Projekt polskiej implementacji dyrektywy 2019/789 dotyczącej wykonywania praw autorskich i praw pokrewnych w odniesieniu do transmisji online oraz reemisji programówAndrzej Matlak
Projekt polskiej implementacji dyrektywy 2019/789 dotyczącej wykonywania praw autorskich i praw pokrewnych w odniesieniu do transmisji online oraz reemisji programów
Przyjęcie dyrektywy 2019/789 było spowodowane przede wszystkim chęcią ułatwienia transgranicznego korzystania z programów radiowych i telewizyjnych w wersji cyfrowej na terenie całej Unii Europejskiej. Jest to konsekwencją rozwoju technologii cyfrowej, który spowodował, że obecnie coraz więcej odbiorców ma dostęp do programów telewizyjnych za pośrednictwem różnego rodzaju sieci komunikacji elektronicznej. Chodzi o korzystanie z tego typu przekazów zarówno w czasie rzeczywistego nadawania, jak i na żądanie, za pośrednictwem tradycyjnych kanałów, takich jak przekaz satelitarny lub sieć kablowa, a także w ramach usług online. Mimo że państwa członkowskie UE zostały zobowiązane do wdrożenia tej dyrektywy do prawa krajowego do 7.06.2021 r., Polska dotąd nie wykonała tego obowiązku. Pojawiły się tylko różne projekty implementacji dyrektywy 2019/789 do prawa wewnętrznego, które nasuwają jednak pewne wątpliwości co do ich zgodności z prawem unijnym. W artykule przeanalizowano konkretne propozycje implementacji do polskiego prawa m.in. regulacji dotyczących tzw. wprowadzania bezpośredniego oraz zasady państwa pochodzenia. Wskazano na konkretne mankamenty polskiego projektu nowelizacji ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, które mogą być kwestionowane z perspektywy celów dyrektywy 2019/789 oraz wynikających z niej konkretnych regulacji.
Słowa kluczowe: prawo autorskie, prawa pokrewne, dyrektywa 2019/789, prawo unijne, nadawanie, reemisja, organizacje zbiorowego zarządzania, rozszerzony zbiorowy zarząd
prof. dr hab. Andrzej Matlak
Professor of law, Intellectual Property Law Chair, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4811-0407
Draft of the Polish Instrument Implementing Directive 2019/789 Concerning the Exercise of Copyright and Related Rights with Regard to Online Transmissions and Retransmissions of Programmes
The adoption of Directive 2019/789 was mainly driven by the desire to facilitate cross-border use of radio and television programmes in digital form across the European Union. This is a consequence of the development of digital technology, which means that more and more viewers now have access to television programmes via various types of electronic communication networks. This includes using such programmes both during the actual broadcast and on demand, via traditional channels, such as satellite transmission or cable network, as well as by means of online services. Although EU Member States were obliged to implement this Directive into national laws by 7 June 2021, Poland has not yet fulfilled this obligation. There have only been various drafts of instruments implementing Directive 2019/789 into domestic law, which, however, give rise to doubts as to their compatibility with EU law. The article analyses specific proposals for implementing into Polish law provisions on the so-called direct injection and the country of origin principle, among other solutions. Specific shortcomings of the Polish draft amendment of the Copyright and Related Rights Act are pointed out. They can be questioned from the perspective of the objectives of Directive 2019/789 and the specific rulesresulting from it.
Keywords: copyright, related rights, Directive 2019/789, EU law, broadcasting, retransmission, collective management organizations, extended collective management
Bibliografia / References
Dörr R., Ist die Richtlinie fit für das digitale Zeitalter? Chancen und Grenzen der Online-SatCab-Richtlinie aus Rundfunksicht, „Zeitschrift für Urheber- und Medienrecht” 2019/7
Dreier T., Die Schlacht ist geschlagen – ein Überblick. Zum Ergebnis des Copyright Package der EU-Kommission, „Gewerblicher Rechtsschutz und Urheberrecht” 2019/8
Matlak A., Projekt unijnego rozporządzenia dotyczącego nadawania oraz reemisji programów radiowych i telewizyjnych z wykorzystaniem cyfrowych kanałów dystrybucyjnych [w:] Qui bene dubitat, bene sciet. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Ewie Nowińskiej, red. J. Barta, J. Chwalba, R. Markiewicz, P. Wasilewski, Warszawa 2018
Matlak A., Nowe zasady dotyczące nadawania oraz reemisji programów radiowych i telewizyjnych z wykorzystaniem cyfrowych kanałów dystrybucyjnych wynikające z dyrektywy 2019/789, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2020/148
Ruijsenaars H., The EU (Netcab) Directive on online broadcasting services: missed opportunities, „European Intellectual Property Review” 2022/44(12)
Shapiro T., Rawnsley C., Comments on the EU’s update of the „SatCab” Directive: a brave new digital world for the audiovisual sector?, „Entertainment Law Review” 2019/30(5)
Anna Wojciechowska
Utrwalenie sekwencji ruchomych obrazów w definicji wideogramu
Wideogram jest obecny w polskim prawie autorskim od 1994 r. jako produkt wizualny objęty dodatkową ochroną prawną w ramach reżimu praw pokrewnych. Ochrona ta służy przede wszystkim wspieraniu interesów producentów filmowych i jest uzasadniana ponoszeniem przez nich w procesie produkcji filmu szczególnie wysokich kosztów. Trzon ustawowej definicji wideogramu (art. 94 ust. 2 pr. aut.) stanowi zwrot ”pierwsze utrwalenie” (sekwencji ruchomych obrazów), którego zastosowanie wydaje się prima facie zasadne, jest jednak w doktrynie polskiej często kwestionowane. Uważa się także, że nie odpowiada on znaczeniu pojęcia first fixation of a film, znanego z dyrektywy 2006/115/WE i uznanego za unijny odpowiednik wideogramu. Odnosząc się do tradycyjnej wykładni pojęcia „utrwalenie”, łączącej je z obecnością trwałego nośnika fizycznego, autorka stwierdza, że nie znajduje ona potwierdzenia w ujęciu unijnym. Wniosek ten poprzedza analiza pojęcia fixation którego sens okazuje się bliższy kategorii recording stosowanej w piśmiennictwie brytyjskim. Na język polski jest ona tłumaczona jako zapis, rejestracja lub nagranie. Uzyskany podczas prac nad dyrektywą 2006/115/WE kompromis pozwala sformułować wniosek, że ochrona prawna fixation jako zapisu nie jest uzależniona od trwałego ustalenia dobra wizualnego w przedmiocie fizycznym. Zatem zwrot „utrwalenie”, jako tradycyjnie kojarzony z trwałym przedmiotem fizycznym powinien w redakcji art. 94 ust. 2 zostać zastąpiony określeniem „zapis”. Spojrzenie na procedurę zapisu ruchomych obrazów jako nie uwarunkowaną obecnością przedmiotu fizycznego pozwali, zdaniem autorki, na bliższe naszym czasom i bardziej efektywne określenie zakresu pojęcia „wideogram”.
