Iudex impurus. Wyłączenie z mocy samej ustawy sędziego objętego zarzutem wadliwego powołania lub przejścia na wyższe stanowisko sędziowskieJacek Gudowski
sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku, Warszawa, Polska
Iudex impurus. Wyłączenie z mocy samej ustawy sędziego objętego zarzutem wadliwego powołania lub przejścia na wyższe stanowisko sędziowskie
Autor – odwołując się teorii stosunku prawnoprocesowego, do publicznych praw podmiotowych w ich przejawie konstytucyjnym oraz do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i sądów krajowych – analizuje sytuację procesową sędziów powołanych lub awansowanych przez Krajową Radę Sądownictwa ukształtowaną na podstawie ustawy z 8.12.2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw. Wykazuje, że sędziowie ci podlegają wyłączeniu z rozpoznawania spraw z mocy ustawy na podstawie art. 48 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania cywilnego.
Słowa kluczowe: wyłączenie z mocy ustawy sędziego objętego zarzutem wadliwego powołania, status sędziego
Pobierz treść artykułu
Jacek Gudowski
retired judge of the Supreme Court, Warsaw, Poland
Iudex impurus. Exclusion by law of a judge charged with being incorrectly appointed or promoted to a higher judicial position
The author refers to the theory of the procedural law relationship, to public personal rights in their constitutional manifestation and to the case law of the Court of Justice of the European Union, the European Court of Human Rights and national courts while analysing the procedural situation of judges appointed or promoted by the National Council of the Judiciary formed on the basis of the Act amending the Act on the National Council of the Judiciary and certain other acts of 8 December 2017. He demonstrates that these judges are subject to exclusion from hearing cases by law under Article 48 § 1, item 1 of the Civil Procedures Code.
Keywords: exclusion by law of a judge charged with being defectively appointed, status of a judge
Bibliografia / References
Allerhand M., Nieważność czynności sędziego i tegoż usunięcie [w:] Polska procedura cywilna. Projekty referentów z uzasadnieniem, t. 1, Warszawa 1928.
Allerhand M., Nieważność wyroku z powodu nienależytego obsadzenia sądu, „Przegląd Prawa i Administracji” 1909.
Amielańczyk K., Zawrot J., Nemo iudex in causa sua. Wyłączenie sędziego w polskim postępowaniu cywilnym [w:] Księga Jubileuszowa Profesora Sławomira Dalki, red. Z. Szczurek, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2011/26.
Bàlasits A., K. Fierich, Nauka o sądach cywilnych i procedura cywilna, t. 1, Nauki wstępne i rzecz o sądach cywilnych, Kraków 1898–1901.
Bàlasits A., Nieważność i zarzuty w austryjackiem procesie cywilnym, Lwów 1887.
Berutowicz W., Cywilnoprocesowe stosunki prawne, „Państwo i Prawo” 1971/3–4.
Berutowicz W., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 1984.
Boć J. (red.), Prawo administracyjne, Wrocław 2007.
Borkowski G., Demandecki T., O tworzeniu jednolitego prawa sądowego cywilnego w państwach Europy Wschodniej w świetle teorii o stosunku prawnym cywilnoprocesowym, „Studia Iuridica Lublinensia” 2003/1.
Borkowski G., Wyłączenie sędziego a bezstronność sądu w świetle standardów międzynarodowych [w:] Podmioty w postępowaniu cywilnym, red. K. Markiewicz, A. Torbus, Warszawa 2018.
Bülow O., Die Lehre von den Prozessezureden und die Processvoraussetzungen, Giessen 1868.
Chauvin T., Homo iuridicus. Człowiek jako podmiot prawa publicznego, Warszawa 2014.
Dalka S., Możliwość wyłączenia sędziego w sprawie cywilnej jako gwarancja obiektywizmu i bezstronności sądu powszechnego [w:] Księga pamiątkowa ku czci Witolda Broniewicza. Symbolae Vitoldo Broniewicz dedicatae, red. A. Marciniak, Łódź 1998.
Dąbrowski S., Łazarska A. [w:] Prawo o ustroju sądów powszechnych, red. A. Górski, Warszawa 2013.
Derlatka J., Wyłączenie sędziego w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2016.
Derlatka J., Wyłączenie sędziego z mocy art. 48 § 1 pkt 1 k.p.c., „Polski Proces Cywilny” 2012/3.
Dynowski K., Postępowanie sądowe cywilne [według wykładów prof. K. Dynowskiego 1920/21], Warszawa 1921.
Dziurda M., Zembrzuski T. [w:] Studia i Analizy Sądu Najwyższego. Przegląd orzecznictwa, red. J. Kosonoga, Warszawa 2021.
Fierich K., Procedura cywilna, Część I [spisana wedle wykładów], Kraków b.r.w.
Fierich K., Projekty polskiej procedury cywilnej w oświetleniu nauki o stosunku
Fierich K., Wpływ nauki o stosunku procesowym na podstawy nowej procedury cywilnej austriackiej, „Reforma Sądowa” 1897/1–2.
Gizbert-Studnicki T., Prawda sądowa w postępowaniu cywilnym, „Państwo i Prawo” 2009/7.
Godlewski W., Austryackie prawo procesowe cywilne, Lwów 1900.
Gołąb S., Projekty polskiej procedury cywilnej. Powstanie – uzasadnienie – zdania odrębne, Kraków 1930.
Gołąb S., Zarys polskiego procesu cywilnego, zeszyt pierwszy, Jurysdykcja sądów powszechnych, Kraków 1932.
Góra-Błaszczykowska A. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Art. 1–729, Warszawa 2013.
Grabowski A., J. Kret, M. Pach, K. Ptak [w:] Argumenty i rozumowania prawnicze w konstytucyjnym państwie prawa. Komentarz, red. N. Florczak-Wątor, A. Grabowski, Kraków 2021.
Gudowski J. (red.), Prawo o ustroju sądów powszechnych. Ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa. Komentarz, Warszawa 2009.
Gudowski J., Przegląd orzecznictwa, „Przegląd Sądowy” 1998/6.
Gudowski J., Wyłączenie sądu jako organu wymiaru sprawiedliwości – nowa instytucja w prawie procesowym cywilnym i karnym, „Przegląd Sądowy” 2021/6.
Jakimowicz W., Prawa publiczne podmiotowe, Kraków 2002.
Jasiński W., Bezstronność sądu i jej gwarancje w polskim procesie karnym, Warszawa 2009.
