Między interesem publicznym a prywatnym. Granice władzy sądzenia w postępowaniu cywilnym. Część 2 – władza sądzenia a interes prawny.
dr Katarzyna Gajda-Roszczynialska
Uniwersytet Śląski, Wydział Prawa i Administracji, Instytut Nauk Prawnych, Postępowanie Cywilne; sędzia Sądu Rejonowego dla Krakowa-Krowodrzy w Krakowie
ORCID: 0000-0001-8245-9023
Między interesem publicznym a prywatnym. Granice władzy sądzenia w postępowaniu cywilnym. Część 2 – władza sądzenia a interes prawny
Artykuł podejmuje próbę określenia pojęcia i charakteru interesu na gruncie postępowania cywilnego w celu określenia na nowo paradygmatu władzy sądzenia. Artykuł został podzielony na dwie części. W pierwszej podjęto próbę określenia pojęcia interesu w kontekście jego charakteru. W drugiej części omówiono pojęcie i znaczenie władzy sądzenia rozumianej jako judicial empowerment w kontekście granic interesu prywatnego i publicznego.
Słowa kluczowe: interes prawny, interes prywatny, interes publiczny, władza sądzenia, prawo do sądu, nadużycie prawa procesowego, dowody nielegalne, udział podmiotów innych niż materialnie uprawnione
Dr. Katarzyna Gajda-Roszczynialska
University of Silesia, Faculty of Law and Administration, Institute of Legal Studies, Civil Proceedings; judge of the District Court for Kraków – Krowodrza in Kraków
ORCID: 0000-0001-8245-9023
Public vs. private interest. Limits of judicial authority in civil proceedings. Part 2 – judicial power and the concept of legal interest
The article constitutes an attempt to specify the notion and nature of an interest in civil proceedings to redefine the paradigm of judicial authority. The article has been divided into two parts. The first is an attempt to define the notion of interest in the context of its nature. The second discusses the notion and significance of judicial authority understood as judicial empowerment in the context of the limits of private and public interest.
Keywords: legal interest, private interest, public interest, judicial authority, right to a trial, abuse of procedural law, illegal evidence, participation of entities other than those substantively authorized
Bibliografia:
Allerhand M., Sądowe dochodzenie zobowiązań niezupełnych, „Polski Proces Cywilny” 1939/7–8.
Allerhand M., Komentarz do procedury cywilnej, Warszawa 1933.
Barak A., The Judge in a Democracy, Princestone 2006.
Błaszczak Ł., Znaczenie interesu prawnego w poszukiwaniu ochrony prawnej w procesie cywilnym na przykładzie poszczególnych rodzajów powództw [w:] Ius est a iustitia appellatum. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Wiśniewskiemu, red. M. Tomalak, Warszawa 2017.
Brinks D.M., Varun G. (red.), Courting Social Justice: Judicial Enforcement of Social and Economic Rights in the Developing World, Nowy Jork 2008.
Brinks D.M., Varun G., The Law’s Majestic Equality?, The Distributive Impact of Judicializing Social and Economic Rights, “Perspectives on Politics” 2014/12.
Broniewicz W., Pojęcie legitymacji procesowej [w:] Studia z procesu cywilnego, Katowice 1986.
Bülow O., Die Lehre Von Den Processeinreden Und Die Processvoraussetzungen, Gießen 1868.
Cadiet L., Jeuland E., Droit judiciaire privé, Paris 2017.
Chiovenda G., Instituciones de Derecho procesal civil, I, Madrid 1940.
Chiovenda G., L’azione nel sistema dei diritti (Bologna 1903), t. 1, przedruk, Mediolan 1993.
Chiovenda G., Principii di diritto processuale civile, przedruk, Neapol 1965.
Cichowski A., Courts, Rights, and Democratic Participation, “Comparative Political Studies” 2006/39.
Dąbrowski A., Ustrojowa pozycja sędziego, „Krajowa Rada Sądownictwa” 2014/1.
Díez-Picazo I., Oliva de la Santos A., Vegas Torres J., Curso de derecho procesal civil I: parte general, Madrid 2017.
Dockes E., Valeurs de la democrátie. Huit notions fondamentales, Paryż 2005.
Duda A., Interes prawny w polskim prawie administracyjnym, Warszawa 2008.
Flathman R., The Public Interest, Nowy Jork–Londyn–Sydney 1966.
Gajda-Roszczynialska K., Abuse of Procedural Rights in Polish and European Civil Procedure Law and the Notion of Private and Public Interest, “Access to Justice in Eastern Europe” 2019/2 (3).
Gajda-Roszczynialska K., Nadużycie prawa w europejskim prawie procesowym cywilnym [w:] Nadużycie prawa procesowego cywilnego, red. P. Grzegorczyk, M. Walasik, F. Zedler, Warszawa 2019.
Gajda-Roszczynialska K., Ograniczenia dopuszczalności dowodów nielegalnych w postępowaniu cywilnym: granica czy fundament dążenia do prawdy w postępowaniu cywilnym?, „Polski Proces Cywilny” 2016/3, numer specjalny dedykowany Profesorowi Tadeuszowi Erecińskiemu.
Gajda-Roszczynialska K., Pierwsze podejście Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej do zagadnienia dowodów nielegalnych w postępowaniu cywilnym. Glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z dnia 27.09.2017 w sprawie C-73/16 w Peter Puškár przeciwko Finančné riaditeľstvo Slovenskej republiky, Kriminálny úrad finančnej správy, „Polski Proces Cywilny” 2019/2.
Gajda-Roszczynialska K., Test sześciu warunków unijnego standardu pojęcia „sądu” a polski wymiar sprawiedliwości – rozważania na kanwie wyroku TSUE z 27.2.2018 r. w sprawie C-64/16 Associação Sindical dos Juízes Portugueses, „Iustitia” 2018/3.
Gajda-Roszczynialska K., Udział organizacji społecznych w postępowaniu cywilnym – uwagi de lege lata, de lege ferenda [w:] Reforma postępowania cywilnego w świetle projektów Komisji Kodyfikacyjnej, red. K. Markiewicz, Warszawa 2011.
Gajda-Roszczynialska K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 1, Komentarz. Art. 1–729, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2013.
Gajda-Roszczynialska K., Założenia dotyczące udziału organizacji pozarządowych w przyszłym Kodeksie postępowania cywilnego [w:] Postępowanie rozpoznawcze w przyszłym Kodeksie postępowania cywilnego: materiały Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr i Zakładów Postępowania Cywilnego w Katowicach-Kocierzu (26–29 września 2013 r.), red. K. Markiewicz, A. Torbus, Warszawa 2014.
Gajda-Roszczynialska K., Między interesem publicznym a prywatnym – granice władzy sądzenia w postępowaniu cywilnym, „Przegląd Sądowy” 2020/3.
Gajda-Roszczynialska K., Udział podmiotów innych niż materialnie uprawnione jako stron w procesie cywilnym a kryterium interesu prawnego – zagadnienia wybrane, „Polski Proces Cywilny” 2015/3.
Gajewska A., Kilka uwag o niezawisłości sędziowskiej [w:] Trzecia władza. Sądy i Trybunały w Polsce. Materiały Jubileuszowego L Zjazdu Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego Gdynia, 24–26.4.2008 r., red. A. Szmyt, Gdańsk 2008.
Guinchard S., Ferrand F., Chainais C.Y., Procédure civile. Droit interne et droit communautaire, Paryż 2008.
