Ekonomiczna Analiza Prawa Podatkowego i rola doradców podatkowych w jej stosowaniu dr Andrzej Pałys
doradca podatkowy, ekspert w zakresie digitalizacji procesów księgowych i podatkowych, Warszawa, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4687-5446
udział w autorstwie tekstu – 50%
dr Jarosław Bełdowski
adiunkt w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, Katedra Międzynarodowych Studiów Porównawczych, Zakład Ekonomii Liberalnej; radca prawny, Warszawa, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4498-8009
udział w autorstwie tekstu – 50%
Ekonomiczna Analiza Prawa Podatkowego i rola doradców podatkowych w jej stosowaniu
W artykule omówiono zagadnienia związane z teoretycznym i praktycznym dorobkiem Ekonomicznej Analizy Prawa w zakresie prawa podatkowego. W pierwszej kolejności przedstawiono szkoły Ekonomicznej Analizy Prawa i ich genezę oraz podstawowe pojęcia tej dziedziny, takie jak teoria racjonalnego wyboru czy koszty transakcyjne. Autorzy skupili się na badaniu efektywności prawa i jej miar oraz na teorii asymetrii informacji i problemie agencyjnym w systemie podatkowym, analizowali też Ekonomiczną Analizę Prawa Podatkowego w skalach makro i mikro. W szczególności rozważono możliwość zastosowania pojęć: wartości oczekiwanej, kosztów transakcyjnych w ujęciu komparatystycznym oraz teorii gier dla analizy rozwiązań podatkowych. W artykule została także omówiona pozycja doradcy podatkowego w Ekonomicznej Analizie Prawa Podatkowego.
Słowa kluczowe: Ekonomiczna Analiza Prawa, system podatkowy, koszty transakcyjne, asymetria informacji, problem agencyjny
dr Andrzej Pałys
tax advisor, expert in digitalisation of accounting and tax processes, Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4687-5446
Contribution to the authorship of the text – 50%
dr Jarosław Bełdowski
Assistant Professor at the Warsaw School of Economics, Department of International Comparative Studies, Department of Liberal Economics; legal counsel, Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4498-8009
Contribution to the authorship of the text – 50%
Economic Analysis of Tax Law and the role of tax advisors in its application
The article discusses issues related to the theoretical and practical achievements of Economic Analysis of Law in the field of tax law. It first presents the schools of Economic Analysis of Law and their origins, as well as the basic concepts of the field, such as the theory of rational choice and the concept of transaction costs. The authors also focus on discussing the efficiency of law and its measures, as well as the theory of information asymmetry and the agency problem in the tax system. The article presents the Economic Analysis of Tax Law on a macro and micro scale. In particular, it considers the possibility of applying concepts such as expected value, comparative transaction costs and game theory to the analysis of tax solutions. The article also touches on the position of a tax advisor in the Economic Analysis of Tax Law.
Keywords: Economic Analysis of Law, tax system, transaction costs, information asymmetry, agency problem
Bibliografia / References
Akerlof G.A., The market for „lemons”: Quality uncertainty and the market mechanism, „The Quarterly Journal of Economics” 1970/84 (3).
Alm J., What is an „optimal” tax system?, „National Tax Journal” 1996/49 (1).
Bełdowski J., Metelska-Szaniawska K., Ekonomiczna analiza prawa (Law & Economics) – wprowadzenie [w:] R. Cooter, T. Ulen, Ekonomiczna analiza prawa, Warszawa 2010.
Bełdowski J., Metelska-Szaniawska K., Law & Economics – geneza i charakterystyka ekonomicznej analizy prawa, „Bank i Kredyt” 2007/10.
Bełdowski J., Metelska-Szaniawska K., Law and Economics in Poland – the Past and Present at a Glance [w:] Polish Yearbook of Law and Economics, t. 1, red. J. Bełdowski, K. Metelska-Szaniawska, L. Visscher, Warszawa 2010.
Blundell R., Preston I., Principles of tax design, public policy and beyond: The ideas of James Mirrlees, 1936–2018, „Fiscal Studies” 2019/40 (1).
Budak T., James S., Sawyer A., International experiences of tax simplification and distinguishing between necessary and unnecessary complexity, 12th International Conference on Tax Administration, „eJournal of Tax Research” 2016/14 (2).
Coase R., The Nature of the Firm, „Economica” 1937/4 (16).
Coase R., The Problem of Social Cost, „Journal of Law and Economics” 1960/III.
Cooter R., Optimal tax schedules and rates: Mirrlees and Ramsey, „The American Economic Review” 1978/68 (5).
Dalton D., Hitt M., Certo S., Dalton C.M., The fundamental agency problem and its mitigation, „The Academy of Management Annals” 2007/1 (1).
Doligalski P., Gdzie jest szczyt krzywej Laffera dla najwyższych dochodów w Polsce? Dobrobyt na pokolenia. Raport naukowy 10/2019, 2020.
The Economics of Transaction Costs, red. O. Williamson, S.E. Masten, Cheltenham 1999.
Etel L. i inni, Ordynacja podatkowa. Kierunkowe założenia nowej regulacji, Białystok 2015.
Evans Ch., Taxation Compliance and Administrative Costs: An Overview, Vienna, London 2008.
Furubotn E.G., The new institutional economics and the theory of the firm, „Journal of Economic Behavior & Organization” 2001/45 (2).
Gamage D., A Way Forward for Tax Law and Economics? A Response to Osofsky's „Frictions, Screening, and Tax Law Design”, Articles by Maurer Faculty, Indiana University Maurer School of Law, 2014.
Georgakopoulos N.L., Principles and Methods of Law and Economics. Basic Tools for Normative Reasoning, Cambridge 2005.
Hardt Ł., Ekonomia kosztów transakcyjnych – geneza i kierunki rozwoju, Warszawa 2009.
Hovencamp H., The first great wave of law and economics movement, „Stanford Law Review” 1990/42.
Hynes R.M., Posner E., The law and economics of consumer finance, „University of Chicago Law and Economics, Working Paper” 2001/117.
Kahneman D., Tversky A., Prospect theory: An analysis of decision under risk, „Econometrica” 1979/XLVII.
Kaplow L., Optimal taxation with costly enforcement and evasion, „Journal of Public Economics” 1990/43.
Kitch E., Chicago School of Law and Economics [w:] The New Palgrave Dictionary of Law and Economics, t. I, red. P. Newman, London 2002.
Kopczuk W., The Polish Business „Flat” Tax and Its Effect on Reported Incomes: A Pareto Improving Tax Reform?, Columbia University Working Paper, 2012.
Mackaay E., History of Law and Economics [w:] Encyclopedia of Law and Economics. The History and Methodology of Law and Economics, t. I, red. B. Bouckaert, G. De Geest, Cheltenham 2000.
Mikami M., Methodological divergence between Coase and Williamson in the History of Transaction Cost Economics, „Economic Journal of Hokkaido University” 2011/40.
Mirrlees J.A., The Theory of Optimal Taxation [w:] Handbook of Mathematical Economics, t. III, Amsterdam 1986.
Mirrlees J., Tax by Design: The Mirrlees Review, Institute for Fiscal Studies, London 2010.
Osofsky L., Who's naughty and who's nice? Frictions, screening, and tax law design, „Buffalo Law Review” 2013/61 (5).
Palys A., Nowoczesna relacja organów podatkowych z podatnikami, Warszawa 2022.
Parisi F., Positive, normative and functional schools in law and economics, „European Journal of Law and Economics” 2004/18 (3).
Partlow J., The necessity of complexity in the tax system, „Wyoming Law Review” 2013/13.
Pearson H., Origins of Law and Economics. The Economists’ New Science of Law, 1830–1930, Cambridge 1997.
Pomaskow J., Ekonomiczna analiza podatku akcyzowego na wyroby alkoholowe w świetle teorii gier, „Studia Ekonomiczne” 2017/311.
Pomaskow J., Podejście ekonomistów do roli podatku w ekonomii, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2018/349.
Prawo podatkowe w systemie prawa. Międzygałęziowe związki norm i instytucji prawnych, red. A. Franczak, A. Kaźmierczak, Warszawa 2019.
Radwański P., Analiza wpływu zmian podatków na premię za ryzyko na warszawskiej giełdzie za pomocą modeli wektorowej autoregresji, 2022, https://depotuw.ceon.pl/handle/item/4134 (dostęp: 27.04.2023 r.).
Ramsey F.P., A contribution to the theory of taxation, „The Economic Journal” 1927/37 (145).
Raskolnikov A., Accepting the limits of tax law and economics, „Cornell Law Review” 2013/98 (3).
Saez E., Using elasticities to derive optimal income tax rates, „The Review of Economic Studies” 2001/68 (1).
Shitzer D., Frictions as a constraint on tax planning, „Columbia Law School Review” 2001/101.
Slemrod J., Optimal taxation and optimal tax systems, „Journal of Economic Perspectives” 1990/4 (1).
Slemrod J., Yitzhaki S., The costs of taxation and the marginal efficiency cost of funds, „IMF Staff Paper” 1996/43 (1).
Tran-Nam B., Evans Ch., Walpole M., Ritchie K., Tax compliance costs: Research methodology and empirical evidence from Australia, „National Tax Journal” 2000/53.
Ulen T., Rational Choice Theory in Law and Economics [w:] Encyclopedia of Law and Economics, red. B. Bouckaert, G. De Geest, Cheltenham 2000.
Williamson O., Transaction-cost economics: The governance of contractual relations, „Journal of Law and Economics” 1979/22 (2).
Yonah A., Reuven S., Tax competition, tax arbitrage, and the international tax regime, „Michigan Public Law Working Paper” 2007/73.
Zbroińska B., Publiczne koszty transakcyjne instytucji systemu podatkowego, „Gospodarka Narodowa” 2009/11–12.
dr hab. Barbara Zbroińska, profesor Uniwersytetu Jana Kochanowskiego
Wydział Prawa i Nauk Społecznych, Instytut Zarządzania, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1724-0786
Ograniczenia instytucjonalne i behawioralne stosowania zielonych zamówień publicznych. Ujęcie teoretyczne
W artykule wyjaśniono przyczyny słabego zainteresowania zamawiającego kontraktami ekologicznymi na gruncie nowej ekonomii instytucjonalnej i ekonomii behawioralnej. Omówiono możliwości ujęcia aspektu środowiskowego w dokumentach przetargowych zamawiającego oraz bariery ograniczające stosowanie ekologicznych zamówień publicznych, zidentyfikowane w publikowanych raportach. Autorka analizuje instytucjonalną transakcję zielonego zamówienia publicznego oraz przedstawia koncepcję psychologicznych motywów podejmowania decyzji. Na podstawie przeprowadzonych rozważań formułuje opinię, że czynnikami ograniczającymi stosowanie zielonych zamówień publicznych są wysokie koszty transakcyjne zamawiającego oraz psychologiczne skłonności przygotowującego postępowanie o udzielenie zamówienia do popełniania błędów. W artykule zastosowano metody analizy instytucjonalnej oraz analizy aktów prawnych i raportów dotyczących realizacji zamówień publicznych.
Słowa kluczowe: zielone zamówienia publiczne, ekonomia behawioralna, koszty transakcyjne
dr hab. Barbara Zbroińska, Professor at the Jan Kochanowski University
Faculty of Law and Social Sciences, Management Institute, Jan Kochanowski University in Kielce, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1724-0786
Institutional and behavioural constraints of using Green Public Procurement. Theoretical approach
The article explains the reasons for the weak interest of the contracting authority in green contracts on the grounds of new institutional and behavioural economics. It discusses the possibilities of including the environmental aspect in the contracting authority's tender documents and the barriers limiting the use of Green Public Procurement identified in published reports. The author analyses the institutional transaction of Green Public Procurement and presents the concept of psychological decision-making motives. Based on the presented considerations, she forms the opinion that the factors limiting the use of Green Public Procurement are the high transaction costs of the contracting authority and the psychological propensity of the preparer of the procurement procedure to make mistakes. The article uses methods of institutional analysis and analysis of legal acts and reports on the implementation of public procurement.
Keywords: Green Public Procurement, behavioural economics, transaction costs
Bibliografia / References
Badanie jakościowe w zakresie zrównoważonych (społecznych i zielonych) zamówień publicznych udzielonych w Polsce w 2020 r. – raport końcowy, UZP, Warszawa 2022, https://www.uzp.gov.pl/__data/assets/pdf_file/0017/54206/Raport-koncowy_Zrownowazone-zamowienia-publiczne.pdf (dostęp: 20.06.2023 r.).
Czuchryta M., „Status quo” w podejmowaniu decyzji finansowych, „Przegląd Prawno-Ekonomiczny” 2020/3.
Environmental Policy Stringency Index, Data by theme: Environment, OECD Statistics, https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=EPS (dostęp: 20.06.2023 r.).
Fiedor B., Instytucje formalne i nieformalne w kształtowaniu trwałego rozwoju, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania” 2015/2 (40).
Furubotn E.G., Richter R., Institutions and Economic Theory. The Contribution of the New Institutional Economics, Ann Arbor 2005.
How to derive MEAT. Criteria, European Federation of Engineering Consultancy Associations, Brussels, https://www.efcanet.org/news/efca-publishes-meat-guidelines (dostęp: 20.06.2023 r.).
Kahneman D., Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym, Poznań 2012.
Kahneman D., Tversky A., Prospect Theory: An Analysis of Decision under Risk, „Econometrica” 1979/47 (2).
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów, Zamówienia publiczne na rzecz poprawy stanu środowiska, Bruksela, 16.07.2008 r.,
KOM(2008) 400 wersja ostateczna, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52008DC0400&from=PL (dostęp: 20.06.2023 r.).
Kotlarek P., Racjonalność w ujęciu ekonomii behawioralnej [w:] Dokonania współczesnej myśli ekonomicznej. Racjonalność – Efektywność – Etyka, red. U. Zagóra-Jonszta, R. Pęciak, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Wydziałowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2012/180.
Lissowska M., Instytucje gospodarki rynkowej w Polsce, Warszawa 2009.
North D.C., Institutions, Institutional Change, and Economic Performance, Cambridge 1990.
Plichta J., Pomiar kosztów transakcyjnych – różne podejścia i perspektywa badawcza, „Ekonomista” 2019/3.
Roszkowska E., Decyzje wielokryterialne i negocjacje. Wybrane aspekty teoretyczne i badania eksperymentalne, Białystok 2021.
Sapir A., Schraepen T., Tagliapietra S., Green Public Procurement: A neglected tool in the European Green Deal toolbox?, „Intereconomics. Review of European Economic Policy” 2022/57 (3).
Solek A., Ekonomia behawioralna a ekonomia neoklasyczna, PTE, „Zeszyty Naukowe” 2010/8.
Thaler R.H., Od Homo Oeconomicus do Homo Sapiens, „Gospodarka Narodowa” 2000/7–8.
Williamson O.E., Ekonomiczne instytucje kapitalizmu. Firmy, rynki, relacje kontraktowe, Warszawa 1998.
Williamson O.E., The New Institutional Economics: Taking stock, looking ahead, „Journal of Economic Literature” 2000/XXXVIII (3).
Zalega T., Ekonomia behawioralna jako nowy nurt ekonomii – zarys problematyki,
Wydział Zarządzania UW, „Studia i Materiały” 2015/18 (1).
dr Katarzyna Kurzępa-Dedo
Katedra Nauk o Polityce i Administracji, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4823-1217
udział w autorstwie tekstu – 50%
dr Anna Rogacka-Łukasik
Wydział Prawa i Ekonomii, Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6140-0591
udział w autorstwie tekstu – 50%
Regulacja składek członkowskich jako obowiązku kształtującego sytuację ekonomiczną stowarzyszenia rejestrowego
Artykuł jest poświęcony analizie ustawowych i statutowych regulacji dotyczących składek członkowskich, a także roli tych świadczeń pieniężnych w majątku i działalności stowarzyszenia rejestrowego. Autorki omawiają poglądy doktryny i orzecznictwa sądowego dotyczące charakteru prawnego obowiązku uiszczania składek, jak również przedstawiają możliwe sposoby ich egzekwowania, w tym z wykorzystaniem mechanizmu wewnątrzorganizacyjnego, oraz prognozy odnośnie do skutków zaniechania pobierania tych świadczeń i dochodzenia zaległych dla realizacji celów statutowych stowarzyszenia. W artykule sformułowano postulaty de lege ferenda w zakresie regulacji składek jako elementu wpływającego na treść stosunku członkowskiego oraz kształtującego sytuację ekonomiczną stowarzyszenia rejestrowego.
Słowa kluczowe: stowarzyszenie rejestrowe, składki członkowskie, majątek stowarzyszenia, przedawnienie, zaległość, stosunek członkostwa
dr Katarzyna Kurzępa-Dedo
Department of Political Science and Administration, University of Information Technology and Management in Rzeszow, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4823-1217
Contribution to the authorship of the text – 50%
dr Anna Rogacka-Łukasik
Faculty of Law and Economics, Jan Długosz University in Czestochowa, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6140-0591
Contribution to the authorship of the text – 50%
Regulation of membership fees as an obligation shaping the economic situation of a registered association
The article is devoted to an analysis of the statutory and regulatory provisions on membership fees, as well as the role of these monetary contributions in the assets and activities of a registered association. The authors discuss the views of doctrine and court jurisprudence concerning the legal nature of the obligation to pay contributions. They also present possible ways of their enforcement, including with the use of an intra-organisational mechanism, as well as forecasts concerning the consequences of failure to collect these contributions and pursuing overdue ones for the realisation of the association's statutory objectives. The article formulates de lege ferenda postulates regarding the regulation of contributions as an element influencing the content of the membership relationship and shaping the economic situation of a registered association.
Keywords: registered association, membership fees, association assets, statute of limitations, arrears, membership relationship
Bibliografia / References
Bączyk M., Prawny obowiązek lojalności członków spółdzielni i członków stowarzyszeń oraz skutki jego naruszenia, „Przegląd Prawa Handlowego” 2021/9.
Blicharz J., Charakter norm regulujących stosunki wewnątrzorganizacyjne w stowarzyszeniach zarejestrowanych, „Organizacja, Metody, Technika” 1989/5.
Blicharz J., Źródła dochodów stowarzyszeń, „Organizacja, Metody, Technika” 1990/1.
Brol J., Prawo o stowarzyszeniach z komentarzem oraz przepisami wykonawczymi i związkowymi, Zielona Góra 1994.
Frąckowiak J. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2007.
Grzybowski S., Glosa do orzeczenia SN z 27.04.1962 r., I CR 277/62, OSP 1963/7–8, poz. 186.
Grzybowski S., Problematyka cywilnoprawna instytucji stowarzyszeń, „Studia Prawnicze” 1973/36.
Grzybowski S. [w:] System prawa cywilnego, t. 1, Ossolineum, 1985.
Hadrowicz E., Prawo o stowarzyszeniach. Komentarz, Legalis 2020.
Hejbudzki M., Zagadnienie podmiotowości prawnej stowarzyszeń zwykłych, „Studia Prawnoustrojowe UWM” 2015/28.
Jedliński A. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Część ogólna, red. A. Kidyba, Warszawa 2012.
Kidyba A., Ustawa o fundacjach. Prawo o stowarzyszeniach, Warszawa 1997.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. II, red. L. Garlicki, M. Zubik, LEX 2016.
Łętowska E., Glosa do wyroku SN z 21 XII 1970, I CR 517/70, „Państwo i Prawo” 1972/8–9.
Opalska D., Obowiązek lojalności w spółkach kapitałowych, Warszawa 2014.
Poradnik. Składki członkowskie, ngo.pl (dostęp: 4.02.2023 r.).
Rycko N. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. I, Część ogólna, cz. 2 (art. 56–125), red. J. Gudowski, Warszawa 2021.
Rzetecka-Gil A., Prawo o stowarzyszeniach. Komentarz, LEX 2017.
Sarnecki P., Prawo o stowarzyszeniach. Komentarz, LEX 2007.
