Pełnomocnictwo procesowe udzielone na czas pełnienia określonej funkcjiMarcin Dziurda
doktor habilitowany nauk prawnych, Katedra Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2896-818X
udział w autorstwie tekstu – 50%
Maciej Giaro
doktor nauk prawnych, Katedra Prawa Cywilnego Porównawczego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5073-6612
udział w autorstwie tekstu – 50%
Pełnomocnictwo procesowe udzielone na czas pełnienia określonej funkcji
Skuteczność pełnomocnictwa procesowego udzielonego na czas pełnienia przez pełnomocnika określonej funkcji budzi kontrowersje. W wariancie najbardziej radykalnym uznawane jest ono za nieskuteczne. Kolejny wariant nie odmawia takiemu pełnomocnictwu skuteczności, ale przyjmuje, że sąd ma obowiązek badać, czy pełnomocnik nie zaprzestał pełnienia funkcji. Artykuł przedstawia argumenty na poparcie stanowiska, że pełnomocnictwo procesowe udzielone na czas pełnienia funkcji jest skuteczne, a sąd – co do zasady – nie ma obowiązku badania, czy pełnomocnik nadal tę funkcję pełni. Uzasadnione jest stosowanie per analogiam art. 94 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Pozwala to przyjąć, że odejście pełnomocnika z funkcji, prowadzące do wygaśnięcia pełnomocnictwa procesowego, odnosi skutek prawny w stosunku do sądu z chwilą zawiadomienia go o tym, w stosunku zaś do przeciwnika i innych uczestników – z chwilą doręczenia im tego zawiadomienia przez sąd.
Słowa kluczowe: pełnomocnictwo procesowe, warunek, wygaśnięcie, wypowiedzenie, nieważność postępowania, analogia
Marcin Dziurda
doctor habilitatus of law, Department of Civil Proceedings, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2896-818X
commitment to the preparation of the article – 50%
Maciej Giaro
doctor of law, Department of Comparative Civil Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5073-6612
commitment to the preparation of the article – 50%
Power of attorney for representation in court granted for the duration of the performance of a specific function
The effectiveness of a power of attorney for representation in court granted for the duration of the performance of a specific function gives rise to controversy. According to the most radical view, it is considered ineffective. According to another view, such a power of attorney is considered to be effective, but it is accepted that the court is required to examine whether or not the function has expired. This article presents arguments in support of the position that a power of attorney for representation in court is effective, while the court is not essentially required to examine whether or not the attorney is still performing the given function. It is reasonable to apply Article 94 § 1 of the Civil Procedures Code per analogiam. Such an approach enables the acceptance that the ending of the function which leads to the expiry of the power of attorney for representation in court is legally effective for the court from the moment the court is notified of this, and it is legally effective with respect to the counter-party and other participants, at the time of service of the notice by the court.
Keywords: power of attorney, condition, expiry, termination, invalidity of the proceedings, analogy
Bibliografia / References
Błaszczak Ł., Umowa dowodowa jako przykład nowej instytucji w kodeksie postępowania cywilnego (art. 4589 k.p.c.), „Palestra” 2019/11–12.
Dolecki H., Radkiewicz T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Artykuły 1–366, t. 1, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Fabian J., Pełnomocnictwo, Warszawa 1963.
Filipowski J., Adwokat w procesie cywilnym, Warszawa 1973.
Giaro M., Kontrowersje w sprawie przyjęcia pełnomocnictwa, „Przegląd Sądowy” 2021/6.
Giaro M., Nieuregulowane wyraźnie przyczyny wygaśnięcia pełnomocnictwa, „Przegląd Sądowy” 2022/5.
Giaro M., Polemicznie w sprawie relacji pełnomocnictwa do stosunku podstawowego, „Państwo i Prawo” 2020/4.
Giaro M., Z problematyki pozoru pełnomocnictwa – pierwotnie umocowany, „Przegląd Prawa Handlowego” 2021/5.
Gil I. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, Legalis 2023.
Grochowski M., Przedmiot formy ad intabulationem, „Przegląd Sądowy” 2016/11–12.
Grykiel J., Powstanie prokury, Warszawa 2008.
Gudowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Gudowski J., Pełnomocnictwo procesowe na tle podziału prawa na prywatne i publiczne, „Polski Proces Cywilny” 2011/1.
Jodłowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego z komentarzem, t. 1, red. J. Jodłowski, K. Piasecki, Warszawa 1989.
Krzemiński Z., Pełnomocnik w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 1971.
Machalski S., Pełnomocnictwo według kodeksu zobowiązań a pełnomocnictwo według kodeksu postępowania cywilnego, „Przegląd Sądowy” 1935/11.
Malczyk M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom I A. Komentarz. Art. 1–42412, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2020.
Olaś A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. P. Rylski, Legalis 2022.
Pazdan M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Art. 1–44910, t. 1, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.
Sobkowski J., Pełnomocnictwo procesowe. Jego istota, powstanie i wygaśnięcie, Poznań 1967.
Sychowicz M., Marciniak A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 1–205, t. 1, red. A. Marciniak, Warszawa 2019.
Sylwestrzak A. [w:] M. Balwicka-Szczyrba, M. Glicz, A. Sylwestrzak, Pełnomocnictwo. Komentarz, Warszawa 2020.
