25 lat realizacji norm Konstytucji za pomocą ustawPaweł Chmielnicki
profesor doktor habilitowany nauk prawnych, Dyrektor Centrum Badań Procesu Legislacyjnego, Wydział Prawa i Administracji, Uczelnia Łazarskiego w Warszawie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3161-9397
25 lat realizacji norm Konstytucji za pomocą ustaw
Artykuł traktuje o wynikach projektu opartego na nowym założeniu badawczym mającym na celu istotne rozszerzenie typowego, powszechnego paradygmatu nauk prawnych. Założenie badawcze, na którym oparto metodę, jest całkowicie oryginalne. Chociaż ma ono pewien metodologiczny związek z niektórymi wcześniejszymi propozycjami badawczymi przedstawionymi w naukach prawnych, nie jest to powtórzenie ani proste rozszerzenie. Propozycja ta oparta jest na całościowym badaniu charakteru relacji (powiązań) między wszystkimi normami prawnymi i innymi, które składają się na porządek społeczno-gospodarczy współczesnego społeczeństwa (np. sformalizowane reguły wymiany towarowo-pieniężnej). Wyniki badań dotyczą zarówno źródeł pochodzenia prawa, jak i jego społeczno-ekonomicznej efektywności. W szczególności pozwalają na ocenę sposobu realizacji przez ustawodawcę norm Konstytucji RP z 1997 r. dotyczących różnorodnych praw i obowiązków obywatelskich.
Słowa kluczowe: proces legislacyjny, materialne źródła prawa, paradygmat nauk prawnych, prawo konstytucyjne
prof. dr hab. Paweł Chmielnicki
Director of the Legislative Process Research Centre at the Faculty of Law and Administration of the Lazarski University in Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3161-9397
25 years of implementing the norms of the Constitution by means of laws
The article deals with the results of a project based on a new research premise aimed at significantly extending the typical, universal paradigm of legal sciences. The research assumption on which the method is based is completely original. While it has some methodological connection with some of the earlier research proposals presented in legal science, it is not a repetition or a simple expansion. This proposal is based on a comprehensive study of the nature of the relationships (links) between all legal and other norms that make up the socio-economic order of contemporary society (e.g. the formalised rules of commodity-money exchange). The research findings for this purpose concern both the sources of law and its socio-economic effectiveness. In particular, they make it possible to assess the way in which the legislator has implemented the norms of the 1997 Constitution of the Republic of Poland concerning various civil rights and obligations.
Keywords: legislative process, material sources of law, paradigm of legal sciences, constitutional law
Bibliografia / References
Chmielnicki P. (red.), Dybała A., Stachura M., Tworzenie instytucji gospodarki a ustawodawstwo polskie, Warszawa 2010.
Chmielnicki P., Przeciwdziałanie nadużywaniu funkcji redystrybucyjnej państwa, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/12.
Chmielnicki P., Stachura M., Metoda badań nad długookresowymi tendencjami w polityce legislacyjnej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/12.
Chmielnicki P., Tworzenie instytucji gospodarki a ustawodawstwo polskie, Warszawa 2015.
Kotowicz B., Realizacja funkcji redystrybucyjnej państwa w latach 1990–2020, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/12.
Kurzępa-Dedo K., Redukcja ryzyka przedsiębiorcy, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/12.
Masior M., Nierównowaga siły w stosunkach społecznych i ochrona podmiotów o mniejszym potencjale, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/12.
Minich D., Poszerzanie kompetencji organów władzy publicznej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/12.
Opaliński B., Wspieranie podmiotów o dużym potencjale ekonomicznym, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/12.
Strzała K., Generowanie wydatków na cele publiczne, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/12.