Słowa kluczowe: wideogram, utrwalenie, zapis, dyrektywa 2006/115/WE, ruchome obrazy, udział sprawczy
dr hab. Anna Wojciechowska
Intellectual Property Law Chair, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow, Poland (retired employee). ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2561-5661
Fixation of a Sequence of Moving Images in the Definition of a Videogram
The videogram has been present in the Polish copyright law since 1994 as a visual product enjoying additional legal protection under the related rights regime. This protection primarily serves to promote the interests of film producers and is justified by the fact that they incur particularly high costs in the film production process. The core of the statutory definition of a videogram (Article 94(2) of the Copyright Law Act) is the phrase ‘first fixation’ (of a sequence of moving images), the use of which seems legitimate at first sight, but is often questioned in Polish legal scholarship. It is also considered not to correspond to the meaning of the notion of ‘first fixation of a film’, known from Directive 2006/115/EC and seen as the EU equivalent of a videogram. Referring to the traditional interpretation of the term utrwalenie [fixation], which links it to the presence of a durable physical medium, the author concludes that this is not borne out by the EU approach. This conclusion is preceded by an analysis of the term fixation, whose sense turns out to be closer to the recording category used in British literature. In Polish, it is translated as zapis [record, recording], rejestracja [registration] or nagranie [recording]. The compromise reached during the work on Directive 2006/115/EC enables a conclusion to be drawn that the legal protection of fixation as a recording does not depend on the visual product being permanently fixed on a physical object. Thus, the Polish word utrwalenie, as one traditionally associated with a permanent physical object, should be replaced with zapis in Article 94(2). Looking at the process of recording moving images as one which is independent on the presence of a physical object will, in the author’s opinion, enable defining the scope of the term ‚videogram’ in a more contemporary and effective manner.
Keywords: videogram, fixation, recording, Directive 2006/115/EC, moving images, causative contribution
Bibliografia / References
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie i prawa pokrewne. Wprowadzenie, Warszawa 2014
Copinger W.A., Copinger and Skone James on Copyright, t. 1 i 2, London 2011
Czajkowska-Dąbrowska M. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. J. Barta, R. Markiewicz, Warszawa 2011
Czajkowska-Dąbrowska M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Ghazal N., Prawa do fonogramów i wideogramów [w:] Ustawy autorskie. Komentarze, t. II, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021
Kamina P., Film Copyright in the European Union, Cambridge 2016
Klafkowska-Waśniowska K., Założenia konstrukcyjne ochrony praw do wideogramów [w:] Prawa pokrewne, red. J. Kępiński, K. Klafkowska-Waśniowska, R. Sikorski, Warszawa 2011
Kopff A., Dzieło sztuk plastycznych i jego twórca w świetle przepisów prawa autorskiego, Kraków 1961
Lefranc D., Droit voisins des producteurs de vidéogrammes (CPI, art. L215–1), „Propriété litteraire et artistique”, Janvier 2007
Ritterman S., Komentarz do ustawy o prawie autorskim, Kraków 1937
Stanisławski J., Wielki słownik angielsko-polski, Warszawa 1977
Sterling J.A.L., Intellectual Property Rights in Sound Recordings, Film & Video, London 1992
Sterling J.A.L., World Copyright Law. Protection of Authors Works, Performances, Fonograms, Films, Video, Broadcasts and Published Editions in National, International and Regional Law, London 2003 oraz 2016
Tournier J.-L., Droit d’auteur et redevances en matière de vidéogrammes, „Revue Internationale Droit d’Auteur” (RIDA), Janvier 1972
Wojciechowska A., Przepisy szczególne dotyczące utworów audiowizualnych, Dzieło filmowe w konwencjach międzynarodowych i dyrektywach UE [w:] Ustawy autorskie, Komentarze, t. II, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021
Marcin Jan Stępień
Zniekształcenie praw autorskich, czyli o wyłączeniu lub ograniczeniu przeniesienia autorskich praw majątkowych w umowie
Artykuł został poświęcony regulacji zawartej w art. 41 ust. 1 pkt 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Ten lakoniczny przepis jest źródłem znacznych rozbieżności interpretacyjnych w doktrynie, obejmujących niejednokrotnie przeciwstawne sobie poglądy. W orzecznictwie zaś nie poświecono mu jeszcze należytej uwagi. W świetle tego przepisu możliwe wydaje się zniekształcenie autorskich praw majątkowych w ten sposób, że w drodze umowy zostaną one pozbawione ich cechy, jaką jest zbywalność, lub w cesze tej ograniczone. Ustalenie sensu regulacji z art. 41 ust. 1 pkt 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych ma znacznie podstawowe dla obrotu autorskimi prawami majątkowymi. Wyłączenie zbywalności autorskich praw majątkowych skutkowałby wykluczeniem tych praw z dalszego obrotu prawnego. Czy w świetle analizowanej regulacji możliwe jest zniekształcenie autorskich praw majątkowych?