Szpunar A., Udzielenie pełnomocnictwa, „Przegląd Sądowy” 1993/9.
Wiśniewski T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Artykuły 367–50539, t. 2, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2020.
Zembrzuski T., Nieważność postępowania w procesie cywilnym, Warszawa 2017.
Zieliński A., Flaga-Gieruszyńska K., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2022.
Edyta Hadrowicz
doktor habilitowany, profesor Collegium Humanum w Warszawie, Instytut Prawa i Administracji; radca prawny – Okręgowa Izba Radców Prawnych w Warszawie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4209-7296
Ratio legis naturalnego charakteru pactum de non petendo
Pactum de non petendo jako zobowiązanie niezupełne (natural obligations) nie ma charakteru w pełni wiążącego. Wywołuje jednak pewne skutki zobowiązania zupełnego. Aby zrozumieć tę instytucję materialnego prawa cywilnego, należy porównać pactum de non petendo z zobowiązaniem zupełnym (cywilnym), któremu się go przeciwstawia. Przy konstrukcji tego porozumienia odpada bowiem, najbardziej ,,wartościowa” w zobowiązaniu, możność bezpośredniego wywarcia przymusu na dłużniku. Analiza „naturalizacyjnego” skutku pactum de non petendo wymaga zatem uwzględnienia motywów (rationes legis), jakie przemawiają za odebraniem roszczeniu zaskarżalności wskutek zawarcia umownego wyłączenia. Na tym tle pojawia się wątpliwość, czy pactum de non petendo to konstrukcja, która zapewnia wierzycielowi poczucie bezpieczeństwa. Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie o ratio legis naturalnego charakteru pactum de non petendo.
Słowa kluczowe: pactum de non petendo, umowa nienazwana, zobowiązanie naturalne, dług, odpowiedzialność, niezaskarżalność
Edyta Hadrowicz
doctor habilitatus, professor of the Collegium Humanum in Warsaw, Institute of Law and Administration, legal counsel – Warsaw Bar Association, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4209-7296
Ratio legis of the natural nature of pactum de non petendo
Pactum de non petendo, as a natural obligation, is not fully binding. However, it does produce certain effects of a civil obligation. In order to understand this institution of substantive civil law, pactum de non petendo should be compared with the civil obligation to which it is opposed. This is because the ability to directly coerce the debtor, which is the most ‘valuable’ feature of the obligation, is eliminated from the structure of this agreement. An analysis of the ‘naturalizing’ effect of pactum de non petendo therefore requires consideration of the motives (rationes legis) for depriving the claim of its appealability as a result of the inclusion of the contractual exclusion. In this light, the question arises of: is pactum de non petendo a structure that gives the creditor a sense of security? This article attempts to answer the ratio legis of the natural character of pactum de non petendo.
Keywords: pactum de non petendo, unnamed contract, natural obligation, debt, liability, lack of appealability
Bibliografia / References
Allendorf F., Die natürlichen Verbindlichkeiten (sogenannte Naturalobligationen) des BGB, Rostock 1904.
Atiyah P.S., Smith S.A., Atiyah’s Introduction to the Law of Contract, Oxford 2005.
Aynès L., Malaurie Ph., Stoffel-Munck Ph., Droit civil. Droit des obligations, Paris 2016.
Beudan Ch., Cours de droit civil français. Les contrats et les obligations, t. 8, Paris 1936.
Brzozowski A. [w:] System Prawa Prywatnego. Zobowiązania – część ogólna, t. 5, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Bryl W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 2, red. Z. Resich, Warszawa 1972.
Busse R., Die unvollkommenen Schuldverhältnisse im heutigen Recht, Strasburg 1906.
Chlamtacz M., Naturalne (niezupełne) zobowiązania [w:] Encyklopedia podręczna prawa prywatnego, t. 2, red. F. Zoll, J. Wasilkowski, Warszawa 1936.
Czachórski W., Prawo zobowiązań w zarysie, Warszawa 1968.
Domański L., Instytucje Kodeksu zobowiązań. Komentarz teoretyczno-praktyczny. Część ogólna, Warszawa 1936.
Drapała P. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
Ehrenzweig Ar., Ehrenzweig Ad., Mayrhofer H., System des österreichischen allgemeinen Privatrechts. Bd. II. Das Recht der Schuldverhältnisse, Wien 1928.
Fenichel Z., Zobowiązania niezupełne (naturalne) w k.z., Nowy Kodeks Zobowiązań, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1936/16–20, dodatek.
Fian W., Die Naturalobligation. Bedeutung und Erscheinungsformen im geltenden österreichischen bürgerlichen Recht, Wien 2001.
Frankl O., Die Formerfordernisse der Schenkung nach österreichischem Rechte, Graz 1883.
Ghestin J., Goubeaux G., Traité de droit civil, Introduction générale, Paris 1983.
Gobert M., Essai sur le röle de l'obligation naturelle, Paris 1957.
Grothe H. [w:] Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, red. C. Schubert, München 2021.
Grzybowski S. [w:], System Prawa Cywilnego. Prawo zobowiązań – część ogólna, t. 3, cz. 1, red. Z. Radwański, Wrocław 1981.
Hadrowicz E., Pactum de non petendo a kompetencja zaskarżalności roszczenia, „Studia Prawa Prywatnego” 2022/1.
Jastrzębski J., Kara umowna, Warszawa 2006.
