Wpływ reformy Statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej na wnoszenie pytań prejudycjalnych przez sądy polskieprof. dr hab. Jacek Barcik
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Śląski w Katowicach, adwokat, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0253-7066
Wpływ reformy Statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej na wnoszenie pytań prejudycjalnych przez sądy polskie
Celem artykułu jest zbadanie wpływu, jaki reforma Statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dokonana w 2024 r. może wywrzeć na wnoszenie pytań prejudycjalnych przez sądy polskie. Badane są potencjalne kierunki takiego wpływu dotyczące: zwiększenia aktywności sądów krajowych w ramach postępowań prejudycjalnych, problemu ustalenia właściwości, gwarancji procesowych, czasu trwania postępowań prejudycjalnych i przejrzystości postępowań.
Słowa kluczowe: pytania prejudycjalne, Statut Trybunału Sprawiedliwości UE, sądy krajowe
Professor Dr Hab. Jacek Barcik
Faculty of Law and Administration, University of Silesia in Katowice, attorney-at-law, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0253-7066
Impact of the reform of the Statute of the Court of Justice of the European Union on requests for preliminary rulings referred by Polish courts
The objective of this article is to examine the impact that the reform of the Statute of the Court of Justice of the European Union introduced in 2024 can have on requests for preliminary rulings submitted by Polish courts. It examines the potential directions of such an impact regarding increased activity of national courts in preliminary ruling proceedings, the problem of determining jurisdiction, procedural guarantees, the duration of preliminary ruling proceedings and the transparency of proceedings.
Keywords: requests for preliminary rulings, Statute of the Court of Justice of the European Union, national courts
Bibliografia / References
Association of the Councils of State and Supreme Administrative Jurisdictions of the European Union, Network of the Presidents of the Supreme Judicial Courts of the European Union, Report of the working group on the preliminary rulings procedure, [2007], https://www.aca-europe.eu/seminars/2007_DenHaag/Final_report.pdf (dostęp: 30.01.2025 r.).
Azizi J., Opportunities and Limits for the Transfer of Preliminary Reference Proceedings to the Court of First Instance [w:] The Future of the European Judicial System in a Comparative Perspective, red. I. Pernice, J. Kokott, C. Saunders, Baden-Baden 2006.
Barcik J., Aksjologia i zasady ustrojowe Unii Europejskiej [w:] Prawo Unii Europejskiej, red. J. Barcik, R. Grzeszczak, Warszawa 2022.
Barcik J., Pytania prejudycjalne polskich sądów, „Iustitia” 2013/3.
Bobek M., A fourth in the Court: Why are the Advocates-General in the Court of Justice?, „Cambridge Yearbook of European Legal Studies” 2012/14.
Bobek M., Preliminary rulings before the General Court: What judicial architecture for the European Union?, „Common Market Law Review” 2023/60 (6).
Due O., The Working Party Report [w:] The Future of the Judicial System of the European Union, red. A. Dashwood, A.C. Johnson, Hart Publishing, 2001.
General Report. ACA Europe Seminar on the preliminary ruling procedure, The Hague, 7.11.2016 r., https://www.aca-europe.eu/images/media_kit/seminars/2016_TheHague/General-Report-ENG.pdf (dostęp: 30.01.2025 r.).
Hoevenaars J., Krommendijk J., Black box in Luxembourg: The bewildering experience of national judges and lawyers in the context of the preliminary reference procedure, „European Law Review” 2021/46 (1).
Iglesias Sánchez S., Preliminary Rulings before the General Court: Crossing the last frontier of the reform of the EU judicial system?, EU Law Live Weekend Edition No 125, 17.12.2022 r., https://eulawlive.com/weekend-edition/weekend-edition-no125/ (dostęp: 26.09.2023 r.).
Institutions reach agreement on reform of the Court of Justice and decentralisation of preliminary reference procedure, EU Law Live, 8.12.2023 r., https://eulawlive.com/institutions-reach-agreement-on-reform-of-the-court-of-justice-and-decentralisation-of-preliminary-reference-procedure/ (dostęp: 30.01.2025 r.).
Komárek J., In the court(s) we trust? On the need for hierarchy and differentiation in the preliminary ruling procedure, „European Law Review” 2007/32 (4).
Leijon K., Glavina M., Why passive? Exploring national judges’ motives for not requesting preliminary rulings, „Maastricht Journal of European and Comparative Law” 2022/29 (2).
Petrić D., The Preliminary Ruling Procedure 2.0, „European Papers” 2023/1.
Sarmiento D., On the road to a Constitutional Court of the European Union: The Court of Justice after the transfer of the preliminary reference jurisdiction to the General Court, „Croatian Yearbook of European Law and Policy” 2023/19.
Staszczyk P., Reforma przepisów proceduralnych Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (część 1): Przekazanie kompetencji do rozpoznawania pytań prejudycjalnych w wybranych dziedzinach przez Sąd, „Europejski Przegląd Sądowy” 2024/10.
Staszczyk P., Reforma przepisów proceduralnych Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (część 2): Wzmocnienie przejrzystości i efektywności, „Europejski Przegląd Sądowy” 2024/11.
Tridimas T., Knocking on Heaven’s Door: Fragmentation, Efficiency and Defiance in the Preliminary Reference Procedure, „Common Market Law Review” 2003/40 (1).
Tridimas T., The role of the Advocate’s General in the development of Community law: some reflections, „Common Market Law Review” 1997/34 (6).
TSUE, Sprawozdanie roczne 2023. Panorama roku, Luksemburg 2024, https://curia.europa.eu/jcms/jcms/Jo2_7000/pl/ (dostęp: 30.01.2025 r.).
TSUE, Sprawozdanie roczne za rok 2022. Panorama roku, Luksemburg 2023, https://curia.europa.eu/jcms/upload/docs/application/pdf/2023-04/20230323_pdf_qdaq23001pln_002.pdf (dostęp: 30.01.2025 r.).
TSUE, Statystyki sądowe 2023: potwierdzenie strukturalnego wzrostu liczby spraw przed Trybunałem, Komunikat prasowy nr 59/24, Luksemburg, 22.03.2024 r., https://curia.europa.eu/jcms/upload/docs/application/pdf/2024-03/cp240059pl.pdf (dostęp: 30.01.2025 r.).