Sektor non-profit w 2018 r., GUS, Warszawa–Kraków 2020, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/gospodarka-spoleczna-wolontariat/gospodarka-spoleczna-trzeci-sektor/sektor-non-profit-w-2018-roku,1,7.html (dostęp: 4.02.2023 r.).
Sektor non-profit w 2020 r. Stowarzyszenia, fundacje, społeczne podmioty wyznaniowe, samorząd gospodarczy i zawodowy, GUS, Warszawa–Kraków 2022, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/gospodarka-spoleczna-wolontariat/gospodarka-spoleczna-trzeci-sektor/sektor-non-profit-w-2020-r-stowarzyszenia-fundacje-spoleczne-podmioty-wyznaniowe-samorzad-gospodarczy-i-zawodowy,1,8.html (dostęp: 4.02.2023 r.).
Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, LEX 2013.
Statut Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, uchwalony 16.03.2018 r., https://cms.pte.pl/uploads/Statut_PTE_uchwalony_16marca2018_wpisany_do_KRS_867108af6b.pdf (dostęp: 4.02.2023 r.).
Statut Stowarzyszenia Badań Nad Źródłami i Funkcjami Prawa „FONTES”, www.stowarzyszeniefontes.pl (dostęp 4.02.2023 r.).
Statut Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, https://sdp.pl/o-sdp/dokumenty/statut/ (dostęp: 4.02.2023 r.).
Statut Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, Warszawa 2018, https://skwp.pl//content/uploads/2019/09/statut_SKwP.pdf (dostęp: 4.02.2023 r.).
Statut Stowarzyszenia Twórców Grafiki Użytkowej, https://stgu.pl/o-nas/statut-67 (dostęp: 4.02.2023 r.).
Statut Stowarzyszenia Zbiorowego Zarządzania Prawami Autorskimi Twórców Dzieł Naukowych i Technicznych KOPIPOL w Kielcach (tekst jednolity przyjęty uchwałą nr 10/2021 Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia w dniu 10.09.2021), https://www.kopipol.org.pl/statut/ (dostęp: 4.02.2023 r.).
Suski P., Stowarzyszenia i fundacje, Warszawa 2018.
Trzeci sektor w Polsce. Stowarzyszenia, fundacje, społeczne podmioty wyznaniowe, samorząd zawodowy i gospodarczy oraz organizacje pracodawców w 2010 r., GUS, Warszawa 2013, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/gospodarka-spoleczna-wolontariat/gospodarka-spoleczna-trzeci-sektor/trzeci-sektor-w-polsce-stowarzyszenia-fundacje-spoleczne-podmioty-wyznaniowe-samorzad-zawodowy-i-gospodarczy-oraz-organizacje-pracodawcow-w-2010-r-,1,2.html (dostęp: 4.02.2023 r.).
Uchwała Zarządu PSEAP z 29.12.2016 r. Regulamin opłacania składek członkowskich w Polskim Stowarzyszeniu Ekonomicznej Analizy Prawa, http://www.pseap.org/2945-2/ (dostęp: 4.02.2023 r.).
Weitz K., Europejskie prawo procesowe cywilne [w:] Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, red. A. Wróbel, Kraków 2005.
Wierzbowski M., Charakter prawny stosunków w organizacjach społecznych, „Państwo i Prawo” 1970/7–8.
Wize M., Stowarzyszenie – wszystko, co warto o nim wiedzieć, 21.05.2020 r., kruczek.pl (dostęp: 4.02.2023 r.).
dr Jakub Rzymowski
Katedra Europejskiego Prawa Gospodarczego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0538-8895
Konceptualizm prawniczy jako wspólny mianownik dla dotychczasowych teorii prawa
Publikacja stanowi drugi z cyklu artykułów poświęconych konceptualizmowi prawniczemu jako ogólnej teorii prawa. Autor analizuje analogie między konceptualizmem prawniczym a znanymi dotychczas podstawowymi teoriami prawa. Celem artykułu jest wskazanie, że konceptualizm prawniczy może być traktowany jako wspólny mianownik dla dotychczasowych teorii ze względu na obecną w konceptualizmie oraz w innych teoriach poważną rolę rozumu. Konceptualizm może również zastąpić dotychczasowe teorie.
Słowa kluczowe: prawo, uprawnienie, prawo obiektywne, prawo subiektywne, konceptualizm prawniczy, Herbert L.A. Hart, Hans Kelsen, John Austin
dr Jakub Rzymowski
Department of European Commercial Law, Faculty of Law and Administration, University of Lodz, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0538-8895
Legal conceptualism as a common denominator for existing legal theories
The article is the second in a series of articles devoted to legal conceptualism as a general theory of law. The author analyses analogies between legal conceptualism and the hitherto known basic theories of law. The aim of the article is to show that legal conceptualism can be treated as a common denominator for the existing theories because of the important role of reason present in conceptualism and other theories. Conceptualism can also replace existing theories.
Keywords: law, right, objective law, subjective law, legal conceptualism, Herbert L.A. Hart, Hans Kelsen, John Austin
Bibliografia / References
Austin J., The Province of Jurisprudence Determined, London 1832.
Bondy E., Potíže s identitou protikladů: cesty k poznání však bývajíf nejen křivolaké, ale leckdy i pro smích; kdybych chtěl být učencem, byl bych toto líčení raději přeskočil a předložil elegantní výsledek; zatím se jen ukázalo, že s dialektikou to było nějak moc vágní [w:] E. Bondy, Příběh o příběhu, Praha 2009.
Gerloch A., Teorie práva, Plzeň 2021.
Hohfeld W.N., Some fundamental legal conceptions as applied in judicial reasoning, „The Yale Law Journal” 1913/23 (1), https://www.jstor.org/stable/785533 (dostęp: 23.06.2023 r.).
Kelly J.M., Historia zachodniej teorii prawa, Kraków 2006.
Opałek K., Wróblewski J., Zagadnienia teorii prawa, Warszawa 1969.
Wróblewski J., Krytyka normatywistycznej teorii prawa i państwa Hansa Kelsena 60 lat później, red. J. Rzymowski, Łódź 2015.
Ziembiński Z., Logika praktyczna, Warszawa 1995.
Zirk-Sadowski M., Wprowadzenie do filozofii prawa, Kraków 2000.
dr Tomasz Resler
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4161-0297
Dysfunkcje Rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych. Postulaty de lege ferenda
W polskim prawie wyznaniowym nowe kościoły i związki wyznaniowe stają się osobami prawnymi w wyniku decyzji administracyjnej. Procedura rejestracji prowadzona jest przez ministra właściwego w sprawach wyznań religijnych, a jej geneza sięga początków Polski Ludowej i w opinii autora wymaga obecnie reformy. Rejestrację kościołów i związków wyznaniowych należy porównać z powstaniem innych organizacji o szczególnym społecznym znaczeniu, np. stowarzyszeń, związków zawodowych, partii politycznych. Wszystkie te instytucje nabywają osobowość prawną w wyniku decyzji sądu – niezależnego i niezawisłego organu, który nie ma w swojej działalności elementu politycznego. W wyniku analizy problemu autor zaproponował likwidację procedury administracyjnej na rzecz procedury sądowej nabywania osobowości prawnej przez kościoły i inne związki wyznaniowe.
Słowa kluczowe: kościoły i związki wyznaniowe, rejestracja, osobowość prawna
dr Tomasz Resler
Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wroclaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4161-0297
Dysfunctions of the Register of Churches and Other Religious Associations. Postulates de lege ferenda
In Polish denominational law, new churches and religious associations become legal persons as a result of an administrative decision. The registration procedure is conducted by the minister responsible for religious denominations, and its origins date back to the early days of the People's Republic of Poland and, in the author's opinion, now requires reform. The registration of churches and religious associations should be compared with the establishment of other organisations of special social importance, e.g. associations, trade unions, political parties. All these institutions acquire legal personality as a result of a decision of a court – an independent and autonomous body that does not have a political element in its activities. As a result of the analysis of the problem, the author proposed the elimination of the administrative procedure in favour of a judicial procedure for the acquisition of legal personality by churches and other religious associations.
Keywords: churches and religious associations, registration, legal personality
Bibliografia / References
Borecki P., Prawo wyznaniowe w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2013.
Czarnecki P., Grzybek P., Reda-Ciszewska A., Surdykowska B., Ustawa o związkach zawodowych. Komentarz praktyczny z orzecznictwem, Warszawa 2019.
Dębska M., Ustawa o partiach politycznych. Komentarz, Warszawa 2013.
Dziobek-Romański J., Pozycja prawna Kościoła katolickiego 1944–1989 [w:] Prawo i polityka wyznaniowa w Polsce Ludowej. Materiały II Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 26–28 października 2004), red. A. Mezglewski, P. Stanisz, M. Ordon, Lublin 2005.
Dziobek-Romański J., Uznawanie związków religijnych w Polsce (1944–1989) narzędziem dyskryminacyjnej polityki władz, Lublin 2004.
Hadrowicz E., Prawo o stowarzyszeniach. Komentarz, Warszawa 2016.
Krukowski J., Polskie prawo wyznaniowe, Warszawa 2008.
Langer T., Państwo a nierzymskokatolickie związki wyznaniowe w Polsce Ludowej, Warszawa 1967.
Leksykon prawa wyznaniowego. 100 podstawowych pojęć, red. A. Mezglewski, Warszawa 2014.
Leszczyński P.A., Centralna administracja wyznaniowa II RP. Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Warszawa 2006.
Leszczyński P., Zagadnienia wyznaniowe w Konstytucji RP, Warszawa 2001.
Pietrzak M., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2010.
Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2.04.1997 r., Warszawa 2000.
Zarzycki Z., Nierzymskokatolickie związki wyznaniowe [w:] Prawo i polityka wyznaniowa w Polsce Ludowej. Materiały II Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 26–28 października 2004), red. A. Mezglewski, P. Stanicz, M. Ordon, Lublin 2005.
dr Edyta Tkaczyk
adwokat, legislator w Biurze Legislacyjnym Kancelarii Sejmu; adiunkt, Wydział Nauk Prawnych, Administracji i Bezpieczeństwa, Menedżerska Akademia Nauk Stosowanych w Warszawie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9831-6430
Nowelizacja ustawy o dostępie do informacji publicznej powstała na skutek orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o odżyciu przepisów
Artykuł został poświęcony szczegółowemu zagadnieniu odnoszącemu się do tzw. odżycia przepisów, które nastąpiło w przypadku ustawy z 6.09.2001 r. o dostępie do informacji publicznej. Punktem wyjścia jest fakt, że jeżeli ustawa zostanie uchylona orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego jako niezgodna z Konstytucją, to z dniem wejścia uchylenia skuteczne stają się znowu przepisy ustawy, które zostały uchylone na mocy ustawy uznanej przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodną z Konstytucją. Skutek dla systemu prawa jest olbrzymi i dyskusyjny. W Polsce temat nie został jeszcze rozstrzygnięty ostatecznie co do wdrożenia orzeczenia o „odżyciu” w życie.
Słowa kluczowe: odżycie przepisów, Trybunał Konstytucyjny, skutki wyroku o odżyciu przepisów
dr Edyta Tkaczyk
lawyer, legislator in the Legislative Office of the Chancellery of the Sejm; Assistant Professor at the Warsaw Management University, Faculty of Legal, Administrative and Security Studies, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9831-6430
The amendment of the Act on access to public information was made as a result of the Constitutional Tribunal's ruling on the revival of regulations
The article focuses on a specific issue, relating to the so-called “revival of regulations”, which occurred in the case of the Act of 6 September 2001 on access to public information. The starting point is the fact that if a law is repealed by a decision of the Constitutional Tribunal as being unconstitutional, then from the date of entry into force of the repeal, the provisions, the law, which were repealed by virtue of the law declared unconstitutional by the Constitutional Tribunal, become effective again. The effect on the legal system is enormous and debatable. In Poland, the topic has not yet been conclusively resolved as to the implementation of the “revival” ruling.
Keywords: revival of regulations, Constitutional Tribunal, effect of the revival judgment
Bibliografia / References
Adamovich L., Grundriss des österreichischen Staatsrechtes (Verfassungs- und Verwaltungsrechtes), Wien 1935.
Bundesrecht konsolidiert: Gesamte Rechtsvorschrift für Bundes-Verfassungsgesetz, BGBl. No. 1/1930, including amendments, https://www.ris.bka.gv.at/GeltendeFassung.wxe?Abfrage=Bundesnormen&Gesetzesnummer=10000138 (accessed on: 2.02.2022 r.).
Czeszejko-Sochacki Z., O problemach “odżycia” norm [in:] Sądownictwo konstytucyjne w Polsce na tle porównawczym, Warsaw 2003.
Czeszejko-Sochacki Z., Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego: pojęcie, klasyfikacja, skutki prawne, “Państwo i Prawo” 2000/12.
Dąbrowski M., Funkcje Trybunału Konstytucyjnego związane z hierarchiczną kontrolą konstytucyjności prawa, Olsztyn 2015.
Dębowska A., Tuleja P., Dopuszczalność tzw. odżycia norm po wyroku Trybunału Konstytucyjnego [in:] Tekst jednolity ustawy wobec orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, eds. M. Laskowska, Z. Wrona, Warsaw 2013.
Dębowska A., Tuleja P., Dopuszczalność, charakter i skutki tzw. odżycia przepisów po wyroku Trybunału Konstytucyjnego [in:] Znaczenie wyroków Trybunału Konstytucyjnego dla tekstu jednolitego ustawy, ed. M. Laskowska, Warsaw 2017.
Florczak-Wątor M., Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i ich skutki prawne, Poznan 2006.
Gonera K., Łętowska E., Artykuł 190 Konstytucji i jego konsekwencje w praktyce sądowej, “Państwo i Prawo” 2003/9.
Gonera K., Łętowska E., Wieloaspektowość następstw stwierdzenia niekonstytucyjności, “Państwo i Prawo” 2008/5.
Grabowski A., Naleziński B., Kłopoty z obowiązywaniem. Uwagi na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego [in:] Studia z filozofii prawa, ed. J. Stelmach, Cracow 2001.
Haller H., Die Prüfung von Gesetzen, Ein Beitrag zur Verfassungsgerichtlichen Normnekontrolle, Wien 1979.
Jackowski M., Następstwa wyroków Trybunału Konstytucyjnego w procesie sądowego stosowania prawa, Warsaw 2016.
Kamiński M., Prawo administracyjne intertemporalne, Warsaw 2011.
Kosti N., Levi-Faur D., Mor G., Legislation and regulation: three analytical distinctions, “The Theory and Practice of Legislation” 2018/7.
Mączyński A., Kontrola konstytucyjności przepisów uchylających i zmieniających [in:] Trybunał Konstytucyjny. Księga XV-lecia, Warsaw 2001.
Mayer H., Das österreichische Bundes-Verfassungsrecht: B-VG, F-VG, Grundrechte, Verfassungsgerichtsbarkeit, Verwaltungsgerichtsbarkkeit: Kurzkommentar, Wien 2002.
Piechota M., Wsteczne określenie terminu utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnych przepisów zmieniających lub uchylających, “Państwo i Prawo” 2019/3.
Pinkowski J., Skutki wyroków Trybunału Konstytucyjnego w świetle orzecznictwa, “Państwo i Prawo” 2005/1.
Radziewicz P., Przywrócenie mocy obowiązującej przepisu jako skutek orzeczenia TK, “Przegląd Sejmowy” 2005/3.
Rill H.P., Die zeitliche Wirkung der Gesetzesaufhebung durch den Verfassungsgerichtshof in VfSlg 13655 aus 1993, “Zeitschrift für Verwaltung” 1997/4.
Rohregger M., Schuch J., Die Rechtswirkungen aufhebender Erkenntnisse im verfassungsgerichtlichen Verfahren [in:] M. Holoubek, M. Lang (Hrsg.), Das verfassungsgerichtliche Verfahren in Steuersachen, Wien, New York 2010.
Schäffer H., Kneihs B., Art. 140 B-VG [in:] B. Kneihs, G. Lienbacher (Hrsg.), Rill-Schäffer-Kommentar Bundesverfassungsrecht, 12. Lfg. 2013.
Syryt A., Kontrola trybu uchwalenia ustawy przed Trybunałem Konstytucyjnym, Warszawa 2014.
Tkaczyk E., Glosa do Wyroku austriackiego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14.06.2017 r., sygn. akt G62/2017 ua G62/2017-12, G63/2017-14, stwierdzająca ponowne wejście w życie uprzedniego stanu prawnego, “Przegląd Sejmowy” 2022/3.
Tkaczyk E., Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11.01.2017 r., II OSK 931/15, Klauzula o odżyciu przepisów, “Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2018/4.
Tkaczyk E., Odżycie przepisu prawnego po wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Studium na przykładzie Polski i Austrii, Torun 2019.
Tuleja P., Przywrócenie mocy obowiązującej, czyli tzw. odżycie przepisów prawa [in:] Prawa człowieka, społeczeństwo obywatelskie, państwo demokratyczne. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Pawłowi Sarneckiemu, eds. P. Tuleja, M. Florczak-Wator, S. Kubas, Warsaw 2010.
Wronkowska S., Z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 2006/4.
dr hab. Beata Baran-Wesołowska
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6298-228X
Kilka uwag o projekcie ustawy o ochronie sygnalistów przedstawionym przez polskie organizacje pozarządowe
Celem artykułu jest przybliżenie problematyki projektu ustawy o ochronie sygnalistów przedstawionego przez polskie organizacje pozarządowe oraz jego zgodności z dyrektywą Unii Europejskiej w sprawie informowania o nieprawidłowościach (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23.10.2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii). W tekście został poddany badaniom zakres podmiotowy oraz aspekty proceduralny i temporalny tego aktu prawnego. Zostały także uwzględnione analizy proponowanych sankcji karnych.
Słowa kluczowe: zgłaszanie nieprawidłowości, whistleblowing, sygnalista, compliance, zgodność
dr hab. Beata Baran-Wesołowska
Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Cracow, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6298-228X
A few remarks on the Polish Bill on the protection of whistleblowers presented by Polish non-governmental organisations
The purpose of the article is to present the issue of the Act on the protection of whistleblowers presented by Polish non-governmental organisations and its compliance with the EU Directive on whistleblowing (the Directive of the European Parliament and of the Council (EU) 2019/1937 of 23 October 2019 on the protection of persons who report breaches of Union law). The paper analyses the subjective scope as well as the procedural and temporal aspects. Also, the criminal sanctions proposed in the Act are considered.
Keywords: whistleblowing, whistleblower, integrity, compliance, whistleblower protection
Bibliografia / References
Baran B., Ożóg M., Ochrona sygnalistów. Regulacje dotyczące osób zgłaszających nieprawidłowości, Warsaw 2021.
Baran-Wesołowska B., Sygnalizowanie nieprawidłowości [in:] Prawo pracy, ed. K. Jaśkowski, Warsaw 2023.
Baran K.W. [in:] Kodeks pracy. Komentarz, vol. I, Art. 1–113, ed. K.W. Baran, Warsaw 2020.
Duda J., Iwański M., Sławiński M., Opinia do obywatelskiego projektu ustawy o ochronie sygnalistów, przygotowanego przez Fundację im. Stefana Batorego, Helsińską Fundację Praw Człowieka, Forum Związków Zawodowych i Instytut Spraw Publicznych, http://www.sygnalista.pl/wp-content/uploads/2020/07/Opinia-do-obywatelskiego-projektu-ustawy-o-ochronie-sygnalistow.pdf (accessed on: 18.11.2020).
Hajn Z. [in:] System Prawa Pracy, vol. II, Indywidualne prawo pracy. Część ogólna, eds. K.W. Baran, G. Goździewicz, Warsaw 2017.
International Handbook on Whistleblowing Research, ed. A.J. Brown, Cheltenham 2014.
Jaśkowski K. [in:] Komentarz aktualizowany do Kodeksu pracy, eds. E. Maniewska, K. Jaśkowski, LEX 2020.