Jodłowski J., Siedlecki W., Postępowanie cywilne. Część ogólna, Warszawa 1958.
Kmiecik Z.R., Wyłączenie pracownika organu od udziału w ogólnym postępowaniu administracyjnym, Warszawa 2020.
Kminikowska Z., Stosunek cywilnoprocesowy, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gdańskiego. Prawo” 1981/9.
Korzonek J., O bezwzględnych przyczynach wyłączenia sędziego w projekcie k.p.c., „Przegląd Sądowy” 1930/12.
Korzonek J., Przyczynki do polskiego procesu cywilnego. Wyłączenie sędziego, Kraków 1931.
Kruszelnicki F., Proces cywilny jako stosunek prawny w świetle polskiej procedury cywilnej, „Palestra” 1931/8–9.
Kruszelnicki Ś., Kodeks postępowania cywilnego z komentarzem, cz. 1, Poznań 1938.
Litewski W., Rzymski proces cywilny, Warszawa–Kraków 1988.
Łazarska A., Niezawisłość sędziowska i jej gwarancje w procesie cywilnym, Warszawa 2018.
Łazarska A., Rzetelny proces cywilny, Warszawa 2012.
Manowska M., Wznowienie postępowania w procesie cywilnym, Warszawa 2008.
Maroń G., Instytucja ślubowania sędziowskiego w polskim porządku prawnym, „Studia Prawnicze” 2011/3–4.
Miklaszewski W., Wykład postępowania cywilnego rzymskiego w zarysie historycznym, Warszawa 1885.
Miszewski W., Postępowanie sądowo-cywilne, dodatek I, Warszawa 1931.
Morawski L., Wstęp do prawoznawstwa, Toruń 1999.
Nowacki J., Tobor Z., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 1994.
Olaś A., Właściwość delegacyjna sądu oparta na względach celowości w postępowaniu nieprocesowym, „Przegląd Sądowy” 2022/1.
Palmirski T, Iudex qui litem suam fecit. Z problematyki cywilno-prawnej odpowiedzialności sędziego, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2003/1.
Peiper L., Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego, t. 1, Kraków 1934.
Peretiakowicz A., Wstęp do nauk prawnych, Poznań 1947.
Piasecki W., Korzonek J., Kodeks postępowania cywilnego i przepisy wprowadzające kodeks postępowania cywilnego z komentarzem, Miejsce Piastowe 1931.
Pietrzykowski T., Bezstronność sędziowska. Lekcje z kryzysu, „Przegląd Sądowy” 2022/1.
Polska procedura cywilna. Projekty referentów z uzasadnieniem, t. 2, Warszawa 1928.
Postępowanie sądowe cywilne [Opracowano na podstawie wykładów PP. Profesorów Uniwersytetu Warszawskiego oraz U.P.C.], Warszawa 1926.
procesowym, „Palestra” 1924/8–9.
Rafacz J., Dawny proces polski, Warszawa 1925.
Reiwer R., Wyłączenie sędziego w procesie cywilnym, Warszawa 2016.
Resich Z., Istota procesu cywilnego, Warszawa 1985.
Resich Z., Przesłanki procesowe, Warszawa 1966.
Resich Z., Siedlecki W. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Warszawa 1969.
Resich Z., Stosunek prawnoprocesowy [w:] Wstęp do systemu prawa procesowego cywilnego, red. J. Jodłowski, Ossolineum 1974.
Sawczuk M., O aktualności teorii stosunku prawnego cywilnoprocesowego [w:] Zbiór rozpraw z zakresu postępowania cywilnego. Profesorowi Włodzimierzowi Berutowiczowi w 40-lecie pracy naukowej, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 1990/170.
Sawczuk M., Zdolność procesowa w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1963.
Siedlecki W., Nieważność procesu cywilnego, Warszawa 1965.
Siedlecki W., Podstawowe pojęcia prawne, Kraków 1948.
Siedlecki W., Przegląd orzecznictwa, „Państwo i Prawo” 1973/3.
Skrętowicz E., Iudex inhabilis i iudex suspectus w polskim procesie karnym, Lublin 1994.
Stefko K., Grundprobleme des Zivilprozessrechts, Kraków 1915.
Tabernacka M., Giełda M., Publiczne prawo podmiotowe [w:] Tadeusz Bigo o administracji i prawie administracyjnym – refleksje wrocławskiej szkoły administratywistycznej, red. T. Kocowski, P. Lisowski, M. Paplicki, Wrocław 2020.
Tobor Z., Bezstronność sędziego, „Przegląd Sądowy” 2005/6.
Tobor Z., Pietrzykowski T., Bezstronność jako pojęcie prawne [w:] Prawo a wartości. Księga jubileuszowa Profesora Józefa Nowackiego, red. Z. Tobor, I. Bogucka, Kraków 2003.
Trammer H., Następcza bezprzedmiotowość procesu cywilnego, Kraków 1950.
Waśkowski E., Istota procesu cywilnego, „Polski Proces Cywilny” 1936/12–13.
Waśkowski E., O projekcie kodeksu procedury cywilnej. Wyłączenie sędziów, „Palestra” 1928/9–10.
Waśkowski E., Podręcznik procesu cywilnego, Wilno 1932.
Waśkowski E., System procesu cywilnego, t. 1, Wstęp teoretyczny. Zasady racjonalnego ustroju sądów i procesu cywilnego, Wilno 1932.
Weitz K., Skarga o wznowienie postępowania [w:] System prawa procesowego cywilnego, red. T. Ereciński, Środki zaskarżenia, t. 3, cz. 2, red. J. Gudowski, Warszawa 2013.
Wengerek E., Przegląd orzecznictwa, „Nowe Prawo” 1973/1.
Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii prawa, Poznań 2001.
Wróbel A. [w:] System prawa administracyjnego, t. 1, Instytucje prawa administracyjnego, red. R. Hauser, A. Wróbel, Z. Niewiadomski, Warszawa 2015.
Zabłocki S., Korzenie instytucji wyłączenia sędziego [w:] W poszukiwaniu dobra wspólnego. Księga jubileuszowa Profesora Macieja Zielińskiego, red. A. Choduń, S. Czepita, Szczecin 2010.
Zawrot J., Znaczenie wymogu bezstronności sądu w postępowaniu cywilnym. Próba syntezy, „Kwartalnik Sądowy Apelacji Gdańskiej” 2015/4.
