O wątpliwej operatywności teorii utraconej szansydr Katarzyna Pałka
adiunkt, Zakład Bioetyki i Prawa Medycznego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1522-1255
O wątpliwej operatywności teorii utraconej szansy
W polskiej doktrynie prezentowany jest pogląd, że teoria utraconej szansy powinna zostać wprowadzona do nowego kodeksu cywilnego. Co więcej, niektórzy uważają, że już na gruncie obecnie obowiązujących przepisów można dochodzić rekompensaty za utratę szansy. Zgodnie ze wspomnianą teorią sama utrata szansy na osiągnięcie pozytywnego rezultatu jest uznawana za szkodę. Tak rozumiana szkoda ma być definitywna i rzeczywista, co oznacza, że wymaga się wykazania istnienia szansy w sposób pewny. W artykule podano w wątpliwość operatywność tej koncepcji. Autorka, powołując się na argumentację Lorda Hoffmanna wyrażoną w sprawie Gregg v. Scott, wskazuje, że utrata szansy na wyleczenie jest nieuchwytna i nie może być uznana za szkodę. Jej zdaniem to koncepcja odpowiedzialności proporcjonalnej może okazać się lepszym rozwiązaniem w przypadkach niepewnego związku przyczynowego (zwłaszcza w sprawach błędów medycznych) i dlatego to ona wymaga dalszej analizy w toku prac nad nowym kodeksem cywilnym.
Słowa kluczowe: teoria utraconej szansy, szansa na wyleczenie, odszkodowanie za błąd medyczny, niepewna przyczynowość
Dr Katarzyna Pałka
assistant professor, Department of Bioethics and Medical Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Kraków, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1522-1255
The dubious operability of the theory of a lost opportunity
The Polish legal doctrine presents the view that the theory of a lost opportunity should be introduced into the new Polish Civil Code. Furthermore, some even believe that the compensation for a lost opportunity is already possible under the current Civil Code. According to this theory, a lost opportunity of a better outcome itself is considered damage. That specific damage is supposed to be definitive and real, which means that the certain existence of an opportunity must be proved. The article casts doubt over this concept. The author uses Lord Hoffmann’s arguments expressed in Gregg v Scott to point out that a lost chance of recovery is intangible and cannot be considered damage. According to the author, it is the concept of proportional liability that could prove to better address cases of uncertain causation (especially in medical malpractice lawsuits) and therefore needs further analysis during the work on the new Civil Code.
Keywords: theory of a lost opportunity, chance of recovery, compensation for medical malpractice, uncertain causation
Bibliografia / References
Bagińska E., Kompensacja utraconej szansy – problem związku przyczynowego czy szkody? [w:] Współczesne problemy prawa zobowiązań, red. A. Olejniczak, J. Haberko, A. Pyrzyńska, D. Sokołowska, Warszawa 2015.
Bagińska E., Odpowiedzialność deliktowa w razie niepewności związku przyczynowego. Studium prawnoporównawcze, Toruń 2013.
Bagińska E., O granicach kompensacji szkody niemajątkowej w przyszłym kodeksie cywilnym (uwagi na tle prac Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego), „Państwo i Prawo” 2021/3.
Bieri L., Marty P., The discontinuous nature of the loss of chance system, „Journal of European Tort Law” 2011/2.
Bruer R.S., Loss of a chance as a cause of action in medical malpractice cases, „Missouri Law Review” 1994/4.
Dąbrowa J., Wina jako przesłanka odpowiedzialności cywilnej, Wrocław 1968.
Deutsch E., Allgemeines Haftungsrecht, Köln–Berlin–Bonn–München 1996.
Goldberg J.C.P., Zipursky B.C., Unrealized torts, „Virginia Law Review” 2002/8.
Graziano T.K., ‘All or nothing’ or partial liability in cases of uncertain causation, „European Review of Private Law” 2008/6.
Infantino M., Zervogianni E., Summary and Survey of the Results [w:] Causation in European Tort Law, red. M. Infantino, E. Zervogianni, Cambridge 2017.
Jansen N., The idea of a lost chance, „Oxford Journal of Legal Studies” 1999/2.
Kabza E., Utrata szansy wyleczenia w prawie angielskim, „Prawo i Medycyna” 2010/1.
Krupa-Lipińska K., Związek przyczynowy jako przesłanka odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych, Warszawa 2020.
Miller C., Gregg v. Scott: Loss of chance revisited, „Law, Probability and Risk” 2005/4.
Nesterowicz M., Utrata szansy wyleczenia lub przeżycia w prawie francuskim, „Państwo i Prawo” 2010/3.
Pałka K., Odpowiedzialność częściowa jako remedium na niepewną przyczynowość w sprawach tzw. błędów medycznych, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2021/1.
Perry S.P., Risk, Harm, Responsibility [w:] Philosophical Foundations of Tort Law, red. D.G. Owen, Oxford 1995.
De Raedt Q., Loss of a chance in medical malpractice: A double application, „Journal of European Tort Law” 2013/3.
Sieczych-Drzewiecka A., Szkoda ewentualna i utrata szansy. Granice obowiązku odszkodowawczego, Warszawa 2020.
Strugała R., Dobra i interesy chronione w strukturze czynu niedozwolonego, Warszawa 2019.
Weinrib E.J., Causal uncertainty, „Oxford Journal of Legal Studies” 2016/1.
Wilejczyk M. Problem kompensacji utraconej szansy [w:] Prawo deliktowe wobec nowych technologii, red. P. Machnikowski, Warszawa 2023.
Wilejczyk M., Teorie prawa deliktów, Warszawa 2021.
dr Witold Borysiak
doktor nauk prawnych, adiunkt na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz w Instytucie Wymiaru Sprawiedliwości, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9106-5576
Kilka uwag o zakresie zastosowania przepisów dotyczących odrzucenia spadku w imieniu dziecka bez zezwolenia sądu opiekuńczego
Po wejściu w życie ustawy nowelizującej z 28.07.2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw zaczęła się niespodziewanie wykształcać praktyka niektórych sądów opiekuńczych polegająca na tym, że umarzają one wszczęte przed dniem 15.11.2023 r. przez jednego lub oboje rodziców postępowania, których przedmiotem było wydanie zezwolenia na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem małoletniego dziecka w postaci odrzucenia przez nie spadku (art. 101 § 3 ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy w zw. z art. 1012 ustawy – Kodeks cywilny). Dotyczy to sytuacji, gdy z poczynionych przez te sądy – choćby bardzo generalnych – ustaleń wynika, że potencjalnie spełnione byłyby przesłanki zastosowania art. 101 § 4 k.r.o. Ustawa z 28.07.2023 r. nie zniosła bowiem kognicji sądu opiekuńczego w tym zakresie. Możliwość odrzucenia spadku przez rodziców małoletniego dziecka bez zezwolenia sądu opiekuńczego na podstawie art. 101 § 4 k.r.o. nie oznacza, że rodzice mają taki obowiązek. Wybór tego trybu odrzucenia spadku zależy od wyłącznej woli rodziców. Odmienna praktyka sądów opiekuńczych nie ma żadnych podstaw prawnych w przepisach Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, Kodeksu cywilnego oraz Kodeksu postępowania cywilnego. Sąd opiekuńczy, po wpłynięciu do niego wniosku o wydanie zezwolenia na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego, ma jedynie obowiązek ustalić, czy przed sądem spadku nie toczy się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku, a jeżeli tego nie ustali, powinien wydać zezwolenie na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka.
