Samorząd terytorialny - teraźniejszość i wnioski na przyszłość
dr hab. Danuta Kurzyna-Chmiel, prof. UŚ
jest członkiem Zespołu Prawo Samorządu Terytorialnego w Instytucie Nauk Prawnych na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. ORCID: 0000–0001–9168–5874
Samorząd terytorialny - teraźniejszość i wnioski na przyszłość
Przedmiotem artykułu jest ukazanie głównych cech ustrojowych współczesnego samorządu terytorialnego i przedstawienie wniosków na przyszłość. Zasady decentralizacji i pomocniczości mające wymiar konstytucyjny w praktyce ewoluują. Celem artykułu jest wskazanie, że współczesny samorząd terytorialny, będący formą decentralizacji władzy publicznej, powinien być tworzony z uszanowaniem jego samodzielności i pomocniczości (subsydiarności) jako podstaw przy realizacji zadań. Koncepcja państwa unitarnego wiąże się m.in. z koniecznością zachowania sprawnych centralnych instytucji władzy publicznej. Tylko samodzielny – w granicach określonych prawnie – i silny samorząd terytorialny pozwali zapewnić odpowiedni jego współudział w realizacji zadań publicznych. Jednym z wyzwań na przyszłość jest powstrzymywanie zapędów w kierunku recentralizacji.
Słowa kluczowe: samorząd terytorialny, samodzielność, decentralizacja, pomocniczość, recentralizacja
Dr. Hab. Danuta Kurzyna-Chmiel, professor of the University of Silesia in Katowice
is a member of the Territorial Self-Government Law Group at the Institute of Legal Studies of the Faculty of Law and Administration of the University of Silesia in Katowice. ORCID: 0000–0001–9168–5874
Territorial self-government - the present and conclusions for the future
The article has the objective of presenting the main political features of modern territorial self-government and of presenting conclusions for the future. The principles of decentralization and subsidiarity with a constitutional dimension are evolving in practice. The objective of the article is to indicate that modern territorial self-government, which is a form of decentralization of public authority, should be created while respecting its independence and subsidiarity as the basis for the fulfilment of tasks. The concept of a unitary state is related to, among others, the need to maintain efficient central institutions of public authority. Only an independent – within the limits set by law – and a strong territorial self-government will enable the assurance of its appropriate participation in the performance of public tasks. One of the challenges for the future is to stop the drive towards recentralization.
Keywords: ‘territorial self-government, independence, decentralization, subsidiarity, recentralization
Bibliografia / References:
Bąkowski T., O zadaniach lokalnych i lokalnym samorządzie uwag kilka [w:] Prawne problemy samorządu terytorialnego z perspektywy 25-lecia jego funkcjonowania, red. B. Jaworska-Dębska, R. Budzisz, Warszawa 2016
Bednarzewski K., Uwagi na temat charakteru państwa unitarnego w kontekście regulacji samorządu województwa [w:] Unitarny charakter państwa a samorząd terytorialny, red. M. Stec, K. Małysa-Sulińska, Warszawa 2019
Bigo T., Związki publicznoprawne w świetle ustawodawstwa polskiego, Warszawa 1945
Dąbek D., Unitarny charakter państwa a prawo miejscowe [w:] Unitarny charakter państwa a samorząd terytorialny, red. M. Stec, K. Małysa-Sulińska, Warszawa 2019
Dolnicki B., Samorząd terytorialny w Konstytucji RP z 1997 r. [w:] Konstytucyjne umocowanie samorządu terytorialnego, red. M. Stec, K. Małysa-Sulińska, Warszawa 2018
Fundowicz S., Decentralizacja administracji publicznej w Polsce, Lublin 2005
Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, red. J. Boć, Wrocław 1998
Korczak J., Współdziałanie organów administracji rządowej i samorządowej w stanach nadzwyczajnych, „Przegląd Prawa i Administracji” 2016/10
Lipowicz I., Samorząd terytorialny XXI wieku, Warszawa 2019
Prawo administracyjne, red. J. Boć, Wrocław 1994
Skrzydło-Niżnik I., Model ustroju samorządu terytorialnego w Polsce na tle zagadnień ustrojowego prawa administracyjnego, Kraków 2007
Ziemski K., Karciarz M., Zasada decentralizacji ustroju terytorialnego państwa jako wartość w świetle przepisów Konstytucji RP i prawa międzynarodowego [w:] Decentralizacja i centralizacja administracji publicznej. Współczesny wymiar w teorii i praktyce, red. B. Jaworska-Dębska, E. Olejniczak-Szałowska, R. Budzisz, Warszawa–Łódź 2019
dr Jarosław Odachowski
jest adiunktem na Wydziale Ekonomicznym w Opolu Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu. ORCID: 0000–0002–9396–1470
Rola wspólnoty samorządowej w tworzeniu budżetu obywatelskiego (wybrane problemy)
Problematyka budżetu obywatelskiego (partycypacyjnego) obejmuje w szczególności funkcjonowanie poszczególnych wspólnot samorządowych, co pozwala zarysować kilka istotnych problemów badawczych. Autor w prezentowanym opracowaniu zwraca uwagę po pierwsze, na kształt i strukturę prawną tych wspólnot, co w dalszej kolejności pozwala mu na wyznaczenie zakresu podmiotów uprawnionych do wzięcia udziału w procedurze ustalania budżetu obywatelskiego. Po drugie, na jego wiążący charakter, co przekłada się na określenie realnego znaczenia wskazanego uprawnienia członków poszczególnych wspólnot samorządowych. Po trzecie zaś, wspomina o odpowiedzialności politycznej organów jednostek samorządu terytorialnego.
