Aspekty intertemporalne wprowadzenia art. 4462 k.c.dr hab. Bogusław Lackoroński
Katedra Prawa Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2245-6036
Aspekty intertemporalne wprowadzenia art. 4462 k.c.
Analiza zawarta w artykule zmierza do odpowiedzi na pytanie, czy zagadnienie prawne przedstawione przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego 7.10.2020 r. (BSA I-4110-2-/20) połączonym izbom Sądu Najwyższego do rozstrzygnięcia: „Czy w sytuacji, gdy wskutek czynu niedozwolonego doszło do ciężkiego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, którego konsekwencją jest niemożność nawiązania lub kontynuowania typowej więzi rodzinnej, osobom bliskim poszkodowanego przysługuje zadośćuczynienie pieniężne?” zachowuje aktualność po wprowadzeniu 19.09.2021 r. art. 4462 k.c., zgodnie z którym „W razie ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, skutkującego niemożnością nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej, sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny poszkodowanego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę”. Artykuł zawiera uzasadnienie pozytywnej odpowiedzi na to pytanie.
Słowa kluczowe: więzi rodzinne, prawo intertemporalne, retroaktywność, zadośćuczynienie, krzywda, dobra osobiste
Dr Hab. Bogusław Lackoroński
Department of Civil Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2245-6036
Intertemporal aspects of the introduction of Article 4462 into the Polish Civil Code
The analysis in the article is intended to answer the question of whether the legal issue presented by the First President of the Supreme Court on 7 October 2020 (BSA I-4110-2-/20) to be resolved by the joint chambers of the Supreme Court of Poland, namely ‘are an injured person’s close relatives entitled to monetary compensation if the establishment or continuation of typical family ties with that person becomes impossible as a result of an offence resulting in a serious bodily injury or a health disorder?’, is still applicable after the introduction of Article 4462 into the Polish Civil Code, according to which ‘the court may award monetary compensation for the injury caused to the injured person’s closest family members if the establishment or continuation of family ties with that person becomes impossible as a result of an offence resulting in serious and permanent bodily injury or a health disorder.’ The article contains a justification of the affirmative answer to that question.
Keywords: family ties, intertemporal law, retroactivity, compensation, injury, personal interests
Bibliografia / References
Adrych-Brzezińska I., Możliwość zasądzenia zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę najbliższych członków rodziny w przypadku ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu poszkodowanego. Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 27 marca 2018 r., III CZP 60/17, „Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa” 2018/4.
Bagińska E., Odpowiedzialność odszkodowawcza za wykonywanie władzy publicznej, Warszawa 2006.
Banaszczyk Z. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.
Banaszczyk Z., Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej, Warszawa 2015.
Biały A., Więź rodzinna jako dobro osobiste w kontekście zadośćuczynienia z tytułu śmierci osoby bliskiej [w:] Prawo wobec problemów społecznych. Księga jubileuszowa Profesor Eleonory Zielińskiej, red. B. Namysłowska-Gabrysiak, K. Syroka-Marczewska, A. Walczak-Żochowska, Warszawa 2016.
Bieniek G. (aktualizacja: J. Gudowski) [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2018.
Bieniek G. [w:] G. Bieniek, H. Ciepła, S. Dmowski, J. Gudowski, K. Kołakowski, M. Sychowicz, T. Wiśniewski, C. Żuławska, Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, t. 1, Warszawa 2011.
Bosek L. [w:] System prawa administracyjnego, t. 2, Konstytucyjne podstawy funkcjonowania administracji publicznej, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2012.
Bosek L. [w:] Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz, red. L. Bosek, Warszawa 2020.
Bosek L., Bezprawie legislacyjne, Warszawa 2007.
Bosek L., W sprawie kwalifikacji więzi rodzinnej jako dobra osobistego (uwagi krytyczne na tle aktualnego orzecznictwa Sądu Najwyższego), „Forum Prawnicze” 2015/3.
Bosek L., Wild M., Kontrola konstytucyjności prawa. Zagadnienia ustrojowe, procesowe i materialnoprawne. Komentarz praktyczny dla sędziów i pełnomocników procesowych. Wzory pism procesowych, Warszawa 2014.
Ciućkowska K., Ochrona więzi małżeńskiej instrumentami właściwymi dla dóbr osobistych. Zadośćuczynienie za zdradę małżeńską. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 11 grudnia 2018 r., IV CNP 31/17, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2019/10.
Długoszewska-Kruk I. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Załucki, Warszawa 2019.
Grzeszak T., Dobro osobiste jako dobro zindywidualizowane, „Przegląd Sądowy” 2018/4 (tekst ogłoszony również w: Experientia docet. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Elżbiecie Traple, red. P. Kostański, P. Podrecki, T. Targosz, Warszawa 2017).
Grzeszak T., Zdrada małżeńska a naruszenie dóbr osobistych w orzecznictwie Sądu Najwyższego, „Monitor Prawniczy” 2019/11.
Gwiazdomorski J., Glosa do wyroku SN z 2 czerwca 1967 r., III PRN 38/67, „Nowe Prawo” 1968/2.
Janiszewska B. [w:] Kodeks cywilny. Komentar, t. 1, Część ogólna. Cz. 1 (art. 1–554), red. J. Gudowski, Warszawa 2021.
Janiszewska B., Głosy w dyskusji w ramach panelu pierwszego, „Studia i Analizy Sądu Najwyższego. Materiały Naukowe. Zadośćuczynienie na rzecz poszkodowanego w wypadku komunikacyjnym i na rzecz osób najbliższych” 2017, t. 5.
Karaszewski G. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, Warszawa 2019.
Kłoda M. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.
Kłoda M. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz do art. 450–1088. Przepisy wprowadzające, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2021.
Kłoda M., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej z dnia 5 października 2011 r., IV CSK 10/11, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2013/2.
Kłoda M., Prawo międzyczasowe prywatne. Podstawowe zasady, Warszawa 2007.
Kondek J.M., Zadośćuczynienie za zdradę małżeńską. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 11.12.2018 r., IV CNP 31/17, „Przegląd Sądowy” 2020/2.
Kremis J., Dubis W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2019.
Królikowska K., Ochrona więzi emocjonalnych między osobami bliskim na podstawie przepisów o ochronie dóbr osobistych [w:] Aksjologia prawa cywilnego i cywilnoprawna ochrona dóbr, red. J. Pisuliński, J. Zawadzka, Warszawa 2020.
Krupa-Lipińska K., Naruszenie dobra osobistego w postaci więzi rodzinnej poprzez utrudnianie kontaktów z dzieckiem [w:] Dobro dziecka w ujęciu interdyscyplinarnym, red. E. Kabza, K. Krupa-Lipińska, Toruń 2016.
Kurosz K., Samorealizacja osoby ludzkiej jako element definicji dóbr osobistych Zbigniewa Radwańskiego. Uwagi na temat ochrony dóbr osobistych w świetle koncepcji psychologicznej Abrahama Masłowa, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2016/3.
Kuźmicka-Sulikowska J. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2021.
Lackoroński B. [w:] Komentarze prawa prywatnego, t. 1, Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna. Przepisy wprowadzające KC. Prawo o notariacie (art. 79–95 i 96-99), red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Lackoroński B. [w:] Komentarze prawa prywatnego, t. 3a, Kodek cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna, red. serii K. Osajda, red. tomu W. Borysiak, Warszawa 2021 (wyd. el.).
Lackoroński B., Więzi rodzinne jako dobro osobiste – uwagi na tle wyroku Sądu Najwyższego z 9 sierpnia 2016 roku, II CSK 719/15, „Studia i Analizy Sądu Najwyższego. Materiały Naukowe” 2017, t. 5.
Lewaszkiewicz-Petrykowska B., W sprawie wykładni art. 448 k.c., „Przegląd Sądowy” 1997/1.
Łączkowska-Porawska M., „Świadoma praw i obowiązków wynikających z zawarcia małżeństwa wiem, że nie muszę ich respektować” – konsekwencje wyroku Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2018 r. (IV CNP 31/17), „Zeszyty Prawnicze” 2022/1 (22).
Łętowska E., O potrzebie zmiany poglądów na znaczenie art. 3 k.c. [w:] Studia z Prawa Gospodarczego i Handlowego, red. W. Pyzioł, Z. Radwański, J. Rajski, M. Stec, A. Szumański, J. Szwaja, I. Weiss, Kraków 1996.
Łolik M., Więź emocjonalna między osobami najbliższymi jako dobro osobiste. Glosa do uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 27.3.2018 r., III CZP 60/17, „Przegląd Sądowy” 2019/9.
Łolik M., Więź rodzinna jako dobro osobiste. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 10.2.2017 r., V CSK 291/16, „Przegląd Sądowy” 2018/5.
Machnikowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2021.
Mączyński A., Zadośćuczynienie pieniężne za krzywdę spowodowaną naruszeniem dobra osobistego. Geneza, charakterystyka i ocena obowiązującej regulacji [w:] Odpowiedzialność cywilna. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara, red. M. Pyziak-Szafnicka, Kraków 2004.
Michałowska K., Niemajątkowe wartości życia rodzinnego w polskim prawie cywilnym, Warszawa 2017.
Mordwiłko-Osajda J., Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 kwietnia 2006 r., K 11/04, OTK 2006, z. 4, poz. 40 [rozgraniczenie pomiędzy retroakcją a retrospekcją] [w:] Prawo intertemporalne w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego, red. E. Łętowska, K. Osajda, Warszawa 2008.
Mularski K. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Ar. 1–352, red. M. Gutowski, Warszawa 2021.
Mularski K. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2019.
Mularski K., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej z 9 sierpnia 2016 r., II CSK 719/15, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2017/12.
Nowakowski T., Glosa do Uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego – Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych z dnia 22 października 2019 r., I NSNZP 2/19, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2020/5.
Olejniczak A. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz Lex, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna, red. A. Kidyba, Warszawa 2014.
Osajda K., Wprowadzenie PWKC [w:] Komentarze Prawa Prywatnego. Tom I. Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna. Przepisy wprowadzające KC. Prawo o notariacie (art. 79–95 i 96–99), red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Osajda K., Zadośćuczynienie dla osoby najbliższej zmarłego – wątpliwości interpretacyjne już rozstrzygnięte i jeszcze do rozstrzygnięcia [w:] Ochrona strony słabszej stosunku prawnego. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Adamowi Zielińskiemu, red. M. Boratyńska, Warszawa 2016.
Osajda K., Zadośćuczynienie za doznanie przez bliskiego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku, „Państwo i Prawo” 2016/1.
Pałka K., Kreowanie dóbr osobistych [w:] Experientia docet. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Elżbiecie Traple, red. P. Kostański, P. Podrecki, T. Targosz, Warszawa 2017.
Popiołek W., Więź między osobami fizycznymi jako przedmiot ochrony cywilnoprawnej [w:] Experientia docet. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Elżbiecie Traple, red. P. Kostański, P. Podrecki, T. Targosz, Warszawa 2017.
Pubrat F., Zadośćuczynienie za krzywdę wywołaną ciężkim uszczerbkiem osoby bliskiej. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2018 r., III CZP 60/17, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2019/3.
Rudnicki S. [w:] S. Dmowski, S. Rudnicki, Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, Warszawa 2011.
Safjan M. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.
Safjan M., Matuszyk K.J., Odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej, Warszawa 2009.
Safjan M., Naprawienie krzywdy niemajątkowej w ramach odpowiedzialności ex contractu [w:] Odpowiedzialność cywilna. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara, red. M. Pyziak-Szafnicka, Kraków 2004.
Safjan M., Nowy kształt instytucji zadośćuczynienia pieniężnego [w:] Księga pamiątkowa ku czci Profesora Leopolda Steckiego, red. M. Bączyk, J. A. Piszczek, E. Radomska, M. Wilke, Toruń 1997.
Sobolewski P. [w:] Komentarze prawa prywatnego, t. 1, Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna. Przepisy wprowadzające KC. Prawo o notariacie (art. 79-95 i 96-99), red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Sobolewski P. [w:] Komentarze prawa prywatnego, t. 3a, Kodek cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna, red. serii K. Osajda, red. tomu W. Borysiak, Warszawa 2021 (wyd. el.).
Sobolewski P. [w:] Komentarze prawa prywatnego, t. 3a, Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Strugała R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2021.
Strugała R., Artykuł 4462 KC jako podstawa zasądzenia zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną naruszeniem więzi rodzinnej spowodowanym ciężkim i trwałym uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia najbliższego członka rodziny, „Monitor Prawniczy” 2021/21.
Strugała R., W oczekiwaniu na uchwałę połączonych izb SN, czyli o podstawach prawnych i granicach ochrony dobra osobistego w postaci „więzi rodzinnej”, „Monitor Prawniczy” 2021/1.