Zembrzuski T., Nieważność postępowania cywilnego, Warszawa 2016.
dr hab. Andrzej Wach, profesor Uniwersytetu Warszawskiego
Katedra Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, radca prawny, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6196-2794
Ewolucja w zakresie trybu rozstrzygania sporów dopingowych
Artykuł przedstawia rozważania dotyczące procedury zaskarżania ostatecznych decyzji dyscyplinarnych w sprawach dopingowych do sportowych sądów arbitrażowych. Doping jest procesem naruszającym uczciwe współzawodnictwo sportowe oraz rujnującym zdrowie osób stosujących środki dopingujące. Kontrola przestrzegania reguł antydopingowych, nawet jeśli nie jest wyłączona całkowicie spod kompetencji sądów państwowych, poddawana jest ocenie instancji arbitrażowych, takich jak Trybunał Arbitrażowy d.s. Sportu (CAS), z siedzibą w Lozannie (w wypadku zawodników międzynarodowych) lub Trybunał Arbitrażowy d.s. Sportu przy Polskim Komitecie Olimpijskim (w wypadku zawodników krajowych). Autor poddaje krytycznej analizie aktualne reguły Światowego Kodeksu Antydopingowego oraz właściwe reguły Międzynarodowej Rady Arbitrażu Sportowego (ICAS). Zgodnie z tymi postanowieniami, apelacje w sprawach dopingowych muszą być składane do Izby Antydopingowej CAS w Lozannie, jeśli w konkretnym kraju nie istnieje instancja apelacyjna powołana do rozpatrzenia tego środka zaskarżenia. W wyniku prowadzonych rozważań autor dochodzi do wniosku, że na gruncie prawa polskiego to Trybunał Arbitrażowy d.s. Sportu przy Polskim Komitecie Olimpijskim jest właściwą instancją do rozpatrzenia apelacji wniesionej od decyzji wydanej przez Panel Dyscyplinarny Drugiej Instancji przy Polskiej Agencji Antydopingowej (POLADA). Taki przymusowy arbitraż sportowy w sprawach sportowych tworzy specyficzny i adekwatny instrument prawny stwarzający niezależność arbitrów przy rozstrzyganiu sporów i gwarantujący fundamentalne prawa zawodników.
Słowa kluczowe: Światowy Kodeks Antydopingowy, sprawy dopingowe, ostateczne decyzje dyscyplinarne, instancja apelacyjna, arbiter, Trybunał Arbitrażowy d.s. Sportu przy Polskim Komitecie Olimpijskim
Dr Hab. Andrzej Wach, professor of the University of Warsaw
Civil Procedures Department, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, legal counsel, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6196-2794
The evolution of the procedure of settling doping disputes
The article presents considerations about the procedure for appealing to sports arbitration courts against final disciplinary decisions in doping cases. Doping is a process that breaches fair sports competition and ruins the health of the people taking the doping substances. Even if monitoring compliance with the anti-doping rules is not completely excluded from the jurisdiction of the state courts, it is subject to the assessment of arbitration bodies, such as the Court of Arbitration for Sport (CAS), based in Lausanne (for international competitors) or the Court of Arbitration for Sport of the Polish Olympic Committee (for national competitors). The author critically analyses the current rules of the World Anti-Doping Code and the relevant rules of the International Council of Arbitration for Sport (ICAS). According to these rules, appeals in doping cases must be filed with the CAS Anti-Doping Chamber in Lausanne if no appeal body has been appointed to consider such an appeal in the particular country. These considerations lead the author to the conclusion that, under Polish law, the Court of Arbitration for Sport at the Polish Olympic Committee is the instance with jurisdiction to consider an appeal filed against a decision issued by the Disciplinary Panel of the Second Instance at the Polish Anti-Doping Agency (POLADA). Such compulsory arbitration in sporting matters is a special and adequate legal instrument creating independence of arbitrators in settling disputes and guaranteeing fundamental rights of competitors.
Keywords: World Anti-Doping Code, doping cases, final disciplinary decisions, appeal instance, arbitrator, Arbitration Tribunal for Sport at the Polish Olympic Committee
Bibliografia / References
D’Ambra D., L’objet de la fonction juridictionnelle: dire le droit et trancher les litiges, Paris 1994.
Bańko M. (red.), Wielki słownik wyrazów bliskoznacznych PWN, Warszawa 2007.
Benedetti A., Bunting J., There is a New Sheriff in Town: A review of the United States Anti-Doping Agency, “International Sports Law Review” 2003/2.
Bouniol R., Lutte contre le dopage: les fédérations sportives n’ont plus de pouvoir disciplinaire, Dalloz 2019.
Chaussard C., Les voies de règlement des litiges sportifs. Essai sur la coexistence des différentes formes de justice, Bourgogne 2006.
Dalleves L., Judicial problems in the fight against doping [w:] Law and Sport, Lausanne 1993.
Dubisz S. (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, Warszawa 2003.
Ereciński T., Weitz K., Sąd polubowny, Warszawa 2008.
Ereciński T., System zaskarżania orzeczeń [w:] System prawa procesowego cywilnego, t. 3, Środki zaskarżenia, red. J. Gudowski, Warszawa 2013.
Ereciński T., Apelacja w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2020.
Jarrosson Ch., La notion d’arbitrage, Paris 1987.
Jeammaud A., Conflict, différend, litiges, “Droits” 2001/34.
Kolasiński M.K., Bezstronność i niezależność sportowych sądów polubownych, „Państwo i Prawo” 2021/6.
Krześniak E. J., Ustawa o sporcie. Komentarz, Warszawa 2020.
Lalive P., Poudret J.-Fr., Reymond C., Le droit de l’arbitrage interne et international en Suisse, Lausanne 1989.
Latty F., Le Tribunal arbitral du sport, juge administrative global?, Dossier: la globalization du droit administratif [w:] Revue française de droit administrative, Dalloz 2019.
Maisonneuve M., La Chambre Antidopage du Tribunal Arbitral du Sport [w:] Le dispositif de lutte contre le dopage. Evolutions et perspectives, red. C. Chaussard, Th. Chiron, Dijon 2019.
Manning P. Dithie M., Arbitration and ADR in Sport [w:] Sport Law and Practice, London 2003.
Michalska-Marciniak M., Definicja pojęcia „instancja” [w:] Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego a Kodeks postępowania cywilnego. Materiały Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr i Zakładów Postępowania Cywilnego, red. T. Ereciński, K. Weitz, Warszawa 2010.
Mondenard J.-P., B. Chevalier, Le dossier noir du dopage: les produits, les dangers, les responsables, Paris 1981.
