Kariera sportowa jako dobro osobiste. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 30 stycznia 2024 r., II CSKP 1578/22Tobiasz Nowakowski
doktorant w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Łódzkiego, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0821-6901
Kariera sportowa jako dobro osobiste. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 30 stycznia 2024 r., II CSKP 1578/22
Analizowana sprawa dotyczyła sportowca, któremu związek sportowy bezzasadnie odmówił prawa udziału w zawodach, pomimo spełnienia wszystkich kryteriów formalnych. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu orzeczenia zasugerował, że prawo do kariery sportowej może potencjalnie stanowić dobro osobiste podlegające ochronie na podstawie art. 24 Kodeksu cywilnego. Autor podaje w wątpliwość interpretację przyjętą przez skład orzekający. W jego ocenie argumenty na poparcie sugestii o istnieniu dobra osobistego w postaci prawa do kariery sportowej i jej rozwoju nie zostały przekonująco uzasadnione. Spornego dobra nie poddano choćby testowi pod kątem możliwości jego obiektywizacji i określenia zakresu ochrony. W ocenie Autora żądania powoda powinny zostać zaspokojone w ramach istniejących już dóbr osobistych, bez konieczności kreowania nowych o wątpliwej konstrukcji prawnej.
Słowa kluczowe: kariera sportowa, dobro osobiste, godność człowieka, szkoda niemajątkowa
Tobiasz Nowakowski
doctoral student at the University of Łódź Doctoral School of Social Sciences, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0821-6901
Sports career as a personal right. Commentary on the ruling of the Civil Chamber of the Supreme Court of 30 January 2024, II CSKP 1578/22
The case in question applied to an athlete whose sports association unreasonably refused him the right to participate in competitions, despite all the formal criteria having been met. In the justification of the ruling, the Supreme Court suggested that the right to a sports career could potentially be a personal right, which should be protected under Article 24 of the Polish Civil Code. The author questions the interpretation presented by the bench. He believes the arguments in support of the suggestion that a personal right exists in the form of the right to a sports career and its development were not convincingly justified. The disputed right was not even subjected to a test of its possible objectification and specification of the scope of protection. According to the author, the claimant’s demands should be satisfied within the framework of existing personal rights, without the need to create new ones of a questionable legal structure.
Keywords: sports career, personal right, human dignity, non-monetary loss
Bibliografia/ References
Buchalska J. [w:] Dobra osobiste i ich ochrona, red. M. Romańska, Warszawa 2020.
Grzeszak T., Dobro osobiste jako dobro zindywidualizowane, „Przegląd Sądowy” 2018/4.
Janiszewska B. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, cz. 1 (art. 1–554), red. J. Gudowski, Warszawa 2021.
Kalus S. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna (art. 1–125), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2017.
Nazaruk P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, Warszawa 2019.
Pałka K., Kreowanie dóbr osobistych [w:] Experientia docet. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Elżbiecie Traple, red. P. Kostański, P. Podrecki, T. Targosz, Warszawa 2017.
Panowicz-Lipska J. [w:] Kodeks cywilny, t.1. Komentarz. Art. 1–352, red. M. Gutowski, Warszawa 2021.
Panowicz-Lipska J., Majątkowa ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1975.
Pazdan M. [w:] System prawa prywatnego t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2011.
Traple E., Nadużycie instytucji ochrony dóbr osobistych w praktyce orzeczniczej sądów polskich [w:] Aksjologia prawa cywilnego i cywilnoprawna ochrona dóbr, red. J. Pisuliński, J. Zawadzka, Warszawa 2020.
dr hab. Jerzy P. Naworski, prof. UMK w Toruniu
sędzia Sądu Okręgowego w Toruniu w stanie spoczynku, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9014-1338
Umocowanie prokurenta działającego w ramach łącznej reprezentacji mieszanej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 19 kwietnia 2023 r., II CSKP 1897/22
Celem glosy była ocena stanowiska Sądu Najwyższego, zgodnie z którym umocowanie prokurenta działającego łącznie z członkiem zarządu w ramach reprezentacji łącznej na podstawie art. 205 § 1 Kodeksu spółek handlowych (k.s.h.), ujmując rzecz in paucis, wyznacza art. 204 § 1 k.s.h., a nie przepisy o prokurze. Glosa jest krytyczna. Analiza wymienionych unormowań w kontekście regulacji prokury w Kodeksie cywilnym uzasadnia tezę, że zakres umocowania prokurenta działającego łącznie z członkiem zarządu określają przepisy o prokurze, w tym art. 1093 Kodeksu cywilnego, a nie art. 204 § 1 k.s.h. Odmienne zapatrywanie wyrażone przez Sąd Najwyższy, a tym samym rozstrzygnięcie przez ten Sąd sprawy wywołuje daleko idące zastrzeżenia, co zostało przedstawione w glosie.
Słowa kluczowe: spółki handlowe kapitałowe, reprezentacja łączna, prokurent, ustanowienie hipoteki
Dr Hab. Jerzy P. Naworski, professor of the Nicolaus Copernicus University in Toruń
retired judge of the Regional Court in Toruń, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9014-1338
Authorization of an official commercial representative acting within the framework of joint representation of a mixed limited liability company. Commentary on the ruling of the Civil Chamber of the Supreme Court of 19 April 2023, II CSKP 1897/22
The objective of this commentary was to assess the Supreme Court’s position that the authorization of an official commercial representative acting jointly with a member of the management board within the framework of joint representation under Article 205, §1 of the Code of Commercial Companies (CCC), is, in paucis, determined by Article 204, §1 CCC and not the provisions on commercial representation. This is a critical commentary. An analysis of the said provisions in the context of the regulation on commercial representation in the Polish Civil Code supports the argument that the scope of authorization of an official commercial representative acting jointly with a member of the management board is specified by the provisions on commercial representation, including Article 1093 of the Polish Civil Code, and not Article 204, §1 CCC. The different view expressed by the Supreme Court and therefore its ruling in the case gives rise to far-reaching concerns, as presented in the commentary.
Keywords: commercial companies, joint representation, official commercial representative, establishment of a mortgage
Bibliografia / References
Kuniewicz Z., Wysocka-Orlik M., Zakres umocowania prokurenta działającego łącznie z członkiem zarządu, „Przegląd Prawa Handlowego” 2024/12.
Morawski L., Wstęp do prawoznawstwa, Toruń 2008.