Słowa kluczowe: samorząd terytorialny, budżet obywatelski, budżet partycypacyjny, konsultacje społeczne, podmiot konsultowany
Dr. Jarosław Odachowski
is an assistant professor at the Faculty of Economics in Opole of the WSB University in Wrocław. ORCID: 0000–0002–9396–1470
Role of the territorial self-government community in creating the civic budget (selected problems)
The issues of the civic (participatory) budget include, in particular, the functioning of individual territorial self-government communities, which enables several important research problems to be outlined. In the article, the author first draws attention to the shape and legal structure of these communities, which then enables him to specify the range of entities that are entitled to participate in the procedure of determining the civic budget. He then draws attention to its binding nature, which translates into the specification of the real significance of this right of the members of individual self-government communities. He also mentions the political responsibility of the authorities of the territorial self-government units.
Keywords: territorial self-government, civic budget, participatory budget, public consultations, consulted entity
Bibliografia / References:
Augustyniak M., Partycypacja społeczna w samorządzie terytorialnym w Polsce i we Francji. Studium administracyjnoprawne na tle porównawczym, Warszawa 2017
Augustyniak M., Marchaj R., Komentarz do art. 5a [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. B. Dolnicki, LEX 2018
Dolnicki B., Samorząd terytorialny, Warszawa 2019
Gawłowski R., Popławski M., Regionalne budżety obywatelskie - powielenie, inspiracja czy nowa konstrukcja?, „Samorząd Terytorialny” 2019/1–2
Jyż G., Pławecki Z., Szewc A., Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, LEX 2012
Kosowski J., Budżet obywatelski jako forma konsultacji społecznych w świetle nowelizacji ustaw samorządowych z 11 stycznia 2018 r., „Samorząd Terytorialny” 2018/10
Kulikowska-Kulesza J.E., Ziemblicki M.H., Budżet partycypacyjny po reformie [w:] Pozycja ustrojowa organów jednostek samorządu terytorialnego, red. B. Dolnicki, Warszawa 2019
Łukowiak D., Prawne formy bezpośredniego udziału mieszkańców w zarządzaniu finansami wspólnoty samorządowej, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2020/1
Mączyński M., Komentarz do art. 5a [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. P. Chmielnicki, LEX 2013
Odachowski J., Polityczny charakter organów jednostek samorządu terytorialnego, „Samorząd Terytorialny” 2019/12
Olejniczak-Szałowska E., Prawo do uczestnictwa w kierowaniu sprawami publicznymi we wspólnotach samorządowych w świetle dyrektywy Rady 94/80/WE, „Samorząd Terytorialny” 2006/1–2
Osmólska Z., Budżet partycypacyjny po polsku [w:] Demokracja w Polsce po 2007 r., red. D. Plecka, Katowice 2014
Pozycja ustrojowa organów jednostek samorządu terytorialnego, red. B. Dolnicki, Warszawa 2019
Rulka M., Ustawowa regulacja budżetu obywatelskiego – wstępna ocena, „Przegląd Legislacyjny” 2018/4
Sześciło D., Konsultacje społeczne w gminie w świetle orzecznictwa sądów administracyjnych, „Samorząd Terytorialny” 2014/1–2
Szewc A., Komentarz do art. 5a [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. G. Jyż, Z. Pławecki, A. Szewc, LEX 2012
Szlachetko J., Bochetyn A., Funkcje wójta w kształtowaniu polityki finansowej gminy z wykorzystaniem budżetu obywatelskiego [w:] Pozycja ustrojowa organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego, red. M. Stec, K. Małysa-Sulińska, Warszawa 2014
Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. P. Chmielnicki, LEX 2013
Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. B. Dolnicki, LEX 2018
Ziółkowski D., Komentarz do art. 5a ustawy o samorządzie gminnym [w:] Ustawy samorządowe. Komentarz, red. S. Gajewski, A. Jakubowski, Legalis 2018
Piotr Pięta
jest doktorantem na Wydziale Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ORCID: 0000–0003–3337–7712
Budżet partycypacyjny a fundusz sołecki
Artykuł dotyczy budżetu partycypacyjnego i funduszu sołeckiego. Oba przedsięwzięcia funkcjonują w polskim samorządzie lokalnym od niedawna, jednak szybko stały się popularnym i coraz częściej organizowanym przedsięwzięciem. Zarówno budżet partycypacyjny, jak i fundusz sołecki mają na celu włączenie społeczności lokalnej w proces decydowania o wydatkowaniu określonej części budżetu gminnego. Zasadnicza różnica polega na tym, że fundusz sołecki funkcjonuje w oparciu o przepisy ustawowe, natomiast budżet partycypacyjny nie posiada odgórnych regulacji. Celem artykułu jest porównanie budżetu partycypacyjnego i funduszu sołeckiego, co pozwoli na wskazanie istotnych podobieństw i różnic między nimi. W szczególności uwzględnione zostaną aspekty prawne oraz praktyka funkcjonowania wymienionych wyżej form współuczestniczenia obywateli w wydatkowaniu środków finansowych z lokalnych budżetów.