Słowa kluczowe: prawo spadkowe, odrzucenie spadku, osoba małoletnia, sąd opiekuńczy, zezwolenie sądu opiekuńczego, transgraniczne sprawy spadkowe, regulacja intertemporalna, umorzenie postępowania, zgoda rodzica
Dr Witold Borysiak
assistant professor at the Faculty of Law and Administration, University of Warsaw and at the Institute of Justice, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9106-5576
A few remarks on the extent to which the regulations on the rejection of an inheritance on behalf of a child without the permission of the guardianship court are applicable
After the Act Amending the Civil Code and Certain Other Acts of 28 July 2023 entered into force, a certain group of guardianship courts unexpectedly started to develop a practice by which they discontinue proceedings regarding the performance of an act exceeding normal management of a minor’s assets by rejecting his/her inheritance (Article 101, §3 of the Family and Guardianship Code in conjunction with Article 1012 of the Polish Civil Code), which were initiated by one or both parents before 15 November 2023. This applies to situations in which it arises from even very general findings of the guardianship courts that the prerequisites for applying Article 101, §4 of the Family and Guardianship Code would potentially be satisfied. This is because the Amending Act of 28 July 2023 did not abolish the guardianship court’s jurisdiction in this respect. If the parents of a minor have the possibility of rejecting an inheritance without the guardianship court’s permission under Article 101, §4, this does not mean that the parents are obliged to do so. The choice of this procedure of rejecting an inheritance depends on the sole will of the parents. A different practice of the guardianship courts has no legal basis in the provisions of the Family and Guardianship Code, the Civil Code and the Civil Procedures Code. Upon receiving the request for permission to reject an inheritance on behalf of a minor, the guardianship court is only required to establish whether there are any pending proceedings before the inheritance court to declare that the estate is being acquired and if the guardianship court does not determine this, it should issue permission to reject the inheritance on behalf of the minor.
Keywords: law on succession, rejection of an inheritance, minor, guardianship court, permission of the guardianship court, cross-border succession law cases, intertemporal regulation, discontinuation of court proceedings, the parent’s consent
Bibliografia / References
Bartoszewicz M. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. M. Haczkowska, Warszawa 2014.
Borysiak W., Przyjęcie i odrzucenie spadku przez osoby małoletnie po nowelizacji kodeksu cywilnego oraz kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, „Rejent” 2025/4.
Borysiak W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. serii K. Osajda, red. tomu W. Borysiak, edycja 32, Legalis 2024.
Borysiak W. [w:] Konstytucja RP, t. I, Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Brzozowski A., Kocot W., Skowrońska-Bocian E., Prawo cywilne. Część ogólna, Warszawa 2022.
Domański M., Odrzucenie i przyjęcie spadku w imieniu małoletniego dziecka po nowelizacji z 28.07.2023 r., „Rejent” 2024/4.
Garlicki L. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. III, red. L. Garlicki, Warszawa 2003.
Górniak K., Czasowy zakres zastosowania przepisów umożliwiających odrzucenie spadku w imieniu dziecka bez zezwolenia sądu opiekuńczego, „Krakowski Przegląd Notarialny” 2023/4.
Górniak K., Z problematyki odrzucenia spadku w imieniu dziecka bez zezwolenia sądu opiekuńczego, „Rejent” 2024/11.
Grzegorczyk P., Weitz K. [w:] Konstytucja RP, t. I, Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Holewińska-Łapińska E. [w:] Studia i Analizy Sądu Najwyższego. Przegląd Orzecznictwa za rok 2015, red. J. Kosonoga, Warszawa 2016.
Jasiakiewicz T., Odrzucenie spadku przez rodziców działających w imieniu dziecka. Glosa do uchwały SN z 22.05.2018 r., III CZP 102/17, „Państwo i Prawo” 2022/1.
Justyński T., Rodzicielskie oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku a termin zawity z art. 1015 k.c. Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 22.05.2018 r., III CZP 102/17, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2020/3.
Kłoda M., Zagadnienia prawa międzyczasowego prywatnego. Uwagi na kanwie prac Krzysztofa Mularskiego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2016/3.
Księżak P., Glosa do postanowienia SN z 28.05.2015 r., III CSK 352/14, „Rejent” 2016/3.
Księżak P., Rola sądu opiekuńczego w sprawach spadkowych, „Rodzina i Prawo” 2017/38–39.
Margrave-Jones C.V., Mellows: The Law of Succession, London–Dublin–Edinburgh 1993.
Margoński M., Ustawowe zwolnienie z konieczności uzyskania zezwolenia sądu na odrzucenie przez rodziców spadku w imieniu małoletniego (art. 101 § 4 k.r.o.) – analiza nowego rozwiązania, „Rejent” 2024/4.
Margoński M. [w:] Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. K. Osajda, edycja 3, Legalis 2023.
Matusik G., Glosa do postanowienia SN z 28.05.2015 r., III CSK 352/14, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2016/9, poz. 82.
Mostowik P., Kwestie ogólne międzynarodowego prawa rodzinnego [w:] Międzynarodowe prawo rodzinne. Filiacja. Piecza nad dzieckiem. Alimentacja, red. P. Mostowik, Warszawa 2023.
Oosterhoff A.H., Oosterhoff on Wills and Succession. Text, Commentary and Materials, Toronto 2007.
Osajda K. [w:] Prawo intertemporalne prywatne. Komentarz do przepisów wprowadzających Kodeks cywilny, red. serii K. Osajda, red. tomu W. Borysiak, edycja 10, Legalis 2024.
Pisuliński J., Niektóre problemy związane z terminem do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, „Rejent” 1992/6.