Słowa kluczowe: prawo autorskie, prawo cywilne, autorskie prawa majątkowe, umowy przenoszące autorskie prawa majątkowe, zbywalność praw podmiotowych, twórca
dr Marcin Jan Stępień
The author is an assistant professor at the Faculty of Law and Administration, University of Szczecin, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0762-548X
Distortion of Copyright, That Is, on Excluding or Limiting the Transfer of Author’s Economic Rights by Agreement
The article is devoted to the rule contained in Article 41(1)(2) of the Polish Act on Copyright and Related Rights. The laconic wording of this provision is the source of numerous interpretative discrepancies in legal scholarship, which often express mutually exclusive views. Case law, however, has not given this issue due attention. Under this provision, it seems possible to distort an author’s economic rights in such a way that said rights will be deprived of or limited in their transferability feature on the basis of an agreement. Determining the sense of the rule in Article 41(1)(2) of the Act on Copyright and Related Rights is of fundamental importance for trade in author’s economic rights. Excluding the transferability of an author’s economic rights would result in exclusion of these rights from further legal transactions. Is it possible, in the light of the above provision, to distort author’s economic rights?
Keywords: copyright, civil law, author’s economic rights, agreements to transfer author’s economic rights, transferability of legal rights, author
Bibliografia / References
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie i prawa pokrewne, Warszawa 2021
Barta J., Markiewicz R. [w:] J. Barta, M. Czajkowska-Dąbrowska, Z. Ćwiąkalski, K. Felchner, R. Markiewicz, E. Traple, Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. J. Barta, R. Markiewicz, LEX/el. 2011
Breyer S., Z problematyki ograniczeń obrotu w świetle art. 57 k.c., „Nowe Prawo” 1977/12
Dąbrowska M., Grzeszak T., Licencja nie przenosi prawa autorskiego, „Przegląd Prawa Handlowego” 1995/7
Dmowski S., Rudnicki S., Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, Warszawa 2002
Doliwa A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2004
Giesen B., Rozporządzenie prawami autorskimi na wypadek śmierci [w:] Ustawy autorskie. Komentarz, t. I, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021
Giesen B., Umowa dotycząca wszystkich utworów lub wszystkich utworów określonego rodzaju [w:] Ustawy autorskie. Komentarz, t. I, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021
Giesen B., Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych [w:] Ustawy autorskie. Komentarz, t. I, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021
Grzybowski S., Kopff A., Serda J., Zagadnienia prawa autorskiego, Warszawa 1973
Grzybowski S. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Kępiński M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Kropiwnicka M.A., Zasada swobody umów w prawie autorskim a postanowienia umowy licencyjnej, „Edukacja Prawnicza” 2018/2019/3(174)
Machała W. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. W. Machała, R.M. Sarbiński, Warszawa 2019
Machnikowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2021
Michalak A. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, red. A. Michalak, Warszawa 2019
Niewęgłowski A., Prawo autorskie. Komentarz, Warszawa 2021
Nowicka A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Pyziak-Szafnicka M., Prawo podmiotowe, „Studia Prawa Prywatnego” 2006/1
Pyziak-Szafnicka M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012
Radwański Z., Czepita S., Drozd E., Kuniewicz Z., Słotwiński S. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, red. Z Radwański, A. Olejniczak, Warszawa 2019
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2021
Radwański Z., Zieliński M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012
Rudnicki S. [w:] S. Dmowski, S. Rudnicki, Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, Warszawa 2002
Safjan M. [w:] Kodeks cywilny, t. I, Komentarz. Art. 1–449 10 , red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020
Skowrońska-Bocian E., Wierciński J. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. VI, E. Skowrońska-Bocian, J. Wierciński, Spadki, red. J. Gudowski, Warszawa 2017
Sobolewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. I, Część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2017
Sokołowska D., O możliwości przeniesienia „całości” autorskich praw majątkowych [w:] Qui bene dubitat, bene sciet. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Ewie Nowińskiej, red. J. Barta, J. Chwalba, R. Markiewicz, P. Wasilewski, Warszawa 2018
Szyjewska-Bagińska J. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. E. Ferenc-Szydełko, Warszawa 2021
Szyjewska-Bagińska J., Umowne wyłączenie dalszej przenośności autorskich praw majątkowych [w:] Experientia docet. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Elżbiecie Traple, red. P. Kostański, P. Podrecki, T. Targosz, Warszawa 2017
Ślęzak P., Umowy w zakresie współczesnych sztuk wizualnych, Warszawa 2012
Targosz T. [w:] T. Targosz, K. Włodarska-Dziurzyńska, Umowy przenoszące autorskie prawa majątkowe, Warszawa 2010
Targosz T. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015
Traple E., Umowy o eksploatację utworów w prawie polskim, Warszawa 2010
Trzaskowski R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. I, Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2021
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2020
Wronkowska S., Analiza pojęcia prawa podmiotowego, Poznań 1973
Wronkowska S., Zieliński M., Komentarz do zasad techniki prawodawczej, Warszawa 2021
Załucki M., Uwagi w sprawie dziedziczenia praw autorskich majątkowych przez Skarb Państwa, „Monitor Prawniczy” 2017/18
Zieleński M., Radwański Z., Wykładnia prawa cywilnego, „Studia Prawa Prywatnego” 2006/1
Łukasz Maryniak
Powrót domaine public payant? O potrzebie ograniczenia domeny publicznej w stosunku do dzieł folkloru
W doktrynie uznaje się, że dzieła folkloru co do zasady znajdują się w domenie publicznej i nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego. Korzystanie z nich nie podlega zatem praktycznie żadnym ograniczeniom prawnym. Autor omawia instytucję domaine public payant (odpłatnej domeny publicznej), którą przyjęto w przeszłości w niektórych państwach świata (w tym w Polsce) w celu pozyskania dodatkowych środków finansowych na rozwój i promocję twórczości. Regulacja ta obejmowała utwory, których okres ochrony już upłynął, a niekiedy także dzieła, do których nigdy nie przysługiwały prawa autorskie. Rozwiązanie to okazuje się jednak nieprzydatne dla ochrony dzieł folkloru. Wprowadza bowiem tylko jeden warunek do podjęcia eksploatacji utworów, jakim jest uiszczenie odpowiedniej opłaty na rzecz uprawnionego podmiotu. W artykule wykazano, że dla skutecznej ochrony folkloru niezbędne jest wprowadzenie regulacji dopuszczającej wykorzystywanie dzieł sztuki ludowej dopiero po uzyskaniu stosownej zgody od odpowiedniego podmiotu, tj. organizacji zrzeszającej przedstawicieli danej społeczności kulturowej.
