer working for the Frank Bold Foundation, where she specializes in environmental law.
Share of authorship of the article
Dominika Bobek – 50%
Magdalena Ukowska – 50%
Restrictions on Access to Justice for Environmental Organizations in Matters Concerning Integrated Permits in the Light of EU standards
Access to justice in environmental matters is a right that is generally guaranteed to the public concerned by the EIA Directive, the IED Directive, and the Aarhus Convention. Poland is also obliged to implement and respect this principle in national legislation and the decisions of competent authorities and administrative courts. However, public participation in the proceedings concerning permits for the operation of installations whose functioning, due to the type and scale of their activity, may cause significant pollution of particular natural elements or the environment as a whole, is strongly limited. In particular, such participation is completely excluded in proceedings concerning a change of such a permit which is not a narrowly understood ‘significant change’, and in proceedings concerning a change of such a permit in connection with the BAT conclusions.
Keywords: integrated permit, substantial change, BAT conclusions, power plant, access to justice
Bibliografia / References:
Bar M., Górski M. [w:] Prawo ochrony środowiska. Komentarz, red. J. Jędrośka, Warszawa 2019.
Bar M., Górski M. [w:] Ustawa – Prawo ochrony środowiska. Komentarz, red. J. Jędrośka, M. Bar, Wrocław 2001.
Baran M., Pozwolenie zintegrowane jako przykład europeizacji reglamentowanego korzystania ze środowiska (zarys problematyki), „Rocznik Administracji Publicznej” 2016/2.
Górski M. [w:] M. Górski, M. Pchałek, W. Radecki, J. Jerzmański, M. Bar, S. Urban, J. Jendrośka, Prawo ochrony środowiska. Komentarz, Warszawa 2014.
Górski M. [w:] Prawo ochrony środowiska, red. M. Górski, Warszawa 2018.
Gruszecki K., Prawo ochrony środowiska. Komentarz, Warszawa 2019.
Gruszecki K., Udostępnianie informacji o środowisku i jego ochronie, udział społeczeństwa w ochronie środowiska oraz oceny oddziaływania na środowisko. Komentarz, Warszawa 2009.
Jendrośka J. [w:] Ustawa – Prawo ochrony środowiska. Komentarz, red. J. Jendrośka, M. Bar, Wrocław 2001.
Kingston S., Heyvaert V., Čavoški A., European Environmental Law, Cambridge 2017.
Kozłowski S., Rio. Początek ery ekologicznej. Szczyt Ziemi – konferencja, Rio de Janeiro 3–14 czerwca 1992 r., Łódź 1993.
Rakoczy B., Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Komentarz, Warszawa 2010.
Sommer J., Instytucja pozwoleń zintegrowanych w prawie wspólnotowym, „Ochrona Środowiska. Prawo i Polityka” 2009/2.
Agnieszka Warso-Buchanan
Autorka jest radczynią prawną w zespole Czyste Powietrze, ClientEarth, gdzie zajmuje się kwestiami związanymi z litygacją strategiczną w obszarze jakości powietrza w krajach Unii Europejskiej.
Miłosz Jakubowski
Autor jest radcą prawnym w Fundacji Frank Bold, specjalizuje się w prawie ochrony środowiska, w szczególności w prawnej ochronie powietrza przed zanieczyszczeniami.
Udział w autorstwie tekstu:
Agnieszka Warso-Buchanan – 50%
Miłosz Jakubowski – 50%
Programy ochrony powietrza – prawo do sądu (w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości oraz sądów krajowych)
Według Światowej Organizacji Zdrowia zanieczyszczenie powietrza jest jedną z głównych przyczyn chorób i zgonów na świecie. Kwestie dotyczące poprawy jakości powietrza w Unii Europejskiej reguluje przede wszystkim dyrektywa 2008/50/WE, na podstawie której państwa członkowskie zobowiązane są do opracowania planów ochrony powietrza w przypadku, gdy na ich terytorium odnotowano przekroczenia wartości dopuszczalnych lub wartości docelowych, określonych przepisami prawa. W niniejszym tekście autorzy rozważają kwestie: w jaki sposób państwa członkowskie gwarantują swoim obywatelom realizację ich uprawnień do czystego powietrza, rozumianego jako powietrze o określonej jakości, a także czy jednostki lub inne podmioty mają prawo zaskarżać do sądów krajowych plany ochrony powietrza, które w ich ocenie nie spełniają wymogów określonych w przepisach prawa. Autorzy krytycznie odnoszą się do dotychczasowego orzecznictwa polskich sądów administracyjnych w sprawach ze skarg na programy ochrony powietrza oraz wskazują na jego sprzeczność z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości. Artykuł przedstawia regulacje dotyczące prawa ochrony powietrza zarówno na poziomie unijnym, jak i krajowym, ze szczególnym uwzględnieniem prawa do sądu.