Ginsburg T., Judicial Review in New Democracies, Nowy Jork 2013.
Gutiérrez De Cabiedes E., Hidalgo De Caviedes P., La Tutela Jurisdiccional de los Intereses Supraindividuales: Colectivos y Difusos, Nawarra 2000.
Held V., The public Interest and Individual Interests, Nowy Jork–Londyn 1970.
Ihering R., El espíritu del Derecho romano, t. 4, Buenos Aires 1947.
Iturralde M., Access to Constitutional Justice in Colombia: Opportunities and Challenges for Social and Political Change. In Constitutionalism of the Global South: The Activist Tribunals of India, South Africa, and Colombia, red. D. Bonilla Maldonado, Nowy Jork 2013.
Korzonek J., Rosenblutth I., Kodeks zobowiązań. Komentarz, t. 1, Kraków 1935.
Keck T.M., Assessing Judicial Empowerment, “Laws” 2018/7.
Koncewicz T.T., Poszukując modelu sprawiedliwości proceduralnej w prawie wspólnotowym. Mit czy rzeczywistość?, Warszawa 2009.
Landau D., The Reality of Social Rights Enforcement, “Harvard International Law Journal” 2012/53.
Lenaerts K., New Horizons for the Rule of Law Within the EU, “German Law Journal” 2020/21.
Longchamps de Bérier F., Osobiste świadczenia wojenne, Lwów 1936.
Mandrioli C., Diritto processuales civile, Turyn 2006.
Mayoral J.A., Judicial empowerment expanded: Political determinants of national courts' cooperation with the CJEU, “European Law Journal” 2019/4.
Modliński E., Pojęcie interesu publicznego w prawie administracyjnym, Warszawa 1932.
Montero Aroca J., De la legitimación en el proceso civil, Barcelona 2006.
Monteskiusz K., O duchu praw, Warszawa 2016.
Motulsky H., Le droit subjectif et l’action en justice, “Archives de la Philosophie de Droit” 1964/IX.
Ortells Ramos M., Protecting supra-indywidual legal interest [w:] Procedural justice. XIV IAPL World Congress, Heidelberg 2011, red. P. Gottwald, B. Hess, Bielefeld 2014.
Parent C., L’autorisation du contribuable de plaider au lieu et place de sa collectivité: une tradition au service de la démocratie locale, “Revue française de droit Administratif” 2010/15 (marzec).
Peiper L., Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego, Kraków 1934.
Pérez Ragone A., Necesitamos los procesos colectivos?: En torno a la justificación y legitimidad jurídica de la tutela de intereses multisubjetivos, “Revista de derecho procesal” 2005/3.
Rosanvallon P., La société des égaux, Paryż 2011.
Rowiński T., Interes prawny w procesie cywilnym i postępowaniu nieprocesowym, Warszawa 1971.
Rylski P., Ochrona interesu publicznego w postępowaniu cywilnym – przyczyny, przejawy, skuteczność [w:] Interes publiczny a interes prywatny w prawie, red. T. Giaro, Warszawa 2012.
Sánchez Morón M., La participación del ciudadano en la administración pública, Madrid 1980.
Sánchez R.J., La legitimacion en el Proceso Civil, Navara 2014.
Sánchez R.J., Una reflexión sobre la dimensión sociopolítica y económica de la legitimación en el proceso civil [w:] Materiały konferencyjne, XIV. IAPL World Congress on Procedural Justice July 25th–30th in Heidelberg (niepublikowane).
Siedlecki W., Zarys procesu cywilnego, Warszawa 1968.
Szaraniec M., Klauzula interesu publicznego i określenia nieostre – próba wyodrębnienia tych pojęć na gruncie ustawy o działalności ubezpieczeniowej [w:] Ubezpieczenia gospodarcze. Wybrane zagadnienia, red. B. Gnela, Warszawa 2011.
van Dyke V., Values and Interests, „The American Political Scince Review” 1962/3.
Vázquez Sotelo J.L., El proceso de acciones colectivas, (necesidad de su implantación en España), “Actualidad civil” 2011/16.
Walasik M., Poddanie się egzekucji aktem notarialnym, Warszawa 2008.
Weitz K., Charakter interesu prawnego jako przesłanki powództwa o ustalenie (art. 189 k.p.c.), „Przegląd Sądowy” 2018/7–8.
Wengerek E., Powództwo o ustalenie, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1959/1.
Werhanowski W., Znaczenie interesu prawnego w procesie cywilnym, Lwów 1908, Wilczyńska A., Interes publiczny w prawie stanowionym i orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2009/6.
Włodyka S., Podmiotowe przekształcenia powództwa, Warszawa 1968.
Wojciechowski B., Dyskrecjonalność sędziowska. Studium teoretycznoprawne, Toruń 2004.
Wróbel A., Interes publiczny w postępowaniu administracyjnym [w:] Administracja publiczna u progu XXI wieku, Prace dedykowane prof. zw. dr. hab. Janowi Szreniawskiemu z okazji Jubileuszu 45-lecia pracy naukowej, Przemyśl 2000.
Wyrzykowski M., Pojęcie interesu społecznego w prawie administracyjnym, Warszawa 1986.
Zajkowski J., Wstęp do badań nad pojęciem interesu w prawie i procesie cywilnym, Wilno 1935.
Zembrzuski T., Nieważność postępowania w procesie cywilnym, Warszawa 2017.
Żurawik A., Klauzula interesu publicznego w prawie gospodarczym krajowym i unijnym, „Europejski Przegląd Sądowy” 2012/12.
dr hab. Paweł Borecki
Uniwersytet Warszawski
Naczelny Sąd Administracyjny wobec problemu wystąpień z Kościoła katolickiego. Refleksje na kanwie postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z 21.05.2018 r., I OPS 6/17
Pod rządami ustawy z 29.08.1997 r. o ochronie danych osobowych rozwinęło się zmienne w swym kierunku orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie wystąpienia z Kościoła katolickiego. Sąd odwoływał się w nim do szczegółowych norm prawa kanonicznego, które nie gwarantują w pełni poszanowania autonomii woli jednostki, która chciałaby wystąpić z Kościoła. Ostatecznie linia orzecznictwa uległa ujednoliceniu i okazała się nad wyraz korzystna dla Kościoła katolickiego. Nastąpiło to jednak ze szkodą dla sfery wolności i praw odstępców. W wyrokach z 9.02.2016 r. (I OSK 1509/15, I OSK 3179/15, I OSK 579/15, I OSK 1466/15, I OSK 2585/15, I OSK 2691/15) oraz wyroku z 19.02.2016 r. (I OSK 3111/14) NSA stanął na stanowisku, że Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych nie jest w ogóle organem kompetentnym do dokonywania oceny skuteczności wystąpienia z kościoła, a sprawy tego rodzaju nie mieszczą się w zakresie ustawowych zadań. W toku postępowania kontrolnego, by GIODO mógł korzystać z kompetencji przewidzianych w art. 12 pkt 2 ustawy o ochronie danych osobowych z 1997 r. konieczne jest przedłożenie aktu chrztu wnioskodawcy z właściwą adnotacją. W przypadku braku takiego dokumentu GIODO powinien umorzyć postępowanie. Powyższe tezy zostały potwierdzone w postanowieniu NSA z 21.05.2018 r. (I OPS 6/17).