Słowa kluczowe: domaine public payant, folklor, prawo autorskie
dr Łukasz Maryniak
Assistant professor at the Faculty of Law and Administration, University of Silesia in Katowice, Poland. His research interests focus on infringements of author’s economic rights, the law of the Internet, and protection of folklore and intangible cultural heritage. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0198-9036
Return of Domaine Public Payant? On the Need to Limit the Public Domain with Respect to Works of Folklore
Legal scholarship assumes that works of folklore are, as a rule, in the public domain and are not covered by copyright protection. Using them is therefore not legally restricted in any way. The author discusses the institution of domaine public payant [paying public domain], which was adopted in the past in some countries of the world (including Poland) in order to raise additional funds for the development and promotion of creativity. This regulation covered works whose term of protection had already expired, and sometimes also works that had never been covered by copyright. However, domaine public payant turns out to be useless for the protection of works of folklore. It introduces only one condition for exploitation of works, which is the payment of an appropriate fee to the authorized entity. This article shows that for effective protection of folklore, it is necessary to introduce a regulation allowing the use of works of folk art only after obtaining the appropriate consent from the relevant entity, i.e., an organization associating representatives of a given cultural community.
Keywords: domaine public payant, folklore, copyright law
Bibliografia / References
Andanda P., Striking a Balance between Intellectual Property Protection of Traditional Konwledge, Cultural Preservation nad Access to Knowledge, „Journal of Intellectual Property Rights” 2012/17
Anderson J., Indigenous/Traditional Konwledge & Intellectual Property, Center for the Study of the Public Domain Duke University School of Law Durham, 2010
Bania M., „Domaine public payant” – geneza, podstawowe założenia i charakter instytucji, „Monitor Prawniczy” 2014/20
Barta J., Markiewicz R. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. J. Barta, R. Markiewicz, Warszawa 2011
Bieczyński M.M., Plagiat jako immanentna granica wolności twórczości artystycznej, „Studia Prawnicze” 2011/2
Cayron J., Albarian A., Financer la création culturelle par l’instauration d’un domaine public payant: le renouveau contemporain d’une notion ancienne, „Legicom” 2006/2(36)
Collins S., Who owns Ananse?The tangled web of folklore and copyright in Ghana, „Journal of African Cultural Studies” 2018/30(2)
Danilewicz M., Skoczek D., Granice wykładni językowej (rozważania na tle art. 40 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2004/7
Flisak D. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015
Folklor miejski, „Pismo Folkowe” 2020/148, https://pismofolkowe.pl/tags/folklor-miejski (dostęp: 8.02.2023 r.)
Gilson E., Le Domaine public payant, „Revue des Deux Mondes (1829–1971)” 1948/9
Grzybczyk K., Skradziona kultura. Jak Zachód wykorzystuje cudzą własność intelektualną, Warszawa 2021
Ka Mate, Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/Ka_Mate (dostęp: 4.01.2023 r.).
Kopff A., „Domaine public payant” (koncepcja autorskiego prawa grupowego), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej” 1992/58
Kuruk P., Protecting Folklore Under Modern Intellectual Property Regimes: A Reappraisal of the Tensions Between Individual and Communal Rights in Africa and the United States, „American University Law Review” 1999/48(4)
List of countries’ copyright lengths, Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries%27_copyright_lengths (dostęp: 11.01.2023 r.)
„Maori Tears” beer deemed culturally offensive, „Otago Daily Times”, 9.10.2018 r., https://www.odt.co.nz/news/national/maori-tears-beer-deemed-culturally-offensive (dostęp: 4.01.2023 r.)
Marszałek J., Folklor, wiedza tradycyjna, sztuka ludowa, rękodzieło a prawo autorskie [w:] Prawo autorskie w praktyce, red. E. Szatkowska, Warszawa 2022
Maryniak Ł., Przejaw folkloru jako przedmiot ochrony prawnoautorskiej, „Państwo i Prawo”, w druku
Maryniak Ł., Wykorzystywanie folkloru w przekazach reklamowych [w:] Reklama. Aspekty prawne. Nowe wyzwania, red. M. Namysłowska, Warszawa 2023
Milius D., Justyfying Intellectual Property in Traditional Knowledge, „Intellectual Property Quarterly” 2009/2
Mokras-Grabowska J., Komercjalizacja kultury ludowej pod wpływem turystyki. Wybrane przykłady w Polsce [w:] Od autentyczności do komercji – o doświadczeniu w turystyce, red. S. Tanaś, J. Mokras--Grabowska, Łódź 2014
Niewęgłowski A., Poźniak-Niedzielska M., Przyborowska-Klimczak A., Ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturalnego, red. M. Poźniak-Niedzielska, Warszawa 2015
Niewęgłowski A., Prawo autorskie. Komentarz, Warszawa 2021
Nowa Zelandia. Maorysi nie chcą, by antyszczepionkowcy używali ich tańca, WP, 16.11.2021 r., https://turystyka.wp.pl/nowa-zelandia-maorysi-nie-chca-by-antyszczepionkowcy-uzywali-ich-tanca-6705324206222272a (dostęp: 1.02.2023 r.)
Nowak-Gruca A., Cywilnoprawna ochrona autorskich praw majątkowych w świetle ekonomicznej analizy prawa, Warszawa 2013
Ochoa T.T., Origins and Meanings of the Public Domain, „University of Dayton Law Review” 2002/28(215)
OseiTutu Janewa J., A Sui Generis Regime for Traditional Knowledge: The Cultural Divide in Intellectual Property Law, „Marquette Intellectual Property Law Review” 2011/15(1)
Ożegalska-Trybalska J., Treść pierwszeństwa publikacji [w:] Komentarz do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych [w:] Ustawy autorskie. Komentarze, t. I, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021
Poźniak-Niedzielska M., Problemy ochrony folkloru w prawie autorskim, „Państwo i Prawo” 1970/8–9
Ritterman S., Komentarz do ustawy o prawie autorskim, Kraków 1937
Rybak K., Plagiat wytworów folklorystycznych [w:] Wieloaspektowość pojęcia plagiatu, red. P. Jędrysiak, Warszawa 2021
Rząsa G. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. W. Machała, R.M. Sarbiński, Warszawa 2019
Rząsa G. [w:] Prawo autorskie. Komentarz do wybranych przepisów, red. R.M. Sarbiński, M. Siciarek, LEX/el. 2014
Sewerynik A., Utwór muzyczny jako przedmiot prawa autorskiego, Warszawa 2020
Sikora K., Interdialekt góralski w mediach i reklamie [w:] Góry i góralszczyzna w dziejach i kulturze pogranicza polsko-słowackiego (Podhale, Spisz, Orawa, Gorce, Pieniny). Literatura i język. Materiały międzynarodowej konferencji naukowej Kraków–Nowy Targ–Bukowina Tatrzańska, 21–24 października 2004, red. M. Madejowa, A. Mlekodaj, K. Sikora, Nowy Targ 2005
Sobczyk U., Dzieje pojęcia „folklor” w polskim dyskursie humanistycznym, „Ogrody Nauk i Sztuk” 2014/4
Sokołowska D., Opłaty reprograficzne, Warszawa 2014
Stokes S., Art and Copyright, London 2001
Sztandara M., Powrót do korzeni a moda, „Pismo Folkowe” 2002/40, https://pismofolkowe.pl/artykul/powrot-do-korzeni-a-moda-1–2612 (dostęp: 4.01.2023 r.)