Szymańska vel Szymanek P., Więź rodzinna w orzecznictwie Sądu Najwyższego, „Studia Prawnoustrojowe” 2019, t. 45.
Śmieja A., Machnikowski P. [w:] System prawa prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
Tokarz A.S., Zdrada małżeńska. Zadośćuczynienie za zerwanie więzi rodzinnych, „Przegląd Sądowy” 2011/4.
Tokarz K., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 9 sierpnia 2016 r., II CSK 719/15, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2021/2.
Traple E., Nadużycie instytucji ochrony dóbr osobistych w praktyce orzeczniczej sądów polskich [w:] Aksjologia prawa cywilnego i cywilnoprawna ochrona dóbr, red. J. Pisuliński, J. Zawadzka, Warszawa 2020.
Tuleja P. [w:] Konstytucja RP, t. 1, Komentarz. Art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Tylec G., Zadośćuczynienie za naruszenie dobra osobistego w postaci więzi rodzinnej. Uwagi na tle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz orzecznictwa sądów polskich, „Przegląd Sądowy” 2018/3.
Wałachowska M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna (art. 353-534), red. M. Habdas, M. Fras, Warszawa 2018.
Wałachowska M., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej z dnia 14 stycznia 2010 r., IV CSK 307/09, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2011/2.
Wałachowska M., Roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne za zerwanie więzi rodzinnych w razie doznania przez osobę bliską poważnego uszczerbku na zdrowiu, „Przegląd Sądowy” 2017/9.
Wałachowska M., Wynagrodzenie szkód deliktowych doznanych przez pośrednio poszkodowanych na skutek śmierci albo uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia osoby bliskiej, Warszawa 2014.
Wałachowska M., Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, Toruń 2007.
Warciński M., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 22 października 2010 r., III CZP 76/10, „Palestra” 2012/1–2.
Widło J., Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 22 października 2019 r., sygn. akt I NSNZP 2/19, „Przegląd Sejmowy” 2020/3.
Wilk A., Zadośćuczynienie za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego – glosa – III CZP 60/17, „Monitor Prawniczy” 2018/15.
Beata Stryjewska
radca prawny, uczestnik Seminarium Doktorskiego realizowanego przez Instytut Prawa SWPS Uniwersytetu Humanistycznospołecznego w Warszawie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3035-9781
Konstrukcja prawna kary umownej „za odstąpienie od umowy” a granice zasady swobody umów
W artykule autorka przedstawia występujące zarówno w judykaturze, jak i w doktrynie różne poglądy na temat rozumienia konstrukcji prawnej kary umownej zastrzeżonej na wypadek odstąpienia od umowy. Są to koncepcje: odszkodowania umownego, ryczałtu odszkodowawczego, quasi-kary umownej, kary za nienależyte wykonanie przekształconej po odstąpieniu od umowy w karę za niewykonanie umowy, czy też kary powstałej po odstąpieniu na podstawie art. 494 Kodeksu cywilnego. Podzielając pogląd, że materialnoprawną podstawą powstania kary umownej po odstąpieniu od umowy jest art. 494 k.c., autorka zwraca uwagę na właściwość (naturę) zobowiązania z tytułu kary umownej.
Słowa kluczowe: Kodeks cywilny, kara umowna, odstąpienie, odszkodowanie, natura zobowiązania, miarkowanie
Beata Stryjewska
legal counsel, participant of the Doctoral Seminar held by the Institute of Law at the SWPS University of Humanities and Social Sciences in Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3035-9781
Legal structure of a contractual penalty ‘for the rescission of a contract’ and the limits of the principle of contractual freedom
In the article, the author presents different views found both in the jurisprudence and the legal doctrine on the understanding of the legal structure of the contractual penalty reserved for the rescission of a contract. These concepts are contractual compensation, lump sum compensation, quasi–contractual penalty and a penalty for improper performance transformed after the rescission of the contract into a penalty for the failure to perform a contract, or a penalty arising after the rescission under Article 494 of the Polish Civil Code. While agreeing with the view that the substantive law basis for the emergence of a contractual penalty after the rescission of a contract is Article 494 of the Polish Civil Code, the author draws attention to the property (nature) of the obligation from the contractual penalty.
Keywords: Polish Civil Code, contractual penalty, rescission, compensation, nature of an obligation, reduction
Bibliografia / References
Brzezińska M., Moc wiążąca klauzuli zastrzegającej karę umowną na wypadek odstąpienia od umowy, „Przegląd Sądowy” 2008/11–12.
Drapała P. [w]: System prawa prywatnego, red. Z. Radwański, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Fidali A., Roszczenie odstępującego o zapłatę kary umownej, „Glosa” 2014/2.
Fogel B., Kara umowna jako kontraktowa regulacja odpowiedzialności odszkodowawczej [w:] Prace z prawa cywilnego: dla uczczenia pamięci Profesora Jana Kosika, red. P. Machnikowski, Wrocław 2009.
Guść J., O właściwości (naturze) stosunku prawnego, „Państwo i Prawo” 1997/4.
Jastrzębski J., Kara umowna, Warszawa 2006.
Jastrzębski J., Nietypowe kary umowne – swoboda sankcji kontraktowych i ochrona dłużnika, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/6.
Jastrzębski J., Paśko K., Odstąpienie od umowy a dochodzenie kar umownych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2015/1.
Księżak P., Duszyńska K., Glosa do uchwały SN z 18.07.2012 r., III CZP 39/12, „Przegląd Sądowy” 2014/7–8.
Nowak J., Roszczenie o zapłatę kary umownej po rozwiązaniu umowy a przesłanka ważnego zobowiązania, „Przegląd Prawa Handlowego” 2016/7.
Pajor A., Niedopuszczalność zastrzeżenia kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy z powodu niewykonania zobowiązania o charakterze pieniężnym – glosa – III CZP 3/19, „Monitor Prawniczy” 2020/21.
Safian M., Umowy związane z obrotem gospodarczym jako najważniejsza kategoria czynności handlowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 1998/2.
Sołtysiński S., Czynności rozporządzające. Przyczynek do analizy podstawowych pojęć cywilistycznych, [w:] Rozprawy z prawa cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Witolda Czachórskiego, red. J. Błeszyński, red. J. Rajski, Warszawa 1985.
Szlęzak A., Glosa do wyroku SN z 7.02.2007 r., III CSK 288/06 oraz do wyroku SN z 20.10.2006 r., IV CSK 154/06, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2009/4.
Szlęzak A., Kara umowna z tytułu braku lub nieterminowej zapłaty wynagrodzenia należnego podwykonawcom – na marginesie uchwały SN z 30.60.2020 r., III CZP 67/19, „Monitor Prawniczy” 2022/3.
Szlęzak A., Poręczenie i umowa gwarancyjna jako instrumenty obrotu wierzytelnościami szpitalnymi w orzecznictwie Sądu Najwyższego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2019/1.
Szlęzak A., Representations and warranties w umowach poddanych polskiemu prawu, „Przegląd Prawa Handlowego” 2007/10.
Szlęzak A., Roszczenie o zapłatę kary umownej po odstąpieniu od umowy – uwagi na tle uchwały Sądu Najwyższego z 18 lipca 2012 r., „Przegląd Sądowy” 2014/2.
Szwaja J., Kara umowna według kodeksu cywilnego, Warszawa 1967.
Tracz G., Sposoby jednostronnej rezygnacji z zobowiązań umownych, Warszawa 2007.
Trzaskowski R., Granice swobody kształtowania treści i celu umów obligacyjnych art. 3531 k.c., Kraków 2005.
Warkałło W., Kara umowna jako czynnik umacniania dyscypliny inwestycyjnej, „Studia Prawnicze” 1964/3.
dr Andrzej Kallaus
sędzia Sądu Rejonowego w Rzeszowie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9835-4629
W kwestii zasięgnięcia informacji o dziecku
Artykuł został poświęcony problemowi udzielania informacji o dziecku na tle stosunków rodzicielskich. Za punkt wyjścia tych rozważań przyjęto rozróżnienie dwóch sytuacji. Pierwsza z nich zachodzi, gdy dysponentem danych dotyczących małoletniego są osoby trzecie. Druga sytuacja ma miejsce, gdy przepływ informacji o nim następuję pomiędzy rodzicami. Obie sytuacje zostały powiązane z pojęciami władzy rodzicielskiej i kontaktów z dzieckiem. Poddano analizie zagadnienia prawne związane z wymianą pomiędzy rodzicami wiedzy o nim w wypadku, gdy jednemu z nich ograniczono władzę rodzicielską. Oceniono krytycznie linię orzeczniczą, zawężającą tę władzę jedynie do uprawnienia zasięgnięcia informacji o dziecku w konkretnych sprawach.
Słowa kluczowe: prawo rodzinne i opiekuńcze, dziecko, władza rodzicielska, ograniczenie władzy rodzicielskiej, odpowiedzialność rodzicielska, kontakty pomiędzy dzieckiem a jego rodzicami, orzeczenie sądu dotycząca kontaktów, orzeczenie sądu dotyczące władzy rodzicielskiej, dostarczanie informacji o dziecku
Dr Andrzej Kallaus
judge of the District Court in Rzeszów, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9835-4629
Remarks on the matter of the provision of information about a child
This article addresses the problem of the provision of information about a child in the context of parental authority. The starting point to these considerations is the differentiation between two situations. The first is when the holder of the data on the minor is a third party. The other is when the information on the child is exchanged between the parents. Both situations have been associated with the concepts of parental authority and contact with the child. The legal issues related to the exchange of information about the child between the parents when one of them has limited parental authority have been analysed. The line of judgments limiting this parental authority only to the right to obtain information about the child in specific matters is critically assessed.
Keywords: family and guardianship law, child, limitation of parental authority, parental responsibility, contacts between the child and the parents, court order regarding child contact, court order regarding parental authority, provision of information about a child
Bibliografia / References
Gajda J., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 1999.
Haberko J., Udzielanie informacji o stanie zdrowia dziecka a poszanowanie prawa do samostanowienia i prywatności małoletniego pacjenta, „Białostockie Studia Prawnicze” 2020/2, vol. 25.
Ignatowicz J. [w:] System prawa rodzinnego i opiekuńczego, red. J. St. Piątowskiego, część 1, Ossolineum 1985.
Ignatowicz J., Nazar M., Prawo rodzinne, Warszawa 2010.
Informacja o działalności Rzecznika Praw Dziecka za okres 2016 r. oraz uwagi o stanie przestrzegania praw dziecka, https://bip.brpd.gov.pl/informacja-o-dzialalnosci-rpd/informacja-o-dzialalnosci-rzecznika-praw-dziecka-za-rok-2016.
Kallaus A., Udział osoby małoletniej w postępowaniu opiekuńczym, Poznań 2015.
Kogut E., Uwagi na temat wykonywania władzy rodzicielskiej, „Studia Prawnoustrojowe” 2019/46.
Rowiński T., Powierzenie wykonywania władzy rodzicielskiej nad dzieckiem jednemu z rodziców, „Nowe Prawo” 1963/9.
Słyk J., Rozstrzyganie o istotnych sprawach dziecka w przypadku braku porozumienia rodziców (art. 97 §2 k.r.o.), „Prawo w działaniu, sprawy cywilne” 2013/14.
Winiarz J., Prawo rodzinne, Warszawa 1993.
Maria Baranowska-Bolesta
asystent w Katedrze Prawa Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, radca prawny, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0880-0964
Piecza naprzemienna rodziców nad dzieckiem – wybrane zagadnienia
Artykuł dotyczy wybranych zagadnień pieczy naprzemiennej rodziców nad ich dzieckiem. Celem niniejszego opracowania jest ustalenie dopuszczalności i przesłanek orzekania o pieczy naprzemiennej oraz sformułowanie oceny kształtowania pieczy naprzemiennej z uwzględnieniem prawa dziecka do wychowywania przez oboje rodziców, zasady dobra dziecka i równości rodziców. Kodeks rodzinny i opiekuńczy normując zasady i przesłanki wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej przez oboje rodziców, którzy pozostają w rozłączeniu, nie przewiduje wprost dopuszczalności ukształtowania pieczy naprzemiennej rodziców nad dzieckiem. Podstawą prawną omawianego rozstrzygnięcia mogą być jednak art. 58 i art. 107 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Jest ono szczególnym przypadkiem pozostawienia obojgu rodzicom pełnej władzy rodzicielskiej. Konieczną przesłanką orzeczenia o pieczy naprzemiennej jest ustalenie, że dobro dziecka nie zostanie ani naruszone, ani zagrożone. Niezbędne staje się więc zbadanie, czy rodzice są w stanie osiągnąć porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej oraz o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem i czy w istniejących okolicznościach faktycznych (takich w szczególności, jak ich osobiste predyspozycje wychowawcze, sytuacja materialna, miejsca zamieszkania, i wiek dziecka) będą harmonijnie wychowywać dziecko i zgodnie z jego dobrem sprawować pieczę naprzemienną. W doktrynie opinie o podstawie, zasadności orzekania o pieczy naprzemiennej i o ewentualnych sposobach jej kształtowania są rozbieżne.