Kelly K., Fotaki M., Vandekerckhove W., Whistleblower Subjectivities: Organization and Passionate Attachement, “Organization Studies” 2020/41.
Kocher E. [in:] Frankfurter Kommentar zu EUV, GRC and AEUV, Band II, eds. M. Pechstein, C. Nowak, U. Häde, Tübingen 2017.
Lach D. [in:] System Prawa Pracy, vol. X, Międzynarodowe publiczne prawo pracy. Standardy europejskie, ed. K.W. Baran, Warsaw 2020.
Latimer P., Brown A.J., Whistleblower Laws: International Best Practice, “UNSW Law Journal” 2008/31 (3).
Liszcz T., Pojęcie zakładu pracy samorządowego jako podmiotu zatrudniającego, “Annales UMCS” 1980/XXVIII.
Loyens K., Vandekerckhove W., Whistleblowing from an International Perspective: A Comparative Analysis of Institutional Arrangements, “Administrative Sciences” 2018/8 (3).
Nałęcz M. [in:] Kodeks pracy. Komentarz, ed. K. Walczak, Warsaw 2020.
Świątkowski A.M., O kontrowersjach wokół pojęcia “autentyczny” pracodawca, “Państwo i Prawo” 2018/4.
Jakub Bednarek, LL. M.
prawnik ds. ochrony środowiska, ekspert w zakresie polityki klimatycznej, Kancelaria Maruszkin, Warszawa, Polska
Komentarz do decyzji Komitetu Praw Człowieka ONZ w sprawie wyspiarzy z Cieśniny Torresa
Komitet Praw Człowieka ONZ w dniu 22.09.2022 r. stwierdził naruszenie praw mieszkańców wysp Cieśniny Torresa gwarantowanych przez Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966 r. przez Australię, w związku z nieadekwatnymi działaniami chroniącymi ich przed konsekwencjami zmian klimatycznych. Mieszkańcy wysp zmagają się z postępującymi negatywnymi skutkami globalnego ocieplenia, w tym z częstymi powodziami, erozją wybrzeża i acydyfikacją oceanów, które ograniczają możliwość realizacji podstawowych praw człowieka. Komitet stwierdził, że poprzez brak należytych działań adaptacyjnych zostały naruszone prawa skarżących do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego oraz domu, jak również ich prawa wynikające z przynależności do mniejszości etnicznych. W przedmiotowej decyzji Komitet uniknął jednak odpowiedzi na istotne pytania dotyczące relacji między prawami człowieka a zmianami klimatycznymi, a także obowiązków państw w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych. Mimo podniesienia tej kwestii przez skarżących oraz relatywnie mało ambitnych działań Australii w tym zakresie Komitet uchylił się od odpowiedzi na to pytanie, ograniczając swoje rozważania od adaptacji klimatycznej. Jest to stracona szansa na klaryfikację zobowiązań międzynarodowych państw w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych.
Słowa kluczowe: prawa człowieka, prawo klimatyczne, Komitet Praw Człowieka ONZ, adaptacja, mitygacja
Jakub Bednarek M.A., LL. M.
environmental lawyer and climate policy expert, Maruszkin Law Firm, Warsaw, Poland
Commentary on the UN Human Rights Committee’s decision in the Torres Strait Islanders Case
On 22 September 2022 the UN Human Rights Committee adopted its views on the Torres Strait Islanders case finding Australia in breach of its human rights obligations, enshrined in the International Covenant on Civil and Political Right, due to inadequate action in regard to climate change adaptation. The inhabitants of the islands face severe threats associated to climate change, i.e. floods, coastal erosion and ocean acidification, which limit their possibility to realise their basic rights. The Committee found that through the lack of due adaptation measures, the applicants' right to respect for their private and family life, their home and their rights based on their membership of ethnic minorities had been violated. In this decision, however, the Committee avoided answering important questions about the relationship between human rights and climate change, concerning the obligations of countries to reduce greenhouse gas emissions. Despite raising this issue by the applicants and Australia's relatively unambitious actions in this regard, the Committee evaded answering this question by limiting its deliberations to climate adaptation only. This represents a missed opportunity to clarify countries' international commitments to reduce greenhouse gas emissions.
Keywords: human rights, climate law, UN Human Rights Committee, adaptation, mitigation
Bibliografia / References
Boyle A., Climate Change, the Paris Agreement and Human Rights, “International & Comparative Law Quarterly” 2018/67 (4).
Duyck S., The Paris Climate Agreement and the Protection of Human Rights in a Changing Climate, “Yearbook of International Environmental Law” 2015/26.
Feria-Tinta M., Torres Strait Islanders: United Nations Human Rights Committee Delivers Ground-Breaking Decision on Climate Change Impacts on Human Rights, 27 September 2022, https://www.ejiltalk.org/torres-strait-islanders-united-nations-human-rights-committee-delivers-ground-breaking-decision-on-climate-change-impacts-on-human-rights/ (accessed on: 7.01.2023).
Hall M.J., Weiss D.C., Avoiding Adaptation Apartheid: Climate Change Adaptation and Human Rights Law, “Yale Journal of International Law” 2012/37.
Mayer B., Climate Change Mitigation as an Obligation Under Human Rights Treaties?, “American Journal of International Law” 2021/115 (3).
Knox J.H., Climate Change and Human Rights Law, “Virginia Journal of International Law” 2009/50 (1).
Knox J.H., Human Rights Principles and Climate Change [in:] K.R. Gray, R. Tarasofsky, C. Carlarn (eds.), The Oxford Handbook of International Climate Change Law, Oxford 2016.
Setzer J., Higham C., Global Trends in Climate Change Litigation: 2022 Snapshot (2022), Grantham Research Institute, https://www.lse.ac.uk/granthaminstitute/publication/global-trends-in-climate-change-litigation-2022/ (accessed on: 7.01.2023).
Thornton F., The Absurdity of Relying on Human Rights Law to Go After Emitters [in:] B. Mayer, A. Zahar (eds.), Debating Climate Law, Cambridge 2021.
Wewerinke M., Doebbler C.F.J., Exploring the Legal Basis of a Human Rights Approach to Climate Change, “Chinese Journal of International Law” 2011/10 (1).
Wewerinke-Singh M., State Responsibility, Climate Change and Human Rights Under International Law, London 2018.
dr Bartłomiej Chludziński
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9483-7976
Regulacja mediacji w postępowaniu sądowoadministracyjnym po nowelizacji z 2017 roku
Rozważania podjęte w artykule dotyczą mediacji regulowanej przepisami ustawy z 30.08.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (p.p.s.a.). Wybór zagadnień objętych zakresem przedmiotowym opracowania pozostaje w związku z nowelizacją przepisów o mediacji, która nastąpiła w drodze ustawy z 7.04.2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw. Wobec tego analizie poddano znowelizowaną treść art. 116 p.p.s.a., a także nowe regulacje dotyczące: mediatora (art. 116a, 116b, 116d p.p.s.a.), zasady niejawności mediacji (art. 116c p.p.s.a.), zakończenia mediacji poprzez sporządzenie protokołu (art. 116e p.p.s.a.). Autor odnosi się również do problematyki ustaleń podjętych w postępowaniu mediacyjnym i środków prawnych służących ich realizacji.
Słowa kluczowe: sąd administracyjny, postępowanie sądowoadministracyjne, mediacja, sędzia, referendarz sądowy, mediator
dr Bartłomiej Chludziński
Faculty of Law and Administration, Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9483-7976
Regulation of mediation in administrative court proceedings after the 2017 amendment
The considerations made in this article concern mediation regulated by the provisions of the Act of 30.08.2002. – Law on proceedings before administrative courts (p.p.s.a.). The selection of issues covered by the subject matter of the study is related to the latest amendment to the provisions on mediation, which was introduced by the Act of 7 April 2017 amending the Act – Code of Administrative Procedure and some other acts. Therefore, the author analyses the amended content of Article 116 p.p.s.a., as well as new regulations regarding the mediator (Article 116a, 116b, 116d p.p.s.a.), the principle of confidentiality of mediation (Article 116c p.p.s.a.), and regulations regarding the conclusion of mediation by drawing up a protocol (Article 116e p.p.s.a.). He also refers to the issue of the arrangements made in mediation proceedings and legal measures to implement them.
Keywords: administrative court, administrative court proceedings, mediation, judge, court referendary, mediator
Bibliografia / References
Borkowski J., Ustawy o dwuinstancyjnym sądownictwie administracyjnym – cz. II, „Monitor Prawniczy” 2003/8.
Chludziński B., O potrzebie alternatyw dla sądowego rozstrzygania sporów pomiędzy władzami administracyjnymi a podmiotami prywatnymi w świetle Zalecenia Komitetu Rady Ministrów R (2001) 9, „Studia Prawa Publicznego” 2018/4.
Ciecierski M., Sędkowska A., Jak równy z równym, czyli sądowoadministracyjna mediacja decyzji podatkowych, „Monitor Podatkowy” 2004/2.
Dauter B., Metodyka pracy sędziego, Warszawa 2018.
Dauter B., Postępowanie mediacyjne w sprawach podatkowych, „Przegląd Podatkowy” 2003/12.
Dauter B. [w:] B. Dauter, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2020.
Federczyk W., Mediacja w postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym, Warszawa 2013.
Filipczyk H., Nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw – zmiany istotne dla sporów podatkowych, „Monitor Podatkowy” 2017/6.
Gmurzyńska E., Rodzaje mediacji [w:] Mediacja. Teoria i praktyka, red. E Gmurzyńska, R. Morek, Warszawa 2018.
Hauser R., Sporów o dwuinstancyjne sądownictwo administracyjne ciąg dalszy, „Państwo i Prawo” 2003/11.
Jagielska M., Jagielski J., Cherka M. [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Warszawa 2021.
Jaśkowska M. [w:] Postępowanie sądowoadministracyjne, red. M. Jaśkowska, Warszawa 2021.
Kalisz A., Quasi-mediacyjność postępowania mediacyjnego przed sądami administracyjnymi [w:] Arbitraż i mediacja. Praktyczne aspekty stosowania przepisów, red. J. Olszewski, Rzeszów 2007.
Kalisz A., Zienkiewicz A., Mediacja sądowa i pozasądowa. Zarys wykładu, Warszawa 2014.
Klonowski K. [w:] Postepowanie sądowoadministracyjne, red. H. Knysiak-Sudyka, Warszawa 2023.
Kmieciak Z., Mediacja i koncyliacja w prawie administracyjnym, Warszawa 2004.
Kmieciak Z., Postępowanie mediacyjne i uproszczone przed sądem administracyjnym, „Państwo i Prawo” 2003/10.
Kot A., Kurasz M., Skrodzki A., Postępowanie mediacyjne w sprawach podatkowych, „Przegląd Podatkowy” 2004/10.
Kuleszyńska A., Szczególne tryby w postępowaniu sądowoadministracyjnym, „Ius Novum” 2015/1.
Niecikowska A., Niemirowski A., Pułjanowska A., Szuster S., Nowy model sądownictwa apelacyjnego – reforma niedoskonała, „Casus” 2002/1.
Ryms W., Postępowanie mediacyjne [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (zagadnienia wybrane). Materiały na konferencję sędziów NSA, Warszawa 2003.
Tabernacka M., Negocjacje i mediacje w sferze publicznej, Warszawa 2018.
Tarno J.P., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2012.
Tarno J.P. [w:] Postępowanie administracyjne i postępowanie przed sądami administracyjnymi, red. W. Chróścielewski, J.P. Tarno, P. Dańczak, Warszawa 2018.
Woś T. [w:] Postępowanie sądowoadministracyjne, red. T. Woś, H. Knysiak-Sudyka, M. Romańska, Warszawa 2017.
dr Mariusz Czyżak
Wydział Administracji, Wyższa Szkoła Kadr Menedżerskich, Konin, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0869-3713
Znikoma szkodliwość czynu jako przesłanka odstąpienia od nałożenia kary pieniężnej w ustawie – Prawo energetyczne
Ustawa – Prawo energetyczne przewiduje możliwość nałożenia przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kary pieniężnej za naruszenie jej postanowień. Określając wysokość kary pieniężnej, Prezes URE zobowiązany jest uwzględnić takie dyrektywy wymiaru, jak: stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia, dotychczasowe zachowanie podmiotu, możliwości finansowe podmiotu podlegającego sankcji. Organ ten może odstąpić od wymierzenia kary, jeśli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. Kryterium to może podlegać ocenie z uwzględnieniem sposobu weryfikacji wypracowanego w prawie karnym.
Słowa kluczowe: kara pieniężna, energetyka, szkodliwość czynu
dr Mariusz Czyżak
Faculty of Administration, Higher School of Management Personnel, Konin, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0869-3713
Negligible harmfulness of an act as a premise for waiving a pecuniary penalty in the Energy Law
The Energy Law provides for the possibility for the President of the Energy Regulatory Office to impose a pecuniary penalty for violation of the provisions of the Energy Law. When determining the amount of the pecuniary penalty, this authority is obliged to take into account such assessment directives as: the degree of harmfulness of the act, the degree of culpability, previous conduct of the entity, the financial capacity of the entity subject to the sanction. The President of the Energy Regulatory Office may waive the penalty if the degree of harmfulness of the act is negligible and the entity has ceased to infringe the law or has fulfilled the obligation. This criterion may be assessed taking into account the method of verification developed in criminal law.
Keywords: pecuniary penalty, energy, harmfulness of the act
Bibliografia / References
Bojarski J., Górniok O. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, Warszawa 2016.
Czarnecka M., Ogłódek T. [w:] Prawo energetyczne. Ustawa o odnawialnych źródłach energii. Ustawa o rynku mocy. Ustawa o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych. Komentarz, red. M. Czarnecka, T. Ogłódek, Warszawa 2020.
Daniluk P. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2020.
Giezek J. [w:] D. Gruszecka, K. Lipiński, G. Łabuda, J. Giezek, Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, Warszawa 2021.
Goss M., Góralski J., Kary pieniężne w ustawie – Prawo energetyczne. Komentarz, LEX 2021.
Grześkowiak A. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Warszawa 2021.
Kościuk A., Prawo energetyczne. Komentarz, LEX 2023.
Kruk E., Sankcja administracyjna, Lublin 2013.
Lachowski J. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2020.
Majewski J. [w:] Kodeks karny. Część ogólna, t. I, cz. II, Komentarz do art. 53–116, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2016.
Marek A., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2010.
Mozgawa M., Budyn-Kulik M., Kozłowska-Kalisz P., Kulik M., Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, LEX 2023.
Sachajko M. [w:] Prawo energetyczne. Komentarz, red. Z. Muras, M. Swora, Warszawa 2016.
Słownik języka polskiego PWN, Warszawa 2006.
Staniszewska L., Administracyjne kary pieniężne. Studium z zakresu prawa administracyjnego materialnego i procesowego, Poznań 2017.
Stankiewicz R., Administracyjne kary pieniężne w prawie energetycznym (wybrane zagadnienia), „Studia Iuridica” 2012/55.
Wegner J. [w:] Z. Kmieciak, M. Wojtuń, J. Wegner, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2023.
Zawłocki R., Pojęcie i funkcje społecznej szkodliwości czynu w prawie karnym, Warszawa 2007.
Zawłocki R., Pojęcie i istota deliktu administracyjnego, „Monitor Prawniczy” 2018/1.
dr hab. Tadeusz Kiełkowski
Katedra Postępowania Administracyjnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie; sędzia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8897-8334
Zgodność zaskarżonej decyzji z decyzją antycypowaną jako negatywna przesłanka jej uchylenia przez sąd administracyjny z powodu naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego
Stwierdzenie naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego uzasadnia uwzględnienie przez sąd administracyjny skargi na decyzję administracyjną. Uchylenie decyzji nie może jednak nastąpić, jeżeli jednocześnie zachodzą negatywne przesłanki takiego rozstrzygnięcia opisane w art. 146 Kodeksu postępowania administracyjnego; w takim przypadku sąd jedynie stwierdza wydanie decyzji z naruszeniem prawa. Przedmiotem artykułu jest analiza dopuszczalności i sposobu badania w postępowaniu sądowoadministracyjnym przesłanki negatywnej uchylenia decyzji polegającej na tym, że „w wyniku wznowienia postępowania mogłaby zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca w swej istocie decyzji dotychczasowej”. Rozważania prowadzą do wniosku, że sąd administracyjny, orzekający – co do zasady – tylko na podstawie akt, może skonstatować tę przesłankę negatywną, jeżeli jej występowanie wiąże się z działaniem zasady ochrony praw słusznie nabytych lub z działaniem reguły intertemporalnej. Sąd nie może natomiast weryfikować zgodności zaskarżonej decyzji z decyzją antycypowaną przez pryzmat zasady aktualności.
Słowa kluczowe: sąd administracyjny, przyczyny wznowienia postępowania administracyjnego, negatywne przesłanki uchylenia decyzji, ochrona praw słusznie nabytych
dr hab. Tadeusz Kiełkowski
Department of Administrative Procedure, Faculty Law and Administration, Jagiellonian University in Cracow; judge of the Voivodeship Administrative Court in Cracow, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8897-8334
Compliance of an appealed decision with an anticipated decision as a negative premise for its revocation by an administrative court due to an infringement of law giving rise to the resumption of administrative proceedings
The assertion of an infringement of law giving rise to grounds for the resumption of administrative proceedings justifies the administrative court upholding a complaint against an administrative decision. However, a decision may not be revoked if, at the same time, the negative prerequisites for such a decision described in Article 146 of the Code of Administrative Procedure exist. In such a case, the court merely declares that the decision was issued in violation of the law. The subject of this paper is an analysis of admissibility and the manner of examining, in administrative court proceedings, the negative prerequisite of revoking a decision consisting in the fact that “the resumption of proceedings could only result in a decision corresponding in substance to the previous decision”. The considerations lead to the conclusion that the administrative court, ruling in principle only on the basis of the file, may verify this negative prerequisite if its existence is related to the operation of the principle of protection of acquired rights or to the operation of the intertemporal principle. The court, however, may not verify the compatibility of the contested decision with the anticipated decision through the prism of the principle of topicality.
Keywords: administrative court, grounds for resumption of administrative proceedings, negative prerequisites for revocation of a decision, protection of acquired rights
Bibliografia / References
Adamczyk A., Granice wznowionego postępowania administracyjnego, „Przegląd Prawa Publicznego” 2021/3.
Adamczyk A., Stwierdzenie wydania decyzji z naruszeniem prawa na podstawie art. 146 § 2 k.p.a. [w:] Wznowienie postępowania administracyjnego, red. A. Adamczyk, Warszawa 2020.
Adamczyk A., Zasada aktualności w postępowaniu wznowieniowym [w:] Wznowienie postępowania administracyjnego, red. A. Adamczyk, Warszawa 2020.
Adamiak B. [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2017.
Adamiak B. [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2017.
Damasiewicz A., Wznowienie postępowania administracyjnego w sprawie pozwolenia na budowę, Warszawa 2022.
Jaśkowska M. [w:] A. Wróbel, M. Jaśkowska, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2018.
Kabat A. [w:] B. Dauter, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, LEX 2021.
Kamiński M., Prawo administracyjne intertemporalne, Warszawa 2011.
Kiełkowski T., Naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego jako przesłanka uchylenia decyzji przez sąd administracyjny, „Przegląd Prawa Publicznego” 2008/4.
Kiełkowski T., Rozstrzygnięcie sprawy co do istoty w postępowaniu administracyjnym wznowionym z przyczyn formalnych a ochrona prawa słusznie nabytego na mocy ostatecznej decyzji administracyjnej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2021/7–8.
Kiełkowski T., Sprawa administracyjna, Kraków 2004.
Kiełkowski T. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. H. Knysiak-Sudyka, Warszawa 2019.
Kmieciak Z., Glosa do wyroku NSA z 28.09.1999 r., I SA/Wr 926/98, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2000/5.