Słowa kluczowe: budżet partycypacyjny, fundusz sołecki, demokracja uczestnicząca, jednostki pomocnicze gminy
Piotr Pięta
is a doctoral student at the Faculty of Political Science and Security Studies of the Nicolaus Copernicus University in Toruń. ORCID: 0000–0003–3337–7712
Civic budget and the parish fund
The article addresses the civic (participatory) budget and the parish fund. Both projects have been operating in Polish local self-government for a short time, whereas they quickly became popular and increasingly frequently organized projects. Both the participatory budget and the parish fund have the objective of involving the local community in the decision-making process on spending a specific part of the municipal budget. The main difference is that the parish fund operates on the basis of statutory regulations, while the participatory budget has no regulations from above. The objective of the article is to compare the participatory budget and the parish fund, which will enable the significant similarities and differences between them to be presented. In particular, the legal aspects and practice of operation of these forms of civic participation in spending funds from local budgets will be taken into account.
Keywords: civic budget, participatory budget, parish fund, participatory democracy, auxiliary units of the municipality
Bibliografia / References:
Budżet partycypacyjny a polskie prawo, http://mac.gov.pl/budzet-partycypacyjny
Budżet obywatelski bez zarzutu, http://www.tarnow.pl/Miasto/Aktualnosci-tarnowskie/Budzet-obywatelski-bez-zarzutu
Cześnik M., Partycypacja wyborcza Polaków, Warszawa 2009
Dybiec A., Blinkiewicz K., Jaka to ma być demokracja... Kontrowersje wokół budżetu, http://plock.gazeta.pl/plock/1,35710,14872952,Jaka_to_ma_byc_demokracja____Kontrowersje_wokol_budzetu.html
Kamińska J., Fundusze sołeckie zyskują popularność, http://www.wspolnota.org.pl/aktualnosci/aktualnosc/fundusze-soleckie-zyskuja-popularnosc/
Kębłowski W., Budżet partycypacyjny. Ewaluacja, Warszawa 2014
Koprowski K., Opóźnienia w realizacji projektów z budżetu obywatelskiego, https://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Opoznienia-w-realizacji-projektow-budzetu-obywatelskiego-n119273.html
Kowalewska J., Zwycięzca budżetu obywatelskiego został prezesem prezydenckiego stowarzyszenia, http://szczecin.wyborcza.pl/szczecin/1,34939,15084334,Zwyciezca_budzetu_obywatelskiego_zostal_prezesem_prezydenckiego.html
Kowalska I., Fundusz sołecki w miastach?, http://prawosamorzadowe.pl/fundusz-solecki-w-miastach/
Kraszewski D., Mojkowski K., Budżet obywatelski w Polsce, Warszawa 2014
Osmólska Z., Budżet partycypacyjny po polsku [w:] Demokracja w Polsce po 2007 roku, red. D. Plecka, Katowice 2014
Pięta P., Czy budżet partycypacyjny potrzebuje ustawy? [w:] Administracja publiczna. Wybory samorządowe 2014, red. D. Plecka, Z. Osmólska, Toruń 2015
Pięta P., Budżet partycypacyjny a dobre praktyki w samorządzie gminnym na przykładzie Torunia [w:] Społeczeństwo polskie pod konie drugiej dekady XXI wieku – obszary problemowe, red. K. Pujer, Wrocław 2016
Popławski M., Budżet partycypacyjny a lokalne programy wyborcze [w:] Administracja publiczna. Wybory samorządowe 2014, red. D. Plecka, Z. Osmólska, Toruń 2015
Tybuchowska-Hartlińska K., Demokracja bezpośrednia na poziomie lokalnym: czy obywatele chcą partycypacji?, „Political Preferences” 2014/8
Witkowska M., Budżet Obywatelski Łodzi 2015: dziewięć projektów nie zostało zrealizowanych w terminie, http://www.dzienniklodzki.pl/artykul/9257864,budzet-obywatelski-lodzi-2015-dziewiec-projektow-nie-zostalo-zrealizowanych-w-terminie,id,t.html
Wójcik M., Fundusz sołecki w świetle nowych regulacji prawnych, „Prawo budżetowe państwa i samorządu” 2014/4
dr hab. Elżbieta Feret, prof. UR
jest profesorem w Instytucie Nauk Prawnych na Uniwersytecie Rzeszowskim. ORCID: 0000–0001–9283–0316
Ustawa o finansach komunalnych jako gwarancja finansowego zabezpieczenia jednostek samorządu terytorialnego
Problematyka decentralizacji władzy publicznej jest kluczowa z punktu widzenia funkcjonowania demokratycznego państwa prawnego. Podjęcie decyzji w sprawie przekazania części władzy szczeblowi samorządowemu stanowi wyraz chęci rzeczywistego współdziałania organów władzy państwowej z władzami samorządowymi w celu realizacji zadań publicznych. Tradycja, która ukształtowała się w Polsce w tym zakresie, potwierdza ogromny walor tego rodzaju współpracy. Za uzasadnione należy więc uznać mocniejsze ugruntowanie działalności funkcjonujących jednostek samorządu terytorialnego. Nie jest to jednak możliwe bez zmian regulacji ustawowych, przede wszystkim tych dotyczących określenia podstaw ich finansowego działania. Aby wykreować takie podstawy, co istotne, zarezerwowane wyłącznie dla poziomu samorządowego, konieczne jest wprowadzenie nowych, kompleksowych unormowań prawnych w postaci np. ustawy o finansach komunalnych bez konieczności dokonania zmian w ustawie zasadniczej.