Dobrochna Minich
doktor nauk prawnych, Katedra Teorii Prawa i Materialnych Źródeł Prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uczelnia Łazarskiego w Warszawie, Polska.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9987-7835
Dylematy współczesnej władzy – kryzys demokracji liberalnej
Demokracja stanowi system polityczny, który wiąże liberalny i demokratyczny punkt widzenia. Jej ostateczny kształt jest uzależniony od stopnia zespolenia tych dwóch kategorii. Współcześnie spoiwo pomiędzy demokracją i liberalizmem słabnie, obserwujemy kryzys demokracji i liberalizmu. Prowadzi to do rozpadu demokracji liberalnej i ma bezpośredni wpływ na kształt władzy państwowej. Wyniki badań przeprowadzonych przez Centrum Badań Procesu Legislacyjnego Uczelni Łazarskiego są znakomitą egzemplifikacją potwierdzającą centralizację i monopolizację władzy w Rzeczypospolitej Polskiej. Jesteśmy na drodze budowania reżimu autokratycznego.
Słowa kluczowe: władza, demokracja, liberalizm, wolność
dr Dobrochna Minich
Department of Theory of Law and Material Sources of Law, Faculty of Law and Administration, Lazarski University in Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9987-7835
Dilemmas of contemporary authorities – crisis of liberal democracy
Democracy is a political system that binds the liberal and democratic point of view. Its final shape depends on the degree of fusion of these two categories. Nowadays, the bond between democracy and liberalism is weakening and a crisis of democracy and liberalism is observed. This leads to a breakdown of liberal democracy and has a direct impact on the shape of state authority. The results of research conducted by the Legislative Process Research Centre of the Lazarski University are an excellent exemplification confirming the centralisation and monopolisation of state authority in the Republic of Poland. We are on the path to building an autocratic regime.
Keywords: authority, democracy, liberalism, freedom
Bibliografia / References
Balibar É., Libre parole, Paris 2018.
Bix B.H., A Dictionary of Legal Theory, Oxford 2004.
Chmielnicki P. (kierownik projektu), 25 lat realizacji norm Konstytucji za pomocą ustaw. Raport z badań, Warszawa 2022.
Chmielnicki P., Minich D., Gorzki smak kiełbasy wyborczej. Obietnice wyborcze i ich realizacja ustawami w latach 2015–2016, Warszawa 2019.
Chmielnicki P., Stachura M., Metoda badań nad długookresowymi tendencjami w polityce legislacyjnej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/12.
Deneen P.J., Why Liberalism Failed, New Haven – London 2018.
Diamond L., Facing Up to the Democratic Recession, „Journal of Democracy” 2015/26 (1).
Dyzenhaus D., The Constitution of Law: Legality in a Time of Emergency, Cambridge 2006.
Filar D., Na błędnym kursie. Polityka i gospodarka Polski w latach 2015–2020, Gdańsk 2020.
Foucault M., Nadzorować i karać, Warszawa 1998.
Foucault M., Porządek dyskursu, Gdańsk 2002.
Foucault M., Trzy typy władzy [w:] Współczesne teorie socjologiczne, red. L. Jasińska-Kania, L. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski, Warszawa 2006.
Hausner J., Marody M., Jakość rządzenia: Polska bliżej Unii Europejskiej?, Warszawa 2000.
Helt H., Modele demokracji, Kraków 2010.
Hudzik J.P., Teoria i historia monopolu na władzę w demokracji, „Studia Politologiczne” 2020/55.
Karwat M., Związki między koncentracją, kumulacją i monopolizacją władzy. Analiza modelowa, „Studia Politologiczne” 2020/55.
Koczanowicz L., Niedokończone polityki. Demokracja, populizm, autokracja, Kraków 2022.
Korab-Karpowicz W.J., Traktat polityczno-filozoficzny o dobrym państwie, szczęśliwym społeczeństwie i ewolucji ludzkości, Kraków 2022.
Król M., Pakuję walizkę, Warszawa 2021.
Levitsky S., Ziblatt D., Tak umierają demokracje, Łódź 2018.
Lipiec J., My – ludzie. Studia z filozofii społecznej, Kraków 2022.
Łętowska E., Zajadło J., O wygaszaniu państwa prawa, Sopot 2020.
Mill J.S., Utylitaryzm. O wolności, Warszawa 2012.
Minich D., Veto players jako koncepcja rywalizacji o władzę pomiędzy organami władzy państwowej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2018/7–8.
Monteskiusz, O duchu praw, t. 1–2 (tłumaczenie T. Boy-Żeleński, przejrzał i uzupełnił M. Szczaniecki), Warszawa 1957.