Kmiecik Z.R., Stwierdzenie przez sąd administracyjny niezgodności decyzji z prawem, „Państwo i Prawo” 2003/10.
Krawczyk M., Zasada aktualności a stosowanie prawa administracyjnego, Kraków 2013.
Makowiec A., Zasada trwałości decyzji administracyjnych według zasady ochrony praw nabytych [w:] Środki ochrony praw słusznie nabytych w świetle Konstytucji RP i prawa Unii Europejskiej, red. P. Chmielnicki, H. Zięba-Załucka, Warszawa 2012.
Niżnik-Dobosz I., Uwagi nad mechanizmem nabywania praw podmiotowych [w:] Środki ochrony praw słusznie nabytych w świetle Konstytucji RP i prawa Unii Europejskiej, red. P. Chmielnicki, H. Zięba-Załucka, Warszawa 2012.
Pszczyński M., Ochrona praw nabytych i ochrona interesów w toku a gminne uchwały podatkowe [w:] Środki ochrony praw słusznie nabytych w świetle Konstytucji RP i prawa Unii Europejskiej, red. P. Chmielnicki, H. Zięba-Załucka, Warszawa 2012.
Smoktunowicz E., Orzecznictwo Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego. Kodeks postępowania administracyjnego, Warszawa 1994.
Sobieralski K., Nadzwyczajne tryby postępowania administracyjnego, Wrocław 2009.
Sobieralski K., Weryfikacja decyzji i postanowień w trybie wznowienia postępowania [w:] System Prawa Administracyjnego Procesowego, red. nacz. G. Łaszczyca, A. Matan, t. 2, cz. 5, Weryfikacja rozstrzygnięć w postępowaniu administracyjnym ogólnym, red. B. Adamiak, Warszawa 2019.
Szewczyk E., Uchylenie decyzji administracyjnej we wznowionym postępowaniu na podstawie art. 151 § 1 pkt 2 kodeksu postępowania administracyjnego, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2015/1.
Wojtczak S., Glosa do wyroku NSA z 28.09.1999 r., I SA/Wr 926/98, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2000/5.
Wojtuń M. [w:] Z. Kmieciak, J. Wegner, M. Wojtuń, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2023.
Woś T., Związki postępowania administracyjnego i sądowo-administracyjnego, Warszawa–Kraków 1989.
Woś T. [w:] T. Woś, H. Knysiak-Sudyka, M. Romańska, Postępowanie sądowoadministracyjne, Warszawa 2015.
Woś T. [w:] T. Woś, H. Knysiak-Sudyka, M. Romańska, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2016.
Zięba-Załucka H., Zasada ochrony praw nabytych jako element zasady demokratycznego państwa prawnego [w:] Środki ochrony praw słusznie nabytych w świetle Konstytucji RP i prawa Unii Europejskiej, red. P. Chmielnicki, H. Zięba-Załucka, Warszawa 2012.
Zimmermann J., Aksjomaty sądownictwa administracyjnego, Warszawa 2020.
Zimmermann J., Glosa do wyroku NSA z 6 stycznia 1999 r., III SA 4728/97, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2000/1.
dr Maciej Delijewski
Katowice, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9894-9537
Roczny zakaz zatrudnienia według ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne – specyfika art. 7 ustawy i problem w zaadresowaniu sankcji z art. 15
Ustawa z 21.08.1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (tzw. ustawa antykorupcyjna) ma w swojej strukturze zakazy i nakazy adresowane do określonych osób. Wyrażają one charakter tego aktu normatywnego, który koncentruje się na zapobieganiu możliwości przekraczania uprzywilejowanej pozycji, wynikającej z zajmowanego stanowiska czy pełnionej funkcji. Kolizja interesów, która zachodziłaby w przypadku równoczesnego wykonywania obowiązków służbowych i podejmowania czynności na rzecz osiągnięcia prywatnej korzyści z wykorzystaniem do tego celu dobra wspólnego, stanowiłaby poważne zagrożenie dla dobra całej społeczności. Ustawodawca dostrzega potrzebę walki z taką patologią poprzez wypracowanie mechanizmów zapobiegających naruszeniom przed podjęciem funkcji publicznej, w czasie jej pełnienia, jak również po jej ustaniu. Właśnie to ostatnie podejście jest przedmiotem analizy, a konkretnie art. 7 oraz art. 15 ustawy antykorupcyjnej. Pierwszy przepis stanowi o zakazie podjęcia zatrudnienia lub wykonywania innych czynności u określonego podmiotu w ciągu roku od zaprzestania zajmowania stanowiska lub pełnienia funkcji publicznej. Druga norma wyraża sankcję za przekroczenie tego zakazu. Przedstawiane badanie dotyka problemu odpowiedniości relacji zachodzącej głównie między art. 7 oraz art. 15 ustawy antykorupcyjnej oraz trafności zaadresowanej sankcji.
Słowa kluczowe: korupcja, ustawa antykorupcyjna, prewencja antykorupcyjna, osoby pełniące funkcje publiczne, funkcjonariusz publiczny
dr Maciej Delijewski
Katowice, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9894-9537
One-year ban on employment according to the Act on Restrictions on Conduct of Business Activities by Persons Performing Public Functions – peculiarities of Article 7 of the Act and the problem in addressing the sanction of Article 15
The Act of 21.08.1997 on Restrictions on Conduct of Business Activities by Persons Performing Public Functions (the so-called Anti-Corruption Act) has in its structure prohibitions and orders addressed to specific persons. They express the nature of this normative act, which focuses on preventing the possibility of exceeding the privileged position resulting from the position or function held. The conflict of interests that would arise in the simultaneous performance of official duties and the undertaking of activities for private gain using the common good for that purpose would pose a serious threat to the well-being of the community as a whole. The legislator recognises the need to combat such pathology by developing mechanisms to prevent violations before taking up a public function, during its performance, as well as after its termination. It is the latter approach that is under scrutiny, specifically Articles 7 and 15 of the Anti-Corruption Act. The first provision provides for a prohibition to take up employment or perform other activities with a specific entity within one year of ceasing to hold a position or perform a public function. The second provision expresses the sanction for violating this prohibition. The presented study touches upon the problem of the appropriateness of the relationship occurring mainly between Articles 7 and 15 of the Anti-Corruption Act and the appropriateness of the sanction addressed.
Keywords: corruption, Anti-Corruption Act, anti-corruption prevention, persons performing public functions, public official
Bibliografia / References
Czyżak M., Zastosowanie ustawy antykorupcyjnej wobec osób biorących udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, „Finanse Komunalne” 2012/9.
Kotowski W., Kurzępa B., Wykroczenia pozakodeksowe. Komentarz, Warszawa 2008.
Kowalski S., Wykroczenia związane z zatrudnianiem pracowników i innych osób wykonujących pracę zarobkową. Komentarz do ustaw szczegółowych, Warszawa 2019.
Rzetecka-Gil A., Ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne. Komentarz, Warszawa 2009.
Rzetecka-Gil A., Ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, LEX 2021.
Skwarcow M., Obawa matactwa procesowego jako przesłanka stosowania tymczasowego aresztowania, „Palestra” 2022/12.
Suwaj R., Analiza stanu prawnego w zakresie problematyki antykorupcyjnej na poziomie gminy, „Samorząd Terytorialny” 2000/4.
Tokarczyk D., Przestępstwa i wykroczenia związane z zatrudnieniem, Warszawa 2020.
Wierzbica A., Przepisy antykorupcyjne w administracji publicznej, Warszawa 2010.
Wierzbica A., Ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne. Komentarz, Warszawa 2017.
dr Monika Chlipała
Kolegium Ekonomii, Finansów i Prawa, Katedra Prawa Administracyjnego, Konstytucyjnego i Zamówień Publicznych, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6216-2601
Uzupełnienie składu organu wykonawczego w samorządzie terytorialnym
Artykuł dotyczy problematyki uzupełnienia składu kolegialnego organu wykonawczego w samorządzie terytorialnym, ze szczególnym uwzględnieniem zarządów powiatu i województwa. Podjęta tematyka mieści się w prawie administracyjnym ustrojowym, które obejmuje kwestie związane z funkcjonowaniem podmiotów administracji. Jednym z warunków legalności działania organu kolegialnego jest jego skład odpowiadający przepisom prawa. W artykule zostały omówione regulacje odnoszące się do przyczyn wymagających uzupełnienia składu organu, do których należą rezygnacja oraz odwołanie z pełnionej funkcji. Przedmiotem opracowania jest również ocena legalności działań uchwałodawczych podejmowanych w związku z uzupełnieniem składu organu dokonana na podstawie orzecznictwa sądów administracyjnych. Analiza regulacji prawnych prowadzi do wniosku, że w obowiązującym stanie prawnym w sytuacji, w której organ stanowiący nie podejmuje uchwały w sprawie wyboru członka zarządu mimo przesłanek uzupełnienia składu organu, nie występuje środek prawny, który „wymusiłby” podjęcie wymaganej uchwały. De lege lata występują także przypadki, w których odwołanie członka zarządu powiatu (województwa) nie wymaga wniosku przewodniczącego. Tego typu unormowania rodzą obawę o występowanie dwóch trybów odwołania członka organu, co nie sprzyja stabilności funkcjonowania organu wykonawczego.
Słowa kluczowe: kolegialny organ wykonawczy w samorządzie terytorialnym, rezygnacja członka organu wykonawczego, odwołanie członka organu wykonawczego, uzupełnienie składu organu kolegialnego
doradca podatkowy, ekspert w zakresie digitalizacji procesów księgowych i podatkowych, Warszawa, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4687-5446
udział w autorstwie tekstu – 50%
dr Jarosław Bełdowski
adiunkt w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, Katedra Międzynarodowych Studiów Porównawczych, Zakład Ekonomii Liberalnej; radca prawny, Warszawa, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4498-8009
udział w autorstwie tekstu – 50%
Ekonomiczna Analiza Prawa Podatkowego i rola doradców podatkowych w jej stosowaniu
W artykule omówiono zagadnienia związane z teoretycznym i praktycznym dorobkiem Ekonomicznej Analizy Prawa w zakresie prawa podatkowego. W pierwszej kolejności przedstawiono szkoły Ekonomicznej Analizy Prawa i ich genezę oraz podstawowe pojęcia tej dziedziny, takie jak teoria racjonalnego wyboru czy koszty transakcyjne. Autorzy skupili się na badaniu efektywności prawa i jej miar oraz na teorii asymetrii informacji i problemie agencyjnym w systemie podatkowym, analizowali też Ekonomiczną Analizę Prawa Podatkowego w skalach makro i mikro. W szczególności rozważono możliwość zastosowania pojęć: wartości oczekiwanej, kosztów transakcyjnych w ujęciu komparatystycznym oraz teorii gier dla analizy rozwiązań podatkowych. W artykule została także omówiona pozycja doradcy podatkowego w Ekonomicznej Analizie Prawa Podatkowego.
Słowa kluczowe: Ekonomiczna Analiza Prawa, system podatkowy, koszty transakcyjne, asymetria informacji, problem agencyjny
dr Andrzej Pałys
tax advisor, expert in digitalisation of accounting and tax processes, Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4687-5446
Contribution to the authorship of the text – 50%
dr Jarosław Bełdowski
Assistant Professor at the Warsaw School of Economics, Department of International Comparative Studies, Department of Liberal Economics; legal counsel, Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4498-8009
Contribution to the authorship of the text – 50%
Economic Analysis of Tax Law and the role of tax advisors in its application
The article discusses issues related to the theoretical and practical achievements of Economic Analysis of Law in the field of tax law. It first presents the schools of Economic Analysis of Law and their origins, as well as the basic concepts of the field, such as the theory of rational choice and the concept of transaction costs. The authors also focus on discussing the efficiency of law and its measures, as well as the theory of information asymmetry and the agency problem in the tax system. The article presents the Economic Analysis of Tax Law on a macro and micro scale. In particular, it considers the possibility of applying concepts such as expected value, comparative transaction costs and game theory to the analysis of tax solutions. The article also touches on the position of a tax advisor in the Economic Analysis of Tax Law.
Keywords: Economic Analysis of Law, tax system, transaction costs, information asymmetry, agency problem
Bibliografia / References
Akerlof G.A., The market for „lemons”: Quality uncertainty and the market mechanism, „The Quarterly Journal of Economics” 1970/84 (3).
Alm J., What is an „optimal” tax system?, „National Tax Journal” 1996/49 (1).
Bełdowski J., Metelska-Szaniawska K., Ekonomiczna analiza prawa (Law & Economics) – wprowadzenie [w:] R. Cooter, T. Ulen, Ekonomiczna analiza prawa, Warszawa 2010.
Bełdowski J., Metelska-Szaniawska K., Law & Economics – geneza i charakterystyka ekonomicznej analizy prawa, „Bank i Kredyt” 2007/10.
Bełdowski J., Metelska-Szaniawska K., Law and Economics in Poland – the Past and Present at a Glance [w:] Polish Yearbook of Law and Economics, t. 1, red. J. Bełdowski, K. Metelska-Szaniawska, L. Visscher, Warszawa 2010.
Blundell R., Preston I., Principles of tax design, public policy and beyond: The ideas of James Mirrlees, 1936–2018, „Fiscal Studies” 2019/40 (1).
Budak T., James S., Sawyer A., International experiences of tax simplification and distinguishing between necessary and unnecessary complexity, 12th International Conference on Tax Administration, „eJournal of Tax Research” 2016/14 (2).
Coase R., The Nature of the Firm, „Economica” 1937/4 (16).
Coase R., The Problem of Social Cost, „Journal of Law and Economics” 1960/III.
Cooter R., Optimal tax schedules and rates: Mirrlees and Ramsey, „The American Economic Review” 1978/68 (5).
Dalton D., Hitt M., Certo S., Dalton C.M., The fundamental agency problem and its mitigation, „The Academy of Management Annals” 2007/1 (1).
Doligalski P., Gdzie jest szczyt krzywej Laffera dla najwyższych dochodów w Polsce? Dobrobyt na pokolenia. Raport naukowy 10/2019, 2020.
The Economics of Transaction Costs, red. O. Williamson, S.E. Masten, Cheltenham 1999.
Etel L. i inni, Ordynacja podatkowa. Kierunkowe założenia nowej regulacji, Białystok 2015.
Evans Ch., Taxation Compliance and Administrative Costs: An Overview, Vienna, London 2008.
Furubotn E.G., The new institutional economics and the theory of the firm, „Journal of Economic Behavior & Organization” 2001/45 (2).
Gamage D., A Way Forward for Tax Law and Economics? A Response to Osofsky's „Frictions, Screening, and Tax Law Design”, Articles by Maurer Faculty, Indiana University Maurer School of Law, 2014.
Georgakopoulos N.L., Principles and Methods of Law and Economics. Basic Tools for Normative Reasoning, Cambridge 2005.
Hardt Ł., Ekonomia kosztów transakcyjnych – geneza i kierunki rozwoju, Warszawa 2009.
Hovencamp H., The first great wave of law and economics movement, „Stanford Law Review” 1990/42.
Hynes R.M., Posner E., The law and economics of consumer finance, „University of Chicago Law and Economics, Working Paper” 2001/117.
Kahneman D., Tversky A., Prospect theory: An analysis of decision under risk, „Econometrica” 1979/XLVII.
Kaplow L., Optimal taxation with costly enforcement and evasion, „Journal of Public Economics” 1990/43.
Kitch E., Chicago School of Law and Economics [w:] The New Palgrave Dictionary of Law and Economics, t. I, red. P. Newman, London 2002.
Kopczuk W., The Polish Business „Flat” Tax and Its Effect on Reported Incomes: A Pareto Improving Tax Reform?, Columbia University Working Paper, 2012.
Mackaay E., History of Law and Economics [w:] Encyclopedia of Law and Economics. The History and Methodology of Law and Economics, t. I, red. B. Bouckaert, G. De Geest, Cheltenham 2000.
Mikami M., Methodological divergence between Coase and Williamson in the History of Transaction Cost Economics, „Economic Journal of Hokkaido University” 2011/40.
Mirrlees J.A., The Theory of Optimal Taxation [w:] Handbook of Mathematical Economics, t. III, Amsterdam 1986.
Mirrlees J., Tax by Design: The Mirrlees Review, Institute for Fiscal Studies, London 2010.
Osofsky L., Who's naughty and who's nice? Frictions, screening, and tax law design, „Buffalo Law Review” 2013/61 (5).
Palys A., Nowoczesna relacja organów podatkowych z podatnikami, Warszawa 2022.
Parisi F., Positive, normative and functional schools in law and economics, „European Journal of Law and Economics” 2004/18 (3).
Partlow J., The necessity of complexity in the tax system, „Wyoming Law Review” 2013/13.
Pearson H., Origins of Law and Economics. The Economists’ New Science of Law, 1830–1930, Cambridge 1997.
Pomaskow J., Ekonomiczna analiza podatku akcyzowego na wyroby alkoholowe w świetle teorii gier, „Studia Ekonomiczne” 2017/311.
Pomaskow J., Podejście ekonomistów do roli podatku w ekonomii, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2018/349.
Prawo podatkowe w systemie prawa. Międzygałęziowe związki norm i instytucji prawnych, red. A. Franczak, A. Kaźmierczak, Warszawa 2019.
Radwański P., Analiza wpływu zmian podatków na premię za ryzyko na warszawskiej giełdzie za pomocą modeli wektorowej autoregresji, 2022, https://depotuw.ceon.pl/handle/item/4134 (dostęp: 27.04.2023 r.).
Ramsey F.P., A contribution to the theory of taxation, „The Economic Journal” 1927/37 (145).
Raskolnikov A., Accepting the limits of tax law and economics, „Cornell Law Review” 2013/98 (3).
Saez E., Using elasticities to derive optimal income tax rates, „The Review of Economic Studies” 2001/68 (1).
Shitzer D., Frictions as a constraint on tax planning, „Columbia Law School Review” 2001/101.
Slemrod J., Optimal taxation and optimal tax systems, „Journal of Economic Perspectives” 1990/4 (1).
Slemrod J., Yitzhaki S., The costs of taxation and the marginal efficiency cost of funds, „IMF Staff Paper” 1996/43 (1).
Tran-Nam B., Evans Ch., Walpole M., Ritchie K., Tax compliance costs: Research methodology and empirical evidence from Australia, „National Tax Journal” 2000/53.
Ulen T., Rational Choice Theory in Law and Economics [w:] Encyclopedia of Law and Economics, red. B. Bouckaert, G. De Geest, Cheltenham 2000.
Williamson O., Transaction-cost economics: The governance of contractual relations, „Journal of Law and Economics” 1979/22 (2).
Yonah A., Reuven S., Tax competition, tax arbitrage, and the international tax regime, „Michigan Public Law Working Paper” 2007/73.
Zbroińska B., Publiczne koszty transakcyjne instytucji systemu podatkowego, „Gospodarka Narodowa” 2009/11–12.
dr hab. Barbara Zbroińska, profesor Uniwersytetu Jana Kochanowskiego
Wydział Prawa i Nauk Społecznych, Instytut Zarządzania, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1724-0786
Ograniczenia instytucjonalne i behawioralne stosowania zielonych zamówień publicznych. Ujęcie teoretyczne
W artykule wyjaśniono przyczyny słabego zainteresowania zamawiającego kontraktami ekologicznymi na gruncie nowej ekonomii instytucjonalnej i ekonomii behawioralnej. Omówiono możliwości ujęcia aspektu środowiskowego w dokumentach przetargowych zamawiającego oraz bariery ograniczające stosowanie ekologicznych zamówień publicznych, zidentyfikowane w publikowanych raportach. Autorka analizuje instytucjonalną transakcję zielonego zamówienia publicznego oraz przedstawia koncepcję psychologicznych motywów podejmowania decyzji. Na podstawie przeprowadzonych rozważań formułuje opinię, że czynnikami ograniczającymi stosowanie zielonych zamówień publicznych są wysokie koszty transakcyjne zamawiającego oraz psychologiczne skłonności przygotowującego postępowanie o udzielenie zamówienia do popełniania błędów. W artykule zastosowano metody analizy instytucjonalnej oraz analizy aktów prawnych i raportów dotyczących realizacji zamówień publicznych.
