Prawna ochrona sygnalistów jest istotną zmianą w obowiązujących przepisach. Kim jednak jest sygnalista i o jakich naruszeniach stanowi projekt ustawy o ich ochronie?
Unijna Dyrektywa o ochronie sygnalistów wymaga pilnego wdrożenia. Opóźnienie wprowadzenia przepisów krajowych to już ponad dwa lata! Tymczasem regulacje dotyczące sygnalistów to nie tylko kolejne obowiązki, ale też system pozwalający na nowe możliwości i szanse. Podstawowe pytanie jednak brzmi: kim jest sygnalista?
Sygnalista - kto to?
Rolę sygnalisty określa już pierwotny tytuł ustawy. Należy jednak wziąć pod uwagę szczególne okoliczności wyróżniające sygnalistę w ujęciu Dyrektywy Unijnej i polskich regulacji. Według projektu ustawy, sygnalistą jest osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą.
Poprzez "związanym z pracą" należy rozumieć przeszłe, obecne lub przyszłe działania powiązane z wykonywaniem pracy czy usług lub też pełnienia danej funkcji czy służby.
Kogo dotyczą przepisy o sygnalistach?
Katalog osób będących pod ochroną ustawy jest szeroki. Sygnalistą może być, między innymi: pracownik (również tymczasowy), osoba świadcząca pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej, przedsiębiorca, akcjonariusz czy wspólnik, a nawet stażysta lub praktykant.
Ponadto naruszenia zgłosić mogą także: członkowie organu osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, osoby świadczące pracę pod nadzorem i kierownictwem wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej, jak również wolontariusze, żołnierze, a nawet zwolnieni ze służby funkcjonariusze Policji, ABW, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, CBA, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej.
Ochrona obejmuje również wyżej wymienione osoby przed i po nawiązaniu stosunku pracy lub innego stosunku prawnego stanowiącego podstawę świadczenia pracy czy usług lub pełnienia funkcji w podmiocie (albo na jego rzecz).
Co może zgłosić sygnalista?
Sygnalista może zgłosić wszystkie naruszenia, czyli działania lub zaniechania niezgodne z prawem oraz mające na celu jego obejście w kontekście związanym z pracą. Zgłoszenie może obejmować wiele obszarów. Dokładny katalog (warto zauważyć, że jest to katalog zamknięty, ale o bardzo szerokim spektrum) znajduje się w ustawie. Co ważne, przepisów o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa nie stosuje się do informacji objętych:
- przepisami o ochronie informacji niejawnych,
- tajemnicą związaną z wykonywaniem zawodów medycznych oraz prawniczych,
- tajemnicą narady sędziowskiej,
- postępowaniem karnym – w zakresie tajemnicy postępowania przygotowawczego oraz
- tajemnicy rozprawy sądowej prowadzonej z wyłączeniem jawności.
Małgorzata Milewicz-Stobińska
product manager LEX Dział Prawny