Targosz T., Domena publiczna w prawie autorskim [w:] Prawo własności intelektualnej wczoraj, dziś, jutro, red. J. Barta, A. Matlak, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej” 2007/100
Tomczyk S. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, red. E. Ferenc-Szydełko, Legalis 2014
Traple E. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2007
Waliński M., Folklor i folklorystyka. Kilka uwag wstępnych [w:] Teoria kultury, oprac. M. Waliński, Katowice 1978
WIPO, Elements of a Sui Generis System for the Protection of Traditional Knowledge, 30.09.2002, WIPO/GRTKF/IC/4/8, Geneva 2002
Wróblewska V., Wprowadzenie [w:] Folklor – tradycja o współczesność, red. R. Sitniewska, E. Wilczyńska, V. Wróblewska, Toruń 2016
Wyrwiński M., Zasady ogólne dotyczące czasu trwania majątkowych praw autorskich [w:] Ustawy autorskie. Komentarze, t. I, red. R. Markiewicz, Warszawa 202
Ying K.C., Protection of Expressions of Folklore/Traditional Cutlural Expressions: To What Extent is Copyright Law the Solution?, „Journal of Malaysian and Comparative Law” 2005/32
Żuchowska G., Kicz – przegląd koncepcji teoretycznych i propozycja definicji do celów badawczych, „Kultura i Społeczeństwo” 2013/1
Katarzyna Grzybczyk
Zmiany klimatyczne a oznaczenia geograficzne
Geograficzne nazwy pochodzenia zostały uregulowane w prawie unijnym, gdy zorientowano się, że mają one duży potencjał i wartość nie tylko jako dobro niematerialne ale także jako narzędzie przyczyniające się do rewitalizacji uboższych obszarów wiejskich i utrzymania tam dynamicznej tkanki społecznej. Dzięki geograficznym nazwom pochodzenia produkty żywnościowe miały być postrzegane nie tylko jako towary, ale wpisywać się w historię i kulturę danego regionu i żyjącej tam ludności. Zmiany klimatu i jego konsekwencje nieoczekiwanie jednak podważają samą istotę tego dobra i jego ochronę. Gwałtowane zmiany pogody, często katastrofalne w skutkach coraz częściej uniemożliwiają rzemieślnikom i rolnikom wytwarzanie produktów w pełni zgodnych ze specyfikacją, dzięki której prawo wyłączne otrzymali. Z tego powodu należy ponownie przemyśleć koncepcję geograficznych nazw pochodzenia i niejako zaadaptować to dobro do nieodwracalnych zmian klimatu.
Słowa kluczowe: oznaczenia geograficzne, zmiany klimatu, specyfikacja wytwarzania i produkcji, terroir, funkcja gwarancyjna
prof. dr hab. Katarzyna Grzybczyk
Employee of the Faculty of Law and Administration of the University of Silesia in Katowice, Poland; she specializes in intellectual property law and advertising law. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0694-8420
Geographical Indications in the Context of Climate Change
Geographical indications of origin were regulated in EU law when it was realized that they had great potential and value, not only as an intangible asset, but also as an instrument contributing to the revitalization of poorer rural areas and maintaining a vibrant social fabric in them. With geographical indications of origin, food products were to be seen not just as commodities, but as part of the history and culture of the region and its inhabitants. However, climate change and its consequences are unexpectedly undermining the very essence of this asset and its protection. Sudden changes in the weather, often with catastrophic effects, more and more often prevent artisans and farmers from making products that fully comply with the specifications thanks to which they have obtained the exclusive right. For this reason, the concept of geographical indications of origin needs rethinking and some sort of adaptation to irreversible climate change.
Keywords: geographical indications, climate change, manufacturing and production specifications, terroir, guarantee function
Bibliografia / References
Agriculture is clearly important for climate. How will COP27 be addressing this?, CIRAD, 10.10.2022 r., https://www.cirad.fr/en/press-area/press-releases/2022/agriculture-at-cop27 (dostęp: 25.02.2023 r.)
Appellation d’origine protégée/contrôlée (AOP/AOC), https://www.inao.gouv.fr/Les-signes-officiels-de-la-qualite-et-de-l-origine-SIQO/Appellation-d-origine-protegee-controlee-AOP-AOC (dostęp: 25.02.2023 r.)
Arrêté du 13 novembre 2008 portant homologation du cahier des charges de l’indication géographique protégée (IGP) Moutarde de Bourgogne, https://www.inao.gouv.fr/show_texte/1667 (dostęp: 25.02.2023 r.)
Belletti G., Marescotti A., Touzard J.-M., Geographical Indications, Public Goods, and Sustainable Development: The Roles of Actors’ Strategies and Public Policies, „World Development” 2017/98(C)
Całka E., Geograficzne oznaczenia pochodzenia [w:] System Prawa Prywatnego, t. 14C, Prawo własności przemysłowej, red. R. Skubisz, Warszawa 2017
Cei L., Defrancesco E., Stefani G., From Geographical Indications to Rural Development: A Review of the Economic Effects of European Union Policy, „Sustainability” 2018/10(10), https://www.mdpi.com/2071–1050/10/10/3745#cite (dostęp: 25.02.22023 r.)