Opalski A., Pabis R., Wiśniewski A.W., Regulacja prokury łącznej mieszanej w kodeksie cywilnym, „Przegląd Prawa Handlowego” 2017/3.
Opalski A. [w:] R.Pabis, A.W. Wiśniewski, Kodeks spółek handlowych, tom IIA. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz. Art. 151–226, red. A. Opalski, Warszawa 2018.
Popardowski P., Analiza bieżącego orzecznictwa Sądu Najwyższego dotyczącego spółek handlowych, „Glosa” 2023/4.
Zieliński M., Radwański Z., Wykładnia prawa cywilnego, „Studia Prawa Prywatnego” 2006/1.
Kamil Jurkowski
radca prawny przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Poznaniu, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6204-7619
Sprzeczność z dobrymi obyczajami uchwały ingerującej w stosunki pomiędzy wspólnikiem a spółką. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 19 października 2023 r., II CSKP 1314/22
W glosie autor ocenia prawidłowość rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego dotyczącego interpretacji i zastosowania dobrych obyczajów jako jednej z przesłanek uchylenia uchwały spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wskazanej w art. 249 § 1 Kodeksu spółek handlowych. Autor zgadza się, że dobre obyczaje należy postrzegać jako odwołanie do powszechnych zwyczajów i zasad etycznych, tj. do pozaprawnego systemu ocen i reguł postępowania, który powinien być rozumiany jako postępowanie uwzględniające zasady uczciwości kupieckiej przy prowadzeniu działalności gospodarczej, wpływające pozytywnie na spółkę i jej otoczenie gospodarcze, a tym samym także na sytuację wspólników. W konsekwencji Sąd Najwyższy prawidłowo zakwalifikował zaskarżoną uchwałę jako sprzeczną z dobrymi obyczajami, wskazując, że jej podjęcie i wykonanie prowadziłoby w praktyce do ukarania powoda – wspólnika, który udzielił wsparcia pozwanej spółce w czasie potrzeby. Ponadto autor zauważa, że tego typu postępowanie skutkowałoby jednocześnie wyrządzeniem szkody wspólnikowi będącemu powodem.
Słowa kluczowe: spółki kapitałowe, dobre obyczaje, pokrzywdzenie wspólnika, uchylenie uchwały
Kamil Jurkowski
legal counsel at the Regional Bar Association of Legal Counsels in Poznań, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6204-7619
Conflict of a resolution interfering with the relations between a shareholder and the company with good practices. Commentary on the ruling of the Civil Chamber of the Supreme Court of 19 October 2023, II CSKP 1314/22
In this commentary, the author assesses the correctness of the Supreme Court’s decision regarding the interpretation and application of good practices as one of the premises for revoking the resolution of a limited liability company specified in Article 249, §1 of the Code of Commercial Companies. The author agrees that good practices should be viewed as a reference to common customs and ethical principles, i.e. to a non-legal system of assessments and rules of conduct, which should be construed as conduct that takes into account the principles of commercial honesty when doing business, having a positive impact on the company and its business environment, and therefore also on the situation of the shareholders. Consequently, the Supreme Court correctly qualified the contested resolution as being in conflict with good practices, pointing out that its adoption and execution would, in practice, lead to punishing the claimant shareholder who supported the defendant company at a time of need. Furthermore, the author notes that such conduct would simultaneously cause harm to the claimant shareholder.
Keywords: companies, good practices, detriment of a shareholder, repeal of a resolution
Bibliografia / References
Bieniak M. [w:] J. Bieniak, M. Bieniak, G. Nita-Jagielski, K. Oplustil, R. Pabis, A. Rachwał, M. Spyra, G. Suliński, M. Tofel, M. Wawer, R. Zawłocki, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2020.
Bilewska K. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Warszawa 2023.
Gębusia I., Interes spółki w prawie polskim i europejskim, Warszawa 2017.
dr Michał Derek
asystent, Katedra Prawa Karnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5900-3386
Zgoda dzierżyciela dobra prawnego na zachowanie skutkujące ciężkim uszczerbkiem na zdrowiu. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 17 maja 2022 r., III KK 380/20
W omawianym wyroku poruszono zagadnienia zgody dzierżyciela dobra prawnego, reguł ostrożności i przypisaniu skutku w prawie karnym. W glosie autor wskazuje, że reguły postępowania z dobrem prawnym obowiązują w przypadku każdego zachowania. Ustalanie relewantności zgody powinno następować in concreto, z uwzględnieniem okoliczności sprawy i społecznej akceptacji ryzyka, a nie jedynie skutku. Ponadto brak świadomości dzierżyciela dobra prawnego nie zawsze wyklucza karnoprawną relewantność zgody, zaś obiektywna przewidywalność skutku może zależeć od zakresu informacji uzyskanych przez sprawcę od pokrzywdzonego.
Słowa kluczowe: zgoda dzierżyciela dobra prawnego, dysponent dobra prawnego, obiektywne przypisanie skutku, ciężki uszczerbek na zdrowiu, nieumyślność
Dr Michał Derek
assistant, Department of Criminal Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University, Kraków, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5900-3386
Consent of the holder of a legal right to actions causing grievous bodily harm. Commentary on the ruling of the Criminal Chamber of the Supreme Court of 17 May 2022, III KK 380/20
In the commentary, the author discusses the consent of the holder of the legal right, the rules of care and the assignment of the consequence under criminal law. He points out that the rules of conduct with a legal right apply to all behaviour. The relevance of the consent should be determined in concreto, taking into account the circumstances of the case and the social acceptance of the risk, and not just the consequence. Furthermore, the lack of awareness of the holder of the legal right does not always rule out the criminal law relevance of the consent, while the objective foreseeability of the consequence can depend on the scope of information obtained by the perpetrator from the victim.
Keywords: consent of the holder of a legal right, possessor of a legal right, objective assignment of the consequence, grievous bodily harm, inadvertence
Bibliografia / References
Bielski M., Naruszenie reguł ostrożności czy nadmierna ryzykowność zachowania jako właściwe kryterium prawnokarnego przypisania skutku, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2004/1.
Derek M., Karnoprawne znaczenie woli dzierżyciela dobra prawnego, Kraków 2021.
Derek M., Reconciliation as a Sufficient Response to Crime [w:] Rights in Criminal Law: Studies on a New Paradigm in Criminal Law and Procedure, ed. P.-A. Hirsch, E. Moser, Oxford 2025.