Mounk Y., Lud kontra demokracja. Dlaczego nasza wolność jest w niebezpieczeństwie i jak ją ocalić, Warszawa 2019.
Myrdal G., Przeciw nędzy na świecie: zarys światowego programu walki z nędzą, Warszawa 1975.
Pichlak M., Sytuacja autorytarna i rządy prawa. Socjologiczno-prawne wyjaśnienia kryzysu konstytucyjnego, „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 2021/1.
Raciborski J. (red.), Państwo w praktyce: style działania, Kraków 2017.
Reybrouck D., Against Elections: The Case for Democracy, London 2016.
Runciman D., Jak kończy się demokracja, Warszawa 2019.
Sadurski W., Polski kryzys konstytucyjny, Łódź 2020.
Salam R., The Relationship Between States of Emergency, Politics and The Rule of Law, „Canterbury Law Review” 2017/23.
Tsebelis G., Decision Making in Political System: Veto Players in Presidentialism, Parliamentarism, Multicameralism and Multipartyism, „British Journal of Political Science” 1996/3 (25).
Tsebelis G., Veto Players and Institutional Analisis, „Governance” 2000/13 (4).
Tsebelis G., Veto Players: How Political Institution Work, Princeton 2002.
Węgrzecki A., Ontologiczne i aksjologiczne aspekty bezpieczeństwa [w:] Bezpieczeństwo jako wartość, red. I. Pabisz-Zarębska, J. Szewczyk, Kraków 2010.
Węgrzecki J., Monopolizacja władzy kulturowej w liberalnej demokracji, „Studia Politologiczne” 2020/55.
Wievorka M., Demokracja jako sztuka walki, Warszawa 2022.
Wolny M., Szuleka M., Narzędzie w rękach władzy. Funkcjonowanie Trybunału Konstytucyjnego w latach 2016–2021, Warszawa 2021.
Zajadło J., Felietony gorszego sortu. O Trybunale Konstytucyjnym i nie tylko, Sopot 2017.
Zakaria F., Przyszłość wolności. Demokracja nieliberalna w Stanach Zjednoczonych i na świecie, Warszawa 2018.
Ziółkowski J., Socjotechniczne strategie monopolizacji władzy, „Studia Politologiczne” 2020/55.
Bartosz Kotowicz
asystent, Katedra Prawa Gospodarczego Publicznego, Wydział Prawa i Administracji, Uczelnia Łazarskiego w Warszawie; doktorant Uczelni Łazarskiego w Warszawie; członek Centrum Badań Procesu Legislacyjnego Uczelni Łazarskiego w Warszawie; doradca restrukturyzacyjny; Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1560-9938
Realizacja funkcji redystrybucyjnej państwa w czasie pandemii COVID-19. Wnioski z badań polskiego ustawodawstwa
W niniejszym artykule dokonano analizy wysiłku legislacyjnego podejmowanego przez polskiego ustawodawcę w latach 1990–2021, opartej na nowatorskiej metodzie badawczej, biorąc pod uwagę liczbę i doniosłość aktów rangi ustawowej realizujących funkcję redystrybucyjną państwa. Szczególną uwagę poświęcono badaniu ustawodawstwa w latach 2020–2021, którego celem było przeciwdziałanie skutkom kryzysu gospodarczego wywołanego pandemią COVID-19 oraz powstrzymanie wzrostu inflacji. Proces ewaluowania dotyczył odpowiedzi na pytanie, czy powodem uchwalenia ustawy była potrzeba redystrybucji dóbr na zasadzie gratyfikacji za przynależność do jakieś zbiorowości, a nie na zasadzie bezpośredniego ekwiwalentu za wykonaną pracę. Pytania badawcze dotyczyły zatem celu tworzenia ustawy, a nie jej faktycznych skutków.