Skowrońska-Bocian E., Prawo spadkowe, Warszawa 2024.
Skowrońska-Bocian E., Zmiany w prawie spadkowym. Komentarz, Warszawa 2024.
Sloan B., Borkowski’s Law of Successions, Oxford 2017.
Słyk J. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. serii K. Osajda, red. tomu M. Domański, J. Słyk, edycja 11, Legalis 2024.
Stempniak A. [w:] Komentarze Prawa Prywatnego, t. IVB, Prawo i postępowanie spadkowe. Komentarz. Kodeks postępowania cywilnego (art. 627–691 KPC), Rozporządzenie spadkowe nr 650/2012 (art. 1, 20–38, 62–63, 69, 75, 83–84), Konwencja haska z 5.10.1961 r. (art. 1–12), Prawo prywatne międzynarodowe (art. 64–66a PrPrywM), Prawo o notariacie (art. 95a–95y PrNot), Prawo bankowe (art. 56, 56a, 59a, 59b, 92ba–92bd, 111c PrBank), red. K. Osajda, Warszawa 2018.
Żok K. [w:] Kodeks cywilny, t. III, Komentarz. Art. 627–1088, red. M. Gutowski, Warszawa 2022.
dr Mateusz Zygmunt
asesor Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0009-0005-0508-6901
Uprawdopodobnienie w procesie cywilnym
Zagadnienie uprawdopodobnienia pojawia się dość często w praktyce stosowania prawa. Wobec braku wyraźnej definicji ustawowej przedstawiane są rozmaite stanowiska, kiedy należy ocenić fakt jako uprawdopodobniony. Istnieją też znaczne rozbieżności co do tego, w jaki sposób działa uprawdopodobnienie w procesie sądowym oraz jaki jest zakres jego zastosowania. Poglądy doktryny na badany temat można podzielić na trzy grupy, które wyraźnie się od siebie różnią. Autor dokonuje ich kompleksowej analizy, a także uzupełnia rozważania doktryny i przedstawia argumentację za uznaniem jednej z funkcjonujących koncepcji. Istnieją bowiem ważkie argumenty za przyjęciem, że uprawdopodobnienie to jedynie obniżony względem podstawowego stopień dowodu. Ten niższy stopień dowodu został dopuszczony przez ustawodawcę w enumeratywnie wymienionych przypadkach. Wbrew powszechnym poglądom może on dotyczyć zarówno faktów pobocznych, jak i faktu głównego w procesie.
Słowa kluczowe: uprawdopodobnienie, dowód, stopień dowodu, postępowanie dowodowe, uproszczenia dowodowe
Dr Mateusz Zygmunt
assessor of the District for Warszawa Praga-Południe in Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0009-0005-0508-6901
Substantiation in civil proceedings
The issue of substantiation appears quite frequently in the practice of applying the law. In the absence of a clear statutory definition, various views are expressed as to when a fact should be considered substantiated. There are also significant differences as to how substantiation works in court proceedings, as well as the extent to which it is applied. The views of the legal doctrine can be divided into three groups, which clearly differ from each other. The author presents a comprehensive analysis of these views and supplements the considerations in the legal doctrine, presenting arguments in favour of accepting one of these concepts. There are strong arguments for accepting that substantiation is only reduced with respect to the basic level of proof. The legislator admitted this lower level of proof in the cases listed. Contrary to popular belief, this could apply to both secondary facts and the main fact in the proceedings.
Keywords: substantiation, proof, level of proof, proceedings on the taking of evidence, simplification proceedings on the taking of evidence
Bibliografia / References
Bagińska E., Odpowiedzialność deliktowa w razie niepewności związku przyczynowego, Toruń 2013.
Berutowicz W., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 1984.
Cieślak M., Zagadnienia dowodowe w procesie karnym, t. I, Warszawa 1955.
Gil I., Istota uprawdopodobnienia [w:] System Postępowania Cywilnego, t. 2, Dowody w postępowaniu cywilnym, red. Ł. Błaszczak, Warszawa 2021.
Hroboni J., O uprawdopodobnieniu, „Czasopismo Sędziowskie” 1934/2.
Iżykowski M., Charakterystyka prawna uprawdopodobnienia w postępowaniu cywilnym, „Nowe Prawo” 1980/3.
Jaśkiewicz J., Poznanie faktów w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2013.
Kmiecik R., Prawo dowodowe. Zarys wykładu, Warszawa 2008.
Kmiecik R., Subsydiarne sposoby ustalenia okoliczności faktycznych w ogólnym postępowaniu administracyjnym, „Przegląd Sądowy” 2019/5.
Kruszelnicki Ś., Kodeks postępowania cywilnego. Część I. Art. 1–507 z komentarzem, Poznań 1938.
Miszewski W., Proces cywilny w zarysie. Część pierwsza, Warszawa–Łódź 1946.
Pawelec S., Udowodnienie oraz surogaty udowodnienia [w:] System Prawa Karnego Procesowego, red. nacz. P. Hofmański, t. VIII, Dowody, cz. 1, red. J. Skorupka, Warszawa 2019.
Resich Z. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. I, red. Z. Resich, W. Siedlecki, Warszawa 1975.
Rylski P., Stopień dowodu w postępowaniu cywilnym – zagadnienia podstawowe, „Polski Proces Cywilny” 2016/3.
Sawczuk M., Wznowienie postępowania cywilnego, Warszawa 1970.
Siedlecki W., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 1987.
Siedlecki W. [w:] J. Jodłowski, W. Siedlecki, Postępowanie cywilne. Część ogólna, Warszawa 1958.
Wiśniewski T., Przebieg procesu cywilnego, Warszawa 2009.
Karolina Badurowicz
asystent, Katedra Postępowania Cywilnego i Międzynarodowego Prawa Handlowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, radca prawny, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8329-5275
Dowód „na odległość” – kilka uwag o ewolucji art. 235 k.p.c.