Słowa kluczowe: samorząd terytorialny, finanse komunalne, decentralizacja władzy publicznej, budżet jednostki samorządu terytorialnego
Dr. Hab. Elżbieta Feret
is a professor at the Institute of Legal Studies of the University of Rzeszów. ORCID: 0000–0001–9283–0316
The Act on municipal finance as a guarantee of financial security of territorial self-government units
The issue of decentralization of public authority is key from the point of view of the functioning of a democratic state governed by the rule of law. The decision to transfer some of the power to the territorial self-government level is an expression of the will of the state authorities to actually cooperate with the self-government authorities in order to perform public tasks. The tradition that has developed in Poland in this area confirms the great value of such cooperation. Therefore, the stronger grounding of the activities of the operating territorial self-government units should be considered justified. However, this is not possible without changes in the statutory regulations, primarily those regarding the establishment of the basis of their financial operation. In order to create such foundations, which, importantly, are reserved exclusively for the self-government level, new, comprehensive legal regulations need to be introduced in the form of, for instance, the Municipal Finance Act, without the need to amend the constitution.
Keywords: territorial self-government, municipal finance, decentralization of public authority, a territorial self-government unit’s budget
Bibliografia / References:
Borowicz Z., Budżety państwowe [w:] Odrodzona skarbowość polska. Zarys historyczny, Warszawa 1931
Feret E., Regionalne izby obrachunkowe a organy jednostek samorządu terytorialnego w procesie budżetowym – zagadnienia wybrane [w:] Prawo – Administracja – Gospodarka po 15 latach transformacji ustrojowej Rzeczypospolitej Polskiej, red. J. Szreniawski, J. Buczkowski, M. Kurek, A. Pieniążek, J. Posłuszny, Przemyśl 2006
Gilowska Z., Finansowanie samorządu terytorialnego według ustawy o finansach publicznych oraz dochodach jednostek samorządu terytorialnego, „Samorząd Terytorialny” 1999/3
Grata P., Źródła prawa budżetowego w Polsce w latach 1918–1939, „Studia z Zakresu Prawa, Administracji i Zarządzania” 2014/5
Grodyński T., Dwadzieścia lat walki o równowagę budżetu, „Polska Gospodarcza” 1938/46
Kornberger-Sokołowska E., Realizacja zasady adekwatności w procesach decentralizacji finansów publicznych, „Samorząd Terytorialny” 2001/3
Malec D., Zagadnienia administracji w Konstytucji marcowej. Uwagi z okazji 90. rocznicy uchwalenia Konstytucji z 17 marca 1921 r., „Przegląd Sejmowy” 2011/1
Rogowski S., Małe konstytucje (1919–1947–1992), „Przegląd Sejmowy” 1999/2
Taylor E., Budżet, długi, waluta, „Ruch Ekonomiczny i Socjologiczny” 1922/2
Zawadzki A.W., Budżet państwowy w zaraniu II Rzeczypospolitej (1918–1923), „Finanse” 1968/12
dr Sławomir Owczarczuk
jest adiunktem na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, doradcą podatkowym.
ORCID: 0000–0003–3486–0028
Działalność gmin poza systemem VAT – permanentny stan niepewności
Realizacja zadań własnych wiąże się, dosyć często, z wykonywaniem przez gminy odpłatnych świadczeń na rzecz ostatecznych konsumentów. Powstają wtedy wątpliwości, w jakim reżimie prawnym odbywają się określone czynności oraz czy podlegają VAT. W artykule wskazano na aktualne rozbieżności interpretacyjne organów podatkowych i sądów oraz poddano analizie przyczyny i konsekwencje stanu niepewności prawnej w działalności gmin.
Słowa kluczowe: czynności poza VAT, podatek od towarów i usług, jednostka samorządu terytorialnego, podatnik VAT
Dr. Sławomir Owczarczuk
is an assistant professor at the Faculty of Law and Administration of the University of Silesia in Katowice and a tax adviser. ORCID: 0000–0003–3486–0028
Activities of municipalities outside the VAT system – a permanent state of uncertainty
The implementation of own tasks is quite frequently related to the performance by municipalities of paid services for final consumers. Doubts then arise as to the legal regime in which certain activities take place and whether they are subject to VAT. The article presents current interpretative differences of tax authorities and courts, as well as an analysis of the reasons and consequences of the state of legal uncertainty in the activities of municipalities.