Dębski R., Pozaustawowe znamiona przestępstwa. O ustawowym charakterze norm prawa karnego i znamionach typu czynu zabronionego nie określonych w ustawie, Łódź 1995.
Giezek J., „Zezwolenie” na naruszenie dobra prawnego – negatywne znamię typu czy okoliczność kontratypowa [w:] Aktualne problemy prawa karnego. Księga pamiątkowa z okazji Jubileuszu 70. Urodzin Profesora Andrzeja J. Szwarca, red. Ł. Pohl, Poznań 2009.
Górski A., Oszkinis B., Sterylizacja [w:] System Prawa Medycznego. Tom 2. Szczególne świadczenia zdrowotne, red. L. Bosek, A. Wnukiewicz-Kozłowska, Warszawa 2018.
Gubiński A., Wyłączenie bezprawności czynu (O okolicznościach uchylających społeczną szkodliwość czynu), Warszawa 1961.
Hryniewicz E., Zgoda dysponenta dobrem prawnym na gruncie prawa karnego [w:] Zgoda pokrzywdzonego, red. R. Zawłocki, Warszawa 2012.
Kaczmarek T., Kryteria obiektywnego przypisania skutku jako problem kodyfikacyjny [w:] Nauki penalne wobec szybkich przemian socjokulturowych. Księga jubileuszowa Profesora Mariana Filara. T. I, red. A. Adamski i in., Toruń 2012.
Kardas P., O relacjach między strukturą przestępstwa a dekodowanymi z przepisów prawa karnego strukturami normatywnymi, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2012/4.
Limburska A., Akceptacja ryzyka i jej prawnokarne konsekwencje, Kraków 2025.
Lipiński K., Wzorce osobowe w prawie karnym, Warszawa 2020.
Majewski J., Nieumyślność a brak umyślności [w:] Nieumyślność. Pokłosie VIII Bielańskiego Kolokwium Karnistycznego, red. J. Majewski, Toruń 2012.
Makowski W., Kodeks karny 1932. Komentarz, Warszawa 1933.
Małecki M., Odpowiedzialność karna za czyny przeciwko zdrowiu w prawie medycznym [w:] System Prawa Medycznego. Tom 6. Odpowiedzialność publicznoprawna, red. A. Barczak-Oplustil, T. Sroka, Warszawa 2022.
Projekt Kodeksu karnego oraz Przepisów wprowadzających Kodeks karny, Warszawa 1968.
Sroka T., Odpowiedzialność karna za niewłaściwe leczenie. Problematyka obiektywnego przypisania skutku, Warszawa 2013.
Wąsek A., Czy dobrowolna sterylizacja jest przestępstwem?, „Państwo i Prawo” 1988/8.
Wertheimer A., Consent to Sexual Relations, Cambridge 2003.
Wiktorek M., Problemy artykułu 156a § 1 Kodeksu karnego (kryminalizacja sui generis podżegania do czynu legalnego), „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2024/1–2.
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2014.
Zając D., Zgoda dzierżyciela dobra prawnego na zachowanie ryzykowne jako okoliczność wpływająca na zakres odpowiedzialności karnej, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2018/2.
Zoll A., O normie prawnej z punktu widzenia prawa karnego, „Krakowskie Studia Prawnicze” 1990, R. XXIII.
dr Ariadna H. Ochnio
Instytut Nauk Prawnych, Polska Akademia Nauk
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1957-6942
Zaburzona tożsamość jurydyczna przepadku w polskim systemie prawa na przykładzie idealnego zbiegu czynów karalnych z art. 8 § 1 k.k.s. Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach – Wydział Karny z dnia 23 marca 2018 r., II AKa 387/17
Sąd Apelacyjny w Katowicach w glosowanym wyroku wyraził trafny pogląd, że w przypadku przyjęcia idealnego zbiegu czynów karalnych z art. 8 § 1 k.k.s. nie powinno dochodzić do orzekania dwa razy przepadku tej samej korzyści majątkowej (na podstawie art. 45 § 1 k.k. i art. 33 § 1 k.k.s.) ani do wykonywania dwóch takich środków jednocześnie. Problemy orzekania przepadku w sytuacji idealnego zbiegu czynów karalnych wynikają z rożnego podejścia ustawodawcy do natury prawnej przepadku tylko w zależności od tego, czy jest on orzekany za przestępstwo jako środek prawny sui generis w oparciu o przepisy Kodeksu karnego, czy też za przestępstwo skarbowe jako środek karny w oparciu o przepisy Kodeksu karnego skarbowego. Wniosek zaprezentowany w komentowanym wyroku jest wynikiem przyjęcia przez sąd wykładni celowościowej, gdyż obecnie brakuje mechanizmu redukcji przepisów o przepadku, który może być samodzielnym środkiem prawnym i środkiem karnym w zależności od podstawy jego orzekania.
Słowa kluczowe: przepadek, zbieg idealny czynów karalnych, reguły wyłączania wielości ocen, mechanizm redukcji
Dr Ariadna H. Ochnio
Institute of Law Studies, Polish Academy of Sciences, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1957-6942
The disturbed juridical nature of forfeiture in the Polish legal system based on the example of an ideal coincidence of criminal activities from Article 8, §1 of the Fiscal Penal Code. Commentary on the ruling of the Criminal Chamber of the Court of Appeal in Katowice of 23 March 2018, II AKa 387/17
In this ruling, the Court of Appeal in Katowice aptly held that there should be no double forfeitures of the same financial benefit (under Article 45, §1 of the Penal Code and Article 33, §1 of the Fiscal Penal Code) or their execution when adopting the perfect concurrence of criminal acts under Article 8, §1 of the Fiscal Penal Code. The difficulties in adjudicating forfeiture in the case of the perfect concurrence of criminal acts arise from the differentiated approach of the lawmaker to the legal nature of forfeiture depending on whether it is imposed for an offence as the legal measure sui generis under the provisions of the Penal Code or for a fiscal offence as a penal measure under the provisions of the Fiscal Penal Code. The conclusion presented in this ruling is the result of the court applying the purposive interpretation because there is currently no mechanism for reducing the provisions on forfeiture which can be an independent legal measure and penal measure, depending on the legal basis of its adjudication.
Keywords: forfeiture, perfect concurrence of criminal acts, rules for excluding a multiplicity of assessments, reduction mechanism
Bibliografia / References
Duda J., Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 24 stycznia 2013 r. (I KZP 19/12), „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2013/1.