Oswald D., Le reglement des litiges et la repression des comportements illicites dans le domaine sportif [w:] Mélanges en l’honneur de Jacques-Michel Grossen, Bâle et Francfort – sur le Main 1992.
Pinna A., Réflexions sur l’arbitrage forcé, „Les Cahiers de l’Arbitrage” 2011/5.
Piechota R., Doping w sporcie [w:] Prawo sportowe, red. M. Leciak, Warszawa 2018.
Radke H., Odpowiedzialność dyscyplinarna w sporcie [w:] Prawo sportowe, red. M. Leciak, Warszawa 2018.
Rigozzi A., L’ arbitrage international en matière de sport, Bâle 2005.
Rigozzi A. Les nouvelles competences du Tribunal arbitral du sport en matière de dopage, “Jusletter” 15. Aprli 2002, https://jusletter.weblaw.ch/juslissues/2002/177/_1633.html__ONCE&login=false.
Simon G., L’arbitrage des conflits sportifs, „Revue de l’arbitrage” 1995/2.
Star S., Kelly S., A level playing field in anti-doping disputes? The need to scrutinize procedural fairness at first instance hearings, “The International Sports Law Journal” 2021/21.
Wach A., Odpowiedzialność prawna za stosowanie dopingu w sporcie, „Studia Iuridica” 2007, t. 48.
Wach A., Arbitraż sportowy [w:] System prawa handlowego, t. 8, Arbitraż handlowy, red. A. Szumański, Warszawa 2015.
Wach A., Ewolucja konstrukcji arbitrażu sportowego, „Polski Proces Cywilny” 2020/2 (39).
Weiler P., Establishment of a European League [w:] FIBA International Legal Symposium, Bilbao 1999.
Wise A.N., Status prawny oraz problemy sportowców zagranicznych w Stanach Zjednoczonych [w:] Sport i prawo, t. 8, red. A. Kijowski, Poznań 2001.
Wiśniewski T., Apelacja [w:] System prawa procesowego cywilnego, t. 3, Środki zaskarżenia, red. J. Gudowski, Warszawa 2013.
Wyler R., La convention d’arbitrage en droit du sport, Lausanne 1996.
dr hab. Barbara Nita-Światłowska, profesor Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
Wydział Finansów i Prawa, Katedra Prawa Karnego, Kraków, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2815-4119
Orzekanie o kosztach za pomoc prawną z urzędu po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 23.04.2020 r., SK 66/19
W następstwie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 23.04.2020 r., SK 66/19, utracił moc § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu. W artykule rozważono skutki tego wyroku dla bieżących spraw karnych oraz spraw prawomocnie zakończonych, w tym kwestię możliwości wznowienia postępowania w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach. Ze względu na to, że aktualnie obowiązujące przepisy powielają niekonstytucyjne uregulowanie, rozważono także to, czy konieczne jest wszczęcie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym celem ich wyeliminowania ze skutkiem erga omnes, czy też możliwa jest ich kontrola przez sądy stosujące prawo i odrzucenie jako niekonstytucyjnych ze skutkiem inter partes.
Słowa kluczowe: koszty sądowe, pomoc prawna z urzędu, uzupełniające orzekanie o kosztach w postępowaniu karnym, wznowienie postępowania karnego, bezpośrednie stosowanie Konstytucji RP przez sądy, odrzucenie niekonstytucyjnego rozporządzenia
Dr Hab. Barbara Nita-Światłowska, professor of the Cracow University of Economics
Faculty of Finance and Law, Criminal Law Department, Cracow, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2815-4119
Adjudicating on the costs of legal aid ex officio after the judgment of the Constitutional Tribunal of 23 April 2020, SK 66/19
§ 4, para. 1 of the Regulation of the Minister of Justice of 22 October 2015 on the State Treasury incurring the costs of unpaid legal aid provided by an attorney-at-law ex officio became ineffective as a result of the ruling of the Constitutional Tribunal of 23 April 2020, SK 66/19. The article discusses the implications of this judgment on current criminal cases and cases that have ended in a final judgment, including the matter of the possibility of resuming proceedings with regard to the decision on costs. As the currently applicable laws reproduce unconstitutional regulations, it was also considered whether it is necessary to initiate proceedings before the Constitutional Tribunal to eliminate them with effect erga omnes, or whether it is possible for the courts applying the law to review them and reject them as being unconstitutional with effect inter partes.
Keywords: court fees, ex officio legal aid, supplementary adjudication of costs in criminal proceedings, resumption of criminal proceedings, direct application of the Polish Constitution by courts, rejection of an unconstitutional regulation
Bibliografia / References
Eichstaedt K. [w:] B. Augustynek K. Eichstaedt, M. Kurowski, D. Świecki, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 2, red. D. Świecki, Warszawa 2018.
Garlicki L., Trybunał Konstytucyjny a rola sądów w ochronie konstytucyjności prawa, „Państwo i Prawo” 2000/3–4.
Kolasiński K., Abstrakcyjna i konkretna kontrola aktów normatywnych w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego [w:] Konstytucja i gwarancje jej przestrzegania. Księga pamiątkowa ku czci prof. Janiny Zakrzewskiej, red. J. Trzciński, A. Jankiewicz, Warszawa 1996.
Nita B., Bezpośrednie stosowanie Konstytucji a rola sądów w ochronie konstytucyjności prawa, „Państwo i Prawo” 2002/9.
Waltoś S., Hofmański P., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2020.
dr Maciej Giaro
Katedra Prawa Cywilnego Porównawczego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5073-6612
Nieuregulowane wyraźnie przyczyny wygaśnięcia pełnomocnictwa
Artykuł omawia nieuregulowane wyraźnie przyczyny wygaśnięcia pełnomocnictwa, których nie można uznać za dostatecznie opracowane w polskiej jurysprudencji. Omówione przyczyny dotyczące pełnomocnika obejmują odrzucenie i zrzeczenie się pełnomocnictwa oraz utratę zdolności do czynności prawnych. Z kolei przyczyny dotyczące mocodawcy obejmują utratę zdolności do czynności prawnych oraz ogłoszenie upadłości.
Słowa kluczowe: pełnomocnictwo, wygaśnięcie, pełnomocnik, mocodawca, odrzucenie, zrzeczenie, zdolność do czynności prawnych, upadłość
Dr. Maciej Giaro
Department of Civil Comparative Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5073-6612
Non-statutory grounds for the expiry of a power of attorney
The article discusses the grounds for the expiry of a power of attorney that are not explicitly regulated, which cannot be considered sufficiently developed in the Polish jurisprudence. The causes in question regarding the proxy include the rejection and the renunciation of the power of attorney, as well as the loss of legal capacity. In turn, the reasons that apply to the principal include the loss of legal capacity and the declaration of bankruptcy.