Keywords: deliberation, co-decision, territorial self-government
Bibliografia / References:Borszowski P., Pojęcie działalności gospodarczej w przepisach prawnopodatkowych, „Przegląd Podatkowy” 2007/12
Brzeziński B., Prawo podatkowe. Zagadnienia teorii i praktyki, Toruń 2017
Brzeziński B., Teoretyczne aspekty systemowej odrębności prawa podatkowego i jego relacji z normami innych dziedzin prawa [w:] Prawo podatkowe w systemie prawa. Międzygałęziowe związki norm i instytucji prawnych, red. A. Kaźmierczyk, A. Franczak, Warszawa 2019
Gut D., Merytoryczne orzekanie polskich sądów administracyjnych w świetle Konstytucji RP [w:] Aktualne problemy sądowej kontroli administracji publicznej, red. W. Piątek, Warszawa 2019
Informacja NIK o wynikach kontroli: Centralizacja podatku VAT w jednostkach samorządu terytorialnego, LWR.430.001.2020, nr ewid. 17/2020/P/19/109/LWR
Nita A., Między imperium a gestią w działaniu gminy – problem opodatkowania podatkiem od towarów i usług edukacji przedszkolnej w placówkach publicznych, „Toruński Rocznik Podatkowy” 2017, http://www.trp.umk.pl/images/pdfs/A.7.pdf
Nowacki J., Tobor Z., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2016
Owczarczuk S., Conclusion of a civil law contract as a premise for the municipality to act as a taxable person of tax on goods and services (VAT), „Roczniki Administracji i Prawa” 2020/1
Owczarczuk S., Konstytucja RP jako instrument ochrony gminy – podatnika podatku od towarów i usług [w:] Finanse publiczne a Konstytucja, red. M. Bogucka-Felczak, Warszawa 2020
Owczarczuk S., Niezgodność przepisów ustawy o podatku VAT z Dyrektywą Rady UE – wybrane zagadnienia [w:] Doradca podatkowy obrońca praw podatnika, red. J. Glumińska-Pawlic, t. 2, Katowice 2008
Owczarczuk S., Status podatnika VAT w samorządzie terytorialnym, Warszawa 2012
Owczarczuk S., Status podatnika VAT w samorządzie terytorialnym po 1 stycznia 2010 r., „Finanse Komunalne” 2010/7–8
Przeklasa D., Sądowa kontrola nakładania sankcji administracyjnych [w:] Aktualne problemy sądowej kontroli administracji publicznej, red. W. Piątek, Warszawa 2019
Selera P., Kontrowersje wokół kwalifikacji na gruncie podatku VAT świadczeń realizowanych przez samorządowe jednostki budżetowe w imieniu jednostki samorządu terytorialnego, „Finanse Komunalne” 2017/5
Wesołowska A., Pojęcie działalności gospodarczej na gruncie podatku VAT. Glosa do wyroku TS z 20.06.2013 r., C-219/12, LEX 2013
dr Aleksander Słysz
jest adiunktem oraz p.o. kierownika Katedry Prawa na Wydziale Prawa i Ekonomii Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie, doradcą podatkowym. ORCID: 0000–0003–4826–3726
Status podatnika podatku od nieruchomości w przypadku uznania umowy przenoszącej własność nieruchomości za bezskuteczną w stosunku do masy upadłości lub masy sanacyjnej
Realny problem, z jakim borykają się organy podatkowe, stanowi ustalenie, kto jest podatnikiem podatku od nieruchomości w przypadku uznania umowy przenoszącej własność nieruchomości za bezskuteczną w stosunku do masy upadłości lub w stosunku do masy sanacyjnej. W takich sytuacjach pojawia się konieczność ustalenia właściciela i następnie określenia, czy ewentualne przekazanie przedmiotu czynności uznanej za bezskuteczną do masy upadłości lub masy sanacyjnej ma wpływ na to, kto jest podatnikiem podatku od nieruchomości. W przypadku uznania umowy przenoszącej własność nieruchomości za bezskuteczną w stosunku do masy upadłości lub w stosunku do masy sanacyjnej, własność nieruchomości nie wraca do dłużnika, a nawet jeśli wraca do niego posiadanie, to zazwyczaj podatnikiem podatku od nieruchomości pozostaje właściciel nieruchomości, gdyż dłużnik (pierwotny właściciel) nie staje się posiadaczem samoistnym.
Słowa kluczowe: bezskuteczność, podatek od nieruchomości, podatnik, syndyk, posiadanie samoistne
Dr. Aleksander Słysz
is an assistant professor and acting head of the Chair of Law at the Faculty of Law and Economics of the Jan Długosz University in Częstochowa, tax adviser. ORCID: 0000–0003–4826–3726
Status of a property tax payer in the case of acknowledging that a property transfer agreement is ineffective with respect to the bankruptcy estate or rehabilitation estate
The real problem faced by the tax authorities is the establishment of who the taxpayer of property tax is if an agreement transferring ownership of property is held to be ineffective with respect to a bankruptcy estate or rehabilitation estate. In such situations, the need arises to establish who the owner is and then to determine whether the possible transfer of the object of the activity, which is deemed ineffective, to the bankruptcy estate or rehabilitation estate affects who the taxpayer of property tax is. If the property transfer agreement is deemed ineffective with respect to the bankruptcy estate or the rehabilitation estate, the ownership of the property does not return to the debtor and, even if ownership were to return to him, the property taxpayer usually remains the owner of the property, because the debtor (original owner) does not become an independent holder.