Słowa kluczowe: polityka socjalna, transfery społeczne, redystrybucja dóbr, państwo opiekuńcze, proces legislacyjny, pandemia COVID-19, kryzys gospodarczy
Bartosz Kotowicz
Assistant, Department of Public Economic Law, Faculty of Law and Administration, Lazarski University in Warsaw; PhD student at the Lazarski University in Warsaw; member of the Legislative Process Research Centre of the Lazarski University in Warsaw; restructuring consultant, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1560-9938
Implementation of the state's redistributive function during the COVID-19 pandemic. Conclusions from study of Polish legislation
This article analyses the legislative effort undertaken by the Polish legislator in the years 1990-2021, based on an innovative research method, taking into account the number and importance of statutory acts implementing the redistributive function of the state. Particular attention was given to the study of the 2020-2021 legislation, which aimed to counter the effects of the economic crisis caused by the COVID-19 pandemic and to contain the rise in inflation. The evaluation process concerned the answer to the question whether the reason for the adoption of the act was the need to redistribute goods on the basis of gratification for belonging to a community, and not on the basis of a direct equivalent for the work performed. The research questions were therefore concerned with the purpose of creating the act, rather than its actual effects.
Keywords: social policy, social transfers, redistribution of wealth, welfare state, legislative process, COVID-19 pandemic, economic crisis
Bibliografia / References
Chmielnicki P., Stachura M., Metoda badań nad długookresowymi tendencjami w polityce legislacyjnej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/12.
Czarzasty J., Government accepts anti-crisis package submitted by social partners, 12.07.2009 r., https://www.eurofound.europa.eu/publications/article/2009/government-accepts-anti-crisis-package-submitted-by-social-partners.
Duszczyk M., Poland under Economic Crisis Conditions, „Perspectives on European Politics and Society” 2014/15.
Kamińska K., Kulińska‑Sadłocha E., Źródła finansowania działań antycovidowych w Polsce i Niemczech [w:] Społeczna Gospodarka Rynkowa w dobie pandemii i postpandemii, red. E. Mączyńska, P. Pysz, Warszawa 2021.
Laurent L., Politics & Policy?: Europe Freezes Its Economy in Order to Fight the Coronavirus, 16.03.2020 r., https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2020-03-16/europe-strangles-its-economy-in-order-to-fight-the-coronavirus.
Memorandum ZPP w sprawie inflacji, 15.12.2021 r., https://zpp.net.pl/memorandum-zpp-w-sprawie-inflacji/.
Męcina J., Social Dialogue in Face of Changes on the Labour Market in Poland. From Crisis to Breakthrough, Budapest–Warsaw 2017.
OECD, Global economic crisis: GDP growth [w:] Measuring Globalisation: OECD Economic Globalisation Indicators 2010, Paris 2010.
Podlasiak Z., Ekonomiczna analiza państwa, Łódź 2009.
Polakowski M., Szelewa D., Polityka społeczna koalicji PO–PSL, Friedrich-Ebert-Stiftung, Przedstawicielstwo w Polsce wspólnie z Fundacją Międzynarodowe Centrum Badań i Analiz (ICRA), 2015.
Raport o stabilności systemu finansowego czerwiec 2009 r., https://www.nbp.pl/systemfinansowy/raport_o_stabilnosci_systemu_finansowego_2009_06.pdf.
World Bank, Global Economy to Expand by 4% in 2021; Vaccine Deployment and Investment Key to Sustaining the Recovery, 5.01.2021 r., https://www.worldbank.org/en/news/press-release/2021/01/05/global-economy-to-expand-by-4-percent-in-2021-vaccine-deployment-and-investment-key-to-sustaining-the-recovery.
World Bank, The Global Economic Outlook During the COVID-19 Pandemic: A Changed World, 8.06.2020 r, https://www.worldbank.org/en/news/feature/2020/06/08/the-global-economic-outlook-during-the-covid-19-pandemic-a-changed-world.
Ewelina Gee-Milan
asystentka, Katedra Prawa i Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uczelnia Łazarskiego w Warszawie; doktorantka Uczelni Łazarskiego w Warszawie; członkini Centrum Badań Procesu Legislacyjnego Uczelni Łazarskiego w Warszawie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5052-6161
Tworzenie państwa opiekuńczego w Polsce – jakościowa i ilościowa analiza przepisów wprowadzonych przez ustawodawcę w 2021 r.