Duży J., Glosa do uchwały SN z dnia 24 stycznia 2013 r., I KZP 19/12 (niedopuszczalność stosowania reguł wyłączania wielości ocen w przypadku idealnego zbiegu czynów zabronionych), „Państwo i Prawo” 2014/7.
Florczak-Wątor M. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2023.
Jezusek A., Glosa do uchwały SN z dnia 24 stycznia 2013 r., I KZP 19/12, „Prokuratura i Prawo” 2014/7–8.
Kanarek J., Glosa do uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z 24 stycznia 2013 r., I KZP 19/12, „Palestra” 2013/7–8.
Koch B., Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 1977 r., VII KZP 4/77, „Nowe Prawo” 1978/4.
Kowalski P., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2013 r., sygn. I KZP 19/12, „Prokuratura i Prawo” 2014/7–8.
Kowalski S., Kilka uwag o szkodliwości konstrukcji idealnego zbiegu przestępstwa skarbowego i przestępstwa – z perspektywy karnoprocesowej, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2022/4, https://doi.org/10.18778/1509-877X.2022.04.08.
Kowalski S., Kwestia wykonania kar, środków karnych i środków zabezpieczających orzeczonych za przestępstwo skarbowe i przestępstwo będące w zbiegu idealnym na tle regulacji art. 8 § 2−3 KKS [w:] Współczesne problemy karania i zaniechania karania za przestępstwa skarbowe, red. S. Kowalski, H. Paluszkiewicz, Warszawa 2023.
Kowalski S., Postępowanie incydentalne w przedmiocie rozstrzygnięcia o karnoprawnych środkach reakcji na przestępstwo skarbowe i przestępstwo będące w zbiegu idealnym (art. 181 k.k.s.), „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2022/66, https://doi.org/10.19195/2084-5065.66.7.
Majewski J., Kodeks karny. Komentarz do zmian 2015, Warszawa 2015.
Ochnio A.H., O funkcji kompensacyjnej przepadku i zabezpieczeniu wykonania środków kompensacyjnych (rozważania w perspektywie prawa UE i prawa międzynarodowego), „Państwo i Prawo” 2023/3.
Ochnio A.H., Rethinking EU law-making policy on confiscation of the proceeds of crime, Abingdon, Oxon, New York 2025.
Płońska A., Charakter prawny instytucji przepadku po zmianach nowelizacyjnych wprowadzonych do Kodeksu karnego ustawą z dnia 20 lutego 2015 r., „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego”, t. 37, Wrocław 2015.
Sepioło I., Zbieg przestępstwa z art. 286 § 1 Kk i z art. 76 § 1 Kks – glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2013 r., I KZP 19/12, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2014/12.
Wilk L., Prawo karne skarbowe – idealny zbieg przestępstw. Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 24 stycznia 2013 r., I KZP 19/12, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2013/7–8.
Wołodkiewicz W., Lex retro non agit. Sformułowanie w polskiej doktrynie prawniczej, Zeszyty Prawnicze UKSW 2001/1.
Jarosław Jankowiak
sędzia Sądu Rejonowego Poznań-Grunwald i Jeżyce w Poznaniu, Polska
Ukształtowanie składu sądu I i II instancji w przypadku kolizji z Konstytucją RP przepisu ustawy zwykłej dokonującego dekolegializacji (monokratyzacji) tej obsady. Glosa do wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 1 marca 2024 r., VIII Pa 75/23
Glosa odnosi się do dylematu, w jaki sposób ma być ukształtowany skład sądu rozpoznającego daną sprawę cywilną, gdy sposób, w jaki został ustanowiony przepis ustawy zwykłej o tym składzie, narusza te elementarne regulacje konstytucji, które normują procedurę ustawodawczą. Autor opowiada się przeciwko takiemu podejściu, że sąd orzekający „odwraca wzrok” od tego dylematu. Natomiast popiera on koncepcję, że ów problem powinien być rozwiązany w taki sposób, iż ukształtowanie składu sądu nastąpi zgodnie z zasadami konstytucyjnymi, a wbrew niekonstytucyjnym przepisom ustawy zwykłej (których stosowanie zostanie pominięte w danej sprawie). Glosa zawiera też krótką wzmiankę o problemie z zakresie prawa materialnego, poruszonym w komentowanym orzeczeniu. Odnosi się on do kwestii partycypacji związku zawodowego w procedurze konsultacji zamiaru pracodawcy, by jednostronnie rozwiązać z pracownikiem stosunek pracy.
Słowa kluczowe: badanie zgodności ustawy zwykłej z konstytucją, skład sądu, prawo związku zawodowego do partycypacji
Jarosław Jankowiak
judge of the District Court for Poznań-Grunwald i Jeżyce in Poznań, Poland
Formation of the benches in the first and second instances in the case of a conflict of a provision of an ordinary statute decollegializing (monocratizing) this bench with the Constitution of the Republic of Poland. Commentary on the ruling of the Regional Court in Poznań of 1 March 2024, VIII Pa 75/23
This commentary applies to the dilemma of how to form a bench adjudicating on a given civil case if the manner in which the provision of an ordinary statute regarding this bench was established breaches the fundamental provisions of the Constitution on legislative procedure. The author disagrees with the approach that the court should ‘look away’ from this dilemma. However, he does support the idea that this issue should be resolved by forming a bench in accordance with constitutional principles and in conflict with the unconstitutional provision of an ordinary statute (which is not applied in the given case). The commentary also contains a brief mention of the substantive law problem raised in this ruling. It refers to the issue of the participation of a trade union in the consultation procedure regarding the employer’s intention to dismiss an employee.
Keywords: examination of compliance of an ordinary statute with the Constitution, bench, the right of a trade union to participate
Bibliografia / References
Brzozowski W., Współdziałanie władz publicznych, „Państwo i Prawo” 2010/2.
Cyuńczyk F., Czy w kasacji procesu brzeskiego rzeczywiście chodziło tylko o uniewinnienie Wincentego Witosa? Glosa do wyroku SN z 25.05.2023 r., II KK 453/22, „Państwo i Prawo” 2024/3.
Drozd A., Wykładnia w zgodzie z Konstytucją w dziedzinie prawa pracy, „Przegląd Sądowy” 2010/2.