Wallerman Ghavanini A., Mostly harmless: The referring court in the preliminary reference procedure, „European Law Review” 2022/47 (3).
Werd M. de, Dynamics at play in the EU preliminary ruling procedure, „Maastricht Journal of European and Comparative Law” 2015/22 (1).
Wildemeersch J., Op-Ed: „The (new) role of the Advocate General at the General Court”, EU Law Live, 16.07.2024 r., https://eulawlive.com/op-ed-the-new-role-of-the-advocate-general-at-the-general-court/ (dostęp: 30.01.2025 r.).
dr hab. Joanna Bodio, prof. UMCS
Katedra Postępowania Cywilnego i Międzynarodowego Prawa Handlowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0428-7267
O (nie)odpowiedzialności i zdolności deliktowej małoletnich na tle wykładni art. 426 k.c. (zarys problematyki)
Odpowiedzialność małoletnich z tytułu czynów niedozwolonych wiąże się z tzw. zdolnością deliktową. Granica ukończenia 13. roku życia wyznaczona w art. 426 Kodeksu cywilnego (k.c.) rozdziela okres braku poczytalności od okresu, w którym ustawodawca założył, że jej poziom jest dostateczny. Do momentu osiągnięcia wskazanego wieku małoletni nie odpowiada za popełniony przez siebie czyn na zasadzie winy ani nie bada się jej wystąpienia po jego stronie. Odpowiada wówczas za niego opiekun ustawowy lub faktyczny (na podstawie art. 427 k.c.). Małoletni do ukończenia 13 lat może jednak odpowiadać na zasadzie ryzyka (art. 433–435 k.c.) lub słuszności (art. 428 k.c.). Z kolei odpowiedzialność deliktowa osoby, która ukończyła 13 lat, kształtuje się na zasadach ogólnych zawartych w art. 415 k.c., choć jej zakres jest sporny w nauce prawa cywilnego. Należy przyjąć, że nie tyle wykładnia literalna art. 426 k.c., ile wykładnie systemowa i funkcjonalna przepisów dotyczących czynów niedozwolonych przemawiają za przyjęciem jedynie potencjalnej (zależnej od stopnia rozeznania), a nie pełnej odpowiedzialności deliktowej małoletniego powyżej 13. roku życia.
Słowa kluczowe: odpowiedzialność deliktowa małoletniego, odpowiedzialność z tytułu czynów niedozwolonych, zdolność do czynności prawnych
Dr Hab. Joanna Bodio, professor of the Maria Curie-Skłodowska University in Lublin
Department of Civil Procedures and International Commercial Law, Faculty of Law and Administration, Maria Curie-Skłodowska University in Lublin, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0428-7267
The (non-)liability and tort capacity of minors in the light of the interpretation of Article 426 of the Polish Civil Code (outline of the issues)
The liability of minors for tort is related to the so-called tort capacity. The age limit of 13 set by Article 426 of the Polish Civil Code separates the period of lack of accountability from the period in which the legislator assumed that its level is sufficient. Up to this age, the minor is not liable for the act he or she commits on the basis of fault, nor is the act committed by him or her examined. The statutory or actual guardian is then responsible for him/her (according to Article 427 of the Polish Civil Code). However, a minor aged up to 13 may be liable on the basis of strict liability (Articles 433–435 of the Polish Civil Code) or equity (Article 428 of the Polish Civil Code). In turn, the tort liability of a person who has reached the age of 13 is based on the general principles contained in Article 415 of the Polish Civil Code, although its scope is disputed in the study of civil law. It should be accepted that it is not so much the literal interpretation of Article 426 of the Polish Civil Code as the systemic and functional interpretation of the provisions on tort that supports the assumption of only potential (depending on the degree of discernment) and not full tort liability of a minor aged over 13.
Keywords: tort liability of a minor, tort liability, legal capacity
Bibliografia / References
Bagińska E. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, Legalis 2024.
Bagińska E. [w:] Zobowiązania, t. II, Część ogólna. Komentarz, red. P. Machnikowski, Legalis 2024.
Banaszczyk Z., Glosa do wyroku SN z 11.01.2001 r., IV CKN 1469/00, OSP 2002/1, poz. 2.
Banaszczyk Z., O odpowiedzialności deliktowej osoby małoletniej za czyn własny na zasadzie winy [w:] Odpowiedzialność cywilna. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara, red. M. Pyziak-Szafnicka, Kraków 2004.
Banaszczyk Z. [w:] Kodeks cywilny, t. I, Komentarz do art. 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2015.
Bieniek G. [w:] Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, t. I–II, red. G. Bieniek, LEX 2011.
Bieniek G., Gudowski J. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. III, cz. 1, Zobowiązania, red. J. Gudowski, Warszawa 2013.
Bodio J., Zdolność do czynności prawnych a zdolność procesowa – na wybranych przykładach w sprawach z zakresu prawa osobowego i rodzinnego, „Studia Prawnicze” 2011/2.
Borysiak W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. II, red. K. Osajda, Warszawa 2013.
Borysiak W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. serii K. Osajda, red. tomu W. Borysiak, Legalis 2024.
Bykowicz K., Przyczynienie się małoletniego do lat 13 do powstania szkody, „Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM” 2020/10.
Ciućkowska-Leszczewicz K., Dochodzenie roszczeń wynikających ze szkody wyrządzonej przez małoletniego [w:] Procedury w sprawach małżeńskich i rodzinnych. Teoria i praktyka, red. J. Krzywkowska, R. Sztychmiler, Olsztyn 2016.
Długoszewska-Kruk I. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Załucki, Legalis 2023.
Doliwa A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2004.
Dubis W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Legalis 2023.
Grzybowski S. [w:] System prawa cywilnego, t. III, cz. 1, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. W. Czachórski, Z. Radwański, Warszawa 1981.
Gudowski J., Bieniek G. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. III, Zobowiązania. Część ogólna, red. J. Gudowski, LEX 2018.
Jantowski L. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, LEX 2024.
Karaszewski G. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. P. Nazaruk, LEX 2024.
Karaszewski G. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. J. Ciszewski, Warszawa 2014.
Kuźmicka-Sulikowska J., Zasady odpowiedzialności deliktowej w świetle nowych tendencji w ustawodawstwie polskim, LEX 2011.