Słowa kluczowe: jakość powietrza, smog, plany/programy ochrony powietrza, prawo do czystego powietrza, prawo do sądu, dyrektywa 2008/50/WE, sprawa ClientEarth
Agnieszka Warso-Buchanan
The author is an attorney-at-law in ClientEarth’s Clean Air team, where she focuses on strategic litigation with the aim to enforce the right to clean and healthy air and the provisions of the air quality legislation in EU countries.
Miłosz Jakubowski
The author is an attorney-at-law at the Frank Bold Foundation. He specializes in environmental law, in particular in legal aspects of air pollution prevention and control.
Air Quality Plans: Access to Justice (in Light of the Judgments of the Court of Justice and National Courts)
According to the World Health Organization, air pollution is one of the major causes of disease and death in the world. Air quality in the European Union is mainly regulated by Directive 2008/50/EC, under which Member States are obliged to develop air quality plans in the event when limit values or target values specified by law have been exceeded in their territory. In this article, the authors consider the following issues: how the Member States guarantee their citizens the right to clean air and whether individuals or non-governmental organizations have the right to appeal to national courts against air quality plans which, in their opinion, fail to meet the requirements set out by law. The authors discuss the judgments of Polish administrative courts in cases concerning appeals against air quality plans and highlight contradictions with the case law of the Court of Justice of the European Union. The article also discusses access to justice with reference to air quality plans.
Keywords: air quality, smog, air quality plans, right to clean and healthy air, access to justice, Directive 2008/50/EC, ClientEarth case
Bibliografia / References:
Andrews A., The Clean Air Handbook. A practical guide to EU air quality law, http://www.cleanair-europe.org/fileadmin/user_upload/redaktion/downloads/DUH/CleanAirHandbook_Vol_2_final_2015_EN.pdf (dostęp: 20.01.2020 r.).
Baran M., Dyrektywa 2008/50/WE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy oraz jej implementacja w prawie polskim, „Europejski Przegląd Sądowy” 2017/7.
Grzeszczak R., Krajewski M., Pojęcie „sądu” w świetle przepisów artykułu 47 KPP oraz 267 TFUE, http://robertgrzeszczak.bio.wpia.uw.edu.pl/files/2012/10/Grzeszczak_Krajewski_Pojęcie-sądu-art-267-TfUE-i-47-KPP_w-EPS-nr-4-z-2014.pdf (dostęp: 20.01.2020 r.).
Iwańska B., Ochrona powietrza w systemie prawa ochrony środowiska, „Europejski Przegląd Sądowy” 2017/7.
Jabłoński J., Dostęp do wymiaru sprawiedliwości w sprawach ochrony środowiska w świetle standardów prawa międzynarodowego, „Prawo i Środowisko” 2001/3.
Knade-Plaskacz A., Dostęp do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska – transpozycja trzeciego filaru konwencji z Aarhus do prawa Unii Europejskiej, „Przegląd Prawa Ochrony Środowiska” 2014/1.
Krajewski M., Akt ustawodawczy o charakterze generalnym a prawo do skutecznej ochrony sądowej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2015/6.
Pchałek M. [w:] M. Bar i in., Prawo ochrony środowiska. Komentarz, Warszawa 2019.
Półtorak N., Efektywność prawa Unii Europejskiej a polska procedura administracyjna i sądowoadministracyjna, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2014/3.
Półtorak N., Ochrona uprawnień wynikających z prawa Unii Europejskiej w postępowaniach krajowych, Warszawa 2010.