Ehrlich L., Badanie zgodności ustaw z konstytucją. Rozporządzenie Prezydenta Rzplitej w przedmiocie przenoszenia sędziów w stan spoczynku. Glosa do wyroku Najwyższego Trybunału Administracyjnego z 18.11.1935 r., l.rej.8683/32, „Orzecznictwo Sądów Najwyższych w Sprawach Podatkowych i Administracyjnych” 1938/4–5, poz. 2243.
Izdebski H., Konstytucjonalizm-legicentryzm-ustawowy nihilizm prawny. O powołaniu naszych czasów do nauki konstytucji, „Państwo i Prawo” 2016/6.
Jankowiak J., Kolegialność „versus” jednoosobowość orzekania w sprawach pracowniczych oraz ubezpieczeniowych – uwagi na tle uchwały SN z dnia 26 kwietnia 2023 r., III PZP 6/22, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2023/7.
Kamieński G., Rozpoznanie sprawy cywilnej przez sąd drugiej instancji w składzie jednego sędziego jako przyczyna nieważności postępowania (art. 379 pkt 4 k.p.c.). Glosa do uchwały Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych – zasada prawna – z dnia 26 kwietnia 2023 r., III PZP 6/22, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2024/2, poz. 13.
Kos K., O pojęciu wtórnej niekonstytucyjności prawa, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2018/2 (42).
Mączyński A., Sąd administracyjny jako sąd konstytucyjny, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Konstytucyjnego” 2021/1–2 (94–95).
Sakowicz A., Zabłocki S., Proces brzeski. Uwagi o wyroku SN z 25.05.2023 r., II KK 453/22, „Państwo i Prawo” 2024/7.
Śpiewak J., Patopaństwo. O tym, jak elity pustoszą nasz kraj, Warszawa 2025.
dr Maciej Kułak
adiunkt, Katedra Prawa Europejskiego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8240-7271
Tożsamość sankcji za naruszenie zasad równego traktowania i zakazu dyskryminacji w zatrudnieniu. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 sierpnia 2023 r., III PZP 1/23
W komentowanej uchwale Sąd Najwyższy uznał, że przepis art. 183d Kodeksu pracy ma zastosowanie do odszkodowania nie tylko za naruszenie zakazu dyskryminacji w zatrudnieniu, ale również zasady równego traktowania w rozumieniu art. 112 Kodeksu pracy. Zdaniem Sądu ścisły związek pomiędzy wskazywanymi zasadami, mimo ich odrębności pojęciowej, przemawia za uznaniem, iż konsekwencje ich naruszeń powinny być tożsame. W niniejszej glosie zajęto stanowisko krytyczne, polemizując ze stanowiskiem Sądu, jakoby zamiarem ustawodawcy było równorzędne sankcjonowanie naruszeń powyższych zasad. W tym względzie wskazano na dwa zasadnicze mankamenty w argumentacji Sądu. Po pierwsze, zakwestionowano konieczność dokonywania w tym zakresie interpretacji prawa krajowego zgodnej z prawem unijnym. Po drugie, wskazano na odmienność zachowań dyskryminacyjnych względem innych przypadków nierównego traktowania, która zdaniem autora przemawia za szczególnego rodzaju sankcjonowaniem naruszeń zakazu dyskryminacji w zatrudnieniu.
Słowa kluczowe: równe traktowanie, dyskryminacja, odszkodowanie
Dr Maciej Kułak
assistant professor, Department of European Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8240-7271
Identity of sanctions for breaching the principles of equal treatment and non-discrimination in employment. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Labour and Social Insurance Chamber of 24 August 2023, III PZP 1/23
In this resolution, the Supreme Court held that Article 183d of the Labour Code is applicable to the compensation not only for breaching the principle of non-discrimination in employment, but also for breaching the principle of equal treatment in the meaning of Article 112 of the Labour Code. According to the Court, the close relationship between these principles, despite their conceptual separateness, supports the view that the consequences of their violation should be the same. The author takes a critical stance in the commentary, disputing the court’s position that the legislator intended to impose equal sanctions for breaching these principles. He identifies two fundamental problems regarding the Court’s reasoning on this. Firstly, he questions the need to interpret national law in line with EU law. Secondly, he mentions the difference between discriminatory behaviour and other cases of unequal treatment, which he states is an argument for imposing specific sanctions for breaching the principle of non-discrimination in employment.
Keywords: equal treatment, discrimination, compensation
Bibliografia / Refrences
Gersdorf M., Ostaszewski W., Raczkowski M., Zwolińska A., Rączka K., Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2024.
Kułak M., Sankcje i środki ochrony prawnej w związku z naruszeniem zakazu dyskryminacji w zatrudnieniu w kontekście ich funkcji odstraszającej, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2024/9.
Miąsik D., Zasady i prawa podstawowe. System Prawa Unii Europejskiej. Tom 2, Warszawa 2022.
Szabłowska-Juckiewicz M., Odpowiedzialność odszkodowawcza podmiotu zatrudniającego za naruszenie zasady równego traktowania, Warszawa 2019.
Śledzińska-Simon A., Zasada równości i zasada niedyskryminacji w prawie Unii Europejskiej, „Studia BAS” 2011/2 (26).
Wróbel A., Zakaz dyskryminacji jako zakaz nierównego traktowania i związane z nim koncepcje równości [w:] System Prawa Unii Europejskiej. Prawo antydyskryminacyjne. Tom 6, red. J. Maliszewska-Nienartowicz, Warszawa 2020.
Dariusz Lasocki
radca prawny, doktorant, Prawnicze Seminarium Doktorskie – Akademia Leona Koźmińskiego, Polska
ORCID: https://orcid.org/0009-0007-6621-2590
Niedopuszczalność skargi do sądu administracyjnego na odpowiedź udzieloną na interpelację radnego. Glosa do postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 24 kwietnia 2023 r., III SA/Gl 228/23
W glosowanym postanowieniu Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach stwierdził, że odpowiedź na interpelację radnego nie spełnia kryteriów aktu lub czynności podlegających kontroli sądowoadministracyjnej. W ocenie sądu materia ta nie stanowi władczego działania organu administracji publicznej skierowanego do niepodporządkowanego mu podmiotu i nie dotyczy praw podmiotowych przysługujących jednostce na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów prawa. Sąd wskazał, że zaskarżony przez radnego akt (odpowiedź na interpelację) nie dotyczy przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnień bądź obowiązków strony skarżącej wynikających z przepisów prawa, nie stanowi władczej formy rozstrzygnięcia, sam w sobie nie wywołuje żadnych skutków.