Słowa kluczowe: władza rodzicielska, piecza naprzemienna, dobro dziecka, porozumienie rodziców, orzeczenie sądu, prawo rodzinne
Maria Baranowska-Bolesta
assistant in the Department of Civil Law, Faculty of Law and Administration, Maria Curie-Skłodowska University in Lublin, legal counsel, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0880-0964
Joint physical custody of a child – selected issues
The article addresses selected issues of joint physical custody of a child. The objective of this article is to establish the admissibility and premises for adjudicating on joint physical custody and to evaluate the development of joint physical custody taking into account the child’s right to be raised by both parents and the principles of the child’s best interests and the equality of the parents. The Family and Guardianship Code, which regulates the rules and premises of parental authority exercised jointly by both parents who are separated, does not directly provide for the admissibility of joint physical custody of a child. However, Articles 58 and 107 of the Family and Guardianship Code can constitute the legal basis for the solution in question. This is a special case when both parents are given full parental authority. A necessary condition for adjudicating on joint physical custody is the establishment that the child’s best interests are not infringed or jeopardized. Therefore, whether the parents are able to reach an agreement on the method of exercising parental authority and on keeping contact with the child and whether in the current factual circumstances (such as their personal parenting predispositions, financial standing, place of residence and the child’s age) they are able to raise the child in harmony and to exercise joint physical custody in accordance with the child’s best interests must be established. The legal doctrine presents divergent views about the basis and legitimacy of adjudication on joint physical custody and the possible ways in which it is formed.
Keywords: parental authority, joint physical custody, a child’s best interests, parenting agreement, judicial decision, family law
Bibliografia / References
Andrzejewski M., Piecza naprzemienna – między formalną dopuszczalnością a merytoryczną zasadnością jej orzekania [w:] Rodzina w sytuacji okołorozwodowej. Współczesne dylematy psychologiczne i prawne, red. A. Czerederecka, Kraków 2018.
Andrzejewski M., Relacja rodzice i inne osoby dorosłe a dzieci w świetle nowych przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego i niektórych innych ustaw (wybrane problemy), „Acta Iuris Stetinensis” 2014/6.
Andrzejewski M., Wokół Projektu Kodeksu Rodzinnego przedłożonego w lipcu 2018 r. przez Rzecznika Praw Dziecka, „Prawo w Działaniu” 2019/40.
Błażek M., Lewandowska-Walter A., Rozwód jako proces. Perspektywa dorosłych i dzieci, Warszawa 2017.
Ciepła H., Nowelizacje kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z komentarzem, Warszawa 2010.
Czech B. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Piasecki, Warszawa 2011.
Czerederecka A., Izolowanie dziecka od drugiego z rodziców po ich rozstaniu [w:] Rodzina w sytuacji okołorozwodowej. Współczesne dylematy psychologiczne i prawne, red. A. Czerederecka, Kraków 2018.
Czerederecka A., Opieka (piecza) naprzemienna – wielogłos [w:] Rodzina w sytuacji okołorozwodowej. Współczesne dylematy psychologiczne i prawne, red. A. Czerederecka, Kraków 2018.
Domański M., Model pieczy naprzemiennej jako rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej w wyroku rozwodowym (na tle nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z 25.06.2015 r., „Przegląd Sądowy” 2017/7–8.
Domański M., Orzekanie o pieczy naprzemiennej w wyrokach rozwodowych, „Prawo w Działaniu” 2016/25.
Domański M., Rozstrzygnięcie w wyroku rozwodowym o miejscu pobytu dziecka, „Przegląd Sądowy” 2016/11–12.
Gajda J. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.
Haak H., Haak-Trzuskawska A., Pokrewieństwo i powinowactwo (pochodzenie dziecka, stosunki między rodzicami a dziećmi, przysposobienie). Komentarz do art. 617–127 KRO oraz związanych z nimi regulacji KPC (art. 453–458, 579–589), Warszawa 2019.
Haak H., Haak-Trzuskawska A., Rozwód i separacja. Komentarz do art. 55–61⁶ KRO oraz związanych z nimi regulacji KPC (art. 7, 17, 41, 47, 66, 98, 100–102, 117, 177, 187, 193, 201, 203, 204, 2054, 232, 316–317, 366–367, 400, 425–446, 509, 510–511, 5112, 516, 520, 5671–5675), Warszawa 2020.
i problemy wynikające z takiego rozstrzygnięcia sądu [w:] Przyszłość rodziny w UE. Doświadczenie różnych rozwiązań prawnych i podstawowe problemy współczesnych rodzin, Warszawa 2017.
Ignaczewski J. [w:] Władza rodzicielska i kontakty z dzieckiem. Komentarz, red. J. Ignaczewski, Warszawa 2019.
Ignaczewski J., Rucińska-Sech E. [w:] Rozwód i separacja. Komentarz, red. J. Ignaczewski, Warszawa 2021.
Justyński T., W sprawie tzw. opieki naprzemiennej, „Rodzina i Prawo” 2011/19.
Kosińska-Wiercińska J., Władza rodzicielska nad małoletnim dzieckiem w razie rozwodu rodziców na tle prawa amerykańskiego, „Rodzina i Prawo” 2011/19.
Kujawa M., Jezierski K., Wspólne rodzicielstwo po rozwodzie – psychologiczne aspekty opieki naprzemiennej [w:] Standardy opiniowania psychologicznego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych, red. A. Czerederecka, Kraków 2016.
Łukasiewicz J., Obowiązek alimentacyjny przy pieczy naprzemiennej, „Monitor Prawniczy” 2018/7.
Łukasiewicz J., Problemy praktyczne związane z instytucją pieczy naprzemiennej, „Forum prawnicze” 2018/2.
Nazar M. [w:] J. Ignatowicz, M. Nazar, Prawo rodzinne, Warszawa 2016.
Nazar M., Projekt kodeksu rodzinnego i postulaty gałęziowego wyodrębnienia prawa rodzinnego, „Przegląd Sądowy” 2019/7–8.
Pawliczak J. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz. Przepisy wprowadzające KRO, red. K. Osajda, t. 5, Warszawa 2017.
Smyczyński T., Andrzejewski M., Prawo rodzinne i opiekuńcze, Warszawa 2020.
Stojanowska W. [w:] Nowelizacja prawa rodzinnego na podstawie ustaw z 6 listopada 2008 r. i 10 czerwca 2010 r. Analiza. Wykładnia. Komentarz, red. W. Stojanowska, Warszawa 2011.
Stojanowska W. [w:] System prawa prywatnego, red. Z. Radwański, t. 11, Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. T. Smyczyński, Warszawa 2014.
Stojanowska W., „Porozumienie” rodziców jako przesłanka pozostawienia im obojgu władzy rodzicielskiej po rozwodzie. Wybrane zagadnienia, „Acta Iuris Stetinensis” 2014/6.
Stojanowska W., Dobro dziecka a dobro rodziców [w:] Granice prawa. Księga jubileuszowa Profesora Andrzeja Siemaszki, red. P. Ostaszewski, K. Buczkowski, Warszawa 2020.
Stojanowska W., Pozostawienie władzy rodzicielskiej obojgu rozwiedzionym rodzicom
Stojanowska W., Prawo dziecka do wychowania się w środowisku rodzinnym przewidziane w Konwencji o prawach dziecka (artykuł recenzyjny), „Państwo i Prawo” 2019/1.
Szczekala A., Sposoby kształtowania władzy rodzicielskiej nad wspólnym dzieckiem rozwodzących się małżonków (zagadnienia wybrane) [w:] Prawo cywilne – stanowienie, wykładnia i stosowanie. Księga pamiątkowa dla uczczenia setnej rocznicy urodzin Profesora Jerzego Ignatowicza, red. M. Nazar, Lublin 2015.
Wysocka-Bar A., Odpowiedzialność rodzicielska w pracach Komisji europejskiego prawa rodzinnego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2018/3.
Wysocka-Bar A., Prawo rozwodowe w pracach Komisji Europejskiego Prawa Rodzinnego (CELF), „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2019/2.
Zegadło R., Miejsce zamieszkania, miejsce pobytu, miejsce zwykłego (stałego) pobytu dziecka oraz piecza naprzemienna, „Rodzina i Prawo” 2011/17–18.
dr Dominika Bek
adiunkt badawczo-dydaktyczny w Instytucie Nauk Prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Śląski w Katowicach; mediatorka Śląskiego Centrum Arbitrażu i Mediacji, redaktor naczelna czasopisma naukowego „Forum Polityki Kryminalnej”, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4560-808X
O czynnej napaści ze skutkiem w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu funkcjonariusza publicznego
Artykuł podejmuje temat czynnej napaści ze skutkiem w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej stypizowanej w art. 223 § 2 Kodeksu karnego (k.k.). Tekst prezentuje wszechstronną interpretację przepisu. Autorka koncentruje się na tych aspektach omawianej regulacji, które budzą najpoważniejsze kontrowersje w literaturze i praktyce orzeczniczej. Szczególną uwagę poświęca stronie podmiotowej występku i relacji pomiędzy typami czynów ujętymi w obydwu paragrafach art. 223 k.k. W analizie wykorzystuje przede wszystkim narzędzia wykładni językowej i celowościowej. Rozczarowujące efekty wykładni sprawiają, że zasadnicza część opracowania poświęcona jest rekonstrukcji stanu prawnego po hipotetycznym uchyleniu art. 223 § 2 k.k. Przeprowadzony proces myślowy pozwala uchwycić pewne braki w zakresie karnoprawnej ochrony funkcjonariuszy publicznych. Rozważania zwieńczone są propozycją nowelizacji art. 223 § 2 k.k. w sposób, który wypełniałby dostrzeżoną lukę.
Słowa kluczowe: czynna napaść, funkcjonariusz publiczny, ciężki uszczerbek na zdrowiu, skutek, następstwo
Dr Dominika Bek
research and lecturing assistant professor at the Institute of Legal Studies, Faculty of Law and Administration, University of Silesia in Katowice; mediator of the Silesian Centre for Arbitration and Mediation, editor-in-chief of the academic journal ‘Criminal Policy Forum’, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4560-808X
Active assault on a public officer with the effect of grievous bodily harm
The article addresses the subject of an active assault on a public official or a person called upon to assist him with the effect of grievous bodily harm, as stipulated in Article 223 § 2 of the Polish Penal Code. It presents a comprehensive interpretation of the provision. The author focuses on those aspects of this regulation which arouse the most serious controversies in the literature and adjudicating practice. She draws particular attention to the subjective side of the offence and the relationship between the types of acts included in both paragraphs of Article 223 of the Polish Penal Code. She primarily uses the tools of linguistic and purposive interpretation in her analysis. The disappointing results of the interpretation mean that the main body of the article is devoted to the reconstruction of the legal status after the hypothetical repeal of Article 223 § 2 of the Polish Penal Code. The thought process enables certain shortcomings in the criminal law protection of public officials to be captured. The considerations end with a proposal of an amendment to Article 223 § 2 of the Polish Penal Code so that it fills the gap that has been found.
Keywords: active assault, public official, grievous bodily harm, effect, consequence
Bibliografia / References
Barczak-Oplustil A., Iwański M. [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. 2, cz. 2, Komentarz do art. 212–277d, red. W. Wróbel, A. Zoll, LEX 2017.
Długosz J. [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. 1, Komentarz. Art. 117–221, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Legalis 2017.
Giezek J. [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. J. Giezek, LEX 2014.
Górniok O. [w:] Kodeks karny. Komentarz, t. 2, red. A. Wąsek, Gdańsk 2004.
Górniok O., Z problematyki przestępstw przeciwko działalności instytucji państwowych i samorządu terytorialnego, „Prokuratura i Prawo” 2000/5.
Grześkowiak A. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Legalis 2021.
Hałas R. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Legalis 2021.
Królikowski M. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz. Art. 1–116, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Legalis 2021.
Kulik M. [w:] Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, LEX 2021.
Lach A. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, LEX 2020.
Lachowski J. [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. 2, Komentarz. Art. 222–316, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Legalis 2017.
Muszyńska A. [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. J. Giezek, LEX 2014.
Pływaczewski E., Przestępstwo czynnej napaści na funkcjonariusza publicznego, Toruń 1985.
Potulski J., Czynna napaść na funkcjonariusza lub osobę przybraną mu do pomocy [w:] System prawa karnego, t. 8, Przestępstwa przeciwko państwu i dobrom zbiorowym, red. L. Gardocki, Warszawa 2018.
Stefańska B. [w:] Kodeks karny. Komentarz. red. R.A. Stefański, Legalis 2020.