Słowa kluczowe: apostazja, Kościół katolicki, Naczelny Sąd Administracyjny, ochrona danych osobowych, prawo kanoniczne
Dr. Hab. Paweł Borecki
University of Warsaw
Supreme Administrative Court in the light of the problem of disaffiliation from the Catholic Church. Reflections based on the decision of the Supreme Administrative Court of 21 May 2018, I OPS 6/17
The case-law of the Supreme Administrative Court on disaffiliation from the Catholic Church evolved in its own direction under the Personal Data Protection Act of 29 August 1997. The court referred in it to the detailed norms of canon law, which do not fully guarantee that the autonomy of the will of a person wanting to leave the Church would be respected. Ultimately, the line of judgments became unified and proved extremely beneficial for the Catholic Church. However, this took place to the detriment of the freedoms and rights of the apostates. In the judgments of 9 February 2016 (case reference: I OSK 1509/15, I OSK 3179/15, I OSK 579/15, I OSK 1466/15, I OSK 2585/15, I OSK 2691/15) and of the judgment of 19 February 2016 (case reference: I OSK 3111/14), the Supreme Administrative Court took the position that the Inspector General for Personal Data Protection does not have the competence at all for assessing the effectiveness of disaffiliation from a church, while such matters do not fit in with the scope of statutory tasks. The applicant’s baptism certificate needs to be submitted during the audit procedure, together with the appropriate annotation, so the Inspector General is able to exercise the powers provided for in Article 12, item 2 of the Personal Data Protection Act. In the absence of such a document, the Inspector General should discontinue the proceedings. These arguments were confirmed in the decision of the Supreme Administrative Court of 21 May 2018 (case reference I OPS 6/17).
Keywords: apostasy, the Catholic Church, the Supreme Administrative Court, personal data protection, canon law
Bibliografia:
Abramowicz A.M., Równouprawnienie związków wyznaniowych w prawie polskim, Warszawa 2018.
Borecki P., Opinia prawna w sprawie wybranych aspektów ustroju hierarchicznego Kościoła katolickiego oraz statusu duchownych w świetle kodeksu prawa kanonicznego, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2014, t. 7.
Borecki P., Równouprawnienie kościołów i innych związków wyznaniowych [w:] Leksykon prawa wyznaniowego. 100 podstawowych pojęć, red. A. Mezglewski, Warszawa 2014.
Borecki P., Janik Cz., Prawo wewnętrzne związków wyznaniowych a państwowy porządek prawny [w:] Prawo wewnętrzne nierzymskokatolickich związków wyznaniowych w Polsce. Wybór aktów prawnych, wybór i oprac. nauk. P. Borecki, Cz. Janik, Warszawa 2012.
Brzozowski W., Bezstronność światopoglądowa władz publicznych w Konstytucji RP, Warszawa 2011.
Ciszewski W., Zasada neutralności światopoglądowej państwa, Kraków 2019.
Gadacz T., Milerski B. (red.), Religia. Encyklopedia PWN, t. 1, Warszawa 2001.
Góralski W., Formalny akt odstąpienia od Kościoła katolickiego w świetle Listu okólnego Papieskiej Rady do Spraw Tekstów Prawnych z dnia 13 marca 2006 r., „Prawo Kanoniczne” 2008/3–4.
Główny Urząd Statystyczny, Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego, 1050 lat chrześcijaństwa w Polsce, Warszawa 2016.
Hucał M., Ochrona danych osobowych w związkach wyznaniowych w świetle unijnego rozporządzenia nr 2016/679, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2017, t. 20.
Krukowski J., Apostazja [w:] Leksykon Prawa Kanonicznego, red. M. Sitarz, Lublin 2019.
Krukowski J., Konkordaty współczesne. Doktryna, teksty (1964–1994), Warszawa 1995.
Krukowski J., Konstytucyjne zasady relacji państwo-Kościół w III Rzeczypospolitej [w:] Katolickie zasady relacji państwo-Kościół a prawo polskie, Lublin 2015.
Krukowski J., Polskie prawo wyznaniowe, Warszawa 2005.
Łukańko B., Kościelne modele ochrony danych osobowych, Warszawa 2019.
Majer P. (red.), Codex Iuris Canonici. Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, Kraków 2011.
Mezglewski A., Misztal H., Stanisz P., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2011.
Pietrzak M., Prawo kanoniczne w polskim systemie prawnym, „Państwo i Prawo” 2006/8.
Rode M., Mała encyklopedia teologiczna, t. 1, A–Ł, Warszawa 1988.
Sobczyk P., Autonomia związków wyznaniowych [w:] Leksykon prawa wyznaniowego. 100 podstawowych pojęć, red. A. Mezglewski, Warszawa 2014.
Steczkowski P., Wystąpienie z Kościoła katolickiego aktem formalnym w świetle dokumentu Papieskiej Rady ds. Tekstów Prawnych z 13 marca 2006 r., „Annales Canonici” 2006, t. 2.
Tunia A., Recepcja prawa wewnętrznego związków wyznaniowych w prawie polskim, Lublin 2015.
Walencik D., Dekret ogólny Konferencji Episkopatu Polski w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych [w:] Prawo do prywatności w Kościołach i innych związkach wyznaniowych, red. T.J. Zieliński, M. Hucał, Warszawa 2019.
Walencik D., Opinia prawna w sprawie przetwarzania danych osobowych przez związki wyznaniowe w Polsce, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2012, t. 4.
Walencik D., Prawo kanoniczne (wewnętrzne) a prawo polskie, „Przegląd Sądowy” 2013/5.
Walencik D., Przetwarzanie danych osobowych przez związki wyznaniowe a uprawnienia Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, „Forum Prawnicze” 2013/2.
Wróbel A., Glosa do wyroku NSA z dnia 27 marca 2013 r., I OSK 932/12, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2014/2, poz. 14.
Marcin Brzezowski
Uniwersytet Łódzki, Wydział Prawa i Administracji
ORCID: 0000-0003-1906-0209
Bezwzględne przyczyny odwoławcze a prawo do obrony w postępowaniu karnym
Prawo do obrony jest jedną z naczelnych zasad procesu karnego. Zasada ta jest zapisana w ustawie zasadniczej w art. 42 ust. 2. W Kodeksie postępowania karnego znajduje ona natomiast umocowanie w art. 6 tej ustawy. Zasada ta jest obecnie podstawowym wyznacznikiem sprawiedliwego procesu karnego w demokratycznym państwie prawnym. Chodzi jednak nie tylko o jej zapisanie w Kodeksie, ale rzeczywiste przejawianie się w instytucjach procesowych. Zasada ta nie jest jedynie wyrażeniem idei czy postulatu, lecz znajduje odbicie w wielu gwarancjach procesowych. Gwarancyjny charakter prawa do obrony został wzmocniony przez ustawodawcę poprzez umieszczenie niektórych przypadków jego naruszenia w katalogu bezwzględnych przyczyn odwoławczych. Niniejsze opracowanie ma na celu przeanalizowanie najdonioślejszych przypadków naruszenia prawa do obrony ujętych w katalogu bezwzględnych przyczyn odwoławczych.