Wedle glosatora prezentowany pogląd zasługuję na krytykę, gdyż odpowiedź na interpelację jako czynność materialno-techniczna mieści się w katalogu spraw wskazanym w art. 3 § 2 pkt 4 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Racjonalny ustawodawca, przyznając ustawą z 11.01.2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych radnemu uprawnienia do składania interpelacji i wniosków (znane wcześniej statutom JST), przekazał w jego ręce konkretne rozwiązania kontrolne i ich egzekucja powinna być możliwa oraz chroniona prawem, w tym również skargą do sądu administracyjnego.
Słowa kluczowe: skarga, interpelacja, radny, samorząd, kontrola, sądownictwo administracyjne.
Dariusz Lasocki
legal counsel, doctoral student, Doctoral School Law Programme – Kozminski University, Poland
ORCID: https://orcid.org/0009-0007-6621-2590
Inadmissibility of a complaint to an administrative court regarding a response to a councillor’s interpellation. Commentary on the ruling of the Voivodship Administrative Court in Gliwice of 24 April 2023, III SA/Gl 228/23
In this ruling, the Voivodship Administrative Court in Gliwice held that the response to the councillor’s interpellation did not meet the criteria for an act or activity that is subject to administrative court review. According to the court, this matter does not constitute an authoritative action by a body of public administration addressed to an entity that is not subordinated to it and does not apply to the personal rights of an individual on the basis of the generally applicable provisions of the law. The court pointed out that the act contested by the councillor (the response to the interpellation) does not apply to the award, determination or recognition of the complainant’s rights or obligations arising from the provisions of the law, does not constitute an authoritative form of decision and does not, in itself, incite any effects.
The commentator criticizes this view, because a response to an interpellation, as a substantive and technical activity, is included in the list of matters specified in Article 3, §2, item 4 of the Act on Proceedings before Administrative Courts.
By granting councillors the right to file interpellations and motions (previously included in local government statutes) through the Act amending certain acts to increase the participation of citizens in the process of electing, operating and monitoring certain public authorities of 11 January 2018, a rational legislator gave them specific monitoring mechanisms, and their enforcement should be possible and protected by law, including through a complaint to an administrative court.
Keywords: complaint, interpellation, councillor, local government, monitoring, administrative courts.
Bibliografia / References
Banasik M., Administracyjnoprawne formy działań regulacyjnych niezależnych organów administracji publicznej, Warszawa 2019.
Chmielewski J., Postępowanie sądowoadministracyjne – czynność odesłania uproszczonego projektu organizacji ruchu drogowego w celu wprowadzenia poprawek – skarga do sądu administracyjnego. Glosa do wyroku WSA z dnia 21 października 2014 r., II SA/Bk 619/14, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2015/11.
Dauter B., Niezgódka-Medek M., Kabat A., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2020.
Dauter B., Niezgódka-Medek M., Kabat A., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2024.
Dobosz P., Puczko A. (red.), Relacje pomiędzy sferą zewnętrzną i sferą wewnętrzną działań administracji publicznej, Warszawa 2023.
Dolnicki B. (red.), Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, Warszawa 2021.
Dolnicki B., Samorząd terytorialny, Warszawa 2021.
Drembkowski P., Suwaj P.J. (red.), Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, Legalis 2023.
Frey R., Znaczenie decyzji administracyjnej w procesie cywilnym, Legalis 2024.
Gajewski S., Ustawy samorządowe. Nowe instytucji. Analiza z przykładami i wzorami dokumentów, Legalis 2018.
Gajewski S., Jakubowski A., Glosa do wyroku SN z dnia 8 listopada 2012 r., I CSK 190/12, „Samorząd Terytorialny” 2013/9.
Hauser R. (red.), Wróbel A., Niewiadomski Z., Instytucje prawa administracyjnego. Tom 1, Legalis 2015.
Jagielski J., Kontrola administracji publicznej, Warszawa 2018.
Jagielski J., O znaczeniu i potrzebie kontroli administracji, Ciechanów 2022.
Jaroszyński A., Możdzeń-Marcinkowski M. (red.), Podstawy prawa administracyjnego, Warszawa 2014.
Jaworski W.L., Nauka prawa administracyjnego. Zagadnienia ogólne, Warszawa 1924.
Laskowski Z., Interpelacje i zapytania radnych w nowym stanie prawnym, „Wspólnota” 21.05.2019 r.
Majchrzak B., Czynność materialno-techniczna (jako prawna forma działania administracji) a orzeczenie w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji, „Przegląd Sejmowy” 2023/3.
Pakuła A., Instytucjonalne, światopoglądowe otoczenie administracji publicznej a jej tak zwana apolityczność, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji” 2017/3802, CXI.
Safjan M., Bosek L. (red.), Konstytucja RP. Tom II. Komentarz do art. 87–243, Warszawa 2016.
Sylwestrzak A., Kontrola administracji publicznej w III Rzeczypospolitej Polskiej, Gdańsk 2004.
Tarno J.P., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2011.
Wierzbowski M., (red.) Szubiakowski M., Wiktorowska A., Postępowanie administracyjne, Warszawa 2012.
Wójcik S., Samorząd terytorialny w Polsce w XX wieku, Lublin 1999.
Wyszomirski Ł. M., Sądowa kontrola innych niż decyzje i postanowienia aktów i czynności z zakresu administracji publicznej, Legalis 2018.
Zimmermann J., Prawo administracyjne, Warszawa 2012.
Żelasko-Makowska E., Postępowanie nadzorcze w sprawie stwierdzenia nieważności aktu samorządowego, Legalis 2024.