Zoll A. [w:] Kodeks karny. Część ogólna, t. 1, cz. 1, Komentarz do art. 1–52, red. W. Wróbel, A. Zoll, LEX 2016.
dr Janusz Kanarek
Okręgowa Rada Adwokacka w Bydgoszczy, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1229-6753
Wpływ zakazu retroakcji na rezultat sądowej wykładni art. 8 § 1 k.k.s.
Przedmiotem artykułu jest zakaz retroakcji w odniesieniu do zmiany paradygmatu wykładniczego idealnego zbiegu czynów zabronionych, o którym mowa w art. 8 Kodeksu karnego skarbowego, dokonanej uchwałą składu siedmiu sędziów Sądu najwyższego z 24.01.2013 r., I KZP 19/12. Autor reprezentuje pogląd, że do daty podjęcia powyższej uchwały przez najwyższą instancję sądową ukształtowana była linia orzecznicza dopuszczająca reguły wyłączania wielości ocen na styku prawa karnego powszechnego i prawa karnego skarbowego. Konstytucyjna zasada równości wobec prawa, a także zakaz retroakcji, który powinien mieć zastosowanie również w sytuacji zmiany utrwalonej linii orzeczniczej, nakazuje – zdaniem autora – aplikację mechanizmów redukcyjnych do czynów popełnionych przed datą podjęcia przywoływanej uchwały.
Słowa kluczowe: zakaz retroakcji, zmiana utrwalonej linii orzeczniczej, demokratyczne państwo prawne, równość wobec prawa, idealny zbieg czynów zabronionych, mechanizmy redukcyjne
Dr Janusz Kanarek
Regional Bar Council in Bydgoszcz, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1229-6753
Impact of the retroactivity prohibition on the outcome of the judicial interpretation of Article 8 § 1 of the Fiscal Criminal Code
The article discusses the prohibition of retroactivity with respect to the change in the interpretative paradigm of the ideal concurrence of offences, as referred to in Article 8 of the Fiscal Criminal Code, made by a resolution of the bench of seven judges of the Supreme Court of 24 January 2013, I KZP 19/12. The author represents the view that a line of judgments had been formed up to the date of adoption of this resolution by the highest judicial instance allowing for the rules of exclusion of plurality of assessments at the point of interconnect of ordinary criminal law and fiscal criminal law. In the author’s opinion, the constitutional principle of equality before the law, as well as the prohibition of retroactivity, which should also apply to a change in the established line of judgments, requires the application of reduction mechanisms to acts committed before the date of adoption of the said resolution.
Keywords: prohibition of retroactivity, change in the established case law, democratic state governed by the rule of law, equality before the law, ideal concurrence of offences, reduction mechanisms
Bibliografia / References
Artymiak G.J., O konstrukcji zbiegu idealnego – uwagi na tle uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2013 r., (I KZP 19/12), „Wojskowy przegląd Prawniczy” 2015/1.
Cychosz P., Konstytucyjny standard prawa karnego materialnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Kraków 2017.
Duży J., Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 3 lutego 2011 r., sygn. II AKa 476/10, „Prokuratura i Prawo” 2013/5.
Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2007.
Kardas P., Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 8 kwietnia 2009 r., „Palestra” 2010/1–2.
Kardas P., Problem „idealnego zbiegu przestępstw” na tle aktualnego stanu dogmatyki i orzecznictwa [w:] Węzłowe problemy prawa karnego, kryminologii i polityki kryminalnej. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Andrzejowi Markowi, red. V. Konarska-Wrzosek, J. Lachowski, J. Wójcikiewicz, Warszawa 2010.
Kardas P., Zbieg przepisów ustawy w prawie karnym. Analiza teoretyczna, Warszawa 2011.
Kunicka-Michalska B., Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2015.
Łętowska E., Dlaczego i po co pisze się glosy, czyli dwanaście uwag dla debiutujących autorów komentarzy do orzeczeń sądowych, „Monitor Prawniczy” 2005/11.
Matczak M., Imperium tekstu. Prawo jako postulowanie i urzeczywistnianie świata możliwego, Warszawa 2019.
Matczak M., Summa iniuria. O błędzie formalizmu w stosowaniu prawa, Warszawa 2007.
Rams M., Specyfika wykładni prawa karnego w kontekście brzmienia i celu unii europejskiej, Warszawa 2016.
Rychlewska-Hotel A., Zasada nullum crimen sine lege jako wymóg przewidywalności konsekwencji prawnokarnych, Kraków 2017.
Spyra T., Granice wykładni prawa, Warszawa 2006.
Szafaryn B., Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2009 r., w sprawie sygn. Akt IV KK 407/08, „Prokurator” 2009/3–4.
Tarapata Sz., Wykorzystanie koncepcji prawa polegającego na postulowaniu i realizowaniu wizji świata możliwego w wykładni przepisów prawnokarnych [w:] O pojmowaniu prawa i prawoznawstwa. Profesorowi Stanisławowi Czepicie in memoriam, red. E. Cała-Wacinkiewicz, Z. Kuniewicz, B. Kanarek, Warszawa 2021.
Wojciechowski M., Pewność prawa, Gdańsk 2014.
Wróbel W., Zmiana normatywna i zasady intertemporalne w prawie karnym, Kraków 2003.
Zieliński M., Jednolitość wykładni prawa [w:] Jednolitość orzecznictwa w sprawach karnych, red. S. Waltoś, Kraków 1998.
Zoll A., Idea „prawa prawego” a prawo karne, „Przegląd Sądowy” 1992/4.
Zwolińska M., Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 8 kwietnia 2009 r., IV KK 407/08, „Palestra” 2012/3–4.
Żółtek S., Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do art. 1–31, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2010.
prof. dr hab. Mirosław Bączyk
Katedra Prawa Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu; sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5419-6916
Problem stosowania art. 58 § 3 k.c. do czynności prawnych wielostronnych. Umowa gwarancyjna, jej elementy konstrukcyjne i postacie (odszkodowawcza i nieodszkodowawcza). Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 17.09.2021 r., V CSKP 166/21
Pierwszy problem analizowany w glosie to możliwość zastosowania art. 58 § 3 k.c. do czynności prawnych wielostronnych i tzw. czynności prawnych powiązanych. Czynności takie nie mogą być ze sobą utożsamiane, jak to uczynił Sąd Najwyższy. Autor twierdzi, że przepis ten może mieć zastosowanie wprost, a nie tylko per analogiam w razie nieważności części czynności wielostronnej. Druga kwestia to sposób konstruowania „umowy gwarancyjnej w szerokim znaczeniu” przez Sąd Najwyższy. Autor krytykuje takie ujęcie, pomija ono bowiem zasadnicze różnice między np. tzw. gwarancją odszkodowawczą i nieodszkodowawczą (właściwą). Poza tym ujęcie takie ma wątpliwą wartość dogmatyczną i praktyczną w prawie i praktyce polskiej.
Słowa kluczowe: czynności prawne wielostronne i tzw. powiązane, nieważność części czynności wielostronnej, umowa gwarancyjna, postacie umów gwarancyjnych
Professor Dr Hab. Mirosław Bączyk
Department of Civil Law, Faculty of Law and Administration, Nicolaus Copernicus University in Toruń, retired Supreme Court judge. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5419-6916
The problem of applying Article 58 § 3 of the Polish Civil Code to multilateral legal transactions. The guarantee agreement, its structural elements and (compensatory and non-compensatory) forms. Commentary on the judgment of the Supreme Court of 17 September 2021, V CSKP 166/21
The first problem analysed in the commentary is the applicability of Article 58 § 3 of the Polish Civil Code to multilateral legal transactions and so-called related legal transactions. Such activities cannot be equated to each other, as the Supreme Court has done. The author argues that this provision can be applicable directly, not only per analogiam in the event of the invalidity of part of a multilateral act. The next issue is the way in which the Supreme Court construes the ‘guarantee agreement in the broad sense’. The author criticizes this approach, because it ignores the fundamental differences between, for instance, the so-called compensatory and non-compensatory (proper) guarantee. Besides, such an approach is of doubtful dogmatic and practical value in Polish law and practice.
Keywords: multilateral and so-called related legal transactions, invalidity of a part of a multilateral transaction, guarantee agreement, forms of guarantee agreements
Bibliografia / References
Bączyk M., Odpowiedzialność cywilna poręczyciela, Toruń 1982.
Ereciński T. [w:] System prawa procesowego cywilnego, t. 3, Środki zaskarżenia, red. J. Gudowki, Warszawa 2013.
Hoffman J. [w:] Bankrechts-Kommentar, red. K. Langebbucher, D. Bliesener, G. Spindler, München 2013.
Jastrzębski J., Umowa gwarancyjna, Warszawa 2021.
Machnikowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2013.
Olechowski M., Glosa do wyroku SN z 9.11.2006 r., IV CSK 208/06, „Prawo Bankowe” 2008/3.
Sobolewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, red. K. Osajda, Warszawa 2013.
Trzaskowski R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2021.
Michał Olejniczak
aplikant adwokacki, Wielkopolska Izba Adwokacka w Poznaniu, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9562-7425
Odstąpienie od umowy o dzieło na podstawie art. 635 k.c. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 18.09.2019 r., IV CSK 498/18
Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego regulującymi umowę o dzieło zamawiający może odstąpić od umowy na dwa sposoby. Po pierwsze, na podstawie art. 635 k.c., może odstąpić od umowy w przypadku, gdy przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym. W takiej sytuacji zamawiający nie ma obowiązku wyznaczyć przyjmującemu dodatkowy termin na wykonanie dzieła. Po drugie, na podstawie art. 644 k.c., tak długo, jak dzieło nie zostało ukończone, zamawiający ma prawo od umowy odstąpić płacąc wykonawcy umówione wynagrodzenie. W tym przypadku może jednak odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził. Zdaniem autora niniejszej glosy, Sąd Najwyższy trafnie spostrzegł, że z uwagi na ogromną różnicę w konsekwencjach dla zamawiającego, odstąpienia na podstawie art. 635 k.c. nie można automatycznie konwertować w odstąpienie w oparciu o art. 644 k.c. Wszelkie oceny w tej materii powinny być dokonywane po wnikliwej analizy stanu faktycznego, z uwzględnieniem możliwej dodatkowej mobilizacji przyjmującego zamówienie, jak i biorąc pod uwagę intencję odstępującego od umowy.
Słowa kluczowe: umowa o dzieło, odstąpienie od umowy o dzieło, konwersja czynności prawnej, wykładnia oświadczeń woli
Michał Olejniczak
trainee attorney-at-law, Wielkopolska Bar Association in Poznań, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9562-7425
Rescission of a specific task contract under Article 635 of the Polish Civil Code. Commentary on the judgment of the Supreme Court of 18 September 2019, IV CSK 498/18
Pursuant to the provisions of the Polish Civil Code (PCC) regulating specific task contracts, the principal may rescind a contract in one of two ways. Firstly, according to Article 635 PCC, the principal may rescind the contract if the contractor is late starting or completing the work to such an extent that it is unlikely that the contractor will be able to complete it in the agreed time. In such a situation, the principal is not required to give the contractor additional time to complete the work. Secondly, in accordance with Article 644 PCC, as long as the work has not been completed, the principal has the right to rescind the contract by paying the contractor the agreed fee. However, in this case, the principal may deduct what the contractor has saved. According to the author of the commentary, the Supreme Court correctly ruled that rescission based on Article 635 PCC cannot automatically be converted into rescission based on Article 644 PCC, because of the huge difference in consequences for the principal. Any assessments on this should be made after conducting a thorough analysis of the facts, taking into account the possible additional mobilization by the principal, as well as the intention of the rescinding party.
Keywords: specific task contract, rescission of a specific task contract, conversion of a legal transaction, interpretation of declarations of intent
Bibliografia / References
Bralczyk J., Słownik 100 tysięcy potrzebnych słów, Warszawa 2007.
Cecerko M., Cieszyńska B., Darowski T., Michalczyk T., Orkusz M., Pociecha K., Odstąpienie od umowy o roboty budowlane, Warszawa 2020.
Fras M., Habdas M. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 4, Zobowiązania. Część szczególna (art. 535–7649), Warszawa 2018.
Gniewek E., Machnikowski P. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2019.
Gudowski J. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 4, Zobowiązania. Część szczegółowa, Warszawa 2017.
Gutowski M. (red.), Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz do art. 1–352, Warszawa 2018.
Gutowski M. (red.), Kodeks cywilny, t. 3, Komentarz. Art. 627–1088, Warszawa 2019.
Osajda K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3b, Zobowiązania. Część szczegółowa. Ustawa o terminach zapłaty, Warszawa 2017.
Pietrzykowski K. (red.), Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–44910, Warszawa 2020.
Pietrzykowski K. (red.), Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 450–1088. Przepisy wprowadzające, Warszawa 2021.
Radwański Z., Olejniczak A. (red.), System prawa prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2019.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2015.