Keywords: power of attorney, expiry, proxy, principal, rejection, renunciation, legal capacity, bankruptcy
Bibliografia / References
Adamus R., Glosa wyroku SN z dnia 13 grudnia 2007 r., I CSK 314/07, LEX 2011.
Balwicka-Szczyrba M., Glicz M., Sylwestrzak A., Pełnomocnictwo. Komentarz, Warszawa 2020.
Bamberger H.G., H. Roth, W. Hau, R. Poseck (red.), Bürgerliches Gesetzbuch. Kommentar. §§ 1–480, Monachium 2019.
Bednarek M. [w:] E. Łętowska, P. Drapała, M. Bednarek, Umowy odnoszące się do osób trzecich, Warszawa 2006.
Bork R., Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Gesetzbuchs, Tybinga 2016.
Brehm W., Allgemeiner Teil des BGB, Stuttgart 2008.
Ciszewski J., Nazaruk P., Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2019.
Domański L., Instytucje kodeksu zobowiązań. Część ogólna, Warszawa 1936.
Ellenberger J. [w:] Palandt. Bürgerliches Gesetzbuch, Monachium 2020.
Fabian J., Pełnomocnictwo, Warszawa 1963.
Giaro M., Kontrowersje w sprawie przyjęcia pełnomocnictwa, „Przegląd Sądowy” 2021/6.
Giaro M., Odpowiedzialność pełnomocnika niewiedzącego o wygaśnięciu umocowania lub zlecenia – problem relacji art. 105 k.c., art. 103 § 3 k.c. i art. 749 k.c., „Przegląd Prawa Handlowego” 2020/7.
Giaro M., Polemicznie w sprawie relacji pełnomocnictwa do stosunku podstawowego, „Państwo i Prawo” 2021/4.
Giaro M., Strona czynności prawnej przedstawiciela, „Monitor Prawniczy” 2020/20.
Giaro M., Z problematyki pozoru pełnomocnictwa – pierwotnie umocowany, „Przegląd Prawa Handlowego” 2021/5.
Giaro M., Zarys koncepcji posłannictwa biernego, „Przegląd Sądowy” 2018/4.
Giesen B. [w:] Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz, red. M. Pyziak-Szafnicka, P. Księżak, Warszawa 2014.
Gniewek E., Machnikowski P. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2019.
Grüneberg Ch. [w:] Palandt. Bürgerliches Gesetzbuch, Monachium 2020.
Grykiel J. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Art. 1–352, t. 1, red. M. Gutowski, Warszawa 2018.
Grykiel J., Glosa do wyroku SN z dnia 13 grudnia 2007 r, I CSK 314/07, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2009/8.
Grykiel J., Powstanie prokury, Warszawa 2008.
Grykiel J., Przyjęcie prokury jako przesłanka powstania umocowania, „Państwo i Prawo” 2008/4.
Gudowski J. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna. Cz. 2 (art. 56–125), t. 1, Warszawa 2021.
Habdas M., Fras M., Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna (art. 1–125), t. 1, Warszawa 2018.
Herrler S. (red.), Staudinger. BGB. Buch 1. Allgemeiner Teil. §§ 164–240, Berlin 2019.
Hübner H., Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Gesetzbuches, Berlin 1996.
Jakubecki A., Glosa do postanowienia SN z dnia 7 listopada 2003 r., I CZ 127/03, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2004/10.
Kamieński G., Istota prokury i zasady odpowiedzialności prokurenta, Warszawa 2019.
Kidyba A. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna, t. 1, Warszawa 2012.
Köhler H., BGB. Allgemeinter Teil, Monachium 2019.
Kożuchowicz M., Odmowa przyjęcia pełnomocnictwa – uwagi na tle projektu księgi I kodeksu cywilnego, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2014/2.
Kubas A., Umowa na rzecz osoby trzeciej, Warszawa–Kraków 1976.
Kućka M., Pełnomocnictwo. Przyczynek do analizy podstawowych konstrukcji cywilistycznych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2019/4.
Lackoroński B., Skutki czynności prawnych w czasie, Warszawa 2019.
Machnikowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2019.
Medicus D., Petersen J., Allgemeiner Teil des BGB, Heidelberg 2016.
Metzing A., Das Erlöschen von rechtsgeschäftlicher Vertretungsmacht und Rechtsscheinvollmacht, “Juristische Arbeitsblätter” 2018/6.
Neuner J., Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, Monachium 2020.
Osajda K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna, t. 1, red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Petersen J., Bestand und Umfang des Vertretungsmacht, „Jura” 2003/5.
Pietrzykowski J. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 1972.
Pietrzykowski K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Art. 1–44910, t. 1, Warszawa 2020.
Pietrzykowski K., Kodeks cywilny. Komentarz. Art. 1–44910, t. 1, Warszawa 2020.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2019.
Saczywko M., Pełnomocnictwo dalsze (zagadnienia wybrane), „Państwo i Prawo” 2015/3.
Schubert C. (red.), Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch. Band 1. Allgemeiner Teil. §§ 1–240, Monachium 2021.
Smyk M., Pełnomocnictwo według kodeksu cywilnego, Warszawa 2010.
Westermann H.P., Grunewald B., Maier-Reimer G. (red.), Erman. Bürgerliches Gesetzbuch, Kolonia 2017.
Widerski P., Pełnomocnictwo w prawie polskim, Warszawa 2018.
Winiarz J. (red.), Kodeks cywilny z komentarzem, t. 1, Warszawa 1989.
Wolf E., Allgemeiner Teil des bürgerlichen Rechts, Kolonia 1982.
Wolf M. (red.), Soergel. Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch. Allgemeiner Teil 2. §§ 104–240, t. 2, Stuttgart 1999.
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2020.