Karasek-Wojciechowicz I., Pojęcie roszczenia oraz kompetencja zaskarżalności roszczenia w polskim prawie cywilnym [w:] Rozprawy cywilistyczne. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Edwardowi Drozdowi, red. M. Pecyna, J. Pisuliński, M. Podrecka, Warszawa 2013.
Karasek-Wojciechowicz I., Roszczenie o wykonanie zobowiązania z umowy zgodnie z jego treścią, Warszawa 2014.
Kerschner F. [w:] Klang Kommentar zum Allgemeinen Bürgerlichen Gesetzbuch. § 1431 bis 1437, red. A. Fenyves, F. Kerschner, A. Vonkilch, Wien 2018.
LaFleur Jr. E.G., Natural Obligations, „Louisiana Law Review” 1951/12 (1).
Longchamps de Bérier R., Zobowiązania, oprac. J. Górski, Poznań 1948.
Lucas A., Code Civil, Paris 2006.
Machnikowski P., Swoboda umów według art. 3531 KC. Konstrukcja prawna, Warszawa 2005.
Machnikowski P. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Machnikowski P. [w:] Zobowiązania. Przepisy ogólne i powiązane przepisy Księgi I KC. Tom I. Komentarz, red. P. Machnikowski, Warszawa 2022.
Marcadé V.N., Explication théorique et pratique du Code civil, t. 3, Paris 1873.
Pałdyna T., Przedawnienie w polskim prawie cywilnym, Warszawa 2012.
Pothier R.J., Traité des obligations, t. 1, Paris 1821.
Pyziak-Szafnicka M., Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, Warszawa 1995.
Pyziak-Szafnicka M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2020.
Regen A., Welche Erscheinungen kennt das B.G.B., die den gemeinrechtlichen Naturalobligationen gleichartig oder ähnlich sind?, Berlin 1903.
Riedl K., Kreowanie zobowiązań naturalnych w drodze umowy (uwagi o tzw. skutku silniejszym pactum de non petendo), „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2019/3.
Riedl K., Zobowiązania naturalne (niezupełne) w polskim prawie cywilnym, Warszawa 2022.
Ripert G., La règle morale dans les obligations civiles, Paris 2013.
Schulze G., Die Naturalobligation. Rechtsfigur und Instrument des Rechtsverkehrs einst und heute – zugleich Grundlegung einer zivilrechtlichen Forderungslehre, Tübingen 2008.
Schulze G., Nicht erzwingbare Leistungsforderungen im Zivilrecht, „Juristische Schulung. Zeitschrift für Studium und Referendariat” 2011/3.
Somerstein N., Rola zobowiązania moralnego w nowoczesnej cywilistyce. Przyczynek do nauki o zobowiązaniach niezupełnych, Lwów 1934.
Schwarze R. [w:] J. von Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen. §§ 255–304, red. M. Löwisch, Göttingen 2014.
Terré F., Simler Ph., Lequette Y., Droit Civil. Les obligations, Paris 2002.
Terré F., Simler Ph., Lequette Y., Droit civil. Les obligations, Paris 2013.
Toullier Ch.B.M., Le droit civil français, suivant l’ordre du code, t. 3, Paris 1846.
Zawada K. [w:] Kodeks cywilny. T. II. Komentarz do art. 450–1088. Przepisy wprowadzające, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2021.
Zdzieborski R., Umowa o podporządkowaniu wierzytelności w polskiej praktyce kontraktowej. Zagadnienia wybrane, cz. 2, „Monitor Prawniczy” 2003/13.
Jędrzej Zieliński
Szkoła Doktorska Nauk Społecznych, Zakład Prawa Wyznaniowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8152-3350
O potrzebie nowego spojrzenia na relację pomiędzy prawem wewnętrznym związków wyznaniowych a prawem świeckim
Artykuł jest poświęcony wykazaniu, że powszechnie akceptowany w doktrynie model normatywny opisujący relację pomiędzy prawem wewnętrznym kościołów i innych związków wyznaniowych a prawem polskim jest nieprawidłowy, gdyż zbyt wąsko ujmuje kompetencję organów państwa do stosowania w świeckim porządku prawnym norm prawa wewnętrznego związków wyznaniowych. Należałoby przyjąć, że prawo wewnętrzne związku wyznaniowego może stanowić dla sądu świeckiego podstawę do oceny wzajemnych relacji pomiędzy jednostkami organizacyjnymi tej wspólnoty religijnej, co oznacza, iż sąd jest uprawniony do analizy i interpretacji prawa wewnętrznego związku wyznaniowego w celu dokonania ustaleń faktycznych. Analiza ta należy do oceny prawnej wyroku, nie zaś ustaleń faktycznych orzeczenia.
Słowa kluczowe: prawo wewnętrzne związków wyznaniowych, autonomia religijna, związek wyznaniowy
Jędrzej Zieliński
Doctoral School of Social Sciences, Chair of Law and Religion, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8152-3350
The need for a new look at the relationship between the internal law of religious associations and secular law
The article demonstrates that the normative model commonly accepted in the legal doctrine which describes the relationship between the internal law of churches and other religious associations and Polish law is incorrect, because it excessively narrowly specifies the competence of the state authorities to apply the norms of the internal law of religious associations in the secular legal order. It should be accepted that the internal law of a religious association can be used by a secular court as the basis for assessing the relationship between the organizational units of that religious community, which means that the court has the power to analyse and interpret the internal law of the religious organization in order to make findings of fact. This analysis is part of the legal assessment of the judgment and not the factual findings of the verdict.