Załucki M. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2019.
Katedra Prawa Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2245-6036
Aspekty intertemporalne wprowadzenia art. 4462 k.c.
Analiza zawarta w artykule zmierza do odpowiedzi na pytanie, czy zagadnienie prawne przedstawione przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego 7.10.2020 r. (BSA I-4110-2-/20) połączonym izbom Sądu Najwyższego do rozstrzygnięcia: „Czy w sytuacji, gdy wskutek czynu niedozwolonego doszło do ciężkiego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, którego konsekwencją jest niemożność nawiązania lub kontynuowania typowej więzi rodzinnej, osobom bliskim poszkodowanego przysługuje zadośćuczynienie pieniężne?” zachowuje aktualność po wprowadzeniu 19.09.2021 r. art. 4462 k.c., zgodnie z którym „W razie ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, skutkującego niemożnością nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej, sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny poszkodowanego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę”. Artykuł zawiera uzasadnienie pozytywnej odpowiedzi na to pytanie.
Słowa kluczowe: więzi rodzinne, prawo intertemporalne, retroaktywność, zadośćuczynienie, krzywda, dobra osobiste
Dr Hab. Bogusław Lackoroński
Department of Civil Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2245-6036
Intertemporal aspects of the introduction of Article 4462 into the Polish Civil Code
The analysis in the article is intended to answer the question of whether the legal issue presented by the First President of the Supreme Court on 7 October 2020 (BSA I-4110-2-/20) to be resolved by the joint chambers of the Supreme Court of Poland, namely ‘are an injured person’s close relatives entitled to monetary compensation if the establishment or continuation of typical family ties with that person becomes impossible as a result of an offence resulting in a serious bodily injury or a health disorder?’, is still applicable after the introduction of Article 4462 into the Polish Civil Code, according to which ‘the court may award monetary compensation for the injury caused to the injured person’s closest family members if the establishment or continuation of family ties with that person becomes impossible as a result of an offence resulting in serious and permanent bodily injury or a health disorder.’ The article contains a justification of the affirmative answer to that question.
Keywords: family ties, intertemporal law, retroactivity, compensation, injury, personal interests
Bibliografia / References
Adrych-Brzezińska I., Możliwość zasądzenia zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę najbliższych członków rodziny w przypadku ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu poszkodowanego. Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 27 marca 2018 r., III CZP 60/17, „Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa” 2018/4.
Bagińska E., Odpowiedzialność odszkodowawcza za wykonywanie władzy publicznej, Warszawa 2006.
Banaszczyk Z. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.
Banaszczyk Z., Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej, Warszawa 2015.
Biały A., Więź rodzinna jako dobro osobiste w kontekście zadośćuczynienia z tytułu śmierci osoby bliskiej [w:] Prawo wobec problemów społecznych. Księga jubileuszowa Profesor Eleonory Zielińskiej, red. B. Namysłowska-Gabrysiak, K. Syroka-Marczewska, A. Walczak-Żochowska, Warszawa 2016.
Bieniek G. (aktualizacja: J. Gudowski) [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2018.
Bieniek G. [w:] G. Bieniek, H. Ciepła, S. Dmowski, J. Gudowski, K. Kołakowski, M. Sychowicz, T. Wiśniewski, C. Żuławska, Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, t. 1, Warszawa 2011.
Bosek L. [w:] System prawa administracyjnego, t. 2, Konstytucyjne podstawy funkcjonowania administracji publicznej, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2012.
Bosek L. [w:] Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz, red. L. Bosek, Warszawa 2020.
Bosek L., Bezprawie legislacyjne, Warszawa 2007.
Bosek L., W sprawie kwalifikacji więzi rodzinnej jako dobra osobistego (uwagi krytyczne na tle aktualnego orzecznictwa Sądu Najwyższego), „Forum Prawnicze” 2015/3.
Bosek L., Wild M., Kontrola konstytucyjności prawa. Zagadnienia ustrojowe, procesowe i materialnoprawne. Komentarz praktyczny dla sędziów i pełnomocników procesowych. Wzory pism procesowych, Warszawa 2014.
Ciućkowska K., Ochrona więzi małżeńskiej instrumentami właściwymi dla dóbr osobistych. Zadośćuczynienie za zdradę małżeńską. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 11 grudnia 2018 r., IV CNP 31/17, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2019/10.
Długoszewska-Kruk I. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Załucki, Warszawa 2019.
Grzeszak T., Dobro osobiste jako dobro zindywidualizowane, „Przegląd Sądowy” 2018/4 (tekst ogłoszony również w: Experientia docet. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Elżbiecie Traple, red. P. Kostański, P. Podrecki, T. Targosz, Warszawa 2017).
Grzeszak T., Zdrada małżeńska a naruszenie dóbr osobistych w orzecznictwie Sądu Najwyższego, „Monitor Prawniczy” 2019/11.
Gwiazdomorski J., Glosa do wyroku SN z 2 czerwca 1967 r., III PRN 38/67, „Nowe Prawo” 1968/2.
Janiszewska B. [w:] Kodeks cywilny. Komentar, t. 1, Część ogólna. Cz. 1 (art. 1–554), red. J. Gudowski, Warszawa 2021.
Janiszewska B., Głosy w dyskusji w ramach panelu pierwszego, „Studia i Analizy Sądu Najwyższego. Materiały Naukowe. Zadośćuczynienie na rzecz poszkodowanego w wypadku komunikacyjnym i na rzecz osób najbliższych” 2017, t. 5.
Karaszewski G. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, Warszawa 2019.
Kłoda M. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.
Kłoda M. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz do art. 450–1088. Przepisy wprowadzające, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2021.
Kłoda M., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej z dnia 5 października 2011 r., IV CSK 10/11, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2013/2.
Kłoda M., Prawo międzyczasowe prywatne. Podstawowe zasady, Warszawa 2007.
Kondek J.M., Zadośćuczynienie za zdradę małżeńską. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 11.12.2018 r., IV CNP 31/17, „Przegląd Sądowy” 2020/2.
Kremis J., Dubis W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2019.
Królikowska K., Ochrona więzi emocjonalnych między osobami bliskim na podstawie przepisów o ochronie dóbr osobistych [w:] Aksjologia prawa cywilnego i cywilnoprawna ochrona dóbr, red. J. Pisuliński, J. Zawadzka, Warszawa 2020.
Krupa-Lipińska K., Naruszenie dobra osobistego w postaci więzi rodzinnej poprzez utrudnianie kontaktów z dzieckiem [w:] Dobro dziecka w ujęciu interdyscyplinarnym, red. E. Kabza, K. Krupa-Lipińska, Toruń 2016.
Kurosz K., Samorealizacja osoby ludzkiej jako element definicji dóbr osobistych Zbigniewa Radwańskiego. Uwagi na temat ochrony dóbr osobistych w świetle koncepcji psychologicznej Abrahama Masłowa, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2016/3.
Kuźmicka-Sulikowska J. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2021.
Lackoroński B. [w:] Komentarze prawa prywatnego, t. 1, Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna. Przepisy wprowadzające KC. Prawo o notariacie (art. 79–95 i 96-99), red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Lackoroński B. [w:] Komentarze prawa prywatnego, t. 3a, Kodek cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna, red. serii K. Osajda, red. tomu W. Borysiak, Warszawa 2021 (wyd. el.).
Lackoroński B., Więzi rodzinne jako dobro osobiste – uwagi na tle wyroku Sądu Najwyższego z 9 sierpnia 2016 roku, II CSK 719/15, „Studia i Analizy Sądu Najwyższego. Materiały Naukowe” 2017, t. 5.
Lewaszkiewicz-Petrykowska B., W sprawie wykładni art. 448 k.c., „Przegląd Sądowy” 1997/1.
Łączkowska-Porawska M., „Świadoma praw i obowiązków wynikających z zawarcia małżeństwa wiem, że nie muszę ich respektować” – konsekwencje wyroku Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2018 r. (IV CNP 31/17), „Zeszyty Prawnicze” 2022/1 (22).
Łętowska E., O potrzebie zmiany poglądów na znaczenie art. 3 k.c. [w:] Studia z Prawa Gospodarczego i Handlowego, red. W. Pyzioł, Z. Radwański, J. Rajski, M. Stec, A. Szumański, J. Szwaja, I. Weiss, Kraków 1996.
Łolik M., Więź emocjonalna między osobami najbliższymi jako dobro osobiste. Glosa do uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 27.3.2018 r., III CZP 60/17, „Przegląd Sądowy” 2019/9.
Łolik M., Więź rodzinna jako dobro osobiste. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 10.2.2017 r., V CSK 291/16, „Przegląd Sądowy” 2018/5.
Machnikowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2021.
Mączyński A., Zadośćuczynienie pieniężne za krzywdę spowodowaną naruszeniem dobra osobistego. Geneza, charakterystyka i ocena obowiązującej regulacji [w:] Odpowiedzialność cywilna. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara, red. M. Pyziak-Szafnicka, Kraków 2004.
Michałowska K., Niemajątkowe wartości życia rodzinnego w polskim prawie cywilnym, Warszawa 2017.
Mordwiłko-Osajda J., Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 kwietnia 2006 r., K 11/04, OTK 2006, z. 4, poz. 40 [rozgraniczenie pomiędzy retroakcją a retrospekcją] [w:] Prawo intertemporalne w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego, red. E. Łętowska, K. Osajda, Warszawa 2008.
Mularski K. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Ar. 1–352, red. M. Gutowski, Warszawa 2021.
Mularski K. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2019.
Mularski K., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej z 9 sierpnia 2016 r., II CSK 719/15, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2017/12.
Nowakowski T., Glosa do Uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego – Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych z dnia 22 października 2019 r., I NSNZP 2/19, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2020/5.
Olejniczak A. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz Lex, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna, red. A. Kidyba, Warszawa 2014.
Osajda K., Wprowadzenie PWKC [w:] Komentarze Prawa Prywatnego. Tom I. Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna. Przepisy wprowadzające KC. Prawo o notariacie (art. 79–95 i 96–99), red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Osajda K., Zadośćuczynienie dla osoby najbliższej zmarłego – wątpliwości interpretacyjne już rozstrzygnięte i jeszcze do rozstrzygnięcia [w:] Ochrona strony słabszej stosunku prawnego. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Adamowi Zielińskiemu, red. M. Boratyńska, Warszawa 2016.
Osajda K., Zadośćuczynienie za doznanie przez bliskiego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku, „Państwo i Prawo” 2016/1.
Pałka K., Kreowanie dóbr osobistych [w:] Experientia docet. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Elżbiecie Traple, red. P. Kostański, P. Podrecki, T. Targosz, Warszawa 2017.
Popiołek W., Więź między osobami fizycznymi jako przedmiot ochrony cywilnoprawnej [w:] Experientia docet. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Elżbiecie Traple, red. P. Kostański, P. Podrecki, T. Targosz, Warszawa 2017.
Pubrat F., Zadośćuczynienie za krzywdę wywołaną ciężkim uszczerbkiem osoby bliskiej. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2018 r., III CZP 60/17, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2019/3.
Rudnicki S. [w:] S. Dmowski, S. Rudnicki, Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, Warszawa 2011.
Safjan M. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.
Safjan M., Matuszyk K.J., Odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej, Warszawa 2009.
Safjan M., Naprawienie krzywdy niemajątkowej w ramach odpowiedzialności ex contractu [w:] Odpowiedzialność cywilna. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara, red. M. Pyziak-Szafnicka, Kraków 2004.
Safjan M., Nowy kształt instytucji zadośćuczynienia pieniężnego [w:] Księga pamiątkowa ku czci Profesora Leopolda Steckiego, red. M. Bączyk, J. A. Piszczek, E. Radomska, M. Wilke, Toruń 1997.
Sobolewski P. [w:] Komentarze prawa prywatnego, t. 1, Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna. Przepisy wprowadzające KC. Prawo o notariacie (art. 79-95 i 96-99), red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Sobolewski P. [w:] Komentarze prawa prywatnego, t. 3a, Kodek cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna, red. serii K. Osajda, red. tomu W. Borysiak, Warszawa 2021 (wyd. el.).
Sobolewski P. [w:] Komentarze prawa prywatnego, t. 3a, Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Strugała R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2021.
Strugała R., Artykuł 4462 KC jako podstawa zasądzenia zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną naruszeniem więzi rodzinnej spowodowanym ciężkim i trwałym uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia najbliższego członka rodziny, „Monitor Prawniczy” 2021/21.
Strugała R., W oczekiwaniu na uchwałę połączonych izb SN, czyli o podstawach prawnych i granicach ochrony dobra osobistego w postaci „więzi rodzinnej”, „Monitor Prawniczy” 2021/1.
Szymańska vel Szymanek P., Więź rodzinna w orzecznictwie Sądu Najwyższego, „Studia Prawnoustrojowe” 2019, t. 45.