Łętowska E., Podstawy prawa cywilnego, Warszawa 1994.
Machnikowski P. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2014.
Machnikowski P., O zdolności deliktowej, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 2008/3048, Prawo CCCIV.
Machnikowski P., Śmieja A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Legalis 2023.
Mielcarek E., W sprawie odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez małoletnich, „Nowe Prawo” 1966/5.
Olejniczak A., Małoletni jako sprawca lub poszkodowany czynem niedozwolonym w świetle prac nad nowym kodeksem [w:] Czyny niedozwolone w prawie polskim i prawie porównawczym. Materiały IV Ogólnopolskiego Zjazdu Cywilistów, Toruń, 24–25.06.2011 r., red. M. Nesterowicz, Warszawa 2012.
Olejniczak A. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. III, cz. 1, red. A. Kidyba, Warszawa 2010.
Olejniczak A. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. III, Zobowiązania. Część ogólna, red. A. Kidyba, LEX 2014.
Pazdan M., Zdolność do czynności prawnych osób fizycznych w polskim prawie prywatnym międzynarodowym, Kraków 1967.
Pazdan M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Radwański Z., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2003.
Rzetecka-Gil A., Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania – część ogólna, LEX 2011.
Safjan M. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz do art. 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.
Skowrońska-Bocian E., Prawo cywilne – część ogólna. Zarys wykładu, Warszawa 2005.
Słyk J., Odpowiedzialność cywilna rodziców za szkodę wyrządzoną przez ich dziecko a sposób i zakres wykonywania przez nich władzy rodzicielskiej, LEX 2011.
Sokołowski T. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. I, Część ogólna, red. A. Kidyba, Warszawa 2009.
Szer S., Prawo cywilne. Część ogólna, Warszawa 1967.
Szpunar A., Glosa do wyroku SN z 11.01.2001 r., IV CKN 1469/00, OSP 2002/6, poz. 81.
Szpunar A., Odpowiedzialność osób zobowiązanych do nadzoru, Warszawa 1978.
Wałachowska M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. III, Zobowiązania. Część ogólna (art. 353–534), red. M. Fras, M. Habdas, LEX 2018.
Watrakiewicz M., Wiek a zdolność do czynności prawnych, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2003/3.
Winiarz J., Odpowiedzialność cywilna z tytułu nadzoru nad dzieckiem, Warszawa 1962.
Wolter A. [w:] A. Wolter, J. Ignatowicz, A. Stefaniuk, Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1996.
Zelek M. [w:] Kodeks cywilny, t. II, Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Legalis 2022.
dr hab. Jakub Pokrzywniak, prof. UAM
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4978-4849
Próby standaryzacji orzecznictwa w sprawach o zadośćuczynienia – stan obecny i postulowane działania
Artykuł dotyczy podejmowanych w nauce, a także w orzecznictwie sądowym prób standaryzacji zadośćuczynień wynikających z uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia [art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego (k.c.)], a także tych, których podstawą jest śmierć najbliższego członka rodziny (art. 446 § 4 k.c.) albo ciężkie i trwałe uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, skutkujące niemożnością nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej z najbliższym członkiem rodziny (art. 4462 k.c.). Jego celem jest nie tylko analiza aktualnego stanu rzeczy, lecz także uzasadnienie postulatu kontynuowania starań w kierunku ujednolicania orzecznictwa w sprawach o zadośćuczynienia, przynajmniej „uszczerbkowe”, za śmierć najbliższego członka rodziny i za „stany wegetatywne”. Chodzi o standaryzację, którą można określić jako „miękką”, to jest polegającą na upowszechnianiu wiedzy o kwotach zasądzonych w innych podobnych sprawach w celu ułatwienia sądowi wydania orzeczenia w kolejnej rozpatrywanej sprawie, jednak bez ograniczania swobody sądu. Musi on nadal mieć możliwość przyznania innej kwoty, jeżeli przemawiają za tym szczególne okoliczności danej sprawy. Artykuł zawiera argumenty zarówno teoretyczne, jak i praktyczne, w tym nawiązujące do metod ekonomicznej analizy prawa, przemawiające za takimi działaniami.
Słowa kluczowe: krzywda, zadośćuczynienie, standaryzacja, orzecznictwo
Dr Hab. Jakub Pokrzywniak, professor of the Adam Mickiewicz University
Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4978-4849
Attempts to standardize case law on compensation for pain and suffering – current situation and proposed actions
This article discusses attempts made in the legal doctrine, as well as court judgments, to standardize compensation for pain and suffering arising from bodily injury or a health disorder (Article 445 § 1 of the Polish Civil Code), as well as that based on the death of a close family member (Article 446 § 4 of the Polish Civil Code), or serious and permanent bodily injuries or health disorders, resulting in the inability to establish or continue a family bond with a close family member (Article 4462 of the Polish Civil Code). Its objective is not only to analyse the current state of affairs, but also to justify the postulate of continuing to make efforts to standardize judgments in compensation cases, at least, for personal injury, for the death of a close family member and for ‘vegetative states’. However, this is a standardization that can be described as ‘soft’, namely one that involves the dissemination of knowledge about the amounts awarded in other similar cases in order to make it easier for the court to issue a judgment in the next case considered, but without restricting the court’s discretion. The judge must still be able to award a different amount if the particular circumstances of the given case so require. The article contains both theoretical and practical arguments in favour of such attempts, including those referring to the methods of economic analysis of law.
Keywords: personal injury, compensation, standardization, case law
Bibliografia / References
Doradztwo odszkodowawcze w Polsce. Potrzeba regulacji prawnej, red. E. Kowalewski, Toruń 2015.
Informacja dotycząca wyników prac Forum Zadośćuczynień, KNF, Warszawa 2017, https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/KNF_FOZ_60173.pdf (dostęp: 16.05.2025 r.).
Kaliński M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2023.
Kwiecień I., Ekonomiczna analiza dochodzenia roszczeń o zadośćuczynienie za szkody na osobie z ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej, Wrocław 2015.
Mularski K. [w:] Kodeks cywilny, t. II, Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski, wyd. 3, Legalis 2022.