Keywords: internal law of religious associations, religious autonomy, religious association
Bibliografia / References
Borecki P., Janik C., Prawo wewnętrzne związków wyznaniowych a państwowy porządek prawny [w:] Prawo wewnętrzne nierzymskokatolickich związków wyznaniowych w Polsce. Wybór aktów prawnych, wybór i oprac. nauk. P. Borecki, C. Janik, Warszawa 2012.
Brzozowski W., Krzywoń A., Wiącek M., Prawa człowieka, Warszawa 2021.
Garlicki L. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 1, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
Januchowski A., Wybrane zagadnienia związane z reprezentacją parafii przez proboszcza na gruncie prawa kanonicznego i polskiego, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2008/11.
Karaszewski G. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, LEX 2022.
Lis W., Odpowiedzialność kościelnych osób prawnych za czyny niedozwolone popełnione przez członków duchowieństwa [w:] (Nie)odpowiedzialność cywilnoprawna kościelnych osób prawnych za czyny niedozwolone popełnione przez osoby duchowne, red. P. Sobczyk, Warszawa 2022.
Mezglewski A., Glosa krytyczna do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2020 r. (sygn. akt II CSK 124/19), „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2021/13.
Mezglewski A., O nieistnieniu zasady odpowiedzialności zwierzchników kościelnych za szkody deliktowe wyrządzone przez zakonnego nauczyciela religii w oparciu o zobowiązania wynikające ze ślubów posłuszeństwa. Rozważania na tle wyroku z dnia 31 marca 2020 r. (II CSK 124/19) [w:] (Nie)odpowiedzialność cywilnoprawna kościelnych osób prawnych za czyny niedozwolone popełnione przez osoby duchowne, red. P. Sobczyk, Warszawa 2022.
Mezglewski A., Opinia prawna dotycząca problemu obowiązywania prawa wewnętrznego związków wyznaniowych w obrocie prawnym, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2011/3.
Mezglewski A., Misztal H., Stanisz P., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2011.
Pietrzak H., Odpowiedzialność odszkodowawcza kościelnych osób prawnych za czyny przestępne popełnione przez ich członków [w:] (Nie)odpowiedzialność cywilnoprawna kościelnych osób prawnych za czyny niedozwolone popełnione przez osoby duchowne, red. P. Sobczyk, Warszawa 2022.
Pietrzak M., Prawo kanoniczne a państwowy porządek prawny, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1985/3.
Pietrzak M, Prawo kanoniczne w polskim systemie prawnym, „Państwo i Prawo” 2006/8.
Stanisz P., Proboszcz jako reprezentant parafii rzymskokatolickiej w stosunkach majątkowych [w:] Prawo państwowe a prawo wewnętrzne związków wyznaniowych. Pamiętnik VII Zjazdu Katedr i Wykładowców Prawa Wyznaniowego, Gniezno 11–12 IX 2010, red. K. Krasowski, M. Materniak-Pawłowska, M. Stanulewicz, Poznań 2010.
Uruszczak W., Recepcja prawa kanonicznego w obowiązującym prawie polskim, „Annales Canonici” 2007/3.
Walencik D., Prawo kanoniczne (wewnętrzne) związków wyznaniowych a prawo polskie, „Przegląd Sądowy” 2013/5.
Karolina Klaczak
doktorantka, Wyższa Szkoła Humanitas w Sosnowcu, aplikantka adwokacka, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4538-8603
Kilka uwag dotyczących środka zabezpieczającego w postaci pobytu w zakładzie psychiatrycznym wobec sprawców niepoczytalnych
Artykuł prezentuje stanowisko dotyczące kilku wybranych kwestii związanych ze stosowaniem i wykonywaniem środka zabezpieczającego w postaci pobytu w zakładzie psychiatrycznym wobec sprawców niepoczytalnych. Autorka wyraża pogląd, że w praktyce nierzadkie są przypadki, gdy czyny stanowiące podstawę detencji nie cechują się znaczną społeczną szkodliwością, jak wymaga tego art. 93g § 1 Kodeksu karnego. Wprawdzie nie można wykluczyć, że nawet drobny występek będzie cechował się znaczną społeczną szkodliwością, ale decyzja sądu w tym zakresie wymaga szczególnego uzasadnienia, z uwagi na to, że zastosowanie tego środka oznacza bezterminową izolację sprawcy. Zbyt pochopne i bezrefleksyjne stosowanie izolacyjnych środków zabezpieczających, oparte wyłącznie na wskazaniach biegłych, bez dokonywania przez organ orzekający stosownej subsumpcji w tym zakresie, doprowadza do przepełnienia zakładów psychiatrycznych.