Słowa kluczowe: bezwzględne przyczyny odwoławcze, prawo do obrony, postępowanie karne, obrońca, adwokat
Marcin Brzezowski
University of Łódź, Faculty of Law and Administration
ORCID: 0000-0003-1906-0209
Unconditional grounds for appeal and the right of defence in criminal proceedings
The right of defence is one of the overriding rules of Polish criminal procedures. This principle is enshrined Article 42, para. 2 of the Polish Constitution. However, it is regulated in Article 6 of the Criminal Procedures Code. This principle is currently the fundamental determinant of a fair trial in a democratic state governed by the rule of law. However, it is not only about including it in the Code, but about its actual manifestation in procedural institutions. This principle is not just a slogan, but it has a huge impact on many procedural guarantees. The guarantee nature of the right of defence was reinforced by the lawmakers by including certain cases of its breach in the list of unconditional grounds for appeal. The objective of this article is to analyse the most important cases of a breach of the right of defence included in the list of unconditional grounds for appeal.
Keywords: unconditional grounds for appeal, right of defence, criminal proceedings, defence attorney, attorney-at-law
Bibliografia:
Boratyńska K.T., Czarnecki P. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. A. Sakowicz, Warszawa 2016.
Eichstaedt K. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz do zmian 2016, red. D. Świecki, Warszawa 2016.
Eichstaedt K. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. D. Świecki, t. 1, Warszawa 2015.
Grajewski J., Steinborn S. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 2, Komentarz do art. 425–673, red. L.K. Paprzycki, Warszawa 2013.
Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, Warszawa 2014.
Grzegorczyk T., Tylman J., Polskie postępowanie karne, Warszawa 2014.
Grzeszczyk W., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2014.
Hofmański P. (red.), Kodeks postępowania karnego, t. 2, Komentarz do artykułów 297–467, Warszawa 2011.
Hofmański P., Waltoś S., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2018.
Marszał K., Stachowiak S., Zgryzek K., Proces karny, Katowice 2003.
Muras Z., Bezwzględne przyczyny odwoławcze w polskim procesie karnym, Toruń 2004.
Muras Z., Postępowanie odwoławcze w procesie karnym. Artykuły 425–467 k.p.k. Komentarz, Warszawa 2004.
Stefański R.A., Obrona obligatoryjna w polskim procesie karnym, Warszawa 2012.
Skorupka J. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2016.
Sowiński P.K., Uprawnienia składające się na prawo oskarżonego do obrony. Uwagi na tle czynności oskarżonego oraz organów procesowych, Rzeszów 2012.
Świecki D., Apelacja w postępowaniu karnym, Warszawa 2012.
Świecki D. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Skorupka, Warszawa 2016.
Świecki D., Rozprawa apelacyjna w polskim procesie karnym, Warszawa 2006.
Wiliński P., Karlik P. [w:] Konstytucja RP, t. I, Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Wiliński P., Zasada prawa do obrony w polskim procesie karnym, Kraków 2006.
Zabłocki S., Postępowanie odwoławcze, kasacyjne, wznowieniowe w procesie karnym, Warszawa 1999.
Zabłocki S., Postępowanie odwoławcze w Kodeksie postępowania karnego po nowelizacji. Komentarz praktyczny, Warszawa 2003.
Zabłocki S., Postępowanie odwoławcze w nowym Kodeksie postępowania karnego. Komentarz praktyczny, Warszawa 1997.
Zabłocki S., Zakaz obrony kilku oskarżonych przez jednego obrońcę w sytuacji kolizyjnej, cz. 2, „Palestra” 1993/12.
Adriana Orzechowska
sędzia Sądu Okręgowego w Radomiu; student studiów doktoranckich Uniwersytet Łódzki, Wydział Prawa i Administracji
ORCID: 0000-0002-8075-9492
Udział pokrzywdzonego w postępowaniu sądowym wszczętym z oskarżenia publicznego
Ewolucja uprawnień pokrzywdzonego w polskim procesie karnym zapewniła mu liczne gwarancje procesowe, w celu realizacji jego prawnie chronionych interesów w postępowaniu sądowym, zainicjowanym z oskarżenia publicznego. Podstawowe z nich to prawo do informacji procesowej oraz uprawnienie do uczestnictwa w sądowych forach orzekania. Niniejszy artykuł poświęcony jest analizie unormowań Kodeksu postępowania karnego, dotyczących prawa pokrzywdzonego (jako quasi-strony) do udziału w sądowej fazie postępowania karnego inicjowanej przez odpowiednią skargę oskarżyciela publicznego. Zwraca przy tym uwagę na wątpliwości interpretacyjne, mogące w praktyce orzeczniczej osłabić pozycję procesową pokrzywdzonego w zakresie jego prawa do udziału w rozprawie głównej oraz posiedzeniach sądu.
Słowa kluczowe: pokrzywdzony, quasi-strona, proces karny, rozprawa główna, rozprawa apelacyjna, posiedzenie, Kodeks postępowania karnego, zawiadomienie pokrzywdzonego, uprawnienie, udział
Adriana Orzechowska
judge of the Regional Court in Radom; doctoral student at the University of Łódź, Faculty of Law and Administration
ORCID: 0000-0002-8075-9492
Participation of the victim in court proceedings initiated by public prosecution
The evolution of the victim’s rights in Polish criminal proceedings gave him numerous procedural guarantees to realize his legal secured interests in judicial proceedings initiated by public prosecution. The basic rights are the right to information on the proceedings and the right to take part in the judicial hearings. This article is devoted to the analysis of the relevant provisions of the Criminal Procedures Code regarding the right of the victim (as a quasi-participant of criminal proceedings) to take part in the judicial phase of criminal proceedings, initiated by an appropriate act of the public prosecutor. Attention is also drawn to the interpretational doubts that can arise in judicial practice, leading to a weakening of the victim’s procedural position with regard to his right to take part in the main trial and court hearings.
Keywords: victim, quasi-participant, criminal proceedings, main trial, appeal hearing, court hearing, Criminal Procedures Code, notification of the victim, right, participation
Bibliografia:
Kulesza C., Ewolucja uprawnień pokrzywdzonego w polskim procesie karnym [w:] Z problematyki wiktymologii. Księga dedykowana profesor Ewie Bieńkowskiej, red. W. Klaus, L. Mazowiecka, A. Tarwacka, Warszawa 2017.
Peiper L., Komentarz do Kodeksu Postępowania Karnego Rozp. Prez. R.P. z 19 marca 1928 Dz.U. R.P. Nr 33, poz. 313 i do przepisów wprowadzających tenże kodeks Rozp. Prez. R.P. z 19 marca 1928 Dz.U. R.P. Nr 33, poz. 314, Kraków 1929.
Gliniecki W., Przyspieszenie i usprawnienie postępowania karnego a ochrona interesów pokrzywdzonego, „Prokuratura i Prawo 2007/2.
Mężykowska A., Ochrona pokrzywdzonych przestępstwem w świetle Europejskiej Konwencji Praw Człowieka: Kilka refleksji w odniesieniu do orzecznictwa ETPC na gruncie art. 6 Konwencji, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2010/3.
Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego, t. 1, Komentarz, Warszawa 2014.
Hryniewicz-Lach E., Ofiara w polskim prawie karnym. Interesy ofiary przestępstwa i karno-materialne instrumenty służące ich zabezpieczeniu, Warszawa 2017.
Sowiński P.K. [w:] Gwarancje praw pokrzywdzonych w postępowaniach szczególnych, red. D. Gil, Warszawa 2012.
Jasiński W., Glosa krytyczna do postanowienia Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 14 kwietnia 2010 r., sygn. akt II AKz 176/10, LEX 2011.
Eichstaedt K., Czynności sądu w postępowaniu przygotowawczym w polskim prawie karnym, Warszawa 2008.