Śmieja A., Machnikowski P. [w:] System prawa prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
Tokarz A.S., Zdrada małżeńska. Zadośćuczynienie za zerwanie więzi rodzinnych, „Przegląd Sądowy” 2011/4.
Tokarz K., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 9 sierpnia 2016 r., II CSK 719/15, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2021/2.
Traple E., Nadużycie instytucji ochrony dóbr osobistych w praktyce orzeczniczej sądów polskich [w:] Aksjologia prawa cywilnego i cywilnoprawna ochrona dóbr, red. J. Pisuliński, J. Zawadzka, Warszawa 2020.
Tuleja P. [w:] Konstytucja RP, t. 1, Komentarz. Art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Tylec G., Zadośćuczynienie za naruszenie dobra osobistego w postaci więzi rodzinnej. Uwagi na tle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz orzecznictwa sądów polskich, „Przegląd Sądowy” 2018/3.
Wałachowska M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna (art. 353-534), red. M. Habdas, M. Fras, Warszawa 2018.
Wałachowska M., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej z dnia 14 stycznia 2010 r., IV CSK 307/09, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2011/2.
Wałachowska M., Roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne za zerwanie więzi rodzinnych w razie doznania przez osobę bliską poważnego uszczerbku na zdrowiu, „Przegląd Sądowy” 2017/9.
Wałachowska M., Wynagrodzenie szkód deliktowych doznanych przez pośrednio poszkodowanych na skutek śmierci albo uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia osoby bliskiej, Warszawa 2014.
Wałachowska M., Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, Toruń 2007.
Warciński M., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 22 października 2010 r., III CZP 76/10, „Palestra” 2012/1–2.
Widło J., Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 22 października 2019 r., sygn. akt I NSNZP 2/19, „Przegląd Sejmowy” 2020/3.
Wilk A., Zadośćuczynienie za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego – glosa – III CZP 60/17, „Monitor Prawniczy” 2018/15.
Beata Stryjewska
radca prawny, uczestnik Seminarium Doktorskiego realizowanego przez Instytut Prawa SWPS Uniwersytetu Humanistycznospołecznego w Warszawie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3035-9781
Konstrukcja prawna kary umownej „za odstąpienie od umowy” a granice zasady swobody umów
W artykule autorka przedstawia występujące zarówno w judykaturze, jak i w doktrynie różne poglądy na temat rozumienia konstrukcji prawnej kary umownej zastrzeżonej na wypadek odstąpienia od umowy. Są to koncepcje: odszkodowania umownego, ryczałtu odszkodowawczego, quasi-kary umownej, kary za nienależyte wykonanie przekształconej po odstąpieniu od umowy w karę za niewykonanie umowy, czy też kary powstałej po odstąpieniu na podstawie art. 494 Kodeksu cywilnego. Podzielając pogląd, że materialnoprawną podstawą powstania kary umownej po odstąpieniu od umowy jest art. 494 k.c., autorka zwraca uwagę na właściwość (naturę) zobowiązania z tytułu kary umownej.
Słowa kluczowe: Kodeks cywilny, kara umowna, odstąpienie, odszkodowanie, natura zobowiązania, miarkowanie
Beata Stryjewska
legal counsel, participant of the Doctoral Seminar held by the Institute of Law at the SWPS University of Humanities and Social Sciences in Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3035-9781
Legal structure of a contractual penalty ‘for the rescission of a contract’ and the limits of the principle of contractual freedom
In the article, the author presents different views found both in the jurisprudence and the legal doctrine on the understanding of the legal structure of the contractual penalty reserved for the rescission of a contract. These concepts are contractual compensation, lump sum compensation, quasi–contractual penalty and a penalty for improper performance transformed after the rescission of the contract into a penalty for the failure to perform a contract, or a penalty arising after the rescission under Article 494 of the Polish Civil Code. While agreeing with the view that the substantive law basis for the emergence of a contractual penalty after the rescission of a contract is Article 494 of the Polish Civil Code, the author draws attention to the property (nature) of the obligation from the contractual penalty.
Keywords: Polish Civil Code, contractual penalty, rescission, compensation, nature of an obligation, reduction
Bibliografia / References
Brzezińska M., Moc wiążąca klauzuli zastrzegającej karę umowną na wypadek odstąpienia od umowy, „Przegląd Sądowy” 2008/11–12.
Drapała P. [w]: System prawa prywatnego, red. Z. Radwański, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Fidali A., Roszczenie odstępującego o zapłatę kary umownej, „Glosa” 2014/2.
Fogel B., Kara umowna jako kontraktowa regulacja odpowiedzialności odszkodowawczej [w:] Prace z prawa cywilnego: dla uczczenia pamięci Profesora Jana Kosika, red. P. Machnikowski, Wrocław 2009.
Guść J., O właściwości (naturze) stosunku prawnego, „Państwo i Prawo” 1997/4.
Jastrzębski J., Kara umowna, Warszawa 2006.
Jastrzębski J., Nietypowe kary umowne – swoboda sankcji kontraktowych i ochrona dłużnika, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/6.
Jastrzębski J., Paśko K., Odstąpienie od umowy a dochodzenie kar umownych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2015/1.
Księżak P., Duszyńska K., Glosa do uchwały SN z 18.07.2012 r., III CZP 39/12, „Przegląd Sądowy” 2014/7–8.
Nowak J., Roszczenie o zapłatę kary umownej po rozwiązaniu umowy a przesłanka ważnego zobowiązania, „Przegląd Prawa Handlowego” 2016/7.
Pajor A., Niedopuszczalność zastrzeżenia kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy z powodu niewykonania zobowiązania o charakterze pieniężnym – glosa – III CZP 3/19, „Monitor Prawniczy” 2020/21.
Safian M., Umowy związane z obrotem gospodarczym jako najważniejsza kategoria czynności handlowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 1998/2.
Sołtysiński S., Czynności rozporządzające. Przyczynek do analizy podstawowych pojęć cywilistycznych, [w:] Rozprawy z prawa cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Witolda Czachórskiego, red. J. Błeszyński, red. J. Rajski, Warszawa 1985.
Szlęzak A., Glosa do wyroku SN z 7.02.2007 r., III CSK 288/06 oraz do wyroku SN z 20.10.2006 r., IV CSK 154/06, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2009/4.
Szlęzak A., Kara umowna z tytułu braku lub nieterminowej zapłaty wynagrodzenia należnego podwykonawcom – na marginesie uchwały SN z 30.60.2020 r., III CZP 67/19, „Monitor Prawniczy” 2022/3.
Szlęzak A., Poręczenie i umowa gwarancyjna jako instrumenty obrotu wierzytelnościami szpitalnymi w orzecznictwie Sądu Najwyższego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2019/1.
Szlęzak A., Representations and warranties w umowach poddanych polskiemu prawu, „Przegląd Prawa Handlowego” 2007/10.
Szlęzak A., Roszczenie o zapłatę kary umownej po odstąpieniu od umowy – uwagi na tle uchwały Sądu Najwyższego z 18 lipca 2012 r., „Przegląd Sądowy” 2014/2.
Szwaja J., Kara umowna według kodeksu cywilnego, Warszawa 1967.
Tracz G., Sposoby jednostronnej rezygnacji z zobowiązań umownych, Warszawa 2007.
Trzaskowski R., Granice swobody kształtowania treści i celu umów obligacyjnych art. 3531 k.c., Kraków 2005.
Warkałło W., Kara umowna jako czynnik umacniania dyscypliny inwestycyjnej, „Studia Prawnicze” 1964/3.
dr Andrzej Kallaus
sędzia Sądu Rejonowego w Rzeszowie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9835-4629
W kwestii zasięgnięcia informacji o dziecku
Artykuł został poświęcony problemowi udzielania informacji o dziecku na tle stosunków rodzicielskich. Za punkt wyjścia tych rozważań przyjęto rozróżnienie dwóch sytuacji. Pierwsza z nich zachodzi, gdy dysponentem danych dotyczących małoletniego są osoby trzecie. Druga sytuacja ma miejsce, gdy przepływ informacji o nim następuję pomiędzy rodzicami. Obie sytuacje zostały powiązane z pojęciami władzy rodzicielskiej i kontaktów z dzieckiem. Poddano analizie zagadnienia prawne związane z wymianą pomiędzy rodzicami wiedzy o nim w wypadku, gdy jednemu z nich ograniczono władzę rodzicielską. Oceniono krytycznie linię orzeczniczą, zawężającą tę władzę jedynie do uprawnienia zasięgnięcia informacji o dziecku w konkretnych sprawach.
Słowa kluczowe: prawo rodzinne i opiekuńcze, dziecko, władza rodzicielska, ograniczenie władzy rodzicielskiej, odpowiedzialność rodzicielska, kontakty pomiędzy dzieckiem a jego rodzicami, orzeczenie sądu dotycząca kontaktów, orzeczenie sądu dotyczące władzy rodzicielskiej, dostarczanie informacji o dziecku
Dr Andrzej Kallaus
judge of the District Court in Rzeszów, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9835-4629
Remarks on the matter of the provision of information about a child
This article addresses the problem of the provision of information about a child in the context of parental authority. The starting point to these considerations is the differentiation between two situations. The first is when the holder of the data on the minor is a third party. The other is when the information on the child is exchanged between the parents. Both situations have been associated with the concepts of parental authority and contact with the child. The legal issues related to the exchange of information about the child between the parents when one of them has limited parental authority have been analysed. The line of judgments limiting this parental authority only to the right to obtain information about the child in specific matters is critically assessed.
Keywords: family and guardianship law, child, limitation of parental authority, parental responsibility, contacts between the child and the parents, court order regarding child contact, court order regarding parental authority, provision of information about a child
Bibliografia / References
Gajda J., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 1999.
Haberko J., Udzielanie informacji o stanie zdrowia dziecka a poszanowanie prawa do samostanowienia i prywatności małoletniego pacjenta, „Białostockie Studia Prawnicze” 2020/2, vol. 25.
Ignatowicz J. [w:] System prawa rodzinnego i opiekuńczego, red. J. St. Piątowskiego, część 1, Ossolineum 1985.
Ignatowicz J., Nazar M., Prawo rodzinne, Warszawa 2010.
Informacja o działalności Rzecznika Praw Dziecka za okres 2016 r. oraz uwagi o stanie przestrzegania praw dziecka, https://bip.brpd.gov.pl/informacja-o-dzialalnosci-rpd/informacja-o-dzialalnosci-rzecznika-praw-dziecka-za-rok-2016.
Kallaus A., Udział osoby małoletniej w postępowaniu opiekuńczym, Poznań 2015.
Kogut E., Uwagi na temat wykonywania władzy rodzicielskiej, „Studia Prawnoustrojowe” 2019/46.
Rowiński T., Powierzenie wykonywania władzy rodzicielskiej nad dzieckiem jednemu z rodziców, „Nowe Prawo” 1963/9.
Słyk J., Rozstrzyganie o istotnych sprawach dziecka w przypadku braku porozumienia rodziców (art. 97 §2 k.r.o.), „Prawo w działaniu, sprawy cywilne” 2013/14.
Winiarz J., Prawo rodzinne, Warszawa 1993.
Maria Baranowska-Bolesta
asystent w Katedrze Prawa Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, radca prawny, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0880-0964
Piecza naprzemienna rodziców nad dzieckiem – wybrane zagadnienia
Artykuł dotyczy wybranych zagadnień pieczy naprzemiennej rodziców nad ich dzieckiem. Celem niniejszego opracowania jest ustalenie dopuszczalności i przesłanek orzekania o pieczy naprzemiennej oraz sformułowanie oceny kształtowania pieczy naprzemiennej z uwzględnieniem prawa dziecka do wychowywania przez oboje rodziców, zasady dobra dziecka i równości rodziców. Kodeks rodzinny i opiekuńczy normując zasady i przesłanki wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej przez oboje rodziców, którzy pozostają w rozłączeniu, nie przewiduje wprost dopuszczalności ukształtowania pieczy naprzemiennej rodziców nad dzieckiem. Podstawą prawną omawianego rozstrzygnięcia mogą być jednak art. 58 i art. 107 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Jest ono szczególnym przypadkiem pozostawienia obojgu rodzicom pełnej władzy rodzicielskiej. Konieczną przesłanką orzeczenia o pieczy naprzemiennej jest ustalenie, że dobro dziecka nie zostanie ani naruszone, ani zagrożone. Niezbędne staje się więc zbadanie, czy rodzice są w stanie osiągnąć porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej oraz o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem i czy w istniejących okolicznościach faktycznych (takich w szczególności, jak ich osobiste predyspozycje wychowawcze, sytuacja materialna, miejsca zamieszkania, i wiek dziecka) będą harmonijnie wychowywać dziecko i zgodnie z jego dobrem sprawować pieczę naprzemienną. W doktrynie opinie o podstawie, zasadności orzekania o pieczy naprzemiennej i o ewentualnych sposobach jej kształtowania są rozbieżne.