Słowa kluczowe: prawo karne, środki zabezpieczające, pobyt w zakładzie psychiatrycznym, psychiatria sądowa, rodzaje zakładów psychiatrycznych
Karolina Klaczak
PhD student, Humanitas University in Sosnowiec, trainee attorney-at-law, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4538-8603
A few remarks about the protective measure of placement of perpetrators of unsound mind in a psychiatric facility
The article presents the position on several selected issues related to the application and implementation of a protective measure of placement of perpetrators of unsound mind in a psychiatric facility. The author expresses the view that is not uncommon in practice for acts constituting the grounds for detention not to be characterized by substantial social harmfulness, as required by Article 93g § 1 of the Penal Code. Although it cannot be ruled out that even a minor offence will be characterized by substantial social harmfulness, the court’s decision requires special justification, because the application of this measure means the indefinite isolation of the perpetrator. Excessively hasty and thoughtless application of isolating protective measures, based exclusively on the statements of experts without an appropriate subsumption on this by the adjudicating body, leads to overcrowding in psychiatric institutions.
Keywords: penal law, protective measures, placement in a psychiatric facility, forensic psychiatry, types of psychiatric institution
Bibliografia / References
Barczak-Oplustil A. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Część II. Komentarz do art. 53–116, red. W. Wróbel, A. Zoll, LEX 2016.
Barczak-Oplustil A., Ogólne przesłanki stosowania środków zabezpieczających [w:] Nowelizacja prawa karnego 2015. Komentarz, red. W. Wróbel, Kraków 2015.
Barczak-Oplustil A., Pobyt w zakładzie psychiatrycznym [w:] Nowelizacja prawa karnego 2015. Komentarz, red. W. Wróbel, Kraków 2015.
Ciepły F. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Legalis 2021.
Ciepły F., Środki zabezpieczające – do zmiany czy likwidacji?, „Państwo i Prawo” 2015/7.
Długosz-Jóźwiak J. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do artykułów 1–116, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Legalis 2021.
Eichstaedt K., Środek zabezpieczający w postaci pobytu w zakładzie psychiatrycznym, wątpliwości związane z orzekaniem, „Prokuratura i Prawo” 2016/12.
Gierowski J.K., Krajewski K., Przesłanki i dyrektywy orzekania środka zabezpieczającego umieszczenia – pobytu w odpowiednim zakładzie psychiatrycznym (art. 94, 93g § 1 i 2 KK) [w:] System Prawa Karnego, t. 7, Środki zabezpieczające, red. L.K. Paprzycki, Warszawa 2015.
Gierowski J.K., Krajewski K., Rodzaje zamkniętych zakładów leczniczych wykonujących środki zabezpieczające [w:] System Prawa Karnego, t. 7, Środki zabezpieczające, red. L.K. Paprzycki, Warszawa 2015.
Hofmański P., Paprzycki L.K., Sakowicz A. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, LEX 2016.
Kolendowska-Matejczuk K., Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 17 grudnia 2010 r. V KK 383/10, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2011/12.
Krakowiak D., „Test" proporcjonalności środka zabezpieczającego w postaci pobytu w zakładzie psychiatrycznym do wagi czynu. Glosa do postanowienia SN z dnia 6 marca 2019 r., V KK 61/18, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2020/1.
Lipiński K. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. J. Giezek, LEX 2021.
Majewski J., Kodeks karny. Komentarz do zmian 2015, LEX 2015.
Mozgawa M. [w:] Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, LEX 2022.
Niewiadomska-Krawczyk M., Ewolucja środków zabezpieczających w polskim prawie karnym, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2018/50.
Osiński L. [w:] Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, red. J. Lachowski, Legalis 2021.
Postulski K., Glosa do wyroku SN z dnia 6 listopada 2014 r., IV KK 145/14, LEX 2015.
Postulski K., Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, LEX 2017.
Pyrcak M., Wykonywanie środków zabezpieczających [w:] Nowelizacja prawa karnego 2015. Komentarz, red. W. Wróbel, Kraków 2015.
Pyrcak-Górowska M., Detencja psychiatryczna orzekana jako środek zabezpieczający w świetle badań aktowych, Kraków 2017.
Pyrcak-Górowska M., Wybrane problemy związane z opiniowaniem sądowo-psychiatrycznym w sprawach o zastosowanie środka zabezpieczającego po 1.07.2015 r., „Palestra” 2021/3.
Wilkowska-Płóciennik A. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Legalis 2021.
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2013.
Zduński I., Środki zabezpieczające w projekcie nowelizacji kodeksu karnego, „Prokuratura i Prawo” 2015/3.
Zgoliński I. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, LEX 2020.
Przemysław Krawczyk
absolwent, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski, aplikant adwokacki, Izba Adwokacka we Wrocławiu, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5462-3540
(Nie)proporcjonalność kary za przestępstwo popełnione w warunkach czynu ciągłego
W artykule poruszono problematykę wymiaru kary za przestępstwo popełnione w warunkach czynu ciągłego w świetle nowego brzmienia tzw. dyrektyw sądowego wymiaru kary. Chodzi głównie o zmiany w brzmieniu art. 53 k.k., które zostały przewidziane w rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw z 16.09.2021 r., a także rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw z 22.02.2022 r. Autor rozważa, w jaki sposób okoliczność obciążająca „popełnienie przestępstwa z premedytacją” ma się do elementu podmiotowego czynu ciągłego. Został także podniesiony problem zbiegu okoliczności łagodzących i obciążających ad casu, a także ewentualnych problemów, które ów zbieg może spowodować. Rozważania prowadzone przez Autora pozwalają na poczynienie wniosku, że zmiany proponowane przez projektodawcę są wysoce rozczarowujące, a co więcej, potencjalnie problematyczne. Artykuł jest próbą zasygnalizowania trudności, które mogą powstać nie tylko w teorii, lecz także pojawić się w praktyce stosowania prawa.