Keywords: ineffectiveness, property tax, taxpayer, receiver, independent possession
Bibliografia / References:
Adamus R., Prawo upadłościowe. Komentarz, Legalis 2019
Bieniek E., Pahl B., Posiadacz samoistny jako podatnik podatku od nieruchomości, rolnego i leśnego, „Finanse Komunalne” 2011/11
Gil P., Zaskarżenie przed sądem czynności upadłego dokonanych z pokrzywdzeniem wierzycieli masy upadłości, LEX 2016
Gizbert-Studnicki T., O nieważnych czynnościach prawnych w świetle koncepcji czynności konwencjonalnych, „Państwo i Prawo” 1975/4
Grochowski M., Procesowe aspekty wadliwości czynności prawnej, „Polski Proces Cywilny” 2011/4
Gurgul S., Względna bezskuteczność czynności prawnej nie rodzi obowiązku powrotnego przeniesienia własności przedmiotu tej czynności – glosa – V CSK 454/12, „Monitor Prawniczy” 2015/7
Gutowski M., Nieważność czynności prawnej, Warszawa 2012
Holewińska-Łapińska E., Posiadanie samoistne [w:] Studia i analizy Sądu Najwyższego, t. 1, red. K. Ślebzak, LEX 2007
Jakubecki A., Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, LEX 2011
Oziębło J., Zobowiązanie w podatku od nieruchomości w kontekście oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli, „Przegląd Podatków Lokalnych i Finansów Samorządowych” 2016/7
Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz, red. A. Torbus, A. Witosz, A.J. Witosz, Warszawa 2016
Preussner-Zamorska J., Nieważność czynności prawnej wprawie cywilnym, Warszawa 1983
Rudnicki S., Własność nieruchomości, LEX 2012
Sokołowski K.P., Manifestacja animi rem sibi habendi, „Przegląd Sądowy” 2014/10
Sokołowski K.P., Posiadanie samoistne a zasiedzenie nieruchomości, „Państwo i Prawo” 2010/11
System Prawa Prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, Warszawa 2008
Szczepaniak R., Bezskuteczność względna czynności prawnej jako skutek nadużycia prawa do posługiwania się formą osoby prawnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2009/1
Trzaskowski R., Skutki sprzeczności umów obligacyjnych z prawem, Warszawa 2013
Wolak G., Charakter prawny posiadania w zakresie prawa wieczystego użytkowania – ujęcie doktrynalne i orzecznicze, „Monitor Prawniczy” 2011/15
Zimmerman P., Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz, Warszawa 2018
dr hab. Jakub Jan Zięty
jest adiunktem w Katedrze Prawa Gospodarczego i Prawa Handlowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, radcą prawnym. ORCID: 0000–0002–1243–3394
Zakres uprawnień inwestora do dysponowania nieruchomością na cele budowlane na podstawie stosunku zobowiązaniowego (umowy), uprawniający do uzyskania pozwolenia na budowę
Przedmiotem artykułu jest wskazanie zakresu uprawnień do nieruchomości, które powinien posiadać inwestor, aby dysponować nieruchomością na cele budowlane. Analiza została ograniczona do jednej z podstaw dysponowania nieruchomością, tj. do stosunku zobowiązaniowego. Zagadnienie to jest o tyle istotne, że złożenie oświadczenia o prawie dysponowania nieruchomością stanowi jeden z warunków uzyskania pozwolenia na budowę. Jeżeli więc zakres uprawnień inwestora do nieruchomości nie będzie umożliwiał mu realizacji prac budowlanych, to organ nie powinien udzielić pozwolenia na budowę dla zamierzenia inwestycyjnego. Uprawnienie inwestora powinno więc umożliwiać mu prowadzenia prac budowlanych w przyszłości, nie może ograniczać uprawnienia inwestora wyłącznie do uzyskania pozwolenia na budowę i prowadzenia uzgodnień na rzecz inwestora czy ograniczać okres dysponowania nieruchomością. Czas, w jakim inwestor może dysponować nieruchomością, musi mu pozwolić na zrealizowanie planowanego obiektu budowlanego. Jeżeli ten zakres uprawnień nie będzie przynależny inwestorowi, to organ nie powinien wydać mu pozwolenia na budowę.
Słowa kluczowe: dysponowanie nieruchomością, pozwolenie na budowę, umowa, oświadczenie o dysponowaniu nieruchomością, cel budowlany
Dr. Hab. Jakub Jan Zięty
is an assistant professor at the Chair of Commercial and Business Law of the Faculty of Law and Administration at the University of Warmia and Mazury in Olsztyn, legal counsel. ORCID: 0000–0002–1243–3394
The scope of the investor’s rights to have real property at his disposal for construction purposes on the basis of an obligation relationship (contract), authorizing him to obtain building permission
The subject of the article is the indication of the scope of rights to real estate that an investor should have to be able to have real property at his disposal for construction purposes. The analysis was limited to one of the foundations of having real property at one’s disposal, i.e. to the contractual relationship. This issue is important because the submission of a declaration on the right to have real property at one’s disposal is one of the conditions for receiving building permission. Therefore, if the scope of the investor’s rights to real estate does not allow him to conduct construction works, the authority should not grant building permission for the investment project. Therefore, the investor’s right should enable him to perform construction works in the future and it may not limit the investor’s right to purely obtaining building permission and handling arrangements for the investor or limit the period in which he has the real property at his disposal. The time in which the investor may have the property at his disposal must allow him to complete the planned building. If the investor does not have this scope of rights, the authority should not issue building permission to him.