The Chanpagne designation, https://www.champagne.fr/en/terroir-appellation/appellation/appellation-origine-controlee-aoc (dostęp: 25.02.2023 r.)
Changement climatique, inflation et pénuries: la moutarde de Dijon en péril, France24, 17.12.2021 r., https://www.france24.com/fr/info-en-continu/20211217-changement-climatique-inflation-et-p%C3%A9nuries-la-moutarde-de-dijon-en-p%C3%A9ril (dostęp: 25.02.2023 r.)
Chaulin Ch., Quelle est l’origine de la moutarde de Dijon?, GEO, 14.04.2022 r., https://www.geo.fr/histoire/quelle-est-lorigine-de-la-moutarde-de-dijon-209145 (dostęp: 25.02.2023 r.)
Chemura A., Mudereri B.T., Yalew A.W., Gornott Ch., Climate change and specialty coffee potential in Ethiopia, „Scientific Reports” 2021/11, art. nr 8097, https://www.nature.com/articles/s41598–021–87647–4 (dostęp: 25.02.2023 r.)
Clark L.F., Kerr W.A., Climate change and terroir: The challenge of adapting geographical indications, „The Journal of World Intellectual Property” 2017/20 (3–4), https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/jwip.12078 (dostęp: 25.02.2023 r.)
Climate Change 2022: Impacts, Adaptation and Vulnerability, IPPC, https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg2/ (dostęp: 25.02.2023 r.)
Définition et loi, https://maisons-champagne.com/fr/appellation/definition-et-defen se/definition/article/definition-et-loi (dostęp: 25.02.2023 r.)
Définition et loi, https://maisons-champagne.com/fr/appellation/definition-et-defen se/definition/article/definition-et-loi (dostęp: 25.02.2023 r.)
Demande D’Enregistrement d’une indication geographique protegee. Moutarde de Bourgogne. Reglement CEE 2081/92 du Conseil, Association Moutarde de Bourgogne, 9.06.2008 r., https://bubblyprofessor.files.wordpress.com/2018/05/moutarde-de-bourgogne.pdf (dostęp: 25.02.2023 r.)
Denominación de Origen Protegida „Cava”, https://www.mapa.gob.es/es/alimentacion/temas/calidad-diferenciada/dop-igp/vcprd/DOP_cava.aspx (dostęp: 25.02.2023 r.)
Droulia F., Charalampopoulos I., A Review on the Observed Climate Change in Europe and Its Impacts on Viticulture, „Atmosphere” 2022/13(5)
Fernández-Alduenda M., Coffee Geographical Indications: Not an Easy Task, WIPO, https://www.wipo.int/edocs/mdocs/mdocs/en/wipo_eie_ge_21/wipo_eie_ge_21_coffe_gi.pdf (dostęp: 25.02.2023 r.)
Fink C., Maskus K., The Debate on Geographical Indications in the WTO [w:] Trade, Doha, and Development. A Window into the Issues, red. R. Newfarmer, Washington 2006, https://openkno-wledge.worldbank.org/bitstream/handle/10986/7135/396500PAPER0Tr10082136437501PUBLIC1.pdf?sequence=1#page=204 (dostęp: 8.08.2022 r.)
Geographical indications and quality schemes explained, European Commission, https://agriculture.ec.europa.eu/farming/geographical-indications-and-quality-schemes/geographical-indications-and-qua-ity-schemes-explained_en (dostęp: 25.02.2023 r.)
Geographical Indications. What is a geographical indication?, WIPO, https://www.wipo.int/geo_indications/en/ (dostęp: 25.02.2023 r.)
Gervais D.J., Slider M., The Geneva Act of the Lisbon Agreement: Controversial Negotiations and Controversial Results [w:] The Importance of Place: Geographical Indications as a Tool for Local and Regional Development, red. W. van Caenegem, J. Cleary, Ius Gentium: Comparative Perspectives on Law and Justice, nr 58, Cham 2017, https://link.springer.com/chapter/10.1007/978–3-319–53073–4_2 (dostęp: 25.02.2023 r.)
GIs Offer Win-Win to Both China and Foreign Business, China IP News, 17.08.2022 r., https://english.cnipa.gov.cn/art/2022/8/17/art_2829_177354.html (dostęp: 25.02.2023 r.)
Grzybczyk K., Słynne alkohole a prawo własności intelektualnej, Warszawa 2022
Guide to applicants: How to compile the single document, European Commission, https://agriculture.ec.europa.eu/farming/geographical-indications-and-quality-schemes/registration-name-gi-product/applications-register-new-gi-products_en (dostęp: 25.02.2023 r.)
Histoire de la Moutarde en Bourgogne, Confrérie de la moutarde de Dijon, 2017, http://www.confreriemoutardedijon.fr/m-233-historique.html (dostęp: 25.02.2023 r.)
An international meeting on geographical indications in Montpellier, CIRAD, 27.06.2022 r., https://www.cirad.fr/en/press-area/press-releases/2022/worldwide-perspectives-on-geographical-indications (dostęp: 25.02.2023 r.)
Iscaro J., The impact of climate change on coffee production in Colombia and Ethiopia, „Global Majority E-Journal” 2014/5(1), https://www.american.edu/cas/economics/ejournal/upload/iscaro_accessible.pdf (dostęp: 25.02.2023 r.)
La filière moutarde, https://www.apgmb.fr/ (dostęp: 25.02.2023 r.)
Manderieux L., Le rôle des indications géographiques en Europe et dans le monde: vers une transformation internationale à travers la politique commerciale de l’UE?, Worldwide Perspectives on Geographical Indications, Centre de Coopération Internationale en Recherche Agronomique pour le Développement [Cirad], 2022, Montpellier, France, https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-03791983/document (dostęp: 25.02.2023 r.)
Martin N., The Differences Between Prosecco, Cava and Champagne. Prosecco, Cava and Champagne are all perfect served chilled on a sunny day, with nibbles at a party or as the base for a decadent cocktail. Cheers!, Provender Brown, https://provenderbrown.co.uk/Why-Choose-Prosecco-Cava-or-Champagne (dostęp: 25.02.2023 r.)