Dudka K., Oskarżyciel posiłkowy [w:] System prawa karnego procesowego, t. 6, Strony i inni uczestnicy postępowania karnego, red. nacz. P. Hofmański, red. nauk. C. Kulesza, Warszawa 2016.
Kużelewski D., Nowikowski I., Pokrzywdzony [w:] System prawa karnego, t. 6, Strony i inni uczestnicy postępowania karnego, red. nacz. P. Hofmański, red. nauk. C. Kulesza, Warszawa 2016.
Kalinowski S., Rozprawa główna w polskim procesie karnym, Warszawa 1975.
Waltoś S. [w:] S. Waltoś, P. Hofmański, Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2016.
Gronowska B., Pokrzywdzony przestępstwem i jego rola procesowa w przygotowawczym postępowaniu karnym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1985/4.
Bieńkowska E., Pokrzywdzony w postępowaniu karnym po zmianach z dnia 11 marca 2016 r., „Prokuratura i Prawo” 2016/10.
Dudka K., Skuteczność instrumentów ochrony praw pokrzywdzonego w postępowaniu przygotowawczym w świetle badań empirycznych, Lublin 2006.
Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, Warszawa 2004.
Kurowski M. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. D. Świecki, t. 1, Warszawa 2015.
Steinborn S. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz do wybranych przepisów, red. S. Steinborn, LEX 2016.
Eichstaed K. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. D. Świecki, Warszawa 2018.
Skorupka J. [w:], Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. R.A. Stefański, S. Zabłocki, t. 1, Warszawa 2017.
Kurowski M. [w:] Kodeks postępowania karnego, t. 1, Komentarz, red. D. Świecki, LEX 2019.
Wąsek-Wiaderek M., Zasada równości stron w polskim procesie karnym w perspektywie porównawczej, Kraków 2003.
dr Piotr Kosmaty
prokurator Prokuratury Regionalnej w Krakowie, delegowany do Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury
Dowodowe czynności poszukiwawcze w perspektywie tajemnicy dziennikarskiej
W artykule omówiono dowodowe czynności poszukiwawcze (przeszukanie i zatrzymanie rzeczy – ich cele, funkcje i podstawy prawne) dotyczące materiałów zawierających tajemnicę dziennikarską, ze szczególnym uwzględnieniem standardu strasburskiego. Przedmiot rozważań skoncentrowano na próbie odpowiedzi na pytanie, czy, a jeżeli tak, to pod jakimi warunkami, w jakim trybie można przeprowadzać przeszukania redakcji oraz czy takie czynności nie naruszają tajemnicy dziennikarskiej. Wskazaną problematykę poddano analizie z perspektywy orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, przywołując orzeczenia stanowiące fundament we właściwym pojmowaniu istoty wolności wypowiedzi i wolności prasy. W dalszej części omówiono przepisy Kodeksu postępowania karnego regulujące czynności poszukiwawcze w celu pozyskania dokumentów zawierających tajemnicę dziennikarską w świetle wydarzeń, które rozegrały się w 2014 r. w redakcji tygodnika „Wprost”. Dokonano analizy działań podjętych przez organy procesowe w siedzibie redakcji z perspektywy regulacji karnoprocesowych, uwzględniając taktykę prowadzenia postępowań przygotowawczych oraz stanowisko zawarte w Informacji opracowanej przez Ministerstwo Sprawiedliwości.
Słowa kluczowe: tajemnica dziennikarska, śledztwo dziennikarskie, wolność słowa, wolność prasy, wymiar sprawiedliwości, prawo do wolności wypowiedzi, dowody, ochrona osobowych źródeł informacji dziennikarza, przeszukanie, przeszukanie redakcji, zatrzymanie rzeczy, dowody rzeczowe
Dr. Piotr Kosmaty
prosecutor of the District Prosecution Office in Kraków, seconded to the National School of Judiciary and Public Prosecution
Activities conducted in search of evidence from the point of view of journalistic secrecy
The article discusses the activities conducted in search of evidence (searching and retaining items – their objectives, functions and legal grounds) regarding materials containing journalistic secrets, with particular emphasis on the Strasbourg standard. The discussion focuses on the attempt to answer the question of whether and, if so, under what conditions and in which mode searches can be conducted at editorial offices and whether such activities are in breach of journalistic secrecy. This issue was analysed from the point of view of the case law of the European Court of Human Rights, citing judgments constituting the basis in the appropriate meaning of the essence of the freedom of expression and freedom of the press. It later discusses the provisions of the Criminal Procedures Code regulating search activities conducted in order to obtain documents containing journalistic secrets in the light of the events that took place in 2014 at the editorial office of the “Wprost” weekly. The actions taken by the law enforcement bodies at the editorial office were analysed from the point of view of the criminal procedure regulations, taking into account the tactics of conducting preparatory proceedings and the position contained in the Information prepared by the Ministry of Justice.
Keywords: journalistic secrecy, journalistic investigation, freedom of speech, freedom of the press, justice administration, the right to freedom of expression, evidence, protection of a journalist’s personal sources of information, search, search of an editorial office, retention of items, physical evidence
Bibliografia:
Dudka K., Podsłuch komputerowy w polskim procesie karnym – wybrane zagadnienia praktyczne, „Prokuratura i Prawo” 1999/1.
Filar M., Co piszczy w trawie, „Palestra” 1995/3–4.
Kwiatkowski Z., Zakazy dowodowe w procesie karnym, Katowice 2001.
Skorupka J., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2015.
Stefańska B.J., Przeszukanie a tajemnica dziennikarska, „Prokuratura i Prawo” 2015/6.
Steinborn S., Paprzycki L., Grajewski J., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2013.
Świecki D., Augustyniak B., Eichstaedt K., Kurowski M., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2020.
Uniszewski Z., Przeszukanie. Problematyka kryminalistyczna, Warszawa 2000.
Warecka K., Wyrok ETPC z 19.01.2016 r. w sprawie Görmüş i inni przeciwko Turcji, skarga nr 49085/07, omówienie, LEX 2016.
Informacja Ministra Sprawiedliwości o czynnościach podjętych w dniu 18.06.2014 r. przez organy ścigania wobec redaktora naczelnego „Wprost” – Sylwestra Latkowskiego w związku z tzw. aferą podsłuchową, http://ms.gov.pl/informacje (dostęp: w dniu 11.03.2020 r. ).
dr Arkadiusz Sadza
Katedra Postępowania Cywilnego i Międzynarodowego Prawa Handlowego (Instytut Nauk Prawnych), Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, asesor sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie
ORCID: 0000-0002-8238-6255
Granice kognicji sądu rozpoznającego skargę na postanowienie referendarza sądowego w postępowaniu egzekucyjnym a nadzór judykacyjny z art. 759 § 2 k.p.c.