Słowa kluczowe: władza rodzicielska, piecza naprzemienna, dobro dziecka, porozumienie rodziców, orzeczenie sądu, prawo rodzinne
Maria Baranowska-Bolesta
assistant in the Department of Civil Law, Faculty of Law and Administration, Maria Curie-Skłodowska University in Lublin, legal counsel, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0880-0964
Joint physical custody of a child – selected issues
The article addresses selected issues of joint physical custody of a child. The objective of this article is to establish the admissibility and premises for adjudicating on joint physical custody and to evaluate the development of joint physical custody taking into account the child’s right to be raised by both parents and the principles of the child’s best interests and the equality of the parents. The Family and Guardianship Code, which regulates the rules and premises of parental authority exercised jointly by both parents who are separated, does not directly provide for the admissibility of joint physical custody of a child. However, Articles 58 and 107 of the Family and Guardianship Code can constitute the legal basis for the solution in question. This is a special case when both parents are given full parental authority. A necessary condition for adjudicating on joint physical custody is the establishment that the child’s best interests are not infringed or jeopardized. Therefore, whether the parents are able to reach an agreement on the method of exercising parental authority and on keeping contact with the child and whether in the current factual circumstances (such as their personal parenting predispositions, financial standing, place of residence and the child’s age) they are able to raise the child in harmony and to exercise joint physical custody in accordance with the child’s best interests must be established. The legal doctrine presents divergent views about the basis and legitimacy of adjudication on joint physical custody and the possible ways in which it is formed.
Keywords: parental authority, joint physical custody, a child’s best interests, parenting agreement, judicial decision, family law
Bibliografia / References
Andrzejewski M., Piecza naprzemienna – między formalną dopuszczalnością a merytoryczną zasadnością jej orzekania [w:] Rodzina w sytuacji okołorozwodowej. Współczesne dylematy psychologiczne i prawne, red. A. Czerederecka, Kraków 2018.
Andrzejewski M., Relacja rodzice i inne osoby dorosłe a dzieci w świetle nowych przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego i niektórych innych ustaw (wybrane problemy), „Acta Iuris Stetinensis” 2014/6.
Andrzejewski M., Wokół Projektu Kodeksu Rodzinnego przedłożonego w lipcu 2018 r. przez Rzecznika Praw Dziecka, „Prawo w Działaniu” 2019/40.
Błażek M., Lewandowska-Walter A., Rozwód jako proces. Perspektywa dorosłych i dzieci, Warszawa 2017.
Ciepła H., Nowelizacje kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z komentarzem, Warszawa 2010.
Czech B. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Piasecki, Warszawa 2011.
Czerederecka A., Izolowanie dziecka od drugiego z rodziców po ich rozstaniu [w:] Rodzina w sytuacji okołorozwodowej. Współczesne dylematy psychologiczne i prawne, red. A. Czerederecka, Kraków 2018.
Czerederecka A., Opieka (piecza) naprzemienna – wielogłos [w:] Rodzina w sytuacji okołorozwodowej. Współczesne dylematy psychologiczne i prawne, red. A. Czerederecka, Kraków 2018.
Domański M., Model pieczy naprzemiennej jako rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej w wyroku rozwodowym (na tle nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z 25.06.2015 r., „Przegląd Sądowy” 2017/7–8.
Domański M., Orzekanie o pieczy naprzemiennej w wyrokach rozwodowych, „Prawo w Działaniu” 2016/25.
Domański M., Rozstrzygnięcie w wyroku rozwodowym o miejscu pobytu dziecka, „Przegląd Sądowy” 2016/11–12.
Gajda J. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.
Haak H., Haak-Trzuskawska A., Pokrewieństwo i powinowactwo (pochodzenie dziecka, stosunki między rodzicami a dziećmi, przysposobienie). Komentarz do art. 617–127 KRO oraz związanych z nimi regulacji KPC (art. 453–458, 579–589), Warszawa 2019.
Haak H., Haak-Trzuskawska A., Rozwód i separacja. Komentarz do art. 55–61⁶ KRO oraz związanych z nimi regulacji KPC (art. 7, 17, 41, 47, 66, 98, 100–102, 117, 177, 187, 193, 201, 203, 204, 2054, 232, 316–317, 366–367, 400, 425–446, 509, 510–511, 5112, 516, 520, 5671–5675), Warszawa 2020.
i problemy wynikające z takiego rozstrzygnięcia sądu [w:] Przyszłość rodziny w UE. Doświadczenie różnych rozwiązań prawnych i podstawowe problemy współczesnych rodzin, Warszawa 2017.
Ignaczewski J. [w:] Władza rodzicielska i kontakty z dzieckiem. Komentarz, red. J. Ignaczewski, Warszawa 2019.
Ignaczewski J., Rucińska-Sech E. [w:] Rozwód i separacja. Komentarz, red. J. Ignaczewski, Warszawa 2021.
Justyński T., W sprawie tzw. opieki naprzemiennej, „Rodzina i Prawo” 2011/19.
Kosińska-Wiercińska J., Władza rodzicielska nad małoletnim dzieckiem w razie rozwodu rodziców na tle prawa amerykańskiego, „Rodzina i Prawo” 2011/19.
Kujawa M., Jezierski K., Wspólne rodzicielstwo po rozwodzie – psychologiczne aspekty opieki naprzemiennej [w:] Standardy opiniowania psychologicznego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych, red. A. Czerederecka, Kraków 2016.
Łukasiewicz J., Obowiązek alimentacyjny przy pieczy naprzemiennej, „Monitor Prawniczy” 2018/7.
Łukasiewicz J., Problemy praktyczne związane z instytucją pieczy naprzemiennej, „Forum prawnicze” 2018/2.
Nazar M. [w:] J. Ignatowicz, M. Nazar, Prawo rodzinne, Warszawa 2016.
Nazar M., Projekt kodeksu rodzinnego i postulaty gałęziowego wyodrębnienia prawa rodzinnego, „Przegląd Sądowy” 2019/7–8.
Pawliczak J. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz. Przepisy wprowadzające KRO, red. K. Osajda, t. 5, Warszawa 2017.
Smyczyński T., Andrzejewski M., Prawo rodzinne i opiekuńcze, Warszawa 2020.
Stojanowska W. [w:] Nowelizacja prawa rodzinnego na podstawie ustaw z 6 listopada 2008 r. i 10 czerwca 2010 r. Analiza. Wykładnia. Komentarz, red. W. Stojanowska, Warszawa 2011.
Stojanowska W. [w:] System prawa prywatnego, red. Z. Radwański, t. 11, Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. T. Smyczyński, Warszawa 2014.
Stojanowska W., „Porozumienie” rodziców jako przesłanka pozostawienia im obojgu władzy rodzicielskiej po rozwodzie. Wybrane zagadnienia, „Acta Iuris Stetinensis” 2014/6.
Stojanowska W., Dobro dziecka a dobro rodziców [w:] Granice prawa. Księga jubileuszowa Profesora Andrzeja Siemaszki, red. P. Ostaszewski, K. Buczkowski, Warszawa 2020.
Stojanowska W., Pozostawienie władzy rodzicielskiej obojgu rozwiedzionym rodzicom
Stojanowska W., Prawo dziecka do wychowania się w środowisku rodzinnym przewidziane w Konwencji o prawach dziecka (artykuł recenzyjny), „Państwo i Prawo” 2019/1.
Szczekala A., Sposoby kształtowania władzy rodzicielskiej nad wspólnym dzieckiem rozwodzących się małżonków (zagadnienia wybrane) [w:] Prawo cywilne – stanowienie, wykładnia i stosowanie. Księga pamiątkowa dla uczczenia setnej rocznicy urodzin Profesora Jerzego Ignatowicza, red. M. Nazar, Lublin 2015.
Wysocka-Bar A., Odpowiedzialność rodzicielska w pracach Komisji europejskiego prawa rodzinnego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2018/3.
Wysocka-Bar A., Prawo rozwodowe w pracach Komisji Europejskiego Prawa Rodzinnego (CELF), „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2019/2.
Zegadło R., Miejsce zamieszkania, miejsce pobytu, miejsce zwykłego (stałego) pobytu dziecka oraz piecza naprzemienna, „Rodzina i Prawo” 2011/17–18.
dr Dominika Bek
adiunkt badawczo-dydaktyczny w Instytucie Nauk Prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Śląski w Katowicach; mediatorka Śląskiego Centrum Arbitrażu i Mediacji, redaktor naczelna czasopisma naukowego „Forum Polityki Kryminalnej”, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4560-808X
O czynnej napaści ze skutkiem w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu funkcjonariusza publicznego
Artykuł podejmuje temat czynnej napaści ze skutkiem w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej stypizowanej w art. 223 § 2 Kodeksu karnego (k.k.). Tekst prezentuje wszechstronną interpretację przepisu. Autorka koncentruje się na tych aspektach omawianej regulacji, które budzą najpoważniejsze kontrowersje w literaturze i praktyce orzeczniczej. Szczególną uwagę poświęca stronie podmiotowej występku i relacji pomiędzy typami czynów ujętymi w obydwu paragrafach art. 223 k.k. W analizie wykorzystuje przede wszystkim narzędzia wykładni językowej i celowościowej. Rozczarowujące efekty wykładni sprawiają, że zasadnicza część opracowania poświęcona jest rekonstrukcji stanu prawnego po hipotetycznym uchyleniu art. 223 § 2 k.k. Przeprowadzony proces myślowy pozwala uchwycić pewne braki w zakresie karnoprawnej ochrony funkcjonariuszy publicznych. Rozważania zwieńczone są propozycją nowelizacji art. 223 § 2 k.k. w sposób, który wypełniałby dostrzeżoną lukę.
Słowa kluczowe: czynna napaść, funkcjonariusz publiczny, ciężki uszczerbek na zdrowiu, skutek, następstwo
Dr Dominika Bek
research and lecturing assistant professor at the Institute of Legal Studies, Faculty of Law and Administration, University of Silesia in Katowice; mediator of the Silesian Centre for Arbitration and Mediation, editor-in-chief of the academic journal ‘Criminal Policy Forum’, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4560-808X
Active assault on a public officer with the effect of grievous bodily harm
The article addresses the subject of an active assault on a public official or a person called upon to assist him with the effect of grievous bodily harm, as stipulated in Article 223 § 2 of the Polish Penal Code. It presents a comprehensive interpretation of the provision. The author focuses on those aspects of this regulation which arouse the most serious controversies in the literature and adjudicating practice. She draws particular attention to the subjective side of the offence and the relationship between the types of acts included in both paragraphs of Article 223 of the Polish Penal Code. She primarily uses the tools of linguistic and purposive interpretation in her analysis. The disappointing results of the interpretation mean that the main body of the article is devoted to the reconstruction of the legal status after the hypothetical repeal of Article 223 § 2 of the Polish Penal Code. The thought process enables certain shortcomings in the criminal law protection of public officials to be captured. The considerations end with a proposal of an amendment to Article 223 § 2 of the Polish Penal Code so that it fills the gap that has been found.
Keywords: active assault, public official, grievous bodily harm, effect, consequence
Bibliografia / References
Barczak-Oplustil A., Iwański M. [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. 2, cz. 2, Komentarz do art. 212–277d, red. W. Wróbel, A. Zoll, LEX 2017.
Długosz J. [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. 1, Komentarz. Art. 117–221, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Legalis 2017.
Giezek J. [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. J. Giezek, LEX 2014.
Górniok O. [w:] Kodeks karny. Komentarz, t. 2, red. A. Wąsek, Gdańsk 2004.
Górniok O., Z problematyki przestępstw przeciwko działalności instytucji państwowych i samorządu terytorialnego, „Prokuratura i Prawo” 2000/5.
Grześkowiak A. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Legalis 2021.
Hałas R. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Legalis 2021.
Królikowski M. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz. Art. 1–116, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Legalis 2021.
Kulik M. [w:] Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, LEX 2021.
Lach A. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, LEX 2020.
Lachowski J. [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. 2, Komentarz. Art. 222–316, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Legalis 2017.
Muszyńska A. [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. J. Giezek, LEX 2014.
Pływaczewski E., Przestępstwo czynnej napaści na funkcjonariusza publicznego, Toruń 1985.
Potulski J., Czynna napaść na funkcjonariusza lub osobę przybraną mu do pomocy [w:] System prawa karnego, t. 8, Przestępstwa przeciwko państwu i dobrom zbiorowym, red. L. Gardocki, Warszawa 2018.
Stefańska B. [w:] Kodeks karny. Komentarz. red. R.A. Stefański, Legalis 2020.