W niniejszym artykule dokonano szczegółowej analizy polskiego ustawodawstwa w roku 2021 pod kątem zagadnienia tzw. „specjalizacji sposobu działania”. Analiza została przeprowadzona w ramach Centrum Badania Procesu Legislacyjnego i oparta jest na nowatorskiej metodzie badawczej opierającej się na liczbie i doniosłości aktów prawnych rangi ustawowej. Dodatkowo w artykule ukazane zostały ogólne tendencje polskiego ustawodawcy w zakresie badanego zjawiska oraz bardziej szczegółowe wyniki z lat 2015–2020 ze względu na wyniki wyborów parlamentarnych i sprawowanie władzy w tym okresie przez jedno ugrupowane polityczne. Opracowane wyniki nie przedstawiają faktycznych skutków wprowadzenia zmian, a jedynie cel ich wprowadzenia.
Słowa kluczowe: potrzeby społeczno-gospodarcze, legislacja, analiza ustawodawstwa, analiza badań, instrumentalna rola prawa
Ewelina Gee-Milan
Assistant, Department of Civil Law and Procedure, Faculty of Law and Administration, Lazarski University in Warsaw; PhD student at the Lazarski University in Warsaw; member of the Legislative Process Research Centre of the Lazarski University in Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5052-6161
Creating a welfare state in Poland – qualitative and quantitative analysis of the legislation introduced by the legislature in 2021
This article provides a detailed analysis of the Polish legislation in 2021 in terms of the issue of the so-called "specialisation of the mode of action". The analysis was conducted within the framework of the Legislative Process Research Centre and is based on an innovative research method built around the number and significance of legal acts of statutory rank. In addition, the article shows the general tendencies of the Polish legislator with regard to the studied phenomenon as well as more detailed results from 2015-2020 on account of the results of the parliamentary elections and the exercise of power in this period by one political grouping. The produced results do not present the actual effects of the changes, but only the purpose of their introduction.
Keywords: socio-economic needs, legislation, legislation analysis, research analysis, instrumental role of law
Bibliografia / References
25 lat realizacji norm Konstytucji za pomocą ustaw, Raport z badań, https://www.lazarski.pl/pl/nauka-i-badania/instytuty/wydzial-prawa-i-administracji/centrum-badan-procesu-legislacyjnego/.
Reakcja polskiego ustawodawcy na pandemię SARS-CoV-2. Ostateczny raport z badań, https://www.lazarski.pl/fileadmin/user_upload/dokumenty/instytuty/CBPL_Raport_z_badan_nt._legislacji_2020..pdf.
Magdalena Malinowska-Wójcicka
doktor nauk prawnych, kierownik studiów podyplomowych Legislacja w Praktyce, Centrum Kształcenia Podyplomowego, pracownik Centrum Badań Legislacji, Uczelnia Łazarskiego w Warszawie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1757-3935
Przeciwdziałanie skutkom gospodarczym lockdownu gospodarki
W okresie od marca 2020 r. do końca grudnia 2021 r. polski ustawodawca uchwalił 26 ustawy związane ze zwalczaniem lub zapobieganiem COVID-19. Akty te można podzielić na trzy grupy: pierwsza z nich dotyczy aspektów funkcjonowania systemu ochrony zdrowia w tym okresie i walki z rozprzestrzenianiem się epidemii; druga związana jest z zapewnieniem funkcjonowania państwa i zapobieganiem negatywnym skutkom społecznym epidemii; a trzecia z przeciwdziałaniem skutkom ekonomicznym w gospodarce. Artykuł poświęcony jest analizie wsparcia udzielonego przedsiębiorcom w tym okresie, w szczególności odpowiedzi na dwa główne pytania: czy interwencja państwa rzeczywiście zminimalizowała ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej w tym okresie oraz czy udzielona pomoc obniżyła koszty prowadzenia tej działalności.