Zawidzka-Łojek A., Prawo Unii Europejskiej a prawo państw członkowskich [w:] Podręcznik prawa Unii Europejskiej. Instytucje i porządek prawny. Prawo materialne, red. A. Zawidzka-Łojek, A. Łazowski, Warszawa 2018.
dr hab. Monika Niedźwiedź
Autorka jest adiunktem w Katedrze Prawa Europejskiego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (ORCID: 0000-0002-4822-6119).
Zakres sądowej kontroli decyzji administracyjnych wydanych w związku z wykonaniem wniosku o przekazanie informacji w ramach współpracy administracyjnej w sprawach podatkowych – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 16.05.2017 r., C-682/15, Berlioz Investment Fund S.A. przeciwko Directeur de l’administration des Contributions directes
Wybrane dla tej odsłony „Kamieni milowych” orzeczenie dotyczy istotnego aspektu realizowania europejskiego prawa administracyjnego, to jest współpracy administracyjnej. Zgodnie z art. 197 TFUE „skuteczne wdrażanie prawa Unii przez Państwa Członkowskie, mające istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania Unii, jest uznawane za sprawę będącą przedmiotem wspólnego zainteresowania”. Dodany przez Traktat z Lizbony art. 197 TFUE uwypukla kooperacyjny charakter realizowania prawa UE. Tym samym odzwierciedla on najnowsze tendencje polegające na ustanawianiu różnych form współpracy wertykalnej i horyzontalnej w celu efektywnego i jednolitego wykonywania prawa Unii Europejskiej. Najistotniejszą kwestią poruszoną w niniejszym orzeczeniu, decydującą o jego wyróżnieniu, jest zakres sądowej kontroli decyzji administracyjnych wydanych w ramach realizowania obowiązku współpracy administracyjnej i związane z tym zagadnienie prawa do skutecznego środka prawnego w rozumieniu art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.
Słowa kluczowe: współpraca administracyjna, wniosek o przekazanie informacji, przewidywalny związek, kontrola sądowa, prawo do skutecznego środka prawnego przed sądem
dr hab. Monika Niedźwiedź
The author is an assistant professor at the Chair of EU law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow (ORCID: 0000-0002-4822-6119).
Scope of Judicial Review of Administrative Decisions Issued in Connection with the Execution of a Request for Information to Be Provided under Administrative Cooperation in Tax Matters. Introduction and Judgment of the Court of Justice 16 May 2017, C-682/15, Berlioz Investment Fund S.A. v. Directeur de l’administration des Contributions directes
The Berlioz judgment selected for this edition of ‘Milestones’ concerns an important aspect of implementation of European administrative law, i.e. administrative cooperation. According to Article 197 of the Treaty on the Functioning of the European Union, ‘the effective implementation of Union law by the Member States, which is essential for the proper functioning of the Union, shall be regarded as a matter of common interest’. Added by the Treaty of Lisbon, Article 197 TFEU emphasizes the cooperative nature of the implementation of EU law. Thus, it reflects the latest trends in establishing various forms of vertical and horizontal cooperation for the effective and uniform implementation of EU law. The most important issue raised in this judgment, which was decisive for its distinction, is the issue of the scope of judicial review of administrative decisions issued under the obligation of administrative cooperation and the related issue of the right to an effective remedy within the meaning of Article 47 of the Charter of Fundamental Rights of the European Union.
Keywords: administrative cooperation, request for information, foreseeable relevance, judicial review, right to an effective remedy before a tribunal
Bibliografia / References:
González J.A., The Cooperative Administration in the Internal Market: In Search of a Typology [w:] The Public Administration of the Internal Market, red. F.V. Caballero, F. Pastpr-Merchante, Groningen 2015.
Hofmann H.C.H., European administration: nature and developments of a lega land political space [w:] Research handbook on EU Administrative Law, C. Harlow, P. Leino, G. della Cananea, Cheltenham–Northampton.
Niedźwiedź M., Administracyjne wykonywanie prawa Unii Europejskiej [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 3, Europeizacja prawa administracyjnego, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2014.
Niedźwiedź M., Międzynarodowa pomoc prawna w sprawach administracyjnych w świetle prawa unijnego, Warszawa 2017.