Muszyński A., Zadośćuczynienie z tytułu śmierci osoby najbliższej, KSSiP, 16.06.2023 r., https://www.kssip.gov.pl/node/9003 (dostęp: 16.05.2025 r.).
Panowicz-Lipska J., Majątkowa ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1975.
Pokrzywniak J., Dążenie do zwiększenia przewidywalności orzecznictwa w zakresie wysokości zadośćuczynień za zgon najbliższego członka rodziny w perspektywie konstytucyjnej i cywilnoprawnej [w:] Zadośćuczynienie z tytułu śmierci osoby najbliższej. Praktyka i standaryzacja, red. P. Zdanikowski, Warszawa 2024.
Strus Z., Ortyński K., Pokrzywniak J., Zadośćuczynienie po nowelizacji art. 446 Kodeksu cywilnego na tle doświadczeń europejskich, Warszawa 2010, https://www.piu.org.pl/public/upload/ibrowser/WU/spec_zadosc/zadoscuczynienie_WU.pdf (dostęp: 16.05.2025 r.).
Wild M., Przesłanki zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę związaną z uszkodzeniem ciała lub uszczerbkiem, „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 2012/2, numer specjalny.
Zadośćuczynienie za uszkodzenie ciała lub uszczerbek na zdrowiu na tle innych systemów prawnych, „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 2012/2, wydanie specjalne, https://piu.org.pl/wydawnictwo/zadoscuczynienie-za-uszkodzenie-ciala-lub-uszczerbek-na-zdrowiu-na-tle-innych-systemow-prawnych/ (dostęp: 16.05.2025 r.).
Zadośćuczynienie z tytułu śmierci osoby najbliższej. Praktyka i standaryzacja, red. P. Zdanikowski, Warszawa 2024.
dr Kacper Oleksy
adiunkt, Katedra Postępowania Karnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski; adwokat, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6386-6985
Narada wstępna i wyrok częściowy – przyczynek do refleksji nad stanem legislacji karnoprocesowej
Przedmiotem artykułu jest przeanalizowanie stosunkowo nowych (choć prawdopodobnie – wkrótce zniesionych) instytucji narady wstępnej i wyroku częściowego w perspektywie ogólnego aktualnego stanu legislacji karnoprocesowej w Polsce. Celem przeprowadzonej analizy – poza omówieniem konstrukcji i przesłanek stosowania komentowanych instytucji – jest ocena, czy instytucje te mają szanse na praktyczne zastosowanie i czy w istocie, zgodnie z ich założeniem, mogą przyczynić się do poprawienia sprawności postępowania karnego. Wniosek płynący z rozważań jest raczej negatywny – omawiane rozwiązania niekoniecznie mogą przyczynić się do przyspieszenia postępowania, a wręcz mogą generować zagrożenie jego wydłużeniem. Stanowią tym samym przykład tzw. placebo legislacyjnego, czyli pozornego i sprzecznego z zasadami poprawnej legislacji rozwiązania określonego problemu społecznego (tu: przewlekłości postępowania karnego).
Słowa kluczowe: narada wstępna, wyrok częściowy, proces karny, reformy procedury karnej, prawidłowa legislacja, sprawność postępowania
Dr Kacper Oleksy
assistant professor, Department of Criminal Proceedings, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, attorney-at-law, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6386-6985
Preliminary deliberation and partial judgement – reasons for reflecting on the state of legislation regarding criminal procedure
The subject matter of the article is the analysis of the relatively new (albeit probably soon to be abolished) institutions of preliminary deliberation and partial judgment from the point of view of the general current state of legislation regarding criminal procedure in Poland. In addition to discussing the structure and rationale for applying the institutions in question, the objective of the analysis is to assess whether these institutions have a chance of being applied in practice and whether, according to their assumptions, they can actually contribute to improving the efficiency of criminal proceedings. The conclusion to be drawn from these considerations is rather negative – the solutions in question cannot necessarily contribute to speeding up proceedings and may even generate the threat of prolonging them. Therefore, they are an example of the so-called legislative placebo, namely an illusory solution to a specific social problem (here: protracted criminal proceedings), which is in conflict with the principles of correct legislation.
Keywords: preliminary deliberation, partial judgment, criminal proceedings, reforms of criminal procedure, proper legislation, efficiency of the proceedings
Bibliografia / References
Bezstronność sędziego w sprawach karnych w świetle zarzutu wadliwości jego powołania, red. P. Wiliński, R. Zawłocki, Warszawa 2022.
Bieńkowska B., O przedmiocie procesu karnego (na tle zasady kontradyktoryjności), „Państwo i Prawo” 1994/2.
Bieńkowska B. [w:] Wykład prawa karnego procesowego, red. P. Kruszyński, Białystok 2012.
Bułhakow M., Mistrz i Małgorzata, Wrocław 1990.
Gardocka T., Zamęt w wymiarze sprawiedliwości karnej [w:] Zamęt w wymiarze sprawiedliwości karnej, red. T. Gardocka, D. Jagiełło, P. Herbowski, Warszawa 2016.
Jodłowski J., Resich Z. i in., Postępowanie cywilne, Warszawa 2014.
Korcyl-Wolska M., Sekwencja etapów rozprawy głównej w polskim procesie karnym, „Zeszyty Naukowe Akademii Spraw Wewnętrznych” 1974/5.
Kudrelek J., Zasada ciągłości w postępowaniu karnym, Szczytno 2008.
Majewski J., Strukturalne uzależnienie obecnej Krajowej Rady Sądownictwa od władzy politycznej i wynikająca z tego wadliwość procedury powołań na urząd sędziego a wymóg niezależności i bezstronności sądu oraz instytucja wyłączenia iudex suspectus w postępowaniu karnym (art. 41 KPK). Uwagi wybrane [w:] Bezstronność sędziego w sprawach karnych w świetle zarzutu wadliwości jego powołania, red. P. Wiliński, R. Zawłocki, Warszawa 2022.
Murzynowski A., Zasada ciągłości rozprawy w polskim procesie karnym [w:] Współczesne problemy procesu karnego i wymiaru sprawiedliwości. Księga ku czci Profesora Kazimierza Marszała, red. P. Hofmański, K. Zgryzek, Katowice 2003.