Postępujący rozwój technologiczny wpływa na każdą sferę życia, a tym samym na procesy sądowe. Ustawodawca, zauważając bezdyskusyjną cyfryzację społeczeństwa, stara się dostosować przepisy ustawy procesowej tak, aby nie tylko odpowiadały realiom, lecz także wykorzystywały dobrodziejstwo technologiczne w zakresie np. skutecznego kontaktu między sądem a stronami postępowania. Przyjęcie takiego założenia co do rewizji przepisów procesowych ma w sposób bezpośredni zrealizować – podnoszone w orzecznictwie i nauce – postulaty dotyczące usprawnienia procesów sądowych. Co ważne, przedmiotowe modyfikacje w zakresie procedury cywilnej dotyczą zarówno przepisów nowo wprowadzanych do Kodeksu postępowania cywilnego, jak i regulacji już obowiązujących. Przepisem, który w toku kolejnych nowelizacji uległ modyfikacji i „unowocześnieniu”, jest art. 235 k.p.c. Regulacja ta, początkowo określająca wyłącznie dopuszczalne wyjątki od zasady bezpośredniości rozumianej jako wymóg styczności sądu orzekającego z materiałem dowodowym sprawy, z czasem zyskała unormowanie pozwalające na przeprowadzenie dowodu w sposób zdalny. Przedstawione uwagi skłaniają do podjęcia analizy, w jakim zakresie doszło do zmiany art. 235 k.p.c. z perspektywy jego kolejnych nowelizacji.
Słowa kluczowe: procedura cywilna, postępowanie dowodowe, dowody przeprowadzane zdalnie, rozprawy zdalne
Karolina Badurowicz
assistant, Department of Civil Proceedings and International Commercial Law, Faculty of Law and Administration, Maria Curie-Skłodowska University in Lublin, legal counsel, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8329-5275
'Remote’ evidence – a few comments on the evolution of Article 235 of the Civil Procedures Code
Progressing technological development is affecting every sphere of life, and therefore also judicial processes. The legislator has noticed the undisputed digitization of society and is trying to adjust the provisions of procedural law so that they not only reflect reality, but also take advantage of the technological benefits, for example, with regard to effective contact between the court and the parties to the proceedings. The acceptance of such an assumption regarding the revision of the procedural regulations is intended to directly implement the proposals raised in judgments and the academia for streamlining judicial processes. Importantly, the modifications in question regarding the civil procedure not only apply to the provisions that have been newly introduced into the Civil Procedures Code, but also the regulations already in force. A provision that has been modified and ‘modernized’ in successive amendments is Article 235 of the Civil Procedures Code. This regulation, which initially defined only permissible exceptions to the principle of directness, understood as the requirement for the adjudicating court to have contact with the evidence in the case, has also gained a norm over time enabling evidence to be taken remotely. These comments inspire the analysis of the extent to which Article 235 of the Civil Procedures Code has been amended from the point of view of its successive amendments.
Keywords: civil procedure, taking of evidence, remote taking of evidence, remote hearings
Bibliografia / References
Budniak-Rogala A., Przeprowadzenie dowodu za pomocą środków porozumiewania się na odległość na zasadzie art. 235 § 2 k.p.c. a realizacja zasady bezpośredniości – uwagi w kontekście nowelizacji KPC z 10.07.2015 r. – część 1, „Prawo Mediów Elektronicznych” 2017/2.
Budniak-Rogala A., Przeprowadzenie dowodu za pomocą środków porozumiewania się na odległość na zasadzie art. 235 § 2 k.p.c. a realizacja zasady bezpośredniości – uwagi w kontekście nowelizacji KPC z 10.07.2015 r. – część 2, „Prawo Mediów Elektronicznych” 2017/3.
Ereciński T. [w:] Postępowanie dowodowe. Komentarz do art. 227–315 k.p.c., red. T. Ereciński, M. Dziurda, Warszawa 2024.
Flaga-Gieruszyńska K. [w:] K. Flaga-Gieruszyńska, A. Zieliński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Legalis 2024.
Gołaczyński J., Zalesińska A., Nowe technologie w sądach na przykładzie wideokonferencji i składania pism procesowych i doręczeń elektronicznych w dobie pandemii COVID-19, „Monitor Prawniczy” 2020/12.
Góra-Błaszczykowska A. [w:] Dowody w postępowaniu cywilnym, red. Ł. Błaszczak, K. Markiewicz, E. Rudkowska-Ząbczyk, Warszawa 2010.
Górski K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. I, Komentarz. Art. 1–45816, red. T. Szanciło, Warszawa 2023.
Jaślikowski M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. nacz. P. Rylski, cz. III red. A. Olaś, Legalis 2023.
Klimas K. [w:] E-Sąd. E-doręczenia, rozprawy zdalne, systemy teleinformatyczne w sądownictwie. Komentarz praktyczny, red. J. Gołaczyński, A. Zalesińska, Warszawa 2024.
Kościółek A., Elektroniczne czynności procesowe w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 2012.
Kościółek A., Informatyzacja czynności dowodowych w postępowaniu cywilnym, „Acta Universitatis Wratislaviensis, Przegląd Prawa i Administracji” 2010/LXXXII.
Markiewicz K., Informatyzacja postępowania cywilnego – de lege lata i de lege ferenda [w:] Postępowanie rozpoznawcze w przyszłym Kodeksie postępowania cywilnego, red. K. Markiewicz, A. Torbus, Warszawa 2014.
Rodziewicz P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, Legalis 2024.
Turczyn A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 1–50539, t. I, red. O.M. Piaskowska, LEX 2024.
Waśkowski E., System procesu cywilnego, I. Wstęp teoretyczny. Zasady racjonalnego ustroju sądów i procesu cywilnego, Wilno 1932.
Małgorzata Roj
doktorantka, Szkoła Doktorska Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5985-4236
O obiektywizacji przestępstwa, czyli pojęcie przestępstwa, zbrodni oraz występku w świetle art. 4421 § 2 k.c.
W treści art. 4421 § 2 ustawy – Kodeks cywilny polski ustawodawca posłużył się karnoprawnymi pojęciami przestępstwa, zbrodni oraz występku. Analiza orzecznictwa Sądu Najwyższego skłania do konkluzji, że w procesie wykładni wskazanej regulacji pojęciom tym nadawane jest odmienne znaczenie niż w prawie karnym. Artykuł wskazuje, w jaki sposób w orzecznictwie oraz doktrynie rozumiane są pojęcia przestępstwa, zbrodni oraz występku na tle art. 4421 § 2 k.c., ze szczególnym uwzględnieniem zjawiska obiektywizacji przestępstwa. Na tle uzyskanych wniosków autorka przedstawia postulaty de lege ferenda.
Słowa kluczowe: przestępstwo, obiektywizacja, prawo cywilne
Małgorzata Roj
doctoral student, Doctoral School at the University of Silesia in Katowice, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5985-4236
The objectivization of a crime, namely the concept of crime, felony and misdemeanour in the light of Article 4421, § 2 of the Polish Civil Code
The Polish legislator used the criminal law concepts of crime, felony and misdemeanour in Article 4421, §2 of the Civil Code. The analysis of the case law of the Supreme Court leads to the conclusion that these concepts are given a different meaning than in criminal law during the process of interpreting this regulation. This article presents how the concepts of crime, felony and misdemeanour are understood in judgments and the legal doctrine in the light of Article 4421, §2 of the Civil Code, with particular emphasis on the phenomenon of objectivization of a crime. The author also presents de lege ferenda postulates in the light of the conclusions drawn.