Załucki M. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2019.
dr Kacper Górniak
asystent, Katedra Prawa Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0368-2804
Odpowiedzialność za wady przedmiotu darowizny lub zapisu zwykłego
Artykuł zawiera analizę odpowiedzialności darczyńcy za wady przedmiotu darowizny (art. 892 Kodeksu cywilnego – k.c.) oraz odpowiedzialności osoby obciążonej zapisem zwykłym za wady przedmiotu zapisu (art. 892 w zw. z art. 978 k.c.). Przedstawia tę regulację jako szczególny przypadek odpowiedzialności odszkodowawczej za zawiedzione zaufanie. Jej przesłanką jest bowiem nie wadliwość świadczenia, lecz brak zawiadomienia nabywcy o wadzie. Świadczenie wadliwe – spełnione przez darczyńcę albo osobę obciążoną zapisem – nie jest samo w sobie naruszeniem zobowiązania i nie przewidziano za nie żadnej sankcji. Autor broni tezy, że odpowiedzialność przewidziana w art. 892 i 978 k.c. wyłącza możliwość dochodzenia odszkodowania za wadliwość świadczenia na zasadach ogólnych (art. 891 § 1 lub art. 471 k.c.). Byłoby to dopuszczalne jedynie w odniesieniu do darowizny rzeczy oznaczonej co do gatunku (ze względu na art. 357 k.c.) oraz zapisu zwykłego rzeczy oznaczonej co do gatunku (art. 980 k.c.), jak również w przypadku umyślnego spowodowania wady przez dłużnika.
Słowa kluczowe: prawo zobowiązań, prawo spadkowe, odpowiedzialność za wady, darowizna, zapis zwykły
Dr Kacper Górniak
assistant, Department of Civil Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University, Cracow, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0368-2804
Liability for defects in the subject of a donation or a normal bequest
The article analyses the liability of a donor for defects in a donated item (Article 892 of the Civil Code – CC) and the liability of a person encumbered with a normal bequest for defects in the subject of a bequest (Article 892 in connection with Article 978 CC). He presents this regulation as a special case of liability for damages for mistrust. This is because its premise is not the defectiveness of the performance, but the failure to notify the purchaser about the defect. A defective performance – performed by a donor or a person encumbered with a bequest – is not in itself a breach of the obligation and no sanction is provided for this. The author defends the argument that the liability provided for in Articles 892 and 978 CC rules out the possibility of seeking compensation for defective performance on general principles (Article 891 § 1 or Article 471 CC). This would only be permissible with respect to a donation of an item specified as to its kind (because of Article 357 CC) and an ordinary bequest of an item specified as to its kind (Article 980 CC), as well as if the debtor deliberately caused the defect.
Keywords: contract law, inheritance law, liability for defects, donation, normal bequest
Bibliografia / References
Bączyk M., Stecki L. [w:] System prawa prywatnego, t. 7, Prawo zobowiązań — część szczegółowa, red. J. Rajski, Warszawa 2018.
Ciszewski J., Nazaruk P. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2019.
Gniewek E., Machnikowski P., Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2021.
Górniak K., Zapis windykacyjny jako rozrządzenie o skutku zobowiązująco-rozporządzającym, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2021/2.
Gudowski J. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Zobowiązania. Część szczegółowa, t. 5, Warszawa 2017.
Gutowski M. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Art. 627–1088, t. 3, Warszawa 2019.
Fras M., Habdas M. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Zobowiązania. Część szczególna (art. 765–92116), t. 5, Warszawa 2018.
Karasek-Wojciechowicz I., Roszczenie o wykonanie zobowiązania z umowy zgodnie z jego treścią, Warszawa 2014.
Kessal-Wulf S. (red.), Münchener Kommentar zum BGB, t. 11, Erbrecht, §§ 1922–2385, §§ 27–35 BeurkG, München 2020.
Korzonek J., Rosenblüth I., Kodeks zobowiązań. Komentarz, Kraków 1936.
Longchamps de Berier R., Uzasadnienie projektu kodeksu zobowiązań z uwzględnieniem ostatecznego tekstu kodeksu. Art. 294–369, „Komisja Kodyfikacyjna. Podkomisja Prawa o zobowiązaniach” 1937/7.
Longchamps de Berier R., Zobowiązania, Lwów 1938.
Osajda K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Spadki, t. 4A, Warszawa 2019.
Pietrzykowski K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Art. 450–1088, t. 2, Warszawa 2021.
Safjan M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, Art. 450–1088, t. 2, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2021.
Till E., Longchamps de Berier R., Polskie prawo zobowiązań (część szczegółowa). Projekt wstępny z motywami, Lwów 1928.
Wójcik S., Zoll F. [w:] System prawa prywatnego, t. 10, Prawo spadkowe, Warszawa 2015.
Zoll F. [w:] System prawa prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań — część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
Zoll F., Rękojmia. Odpowiedzialność sprzedawcy, Warszawa 2018.
dr Łukasz Stępkowski
adiunkt, Katedra Prawa Gospodarczego i Finansowego, Uniwersytet Opolski, adwokat, tłumacz przysięgły języka angielskiego, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5324-4218
Zasada specjalności europejskiego nakazu aresztowania i art. 607e § 3 pkt 2 k.p.k. a możliwość ścigania wydanego obywatela polskiego za przestępstwa nieobjęte tym nakazem
Artykuł dotyczy tak zwanej zasady specjalności, o której mowa w art. 607e Kodeksu postępowania karnego (k.p.k.) w zw. z art. 27 decyzji ramowej Rady z 13.06.2002 r. nr 2002/584/WSiSW z 13.06.2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi, oraz wyjątku od niej z art. 607e § 3 pkt 2 k.p.k. i art. 27 ust. 3 lit. a decyzji ENA. Praca odnosi się również do postanowienia SA w Gdańsku z 31.05.2016 r., II AKzw 921/16, i tezy, że termin 45 dni, o którym mowa w art. 607e § 3 pkt 2 k.p.k., nie może rozpocząć biegu względem obywatela polskiego. Artykuł odnosi się do stanu prawnego na dzień 31.05.2021 r.
Słowa kluczowe: zasada specjalności (szczegółowości), Europejski Nakaz Aresztowania, prawo Unii, art. 607e § 3 pkt 2 k.p.k., obywatele polscy
dr Łukasz Stępkowski
assistant professor, Department of Economic and Financial Law, University of Opole, attorney-at-law, sworn translator of English, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5324-4218
The principle of speciality of a European arrest warrant, Article 607e § 3, para. 2 of the Criminal Procedures Code and the possibility of initiating criminal proceedings for a crime not covered by the EAW
The article addresses the so-called principle of speciality referred to in Article 607e of the Criminal Procedures Code in connection with Article 27 of the Council Framework Decision of 13 June 2002 no. 2002/584/JHA on the European arrest warrant and the surrender procedures between Member States, and the exception to that rule specified in Article 607e § 3, item 2 CPC and Article 27(3)(a) of the EAW Decision. This article also assesses the order of the Appellate Court in Gdańsk of 31 May 2016, case reference II AKzw 921/16, and the argument that the deadline of 45 days referred to in Article 607e § 3, item 2 CPC cannot start to run with respect to a Polish national. The article refers to the legal situation as of 31 May 2021.