Keywords: have real property at one’s disposal, building permission, contract, declaration on having real property at one’s disposal, construction purpose
Bibliografia / References:
Bąkowski T., O wolności budowlanej de lege lata i de lege ferenda, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2015/33
Czachórski Z., Zobowiązania, Warszawa 2009
Czarnik Z., Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jako podstawa wykonywania własności nieruchomości, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2006/2
Dziwiński R., Ziemski P., Prawo budowlane. Komentarz, Warszawa 2006
Frankiewicz A., Konstytucyjna koncepcja wolności jednostki [w:] Idea wolności w ujęciu historycznym i prawnym. Wybrane zagadnienia, red. E. Kozerska, P. Sadowski, A. Szymański, Toruń 2010
Goździewicz-Biechońska J., Wadliwość decyzji administracyjnych w procesie inwestycyjno-budowlanym, Warszawa 2011
Ignatowicz J., Prawo rzeczowe, Warszawa 1979
Jakimowicz W., Przestrzeń prawna wolności zabudowy [w:] Przestrzeń w prawie administracyjnym. III krakowsko-wrocławskie spotkanie naukowe administratywistów, red. J. Zimmermann, Warszawa 2013
Jędrzejewski S., Nowe prawo budowlane. Objaśnienia, akty prawne, Toruń 1995
Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2005
Małysa-Sulińska K., Administracyjnoprawne aspekty inwestycji budowlanych, Warszawa 2012
Mączyński A., Prawo do mieszkania w świetle Konstytucji RP [w:] Godność człowieka a prawa ekonomiczne i socjalne. Księga jubileuszowa wydana w piętnastą rocznicę ustanowienia Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 2003
Prawo budowlane. Komentarz aktualizowany, red. A. Plucińska-Filipowicz, M. Wierzbowski, LEX 2019
Prawo budowlane. Komentarz, red. A. Gliniecki, Warszawa 2014 oraz 2016
Prawo budowlane. Komentarz, red. Z. Niewiadomski, Warszawa 2011 oraz 2020
Suliński G., Instytucja drogi koniecznej jako źródło oświadczenia o prawie dysponowania nieruchomością na cele budowlane, „Samorząd Terytorialny” 2015/12
System Prawa Prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, Warszawa 2002
Szwajdler W., Bąkowski T, Proces inwestycyjno-budowlany. Zagadnienia administracyjno-prawne, Toruń 2004
Zwolak S., Istota wolności budowlanej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2016/3
Zwolak S., Sytuacja prawna inwestora w przypadku utraty prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/4
dr Andrzej Nałęcz
jest starszym asystentem na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego. ORCID: 0000–0003–0553–2084
Mądry Polak po szkodzie? Tworzenie polityki publicznej w samorządzie terytorialnym na przykładzie ścieżek w warszawskiej dzielnicy Ursynów
Korzystając z przykładu akcji „#StopPrzedeptom” w warszawskiej dzielnicy Ursynów, autor wskazuje warunki prawidłowego tworzenia polityki publicznej w samorządzie terytorialnym nie tylko w związku z budową infrastruktury dla pieszych, lecz także w ujęciu ogólnym. Zwraca uwagę na potrzebę obiektywnej analizy i zrozumienia motywacji ludzi, których zachowania stają się impulsem dla opracowania polityki publicznej. Zastąpienie rzetelnej analizy problemów niesprawdzonymi założeniami skutkuje działaniami jałowymi. Tworzeniu dobrej polityki publicznej służy wykorzystywanie mechanizmów partycypacyjnych, lecz jedynie wtedy, gdy proces konsultacyjny jest przejrzysty.
Słowa kluczowe: cykl polityki publicznej, zrównoważony rozwój, potrzeby zbiorowe, infrastruktura dla pieszych, piesi
Dr. Andrzej Nałęcz
is a senior assistant at the Faculty of Management of the University of Warsaw. ORCID: 0000–0003–0553–2084
No need for hindsight. Creating public policy in local government illustrated by the treatment of footpaths in Warsaw’s Ursynów district
Utilizing the example of the treatment of footpaths in Warsaw’s Ursynów district in 2019 and 2020, the article sets out the requirements for creating adequate public policy in local government, both in general, and specifically in relation to footpaths. If the actions of people require public intervention, their motivations need to be objectively analyzed and understood. If an exhaustive analysis of the issue at hand is substituted with untested assumptions, the resulting public policy will be defective. Citizen participation may improve the public policy decision-making process, albeit only if the requirement of transparency is satisfied.
Keywords: public policy cycle, sustainable development, collective needs, pedestrian infrastructure, pedestrians
Bibliografia / References:
Active Design. Shaping the Sidewalk Experience, New York City Department of City Planning, New York 2013
Alexander C., Ishikawa S., Silverstein M., Pattern Language. Towns, Buildings, Construction, New York 1977
Budżet obywatelski w polskich miastach, Miasto2077, marzec 2019
Carrington D., Halt destruction of nature or suffer even worse pandemics, say world’s top scientists, „The Guardian” 27.04.2020 r.
Cieśliński P., Referendum lokalne w Polsce – ale jakie? „Civitas et Lex” 2016/3
Cook J., Nuccitelli D., Green S.A., Richardson M., Winkler B., Painting R., Way R., Jacobs P., Skuce A., Quantifying the consensus on anthropogenic global warming in the scientific literature, „Environmental Research Letters” 2013/2
Design Manual for Urban Roads and Streets, Government of Ireland 2019, https://www.housing.gov.ie/sites/default/files/publications/files/design_manual_for_urban_streets_version_1.1_low_res.pdf
Forsyth A., Southworth M., Cities Afoot – Pedestrians, Walkability and Urban Design, „Journal of Urban Design” 2008/1
Howlett M., Ramesh M., Studying public policy. Policy cycles and policy subsystems, Oxford 2003
Jakubek-Lalik J., Decentralizacja czy recentralizacja? Kilka uwag o regulacji konstytucyjnej i praktyce funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce [w:] Decentralizacja i centralizacja administracji publicznej. Współczesny wymiar w teorii i praktyce, red. B. Jaworska-Dębska, E. Olejniczak-Szałowska, R. Budzisz, Warszawa–Łódź 2019
F. Jaskiewicz, Pedestrian Level of Service Based on Trip Quality, Philadelphia 2000
Kozaczka D., Polityki publiczne jako proces, „Zoon Politikon” 2016/7
Landis B.W., Vattikuti V.R., Ottenberg R.M., McLeod D.S., Guttenplan M., Modelling the Roadside Walking Environment, „Transportation Research Record” 2001/1
Luckert E., Drawings We Have Lived: Mapping Desire Lines in Edmonton, „Constellations” 2013/4
Mazur M., Kręte ścieżki logiki. Żelazna konsekwencja w walce z przyzwyczajeniem mieszkańców, „Ursynow.org.pl” 23.01.2020 r.