NIK, Informacja o wynikach kontroli. Zapewnienie sprawnego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, Warszawa, lipiec 2024, https://www.nik.gov.pl/plik/id,29767,vp,32638.pdf (dostęp: 17.05.2025 r.).
Rogacka-Rzewnicka M., Proces karny w perspektywie ewolucji naukowej i współczesnych trendów rozwojowych, Warszawa 2021.
Skrętowicz E., Wyrok sądu karnego pierwszej instancji: z problematyki wyrokowania, Lublin 1989.
Stępień M., Zarys koncepcji placebo legislacyjnego, Warszawa 2024.
Świecki D. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Skorupka, Legalis 2023.
Waltoś S., Circulus vitiosus polskiej procedury karnej? [w:] Polski proces karny w dobie przemian. Zagadnienia ogólne, red. S. Steinborn, K. Woźniewski, Gdańsk 2018.
Wąsek-Wiaderek M., Wprowadzenie skargi na wyrok kasatoryjny sądu odwoławczego do polskiego postępowania karnego i jej miejsce w systemie środków zaskarżenia [w:] Skarga na wyrok kasatoryjny sądu odwoławczego w polskiej procedurze karnej – teoria i praktyka, red. M. Wąsek-Wiaderek, Warszawa 2021.
Wiliński P., Proces karny w świetle konstytucji, Warszawa 2011.
Zagrodnik J., Analiza przesłanek wyznaczenia narady wstępnej i wydania wyroku częściowego, „Przegląd Sądowy” 2024/1.
Zagrodnik J., Model procesu karnego status quo i status futurus – kilka refleksji na temat dwóch rzeczywistości, nie tylko normatywnych [w:] W pogoni za rzetelnym procesem karnym. Księga dedykowana Profesorowi Stanisławowi Waltosiowi, red. D. Szumiło-Kulczycka, P. Czarnecki, Warszawa 2022.
Zawłocki R., Traktat o złej sprawiedliwości, Warszawa 2024.
dr Jan Kluza
asesor sądowy, Zastępca Przewodniczącego II Wydziału Karnego, Sąd Rejonowy w Kielcach, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0929-6093
Kradzież karty płatniczej a kradzież karty bankomatowej (art. 278 § 1a k.k.) oraz posłużenie się skradzioną kartą płatniczą w transakcji zbliżeniowej w świetle orzecznictwa
Przedmiotem artykułu jest problematyka dotycząca właściwego kwalifikowania dwóch zachowań dotyczących kart płatniczych. Pierwszą kwestią jest kradzież karty płatniczej, ponieważ w tym obszarze funkcjonuje rozbieżne orzecznictwo, w którym w zależności od przyjętego poglądu utożsamia się kartę płatniczą z kartą bankomatową, bądź też nie. O ile tej drugiej dotyczy art. 278 § 1a k.k., o tyle karta płatnicza stanowi zwykłą rzecz ruchomą z art. 278 § 1 k.k. Drugie zagadnienie to penalizowanie płatności zbliżeniowej cudzą kartą płatniczą, które to zachowanie w orzecznictwie traktowane jest jako kradzież z włamaniem. W ocenie autora jest to jednak niedopuszczalna wykładnia rozszerzająca.
Słowa kluczowe: karta płatnicza, karta bankomatowa, kradzież, kradzież z włamaniem
Dr Jan Kluza
assistant judge, Deputy Chair of the 2nd Criminal Division, District Court in Kielce, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0929-6093
Theft of a payment card and theft of an ATM card (Article 278 § 1a of the Penal Code) and the use of a stolen payment card in a contactless transaction in the light of judgments
The article addresses the issue of the correct classification of two behaviours regarding payment cards. The first is the theft of a payment card, because there are divergent judgments in this area which, depending on the view adopted, identifies a payment card with an ATM card or not. While Article 278 § 1a of the Penal Code applies to the latter, according to Article 278 § 1 of the Penal Code, the payment card is an ordinary movable item. The second issue is the penalization of contactless payment with someone else’s payment card, which is treated as burglary in court judgments. According to the author, however, this is an unacceptable, broad interpretation.
Keywords: payment card, ATM card, theft, burglary
Bibliografia / References
Czesnowicka A., Transakcja nieautoryzowana z perspektywy prawnokarnej – kwalifikacja prawna dokonania tzw. płatności zbliżeniowej za pomocą cudzej karty płatniczej, „Palestra” 2022/7–8.
Dąbrowska-Kardas M., Kardas P. [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. III, Komentarz do art. 278–363, red. A. Zoll, Kraków 2006.
Dąbrowska-Kardas M., Kardas P. [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. III, Komentarz do art. 278–363, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2016.
Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 1994.
Górniok O. [w:] O. Górniok i in., Kodeks karny. Komentarz, t. II, Art. 117–363, red. O. Górniok, Gdańsk 2005.
Kluza J., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22.03.2017 r., III KK 349/16 (częściowo krytyczna), „Przegląd Prawno-Ekonomiczny” 2017/4.
Komisja ds. Reformy Prawa Karnego, Uzasadnienie do projektu kodeksu karnego, „Państwo i Prawo” 1994/3.
Krakowiak D., Płatność zbliżeniowa a kradzież z włamaniem. Glosa do wyroku SN z 22.03.2017 r., III KK 349/16, LEX 2017.
Kulik M. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa 2023.
Lachowski J. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2020.
Łabuda G. [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2021.
Łagodziński S., O kradzieży z włamaniem. Glosa do wyroku SN z dnia 22.03.2017 r., III KK 349/16, „Palestra” 2018/9.
Marek A., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2004.
Nawrocki M., Strona podmiotowa przestępstwa kierunkowego, „Ius Novum” 2017/3.
Oczkowski T. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2020.
Opinia Stowarzyszenia Lex Super Omnia do projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (druk 762), https://www.senat.gov.pl/prace/proces-legislacyjny-w-senacie/ustawy-uchwalone-przez-sejm/ustawy-uchwalone-przez-sejm/ustawa,1368.html (dostęp: 26.12.2022 r.).
Stefański R. (oprac.), Kodeks karny z orzecznictwem i piśmiennictwem (za lata 1998–2003), Toruń 2004.