W literaturze i w orzecznictwie utrwalone jest zapatrywanie, że sąd okręgowy jako sąd drugiej instancji nie jest uprawniony do sprawowania z urzędu nadzoru judykacyjnego nad komornikiem sądowym na podstawie art. 759 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego. Przyjmuje się bowiem, że sądem, który może z urzędu podejmować czynności nadzorcze, o którym mowa w wymienionym przepisie, jest zgodnie z art. 758 Kodeksu postępowania cywilnego tylko sąd rejonowy. W aktualnym stanie prawnym kompetencje do podejmowania znacznej liczby czynności w postępowaniu egzekucyjnym przysługują jednak nie tylko sądom rejonowym, ale także referendarzom sądowym, od których postanowień przysługuje skarga do sądu rejonowego działającego jako sąd drugiej instancji. W związku z powyższym w praktyce sądowej często pojawia się problem, czy sąd rejonowy rozpoznający skargę na postanowienie referendarza sądowego, podobnie jak sąd okręgowy, także nie ma uprawnień do usunięcia z urzędu spostrzeżonych uchybień organu egzekucyjnego lub podjęcia rozstrzygnięcia zmierzającego do należytego wykonania egzekucji, czy może tak samo jak sąd rejonowy działający jako sąd pierwszej instancji, może sprawować nadzór judykacyjny nad komornikiem z urzędu na podstawie art. 759 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego. Kluczowe dla rozstrzygnięcia tego zagadnienia jest ustalenie, czy mówiąc o sądzie rejonowym, ustawodawca miał na myśli w art. 758 oraz w art. 759 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego także sąd rejonowy działający jako sąd drugiej instancji.
Słowa kluczowe: nadzór judykacyjny, komornik sądowy, sąd rejonowy, skarga na postanowienie referendarza sądowego, kognicja sądu
Dr. Arkadiusz Sadza
Civil Procedures and International Commercial Law Department (Institute of Legal Studies), Faculty of Law and Administration, Maria Curie-Skłodowska University in Lublin, court assessor at the District Court for Lublin-Zachód in Lublin
ORCID: 0000-0002-8238-6255
Limits of cognition by a court examining a complaint against a decision of a court referendary in enforcement proceedings and judicial supervision under Article 759 § 2 of the Civil Procedures Code
The view that a regional court, as a court of the second instance, is not entitled to exercise judicial supervision over court bailiffs in accordance with Article 759 § 2 of the Civil Procedures Code is well-established in the legal literature and case-law. This is because, pursuant to Article 758 of the Civil Procedures Code, only the district court may take up supervisory activities ex officio, as referred to in this provision. In the current legal situation, not only are district courts entitled to take up a significant number of activities in enforcement proceedings, but so are court referendaries, against whose decisions an appeal may be filed with the district court acting as a court of the second instance. Therefore, in the practice of the courts, a problem often arises as to whether a district court examining a complaint against a decision of the court referendary, like a regional court, likewise does not have the right to remove shortcomings of the enforcement authority which are noticed or make a decision intended to properly conduct the enforcement ex officio, or perhaps, like the district court acting as a court of the first instance, it can exercise judicial supervision over a bailiff ex officio pursuant to Article 759 § 2 of the Civil Procedures Code. The establishment of whether the lawmakers also meant a district court acting as a court of the second instance in Article 758 and in Article 759 § 2 of the Civil Procedures Code, when referring to the district court, is of importance to resolving this matter.
Keywords: judicial supervision, court bailiff, district court, complaint against a decision of the court referendary, cognition of the court
Bibliografia:
Antkiewicz A., Zmiany w postępowaniu egzekucyjnym w rządowym projekcie nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego zawartym w druku nr 2678 Sejmu VII kadencji, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2015/5.
Arkuszewska A., Referendarz sądowy nie jest uprawniony do rozpoznawania skarg na czynności komornika (art. 767 k.p.c.), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Prawnicza. Prawo” 17, 2015/89.
Ciesielski J., Poszerzenie uprawnień referendarza sądowego na przykładzie postępowania klauzulowego i egzekucyjnego [w:] Transformacje postępowania cywilnego w postępowaniach wykonawczych, red. I. Gil, Sopot 2017.
Cieślak S. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 2, Komentarz. Art. 730–1088, red. J. Jankowski, Warszawa 2013.
Cudak A., Skarga na czynności komornika, Sopot 2015.
Cudak A., Skarga na czynności komornika a środki nadzoru judykacyjnego stosowane z urzędu [w:] Środki zaskarżenia w sądowym postępowaniu egzekucyjnym. Zbiór studiów, red. J. Misztal-Konecka, Sopot 2017.
Cudak A., Zmiany w przepisach o skardze na czynności komornika obowiązujące od 1 stycznia 2019 r. [w:] Analiza i ocena ustawy o komornikach sądowych oraz ustawy o kosztach komorniczych, red. A. Marciniak, Sopot 2018.
Dalka S., Świeczkowski J., O prewencyjnym nadzorze judykacyjnym sądu nad komornikiem według art. 759 § 2 k.p.c., „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2004/3–4.
Derlatka J., Problem braku uzasadnienia niezaskarżalnego postanowienia o oddaleniu skargi na czynności komornika sądowego, „Monitor Prawniczy” 2017/13.
Derlatka J., Skarga na postanowienie referendarza sądowego w sądowym postępowaniu egzekucyjnym [w:] Sądowe postępowanie egzekucyjne. Zasadnicze kierunki zmian z 2016 roku, red. A. Marciniak, Sopot 2017.
Grajewski A., Dzienis P., Skarga na czynności komornika po nowelizacji wchodzącej w życie 1.1.2019 r., „Monitor Prawniczy” 2018/20.
Grzegorczyk P., Granice nadzoru judykacyjnego sprawowanego nad komornikiem w trybie art. 759 § 2 k.p.c., „Palestra” 2007/9–10.
Grzegorczyk P., Środki zaskarżenia w postępowaniu cywilnym w świetle ustawy nowelizującej z 16 września 2011 r. – ogólna charakterystyka zmian, „Przegląd Sądowy” 2012/4.
Harla A.G., Nadzór judykacyjny nad komornikiem według ustawy o komornikach sądowych [w:] Analiza i ocena ustawy o komornikach sądowych oraz ustawy o kosztach komorniczych, red. A. Marciniak, Sopot 2018.
Hauser M., Odpowiednie stosowanie przepisów prawa – uwagi porządkujące, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji” 2005/2724.
Hauswirt M., Glosa do postanowienia Sądu Grodzkiego 4 oddziału w Warszawie właściwego dla spraw egzekucji z nieruchomości z 23 listopada 1933 w spr. Nr E. 211/33, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 1934/1.
Jakubecki A., Naczelne zasady postępowania cywilnego w świetle nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego [w:] Czterdziestolecie kodeksu postępowania cywilnego. Zjazd katedr postępowania cywilnego w Zakopanem (7-9.10.2005), red. I. Ratusińska, Kraków 2006.
Jankowski J., Dopuszczalność drogi egzekucji sądowej, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2015/2.
Jankowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 506–1088, t. 2, red. K. Piasecki, Warszawa 2006.
Jankowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 2, Komentarz. Art. 730-1217, red. J. Jankowski, Warszawa 2019.
Jankowski J., Nowelizacje Kodeksu postępowania cywilnego w zakresie postępowania egzekucyjnego dokonane w okresie od początku VIII kadencji Sejmu do końca 2018 r., „Monitor Prawniczy” 2019/8.
Jędrzejewska M., Weitz K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze. Tom 1, red. T. Ereciński, Warszawa 2009.
Julke G., Skarga na czynności komornika po zmianach przepisów Kodeksu postępowania cywilnego [w:] Sądowe postępowanie egzekucyjne. Zasadnicze kierunki zmian z 2016 roku, red. A. Marciniak, Sopot 2017.
Kajmowicz K., Skarga na postanowienie referendarza sądowego w postępowaniu egzekucyjnym, „Polski Proces Cywilny” 2018/3 – dodatek specjalny.