Perini A., Il Disciplinare del Prosecco: ecco cosa dice e cosa prevede, 1.08.2020 r., https://www.periniprosecco.it/it/news-blog/il-disciplinare-del-prosecco-ecco-cosa-dice-e-cosa-prevede/ (dostęp: 25.02.2023 r.)
Rejestr chronionych oznaczeń geograficznych UE, https://ec.europa.eu/info/food-farming-fisheries/food-safety-and-quality/certification/quality-labels/geographical-indications-register/ (dostęp: 25.02.2023 r.)
Revising the EU geographical indications for wine, spirit drinks and agricultural products, Think Tank, European Parliament, Briefing, 5.09.2022 r., https://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document/EPRS_BRI(2022)734662 (dostęp: 25.02.2023 r.)
Salpina D., Pagliacci F., Contextual vulnerability to climate change of heterogeneous agri-food geographical indications: A case study of the Veneto region (Italy), „Environmental Science & Policy” 2022/136, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1462901122001927 (dostęp: 25.02.2023 r.)
Skubisz R., Oznaczenie geograficzne jako indywidualny znak towarowy [w:] Księga pamiątkowa z okazji 85-lecia ochrony własności przemysłowej w Polsce, red. E. Wikło, Warszawa 2003
Struna H., «Les indications géographiques doivent intégrer l’atténuation du changement climatique», selon le chercheur Jean-Marc Touzard, EURACTIV, France, 20.06.2022 r., https://www.euractiv.fr/section/agriculture-alimentation/news/les-indications-geographiques-doivent-integrer-lattenuation-du-changement-climatique-selon-le-chercheur-jean-marc-touzard/ (dostęp: 25.02.2023 r.)
Teuber R., Geographical Indications of Origin as a Tool of Product Differentiation: The Case of Coffee, „Journal of International Food & Agribusiness Marketing” 2010/22(3–4)
Tourné Ch., La pénurie de moutarde dans les rayons va durer jusqu’en 2024 selon le PDG de Reine de Dijon, ICI, 6.09.2022 r., https://www.francebleu.fr/infos/economie-social/la-nouvelle-eco-la-penurie--de-moutarde-dans-les-rayons-va-durer-jusqu-en-2024-selon-le-pdg-de-reine-1662107677 (dostęp: 25.02.2023 r.)
Vandecandelaere E. i in., Strengthening Sustainable Food Systems through Geographical Indications: Evidence from 9 Worldwide Case Studies, „Journal of Sustainability Research” 2020/2(4), https://sustainability.hapres.com/UpLoad/PdfFile/JSR_1279.pdf (dostęp: 25.02.2023 r.)
Velázquez Salazar M., Pérez Akaki P., Small Coffee Companies and the Impact of Geographical Indications as Productive Innovation in Mexico in the New Reality [w:] The Future of Companies in the Face of a New Reality. Impact and Development in Latin America, red. G. Dávila-Aragón, S. Rivas-Aceves, Springer, 2021
Watson K.W., Reign of Terroir: How to Resist Europe’s Efforts to Control Common Food Names as Geographical Indications, „Policy Analysis”, no. 787, 16.02.2016 r., https://www.cato.org/policy-analysis/reign-terroir-how-resist-europes-efforts-control-common-food-names-geographical (dostęp: 25.02.2023 r.)
Zappalaglio A., Sui generis, bureaucratic and based on origin: a snapshot of the nature of EU Geographical Indications [w:] Intellectual Property as a Complex Adaptive System, red. A. Kamperman Sanders, A. Moerland, Edward Elgar, 2021, https://eprints.whiterose.ac.uk/181552/1/Zappalaglio%20in%20Kamperman%20and%20Moerland%20%282021%29%20DRAFT.pdf (dostęp: 25.02.2023 r.)
Zattoni Milano M., A.A. Cazella, Environmental effects of geographical indications and their influential factors: A review of the empirical evidence, „Current Research in Environmental Sustainability” 2021/3, 100096, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2666049021000724 (dostęp: 25.02.2023 r.)
Zhang Y., Demand and Supply in Arabica and Robusta Coffee, Academia, https://www.academia.edu/6291327/Demand_and_Supply_in_Arabica_and_Robusta_Coffee (dostęp: 25.02.2023 r.)
Dr hab. Marlena Jankowska, professor of the University of Silesia in Katowice
University of Silesia in Katowice, Poland, Institute of Law; Director of the Center for Design, Fashion and Advertisement Law. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5425-9593
Brand Imitation. A Cul-de-Sac or an Opportunity for Fashion Lawyers?
The most recent research demonstrates that the legal sciences are no longer a distinct field of study. The differing interpretations of common terms by practitioners of, respectively, law, technology, psychology and medicine, often leads to confusion when legal practitioners attempt to reuse this terminology in a strict legal context. Even if interdisciplinary discussion in the fields of law and technology seemed preposterous twenty years ago, the need for it is today clear due to the development of technology law. The relationship between law and business follows the same pattern, in part because many phrases and ideas used in economics superficially resemble those used in law. In a world where different professionals who serve entrepreneurs use the same terminology in different ways, an expectation gap arises and business owners may be misled about the possibilities for protecting their assets. This paper begins a debate of a concept of brand that the Warsaw Court of Appeal has identified as a personal interest in a number of distinct judgments.