Słowa kluczowe: dyrektywy wymiaru kary, czyn ciągły, okoliczności obciążające, okoliczności łagodzące
Przemysław Krawczyk
graduate, Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wrocław, trainee attorney-at-law, Wrocław Bar Association, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5462-3540
(Dis)proportionality of the penalty for a crime committed as a continuous act
In this article, the author discusses the issue of the sentence for a crime committed as a continuous act in the light of the new wording of the judicial sentencing directives. This primarily applies to the wording of Article 53 of the Penal Code which have been provided for in the government bill amending the Penal Code and certain other acts of 16 September 2021, as well as the changes provided for in the government bill amending the Penal Code and certain other acts of 22 February 2022. The author considers how the aggravating circumstance of the ‘commitment of a premeditated crime’ relates to the subjective element of the continuous act. The problem of the coincidence of mitigating and aggravating circumstances ad casu, as well as possible problems that this coincidence can cause was then raised. The author’s considerations enable him to conclude that the changes proposed by the initiator of the bill are highly disappointing and, furthermore, potentially problematic. This article is an attempt to point out possible problems that can arise, not only in theory, but also in the practice of applying the law.
Keywords: sentencing directives, continuous act, aggravating circumstances, attenuating circumstances
Bibliografia / References
Cieślak M., Polskie prawo karne. Zarys ujęcia systemowego, Warszawa 1994.
Buchała K., Zoll A., Polskie prawo karne, Warszawa 1997.
Budyn-Kulik M. [w:] Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, LEX 2021.
Giezek J., Fragmentacja zachowania podlegającego wartościowaniu a mechanizmy racjonalizujące odpowiedzialność karną, [w:] Tożsamość czynu w prawie karnym, red. P. Wiliński, R. Zagrodnik, Warszawa 2021.
Giezek J., Kardas P., Nowe uregulowanie ciągłości przestępstwa i wykroczenia (art. 12 § 2 Kodeksu karnego i art. 10a Kodeksu wykroczeń), „Palestra” 2019/1–2.
Giezek J., Kardas P., O modelach ciągłości przestępstwa oraz przejawach jej instrumentalizacji w procesie karnym, „Prokuratura i Prawo” 2021/7–8.
Giezek J., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2012.
Giezek J. [w:] D. Gruszecka, K. Lipiński, G. Łabuda, J. Giezek, Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, Warszawa 2021.
Giezek J. [w:] Prawo karne materialne. Część ogólna i szczególna, red. M. Bojarski, Warszawa 2020.
Giezek J., Zaniechanie jako postać czynu zabronionego [w:] Prawo karne materialne. Część ogólna i szczególna, red. M. Bojarski, Warszawa 2020.
Hirsch von A., Uzasadnienie istnienia i wymiaru kary we współczesnym retrybutywizmie, „Ius est Lex” 2006/1.
Kardas P., Idealny zbieg przestępstw jako problem teoretyczny, dogmatyczny i kryminalnopolityczny, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2014/19 (3).
Kardas P. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Część I. Komentarz do art. 1–52, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2016.
Kardas P. [w:] System Prawa Karnego, t. 4, red. L. Paprzycki, Legalis 2016.
Kaufman W.R.P., Honor and the Revange: A Theory of Punishment, Dordrecht 2013.
Krawczyk P., Rozważania na temat ciągłości przestępstwa w nawiązaniu do zmian dokonanych w polskim prawie karnym nowelizacją kodeksu karnego z dnia 4 października 2018 r., „Studenckie Zeszyty Naukowe” 2019/2.
Kulik M. [w:] Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, LEX 2021.
Limburska A., Ciągłość czynów w sferze kontrawencjonalizacji – uwagi na kanwie nowelizacji art. 12 k.k., „Prokuratura i Prawo” 2021/1.
Melezini M., Punitywność wymiaru sprawiedliwości karnej w Polsce w XX w., Białystok 2003.
Pohl Ł., Prawo karne. Wykład części ogólnej, Warszawa 2012.
Pohl Ł. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R. Stefański, Legalis 2019.
Roxin C., Derecho penal. Parte general. Fundamentos. La estructura de la teoria del delito, Madrid 1997.
Szymanowski T., Polityka karna i penitencjarna w Polsce w okresie przemian prawa karnego, Warszawa 2005.
Uzasadnienie rządowego projektu Kodeksu karnego [w:] Nowe Kodeksy karne z 1997 r. z uzasadnieniami, red. I. Fredrich-Michalska, B. Stachurska-Marcińczak, Warszawa 1997.
Wróbel W. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Część II. Komentarz do art. 53–116, red. A. Zoll, Warszawa 2016.
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne, Kraków 2014.
Zagrodnik J., Opinia w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw z dnia 16 września 2021 r., Katowice 2021.
Zalewski W., O pojmowaniu sprawiedliwości w prawie karnym, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2005/14 (2).