Korzonek J., Postępowanie egzekucyjne i zabezpieczające. Część druga Kodeksu postępowania cywilnego wraz z przepisami wprowadzającemi, wszystkiemi przepisami związkowemi, utrzymanemi w mocy przepisami dzielnicowemi, postanowieniami umów międzynarodowych, przepisami o egzekucji administracyjnej i skarbowej, regulaminami i t.d. oraz motywami ustawodawczemi, t. 1, Art. 508–597, Kraków 1934.
Kruszelnicki F., Zarys systemu polskiego prawa egzekucyjnego i zabezpieczającego, Warszawa 1934.
Kunicki I., Uchylenie rygoru natychmiastowej wykonalności i nadzór judykacyjny nad komornikiem sądowym. Komentarz do art. 346 i 759 Kodeksu postępowania cywilnego zmodyfikowanych ustawą z 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2019/6.
Marcewicz O. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 2, Komentarz do art. 730–1217, red. A. Jakubecki, Warszawa 2017.
Markiewicz K. [w:] System prawa procesowego cywilnego, t. 3, Środki zaskarżenia, red. J. Gudowski, Warszawa 2013.
Misztal-Konecka J., Czy nadzór nad komornikiem w trybie art. 759 § 2 k.p.c. zawsze sprawuje sąd rejonowy, przy którym działa komornik?, „Polski Proces Cywilny” 2018/3.
Misztal-Konecka J., Kompetencje referendarza sądowego w cywilnym postępowaniu egzekucyjnym a wymierzanie sprawiedliwości, „Monitor Prawniczy” 2017/8.
Misztal-Konecka J., Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa 2019.
Nowacki J., „Odpowiednie” stosowanie przepisów prawa, „Państwo i Prawo” 1964/3.
Olszanowski J., Skarga na orzeczenie referendarza sądowego w sądowym postępowaniu egzekucyjnym, „Polski Proces Cywilny” 2014/3.
Pelc M., Nadzór judykacyjny nad komornikiem sądowym w Niemczech, „Polski Proces Cywilny” 2018/2.
Pietrzkowski H. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 5, Postępowanie egzekucyjne, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Pietrzkowski H., Nadzór sądu nad czynnościami komornika po zmianach wprowadzonych ustawą z 22.03.2018 r. o komornikach sądowych, „Przegląd Sądowy” 2019/6.
Płóciniczak P., Zakres kognicji sądu odwoławczego w postępowaniu egzekucyjnym w świetle art. 759 § 2 k.p.c., „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2010/10.
Rylski P., Pozycja ustrojowa i procesowa referendarza sądowego w postępowaniu cywilnym, „Prawo w działaniu. Sprawy cywilne” 2011/10.
Rzewuski M., Dopuszczalność zmiany przez sąd prawomocnego postanowienia komornika, wadliwie ustalającego wysokość opłaty egzekucyjnej – glosa – III CZP 16/07, „Monitor Prawniczy” 2010/6.
Sadowska B., Realizacja zasady dyspozycyjności w zakresie dopuszczalności środków zaskarżenia czynności komornika w postępowaniu egzekucyjnym, „Studenckie Zeszyty Naukowe” 2017/33.
Sadza A., Skarga na zarządzenie referendarza sądowego w świetle ustawy z 4.07.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, „Polski Proces Cywilny” 2019/3.
Serkies J., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2014 r. (III CZP 30/14). Kilka uwag na tle ustawy z dnia 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2017/2.
Sorysz M., Projektowane zmiany w Kodeksie postępowania cywilnego – zagadnienia wybrane (Druk nr 2678 Sejmu VII kadencji). Głos w dyskusji, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2015/2.
Szczurek Z. [w:] Egzekucja sądowa w prawie polskim, red. Z. Szczurek, Sopot 2015.
Szczurek Z. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz, red. Z. Szczurek, Sopot 2017.
Śniady S., Charakter prawny i dopuszczalność skargi na postanowienia referendarza sądowego w postępowaniu egzekucyjnym, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2015/3.
Śniady S., Konstytucyjność rozszerzenia kompetencji referendarza sądowego w postępowaniu egzekucyjnym, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2018/5.
Świeboda Z., Czynności nadzorcze sądu w trybie art. 759 § 2 k.p.c., „Palestra” 1977/2.
Świeboda Z., Właściwość rzeczowa sądu wojewódzkiego, „Palestra” 1987/1.
Świeboda Z., Sąd jako organ egzekucyjny, Warszawa 1980.
Świeczkowski J., Granice nadzoru judykacyjnego sądu sprawowanego nad komornikiem w trybie art. 759 § 2 k.p.c., „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2007/4.
Telenga P., Uwagi o zasadzie instancyjności w postępowaniu ze skargi na czynność referendarza sądowego [w:] Ius est a iustitia appellatum. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Wiśniewskiemu, red. M. Tomalak, Warszawa 2017.
Uliasz M. [w:] Informatyzacja postępowania cywilnego. Komentarz, red. J. Gołaczyński, D. Szostek, Warszawa 2016.
Zamojski Ł., Skarga na czynność komornika sądowego po nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego dokonanej ustawą z 10.7.2015 r., „Monitor Prawniczy” 2016/21.
Zamojski Ł., Zakres czynności referendarza sądowego w postępowaniu egzekucyjnym i klauzulowym po zmianach Kodeksu postępowania cywilnego dokonanych na mocy ustawy z dnia 10 lipca 2015 r., „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2017/3.
Zawistowski D. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 4, Artykuły 730–1088, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, Warszawa 2014.
Zedler F., Nadzór sądu nad czynnościami komornika na podstawie art. 759 § 2 k.p.c., „Nowe Prawo” 1975/7–8.
Zembrzuski T., Odwoławczy charakter skargi na orzeczenie referendarza sądowego, „Monitor Prawniczy” 2014/3.
Zylber W., Nadzór sądu nad czynnościami komornika według kodeksu postępowania cywilnego, „Polski Proces Cywilny” 1935/10.