Keywords: crime, objectivization, civil law
Bibliografia / References
Barczak-Oplustil A., Sporne zagadnienia istoty winy w prawie karnym. Zarys problemu, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2005/2.
Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2017.
Jakubecki A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. I, Artykuły 1–366, red. T. Wiśniewski, LEX 2021.
Kaliński M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2009.
Kordasiewicz B. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, Warszawa 2002.
Lachowski J. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, LEX 2023.
Lachowski J. [w:] System Prawa Karnego, t. 3, Nauka o przestępstwie. Zasady odpowiedzialności, red. R. Dębski, Warszawa 2017.
Piaskowska O.M., Termin przedawnienia dla biegu roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym w razie umorzenia postępowania karnego ze względu na niepoczytalność sprawcy (uwagi na tle art. 4421 § 2 k.c.), „Przegląd Sądowy” 2018/6.
Skowrońska-Bocian E. [w:] Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga czwarta. Spadki, red. E. Skowrońska-Bocian, LEX 2011.
Zawiejski P. [w:] Prawo karne. Część ogólna, szczególna i wojskowa, red. T. Dukiet-Nagórska, O. Sitarz, Warszawa 2020.
Zoll A., Czy nieletniość jest okolicznością wyłączającą winę [w:] W kręgu prawa nieletnich. Księga pamiątkowa ku czci Profesor Marianny Korcyl-Wolskiej, red. P. Hofmański, S. Waltoś, Warszawa 2009.
Zoll A. [w:] Kodeks karny. Część ogólna, t. I, cz. I, Komentarz do art. 1–52, red. W. Wróbel, A. Zoll, LEX 2016.
Wiktoria Wojtowicz
studentka V roku, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki, Polska
ORCID: https://orcid.org/0009-0001-4981-078X
Szczególna ochrona świadka z zaburzeniami w trybie art. 185e k.p.k.
Celem artykułu jest dokonanie analizy dodanego do Kodeksu postępowania karnego, wskutek implementacji aktów prawa międzynarodowego, specjalnego trybu ochronnego przesłuchania świadka z zaburzeniami psychicznymi, rozwojowymi, zakłóceniami zdolności postrzegania lub odtwarzania postrzeżeń przy udziale biegłego psychologa. Norma ta rozszerzyła istniejący katalog trybów przesłuchania świadków ze specjalnymi potrzebami z art. 185a–185c k.p.k. Autorka przybliża przesłanki zastosowania czynności z art. 185e k.p.k. oraz jej przebieg. Analizuje wpływ ograniczenia przez normę kręgu osób, które mogą wziąć udział w przesłuchaniu, na prawo do obrony oskarżonego oraz konieczność dodania przypadku obrońcy ad hoc do czynności, co stanowiłoby o systemowej spójności nowej normy. Na zakończenie dokonuje analizy porównawczej omawianego przepisu z istniejącym już trybem przesłuchania świadka z zaburzeniami z art. 192 § 2 k.p.k.
Słowa kluczowe: świadek, przesłuchanie, świadek z zaburzeniami, biegły psycholog, prawo do obrony, wiarygodność świadka
Wiktoria Wojtowicz
5th year student, Faculty of Law and Administration, University of Łódź, Poland
ORCID: https://orcid.org/0009-0001-4981-078X
Special protection of a witness with disorders under Article 185e of the Criminal Procedures Code
The objective of this article is to analyse the special protective procedure of examining a witness with mental, developmental disorders or disturbances in the ability to perceive or recall perceptions, conducted with the participation of a court expert psychologist, which was introduced into the Criminal Procedures Code as a result of the implementation of acts of international law. This provision expanded the existing list of procedures for examining witnesses with special needs under Articles 185a–185c of the Civil Procedures Code. The author outlines the premises for applying the measures arising from Article 185e, as well as the course of such proceedings. She also analyses the impact of limiting the number of people allowed to participate in the examination on the defendant’s right to a defence, as well as the need to introduce an ad hoc defence attorney to the activities to ensure the systemic coherence of the newly implemented provision. Finally, the author compares this provision with the existing procedure of examining a witness with disorders under Article 192, § 2 of the Criminal Procedures Code.
Keywords: witness, examination, witness with disorders, court expert psychologist, the right to a defence, credibility of the witness
Bibliografia / References
Błoński M., Zeznania świadka [w:] Postępowanie karne, red. D. Świecki, Warszawa 2023.
Bojanowski T., Wielec M., Przesłuchanie świadka w procesie karnym w trybie art. 185e Kodeksu postępowania karnego, „Prawo w Działaniu. Sprawy Karne” 2024/57.
Eichstaedt K. [w:] B. Augustyniak, K. Eichstaedt, M. Kurowski, D. Świecki, Kodeks postępowania karnego. Komentarz aktualizowany, t. I, red. D. Świecki, LEX 2024.
Encyklopedia PWN, hasło: Psychiczne zaburzenia, https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/psychiczne-zaburzenia;3964123.html (dostęp: 9.04.2025 r.).
Gadomska-Radel A., Przesłuchanie dziecka jako ofiary i świadka przestępstwa w procesie karnym, Warszawa 2015.
Kąkol C., Glosa do postanowienia SN z 24.10.2010 r. [30.09.2010 r.], I KZP 21/10, LEX 2011.
Koper R., Czynności ujawniające dowody [w:] System Prawa Karnego Procesowego, red. nacz. P. Hofmański, t. VIII, cz. 4, Dowody, red. J. Skorupka, Warszawa 2019.
Krysiak M.P., Przesłuchanie świadka, Szczytno 2008.
Kulesza C. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. K. Dudka, Warszawa 2023.
Kurowski M. [w:] B. Augustyniak, K. Eichstaedt, M. Kurowski, D. Świecki, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. I, Art. 1–424, red. D. Świecki, Warszawa 2024.
Kurowski M. [w:] B. Augustyniak, K. Eichstaedt, M. Kurowski, D. Świecki, Kodeks postępowania karnego. Komentarz aktualizowany, t. I, red. D. Świecki, LEX 2024.
Misztal P., Przesłuchanie świadka z udziałem biegłego lekarza lub biegłego psychologa w trybie art. 192 § 2 k.p.k. Aspekty karnoprawne [w:] Rola biegłych we współczesnych postępowaniach sądowych, red. D. Gil, P. Rogowski, Lublin 2019.