Michał Poczwardowski
Szkoła Doktorska Nauk Społecznych, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska
ORCID: https://orcid.org/0009-0009-4058-4489
Kult pamięci osoby zmarłej a dopuszczalność udostępnienia dokumentów zgromadzonych w kopercie dowodowej. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 grudnia 2023 r., II OSK 1762/22
Glosa analizuje problematykę udostępniania osobom powołującym się na sprawowanie kultu pamięci osoby zmarłej, dokumentacji zgromadzonej w ramach tzw. kopert dowodowych. Dotychczas orzecznictwo sądów administracyjnych aprobowało możliwość udostępnienia rzeczonej dokumentacji z powołaniem się na interes prawny wynikający z art. 23 Kodeksu cywilnego. Glosowany wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego stanowi znaczące odstępstwo od utrwalonej już linii orzeczniczej. Wyrażono w nim pogląd odmienny, uznając iż prawo dostępu do treści kopert dowodowych nie może być wywiedzione z samego wykonywania dobra osobistego. Podejście takie należy jednak uznać za nieprawidłowe, jako sprzeczne z istotą uprawnień wynikających z przysługującego dobra osobistego. Zawęża ono w sposób nieuprawniony katalog podmiotów uprawnionych do uzyskania dokumentacji związanej z dowodami osobistymi i może prowadzić do nieodwracalnych skutków w postaci znacznego ograniczenia swobody sprawowania kultu zmarłego.
Słowa kluczowe: kult pamięci osoby zmarłej, dobra osobiste, koperta dowodowa, interes prawny, dokumentacja archiwalna
Michał Poczwardowski
Doctoral School of Social Sciences, Nicolaus Copernicus University in Toruń, Poland
ORCID: https://orcid.org/0009-0009-4058-4489
Cult of the deceased person’s memory and the admissibility of disclosing documents in the envelope containing applications for identity cards. Commentary on the ruling of the Supreme Administrative Court of 13 December 2023, II OSK 1762/22
The commentary presents an analysis of the issue of granting access to the documentation in the so-called envelopes containing applications for identity cards to individuals practising the cult of remembrance of the deceased. Administrative court rulings to date have approved the disclosure of such documentation based on the legal interest arising from Article 23 of the Polish Civil Code. The ruling of the Supreme Administrative Court constitutes a significant change from the consolidated line of rulings to date. It expresses a different opinion, stating that the right to access the contents of envelopes containing applications for identity cards cannot be argued from merely exercising a personal right. However, this approach should not be considered correct as it is in conflict with the essence of the rights arising from the personal interest. It unreasonably narrows the list of entities entitled to obtain documentation and can lead to irreversible consequences significantly limiting the freedom to practice the cult of remembrance of the deceased.
Keywords: cult of remembrance of the deceased, personal interest, envelope containing applications for identity cards, archival documentation
Bibliografia / References
Adamiak B., Borkowski J., Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2022.
Balwicka-Szczyrba M. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2024.
Cisek A., Dobra osobiste i ich niemajątkowa ochrona w kodeksie cywilnym, Wrocław 1989.
Gudowski J. (red.) Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, cz. 1 (art. 1–554), Warszawa 2021.
Kaczan D., Majątkowe prawo do grobu a prawo osobiste do kultu pamięci osoby zmarłej. Glosa do wyroku SN z dnia 24 czerwca 2019 r., III CSK 267/17, „Państwo i Prawo” 2022/1.
Panowicz-Lipska J., Majątkowa ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1975.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2021.
Rudnicki S., Cywilne prawo – ochrona dóbr osobistych – prawo do grobu. Glosa do wyroku SN z dnia 8 listopada 2007 r., III CSK 151/07, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2009/1.
Rudnicki S., Prawo do grobu. Zagadnienia cywilistyczne, Warszawa 1999.
Szpunar A., Ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1979.
dr Konrad Łuczak
Katedra Postępowania Administracyjnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3631-8390
Kompetencja organu egzekucyjnego do oceny wymagań formalnych zarzutu w sprawie egzekucji administracyjnej. Glosa do postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 31 lipca 2024 r., I GW 4/24
Glosa analizuje stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA), zgodnie z którym to organowi egzekucyjnemu przysługuje kompetencja do przeprowadzenia oceny, czy wniesiony przez zobowiązanego zarzut spełnia wymagania formalne, do wezwania do uzupełnienia braków formalnych, a także do ewentualnego pozostawienia zarzutu bez rozpoznania. Rozstrzygnięcie to ma charakter prawotwórczy, bowiem wypełniło rzeczywistą lukę prawną istniejącą w przepisach ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, które nie określają, czy to organ egzekucyjny czy też wierzyciel wykonuje powyższe czynności. Stanowisko NSA należy ocenić pozytywnie, ponieważ jest spójne z przepisami ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji dotyczącymi rozpoznania zarzutu, a także wpływa korzystnie na uporządkowanie, uproszczenie i szybsze przeprowadzenie postępowania incydentalnego w tym przedmiocie.
Słowa kluczowe: administracyjne postępowanie egzekucyjne, zarzut w sprawie egzekucji administracyjnej, wezwanie do uzupełnienia braków formalnych, spór kompetencyjny, prawotwórstwo sądowe.
Dr Konrad Łuczak
Department of Administrative Proceedings, Faculty of Law and Administration, Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3631-8390
The enforcement authority’s competence to assess the formal requirements of a plea in an administrative enforcement case. Commentary on the ruling of the Supreme Administrative Court of 31 July 2024, I GW 4/24
The commentary presents an analysis of the position of the Supreme Administrative Court (SAC), according to which the enforcement authority, which has the competence to assess whether a plea for administrative enforcement filed by the obligor meets the formal requirements, is entitled to provide a notice to rectify formal shortcomings and to possibly not consider the plea. This decision is of a law-making nature because it filled an actual legal gap in the provisions of the Act on Enforcement Proceedings in Administration, which do not specify whether it is the enforcement authority or the creditor that should perform these activities. The position of the SAC should be assessed positively because it is consistent with the provisions of the Act on Enforcement Proceedings in Administration regarding the consideration of the plea and has a positive impact on putting order to, simplifying and conducting incidental proceedings faster in this matter.
Keywords: administrative enforcement proceedings, plea regarding administrative enforcement, a notice to rectify formal shortcomings, dispute over competence, judicial law-making.
Bibliografia / References
Cudak A., Zarzut w sprawie egzekucji administracyjnej, Warszawa 2021.
Dąbek D., Prawo sędziowskie w polskim prawie administracyjnym, Warszawa 2010.
Kmieciak Z., Problem funkcji i metody rekonstruowania zasad ogólnych k.p.a., „Państwo i Prawo” 2009/9.
Kmiecik Z.R., Przywrócenie terminu do usunięcia braków podania (art. 64 § 2 k.p.a.). Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 września 2022 r., II OSK 57/22, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2023/10.