Słowa kluczowe: COVID-19, pomoc publiczna, działalność gospodarcza
dr Magdalena Malinowska-Wójcicka
Head of the postgraduate studies Legislation in Practice – Centre for Postgraduate Education, employee of the Legislative Process Research Centre, Lazarski University in Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1757-3935
Countering the economic impact of a lockdown
Between March 2020 and the end of December 2021, the Polish legislator passed 26 acts related to combating or preventing COVID-19. These acts can be divided into three groups: the first concerns aspects of the functioning of the Polish health care system during this period and the fight against the spread of the epidemic; the second is related to ensuring the functioning of the state and preventing negative social effects of the epidemic; and the third is related to counteracting negative economic effects. The article is focused on analysing the support provided to entrepreneurs during this period, and in particular on answering two main questions: whether state intervention actually minimised the risks of running a business during this period and whether the aid provided reduced the costs of running a business.
Keywords: COVID-19, state aid, economic activity
Bibliografia / References
Chmielnicki P., Dybała A., Stachura M., Reguły działania człowieka gospodarującego w społeczeństwie jako źródło norm, Warszawa 2010.
Chmielnicki P. [w:] P. Chmielnicki (red.), A. Dybała, M. Stachura, Activity rules of economic man in society as the source of legal norms, Warszawa 2010.
https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/coronavirus-response/jobs-and-economy-during-coronavirus-pandemic/state-aid-cases_pl#pastwa-czonkowskie.
OECD, Supporting people and companies to deal with the Covid-19 virus: Options for an immediate employment and social-policy response, ELS Policy Brief on the Policy Response to the Covid-19 Crisis, OECD, 27.04.2020 r., http://oe.cd/covid19briefsocia.
Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (Organisation for Economic Co-operation and Development), http://oecd.org.
Karol Strzała
magister prawa, MBA, LL.M., Katedra Finansów i Bankowości, Wydział Ekonomii i Zarządzania, Uczelnia Łazarskiego w Warszawie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7883-0771
Polityka legislacyjna ustawodawcy polskiego w aspekcie generowania wydatków na cele publiczne w czasach kryzysu
Celem artykułu jest ukazanie tendencji polityki legislacyjnej ustawodawcy polskiego w aspekcie generowania aktów prawnych zwiększających bądź zmniejszających szeroko pojęte koszty funkcjonowania państwa w dobie kryzysu COVID-19. W pracy dokonano dokładnej analizy wszystkich aktów prawnych wydanych od czasu wybuchu pandemii koronawirusa. W artykule ukazano, jak kształtowały się trendy legislacji polskiej obciążającej budżet finansów publicznych w dobie kryzysu.
Słowa kluczowe: wydatki publiczne, budżet, polityka fiskalna, legislacja, deficyt, COVID-19
mgr Karol Strzała
MBA, LL.M., Department of Finance and Banking, Faculty of Economics and Management, Lazarski University in Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7883-0771
Polish legislative policy on generating public expenditure in times of crisis
The aim of this article is to analyse Polish legislative policy trends in the aspect of generating legal acts that increase or decrease public expenditure during the COVID-19 crisis. The paper analyses in detail all the legal acts issued since the outbreak of the COVID-19 pandemic. The article shows how the trends of Polish legislation burdening the budget of public finances were shaped during the crisis.
Keywords: public expenditure, budget, fiscal policy, legislation, deficit, COVID-19
Bibliografia / References
Alińska A., Antykryzysowa polityka fiskalna – cele, uwarunkowania i instrumenty, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio H – Oeconomia” 2016/1 (50).
Barro R.J., On the determination of the public debt, „Journal of Political Economy” 1979/5 (87).
Borodo A., Finanse publiczne. Zagadnienia ustrojowe i prawne, Warszawa 2019.
Chmielnicki P., Stachura M., Metoda badań nad długookresowymi tendencjami w polityce legislacyjnej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/12.
Coccia M., What are the likely interactions among innovation, government debt, and employment?, „Innovation: The European Journal of Social Science Research” 2013/4 (26).
Domar E., The burden of the debt and the national income, „The American Economic Review” 1944/4 (34).
Eschenbach F., Schuknecht L., Budgetary Risks from Real Estate and Stock Markets, „Economic Policy” 2004/7.
Fajferek A., Polityka ekonomiczna, Kraków 1999.
International Monetary Fund (IMF), Fiscal Monitor: Policies for the Recovery, Washington, October 2020.