Marcin Raźny
absolwent, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, asystent sędziego w Sądzie Apelacyjnym w Krakowie, II Wydział Karny, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6852-4324
Nabycie uprawnień do ubiegania się o warunkowe przedterminowe zwolnienie na podstawie art. 155 § 1 i 2 Kodeksu karnego wykonawczego
Przedmiotem artykułu są rozważania, jakie warunki musi spełnić skazany na karę pozbawienia wolności, aby móc się ubiegać o warunkowe przedterminowe zwolnienie na podstawie art. 155 Kodeksu karnego wykonawczego. W tym celu omówiono występujące w doktrynie i orzecznictwie rozbieżności co do wykładni sformułowań użytych w tym przepisie, w szczególności co do pojęcia przerwy w wykonaniu kary oraz kwestii odbycia co najmniej 6 miesięcy kary i przebywania na przerwie przez okres co najmniej roku. Zasygnalizowano również potencjalną niekonstytucyjność tego przepisu w zakresie, w jakim wyłącza on ograniczenia przewidziane w art. 78 i 79 Kodeksu karnego, nie wyłączając jednocześnie ograniczeń określonych w art. 42 Kodeksu karnego skarbowego.
Słowa kluczowe: art. 155 Kodeksu karnego wykonawczego, przerwa w wykonaniu kary, warunkowe przedterminowe zwolnienie, zasada równości, zawieszenie postępowania wykonawczego
Marcin Raźny
graduate of the Faculty of Law and Administration of the Jagiellonian University in Kraków, assistant judge at the Court of Appeal of Kraków, 2nd Criminal Division, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6852-4324
Acquiring the right to apply for conditional early release pursuant to Article 155 § 1 and 2 of the Executive Penal Code
The article presents considerations on what conditions a person sentenced to the penalty of imprisonment must meet to be able to apply for a conditional early release under Article 155 of the Executive Penal Code. To this end, the article discusses the discrepancies between the legal doctrine and judgments as to the interpretation of the terms used in this provision, in particular regarding the concept of a break in serving a sentence and the issue of serving a sentence of at least 6 months and staying on a break for at least a year. It also indicates the potential unconstitutionality of this provision to the extent to which it rules out the limitations provided for in Articles 78 and 79 of the Penal Code without simultaneously disabling the limitations specified in Article 42 of the Criminal Fiscal Code.
Keywords: Article 155 of the Executive Penal Code, interruption in serving a sentence, conditional early release, principle of equality, suspension of executive proceedings
Bibliografia / References
Dąbkiewicz K., Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Warszawa 2018.
Jaworska-Wieloch A., Przesłanki formalne warunkowego przedterminowego zwolnienia na gruncie art. 155 k.k.w., „Probacja” 2012/2.
Lelental S., Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Warszawa 2012.
Postulski K., Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Warszawa 2017.
Przesławski T., Kompetencje sądu penitencjarnego w zakresie instytucji przerwy i warunkowego zwolnienia, „Palestra” 2010/7–8.
Stefańska B.J., Quantum odbytej kary pozbawienia wolności jako przesłanka warunkowego zwolnienia, „Prokuratura i Prawo” 2017/4.
Wiciński G., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2000 r., sygn. I KZP 8/00, „Prokuratura i Prawo” 2001/1.
Zgoliński I. [w:] Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, red. J. Lachowski, Warszawa 2016.
Katarzyna Jakubczak-Fopke
Zakład Kryminologii, Katedra Prawa Karnego Materialnego i Kryminologii, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Gdański, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3708-0430
Przestępstwo z użyciem przemocy – wykładnia znamienia na tle art. 41a § 1 Kodeksu karnego. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 31.03.2021 r., I KZP 7/20
W glosowanej uchwale Sąd Najwyższy orzekł, że przestępstwem z użyciem przemocy w rozumieniu art. 41a § 1 Kodeksu karnego jest każde przestępstwo, które faktycznie popełnione zostało z użyciem przemocy, przy czym użyte w tym przepisie słowo „przemoc” obejmuje zarówno przemoc fizyczną, jak i psychiczną. W stosunku do powziętej uchwały w doktrynie wyrażono głosy krytyczne, zarzucając arbitralność tezy i jej niewystarczające uzasadnienie. Autor glosy – co do zasady – podziela wyrażony przez SN pogląd. Omawia i uzasadnia prawidłowości wysuniętej przez Sąd Najwyższy tezy, ze szczególnym uwzględnieniem argumentów zarówno wykładni językowej (w ramach koncepcji klaryfikacyjnej i derywacyjnej), jak i funkcjonalnej oraz celowościowej. Podjęte rozważania pozwolą na szersze wyjaśnienie słuszności wyrażonego przez Sąd Najwyższy poglądu i zasadności akceptacji przyjętej w uchwale wykładni.
Słowa kluczowe: przestępstwo, użycie przemocy, przemoc
Katarzyna Jakubczak-Fopke
Criminology Department, School of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law and Administration, University of Gdańsk, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3708-0430
Violent crime – interpretation of the meaning in the context of Article 41a § 1 of the Penal Code. Commentary on the resolution of the Supreme Court of 31 March 2021, I KZP 7/20
In the resolution in question, the Supreme Court held that any crime committed with violence is a violent crime in the meaning of Article 41a § 1 of the Penal Code, where the word ‘violence’ used in this provision includes both physical and psychological violence. Compared to the resolution, the commentaries in the legal doctrine criticized the arbitrariness of the thesis and its insufficient justification. In principle, the author of this commentary agrees with the view expressed by the Supreme Court. She discusses and justifies the correctness of the thesis put forward by the Supreme Court, especially emphasizing the arguments of both the linguistic interpretation (both within the framework of the clarification and derivation concept), as well as the functional and purposive interpretation. The considerations will allow for a more extensive explanation of the correctness of the view expressed by the Supreme Court and the justification for accepting the interpretation adopted in the resolution.