Szajna A.P., Transakcja zbliżeniowa zrealizowana cudzą kartą płatniczą do kwoty niewymagającej autoryzacji kodem PIN – kradzież (art. 278 § 1 k.k., art. 119 § 1 k.w.) czy kradzież z włamaniem (art. 279 § 1 k.k.)?, „Kwartalnik Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury” 2022/1.
Tyburcy T., Kradzież karty uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego (art. 278 § 5 k.k.) jako przykład kryminalizacji na przedpolu czynu zabronionego, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2017/41.
Wilk L. [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. II, Komentarz do artykułów 222–316, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2017.
Wronkowska S., Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa, Poznań 2005.
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2013.
Jacek Świecki
student V roku prawa, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki, Polska
ORCID: https://orcid.org/0009-0001-5265-0780
Łączność przedmiotowa spraw oraz wyłączenie sprawy do odrębnego rozpoznania w trybie art. 34 k.p.k.
Autor analizuje przesłanki wyłączenia sprawy do odrębnego rozpoznania w trybie art. 34 § 3 Kodeksu postępowania karnego (k.p.k.). Rozważania uwzględniają treść projektu legislacyjnego z 28.10.2024 r., który zakłada przywrócenie brzmienia art. 34 k.p.k. do stanu sprzed nowelizacji z 7.07.2023 r. W artykule wyjaśniono pojęcie „sprawy” na gruncie przepisów o właściwości sądu z łączności spraw. Analizie został także poddany tryb wyłączenia składu orzekającego ze sprawy wyłączonej po rozpoczęciu przewodu sądowego w warunkach zaistnienia okoliczności z art. 41 § 1 k.p.k.
Słowa kluczowe: wyłączenie sprawy do odrębnego rozpoznania, okoliczność mogąca wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego, tryby konsensualne, właściwość oraz skład sądu rozpoznającego sprawę wyłączoną
Jacek Świecki
5th year student of law, Faculty of Law and Administration, University of Łódź, Poland
ORCID: https://orcid.org/0009-0001-5265-0780
Connection of cases based on the subject and exclusion of a case for separate consideration in the procedure of Article 34 of the Criminal Procedures Code
The author analyses the premises for excluding a case for separate consideration in the procedure of Article 34 § 3 of the Criminal Procedures Code. The considerations encompass the wording of the draft legislation of 28 October 2024 restoring the wording of Article 34 of the Criminal Procedures Code to the state from before the amendment of 7 July 2023. The article explains the notion of a case under the laws on court jurisdiction from the combination of cases. The procedure for disqualifying a bench from an excluded case after the start of the judicial proceedings in the circumstances referred to in Article 41 § 1 of the Criminal Procedures Code was also analysed.
Keywords: exclusion of a case for separate consideration, a circumstance that can give rise to reasonable doubts as to the impartiality of a judge, consensual methods of ending proceedings, jurisdiction and the bench hearing the excluded case
Bibliografia / References
Eichstaedt K.Z., Postępowanie karne – wyłączenie sędziego – orzekanie wobec współsprawców tego samego czynu jako przyczyna wyłączenia. Glosa do uchwały SN z dnia 26.04.2007 r., I KZP 9/07, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2008/12.
Gostyński Z., Zawieszenie postępowania karnego, Warszawa 1994.
Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego, t. I, Artykuły 1–467. Komentarz, LEX 2014.
Grzegorczyk T., Tylman J., Polskie postępowanie karne, red. aktualizacji R. Olszewski, D. Świecki, Warszawa 2022.
Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, Komentarz do artykułów 1–296, red. P. Hofmański, Warszawa 2007.
Koper R., Stosowanie instytucji skazania bez rozprawy w sprawach złożonych, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 2002/4.
Kosonoga J. [w:] Kodeks postępowania karnego, t. I, Komentarz do art. 1–166, red. R.A. Stefański, S. Zabłocki, Warszawa 2017.
Olszewski R., Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 13.06.2023 r., I KZP 22/22, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2024/3.
Paluszkiewicz H. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. K. Dudka, Warszawa 2023.
Skrętowicz E., Strzelec P., Glosa do uchwały SN z dnia 26.04.2007 r., I KZP 9/07, „Ius Novum” 2008/3.
Słownik języka polskiego PWN, hasło: Istotny, https://sjp.pwn.pl/szukaj/istotny.html (dostęp: 17.05.2025 r.).
Słownik języka polskiego PWN, hasło: Ważny, https://sjp.pwn.pl/szukaj/wa%C5%BCny.html (dostęp: 17.05.2025 r.).
Świecki D. [w:] B. Augustyniak, K. Eichstaedt, M. Kurowski, D. Świecki, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. D. Świecki, LEX 2024.
Zagrodnik J., Burdzik M. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Zagrodnik, Warszawa 2024.
dr hab. Szymon Tarapata, prof. UJ
Zakład Prawa Karnego Wykonawczego, Katedra Prawa Karnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4095-8892
Jakie uwarunkowania temporalne znieważenia funkcjonariusza publicznego uzasadniają ponoszenie odpowiedzialności za przestępstwo publicznoskargowe? Uwagi na marginesie wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 20.04.2023 r., II AKa 61/23
Pretekstem do napisania tego artykułu był wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 20.04.2023 r., II AKa 61/23, który dotyczył wykładni znamienia modalnego w postaci znieważania funkcjonariusza publicznego w czasie pełnienia obowiązków służbowych. W orzeczeniu tym wyrażono słuszną ocenę, że czyn zabroniony z art. 226 § 1 Kodeksu karnego (k.k.) nie ma charakteru formalnego, lecz skutkowy. Sąd Apelacyjny w Szczecinie zaprezentował wiele trafnych myśli, które są istotne przy wykładni znamion zniewagi, w szczególności w dobie rozwoju internetu. Za ich pomocą można lepiej dostosować interpretację art. 226 § 1 k.k. do współczesnych realiów. Sąd Apelacyjny w Szczecinie przyjął jednak zbyt daleko idący wniosek, że ten, kto pisze w internecie znieważający komentarz dotyczący funkcjonariusza publicznego, ten godzi się z tym, iż osoba ta zapozna się z nim w trakcie realizacji obowiązków służbowych. W artykule użyto metody dogmatycznej.
