Wat is de rol van de curator bij een faillissement?

De curator is een insolventiefunctionaris, die aangesteld wordt door de ondernemingsrechtbank bij vonnis om in één bepaald faillissement de opdrachten, die wettelijk zijn vastgelegd uit te voeren onder controle van de rechter-commissaris.

Oorspronkelijk werd de curator gekozen door de schuldeisers en volgde slechts bij gebrek daaraan de aanstelling door de rechter. Zijn taakomschrijving vertoonde toen al veel gelijkenis met ons huidige insolventierecht. Thans worden de curator en de rechter-commissaris aangesteld in het faillissementsvonnis. Van alle organen van het faillissement is de curator het nauwst betrokken bij de dagdagelijkse afhandeling ervan. Hij is de beheerder van de failliete boedel. De gefailleerde verliest immers het beheer over al zijn goederen en dat beheer wordt toevertrouwd aan de curator. In die hoedanigheid is hij ook het eerste aanspreekpunt zowel voor de gefailleerde, als voor de schuldeisers.

Aangezien het gaat om een gerechtelijk mandaat wordt de curator gecontroleerd door de rechtbank en inzonderheid door de rechter-commissaris van het faillissement. Meestal is er veeleer sprake van een samenwerking tussen de curator(en) en de rechtbank dan van een strikte controle.

De transparantie voor de schuldeisers is altijd een van de basisbeginselen geweest van de faillissementswetgeving. Daarom is een controle op de werkzaamheden van de curator noodzakelijk. De Faillissementswet van 8 augustus 1997 heeft dit nog geaccentueerd door het invoeren van bijkomende tussentijdse verslagen en algemene vergaderingen van de schuldeisers. In Boek XX WER werd de rapportageplicht nog uitgebreid. Dit is het logische gevolg van de keuze voor een collectieve vereffening ten voordele van de massa van de schuldeisers. Naargelang de klemtoon wordt gelegd op de controle rechtstreeks door de schuldeisers dan wel door de gemeenschap via de rechtbank, verschuift ook de klemtoon op de omschrijving van de curator als gerechtelijk mandataris dan wel als vereffenaar van een boedel.

Een van de voornaamste kenmerken van de curator is zijn dualiteit. Hij vertegenwoordigt enerzijds de gefailleerde en anderzijds de massa van de schuldeisers. Als vertegenwoordiger van de gefailleerde zal hij bepaalde verbintenissen overnemen en uitvoeren (realisatie activa) of beëindigen (beperken passief).  Anderzijds vertegenwoordigt hij de massa van de schuldeisers ten aanzien van de gefailleerde, van derden (revindicaties) of van bepaalde schuldeisers (betwisting van de ingediende schuldvorderingen). Deze dualiteit is kenmerkend maar wordt steeds minder belangrijk omdat de dualiteit gelegd wordt op het feit dat het faillissement een eigen boedel creëert die door de curator beheerd wordt.

De wettelijke bepalingen over de curatoren zijn verspreid over Titel I WER dat de algemene beginselen regelt en titel VI WER dat de bepalingen over het faillissement bevat. In deze bijdrage vindt u een systematisch overzicht van het functioneren van de curator vanaf zijn aanstelling tot de afsluiting van het faillissement. In verband met de vergoeding wordt het nieuwe Koninklijk Besluit summier behandeld omdat hieraan nog een aparte bijdrage wordt gewijd. Nieuw zijn de bepalingen over de medecurator bij het faillissement van de beoefenaar van een vrij beroep. De bijdrage geeft een duidelijk overzicht van het beheer van het faillissement vanuit het standpunt van de curator.

Auteur