Słownik języka polskiego PWN, hasło: Odtwarzanie, https://sjp.pwn.pl/szukaj/odtwarzanie.html (dostęp: 9.04.2025 r.).
Słownik języka polskiego PWN, hasło: Postrzeganie, https://sjp.pwn.pl/szukaj/postrzeganie.html (dostęp: 9.04.2025 r.).
Sychta K. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Zagrodnik, Warszawa 2024.
Przemysław Kolanek
student V roku, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Polska
ORCID: https://orcid.org/0009-0006-5973-3067
Odpowiedzialność za szkody powstałe po wypowiedzeniu umowy ze świadczeniem ciągłym
Przedmiotem artykułu jest wpływ wypowiedzenia zobowiązania ciągłego na obowiązek naprawy szkody powstałej po wypowiedzeniu, przedstawiony na przykładzie orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, I AGa 83/20. Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzono, że: po pierwsze, nie można przyjąć, żeby wypowiedzenie umowy z powodu zwłoki pozbawiało ochrony interes wierzyciela w wykonaniu zobowiązania. Po drugie, sąd w omawianym orzeczeniu nieprawidłowo uznał, że wypowiedzenie przerwało normalność związku przyczynowego. Fakt, że to działanie wynajmującego doprowadziło bezpośrednio do powstania stanu niewykonania zobowiązania, nie wpływa na adekwatność powiązania kazualnego. Możliwe jest natomiast obciążenie wierzyciela częścią szkody w ramach konstrukcji przyczynienia się. Po trzecie, przyczynienie się do szkody zakłada, że wynajmujący naruszył powinność jej minimalizacji. W razie niewykonania zobowiązania treść tej powinności jest wyznaczana przez pojęcie transakcji zastępczej. Poszkodowany naruszy powinność minimalizacji szkody, jeżeli po złożeniu wypowiedzenia nie podejmie rozsądnych starań w celu zawarcia nowej umowy na warunkach rynkowych.
Słowa kluczowe: wypowiedzenie umowy, zwłoka, najem, utracone korzyści, transakcja zastępcza, przyczynienie się poszkodowanego do szkody
Przemysław Kolanek
5th year student, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0009-0006-5973-3067
Liability for damage arising after the termination of a contract for a continuous performance
The article presents the impact of the termination of a contract for a continuous performance on the obligation to remedy the losses incurred after its termination using the example of the judgment of the Court of Appeal in Poznań of 12 August 2021, I AGa 83/20. Based on the analysis, it is concluded that, firstly, it cannot be accepted that the termination of a contract as a result of arrears does not deprive the creditor of the protection of his interest in the performance of the obligation. Secondly, in this judgment, the court incorrectly accepted that the termination breached the normality of the causal relationship. The fact that the lessor’s actions led directly to the failure to perform the obligation does not affect the adequacy of the causal link. However, part of the damage may be attributed to the creditor through the structure of contributory negligence. Thirdly, contributory negligence assumes that the lessor failed to perform his duty to minimize the damage. In the case of a failure to perform, this duty is established by the notion of a substitute transaction. The injured party breaches this duty if it did not take reasonable steps to conclude a new contract on market conditions after the notice of termination was given.
Keywords: termination of a contract, arrears, lease, lost benefits, substitute transaction, contributory negligence
Bibliografia / References
Banaszczyk Z. [w:] Kodeks cywilny, t. I, Komentarz. Art. 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.
Bieber H.-J. [w:] Münchener Kommentar BGB. Band 5. Schuldrecht – Besonderer Teil II, red. M. Henssler, W. Krüger, München 2023.
Borysiak W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. serii K. Osajda, red. tomu W. Borysiak, Legalis 2024.
Brand O. [w:] BeckOGK, red. B. Gsell, W. Krüger, S. Lorenz, C. Reymann, stan prawny: 1.03.2022 r., beck-online.
Ernst W. [w:] Münchener Kommentar BGB. Band 2. Schuldrecht – Allgemeiner Teil I, red. W. Krüger, München 2022.
Fikentscher W., Heinemann A., Schuldrecht. Allgemeiner und Besonderer Teil, Berlin–Boston 2017.
Gaier R. [w:] Münchener Kommentar BGB. Band 3. Schuldrecht – Allgemeiner Teil II, red. W. Krüger, München 2022.
Gutowski M. [w:] Kodeks cywilny, t. II, Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2022.
Huber P. [w:] Münchener Kommentar BGB. Band 4/1. Schuldrecht – Besonderer Teil I/1, red. H. Oetker, München 2024.
Jastrzębski J. [w:] A. Brzozowski, J. Jastrzębski, M. Kaliński, E. Skowrońska-Bocian, Zobowiązania. Część ogólna, Warszawa 2021.
Jastrzębski J., Kara umowna, Warszawa 2006.
Kaliński M., Spadek cen rynkowych a szkoda wynikająca z niewykonania umowy sprzedaży. Glosa do wyroku SN z dnia 28.05.2008 r., II CSK 35/08, „Glosa” 2009/3.
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2021.
Kaliński M. [w:] A. Brzozowski, J. Jastrzębski, M. Kaliński, E. Skowrońska-Bocian, Zobowiązania. Część ogólna, Warszawa 2021.
Karasek-Wojciechowicz I. [w:] Zobowiązania, t. I, Przepisy ogólne i powiązane przepisy Księgi I KC. Komentarz, red. P. Machnikowski, Warszawa 2022.
Karasek-Wojciechowicz I., Roszczenie o wykonanie zobowiązania z umowy zgodnie z jego treścią, Warszawa 2014.
Koch A., Związek przyczynowy jako podstawa odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie cywilnym, Warszawa 1975.
Koch A. [w:] Kodeks cywilny, t. II, Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2022.
Koczara W., Łysik J., Najem lokali użytkowych, Warszawa 2024.
Lemkowski M., Wykonanie i skutki niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych. Komentarz do art. 487–497 Kodeksu cywilnego, Warszawa 2011.
Lemkowski M. [w:] Kodeks cywilny, t. II, Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2022.
Looschelders D., Schuldrecht. Allgemeiner Teil, München 2022.
Looschelders D. [w:] BeckOGK, red. B. Gsell, W. Krüger, S. Lorenz, C. Reymann, stan prawny: 1.11.2024 r. (§ 254 BGB) i 1.12.2024 r. (§ 323 BGB), beck-online.
Lorenz S. [w:] BeckOK BGB, red. W. Hau, R. Poseck, wyd. 72, beck-online.