Słowa kluczowe: zielone zamówienia publiczne, ekonomia behawioralna, koszty transakcyjne
dr hab. Barbara Zbroińska, Professor at the Jan Kochanowski University
Faculty of Law and Social Sciences, Management Institute, Jan Kochanowski University in Kielce, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1724-0786
Institutional and behavioural constraints of using Green Public Procurement. Theoretical approach
The article explains the reasons for the weak interest of the contracting authority in green contracts on the grounds of new institutional and behavioural economics. It discusses the possibilities of including the environmental aspect in the contracting authority's tender documents and the barriers limiting the use of Green Public Procurement identified in published reports. The author analyses the institutional transaction of Green Public Procurement and presents the concept of psychological decision-making motives. Based on the presented considerations, she forms the opinion that the factors limiting the use of Green Public Procurement are the high transaction costs of the contracting authority and the psychological propensity of the preparer of the procurement procedure to make mistakes. The article uses methods of institutional analysis and analysis of legal acts and reports on the implementation of public procurement.
Keywords: Green Public Procurement, behavioural economics, transaction costs
Bibliografia / References
Badanie jakościowe w zakresie zrównoważonych (społecznych i zielonych) zamówień publicznych udzielonych w Polsce w 2020 r. – raport końcowy, UZP, Warszawa 2022, https://www.uzp.gov.pl/__data/assets/pdf_file/0017/54206/Raport-koncowy_Zrownowazone-zamowienia-publiczne.pdf (dostęp: 20.06.2023 r.).
Czuchryta M., „Status quo” w podejmowaniu decyzji finansowych, „Przegląd Prawno-Ekonomiczny” 2020/3.
Environmental Policy Stringency Index, Data by theme: Environment, OECD Statistics, https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=EPS (dostęp: 20.06.2023 r.).
Fiedor B., Instytucje formalne i nieformalne w kształtowaniu trwałego rozwoju, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania” 2015/2 (40).
Furubotn E.G., Richter R., Institutions and Economic Theory. The Contribution of the New Institutional Economics, Ann Arbor 2005.
How to derive MEAT. Criteria, European Federation of Engineering Consultancy Associations, Brussels, https://www.efcanet.org/news/efca-publishes-meat-guidelines (dostęp: 20.06.2023 r.).
Kahneman D., Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym, Poznań 2012.
Kahneman D., Tversky A., Prospect Theory: An Analysis of Decision under Risk, „Econometrica” 1979/47 (2).
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów, Zamówienia publiczne na rzecz poprawy stanu środowiska, Bruksela, 16.07.2008 r.,
KOM(2008) 400 wersja ostateczna, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52008DC0400&from=PL (dostęp: 20.06.2023 r.).
Kotlarek P., Racjonalność w ujęciu ekonomii behawioralnej [w:] Dokonania współczesnej myśli ekonomicznej. Racjonalność – Efektywność – Etyka, red. U. Zagóra-Jonszta, R. Pęciak, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Wydziałowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2012/180.
Lissowska M., Instytucje gospodarki rynkowej w Polsce, Warszawa 2009.
North D.C., Institutions, Institutional Change, and Economic Performance, Cambridge 1990.
Plichta J., Pomiar kosztów transakcyjnych – różne podejścia i perspektywa badawcza, „Ekonomista” 2019/3.
Roszkowska E., Decyzje wielokryterialne i negocjacje. Wybrane aspekty teoretyczne i badania eksperymentalne, Białystok 2021.
Sapir A., Schraepen T., Tagliapietra S., Green Public Procurement: A neglected tool in the European Green Deal toolbox?, „Intereconomics. Review of European Economic Policy” 2022/57 (3).
Solek A., Ekonomia behawioralna a ekonomia neoklasyczna, PTE, „Zeszyty Naukowe” 2010/8.
Thaler R.H., Od Homo Oeconomicus do Homo Sapiens, „Gospodarka Narodowa” 2000/7–8.
Williamson O.E., Ekonomiczne instytucje kapitalizmu. Firmy, rynki, relacje kontraktowe, Warszawa 1998.
Williamson O.E., The New Institutional Economics: Taking stock, looking ahead, „Journal of Economic Literature” 2000/XXXVIII (3).
Zalega T., Ekonomia behawioralna jako nowy nurt ekonomii – zarys problematyki,
Wydział Zarządzania UW, „Studia i Materiały” 2015/18 (1).
dr Katarzyna Kurzępa-Dedo
Katedra Nauk o Polityce i Administracji, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4823-1217
udział w autorstwie tekstu – 50%
dr Anna Rogacka-Łukasik
Wydział Prawa i Ekonomii, Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6140-0591
udział w autorstwie tekstu – 50%
Regulacja składek członkowskich jako obowiązku kształtującego sytuację ekonomiczną stowarzyszenia rejestrowego
Artykuł jest poświęcony analizie ustawowych i statutowych regulacji dotyczących składek członkowskich, a także roli tych świadczeń pieniężnych w majątku i działalności stowarzyszenia rejestrowego. Autorki omawiają poglądy doktryny i orzecznictwa sądowego dotyczące charakteru prawnego obowiązku uiszczania składek, jak również przedstawiają możliwe sposoby ich egzekwowania, w tym z wykorzystaniem mechanizmu wewnątrzorganizacyjnego, oraz prognozy odnośnie do skutków zaniechania pobierania tych świadczeń i dochodzenia zaległych dla realizacji celów statutowych stowarzyszenia. W artykule sformułowano postulaty de lege ferenda w zakresie regulacji składek jako elementu wpływającego na treść stosunku członkowskiego oraz kształtującego sytuację ekonomiczną stowarzyszenia rejestrowego.
Słowa kluczowe: stowarzyszenie rejestrowe, składki członkowskie, majątek stowarzyszenia, przedawnienie, zaległość, stosunek członkostwa
dr Katarzyna Kurzępa-Dedo
Department of Political Science and Administration, University of Information Technology and Management in Rzeszow, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4823-1217
Contribution to the authorship of the text – 50%
dr Anna Rogacka-Łukasik
Faculty of Law and Economics, Jan Długosz University in Czestochowa, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6140-0591
Contribution to the authorship of the text – 50%
Regulation of membership fees as an obligation shaping the economic situation of a registered association
The article is devoted to an analysis of the statutory and regulatory provisions on membership fees, as well as the role of these monetary contributions in the assets and activities of a registered association. The authors discuss the views of doctrine and court jurisprudence concerning the legal nature of the obligation to pay contributions. They also present possible ways of their enforcement, including with the use of an intra-organisational mechanism, as well as forecasts concerning the consequences of failure to collect these contributions and pursuing overdue ones for the realisation of the association's statutory objectives. The article formulates de lege ferenda postulates regarding the regulation of contributions as an element influencing the content of the membership relationship and shaping the economic situation of a registered association.
Keywords: registered association, membership fees, association assets, statute of limitations, arrears, membership relationship
Bibliografia / References
Bączyk M., Prawny obowiązek lojalności członków spółdzielni i członków stowarzyszeń oraz skutki jego naruszenia, „Przegląd Prawa Handlowego” 2021/9.
Blicharz J., Charakter norm regulujących stosunki wewnątrzorganizacyjne w stowarzyszeniach zarejestrowanych, „Organizacja, Metody, Technika” 1989/5.
Blicharz J., Źródła dochodów stowarzyszeń, „Organizacja, Metody, Technika” 1990/1.
Brol J., Prawo o stowarzyszeniach z komentarzem oraz przepisami wykonawczymi i związkowymi, Zielona Góra 1994.
Frąckowiak J. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2007.
Grzybowski S., Glosa do orzeczenia SN z 27.04.1962 r., I CR 277/62, OSP 1963/7–8, poz. 186.
Grzybowski S., Problematyka cywilnoprawna instytucji stowarzyszeń, „Studia Prawnicze” 1973/36.
Grzybowski S. [w:] System prawa cywilnego, t. 1, Ossolineum, 1985.
Hadrowicz E., Prawo o stowarzyszeniach. Komentarz, Legalis 2020.
Hejbudzki M., Zagadnienie podmiotowości prawnej stowarzyszeń zwykłych, „Studia Prawnoustrojowe UWM” 2015/28.
Jedliński A. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Część ogólna, red. A. Kidyba, Warszawa 2012.
Kidyba A., Ustawa o fundacjach. Prawo o stowarzyszeniach, Warszawa 1997.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. II, red. L. Garlicki, M. Zubik, LEX 2016.
Łętowska E., Glosa do wyroku SN z 21 XII 1970, I CR 517/70, „Państwo i Prawo” 1972/8–9.
Opalska D., Obowiązek lojalności w spółkach kapitałowych, Warszawa 2014.
Poradnik. Składki członkowskie, ngo.pl (dostęp: 4.02.2023 r.).
Rycko N. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. I, Część ogólna, cz. 2 (art. 56–125), red. J. Gudowski, Warszawa 2021.
Rzetecka-Gil A., Prawo o stowarzyszeniach. Komentarz, LEX 2017.
Sarnecki P., Prawo o stowarzyszeniach. Komentarz, LEX 2007.
Sektor non-profit w 2018 r., GUS, Warszawa–Kraków 2020, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/gospodarka-spoleczna-wolontariat/gospodarka-spoleczna-trzeci-sektor/sektor-non-profit-w-2018-roku,1,7.html (dostęp: 4.02.2023 r.).
Sektor non-profit w 2020 r. Stowarzyszenia, fundacje, społeczne podmioty wyznaniowe, samorząd gospodarczy i zawodowy, GUS, Warszawa–Kraków 2022, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/gospodarka-spoleczna-wolontariat/gospodarka-spoleczna-trzeci-sektor/sektor-non-profit-w-2020-r-stowarzyszenia-fundacje-spoleczne-podmioty-wyznaniowe-samorzad-gospodarczy-i-zawodowy,1,8.html (dostęp: 4.02.2023 r.).
Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, LEX 2013.
Statut Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, uchwalony 16.03.2018 r., https://cms.pte.pl/uploads/Statut_PTE_uchwalony_16marca2018_wpisany_do_KRS_867108af6b.pdf (dostęp: 4.02.2023 r.).
Statut Stowarzyszenia Badań Nad Źródłami i Funkcjami Prawa „FONTES”, www.stowarzyszeniefontes.pl (dostęp 4.02.2023 r.).
Statut Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, https://sdp.pl/o-sdp/dokumenty/statut/ (dostęp: 4.02.2023 r.).
Statut Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, Warszawa 2018, https://skwp.pl//content/uploads/2019/09/statut_SKwP.pdf (dostęp: 4.02.2023 r.).
Statut Stowarzyszenia Twórców Grafiki Użytkowej, https://stgu.pl/o-nas/statut-67 (dostęp: 4.02.2023 r.).
Statut Stowarzyszenia Zbiorowego Zarządzania Prawami Autorskimi Twórców Dzieł Naukowych i Technicznych KOPIPOL w Kielcach (tekst jednolity przyjęty uchwałą nr 10/2021 Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia w dniu 10.09.2021), https://www.kopipol.org.pl/statut/ (dostęp: 4.02.2023 r.).
Suski P., Stowarzyszenia i fundacje, Warszawa 2018.
Trzeci sektor w Polsce. Stowarzyszenia, fundacje, społeczne podmioty wyznaniowe, samorząd zawodowy i gospodarczy oraz organizacje pracodawców w 2010 r., GUS, Warszawa 2013, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/gospodarka-spoleczna-wolontariat/gospodarka-spoleczna-trzeci-sektor/trzeci-sektor-w-polsce-stowarzyszenia-fundacje-spoleczne-podmioty-wyznaniowe-samorzad-zawodowy-i-gospodarczy-oraz-organizacje-pracodawcow-w-2010-r-,1,2.html (dostęp: 4.02.2023 r.).
Uchwała Zarządu PSEAP z 29.12.2016 r. Regulamin opłacania składek członkowskich w Polskim Stowarzyszeniu Ekonomicznej Analizy Prawa, http://www.pseap.org/2945-2/ (dostęp: 4.02.2023 r.).
Weitz K., Europejskie prawo procesowe cywilne [w:] Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, red. A. Wróbel, Kraków 2005.
Wierzbowski M., Charakter prawny stosunków w organizacjach społecznych, „Państwo i Prawo” 1970/7–8.
Wize M., Stowarzyszenie – wszystko, co warto o nim wiedzieć, 21.05.2020 r., kruczek.pl (dostęp: 4.02.2023 r.).
dr Jakub Rzymowski
Katedra Europejskiego Prawa Gospodarczego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0538-8895
Konceptualizm prawniczy jako wspólny mianownik dla dotychczasowych teorii prawa
Publikacja stanowi drugi z cyklu artykułów poświęconych konceptualizmowi prawniczemu jako ogólnej teorii prawa. Autor analizuje analogie między konceptualizmem prawniczym a znanymi dotychczas podstawowymi teoriami prawa. Celem artykułu jest wskazanie, że konceptualizm prawniczy może być traktowany jako wspólny mianownik dla dotychczasowych teorii ze względu na obecną w konceptualizmie oraz w innych teoriach poważną rolę rozumu. Konceptualizm może również zastąpić dotychczasowe teorie.
Słowa kluczowe: prawo, uprawnienie, prawo obiektywne, prawo subiektywne, konceptualizm prawniczy, Herbert L.A. Hart, Hans Kelsen, John Austin
dr Jakub Rzymowski
Department of European Commercial Law, Faculty of Law and Administration, University of Lodz, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0538-8895
Legal conceptualism as a common denominator for existing legal theories
The article is the second in a series of articles devoted to legal conceptualism as a general theory of law. The author analyses analogies between legal conceptualism and the hitherto known basic theories of law. The aim of the article is to show that legal conceptualism can be treated as a common denominator for the existing theories because of the important role of reason present in conceptualism and other theories. Conceptualism can also replace existing theories.
Keywords: law, right, objective law, subjective law, legal conceptualism, Herbert L.A. Hart, Hans Kelsen, John Austin
Bibliografia / References
Austin J., The Province of Jurisprudence Determined, London 1832.
Bondy E., Potíže s identitou protikladů: cesty k poznání však bývajíf nejen křivolaké, ale leckdy i pro smích; kdybych chtěl být učencem, byl bych toto líčení raději přeskočil a předložil elegantní výsledek; zatím se jen ukázalo, že s dialektikou to było nějak moc vágní [w:] E. Bondy, Příběh o příběhu, Praha 2009.
Gerloch A., Teorie práva, Plzeň 2021.
Hohfeld W.N., Some fundamental legal conceptions as applied in judicial reasoning, „The Yale Law Journal” 1913/23 (1), https://www.jstor.org/stable/785533 (dostęp: 23.06.2023 r.).
Kelly J.M., Historia zachodniej teorii prawa, Kraków 2006.
Opałek K., Wróblewski J., Zagadnienia teorii prawa, Warszawa 1969.
Wróblewski J., Krytyka normatywistycznej teorii prawa i państwa Hansa Kelsena 60 lat później, red. J. Rzymowski, Łódź 2015.
Ziembiński Z., Logika praktyczna, Warszawa 1995.
Zirk-Sadowski M., Wprowadzenie do filozofii prawa, Kraków 2000.
dr Tomasz Resler
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4161-0297
Dysfunkcje Rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych. Postulaty de lege ferenda
W polskim prawie wyznaniowym nowe kościoły i związki wyznaniowe stają się osobami prawnymi w wyniku decyzji administracyjnej. Procedura rejestracji prowadzona jest przez ministra właściwego w sprawach wyznań religijnych, a jej geneza sięga początków Polski Ludowej i w opinii autora wymaga obecnie reformy. Rejestrację kościołów i związków wyznaniowych należy porównać z powstaniem innych organizacji o szczególnym społecznym znaczeniu, np. stowarzyszeń, związków zawodowych, partii politycznych. Wszystkie te instytucje nabywają osobowość prawną w wyniku decyzji sądu – niezależnego i niezawisłego organu, który nie ma w swojej działalności elementu politycznego. W wyniku analizy problemu autor zaproponował likwidację procedury administracyjnej na rzecz procedury sądowej nabywania osobowości prawnej przez kościoły i inne związki wyznaniowe.
Słowa kluczowe: kościoły i związki wyznaniowe, rejestracja, osobowość prawna
dr Tomasz Resler
Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wroclaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4161-0297
Dysfunctions of the Register of Churches and Other Religious Associations. Postulates de lege ferenda
In Polish denominational law, new churches and religious associations become legal persons as a result of an administrative decision. The registration procedure is conducted by the minister responsible for religious denominations, and its origins date back to the early days of the People's Republic of Poland and, in the author's opinion, now requires reform. The registration of churches and religious associations should be compared with the establishment of other organisations of special social importance, e.g. associations, trade unions, political parties. All these institutions acquire legal personality as a result of a decision of a court – an independent and autonomous body that does not have a political element in its activities. As a result of the analysis of the problem, the author proposed the elimination of the administrative procedure in favour of a judicial procedure for the acquisition of legal personality by churches and other religious associations.
Keywords: churches and religious associations, registration, legal personality
Bibliografia / References
Borecki P., Prawo wyznaniowe w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2013.
Czarnecki P., Grzybek P., Reda-Ciszewska A., Surdykowska B., Ustawa o związkach zawodowych. Komentarz praktyczny z orzecznictwem, Warszawa 2019.
Dębska M., Ustawa o partiach politycznych. Komentarz, Warszawa 2013.
Dziobek-Romański J., Pozycja prawna Kościoła katolickiego 1944–1989 [w:] Prawo i polityka wyznaniowa w Polsce Ludowej. Materiały II Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 26–28 października 2004), red. A. Mezglewski, P. Stanisz, M. Ordon, Lublin 2005.
Dziobek-Romański J., Uznawanie związków religijnych w Polsce (1944–1989) narzędziem dyskryminacyjnej polityki władz, Lublin 2004.
Hadrowicz E., Prawo o stowarzyszeniach. Komentarz, Warszawa 2016.
Krukowski J., Polskie prawo wyznaniowe, Warszawa 2008.
Langer T., Państwo a nierzymskokatolickie związki wyznaniowe w Polsce Ludowej, Warszawa 1967.
Leksykon prawa wyznaniowego. 100 podstawowych pojęć, red. A. Mezglewski, Warszawa 2014.
Leszczyński P.A., Centralna administracja wyznaniowa II RP. Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Warszawa 2006.
Leszczyński P., Zagadnienia wyznaniowe w Konstytucji RP, Warszawa 2001.
Pietrzak M., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2010.
Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2.04.1997 r., Warszawa 2000.
Zarzycki Z., Nierzymskokatolickie związki wyznaniowe [w:] Prawo i polityka wyznaniowa w Polsce Ludowej. Materiały II Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 26–28 października 2004), red. A. Mezglewski, P. Stanicz, M. Ordon, Lublin 2005.
dr Edyta Tkaczyk
adwokat, legislator w Biurze Legislacyjnym Kancelarii Sejmu; adiunkt, Wydział Nauk Prawnych, Administracji i Bezpieczeństwa, Menedżerska Akademia Nauk Stosowanych w Warszawie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9831-6430
Nowelizacja ustawy o dostępie do informacji publicznej powstała na skutek orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o odżyciu przepisów
Artykuł został poświęcony szczegółowemu zagadnieniu odnoszącemu się do tzw. odżycia przepisów, które nastąpiło w przypadku ustawy z 6.09.2001 r. o dostępie do informacji publicznej. Punktem wyjścia jest fakt, że jeżeli ustawa zostanie uchylona orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego jako niezgodna z Konstytucją, to z dniem wejścia uchylenia skuteczne stają się znowu przepisy ustawy, które zostały uchylone na mocy ustawy uznanej przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodną z Konstytucją. Skutek dla systemu prawa jest olbrzymi i dyskusyjny. W Polsce temat nie został jeszcze rozstrzygnięty ostatecznie co do wdrożenia orzeczenia o „odżyciu” w życie.