Keywords: brand, personal interest, copyright, fashion, branding, jewellery
Bibliografia / References
Balmer J.M.T.,Gray E.R., Corporate brands: What are they? What of them?, 37(7/8) European Journal of Marketing, 972–997 (2003)
Brzozowski A., Kocot W., Skowrońska-Bocian, E. Prawo cywilne. Część ogólna, 118 (Warszawa 2015)
Cisek A., Dobra osobiste i ich niemajątkowa ochrona w kodeksie cywilnym, 167 AUWr, 39 (1989)
Czub K., O konstrukcji intelektualnych dóbr osobistych, 1 ZNUJ. PPWI, 19-42 (2012)
Dobrzyńska K., Afera metkowa. La Mania w ogniu krytyki. „Doszło do publicznego naruszenia interesu naszej firmy” , kobieta.wp.pl, 9 Jun. 2020, https://kobieta.wp.pl/afera-metkowa-la-mania-w-ogniu-krytyki-doszlo-do-publicznego-naruszenia-interesu-naszej-firmy-6519618839844481a
Gilmore J.H., Pine B.J. II, Markets of One: Creating Customer-Unique Value through Mass Customization, Boston 2000
Goldsmith R.E., Current and Future Trends in Marketing and Their Implications for the Discipline, 12(4) Journal of Marketing Theory and Practice, 12 (2004)
Grzeszak T., Dobro osobiste jako dobro zindywidualizowane, 4 PS, 7-41 (2018)
Grzybowski S. [in:] System Prawa Cywilnego, vol. 1, Część ogólna, 297. 7 (S. Grzybowski ed., Ossolineum 1985)
Hunt S.D., Truth in marketing theory and research, 54(3) Journal of Marketing, 1-15 (1990)
Jankowska M., Pawełczyk M., ‘Brand’ as a personal interest. Legal and economic insights, 59 Studia Prawnoustrojowe, 137-161 (2023)
Jędrzejczyk M., Mikosz M., Marka kreatorem kapitału intelektualnego organizacji, 440 Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 230 (2016)
Kalus S. [in:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna (art. 1-125), art. 23 (M. Fras, M. Habdas, eds. Warszawa, lex/el. 2018)
Kamińska Z., Fast fashion z perspektywy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji - zagadnienia wybrane, 3 ZNUJ. PPWI 133-147 (LEX/el. 2021)
Kotler P., Armstrong G., Principles of Marketing, 250-251 (Pearson 2017)
Koźminski A., Jak zbudować gospodarkę opartą na wiedzy?, 155, in: Rozwój polskiej gospodarki. Perspektywy i uwarunkowania (G. Kołodko ed., Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości Zarządzania im. Leona Koźmińskiego, Warszawa 2002)
Kukliński A., Konkurencyjne społeczeństwo permanentnej edukacji jako twórca gospodarki opartej na wiedzy, 204, in: Gospodarka oparta na wiedzy. Wyzwanie dla Polski XXI wieku (A. Kukliński ed., KBN, Warszawa 2001)
Lee W.J., O’Cass A., Sok P., Why doesn’t our branding pay off: Optimising the effects of branding through innovation, 50(3/4) European Journal of Marketing, 509-529 (2016)
Makulska D., Kluczowe czynniki rozwoju w gospodarce opartej na wiedzy, 88 Prace i Materiały Instytutu Rozwoju Gospodarczego, 175 (2012)
Marchiori D., Mendes L., Knowledge management and total quality management: foundations, intellectual structures, insights regarding evolution of the literature, 31(9-10) Total Quality Management and Business Excellence, 1135-1169 (2020)
Merrilees B., Fry M.L., Corporate branding: A framework for e-retailers, Corporate Reputation, 5(2/3) Review, 213–225 (2002)
Noga M.,Stawicka M., Co decyduje o konkurencyjności Polskiej gospodarki?, 127 (CeDeWu, Wydawnictwo Fachowe, Warszawa 2008)
OECD, The Future of the Global Economy. Towards a Long Boom?, 82 (Paris 1999)
Olins W., Brand New. The Shape of Brands to Come (Thames & Hudson 2014)
Pazdan M. [in:] System Prawa Prywatnego, vol. 1, Prawo cywilne – część ogólna, 1118 (M. Safjan ed., Warszawa 2007)
Piątowski J.S., Glosa do wyroku SN z 16.01.1976 r., II CR 692/75, 7-8 NP, 144 (1977)
Piesiewicz P.F., Zarys problematyki odpowiedzialności cywilnej za naruszenie dóbr osobistych w postaci wpisów umieszczanych na forach internetowych, 10 PiP, 91-104 (2019)
Reid M., Luxton S., Mavondo F., The relationship between integrated marketing communication, market orientation, and brand orientation, 34(4) Journal of Advertising, 11-23 (2005)
Santos-Vijande M.L., Río-Lanza A.B. del, Su árez-Álvarez L., Díaz-Martín A.M., The brand management system and service firm competitiveness, 66(2) Journal of Business Research, 148-157 (2013)
Simões C., Dibb S., Rethinking the brand concept: new brand orientation, 6(4) Corporate Communications: An International Journal, 217-224 (2001)
Skrzypek E., GOW jako wyzwanie współczesności, Myśl Ekonomiczna i Polityczna, 24-25
Słownik Języka Polskiego, https://sjp.pl/marka, (access: 11 Jan. 2023)
Stronka D., Kołata R., Wycena wartości marki na przykładzie przedsiębiorstwa z branży usługowej, 57 Finanse i Controlling (2018), https://www.finanseicontrolling.pl/finanse/wycena-wartosci-marki-na-przykladzie-przedsiebiorstwa-z-branzy-uslugowej (access: 14 Jan. 2023)
Szpunar A., Ochrona dóbr osobistych, 106 (Warszawa 1979)
Szulce H., Janiszewska K., Zarządzanie marką, 50 (Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Poznań 2012)
Wąsowski M., „Informacja mogła być niezrozumiała dla klientów”. Joanna Przetakiewicz komentuje burzę wokół La Mania. Słowo „przepraszam” nie pada, Business Insider, 14 Jun. 2020, https://businessinsider.com.pl/firmy/strategie/afera-wokol-firmy-la-mania-odpowiedz-joanny-przetakiewicz-wywiad/0pyz3m6
Wieprow J., Gospodarka oparta na wiedzy, https://analizafinansowa.pl/wycena-przedsiebiorstw/gospodarka-oparta-na-wiedzy-3188.html (access: 12 Jan. 2023)
Wolter A., Stefaniuk K., Prawo cywilne, 182 (Warszawa 2001)
Wojciechowska, Czy autorskie prawa osobiste są dobrami prawa cywilnego?, 3 Kwartalnik Prawa Prywatnego, 371 (1994)
Wong H.Y., Merrilees B., The performance benefits of being brand-orientated , 17(6) Journal of Product and Brand Management, 372-383 (2008)
Wong H.Y., Merrilees B., An empirical study of the antecedents and consequences of brand engagement, 33(4) Marketing Intelligence and Planning, 575-591 (2015)
Zygrzak K., Ochrona dobrego imienia (renomy) jednostek samorządu terytorialnego na gruncie dóbr osobistych, 10 Samorząd Terytorialny, 72-84 (2019)