Krawczyk A., Organ właściwy do wezwania wnoszącego zarzuty w sprawie egzekucji administracyjnej do usunięcia braków formalnych. Glosa do postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 31 lipca 2024 r., I GW 4/24, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2025/2.
Krawczyk M., Zakres kognicji Naczelnego Sądu Administracyjnego w rozstrzyganiu sporów kompetencyjnych i sporów o właściwość, „Samorząd Terytorialny” 2023/6.
Lewandowski S., Retoryczne i logiczne podstawy argumentacji prawniczej, Warszawa 2015.
Masternak M., Wierzyciel w egzekucji administracyjnej [w:] System egzekucji administracyjnej, red. J. Niczyporuk, S. Fundowicz, J. Radwanowicz, Warszawa 2004.
Piątek W., Znaczenie zasad ogólnych postępowania administracyjnego w wybranych ustawach z zakresu prawa administracyjnego [w:] Zasady w prawie administracyjnym. Teoria, praktyka, orzecznictwo, red. Z. Duniewska, M. Stahl, A. Krakała, Warszawa 2018.
Postępowanie sądowoadministracyjne, red. M. Jaśkowska, Warszawa 2024.
Skorczyńska E., Luka w prawie. Istota zjawiska oraz jego znaczenie dla prawa administracyjnego, Warszawa 2017.
Zirk-Sadowski M., Precedens a tzw. decyzja prawotwórcza, „Państwo i Prawo” 1980/6.
dr hab. Bartosz Majchrzak, profesor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Wydział Prawa i Administracji, Katedra Nauki Administracji i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie; profesor Akademii Łomżyńskiej – Wydział Prawa i Administracji; adwokat, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5336-6717
Stosowanie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego o administracyjnych karach pieniężnych do sankcji za niewypełnienie obowiązku przekazania danych objętych Krajowym Rejestrem Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 listopada 2024 r., III OSK 1051/23
W glosowanym wyroku Naczelny Sąd Administracyjny odniósł się do kontrowersyjnej kwestii stosowania art. 189f § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego (k.p.a.), który przewiduje odstąpienie od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej, do odpowiedzialności za niewywiązanie się z obowiązku złożenia do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska raportu zawierającego dane o przekroczeniu obowiązujących wartości progowych w zakresie uwolnień i transferów zanieczyszczeń oraz transferów odpadów. Wątpliwości w tym zakresie zostały podniesione w skardze kasacyjnej. W ramach tej skargi, Główny Inspektor Ochrony Środowiska argumentował, że stosowanie art. 189f § 1 k.p.a. jest wyłączone przez odrębny przepis zawarty w art. 236d ust. 2b Prawa ochrony środowiska, który reguluje odstąpienie od wszczynania postępowania w sprawie nałożenia administracyjnej kary pieniężnej. Naczelny Sąd Administracyjny uznał stanowisko organu za nieprawidłowe. W konsekwencji stwierdził, że w niniejszej sprawie doszło do naruszenia art. 189f § 1 k.p.a. przez jego niezastosowanie, co czyniło skargę kasacyjną Głównego Inspektora Ochrony Środowiska bezzasadną.
Słowa kluczowe: administracyjna kara pieniężna, odpowiedzialność w ochronie środowiska, Krajowy Rejestr Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń, odstąpienie od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej, odstąpienie od wszczęcia postępowania w sprawie wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej
Dr Hab. Bartosz Majchrzak, Professor of the Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw
Faculty of Law and Administration, Department of Administrative Studies and Environmental Protection, Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw, Professor of the University of Łomża – Faculty of Law and Administration, attorney-at-law, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5336-6717
Application of the provisions of the Administrative Procedures Code on administrative fines to sanctions for failing to fulfil the obligation to submit the data encompassed by the National Pollutant Release and Transfer Register. Commentary on the ruling of the Supreme Administrative Court of 26 November 2024, III OSK 1051/23
In this ruling, the Supreme Administrative Court addressed the contentious issue of applying Article 189f, §1 of the Administrative Procedures Code, which provides for the waiver of the imposition of an administrative fine, to liability for failing to file a report containing data on exceeding the applicable threshold values for releases and transfers of pollutants, as well as transfers of waste, with the Voivodship Environmental Protection Inspector. The doubts in this respect were raised in the cassation appeal. In the appeal, the Chief Environmental Protection Inspector argued that the application of Article 189f, §1 of the Administrative Procedures Code was disabled by a separate provision contained in Article 236d, para. 2b of the Environmental Protection Law, which governs the waiver of the initiation of proceedings on the imposition of an administrative fine. The Supreme Administrative Court held that the authority’s view was incorrect. It therefore concluded that Article 189f, §1 of the Administrative Procedures Code was breached in this case because of the failure to apply it, which rendered the Chief Environmental Protection Inspector’s cassation complaint unfounded.
Keywords: administrative fine, environmental liability, National Pollutant Release and Transfer Register, waiver of the imposition of an administrative fine, waiver of the initiation of proceedings to impose an administrative fine
Bibliografia / References
Adamiak B. [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2017.
Alexy R., On the Structure of Legal Principles, „Ratio Iuris” 2000/3.
Cebera A., Firlus J.G. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. H. Knysiak-Sudyka, Warszawa 2023.
Gruszecki K., Prawo ochrony środowiska. Komentarz, Warszawa 2022.
Kordela M., Zasady prawa. Studium teoretycznoprawne, Poznań 2012.
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2010.
Rząsa G., Art. 7a i 81a k.p.a. w orzecznictwie sądów administracyjnych [w:] Kodeks postępowania administracyjnego po zmianach w latach 2017-2019, red. M. Błachucki, G. Sibiga, Warszawa 2020.
Staniszewska L., Administracyjne kary pieniężne. Studium z zakresu prawa administracyjnego materialnego i procesowego, Poznań 2022.
Staniszewska L., Generalne reguły kolizyjne stosowania przepisów działu IVa Kodeksu postępowania administracyjnego w postępowaniach o nałożenie administracyjnej kary pieniężnej. Glosa do uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 czerwca 2022 r., III OPS 1/21, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2023/5.
Stankiewicz R., Regulacja administracyjnych kar pieniężnych w Kodeksie postępowania administracyjnego po nowelizacji, „Radca Prawny” 2017/2.
Wróbel A. [w:] M. Jaśkowska, M. Wilbrandt-Gotowicz, A. Wróbel, Komentarz aktualizowany do kodeksu postępowania administracyjnego, LEX 2025.