Słowa kluczowe: odżycie przepisów, Trybunał Konstytucyjny, skutki wyroku o odżyciu przepisów
dr Edyta Tkaczyk
lawyer, legislator in the Legislative Office of the Chancellery of the Sejm; Assistant Professor at the Warsaw Management University, Faculty of Legal, Administrative and Security Studies, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9831-6430
The amendment of the Act on access to public information was made as a result of the Constitutional Tribunal's ruling on the revival of regulations
The article focuses on a specific issue, relating to the so-called “revival of regulations”, which occurred in the case of the Act of 6 September 2001 on access to public information. The starting point is the fact that if a law is repealed by a decision of the Constitutional Tribunal as being unconstitutional, then from the date of entry into force of the repeal, the provisions, the law, which were repealed by virtue of the law declared unconstitutional by the Constitutional Tribunal, become effective again. The effect on the legal system is enormous and debatable. In Poland, the topic has not yet been conclusively resolved as to the implementation of the “revival” ruling.
Keywords: revival of regulations, Constitutional Tribunal, effect of the revival judgment
Bibliografia / References
Adamovich L., Grundriss des österreichischen Staatsrechtes (Verfassungs- und Verwaltungsrechtes), Wien 1935.
Bundesrecht konsolidiert: Gesamte Rechtsvorschrift für Bundes-Verfassungsgesetz, BGBl. No. 1/1930, including amendments, https://www.ris.bka.gv.at/GeltendeFassung.wxe?Abfrage=Bundesnormen&Gesetzesnummer=10000138 (accessed on: 2.02.2022 r.).
Czeszejko-Sochacki Z., O problemach “odżycia” norm [in:] Sądownictwo konstytucyjne w Polsce na tle porównawczym, Warsaw 2003.
Czeszejko-Sochacki Z., Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego: pojęcie, klasyfikacja, skutki prawne, “Państwo i Prawo” 2000/12.
Dąbrowski M., Funkcje Trybunału Konstytucyjnego związane z hierarchiczną kontrolą konstytucyjności prawa, Olsztyn 2015.
Dębowska A., Tuleja P., Dopuszczalność tzw. odżycia norm po wyroku Trybunału Konstytucyjnego [in:] Tekst jednolity ustawy wobec orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, eds. M. Laskowska, Z. Wrona, Warsaw 2013.
Dębowska A., Tuleja P., Dopuszczalność, charakter i skutki tzw. odżycia przepisów po wyroku Trybunału Konstytucyjnego [in:] Znaczenie wyroków Trybunału Konstytucyjnego dla tekstu jednolitego ustawy, ed. M. Laskowska, Warsaw 2017.
Florczak-Wątor M., Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i ich skutki prawne, Poznan 2006.
Gonera K., Łętowska E., Artykuł 190 Konstytucji i jego konsekwencje w praktyce sądowej, “Państwo i Prawo” 2003/9.
Gonera K., Łętowska E., Wieloaspektowość następstw stwierdzenia niekonstytucyjności, “Państwo i Prawo” 2008/5.
Grabowski A., Naleziński B., Kłopoty z obowiązywaniem. Uwagi na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego [in:] Studia z filozofii prawa, ed. J. Stelmach, Cracow 2001.
Haller H., Die Prüfung von Gesetzen, Ein Beitrag zur Verfassungsgerichtlichen Normnekontrolle, Wien 1979.
Jackowski M., Następstwa wyroków Trybunału Konstytucyjnego w procesie sądowego stosowania prawa, Warsaw 2016.
Kamiński M., Prawo administracyjne intertemporalne, Warsaw 2011.
Kosti N., Levi-Faur D., Mor G., Legislation and regulation: three analytical distinctions, “The Theory and Practice of Legislation” 2018/7.
Mączyński A., Kontrola konstytucyjności przepisów uchylających i zmieniających [in:] Trybunał Konstytucyjny. Księga XV-lecia, Warsaw 2001.
Mayer H., Das österreichische Bundes-Verfassungsrecht: B-VG, F-VG, Grundrechte, Verfassungsgerichtsbarkeit, Verwaltungsgerichtsbarkkeit: Kurzkommentar, Wien 2002.
Piechota M., Wsteczne określenie terminu utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnych przepisów zmieniających lub uchylających, “Państwo i Prawo” 2019/3.
Pinkowski J., Skutki wyroków Trybunału Konstytucyjnego w świetle orzecznictwa, “Państwo i Prawo” 2005/1.
Radziewicz P., Przywrócenie mocy obowiązującej przepisu jako skutek orzeczenia TK, “Przegląd Sejmowy” 2005/3.
Rill H.P., Die zeitliche Wirkung der Gesetzesaufhebung durch den Verfassungsgerichtshof in VfSlg 13655 aus 1993, “Zeitschrift für Verwaltung” 1997/4.
Rohregger M., Schuch J., Die Rechtswirkungen aufhebender Erkenntnisse im verfassungsgerichtlichen Verfahren [in:] M. Holoubek, M. Lang (Hrsg.), Das verfassungsgerichtliche Verfahren in Steuersachen, Wien, New York 2010.
Schäffer H., Kneihs B., Art. 140 B-VG [in:] B. Kneihs, G. Lienbacher (Hrsg.), Rill-Schäffer-Kommentar Bundesverfassungsrecht, 12. Lfg. 2013.
Syryt A., Kontrola trybu uchwalenia ustawy przed Trybunałem Konstytucyjnym, Warszawa 2014.
Tkaczyk E., Glosa do Wyroku austriackiego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14.06.2017 r., sygn. akt G62/2017 ua G62/2017-12, G63/2017-14, stwierdzająca ponowne wejście w życie uprzedniego stanu prawnego, “Przegląd Sejmowy” 2022/3.
Tkaczyk E., Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11.01.2017 r., II OSK 931/15, Klauzula o odżyciu przepisów, “Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2018/4.
Tkaczyk E., Odżycie przepisu prawnego po wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Studium na przykładzie Polski i Austrii, Torun 2019.
Tuleja P., Przywrócenie mocy obowiązującej, czyli tzw. odżycie przepisów prawa [in:] Prawa człowieka, społeczeństwo obywatelskie, państwo demokratyczne. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Pawłowi Sarneckiemu, eds. P. Tuleja, M. Florczak-Wator, S. Kubas, Warsaw 2010.
Wronkowska S., Z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 2006/4.
dr hab. Beata Baran-Wesołowska
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6298-228X
Kilka uwag o projekcie ustawy o ochronie sygnalistów przedstawionym przez polskie organizacje pozarządowe
Celem artykułu jest przybliżenie problematyki projektu ustawy o ochronie sygnalistów przedstawionego przez polskie organizacje pozarządowe oraz jego zgodności z dyrektywą Unii Europejskiej w sprawie informowania o nieprawidłowościach (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23.10.2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii). W tekście został poddany badaniom zakres podmiotowy oraz aspekty proceduralny i temporalny tego aktu prawnego. Zostały także uwzględnione analizy proponowanych sankcji karnych.
Słowa kluczowe: zgłaszanie nieprawidłowości, whistleblowing, sygnalista, compliance, zgodność
dr hab. Beata Baran-Wesołowska
Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Cracow, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6298-228X
A few remarks on the Polish Bill on the protection of whistleblowers presented by Polish non-governmental organisations
The purpose of the article is to present the issue of the Act on the protection of whistleblowers presented by Polish non-governmental organisations and its compliance with the EU Directive on whistleblowing (the Directive of the European Parliament and of the Council (EU) 2019/1937 of 23 October 2019 on the protection of persons who report breaches of Union law). The paper analyses the subjective scope as well as the procedural and temporal aspects. Also, the criminal sanctions proposed in the Act are considered.
Keywords: whistleblowing, whistleblower, integrity, compliance, whistleblower protection
Bibliografia / References
Baran B., Ożóg M., Ochrona sygnalistów. Regulacje dotyczące osób zgłaszających nieprawidłowości, Warsaw 2021.
Baran-Wesołowska B., Sygnalizowanie nieprawidłowości [in:] Prawo pracy, ed. K. Jaśkowski, Warsaw 2023.
Baran K.W. [in:] Kodeks pracy. Komentarz, vol. I, Art. 1–113, ed. K.W. Baran, Warsaw 2020.
Duda J., Iwański M., Sławiński M., Opinia do obywatelskiego projektu ustawy o ochronie sygnalistów, przygotowanego przez Fundację im. Stefana Batorego, Helsińską Fundację Praw Człowieka, Forum Związków Zawodowych i Instytut Spraw Publicznych, http://www.sygnalista.pl/wp-content/uploads/2020/07/Opinia-do-obywatelskiego-projektu-ustawy-o-ochronie-sygnalistow.pdf (accessed on: 18.11.2020).
Hajn Z. [in:] System Prawa Pracy, vol. II, Indywidualne prawo pracy. Część ogólna, eds. K.W. Baran, G. Goździewicz, Warsaw 2017.
International Handbook on Whistleblowing Research, ed. A.J. Brown, Cheltenham 2014.
Jaśkowski K. [in:] Komentarz aktualizowany do Kodeksu pracy, eds. E. Maniewska, K. Jaśkowski, LEX 2020.
Kelly K., Fotaki M., Vandekerckhove W., Whistleblower Subjectivities: Organization and Passionate Attachement, “Organization Studies” 2020/41.
Kocher E. [in:] Frankfurter Kommentar zu EUV, GRC and AEUV, Band II, eds. M. Pechstein, C. Nowak, U. Häde, Tübingen 2017.
Lach D. [in:] System Prawa Pracy, vol. X, Międzynarodowe publiczne prawo pracy. Standardy europejskie, ed. K.W. Baran, Warsaw 2020.
Latimer P., Brown A.J., Whistleblower Laws: International Best Practice, “UNSW Law Journal” 2008/31 (3).
Liszcz T., Pojęcie zakładu pracy samorządowego jako podmiotu zatrudniającego, “Annales UMCS” 1980/XXVIII.
Loyens K., Vandekerckhove W., Whistleblowing from an International Perspective: A Comparative Analysis of Institutional Arrangements, “Administrative Sciences” 2018/8 (3).
Nałęcz M. [in:] Kodeks pracy. Komentarz, ed. K. Walczak, Warsaw 2020.
Świątkowski A.M., O kontrowersjach wokół pojęcia “autentyczny” pracodawca, “Państwo i Prawo” 2018/4.
Jakub Bednarek, LL. M.
prawnik ds. ochrony środowiska, ekspert w zakresie polityki klimatycznej, Kancelaria Maruszkin, Warszawa, Polska
Komentarz do decyzji Komitetu Praw Człowieka ONZ w sprawie wyspiarzy z Cieśniny Torresa
Komitet Praw Człowieka ONZ w dniu 22.09.2022 r. stwierdził naruszenie praw mieszkańców wysp Cieśniny Torresa gwarantowanych przez Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966 r. przez Australię, w związku z nieadekwatnymi działaniami chroniącymi ich przed konsekwencjami zmian klimatycznych. Mieszkańcy wysp zmagają się z postępującymi negatywnymi skutkami globalnego ocieplenia, w tym z częstymi powodziami, erozją wybrzeża i acydyfikacją oceanów, które ograniczają możliwość realizacji podstawowych praw człowieka. Komitet stwierdził, że poprzez brak należytych działań adaptacyjnych zostały naruszone prawa skarżących do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego oraz domu, jak również ich prawa wynikające z przynależności do mniejszości etnicznych. W przedmiotowej decyzji Komitet uniknął jednak odpowiedzi na istotne pytania dotyczące relacji między prawami człowieka a zmianami klimatycznymi, a także obowiązków państw w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych. Mimo podniesienia tej kwestii przez skarżących oraz relatywnie mało ambitnych działań Australii w tym zakresie Komitet uchylił się od odpowiedzi na to pytanie, ograniczając swoje rozważania od adaptacji klimatycznej. Jest to stracona szansa na klaryfikację zobowiązań międzynarodowych państw w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych.
Słowa kluczowe: prawa człowieka, prawo klimatyczne, Komitet Praw Człowieka ONZ, adaptacja, mitygacja
Jakub Bednarek M.A., LL. M.
environmental lawyer and climate policy expert, Maruszkin Law Firm, Warsaw, Poland
Commentary on the UN Human Rights Committee’s decision in the Torres Strait Islanders Case
On 22 September 2022 the UN Human Rights Committee adopted its views on the Torres Strait Islanders case finding Australia in breach of its human rights obligations, enshrined in the International Covenant on Civil and Political Right, due to inadequate action in regard to climate change adaptation. The inhabitants of the islands face severe threats associated to climate change, i.e. floods, coastal erosion and ocean acidification, which limit their possibility to realise their basic rights. The Committee found that through the lack of due adaptation measures, the applicants' right to respect for their private and family life, their home and their rights based on their membership of ethnic minorities had been violated. In this decision, however, the Committee avoided answering important questions about the relationship between human rights and climate change, concerning the obligations of countries to reduce greenhouse gas emissions. Despite raising this issue by the applicants and Australia's relatively unambitious actions in this regard, the Committee evaded answering this question by limiting its deliberations to climate adaptation only. This represents a missed opportunity to clarify countries' international commitments to reduce greenhouse gas emissions.
Keywords: human rights, climate law, UN Human Rights Committee, adaptation, mitigation
Bibliografia / References
Boyle A., Climate Change, the Paris Agreement and Human Rights, “International & Comparative Law Quarterly” 2018/67 (4).
Duyck S., The Paris Climate Agreement and the Protection of Human Rights in a Changing Climate, “Yearbook of International Environmental Law” 2015/26.
Feria-Tinta M., Torres Strait Islanders: United Nations Human Rights Committee Delivers Ground-Breaking Decision on Climate Change Impacts on Human Rights, 27 September 2022, https://www.ejiltalk.org/torres-strait-islanders-united-nations-human-rights-committee-delivers-ground-breaking-decision-on-climate-change-impacts-on-human-rights/ (accessed on: 7.01.2023).
Hall M.J., Weiss D.C., Avoiding Adaptation Apartheid: Climate Change Adaptation and Human Rights Law, “Yale Journal of International Law” 2012/37.
Mayer B., Climate Change Mitigation as an Obligation Under Human Rights Treaties?, “American Journal of International Law” 2021/115 (3).
Knox J.H., Climate Change and Human Rights Law, “Virginia Journal of International Law” 2009/50 (1).
Knox J.H., Human Rights Principles and Climate Change [in:] K.R. Gray, R. Tarasofsky, C. Carlarn (eds.), The Oxford Handbook of International Climate Change Law, Oxford 2016.
Setzer J., Higham C., Global Trends in Climate Change Litigation: 2022 Snapshot (2022), Grantham Research Institute, https://www.lse.ac.uk/granthaminstitute/publication/global-trends-in-climate-change-litigation-2022/ (accessed on: 7.01.2023).
Thornton F., The Absurdity of Relying on Human Rights Law to Go After Emitters [in:] B. Mayer, A. Zahar (eds.), Debating Climate Law, Cambridge 2021.
Wewerinke M., Doebbler C.F.J., Exploring the Legal Basis of a Human Rights Approach to Climate Change, “Chinese Journal of International Law” 2011/10 (1).
Wewerinke-Singh M., State Responsibility, Climate Change and Human Rights Under International Law, London 2018.
dr Bartłomiej Chludziński
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9483-7976
Regulacja mediacji w postępowaniu sądowoadministracyjnym po nowelizacji z 2017 roku
Rozważania podjęte w artykule dotyczą mediacji regulowanej przepisami ustawy z 30.08.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (p.p.s.a.). Wybór zagadnień objętych zakresem przedmiotowym opracowania pozostaje w związku z nowelizacją przepisów o mediacji, która nastąpiła w drodze ustawy z 7.04.2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw. Wobec tego analizie poddano znowelizowaną treść art. 116 p.p.s.a., a także nowe regulacje dotyczące: mediatora (art. 116a, 116b, 116d p.p.s.a.), zasady niejawności mediacji (art. 116c p.p.s.a.), zakończenia mediacji poprzez sporządzenie protokołu (art. 116e p.p.s.a.). Autor odnosi się również do problematyki ustaleń podjętych w postępowaniu mediacyjnym i środków prawnych służących ich realizacji.
Słowa kluczowe: sąd administracyjny, postępowanie sądowoadministracyjne, mediacja, sędzia, referendarz sądowy, mediator
dr Bartłomiej Chludziński
Faculty of Law and Administration, Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9483-7976
Regulation of mediation in administrative court proceedings after the 2017 amendment
The considerations made in this article concern mediation regulated by the provisions of the Act of 30.08.2002. – Law on proceedings before administrative courts (p.p.s.a.). The selection of issues covered by the subject matter of the study is related to the latest amendment to the provisions on mediation, which was introduced by the Act of 7 April 2017 amending the Act – Code of Administrative Procedure and some other acts. Therefore, the author analyses the amended content of Article 116 p.p.s.a., as well as new regulations regarding the mediator (Article 116a, 116b, 116d p.p.s.a.), the principle of confidentiality of mediation (Article 116c p.p.s.a.), and regulations regarding the conclusion of mediation by drawing up a protocol (Article 116e p.p.s.a.). He also refers to the issue of the arrangements made in mediation proceedings and legal measures to implement them.
Keywords: administrative court, administrative court proceedings, mediation, judge, court referendary, mediator
Bibliografia / References
Borkowski J., Ustawy o dwuinstancyjnym sądownictwie administracyjnym – cz. II, „Monitor Prawniczy” 2003/8.
Chludziński B., O potrzebie alternatyw dla sądowego rozstrzygania sporów pomiędzy władzami administracyjnymi a podmiotami prywatnymi w świetle Zalecenia Komitetu Rady Ministrów R (2001) 9, „Studia Prawa Publicznego” 2018/4.
Ciecierski M., Sędkowska A., Jak równy z równym, czyli sądowoadministracyjna mediacja decyzji podatkowych, „Monitor Podatkowy” 2004/2.
Dauter B., Metodyka pracy sędziego, Warszawa 2018.
Dauter B., Postępowanie mediacyjne w sprawach podatkowych, „Przegląd Podatkowy” 2003/12.
Dauter B. [w:] B. Dauter, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2020.
Federczyk W., Mediacja w postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym, Warszawa 2013.
Filipczyk H., Nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw – zmiany istotne dla sporów podatkowych, „Monitor Podatkowy” 2017/6.
Gmurzyńska E., Rodzaje mediacji [w:] Mediacja. Teoria i praktyka, red. E Gmurzyńska, R. Morek, Warszawa 2018.
Hauser R., Sporów o dwuinstancyjne sądownictwo administracyjne ciąg dalszy, „Państwo i Prawo” 2003/11.
Jagielska M., Jagielski J., Cherka M. [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Warszawa 2021.
Jaśkowska M. [w:] Postępowanie sądowoadministracyjne, red. M. Jaśkowska, Warszawa 2021.
Kalisz A., Quasi-mediacyjność postępowania mediacyjnego przed sądami administracyjnymi [w:] Arbitraż i mediacja. Praktyczne aspekty stosowania przepisów, red. J. Olszewski, Rzeszów 2007.
Kalisz A., Zienkiewicz A., Mediacja sądowa i pozasądowa. Zarys wykładu, Warszawa 2014.
Klonowski K. [w:] Postepowanie sądowoadministracyjne, red. H. Knysiak-Sudyka, Warszawa 2023.
Kmieciak Z., Mediacja i koncyliacja w prawie administracyjnym, Warszawa 2004.
Kmieciak Z., Postępowanie mediacyjne i uproszczone przed sądem administracyjnym, „Państwo i Prawo” 2003/10.
Kot A., Kurasz M., Skrodzki A., Postępowanie mediacyjne w sprawach podatkowych, „Przegląd Podatkowy” 2004/10.
Kuleszyńska A., Szczególne tryby w postępowaniu sądowoadministracyjnym, „Ius Novum” 2015/1.