Keywords: crime, use of violence, violence
Bibliografia / References
Budyn-Kulik M. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa 2015.
Cieślak W., Konarska-Wrzosek V., Kulesza J.A., Melezini M., Sakowicz A., Sienkiewicz Z., Wróbel W. [w:] Kary i inne środki reakcji prawnokarnej. System Prawa Karnego, t. 6, red. M. Melezini, Legalis 2016.
Daniluk P., Pojęcie przestępstwa z użyciem przemocy w rozumieniu art. 41a § 1 k.k. Glosa do uchwały SN z dnia 31 marca 2021 r., I KZP 7/20, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2021/11, poz. 92.
Gądzik Z., Przestępstwo z użyciem przemocy w rozumieniu art. 41a § 1 k.k. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Karna z 31 marca 2021 r., I KZP 7/20, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2021/11.
Górowski W., Szewczyk M. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Część I. Komentarz do art. 1–52, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2016.
Kłączyńska N. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2012.
Lipiński K. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2021.
Łabuda G. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2021.
Marek A., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2010.
Stefański R.A. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, Warszawa 2016.
Zalewski W. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do artykułów 1–116, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Legalis 2021.
Zieliński M., Osiemnaście mitów w myśleniu o wykładni prawa, „Palestra” 2011/3–4.
Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady. Reguły. Wskazówki, Warszawa, 2002.
Ziółkowska A. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2020.
Jan Kulesza
doktor habilitowany nauk prawnych, profesor Uniwersytetu Łódzkiego, Katedra Prawa Karnego, Zakład Nauki o Przestępstwie, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0574-9120
Wolność wypowiedzi contra godność urzędu Prezydenta RP. Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 30.09.2022 r., II AKa 110/22
W glosowanym wyroku sąd uwolnił od odpowiedzialności karnej pisarza i dziennikarza J.Ż., który nazwał Prezydenta RP A.D. „debilem”, wieńcząc w ten sposób swój wpis w mediach społecznościowych, stanowiący odpowiedź na wcześniejszą wypowiedź głowy państwa. Sąd trafnie dokonał całościowej oceny wypowiedzi oskarżonego, nie dokonując wyodrębnienia samego tylko obraźliwego słowa, ponieważ stanowiło ono podsumowanie, opartego na faktach, wywodu wskazującego na – rzeczywistą bądź pozorowaną – indolencję głowy państwa. Wpis Prezydenta był szeroko komentowany w kraju i za granicą, jako podążający za przekazem kontrkandydata, Donalda Trumpa, usiłującego podważać wynik demokratycznych procesów i stanowiący ostentacyjny unik wobec zwyczajowych gratulacji. Wypowiedź pisarza była zatem głosem w sprawie stanowiącej przedmiot powszechnego zainteresowania, odnoszącej się do krajowej i światowej polityki – szybką ripostą na prowokacyjną wypowiedź głowy państwa.
Słowa kluczowe: wolność wypowiedzi, znieważenie, głowa państwa, wypowiedź polityczna, wybory w Stanach Zjednoczonych
Jan Kulesza
doctor habilitatus of law, professor of the University of Łódź, School of Criminal Law, Crime Studies Department, Faculty of Law and Administration, University of Łódź, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0574-9120
Freedom of expression and protection of the office of the President of the Republic of Poland. Commentary on the judgment of the Court of Appeal in Warsaw of 30 September 2022, II AKa 110/22
In the judgment under review, the court released J.Ż., a writer and journalist who called the President of the Republic of Poland, A.D., ‘a moron’, from criminal liability. This is how J.Ż. ended his social media post, replying to an earlier statement made by the head of state. The court rightly comprehensively assessed the statement made by the accused, without separating just the offensive word, because it was a summary of a factual argument referring to the real or alleged incompetence of the head of state. The President’s post was widely commented on in Poland and abroad as one supporting the message from Donald Trump, who was trying to undermine the result of democratic processes and which constituted the ostentatious avoidance of the usual congratulations. The writer’s statement therefore constituted a statement on a matter of general interest related to domestic and global politics – a quick retort to the provocative statement of the head of state.
Keywords: freedom of expression, insult, head of state, political statement, elections in the United States
Bibliografia / References
Garlicki L., Pov’con przed Trybunałem w Strasburgu, „Studia Iuridica Lublinensia” 2014/22.
Krzywoń A., Prawnokarna ochrona głów państw i innych organów konstytucyjnych versus wolność wypowiedzi – polskie rozwiązania na tle standardów europejskich, „Europejski Przegląd Sądowy” 2013/5.
Kulesza J., Glosa do wyroku SA w Łodzi z 17.01.2013 r., II AKa 273/12, „Prokuratura i Prawo” 2014/1.
Kulesza J. [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz. Art. 117–221, t. 1, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2023.
Kulesza J., Wolność wypowiedzi w kampanii wyborczej a ochrona godności urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej. Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 13.12.2021 r., II AKa 171/21, „Przegląd Sądowy” 2023/3.