Łętowska E., Glosa do wyroku SN z dnia 19.11.1969 r., II CR 294/69, „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych” 1970/12.
Machnikowski P., Kontraktowa odpowiedzialność odszkodowawcza de lege ferenda [w:] Prawo kontraktów, red. Z. Kuniewicz, D. Sokołowska, Warszawa 2017.
Machnikowski P., Odpowiedzialność za własne czyny [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
Machnikowski P. [w:] Zobowiązania, t. I, Przepisy ogólne i powiązane przepisy Księgi I KC. Komentarz, red. P. Machnikowski, Warszawa 2022.
Machnikowski P. [w:] Zobowiązania, t. II, Część ogólna. Komentarz, red. P. Machnikowski, Warszawa 2024.
Mehle A. [w:] BeckOGK, red. B. Gsell, W. Krüger, S. Lorenz, C. Reymann, stan prawny: 1.07.2024 r., beck-online.
Mróz-Krysta D., Obligacyjne skutki ustawowego prawa odstąpienia od umowy, Warszawa 2014.
Olejniczak A. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. III, Zobowiązania – część ogólna, red. A. Kidyba, Warszawa 2014.
Pajor T., Odpowiedzialność dłużnika za niewykonanie zobowiązania, Warszawa 1982.
Panfil K., Odstąpienie od umowy jako sankcja naruszenia zobowiązania, Warszawa 2018.
Principles, Definitions and Model Rules of European Private Law. Draft Common Frame of Reference (DCFR). Outline Edition, red. Ch. von Bar, E. Clive, H. Schulte-Nölke, München 2009.
Principles of European Contract Law, red. O. Lando, H. Beale, t. 1–2, The Hague 2000.
Pyrzyńska A. [w:] Kodeks cywilny, t. II, Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2022.
Pyziak-Szafnicka M., Wilejczyk M., Wygaśnięcie zobowiązań [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2020.
Rzetecka-Gil A., Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania – część ogólna, LEX 2011.
Schwarze R. [w:] J. von Staudingers Kommentar zum BGB. Buch 2. Recht der Schuldverhältnisse. BGB §§ 255–304. Leistungsstörungsrecht 1, red. M. Löwisch, Berlin 2019.
Schwenzer I. [w:] Kommentar zum UN-Kaufrecht (CISG), red. U. Schroeter, I. Schwenzer, München 2019.
Sobolewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. serii K. Osajda, red. tomu W. Borysiak, Legalis 2024.
Strugała R. [w:] Zobowiązania, t. I, Przepisy ogólne i powiązane przepisy Księgi I KC. Komentarz, red. P. Machnikowski, Warszawa 2022.
Teichmann A. [w:] Jauernig. Bürgerliches Gesetzbuch. Kommentar, red. R. Stürner, München 2021.
Tracz G., Sposoby jednostronnej rezygnacji z zobowiązań umownych, Warszawa 2008.
UNIDROIT Principles of International Commercial Contracts 2016, unidroit.org (dostęp: 17.04.2025 r.)
Wandt M., Gesetzliche Schuldverhältnisse, München 2022.
Wiśniewski T. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. III, Zobowiązania. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2018.
Wójtowicz E., Ustawowe prawo do odstąpienia od umowy dystrybucji – przesłanki i skutki jego realizacji, Warszawa 2022.
Zelek M. [w:] Kodeks cywilny, t. II, Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2022.
Zoll F., Skutki niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
dr hab. Piotr Konik
Katedra Prawa Cywilnego i Rolnego, Wydział Prawa Uniwersytetu w Białymstoku, radca prawny, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7766-2887
Wierzycielska kara umowna. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 9.12.2021 r., III CZP 26/21
W glosowanej uchwale z 9.12.2021 r., III CZP 26/21, Sąd Najwyższy ocenił zastrzeżenie umowne obciążające wierzyciela obowiązkiem zapłaty kwoty pieniężnej za naruszenie przez wierzyciela obowiązku współdziałania przy wykonywaniu zobowiązania, zakwalifikował je jednak jako karę umowną uregulowaną w art. 483 i 484 ustawy – Kodeks cywilny. Stanowisko takie budzi poważne zastrzeżenia i wydaje się nieprawidłowe, zwłaszcza wobec podmiotowego zawężenia instytucji kary umownej do naruszeń zobowiązania wyłącznie przez dłużnika. Rozważania zawarte w glosie obejmują nie tylko ocenę przedstawionej przez Sąd Najwyższy argumentacji, lecz także analizę prawnej skuteczności omawianego zastrzeżenia umownego (wierzycielskiej kary umownej) oraz problemu wynikającego na przykład z braku regulacji dotyczącej miarkowania wysokości wierzycielskiej kary umownej.
Słowa kluczowe: kara umowna, wierzycielska kara umowna, odpowiedzialność wierzyciela, naruszenie wierzycielskiego obowiązku współdziałania przy wykonywaniu zobowiązania, konsekwencje naruszenia zobowiązania przez wierzyciela
Dr Hab. Piotr Konik
Department of Civil and Agricultural Law, Faculty of Law, University of Białystok, legal counsel, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7766-2887
Creditor’s contractual penalty. Commentary on the resolution of the Supreme Court of 9 December 2021, III CZP 26/21
In this resolution, the Supreme Court evaluated a contractual provision charging the creditor with the obligation to pay a sum of money for a breach of creditor’s duty to cooperate in the performance of an obligation, but classified it as a contractual penalty regulated by Articles 483–484 of the Polish Civil Code. Such a position gives rise to serious objections and appears incorrect, especially in view of the subjective narrowing of the institution of contractual penalty to breaches of an obligation by the debtor alone. The considerations contained in this commentary include not only an evaluation of the reasoning presented by the Supreme Court, but also an analysis of the legal effectiveness of the contractual provision in question (creditor’s contractual penalty), as well as the problem arising, for example, from the lack of a regulation regarding the mitigation of the amount of the creditor’s contractual penalty.
Keywords: contractual penalty, creditor’s contractual penalty, creditor’s liability, breach of a creditor’s duty to cooperate in the performance of an obligation, consequences of a creditor’s breach of an obligation
Bibliografia / References
Dybowski T., Pyrzyńska A., Świadczenie [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Konik P., Umowne kształtowanie odpowiedzialności dłużnika za naruszenie zobowiązania w polskim prawie cywilnym, Warszawa 2019.
Konik P., Umowne prawo do odstąpienia, „Państwo i Prawo” 2010/1.