Niecikowska A., Niemirowski A., Pułjanowska A., Szuster S., Nowy model sądownictwa apelacyjnego – reforma niedoskonała, „Casus” 2002/1.
Ryms W., Postępowanie mediacyjne [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (zagadnienia wybrane). Materiały na konferencję sędziów NSA, Warszawa 2003.
Tabernacka M., Negocjacje i mediacje w sferze publicznej, Warszawa 2018.
Tarno J.P., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2012.
Tarno J.P. [w:] Postępowanie administracyjne i postępowanie przed sądami administracyjnymi, red. W. Chróścielewski, J.P. Tarno, P. Dańczak, Warszawa 2018.
Woś T. [w:] Postępowanie sądowoadministracyjne, red. T. Woś, H. Knysiak-Sudyka, M. Romańska, Warszawa 2017.
dr Mariusz Czyżak
Wydział Administracji, Wyższa Szkoła Kadr Menedżerskich, Konin, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0869-3713
Znikoma szkodliwość czynu jako przesłanka odstąpienia od nałożenia kary pieniężnej w ustawie – Prawo energetyczne
Ustawa – Prawo energetyczne przewiduje możliwość nałożenia przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kary pieniężnej za naruszenie jej postanowień. Określając wysokość kary pieniężnej, Prezes URE zobowiązany jest uwzględnić takie dyrektywy wymiaru, jak: stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia, dotychczasowe zachowanie podmiotu, możliwości finansowe podmiotu podlegającego sankcji. Organ ten może odstąpić od wymierzenia kary, jeśli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. Kryterium to może podlegać ocenie z uwzględnieniem sposobu weryfikacji wypracowanego w prawie karnym.
Słowa kluczowe: kara pieniężna, energetyka, szkodliwość czynu
dr Mariusz Czyżak
Faculty of Administration, Higher School of Management Personnel, Konin, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0869-3713
Negligible harmfulness of an act as a premise for waiving a pecuniary penalty in the Energy Law
The Energy Law provides for the possibility for the President of the Energy Regulatory Office to impose a pecuniary penalty for violation of the provisions of the Energy Law. When determining the amount of the pecuniary penalty, this authority is obliged to take into account such assessment directives as: the degree of harmfulness of the act, the degree of culpability, previous conduct of the entity, the financial capacity of the entity subject to the sanction. The President of the Energy Regulatory Office may waive the penalty if the degree of harmfulness of the act is negligible and the entity has ceased to infringe the law or has fulfilled the obligation. This criterion may be assessed taking into account the method of verification developed in criminal law.
Keywords: pecuniary penalty, energy, harmfulness of the act
Bibliografia / References
Bojarski J., Górniok O. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, Warszawa 2016.
Czarnecka M., Ogłódek T. [w:] Prawo energetyczne. Ustawa o odnawialnych źródłach energii. Ustawa o rynku mocy. Ustawa o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych. Komentarz, red. M. Czarnecka, T. Ogłódek, Warszawa 2020.
Daniluk P. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2020.
Giezek J. [w:] D. Gruszecka, K. Lipiński, G. Łabuda, J. Giezek, Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, Warszawa 2021.
Goss M., Góralski J., Kary pieniężne w ustawie – Prawo energetyczne. Komentarz, LEX 2021.
Grześkowiak A. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Warszawa 2021.
Kościuk A., Prawo energetyczne. Komentarz, LEX 2023.
Kruk E., Sankcja administracyjna, Lublin 2013.
Lachowski J. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2020.
Majewski J. [w:] Kodeks karny. Część ogólna, t. I, cz. II, Komentarz do art. 53–116, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2016.
Marek A., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2010.
Mozgawa M., Budyn-Kulik M., Kozłowska-Kalisz P., Kulik M., Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, LEX 2023.
Sachajko M. [w:] Prawo energetyczne. Komentarz, red. Z. Muras, M. Swora, Warszawa 2016.
Słownik języka polskiego PWN, Warszawa 2006.
Staniszewska L., Administracyjne kary pieniężne. Studium z zakresu prawa administracyjnego materialnego i procesowego, Poznań 2017.
Stankiewicz R., Administracyjne kary pieniężne w prawie energetycznym (wybrane zagadnienia), „Studia Iuridica” 2012/55.
Wegner J. [w:] Z. Kmieciak, M. Wojtuń, J. Wegner, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2023.
Zawłocki R., Pojęcie i funkcje społecznej szkodliwości czynu w prawie karnym, Warszawa 2007.
Zawłocki R., Pojęcie i istota deliktu administracyjnego, „Monitor Prawniczy” 2018/1.
dr hab. Tadeusz Kiełkowski
Katedra Postępowania Administracyjnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie; sędzia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8897-8334
Zgodność zaskarżonej decyzji z decyzją antycypowaną jako negatywna przesłanka jej uchylenia przez sąd administracyjny z powodu naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego
Stwierdzenie naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego uzasadnia uwzględnienie przez sąd administracyjny skargi na decyzję administracyjną. Uchylenie decyzji nie może jednak nastąpić, jeżeli jednocześnie zachodzą negatywne przesłanki takiego rozstrzygnięcia opisane w art. 146 Kodeksu postępowania administracyjnego; w takim przypadku sąd jedynie stwierdza wydanie decyzji z naruszeniem prawa. Przedmiotem artykułu jest analiza dopuszczalności i sposobu badania w postępowaniu sądowoadministracyjnym przesłanki negatywnej uchylenia decyzji polegającej na tym, że „w wyniku wznowienia postępowania mogłaby zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca w swej istocie decyzji dotychczasowej”. Rozważania prowadzą do wniosku, że sąd administracyjny, orzekający – co do zasady – tylko na podstawie akt, może skonstatować tę przesłankę negatywną, jeżeli jej występowanie wiąże się z działaniem zasady ochrony praw słusznie nabytych lub z działaniem reguły intertemporalnej. Sąd nie może natomiast weryfikować zgodności zaskarżonej decyzji z decyzją antycypowaną przez pryzmat zasady aktualności.
Słowa kluczowe: sąd administracyjny, przyczyny wznowienia postępowania administracyjnego, negatywne przesłanki uchylenia decyzji, ochrona praw słusznie nabytych
dr hab. Tadeusz Kiełkowski
Department of Administrative Procedure, Faculty Law and Administration, Jagiellonian University in Cracow; judge of the Voivodeship Administrative Court in Cracow, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8897-8334
Compliance of an appealed decision with an anticipated decision as a negative premise for its revocation by an administrative court due to an infringement of law giving rise to the resumption of administrative proceedings
The assertion of an infringement of law giving rise to grounds for the resumption of administrative proceedings justifies the administrative court upholding a complaint against an administrative decision. However, a decision may not be revoked if, at the same time, the negative prerequisites for such a decision described in Article 146 of the Code of Administrative Procedure exist. In such a case, the court merely declares that the decision was issued in violation of the law. The subject of this paper is an analysis of admissibility and the manner of examining, in administrative court proceedings, the negative prerequisite of revoking a decision consisting in the fact that “the resumption of proceedings could only result in a decision corresponding in substance to the previous decision”. The considerations lead to the conclusion that the administrative court, ruling in principle only on the basis of the file, may verify this negative prerequisite if its existence is related to the operation of the principle of protection of acquired rights or to the operation of the intertemporal principle. The court, however, may not verify the compatibility of the contested decision with the anticipated decision through the prism of the principle of topicality.
Keywords: administrative court, grounds for resumption of administrative proceedings, negative prerequisites for revocation of a decision, protection of acquired rights
Bibliografia / References
Adamczyk A., Granice wznowionego postępowania administracyjnego, „Przegląd Prawa Publicznego” 2021/3.
Adamczyk A., Stwierdzenie wydania decyzji z naruszeniem prawa na podstawie art. 146 § 2 k.p.a. [w:] Wznowienie postępowania administracyjnego, red. A. Adamczyk, Warszawa 2020.
Adamczyk A., Zasada aktualności w postępowaniu wznowieniowym [w:] Wznowienie postępowania administracyjnego, red. A. Adamczyk, Warszawa 2020.
Adamiak B. [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2017.
Adamiak B. [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2017.
Damasiewicz A., Wznowienie postępowania administracyjnego w sprawie pozwolenia na budowę, Warszawa 2022.
Jaśkowska M. [w:] A. Wróbel, M. Jaśkowska, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2018.
Kabat A. [w:] B. Dauter, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, LEX 2021.
Kamiński M., Prawo administracyjne intertemporalne, Warszawa 2011.
Kiełkowski T., Naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego jako przesłanka uchylenia decyzji przez sąd administracyjny, „Przegląd Prawa Publicznego” 2008/4.
Kiełkowski T., Rozstrzygnięcie sprawy co do istoty w postępowaniu administracyjnym wznowionym z przyczyn formalnych a ochrona prawa słusznie nabytego na mocy ostatecznej decyzji administracyjnej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2021/7–8.
Kiełkowski T., Sprawa administracyjna, Kraków 2004.
Kiełkowski T. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. H. Knysiak-Sudyka, Warszawa 2019.
Kmieciak Z., Glosa do wyroku NSA z 28.09.1999 r., I SA/Wr 926/98, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2000/5.
Kmiecik Z.R., Stwierdzenie przez sąd administracyjny niezgodności decyzji z prawem, „Państwo i Prawo” 2003/10.
Krawczyk M., Zasada aktualności a stosowanie prawa administracyjnego, Kraków 2013.
Makowiec A., Zasada trwałości decyzji administracyjnych według zasady ochrony praw nabytych [w:] Środki ochrony praw słusznie nabytych w świetle Konstytucji RP i prawa Unii Europejskiej, red. P. Chmielnicki, H. Zięba-Załucka, Warszawa 2012.
Niżnik-Dobosz I., Uwagi nad mechanizmem nabywania praw podmiotowych [w:] Środki ochrony praw słusznie nabytych w świetle Konstytucji RP i prawa Unii Europejskiej, red. P. Chmielnicki, H. Zięba-Załucka, Warszawa 2012.
Pszczyński M., Ochrona praw nabytych i ochrona interesów w toku a gminne uchwały podatkowe [w:] Środki ochrony praw słusznie nabytych w świetle Konstytucji RP i prawa Unii Europejskiej, red. P. Chmielnicki, H. Zięba-Załucka, Warszawa 2012.
Smoktunowicz E., Orzecznictwo Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego. Kodeks postępowania administracyjnego, Warszawa 1994.
Sobieralski K., Nadzwyczajne tryby postępowania administracyjnego, Wrocław 2009.
Sobieralski K., Weryfikacja decyzji i postanowień w trybie wznowienia postępowania [w:] System Prawa Administracyjnego Procesowego, red. nacz. G. Łaszczyca, A. Matan, t. 2, cz. 5, Weryfikacja rozstrzygnięć w postępowaniu administracyjnym ogólnym, red. B. Adamiak, Warszawa 2019.
Szewczyk E., Uchylenie decyzji administracyjnej we wznowionym postępowaniu na podstawie art. 151 § 1 pkt 2 kodeksu postępowania administracyjnego, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2015/1.
Wojtczak S., Glosa do wyroku NSA z 28.09.1999 r., I SA/Wr 926/98, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2000/5.
Wojtuń M. [w:] Z. Kmieciak, J. Wegner, M. Wojtuń, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2023.
Woś T., Związki postępowania administracyjnego i sądowo-administracyjnego, Warszawa–Kraków 1989.
Woś T. [w:] T. Woś, H. Knysiak-Sudyka, M. Romańska, Postępowanie sądowoadministracyjne, Warszawa 2015.
Woś T. [w:] T. Woś, H. Knysiak-Sudyka, M. Romańska, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2016.
Zięba-Załucka H., Zasada ochrony praw nabytych jako element zasady demokratycznego państwa prawnego [w:] Środki ochrony praw słusznie nabytych w świetle Konstytucji RP i prawa Unii Europejskiej, red. P. Chmielnicki, H. Zięba-Załucka, Warszawa 2012.
Zimmermann J., Aksjomaty sądownictwa administracyjnego, Warszawa 2020.
Zimmermann J., Glosa do wyroku NSA z 6 stycznia 1999 r., III SA 4728/97, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2000/1.
dr Maciej Delijewski
Katowice, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9894-9537
Roczny zakaz zatrudnienia według ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne – specyfika art. 7 ustawy i problem w zaadresowaniu sankcji z art. 15
Ustawa z 21.08.1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (tzw. ustawa antykorupcyjna) ma w swojej strukturze zakazy i nakazy adresowane do określonych osób. Wyrażają one charakter tego aktu normatywnego, który koncentruje się na zapobieganiu możliwości przekraczania uprzywilejowanej pozycji, wynikającej z zajmowanego stanowiska czy pełnionej funkcji. Kolizja interesów, która zachodziłaby w przypadku równoczesnego wykonywania obowiązków służbowych i podejmowania czynności na rzecz osiągnięcia prywatnej korzyści z wykorzystaniem do tego celu dobra wspólnego, stanowiłaby poważne zagrożenie dla dobra całej społeczności. Ustawodawca dostrzega potrzebę walki z taką patologią poprzez wypracowanie mechanizmów zapobiegających naruszeniom przed podjęciem funkcji publicznej, w czasie jej pełnienia, jak również po jej ustaniu. Właśnie to ostatnie podejście jest przedmiotem analizy, a konkretnie art. 7 oraz art. 15 ustawy antykorupcyjnej. Pierwszy przepis stanowi o zakazie podjęcia zatrudnienia lub wykonywania innych czynności u określonego podmiotu w ciągu roku od zaprzestania zajmowania stanowiska lub pełnienia funkcji publicznej. Druga norma wyraża sankcję za przekroczenie tego zakazu. Przedstawiane badanie dotyka problemu odpowiedniości relacji zachodzącej głównie między art. 7 oraz art. 15 ustawy antykorupcyjnej oraz trafności zaadresowanej sankcji.
Słowa kluczowe: korupcja, ustawa antykorupcyjna, prewencja antykorupcyjna, osoby pełniące funkcje publiczne, funkcjonariusz publiczny
dr Maciej Delijewski
Katowice, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9894-9537
One-year ban on employment according to the Act on Restrictions on Conduct of Business Activities by Persons Performing Public Functions – peculiarities of Article 7 of the Act and the problem in addressing the sanction of Article 15
The Act of 21.08.1997 on Restrictions on Conduct of Business Activities by Persons Performing Public Functions (the so-called Anti-Corruption Act) has in its structure prohibitions and orders addressed to specific persons. They express the nature of this normative act, which focuses on preventing the possibility of exceeding the privileged position resulting from the position or function held. The conflict of interests that would arise in the simultaneous performance of official duties and the undertaking of activities for private gain using the common good for that purpose would pose a serious threat to the well-being of the community as a whole. The legislator recognises the need to combat such pathology by developing mechanisms to prevent violations before taking up a public function, during its performance, as well as after its termination. It is the latter approach that is under scrutiny, specifically Articles 7 and 15 of the Anti-Corruption Act. The first provision provides for a prohibition to take up employment or perform other activities with a specific entity within one year of ceasing to hold a position or perform a public function. The second provision expresses the sanction for violating this prohibition. The presented study touches upon the problem of the appropriateness of the relationship occurring mainly between Articles 7 and 15 of the Anti-Corruption Act and the appropriateness of the sanction addressed.
Keywords: corruption, Anti-Corruption Act, anti-corruption prevention, persons performing public functions, public official
Bibliografia / References
Czyżak M., Zastosowanie ustawy antykorupcyjnej wobec osób biorących udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, „Finanse Komunalne” 2012/9.
Kotowski W., Kurzępa B., Wykroczenia pozakodeksowe. Komentarz, Warszawa 2008.
Kowalski S., Wykroczenia związane z zatrudnianiem pracowników i innych osób wykonujących pracę zarobkową. Komentarz do ustaw szczegółowych, Warszawa 2019.
Rzetecka-Gil A., Ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne. Komentarz, Warszawa 2009.
Rzetecka-Gil A., Ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, LEX 2021.
Skwarcow M., Obawa matactwa procesowego jako przesłanka stosowania tymczasowego aresztowania, „Palestra” 2022/12.
Suwaj R., Analiza stanu prawnego w zakresie problematyki antykorupcyjnej na poziomie gminy, „Samorząd Terytorialny” 2000/4.
Tokarczyk D., Przestępstwa i wykroczenia związane z zatrudnieniem, Warszawa 2020.
Wierzbica A., Przepisy antykorupcyjne w administracji publicznej, Warszawa 2010.
Wierzbica A., Ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne. Komentarz, Warszawa 2017.
dr Monika Chlipała
Kolegium Ekonomii, Finansów i Prawa, Katedra Prawa Administracyjnego, Konstytucyjnego i Zamówień Publicznych, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6216-2601
Uzupełnienie składu organu wykonawczego w samorządzie terytorialnym
Artykuł dotyczy problematyki uzupełnienia składu kolegialnego organu wykonawczego w samorządzie terytorialnym, ze szczególnym uwzględnieniem zarządów powiatu i województwa. Podjęta tematyka mieści się w prawie administracyjnym ustrojowym, które obejmuje kwestie związane z funkcjonowaniem podmiotów administracji. Jednym z warunków legalności działania organu kolegialnego jest jego skład odpowiadający przepisom prawa. W artykule zostały omówione regulacje odnoszące się do przyczyn wymagających uzupełnienia składu organu, do których należą rezygnacja oraz odwołanie z pełnionej funkcji. Przedmiotem opracowania jest również ocena legalności działań uchwałodawczych podejmowanych w związku z uzupełnieniem składu organu dokonana na podstawie orzecznictwa sądów administracyjnych. Analiza regulacji prawnych prowadzi do wniosku, że w obowiązującym stanie prawnym w sytuacji, w której organ stanowiący nie podejmuje uchwały w sprawie wyboru członka zarządu mimo przesłanek uzupełnienia składu organu, nie występuje środek prawny, który „wymusiłby” podjęcie wymaganej uchwały. De lege lata występują także przypadki, w których odwołanie członka zarządu powiatu (województwa) nie wymaga wniosku przewodniczącego. Tego typu unormowania rodzą obawę o występowanie dwóch trybów odwołania członka organu, co nie sprzyja stabilności funkcjonowania organu wykonawczego.
Słowa kluczowe: kolegialny organ wykonawczy w samorządzie terytorialnym, rezygnacja członka organu wykonawczego, odwołanie członka organu wykonawczego, uzupełnienie składu organu kolegialnego
dr Monika Chlipała
Committee of Economics, Finance and Law, Department of Administrative Law, Constitutional Law and Public Procurement, Cracow University of Economics, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6216-2601
Supplementation of the composition of the executive body in local government
The article deals with the problem of supplementation of the collective composition of the executive body in local government, with particular emphasis on the district (poviat) and provincial (voivodeship) boards. The subject matter under consideration falls within the administrative system law, which covers issues related to the functioning of administrative entities. One of the conditions for the legality of the operation of a collective body is its composition in accordance with the provisions of the law. The article discusses the regulations concerning the reasons that require the composition of the body to be supplemented, which include resignation and dismissal from a performed function. The subject of the study is also the assessment of the legality of the resolution-making actions taken in connection with the supplementation of the composition of the body, made on the basis of the case law of administrative courts. An analysis of the legal regulations leads to the conclusion that, in the current state of the law, in a situation where the decision-making body fails to adopt a resolution on the election of a member of the board, despite the prerequisites for the supplementation of the composition of the body, there is no legal remedy that would “force” the adoption of the required resolution. De lege lata there are also cases in which the dismissal of a member of a district (or province) board does not require a motion from the chairman. Such norms raise the concern that there are two modes of dismissal of a member of the body, which is not conducive to the stability of the functioning of the executive body.
Keywords: collective executive body in local government, resignation of a member of the executive body, dismissal of a member of the executive body, supplementation of the composition of the collective body
Bibliografia / References
Boć J. [w:] Administracja publiczna, red. J. Boć, Wrocław 2004.