Wojciech Kociubiński
sędzia sądu apelacyjnego w stanie spoczynku
Orzekanie przez sąd odwoławczy na niekorzyść oskarżonego w granicach zaskarżenia i zarzutów podniesionych w środku odwoławczym. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 12.04.2018 r., II KK 422/17
Przedmiotem glosy jest poruszona w postanowieniu Sądu Najwyższego problematyka granic kontroli odwoławczej w razie wniesienia środka odwoławczego na niekorzyść oskarżonego i zakres w jakim sąd odwoławczy może orzekać reformacyjnie na niekorzyść oskarżonego. Z aprobatą odniesiono się do stanowiska, że zakres zaskarżenia w przypadku każdego środka odwoławczego określają także przepisy art. 447 § 1–3 Kodeksu postępowania karnego i że nie można utożsamiać zawartego w art. 434 § 1 pkt 3 Kodeksu postępowania karnego wyrażenia „w razie stwierdzenia uchybień podniesionych w środku odwoławczym” ze zwrotem „w granicach (...) podniesionych zarzutów” z art. 433 § 1 Kodeksu postępowania karnego. Stwierdzając w związku z tym możliwość korygowania przez sąd odwoławczy na niekorzyść oskarżonego, w granicach zaskarżenia, wyznaczonych także przez art. 447 § 1–3 Kodeksu postępowania karnego, również innych, nie podniesionych w środku odwoławczym uchybień, wyrażono stanowisko, że nie może to dotyczyć każdego uchybienia. Istotna jest bowiem z treści zarzutów wskazanych w środku odwoławczym i relacje, w jakich pozostają te zarzuty do uchybień niewskazanych w środku odwoławczym
Słowa kluczowe: zakres zaskarżenia, zarzuty odwoławcze, granice kontroli odwoławczej, apelacja na niekorzyść oskarżonego
Wojciech Kociubiński
retired judge of the court of appeal
Judgment of a court of appeal to the detriment of an accused within the limits of the appeal and the allegations raised in the appeal. Commentary on the judgment of Supreme Court of 12 April 2018, II KK 422/17
The commentary applies to the issue of the limits of appeals raised in the decision of the Supreme Court in the case of an appeal being filed to the detriment of the accused and the extent to which the court of appeal may adjudicate in a reformative manner to the detriment of the accused. The position was accepted that the scope of the allegation for each appeal has also been specified by the provisions of Article 447 § 1–3 of the Criminal Procedures Code and that the expression contained in Article 434 § 1 item 3 of the Criminal Procedures Code ‘in the case of finding irregularities raised in the appeal’ cannot be treated as being identical to the phrase ‘within the limits of (...) the allegations raised’ from Article 433 § 1 of the Criminal Procedures Code. Therefore, when asserting the ability of the court of appeal to also correct other irregularities not raised in the appeal to the detriment of the accused, within the limits of the appeal, also specified by Article 447 § 1–3 of the Criminal Procedures Code, the position was expressed that this could not apply to every shortcoming. This is because the wording of the allegations raised in the appeal and the relationships of these allegations to the irregularities not specified in the appeal is important.
Keywords: scope of the appeal, allegations in the appeal, limits of control of the appeal, appeal to the detriment of the accused
Bibliografia:
Kmiecik R., Glosa do wyroku SN z 27.04.2009 r., V KK 398/08, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2010/1, poz. 5.
Kociubiński W., Zakres orzekania sądu odwoławczego w świetle ustawy z 27 września 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, „Wrocławskie Studia Sądowe” 2014/1.
Matras J. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. K. Dudka, LEX 2018.
Steinborn S., Prawomocność części orzeczenia w procesie karnym, Warszawa 2011.
Steinborn S., O konsekwencjach nowego przepisu art. 447 § 3 k.p.k. dla wyznaczania granic zaskarżenia wyroku i dopuszczalności zaskarżania rozstrzygnięć negatywnych, „Kwartalnik Sądowy Apelacji Gdańskiej” 2014/1.
Steinborn S., Kształtowanie granic rozpoznania sprawy w instancji odwoławczej w procesie karnym w świetle nowelizacji kodeksu postępowania karnego z 27 września 2013 r. i 20 lutego 2015 r. [w:] Reforma prawa karnego materialnego i procesowego z 2015 roku, wybrane zagadnienia, red. D. Kala, I. Zgoliński, Warszawa 2015.
Świecki D. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 2, red. D. Świecki, LEX 2018.
Świecki D., Postępowanie odwoławcze w sprawach karnych. Komentarz. Orzecznictwo, LEX 2018.
Świecki D. [w:] Kodeks postępowania karnego, t. 2, Komentarz aktualizowany, red. D. Świecki, LEX 2019.
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2010.
Zagrodnik J., Glosa do wyroku SN z 6.04.2017 r., V KK 372/16, LEX 2018.
dr Łukasz Sanakiewicz
Instytut Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
ORCID: 0000-0002-9171-7570
Forma zmiany terminu płatności opłaty za użytkowanie wieczyste. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5.12.2017 r., I OSK 586/16
Niniejsza glosa dotyczy wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, zgodnie z którym rozstrzyganie w przedmiocie zmiany terminu płatności opłaty rocznej za oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste następuje w formie decyzji administracyjnej. Stanowisko to nie może jednak zostać zaakceptowane. Przeciwko takiemu kierunkowi wykładni przemawia nie tylko cywilnoprawny charakter opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego oraz ewolucja, jaką przeszły przepisy regulujące tę kwestię. Wykluczają go również ogólne zasady prawa administracyjnego oraz jednoznaczna treść przepisów dotyczących sposobu postępowania organów administracji publicznej w odniesieniu do przypadających im należności o charakterze cywilnoprawnym. Tym samym należy przyjąć, że ustalenie innego terminu płatności opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego powinno następować w formie pisemnego oświadczenia właściwego organu, a ewentualny spór w tym zakresie powinien być rozstrzygany wyłącznie przez sąd powszechny.
Słowa kluczowe: użytkowanie wieczyste, forma działalności administracji publicznej, opłata roczna
Dr. Łukasz Sanakiewicz
Institute of Law, Administration and Economics of the Pedagogical University of Kraków
ORCID: 0000-0002-9171-7570
Form of the change in the payment term of the charge for perpetual usufruct. Commentary on the ruling of the Supreme Administrative Court of 5 December 2017, I OSK 586/16
This commentary applies to the judgment of the Supreme Administrative Court, according to which a decision to change the date of payment of the annual fee for the perpetual usufruct of land assumes the form of an administrative decision. However, this position cannot be accepted. Such an interpretation is not only in conflict with the civil law nature of the annual charge for perpetual usufruct and the evolution of the regulations governing this issue. It is also ruled out by the general principles of administrative law and the unambiguous wording of the provisions on the manner in which bodies of public administration proceed with respect to their receivables of a civil law nature. Therefore, it should be accepted that a different date of payment of the annual charges for perpetual usufruct may be set in the form of a written declaration of the respective authority, while a possible dispute on this should be settled exclusively by an ordinary court.
Keywords: perpetual usufruct, form of public administration activity, annual charge
Bibliografia:
Dziamski Ł., Aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego. Zagadnienia proceduralne, Warszawa 2013.
Grysiński A., Co dalej ze sporami dotyczącymi opłat za użytkowanie wieczyste?, „Samorząd Terytorialny” 1998/5.
Kiełkowski T., Sprawa administracyjna, Kraków 2004.
Klat-Górska E. i Klat-Wertelecka L., Glosa do uchwały SN z 18 grudnia 2008 r., III CZP 116/08, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2009/10 poz. 105.
Romańska M., Wybrane zagadnienia materialne i procesowe problematyki opłat rocznych za użytkowanie wieczyste gruntu, „Samorząd Terytorialny” 2000/11.
Studzińska J., Zakres kognicji sądu powszechnego w zakresie aktualizacji opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste, „Radca Prawny. Zeszyty Naukowe” 2016/2.
Tarno J.P., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2008.
Tarno J.P., Wrzesińska-Nowacka A., Postępowanie w sprawach o opłaty za użytkowanie wieczyste, „Samorząd Terytorialny” 1995/7–8.
Truszkiewicz Z., Użytkowanie wieczyste. Zagadnienia konstrukcyjne, Kraków 2006.
Winiarz J. (w:) System prawa cywilnego. Prawo własności i inne prawa rzeczowe, t. II, red. J. Ignatowicz, Ossolineum 1977.
Woś T., Glosa do wyroku NSA z dnia 21 stycznia 1988 r., IV SA 859/87, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 1991/4, poz. 95.
Woś T., Pojęcie „sprawy” w przepisach kodeksu postępowania administracyjnego, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 1990/1022, Prawo CLVIII.
Zięty J., Aktualizacja opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste, Warszawa 2014.