Słowa kluczowe: zniewaga, funkcjonariusz publiczny, obowiązki służbowe, znieważenie funkcjonariusza publicznego w czasie pełnienia obowiązków służbowych
Dr Hab. Szymon Tarapata, professor of the Jagiellonian University
Criminal Executive Law Section of the Department of Criminal Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Kraków, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4095-8892
What temporal conditions for insulting a public official justify liability for a public law offence? Comments on the judgment of the Court of Appeal in Szczecin of 20 April 2023, II AKa 61/23
The reason for writing this article was the judgment of the Court of Appeal in Szczecin of 20 April 2023, II AKa 61/23, which applied to the interpretation of a modal element of the offence of insulting public officials during the performance of their official duties. In that decision, the court rightly emphasized that the offence under Article 226 § 1 of the Penal Code is not formal, but rather result-oriented. The Court of Appeal in Szczecin presented several valid arguments which are important when interpreting the elements of insult, particularly in the context of the development of the Internet. These ideas can help better adapt the interpretation of Article 226 § 1 of the Penal Code to contemporary realities. However, the Court of Appeal in Szczecin went too far in concluding that anyone posting an insulting comment about a public official online implicitly accepts that the official will read the comment while performing his or her duties. The article applies a dogmatic method.
Keywords: insult, public official, official duties, insulting public official during the performance of official duties
Bibliografia / References
Barczak-Oplustil A., Iwański M. [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. II, Komentarz do art. 212–277d, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2017.
Giezek J. [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2021.
Kulik M. [w:] Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, Warszawa 2024.
Lach A. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2023.
Majewski J., O pozaustawowym domniemaniu umyślności i jego szkodliwości [w:] Umyślność i jej formy, red. J. Majewski, Toruń 2011.
Raglewski J. [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. II, Komentarz do art. 212–277d, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2017.
Tarapata S., Przypisanie sprawstwa skutku w sensie dynamicznym w polskim prawie karnym, Kraków 2019.
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2013.
Zakrzewski P. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. J. Majewski, Warszawa 2024.
Maciej Skuczyński
asesor sądowy, IV Wydział Gospodarczy Sądu Rejonowego Gdańsk-Północ w Gdańsku, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6654-106X
Świadkowie zdalni i problematyka zakresu zastosowania Konwencji haskiej o przeprowadzaniu dowodów z uwzględnieniem orzecznictwa Stanów Zjednoczonych i przebiegu negocjacji państw sygnatariuszy
Konwencja haska o przeprowadzaniu dowodów za granicą w sprawach cywilnych lub handlowych z 1970 r. wciąż budzi wątpliwości prawne co do interpretacji jej postanowień lub konieczności zastosowania w poszczególnych sprawach. Nowe problemy interpretacyjne Konwencji pojawiły się wraz z wprowadzeniem posiedzeń zdalnych i przeprowadzaniem w ich ramach dowodów z zeznań świadków przebywających na terytorium innego państwa. W ocenie autora problematyka ta jest kontynuacją wcześniejszego sporu o zakres zastosowania Konwencji haskiej o przeprowadzaniu dowodów, którego analiza pozwala na pogłębioną refleksję nad analizowanym zagadnieniem. W sporze tym szczególnie charakterystyczne było orzecznictwo sądów Stanów Zjednoczonych jako głównego inicjatora zmian, które było konfrontowane z zachowawczym stanowiskiem pozostałych sygnatariuszy w toku negocjacji. Po omówieniu problemów związanych z zastosowaniem Konwencji haskiej w sprawie świadków zdalnych autor formułuje propozycje postępowania należycie uwzględniającego interesy państw-sygnatariuszy.
Słowa kluczowe: Konwencja haska, przeprowadzanie dowodów za granicą, świadek zdalny, sprawa Aerospatiale, suwerenność
Maciej Skuczyński
assistant judge, IV Commercial Division of the District Court for Gdańsk-Północ in Gdańsk, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6654-106X
Evidence provided remotely by a witness and the scope of application of the Hague Evidence Convention taking into account the case law of the United States and the negotiations of the signatory states
The Hague Convention on the Taking of Evidence Abroad in Civil or Commercial Matters of 1970 still gives rise to legal doubts as to the interpretation of its provisions or the need to apply them in individual cases. New problems in the interpretation of the Convention emerged with the introduction of remote hearings with witnesses residing in another country and the taking of evidence during these hearings. According to the author, this issue is a continuation of the previous dispute about the scope of application of the Hague Evidence Convention, the analysis of which allows for a detailed reflection on the issue under review. The case law of the United States was particularly characteristic in the dispute, as this is the main initiator of the changes compared with the conservative position of the other signatories during the negotiations. After discussing the problems related to the application of the Hague Evidence Convention, the author formulates proposals for proceedings taking due account of the interests of the signatory states.
Keywords: Hague convention, taking of evidence abroad, remote witness, Aerospatiale case, sovereignty
Bibliografia / References
Amram P.W., The proposed Convention on the Taking of Evidence Abroad, „American Bar Association Journal” 1969/55 (7).
Amram P.W., United States ratification of the Hague Convention on the Taking of Evidence Abroad, „The American Journal of International Law” 1973/67 (1).
Beale J.H., The jurisdiction of a sovereign state, „Harvard Law Review” 1923/36 (3).
Comments. The Hague Convention on the Taking of Evidence Abroad in Civil or Commercial Matters: The Exclusive and Mandatory Procedures for Discovery Abroad, „University of Pennsylvania Law Review” 1984/132 (6).
Davies M., Bypassing the Hague Evidence Convention: Private international law implications of the use of video and audio conferencing technology in transnational litigation, „The American Journal of Comparative Law” 2007/55 (2).
Ferreira-Snyman A., Sovereignty and the changing nature of public international law: towards a world law?, „The Comparative and International Law Journal of Southern Africa” 2007/40 (3).
Hague Conference on Private International Law: Report of the Special Commission on the Operation of the Hague Convention on the Taking of Evidence Abroad in Civil or Commercial Matters, „International Legal Materials” 1985/24 (6).
Jastrzemska S., Praktyczny przewodnik w zakresie międzynarodowej pomocy prawnej w sprawach cywilnych, Lublin 2023.
Loewenstein K., Sovereignty and international co-operation, „The American Journal of International Law” 1954/48 (2).
Minch L.N., U.S. Obligations under the Hague Evidence Convention: More than mere good will?, „The International Lawyer” 1988/ 22 (2).