Keywords: principle of speciality, European Arrest Warrant, European Union law, Article 607e, § 3 item 2 CPC, Polish nationals
Bibliografia / References
Dudka K. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, wersja elektroniczna LEX 2020.
Garlicki L., Zubik M. (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 2, LEX 2016.
Harris D., O'Boyle M., Bates E., Buckley C., Law of the European Convention on Human Rights, Oxford 2018.
Hofmański P. (red.), System Prawa Karnego Procesowego, t. 1, Zagadnienia ogólne, LEX 2013.
Klimek L., European Arrest Warrant, Heidelberg – Nowy Jork 2015.
Kostoris R. (red.), Handbook of European Criminal Procedure, wersja elektroniczna (SpringerLink) 2018.
Leach P., Taking a Case to the European Court of Human Rights, Oxford 2017.
Nowicki M., Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, LEX 2017.
Safjan M., Bosek L. (red.), Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86, Legalis 2016.
Schabas W., The European Convention on Human Rights – a Commentary, Oxford 2015.
Skorupka J. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Legalis 2020.
Świecki D. (red.), Kodeks postępowania karnego, t. 2, Komentarz aktualizowany, LEX 2021.
Tuleya P. (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, LEX 2021.
Wieruszewski R. (red.), Międzynarodowy pakt praw obywatelskich (osobistych) i politycznych. Komentarz, LEX 2012.
dr Agnieszka Skorupka
Katedra Prawa, Wydział Prawa i Komunikacji Społecznej we Wrocławiu, Uniwersytet Humanistycznospołeczny SWPS, Filia we Wrocławiu, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2696-4022
Prawo do życia w czystym środowisku. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 28.05.2021 r., III CZP 27/20
Sąd Najwyższy uchwałą z 28.05.2021 r., III CZP 27/20, uznał, że prawo do życia w czystym środowisku, umożliwiające oddychanie powietrzem spełniającym standardy jakości, nie jest dobrem osobistym podlegającym ochronie na podstawie Kodeksu cywilnego.
Celem glosy jest prezentacja argumentów przemawiających za uznaniem prawa do życia w czystym środowisku jako dobra osobistego chronionego przepisami Kodeksu cywilnego. Wartością niemajątkową, która chroni dobro osobiste w postaci prawa do życia w czystym środowisku, jest szczególna więź człowieka ze środowiskiem, przejawiająca się w postaci duchowych przeżyć związanych ze środowiskiem naturalnym, które mają charakter unikatowy, oraz stanu wolnego od lęku, niepokoju i smutku związanego z życiem w konkretnym środowisku naturalnym, z którym identyfikuje się dana osoba.
Słowa kluczowe: czyste środowisko, zdrowe środowisko, prawo do życia w czystym środowisku, prawa człowieka, dobra osobiste
Dr Agnieszka Skorupka
Department of Law, Faculty of Law and Social Communication in Wrocław, SWPS University of Social Sciences and Humanities, Wrocław Branch, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2696-4022
The right to live in a clean environment. Commentary on the resolution of the Supreme Court of 28 May 2021, III CZP 27/20
In its resolution of 28 May 2021 (III CZP 27/20), the Supreme Court held that the right to live in clean environment, enabling the breathing of air that meets the quality standards, is not a personal right that is subject to protection under the Civil Code.
The objective of the commentary is to present arguments in favour of the recognition of the right to live in a clean environment as a personal right protected by the provisions of the Civil Code. The non-financial value that protects the personal right to live in a clean environment is a special relationship between man and the environment in the form of spiritual experiences related to the natural environment, which are unique, and free of fear, anxiety and sadness related to life in a specific natural environment with which the given person identifies.
Keywords: clean environment, healthy environment, right to live in a clean environment, human rights, personal rights
Bibliografia / References
Brzozowski A., Kocot W.J., Skowrońska-Bocian E., Prawo cywilne, Warszawa 2018.
Budziszewska M., Klimat na smutek, „Charaktery” 2020/1.
Cypryańska M., Między cierpieniem i adaptacją. O jasnych i ciemnych stronach negatywnych reakcji emocjonalnych na zmianę klimatu [w:] Miasto wobec wyzwań, red. L. Lorenc-Barańska, Gdynia 2021.
Grzeszak T., Dobro osobiste jako dobro zindywidualizowane, „Przegląd Sądowy” 2018/4.
Gutowski M. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz do art. 1–352, t. 1, Legalis 2021.
Machnikowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2019.
Mazur P., Formy zbiorowe ochrony prawa osobistego do środowiska, „Państwo i Prawo” 2006/5.
Mazur P., Prawo osobiste do korzystania ze środowiska naturalnego, „Państwo i Prawo” 1999/11.
Pietrzykowski K. (red.) Kodeks cywilny. Komentarz. Art. 1–44910, t. 1, Warszawa 2020.
Radecki W., Cywilna actio popularis w ochronie środowiska naturalnego. Artykuł dyskusyjny, „Palestra” 1979/11–12.
Radecki W., Ochrona środowiska a ochrona dóbr osobistych [w:] Dobra osobiste i ich ochrona w polskim prawie cywilnym. Zagadnienia wybrane, red. J.S. Piątowski, Warszawa 1986.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne, Warszawa 2019.
Safjan M., Refleksje wokół konstytucyjnych uwarunkowań rozwoju dóbr osobistych, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2002/1.
Skoczylas J.J., Ochrona środowiska według przepisów o dobrach osobistych, „Nowe Prawo” 1980/7–8.
Smólska-Korpała M., Ochrona dóbr osobistych w świecie ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska, „Nowe Prawo” 1981/3.
Sobolewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2021.
Szpunar A., Ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1979.
Trzewik J., Prawo do życia w czystym środowisku umożliwiającym oddychanie powietrzem atmosferycznym spełniającym standardy jakości jako dobro osobiste – glosa do zagadnienia prawnego zarejestrowanego w Sądzie Najwyższym, III CZP 27/20, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2021/4.
Urbańska K., Prawo podmiotowe do dobrego środowiska w prawie międzynarodowym i polskim, Poznań 2015.
Wereśniak-Masri I., Prawo do czystego środowiska i prawo do czystego powietrza jako dobra osobiste, „Monitor Prawniczy” 2018/17.