Konik P., Wierzycielski obowiązek współdziałania przy wykonywaniu zobowiązania i odpowiedzialność za jego naruszenie, Warszawa 2024.
Machnikowski P., Struktura zobowiązania [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Zagrobelny K., O wierzycielskiej karze umownej [w:] Ius est ars boni et aequi. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Józefowi Frąckowiakowi, red. A. Dańko-Roesler, M. Leśniak, M. Skory, B. Sołtys, Warszawa 2018.
prof. dr hab. Rafał Stankiewicz
Katedra Prawa i Postępowania Administracyjnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3227-7771
Przeniesienie zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej na rzecz nabywcy apteki od podmiotu, na rzecz którego zostało wydane dotychczasowe zezwolenie. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17.10.2022 r., II GSK 2505/21
Glosowane orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego odnosi się do prawnej oceny mechanizmu franczyzy aptecznej, który funkcjonuje na polskim rynku od wielu lat, wciąż jednak stanowiąc podstawę sporów prawnych. Zdaniem autora sąd nieprawidłowo ocenia postanowienia umowy franczyzy, uznając za przejaw decydującego wpływu, mającego kluczowe znaczenie dla stwierdzenia istnienia stanu kontroli, wiele postanowień umownych zawartych w umowie franczyzy i umowach towarzyszących, które są typowe dla takiego stosunku prawnego. Jednocześnie czyni to w oderwaniu od faktu, że nie wpływają one na kluczowe decyzje biznesowe franczyzobiorcy.
Słowa kluczowe: zezwolenie na prowadzenie apteki, przeniesienie zezwolenia, sukcesja administracyjnoprawna, franczyza apteczna, apteka ogólnodostępna
Professor Dr Hab. Rafał Stankiewicz
Department of Law and Administrative Proceedings, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3227-7771
The transfer of a retail pharmacy licence to the purchaser of a pharmacy from the entity to which the original licence had been granted. Commentary on the ruling of the Supreme Administrative Court of 17 October 2022, II GSK 2505/21
This judgment refers to the legal assessment of the pharmacy franchise mechanism, which has been operating on the Polish market for many years, but which still constitutes the basis for legal disputes. According to the author, the court incorrectly assesses the provisions of a franchise agreement, accepting many contractual provisions contained in the franchise agreement and accompanying agreements, which are typical of such a legal relationship as a manifestation of a decisive influence, which is of key importance to the determination of the existence of a state of control. At the same time, it does this in isolation of the fact that they do not affect the franchisee’s key business decisions.
Keywords: pharmacy licence, transfer of the licence, administrative law succession, pharmacy franchise, retail pharmacy
Bibliografia / References
Adamus R., Faktyczna nierówność stron umowy franczyzy w Polsce, Warszawa 2020.
Adamus R., Projekt regulacji franczyzy w Polsce na tle ustawodawstw innych państw, Warszawa 2022.
Affre J., Czerwiec R., Pojęcie „grupy kapitałowej” w prawie konkurencji a franchising w orzecznictwie sądów administracyjnych, „Internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2022/3.
Będkowski-Kozioł M., Grupa kapitałowa [w:] Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, red. A. Jurkowska-Gomułka, A. Piszcz, Warszawa 2025.
Będkowski-Kozioł M., Przejęcie kontroli [w:] Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, red. A. Jurkowska-Gomułka, A. Piszcz, Warszawa 2025.
Błachucki M., Franczyza i inne relacje umowne a wywieranie decydującego wpływu na innego przedsiębiorcę. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17.10.2022 r., II GSK 2505/21, „Przegląd Sądowy” 2024/7–8.
Błachucki M., Współdziałanie organów administracji publicznej a obowiązek dokonywania urzędowej interpretacji przepisów. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17.10.2022 r. (II GSK 1971/21), „Przegląd Prawa Publicznego” 2024/4.
Bolecki A., Cechy szczególne franczyzy w prawie ochrony konkurencji, „Internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2013/7.
Chojna-Duch E., Zapadka P., Umowa franczyzy czy grupa kapitałowa? Analiza prawna w świetle reguł prawa farmaceutycznego, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2022/2.
Dończyk M., Stupak M., Reklama apteki. Czy naprawdę wszystko jest zabronione? Praktyczny przewodnik po możliwych formach aktywności, Warszawa 2020.
Gwiazdowski R., Obrotowe drzwi na rynku aptecznym, „Rzeczpospolita” z 14.12.2020 r., https://www.rp.pl/opinie-prawne/art372231-robert-gwiazdowski-obrotowe-drzwi-na-rynku-aptecznym (dostęp: 9.04.2025 r.).
Jelonek-Jarco B., O konieczności regulacji prawnej umowy franczyzy – uwagi do raportu „Faktyczna nierówność stron umowy franczyzy w Polsce”, „Prawo w Działaniu. Sprawy Cywilne” 2022/50.
Jelonek-Jarco B., Uwagi do projektu ustawy o działalności franczyzowej, „Prawo w Działaniu. Sprawy Cywilne” 2023/5.
Koch A., Umowa franchisingowa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1980/3.
Kohutek K., Sieradzka M., Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, Warszawa 2024.
Materna G., Będkowski-Kozioł M., Piszcz A., Jurkowska-Gomułka A., Modzelewska-Wąchal E., Skoczny T., Szwedziak-Bork I., Miąsik D., Kosiński C., Kowalik-Bańczyk K., Aziewicz D. [w:] Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, red. T. Skoczny, Warszawa 2014.
Materna G., Wpływ prawa unijnego na stanowienie i stosowanie polskiego prawa konkurencji – perspektywa 20 lat Polski w Unii Europejskiej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2024/9.
Morek R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. II, Zobowiązania (art. 353–921¹⁶ KC), red. K. Osajda, Warszawa 2013.
Panfil K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. serii K. Osajda, red. tomu W. Borysiak, Legalis 2023.
Piszcz A., Grupa kapitałowa czy nie, czyli trudności z kwalifikacją i ich skutki, „Internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2013/3.
Pokorska B., Przedsiębiorca w systemie franczyzowym, Warszawa 2004.
Popiołek W. [w:] Kodeks cywilny, t. II, Komentarz. Art. 450–1088. Przepisy wprowadzające, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2018.
Promińska U., Umowa franchsingu [w:] System Prawa Prywatnego, t. 9, Prawo zobowiązań – umowy nienazwane, red. W.J. Katner, Warszawa 2023.
Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców, Raport. Wpływ zmian przepisów prawa farmaceutycznego na prowadzenie aptek ogólnodostępnych w świetle wniosków o interwencję kierowanych do Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców, Warszawa 2021.