Nadelmann K., The Draft Convention on the Taking of Evidence Abroad, „The American Journal of Comparative Law” 1968/16 (4).
Prescott D., Alley E., Effective evidence-taking under the Hague Convention, „The International Lawyer” 1988/22 (4).
Przewodnik po dobrych praktykach w zakresie korzystania z łącza wideo na podstawie konwencji o przeprowadzaniu dowodów, HCCH, The Hague [2019], https://hcch.net (dostęp: 14.12.2024 r.).
Report of the Experts’ Group on the Use of Video-Link and other Modern Technologies in the Taking of Evidence Abroad (2–4 December 2015), HCCH, The Hague [2015], https://hcch.net (dostęp: 14.12.2024 r.).
Reports on the work of the Special Commission on the operation of the Hague Convention on the Taking of Evidence Abroad in Civil or Commercial Matters, „International Legal Materials” 1978/17 (6).
Sadoff M.J., The Hague Evidence Convention: Problems at home of obtaining foreign evidence, „The International Lawyer” 1986/20 (2).
Shemanski D.R., Obtaining evidence in the Federal Republic of Germany: The impact of the Hague Evidence Convention on German-American Judicial Cooperation, „The International Lawyer” 1983/17 (3).
Slomanson W. R., The US Supreme Court position and the Hague Evidence Convention, „The International and Comparative Law Quarterly” 1988/37 (2).
The Special Commission on the practical operation of the Convention of 15 November 1965 on the Service Abroad of Judicial and Extrajudicial Documents in Civil or Commercial Matters (Service Convention), the Convention of 18 March 1970 on the Taking of Evidence Abroad in Civil or Commercial Matters (Evidence Convention), and the Convention of 25 October 1980 on International Access to Justice (Access to Justice Convention) Conclusions & Recommendations (July 2024), HCCH [bd.], https://hcch.net (dostęp: 14.12.2024 r.).
Tang Z., Smart courts in cross-border litigation, „Rabels Zeitschrift für ausländisches und internationales Privatrecht / The Rabel Journal of Comparative and International Private Law” 2023/87 (1).
Trocha B., Przeprowadzanie dowodów z udziałem podmiotów zagranicznych w postępowaniu cywilnym, „Przegląd Sądowy” 2024/7–8.
Mateusz Cieśla
doktorant w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, Polska
ORCID: https://orcid.org/ 0000-0003-0300-1650
Stosowanie art. 115 k.c. do końca terminów przedawnienia. Glosa do uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 22.05.2024 r., III CZP 21/23
Glosa dotyczy uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 22.05.2024 r., III CZP 21/23, w której rozstrzygnięto niezwykle sporną kwestię stosowania art. 115 Kodeksu cywilnego (k.c.) do upływu terminu przedawnienia. W omawianym orzeczeniu Sąd Najwyższy opowiedział się przeciwko takiej możliwości. Glosowana uchwała dokonała koniecznej z punktu widzenia potrzeb praktyki wykładni przepisów o przedawnieniu w kontekście zasady wyrażonej w art. 115 k.c. Jednocześnie odstąpiono w niej od stanowiska wyrażonego we wcześniejszych orzeczeniach Sądu Najwyższego: w wyroku z 13.04.2007 r., III CSK 409/06 oraz w postanowieniu z 6.06.2018 r., III CSK 61/18. Autor glosy podziela ostateczne rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego, niemniej wskazuje na wątpliwości powstałe po lekturze uzasadnienia omawianej uchwały oraz uzupełnia wywód Sądu Najwyższego o własne spostrzeżenia.
Słowa kluczowe: przedawnienie, dni wolne, koniec terminu przedawnienia, zarzut przedawnienia
Mateusz Cieśla
doctoral student at the Doctoral School of Social Sciences at the University of Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/ 0000-0003-0300-1650
Application of Article 115 of the Polish Civil Code to the end of limitation periods. Commentary on the resolution of seven judges of the Supreme Court of 22 May 2024, III CZP 21/23
The commentary applies to the resolution of the bench of seven judges of the Supreme Court of 22 May 2024, III CZP 21/23, which resolved the highly contentious issue of the application of Article 115 of the Polish Civil Code (PCC) to the expiry of the limitation period. In this ruling, the Supreme Court opted against such a possibility. The resolution in question presented an interpretation of the provisions on limitation, which was necessary from the point of view of the needs of practice in the context of the principle expressed in Article 115 PCC. It simultaneously departed from the approach expressed in the earlier judgment of the Supreme Court of 13 April 2007, III CSK 409/06, and the decision of the Supreme Court of 6 June 2018, III CSK 61/18. The author of the commentary concurs with the final conclusion of the Supreme Court, although he expresses his reservations about certain aspects of the reasoning in the resolution and supplements the arguments of the Supreme Court with his own observations.
Keywords: limitation, public holiday, expiry of the limitation period, allegation of limitation
Bibliografia / References
Dalka S., Skutki prawne przedawnienia zobowiązań w polskim prawie cywilnym, Warszawa 1972.
Dąbrowa J., O przywracaniu niektórych terminów prawa materialnego, „Nowe Prawo” 1963/1.
Dziurda M., Kodeks postępowania cywilnego. Praktyczny komentarz do nowelizacji z 2023 roku, Warszawa 2023.
Kruszyńska-Kola J., Ratio przedawnienia, Warszawa 2020.
Korzonek J., Przedawnienie umarzające według ustawodawstwa na ziemiach Polski, Warszawa 1938.
Kuźmicka-Sulikowska J., Idea przedawnienia i jej realizacja w polskim kodeksie cywilnym, Wrocław 2015.
Pałdyna T., Przedawnienie w polskim prawie cywilnym, Warszawa 2012.
Pałdyna T., Ratio legis przedawnienia, „Zeszyty Prawnicze UKSW” 2006/2.
Parafianowicz J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 1–50539, t. I, red. O.M. Piaskowska, Warszawa 2024.
Pyziak-Szafnicka M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne − część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2007.
Rębisz K., Stosowanie art. 115 k.c. do końca terminu przedawnienia, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2023/3.
Stefanicki R., Przedawnienie w projekcie kodeksu cywilnego, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji” 2011/84.
Strugała R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2023.