Woodward B., Climate disruption and the psychiatric patient, „Psychiatric Times” 2019/36.
Woźniak M., Naruszenie dóbr osobistych hałasem, „Przegląd Sądowy” 2015/6.
dr Anna Dziergawka
sędzia Sądu Okręgowego w Bydgoszczy, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5084-088X
Uzasadniona wątpliwość co do stanu poczytalności oskarżonego jako bezwzględna przyczyna odwoławcza. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 28.01.2020 r., II KK 22/19
Wyrok Sądu Najwyższego z 28.01.2020 r., II KK 22/19, dotyczy wykładni pojęcia uzasadnionej wątpliwości co do stanu poczytalności oskarżonego w aspekcie obligatoryjnej obrony i bezwzględnej przyczyny odwoławczej określonej w art. 439 § 1 pkt 10 Kodeksu postępowania karnego. W glosowanym orzeczeniu wskazano, że okoliczność, która stanowi bezwzględną przyczynę uchylenia wyroku, musi być ponownie badana i oceniana pod kątem jej zaistnienia. Autorka krytycznie odnosi się do przedmiotowego orzeczenia, wskazując na jego niespójność i negatywny wpływ na praktykę sądową. W glosie zawarto postulat określoności i pewności bezwzględnych przyczyn odwoławczych, co ma związek z rzetelnością i przewidywalnością przebiegu procesu karnego, zarówno dla sądu orzekającego, jak i stron postępowania. Zaproponowano rozwiązanie, aby podstawą obowiązkowego wyznaczenia obrońcy był rzeczywisty stan psychiczny oskarżonego, a nie tylko wątpliwości co do jego poczytalności.
Słowa kluczowe: stan poczytalności, prawo do obrony, bezwzględne przyczyny odwoławcze, opinia psychiatryczna, postępowanie karne
Dr Anna Dziergawka
judge of the Regional Court in Bydgoszcz, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5084-088X
Reasonable doubt as to the state of sanity of the accused as an unconditional reason for appeal. Commentary on the judgment of the Supreme Court of 28 January 2020, II KK 22/19
The judgment of the Supreme Court of 28 January 2020 in II KK 22/19 applies to the interpretation of the notion of reasonable doubts as to the state of sanity of the accused in terms of obligatory defence and unconditional grounds for appeal specified in Article 439 § 1 item 10 CPC. The judgment in question specifies that the circumstance constituting the unconditional reason for revoking a judgment must be re-examined and assessed in terms of its existence. The author criticizes the ruling in question, pointing to its inconsistency and adverse impact on judicial practice. The commentary calls for specificity and certainty of the unconditional grounds for appeal, which is related to the reliability and predictability of the course of the criminal trial, both for the adjudicating court and the parties to the proceedings. The commentary contains a proposal of a solution that the basis for the obligatory appointment of a defence attorney should be the actual mental state of the accused, and not just doubts as to his sanity.
Keywords: state of sanity, right of defence, unconditional reasons for appeal, psychiatric opinion, criminal proceedings
Bibligrafia / References
Brzozowski M., Bezwzględne przyczyny odwoławcze a prawo do obrony w postępowaniu karnym, „Przegląd Sądowy” 2020/4.
Cieślak M., Spett K., Wolter E., Psychiatria w procesie karnym, Warszawa 1968.
Dziergawka A., Naruszenie prawa do rzetelnego procesu poprzez pozbawienie strony dostępu do sądu drugiej instancji w przypadku złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku przed jego wydaniem – glosa do wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 13.12.2018 r., 21497/14, Witkowski przeciwko Polsce, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021/3 (186).
Góźdź S., Uzasadnione wątpliwości co do poczytalności oskarżonego jako przesłanka obrony obligatoryjnej. Glosa do wyroku SN z dnia 28 stycznia 2020 r., II KK 22/19, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2021/4.
Hofmański P., Waltoś S., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2018.
Izydorczyk, J. Granice orzekania sądu odwoławczego w polskiej procedurze karnej, Łódź 2010.
Jędrzejowska R., Psychiatria, psycholog i seksuolog jako biegły w świetle przepisów prawa polskiego [w:] Postępowanie karne i cywilne wobec osób zaburzonych psychicznie. Wybrane zagadnienia z psychiatrii, psychologii i seksuologii sądowej, red. J.K. Gierowski, A. Szymusik, Kraków 1996.
Juchacz W., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2020 r., sygn. II KK 22/19, „Przedsiębiorstwo i Prawo” 2021/11.
Kolasiński B., Wymagania wymiaru sprawiedliwości wobec biegłych psychiatrów i ich orzeczeń, „Prokurator” 2005/1.
Nycz P., Obrona obligatoryjna związana ze stanem psychiki oskarżonego – uwagi na marginesie postanowienia SN z 29 czerwca 2010 r., I KZP 6/10, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2011/3.
Paprzycki L.K., Opiniowanie psychiatryczne i psychologiczne w procesie karnym, Kraków 2009.
Paprzycki L.K., Podstawowe zasady opiniowania sądowo-psychiatrycznego co do poczytalności oskarżonego i zdolności jego uczestniczenia w postępowaniu karnym – zagadnienia prawne, „Prokuratura i Prawo” 1996/9.
Prusak F., Wątpliwości co do poczytalności oskarżonego jako podstawa obligatoryjnego udziału obrońcy w postępowaniu karnym, „Palestra” 1969/1 (133), t. 13.
Stefański R.A., Ustanie obrony obowiązkowej, „Państwo i Prawo” 2007/9.
Stefański R.A., Glosa do postanowienia SN z 14.03.2008 r., V KK 434/07, „Państwo i Prawo” 2008/10.
Świecki D., Apelacja w postępowaniu karnym, Warszawa 2012.
Świecki D., Rozprawa apelacyjna w polskim procesie karnym, Warszawa 2006.
Świecki D., Augustyniak B., Eichstaedt K., Kurowski M., Kodeks postępowania karnego, t. 2, Komentarz aktualizowany, LEX 2021.
Wilkowska-Płóciennik A., Uzasadnione wątpliwości co do poczytalności oskarżonego jako przesłanka obrony obligatoryjnej, „Prokuratura i Prawo” 2006/4.
Witkowska J., Kryteria oceny dowodu z opinii biegłych w przedmiocie stanu zdrowia psychicznego oskarżonego [w:] Nowa kodyfikacja prawa karnego, red. L. Bogunia, t. 17, Wrocław 2005.