Chmielnicki P., Bandarzewski K., Dąbek D., Dobosz P., Kisiel W., Kotulski M., Kryczko P.W., Mączyński M.I., Płażek S., Skrzydło-Niżnik I. [w:] P. Chmielnicki, K. Bandarzewski, D. Dąbek, P. Dobosz, W. Kisiel, M. Kotulski, P.W. Kryczko, M.I. Mączyński, S. Płażek, I. Skrzydło-Niżnik, Ustawa o samorządzie powiatowym. Komentarz, red. P. Chmielnicki, Warszawa 2005.
Kisiel W. [w:] K. Bandarzewski, P. Chmielnicki, W. Kisiel, Prawo samorządu terytorialnego w Polsce, Warszawa 2006.
Kotulski M. [w:] Ustawa o samorządzie powiatowym. Komentarz, red. P. Chmielnicki, Warszawa 2005.
Lipowicz I. [w:] M. Kallas, I. Lipowicz, Z. Niewiadomski, G. Szpor, Prawo administracyjne. Część ustrojowa, Warszawa 2002.
Martysz C. [w:] Ustawa o samorządzie powiatowym. Komentarz, red. B. Dolnicki, Warszawa 2020.
Misiąg W., Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych [w:] Ustawa o finansach publicznych. Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Komentarz, red. W. Misiąg, Warszawa 2019.
Olejniczak-Szałowska E., Problematyka determinantów wyboru monokratycznego lub kolegialnego modelu organu wykonawczego na poszczególnych szczeblach jednostek samorządu terytorialnego [w:] Pozycja ustrojowa organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego, red. M. Stec, K. Małysa-Sulińska, Warszawa 2014.
Rzetecka-Gil A., Ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne. Komentarz, LEX 2021.
Szmaj K.M. [w:] Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Komentarz, red. A. Kościńska-Paszkowska, Warszawa 2021.
dr hab. Anna Wierzbica
profesor nadzwyczajny na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Zespół Prawa Samorządu Terytorialnego; radca prawny, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2359-0333
Pozycja prawna klubów radnych
Prawo tworzenia klubów radnych wpisuje się w realizację konstytucyjnie gwarantowanego prawa zrzeszania się. Kluby radnych działające na zasadach określonych w statucie jednostki samorządu terytorialnego powinny być instrumentami pomagającymi radnemu kierować się dobrem wspólnoty samorządowej. Przynależność do klubu radnych, będąc nieobowiązkową, nie powinna ograniczać zasady mandatu wolnego. Założenie to jest jednak trudne do realizacji w praktyce, zwłaszcza gdy klub radnych jest oparty na zasadzie politycznej. Mając na względzie tę okoliczność, należy rozważyć zasadność postulatów zmierzających do ograniczenia działalności klubów w jednostkach lokalnego samorządu terytorialnego, w których radni, wywodząc się z lokalnej wspólnoty samorządowej, powinni – zgodnie z rotą ślubowania – czynić wszystko dla pomyślności tej wspólnoty, bez jakichkolwiek nacisków politycznych, bez jakiegokolwiek związania dyscypliną partyjną.
Słowa kluczowe: radny, klub radnych, komisja, organ stanowiący
dr hab. Anna Wierzbica
Professor at the University of Silesia in Katowice, Local Government Law Team; legal advisor, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2359-0333
Legal position of councillors' clubs
The right to form councillors' clubs is part of the implementation of the constitutionally guaranteed right of association. Councillors' clubs operating on the principles set out in the statutes of the local government unit should be instruments helping councillors to be guided by the good of the local government community. Membership of a councillors' club is optional and should not restrict the principle of a free mandate. However, this assumption is difficult to implement in practice, especially when the councillors' club is based on a political principle. In view of this circumstance, consideration should be given to the legitimacy of demands aimed at limiting the activities of clubs in local government units, where councillors, coming from the local self-governing community, should – in accordance with their oath of office – do everything for the well-being of that community, without any political pressure and without being bound in any way by party discipline.
Keywords: councillor, councillors' club, committee, decision-making body
Bibliografia / References
Agopszowicz A. [w:] A. Agopszowicz, Z. Gilowska, Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, Warszawa 1999.
Augustyniak M., O potrzebie odpolitycznienia samorządu gminnego – marzenie normatywne, „Samorząd Terytorialny” 2020/7–8.
Chmielnicki P. [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. P. Chmielnicki, Warszawa 2010.
Czerw J. [w:] Ustawa o samorządzie gminnym, red. P. Chmielnicki, LEX 2022.
Dąbek D., Inicjatywa uchwałodawcza [w:] D. Dąbek, Prawo miejscowe, Bydgoszcz–Kraków 2004.
Dolnicki B., Samorząd terytorialny, Warszawa 2021.
Gajewski S., Jakubowski A., Ustawa o samorządzie gminnym [w:] Ustawy samorządowe. Komentarz, red. S. Gajewski, A. Jakubowski, Legalis 2018.
Martysz C. [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. B. Dolnicki, LEX 2021.
Moll T., Kluby radnych a zasada mandatu wolnego, „Samorząd Terytorialny” 2021/3.
Niżnik-Dobosz I. [w:] Ustawa o samorządzie gminnym, red. P. Chmielnicki, Warszawa 2022.
Potycz D., Kluby radnych w radzie gminy – kierunki zmian, „Przegląd Prawa Publicznego” 2019/12.
Wierzbica A., Organ właściwy do rozpoznania skargi na przewodniczącego organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. Glosa do wyroku NSA z dnia 1.08.2018 r., II OSK 1362/18, „Samorząd Terytorialny” 2019/6.
Mikołaj Wolanin
student, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, prezes i fundator Fundacji na rzecz Praw Ucznia, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3574-6999
Czemu nie stoją na przeszkodzie zasady demokratycznego państwa prawnego? Rozważania o wyjątkach od zakazu retroaktywności prawa na kanwie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30.09.2021 r., III FSK 2137/21
Autor analizuje wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30.09.2021 r., III FSK 2137/21, cytowany przez kolejne orzeczenia sądów administracyjnych, który stwierdza, że nadanie aktom normatywnym wstecznej mocy obowiązującej może dotyczyć „tylko przyznania praw”. Z tym autor częściowo się nie zgadza i dowodzi, że na gruncie art. 5 ustawy z 20.07.2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych nie tylko akty przyznające prawa, lecz także akty prawnie indyferentne wobec swoich adresatów czy służące realizacji innej zasady konstytucyjnej (przy spełnieniu odpowiednich wymogów stawianych przez orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego) nie będą „stały na przeszkodzie zasadom demokratycznego państwa prawnego”, a w konsekwencji będzie można im nadać wsteczną moc obowiązującą. Autor ilustruje swoje stanowisko odpowiednimi przykładami rozporządzeń wydanych z mocą wsteczną w ostatnich latach.
Słowa kluczowe: wsteczna moc obowiązująca aktów prawnych, zakaz retroaktywności prawa, zasady demokratycznego państwa prawnego, obowiązywanie prawa, wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
Mikołaj Wolanin
Student, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw; President and founder of the Students' Rights Foundation, Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3574-6999
What do the principles of a democratic state of law not stand in the way of? Reflections on exceptions to the non-retroactivity of law in the light of the Supreme Administrative Court's judgement of 30 September 2021, no.: III FSK 2137/21
The author analyses a judgement of the Supreme Administrative Court issued on 30 September 2021 (III FSK 2137/21), which is also quoted by subsequent decisions of administrative courts, and which states that giving retroactive effect to normative acts may concern “only the granting of rights”. The author partially disagrees with this and argues that on the basis of Article 5 of the Act of 20 July 2000 on the promulgation of normative acts and some other acts, not only acts granting rights, but also acts legally indifferent to their addressees or serving to realise another constitutional principle (if the relevant conditions imposed by the rulings of the Constitutional Tribunal are met) will not “stand in the way of the principles of the democratic state of law”, and consequently can be given retroactive effect. The author also illustrates his view with relevant examples of decrees issued with retroactive effect in recent years.
Keywords: retroactivity of legal acts, non-retroactivity of the law, principle of a democratic state of law, binding force of the law, judgement of the Supreme Administrative Court
Bibliografia / References
Bułajewski S., Zasady poprawnej legislacji podczas tworzenia aktów prawa miejscowego w Polsce, „Studia Prawnoustrojowe” 2015/29.
Czarny P., Opinia prawna w sprawie tekstu jednolitego ustawy o ochronie przyrody, „Zeszyty Prawnicze BAS” 2017/1.
Kornaszewska J., Zasada „lex retro non agit”. Czy prawo nie działa wstecz?, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2018/2.
Lemańska J., Pozorne działanie prawa wstecz w prawie administracyjnym [w:] Aksjologia prawa administracyjnego, t. 1, red. J. Zimmermann, Warszawa 2017.
Lubera B., Sikorska A., Retroaktywność dekretu o stanie wojennym w świetle Konstytucji z 1952 i 1997 r., „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2010/4.
Łukowiak D., Konstytucyjne ramy kadencyjności organów władzy publicznej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2020/1.
Sozański J., Zasada demokratycznego państwa prawnego w polskiej praktyce prawnej, „Kwartalnik Naukowy Uczelni Vistula” 2014/4 (42).
Wronkowska S., Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa, Poznań 2003.
Zaleśny J., Zasady prawidłowej legislacji, „Studia Politologiczne” 2009/13.
The article deals with the problem of supplementation of the collective composition of the executive body in local government, with particular emphasis on the district (poviat) and provincial (voivodeship) boards. The subject matter under consideration falls within the administrative system law, which covers issues related to the functioning of administrative entities. One of the conditions for the legality of the operation of a collective body is its composition in accordance with the provisions of the law. The article discusses the regulations concerning the reasons that require the composition of the body to be supplemented, which include resignation and dismissal from a performed function. The subject of the study is also the assessment of the legality of the resolution-making actions taken in connection with the supplementation of the composition of the body, made on the basis of the case law of administrative courts. An analysis of the legal regulations leads to the conclusion that, in the current state of the law, in a situation where the decision-making body fails to adopt a resolution on the election of a member of the board, despite the prerequisites for the supplementation of the composition of the body, there is no legal remedy that would “force” the adoption of the required resolution. De lege lata there are also cases in which the dismissal of a member of a district (or province) board does not require a motion from the chairman. Such norms raise the concern that there are two modes of dismissal of a member of the body, which is not conducive to the stability of the functioning of the executive body.
Keywords: collective executive body in local government, resignation of a member of the executive body, dismissal of a member of the executive body, supplementation of the composition of the collective body
Bibliografia / References
Boć J. [w:] Administracja publiczna, red. J. Boć, Wrocław 2004.
Chmielnicki P., Bandarzewski K., Dąbek D., Dobosz P., Kisiel W., Kotulski M., Kryczko P.W., Mączyński M.I., Płażek S., Skrzydło-Niżnik I. [w:] P. Chmielnicki, K. Bandarzewski, D. Dąbek, P. Dobosz, W. Kisiel, M. Kotulski, P.W. Kryczko, M.I. Mączyński, S. Płażek, I. Skrzydło-Niżnik, Ustawa o samorządzie powiatowym. Komentarz, red. P. Chmielnicki, Warszawa 2005.
Kisiel W. [w:] K. Bandarzewski, P. Chmielnicki, W. Kisiel, Prawo samorządu terytorialnego w Polsce, Warszawa 2006.
Kotulski M. [w:] Ustawa o samorządzie powiatowym. Komentarz, red. P. Chmielnicki, Warszawa 2005.
Lipowicz I. [w:] M. Kallas, I. Lipowicz, Z. Niewiadomski, G. Szpor, Prawo administracyjne. Część ustrojowa, Warszawa 2002.
Martysz C. [w:] Ustawa o samorządzie powiatowym. Komentarz, red. B. Dolnicki, Warszawa 2020.
Misiąg W., Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych [w:] Ustawa o finansach publicznych. Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Komentarz, red. W. Misiąg, Warszawa 2019.
Olejniczak-Szałowska E., Problematyka determinantów wyboru monokratycznego lub kolegialnego modelu organu wykonawczego na poszczególnych szczeblach jednostek samorządu terytorialnego [w:] Pozycja ustrojowa organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego, red. M. Stec, K. Małysa-Sulińska, Warszawa 2014.
Rzetecka-Gil A., Ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne. Komentarz, LEX 2021.
Szmaj K.M. [w:] Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Komentarz, red. A. Kościńska-Paszkowska, Warszawa 2021.
dr hab. Anna Wierzbica
profesor nadzwyczajny na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Zespół Prawa Samorządu Terytorialnego; radca prawny, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2359-0333
Pozycja prawna klubów radnych
Prawo tworzenia klubów radnych wpisuje się w realizację konstytucyjnie gwarantowanego prawa zrzeszania się. Kluby radnych działające na zasadach określonych w statucie jednostki samorządu terytorialnego powinny być instrumentami pomagającymi radnemu kierować się dobrem wspólnoty samorządowej. Przynależność do klubu radnych, będąc nieobowiązkową, nie powinna ograniczać zasady mandatu wolnego. Założenie to jest jednak trudne do realizacji w praktyce, zwłaszcza gdy klub radnych jest oparty na zasadzie politycznej. Mając na względzie tę okoliczność, należy rozważyć zasadność postulatów zmierzających do ograniczenia działalności klubów w jednostkach lokalnego samorządu terytorialnego, w których radni, wywodząc się z lokalnej wspólnoty samorządowej, powinni – zgodnie z rotą ślubowania – czynić wszystko dla pomyślności tej wspólnoty, bez jakichkolwiek nacisków politycznych, bez jakiegokolwiek związania dyscypliną partyjną.
Słowa kluczowe: radny, klub radnych, komisja, organ stanowiący
dr hab. Anna Wierzbica
Professor at the University of Silesia in Katowice, Local Government Law Team; legal advisor, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2359-0333
Legal position of councillors' clubs
The right to form councillors' clubs is part of the implementation of the constitutionally guaranteed right of association. Councillors' clubs operating on the principles set out in the statutes of the local government unit should be instruments helping councillors to be guided by the good of the local government community. Membership of a councillors' club is optional and should not restrict the principle of a free mandate. However, this assumption is difficult to implement in practice, especially when the councillors' club is based on a political principle. In view of this circumstance, consideration should be given to the legitimacy of demands aimed at limiting the activities of clubs in local government units, where councillors, coming from the local self-governing community, should – in accordance with their oath of office – do everything for the well-being of that community, without any political pressure and without being bound in any way by party discipline.
Keywords: councillor, councillors' club, committee, decision-making body
Bibliografia / References
Agopszowicz A. [w:] A. Agopszowicz, Z. Gilowska, Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, Warszawa 1999.
Augustyniak M., O potrzebie odpolitycznienia samorządu gminnego – marzenie normatywne, „Samorząd Terytorialny” 2020/7–8.
Chmielnicki P. [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. P. Chmielnicki, Warszawa 2010.
Czerw J. [w:] Ustawa o samorządzie gminnym, red. P. Chmielnicki, LEX 2022.
Dąbek D., Inicjatywa uchwałodawcza [w:] D. Dąbek, Prawo miejscowe, Bydgoszcz–Kraków 2004.
Dolnicki B., Samorząd terytorialny, Warszawa 2021.
Gajewski S., Jakubowski A., Ustawa o samorządzie gminnym [w:] Ustawy samorządowe. Komentarz, red. S. Gajewski, A. Jakubowski, Legalis 2018.
Martysz C. [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. B. Dolnicki, LEX 2021.
Moll T., Kluby radnych a zasada mandatu wolnego, „Samorząd Terytorialny” 2021/3.
Niżnik-Dobosz I. [w:] Ustawa o samorządzie gminnym, red. P. Chmielnicki, Warszawa 2022.
Potycz D., Kluby radnych w radzie gminy – kierunki zmian, „Przegląd Prawa Publicznego” 2019/12.
Wierzbica A., Organ właściwy do rozpoznania skargi na przewodniczącego organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. Glosa do wyroku NSA z dnia 1.08.2018 r., II OSK 1362/18, „Samorząd Terytorialny” 2019/6.
Mikołaj Wolanin
student, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, prezes i fundator Fundacji na rzecz Praw Ucznia, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3574-6999
Czemu nie stoją na przeszkodzie zasady demokratycznego państwa prawnego? Rozważania o wyjątkach od zakazu retroaktywności prawa na kanwie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30.09.2021 r., III FSK 2137/21
Autor analizuje wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30.09.2021 r., III FSK 2137/21, cytowany przez kolejne orzeczenia sądów administracyjnych, który stwierdza, że nadanie aktom normatywnym wstecznej mocy obowiązującej może dotyczyć „tylko przyznania praw”. Z tym autor częściowo się nie zgadza i dowodzi, że na gruncie art. 5 ustawy z 20.07.2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych nie tylko akty przyznające prawa, lecz także akty prawnie indyferentne wobec swoich adresatów czy służące realizacji innej zasady konstytucyjnej (przy spełnieniu odpowiednich wymogów stawianych przez orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego) nie będą „stały na przeszkodzie zasadom demokratycznego państwa prawnego”, a w konsekwencji będzie można im nadać wsteczną moc obowiązującą. Autor ilustruje swoje stanowisko odpowiednimi przykładami rozporządzeń wydanych z mocą wsteczną w ostatnich latach.
Słowa kluczowe: wsteczna moc obowiązująca aktów prawnych, zakaz retroaktywności prawa, zasady demokratycznego państwa prawnego, obowiązywanie prawa, wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
Mikołaj Wolanin
Student, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw; President and founder of the Students' Rights Foundation, Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3574-6999
What do the principles of a democratic state of law not stand in the way of? Reflections on exceptions to the non-retroactivity of law in the light of the Supreme Administrative Court's judgement of 30 September 2021, no.: III FSK 2137/21
The author analyses a judgement of the Supreme Administrative Court issued on 30 September 2021 (III FSK 2137/21), which is also quoted by subsequent decisions of administrative courts, and which states that giving retroactive effect to normative acts may concern “only the granting of rights”. The author partially disagrees with this and argues that on the basis of Article 5 of the Act of 20 July 2000 on the promulgation of normative acts and some other acts, not only acts granting rights, but also acts legally indifferent to their addressees or serving to realise another constitutional principle (if the relevant conditions imposed by the rulings of the Constitutional Tribunal are met) will not “stand in the way of the principles of the democratic state of law”, and consequently can be given retroactive effect. The author also illustrates his view with relevant examples of decrees issued with retroactive effect in recent years.
Keywords: retroactivity of legal acts, non-retroactivity of the law, principle of a democratic state of law, binding force of the law, judgement of the Supreme Administrative Court
Bibliografia / References
Bułajewski S., Zasady poprawnej legislacji podczas tworzenia aktów prawa miejscowego w Polsce, „Studia Prawnoustrojowe” 2015/29.
Czarny P., Opinia prawna w sprawie tekstu jednolitego ustawy o ochronie przyrody, „Zeszyty Prawnicze BAS” 2017/1.
Kornaszewska J., Zasada „lex retro non agit”. Czy prawo nie działa wstecz?, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2018/2.
Lemańska J., Pozorne działanie prawa wstecz w prawie administracyjnym [w:] Aksjologia prawa administracyjnego, t. 1, red. J. Zimmermann, Warszawa 2017.
Lubera B., Sikorska A., Retroaktywność dekretu o stanie wojennym w świetle Konstytucji z 1952 i 1997 r., „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2010/4.
Łukowiak D., Konstytucyjne ramy kadencyjności organów władzy publicznej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2020/1.
Sozański J., Zasada demokratycznego państwa prawnego w polskiej praktyce prawnej, „Kwartalnik Naukowy Uczelni Vistula” 2014/4 (42).
Wronkowska S., Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa, Poznań 2003.
Zaleśny J., Zasady prawidłowej legislacji, „Studia Politologiczne” 2009/13.
Zamów prenumeratę: https://www.profinfo.pl/czasopisma