Zoll A. [w:] Kodeks karny. Część ogólna, t. 1, cz. 1, Komentarz do art. 1–52, red. W. Wróbel, A. Zoll, LEX 2016.
dr Janusz Kanarek
Okręgowa Rada Adwokacka w Bydgoszczy, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1229-6753
Wpływ zakazu retroakcji na rezultat sądowej wykładni art. 8 § 1 k.k.s.
Przedmiotem artykułu jest zakaz retroakcji w odniesieniu do zmiany paradygmatu wykładniczego idealnego zbiegu czynów zabronionych, o którym mowa w art. 8 Kodeksu karnego skarbowego, dokonanej uchwałą składu siedmiu sędziów Sądu najwyższego z 24.01.2013 r., I KZP 19/12. Autor reprezentuje pogląd, że do daty podjęcia powyższej uchwały przez najwyższą instancję sądową ukształtowana była linia orzecznicza dopuszczająca reguły wyłączania wielości ocen na styku prawa karnego powszechnego i prawa karnego skarbowego. Konstytucyjna zasada równości wobec prawa, a także zakaz retroakcji, który powinien mieć zastosowanie również w sytuacji zmiany utrwalonej linii orzeczniczej, nakazuje – zdaniem autora – aplikację mechanizmów redukcyjnych do czynów popełnionych przed datą podjęcia przywoływanej uchwały.
Słowa kluczowe: zakaz retroakcji, zmiana utrwalonej linii orzeczniczej, demokratyczne państwo prawne, równość wobec prawa, idealny zbieg czynów zabronionych, mechanizmy redukcyjne
Dr Janusz Kanarek
Regional Bar Council in Bydgoszcz, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1229-6753
Impact of the retroactivity prohibition on the outcome of the judicial interpretation of Article 8 § 1 of the Fiscal Criminal Code
The article discusses the prohibition of retroactivity with respect to the change in the interpretative paradigm of the ideal concurrence of offences, as referred to in Article 8 of the Fiscal Criminal Code, made by a resolution of the bench of seven judges of the Supreme Court of 24 January 2013, I KZP 19/12. The author represents the view that a line of judgments had been formed up to the date of adoption of this resolution by the highest judicial instance allowing for the rules of exclusion of plurality of assessments at the point of interconnect of ordinary criminal law and fiscal criminal law. In the author’s opinion, the constitutional principle of equality before the law, as well as the prohibition of retroactivity, which should also apply to a change in the established line of judgments, requires the application of reduction mechanisms to acts committed before the date of adoption of the said resolution.
Keywords: prohibition of retroactivity, change in the established case law, democratic state governed by the rule of law, equality before the law, ideal concurrence of offences, reduction mechanisms
Bibliografia / References
Artymiak G.J., O konstrukcji zbiegu idealnego – uwagi na tle uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2013 r., (I KZP 19/12), „Wojskowy przegląd Prawniczy” 2015/1.
Cychosz P., Konstytucyjny standard prawa karnego materialnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Kraków 2017.
Duży J., Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 3 lutego 2011 r., sygn. II AKa 476/10, „Prokuratura i Prawo” 2013/5.
Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2007.
Kardas P., Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 8 kwietnia 2009 r., „Palestra” 2010/1–2.
Kardas P., Problem „idealnego zbiegu przestępstw” na tle aktualnego stanu dogmatyki i orzecznictwa [w:] Węzłowe problemy prawa karnego, kryminologii i polityki kryminalnej. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Andrzejowi Markowi, red. V. Konarska-Wrzosek, J. Lachowski, J. Wójcikiewicz, Warszawa 2010.
Kardas P., Zbieg przepisów ustawy w prawie karnym. Analiza teoretyczna, Warszawa 2011.
Kunicka-Michalska B., Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2015.
Łętowska E., Dlaczego i po co pisze się glosy, czyli dwanaście uwag dla debiutujących autorów komentarzy do orzeczeń sądowych, „Monitor Prawniczy” 2005/11.
Matczak M., Imperium tekstu. Prawo jako postulowanie i urzeczywistnianie świata możliwego, Warszawa 2019.
Matczak M., Summa iniuria. O błędzie formalizmu w stosowaniu prawa, Warszawa 2007.
Rams M., Specyfika wykładni prawa karnego w kontekście brzmienia i celu unii europejskiej, Warszawa 2016.
Rychlewska-Hotel A., Zasada nullum crimen sine lege jako wymóg przewidywalności konsekwencji prawnokarnych, Kraków 2017.
Spyra T., Granice wykładni prawa, Warszawa 2006.
Szafaryn B., Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2009 r., w sprawie sygn. Akt IV KK 407/08, „Prokurator” 2009/3–4.
Tarapata Sz., Wykorzystanie koncepcji prawa polegającego na postulowaniu i realizowaniu wizji świata możliwego w wykładni przepisów prawnokarnych [w:] O pojmowaniu prawa i prawoznawstwa. Profesorowi Stanisławowi Czepicie in memoriam, red. E. Cała-Wacinkiewicz, Z. Kuniewicz, B. Kanarek, Warszawa 2021.
Wojciechowski M., Pewność prawa, Gdańsk 2014.
Wróbel W., Zmiana normatywna i zasady intertemporalne w prawie karnym, Kraków 2003.
Zieliński M., Jednolitość wykładni prawa [w:] Jednolitość orzecznictwa w sprawach karnych, red. S. Waltoś, Kraków 1998.
Zoll A., Idea „prawa prawego” a prawo karne, „Przegląd Sądowy” 1992/4.
Zwolińska M., Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 8 kwietnia 2009 r., IV KK 407/08, „Palestra” 2012/3–4.
Żółtek S., Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do art. 1–31, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2010.
prof. dr hab. Mirosław Bączyk
Katedra Prawa Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu; sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5419-6916
Problem stosowania art. 58 § 3 k.c. do czynności prawnych wielostronnych. Umowa gwarancyjna, jej elementy konstrukcyjne i postacie (odszkodowawcza i nieodszkodowawcza). Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 17.09.2021 r., V CSKP 166/21
Pierwszy problem analizowany w glosie to możliwość zastosowania art. 58 § 3 k.c. do czynności prawnych wielostronnych i tzw. czynności prawnych powiązanych. Czynności takie nie mogą być ze sobą utożsamiane, jak to uczynił Sąd Najwyższy. Autor twierdzi, że przepis ten może mieć zastosowanie wprost, a nie tylko per analogiam w razie nieważności części czynności wielostronnej. Druga kwestia to sposób konstruowania „umowy gwarancyjnej w szerokim znaczeniu” przez Sąd Najwyższy. Autor krytykuje takie ujęcie, pomija ono bowiem zasadnicze różnice między np. tzw. gwarancją odszkodowawczą i nieodszkodowawczą (właściwą). Poza tym ujęcie takie ma wątpliwą wartość dogmatyczną i praktyczną w prawie i praktyce polskiej.
Słowa kluczowe: czynności prawne wielostronne i tzw. powiązane, nieważność części czynności wielostronnej, umowa gwarancyjna, postacie umów gwarancyjnych
Professor Dr Hab. Mirosław Bączyk
Department of Civil Law, Faculty of Law and Administration, Nicolaus Copernicus University in Toruń, retired Supreme Court judge. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5419-6916
The problem of applying Article 58 § 3 of the Polish Civil Code to multilateral legal transactions. The guarantee agreement, its structural elements and (compensatory and non-compensatory) forms. Commentary on the judgment of the Supreme Court of 17 September 2021, V CSKP 166/21
The first problem analysed in the commentary is the applicability of Article 58 § 3 of the Polish Civil Code to multilateral legal transactions and so-called related legal transactions. Such activities cannot be equated to each other, as the Supreme Court has done. The author argues that this provision can be applicable directly, not only per analogiam in the event of the invalidity of part of a multilateral act. The next issue is the way in which the Supreme Court construes the ‘guarantee agreement in the broad sense’. The author criticizes this approach, because it ignores the fundamental differences between, for instance, the so-called compensatory and non-compensatory (proper) guarantee. Besides, such an approach is of doubtful dogmatic and practical value in Polish law and practice.
Keywords: multilateral and so-called related legal transactions, invalidity of a part of a multilateral transaction, guarantee agreement, forms of guarantee agreements
Bibliografia / References
Bączyk M., Odpowiedzialność cywilna poręczyciela, Toruń 1982.
Ereciński T. [w:] System prawa procesowego cywilnego, t. 3, Środki zaskarżenia, red. J. Gudowki, Warszawa 2013.
Hoffman J. [w:] Bankrechts-Kommentar, red. K. Langebbucher, D. Bliesener, G. Spindler, München 2013.
Jastrzębski J., Umowa gwarancyjna, Warszawa 2021.
Machnikowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2013.
Olechowski M., Glosa do wyroku SN z 9.11.2006 r., IV CSK 208/06, „Prawo Bankowe” 2008/3.
Sobolewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, red. K. Osajda, Warszawa 2013.
Trzaskowski R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2021.
Michał Olejniczak
aplikant adwokacki, Wielkopolska Izba Adwokacka w Poznaniu, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9562-7425
Odstąpienie od umowy o dzieło na podstawie art. 635 k.c. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 18.09.2019 r., IV CSK 498/18
Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego regulującymi umowę o dzieło zamawiający może odstąpić od umowy na dwa sposoby. Po pierwsze, na podstawie art. 635 k.c., może odstąpić od umowy w przypadku, gdy przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym. W takiej sytuacji zamawiający nie ma obowiązku wyznaczyć przyjmującemu dodatkowy termin na wykonanie dzieła. Po drugie, na podstawie art. 644 k.c., tak długo, jak dzieło nie zostało ukończone, zamawiający ma prawo od umowy odstąpić płacąc wykonawcy umówione wynagrodzenie. W tym przypadku może jednak odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził. Zdaniem autora niniejszej glosy, Sąd Najwyższy trafnie spostrzegł, że z uwagi na ogromną różnicę w konsekwencjach dla zamawiającego, odstąpienia na podstawie art. 635 k.c. nie można automatycznie konwertować w odstąpienie w oparciu o art. 644 k.c. Wszelkie oceny w tej materii powinny być dokonywane po wnikliwej analizy stanu faktycznego, z uwzględnieniem możliwej dodatkowej mobilizacji przyjmującego zamówienie, jak i biorąc pod uwagę intencję odstępującego od umowy.
Słowa kluczowe: umowa o dzieło, odstąpienie od umowy o dzieło, konwersja czynności prawnej, wykładnia oświadczeń woli
Michał Olejniczak
trainee attorney-at-law, Wielkopolska Bar Association in Poznań, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9562-7425
Rescission of a specific task contract under Article 635 of the Polish Civil Code. Commentary on the judgment of the Supreme Court of 18 September 2019, IV CSK 498/18
Pursuant to the provisions of the Polish Civil Code (PCC) regulating specific task contracts, the principal may rescind a contract in one of two ways. Firstly, according to Article 635 PCC, the principal may rescind the contract if the contractor is late starting or completing the work to such an extent that it is unlikely that the contractor will be able to complete it in the agreed time. In such a situation, the principal is not required to give the contractor additional time to complete the work. Secondly, in accordance with Article 644 PCC, as long as the work has not been completed, the principal has the right to rescind the contract by paying the contractor the agreed fee. However, in this case, the principal may deduct what the contractor has saved. According to the author of the commentary, the Supreme Court correctly ruled that rescission based on Article 635 PCC cannot automatically be converted into rescission based on Article 644 PCC, because of the huge difference in consequences for the principal. Any assessments on this should be made after conducting a thorough analysis of the facts, taking into account the possible additional mobilization by the principal, as well as the intention of the rescinding party.
Keywords: specific task contract, rescission of a specific task contract, conversion of a legal transaction, interpretation of declarations of intent
Bibliografia / References
Bralczyk J., Słownik 100 tysięcy potrzebnych słów, Warszawa 2007.
Cecerko M., Cieszyńska B., Darowski T., Michalczyk T., Orkusz M., Pociecha K., Odstąpienie od umowy o roboty budowlane, Warszawa 2020.
Fras M., Habdas M. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 4, Zobowiązania. Część szczególna (art. 535–7649), Warszawa 2018.
Gniewek E., Machnikowski P. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2019.
Gudowski J. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 4, Zobowiązania. Część szczegółowa, Warszawa 2017.
Gutowski M. (red.), Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz do art. 1–352, Warszawa 2018.
Gutowski M. (red.), Kodeks cywilny, t. 3, Komentarz. Art. 627–1088, Warszawa 2019.
Osajda K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3b, Zobowiązania. Część szczegółowa. Ustawa o terminach zapłaty, Warszawa 2017.
Pietrzykowski K. (red.), Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–44910, Warszawa 2020.
Pietrzykowski K. (red.), Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 450–1088. Przepisy wprowadzające, Warszawa 2021.
Radwański Z., Olejniczak A. (red.), System prawa prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2019.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2015.
Załucki M. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2019.