O’Flynn J., From New Public Management to Public Value: Paradigmatic Change and Managerial Implications, „The Australian Journal of Public Administration” 2007/3
Oswald Beiler M.R., Phillips B., Prioritizing Pedestrian Corridors Using Walkability Performance Metrics and Decision Analysis, „Journal of Urban Planning and Development” 2016/1
Postrzednik J., Stop Przedeptom na Ursynowie. Zamiast obiecanych chodników, urząd stawia płotki i sadzi trawę na wydeptanych ścieżkach, „Nasze Miasto” 11.12.2019 r.
Reid C., How a Belgian port city inspired Birmingham’s car-free ambitions, „The Guardian” 20.01.2020 r.
Spiller S.A., Opportunity Cost Consideration, „Journal of Consumer Research” 2011/4
The 8 Principles of Sidewalks. Building more active cities, WRI Brasil 2019, https://wrirosscities.org/sites/default/files/8-Principles-of-Sidewalks.pdf
Wojciechowski K., Ursynów chodzi okrężną drogą. Dzielnica likwiduje przedepty, czyli popularne skróty przez trawniki, „Gazeta Wyborcza” 19.12.2019 r.
Wojtasik W., Drugorzędność wyborów samorządowych w teorii i badaniach empirycznych [w:] Rola samorządu terytorialnego w modernizacji Polski, red. M. Barański, A. Czyż, S. Kubas, Katowice 2010
Zychowicz Z., Konsultacje społeczne w samorządzie, Szczecin 2014
dr hab. Elżbieta Klat-Górska, prof. UWr
jest pracownikiem badawczo-dydaktycznym w Zakładzie Prawa Cywilnego i Prawa Międzynarodowego Prywatnego w Instytucie Prawa Cywilnego na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz członkiem Samorządowego Kolegium Odwoławczego we Wrocławiu. ORCID: 0000–0003–3341–0930
dr Adam Ostapski
jest pracownikiem badawczo-dydaktycznym w Zakładzie Postępowania Administracyjnego i Sądownictwa Administracyjnego w Instytucie Nauk Administracyjnych na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz członkiem Samorządowego Kolegium Odwoławczego we Wrocławiu. ORCID: 0000–0002–9365–9415
Nienależnie pobrane świadczenia z funduszu alimentacyjnego – glosa krytyczna do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z 8 lutego 2018 r. (II SA/Lu 878/17)
W glosie odniesiono się do kwestii, czy ustawodawca w przypadku, o którym mowa w art. 2 pkt 7 lit. c ustawy z 7.09.2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów wyeliminował czynnik subiektywny przy ustalaniu świadczenia nienależnie pobranego. W związku z tym dokonano analizy regulacji ustawowej z uwagi na konieczność uwzględnienia wiedzy osoby (której przyznano i wypłacono świadczenia z funduszu alimentacyjnego) o śmierci dłużnika alimentacyjnego przed podjęciem decyzji o przyznaniu świadczenia z funduszu alimentacyjnego, przy załatwianiu sprawy ustalenia i zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego w sytuacji uprzedniego wydania – w wyniku wznowienia postępowania – ostatecznej decyzji uchylającej decyzję przyznającą świadczenie z funduszu alimentacyjnego i odmawiającej prawa do tego rodzaju świadczenia z uwagi na zgon dłużnika alimentacyjnego przed podjęciem decyzji przyznającej świadczenie z funduszu alimentacyjnego.
Słowa kluczowe: świadczenie z funduszu alimentacyjnego, świadczenia nienależnie pobrane
Dr. Hab. Elżbieta Klat-Górska
is a professor at the Department of Civil Law and International Private Law at the Institute of Civil Law of the Faculty of Law, Administration and Economics of the University of Wrocław and a member of the Self-Government Board of Appeal in Wrocław. ORCID: 0000–0003–3341–0930
Dr. Adam Ostapski
is a research and teaching employee at the Department of Administrative Proceedings and Administrative Judiciary at the Institute of Administrative Studies of the Faculty of Law, Administration and Economics of the University of Wrocław and a member of the Self-Government Board of Appeal in Wrocław. ORCID: 0000–0002–9365–9415
Unduly collected benefits from the maintenance fund – critical commentary on the ruling of the Voivodship Administrative Court in Lublin of 8 February 2018 (II SA/Lu 878/17)
The commentary addresses the issue of whether the lawmakers eliminated the subjective factor when determining the benefit received unduly in the case referred to in Article 2, item 7 point c of the Act on aid to people entitled to maintenance of 7 September 2007. Therefore, the statutory regulation was analysed because of the need to take into account the knowledge of the person (who was granted and paid benefits from the maintenance fund) about the death of the maintenance debtor before the decision was made to grant a benefit from the maintenance fund when handling the case of establishing and returning unduly collected benefits from the maintenance fund in a situation where a final decision was previously issued – as a result of the reopening of proceedings – revoking the decision awarding a benefit from the maintenance fund and denying the right to such benefit because of the death of the maintenance debtor before the decision granting the benefit from the Maintenance Fund was made.
Keywords: benefit from the maintenance fund, benefits received unduly
Bibliografia/References:
Goettel M., Szczególne cechy obowiązku alimentacyjnego rodziców względem dzieci – zagadnienia wybrane, „Białostockie Studia Prawnicze” 2017/3
Podsiadło-Żmuda M., Śmierć dłużnika alimentacyjnego a nienależnie pobrane świadczenia z funduszu alimentacyjnego, „Casus” 2015/79
Smyczyński T., Stosunek alimentacyjny a stosunek zobowiązaniowy, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1985/1