Kornobis-Romanowska D. (red.), Prawo rynku wewnętrznego. System Prawa Unii Europejskiej, Warszawa 2020.
OECD, Tax and Fiscal Policy in Response to the Coronavirus Crisis: Strengthening Confidence and Resilience, Paris 2020, https://read.oecd-ilibrary.org/view/?ref=128_128575-o6raktc0aa&title=Tax-and-Fiscal-Policy-in-Response-to-the-Coronavirus-Crisis.
Pustoła M., Instrumenty zarządzania finansami publicznymi, Warszawa 2015.
Raczkowski K., Bezpieczeństwo finansowe [w:] Ekonomika bezpieczeństwa państwa w zarysie, red. J. Płaczek, Warszawa 2014.
Żyżyński J., Budżet i polityka podatkowa. Wybrane zagadnienia, Warszawa 2009.
Bartłomiej Opaliński
doktor nauk prawnych, Katedra Prawa Administracyjnego, Konstytucyjnego i Prawa Pracy, Uczelnia Łazarskiego w Warszawie; Pełnomocnik Dziekana Wydziału Prawa i Administracji ds. aplikacji prawniczych, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6117-3971
Wspieranie podmiotów o dużym potencjale ekonomicznym w ustawodawstwie polskim z lat 1990–2021
Tekst dotyczy zagadnienia wspierania podmiotów mających duży potencjał ekonomiczny w ustawodawstwie polskim z lat 1990–2021. Celem autora było dokonanie weryfikacji tego, czy i w jakiej skali do obowiązujących rozwiązań prawnych określanych w ustawach wprowadzane są mechanizmy sprzyjające interesom podmiotów o dużym potencjale ekonomicznym. Poddano analizie dualistyczną możliwość wpływu ustawodawcy na gospodarkę poprzez wprowadzanie instrumentów legislacyjnych tworzących sytuację zgodną z tezą, jak również stanowiących antytezę wzmocnienia dominacji ekonomicznej. Chcąc zobrazować dostrzeżone tendencje, analizie poddano przykłady ustaw budujących tendencję w zakresie wzmocnienia dominacji ekonomicznej w latach 2014–2021.
Słowa kluczowe: przedsiębiorca, działalność gospodarcza, potencjał ekonomiczny, dominacja ekonomiczna, monopolizacja, pozycja dominująca
dr Bartłomiej Opaliński
Department of Administrative, Constitutional and Labour Law, Lazarski University in Warsaw; Representative of the Dean of the Faculty of Law and Administration for law apprenticeships, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6117-3971
Support for entities with high economic potential in Polish legislation from 1990-2021
The text deals with the issue of supporting entities with great economic potential in the Polish legislation of 1990-2021. The author's aim was to verify whether and on what scale mechanisms favouring the interests of entities with high economic potential are introduced to the applicable legal solutions specified in acts. The article analyses the dualistic possibility of the legislator's influence on the economy by introducing legislative instruments creating a situation consistent with the thesis, as well as constituting the antithesis of strengthening economic dominance. In order to illustrate the observed trends, examples of laws building the trend of strengthening economic dominance in the years 2014-2021 were analysed.
Keywords: entrepreneur, economic activity, economic potential, economic dominance, monopolisation, dominant position
Bibliografia / References
Bylok F., Sikora J., Sztumska B., Wybrane elementy socjologii rynku, Częstochowa 2005.
Chotkowski J., Rynek jako podstawowa instytucja gospodarki – pojęcie, struktury, efektywność, „Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej” 2013/101.
Dudek A., Historia polityczna Polski 1989 – 2012, Kraków 2013.
Gardawski J., Gilejko L., Siewierski J., Towalski R., Socjologia gospodarki, Warszawa 2008.
Krzykała F., Wstęp do socjologii gospodarczej, Poznań 2007.
Moszyński M., Model Społecznej Gospodarki Rynkowej z perspektywy rynku pracy w Niemczech i w Polsce – elementy analizy komparatywnej [w:] Społeczna Gospodarka Rynkowa: Polska i integracja europejska, red. E. Mączyńska, P. Pysz, Warszawa 2018.
Stankiewicz W., Ekonomika instytucjonalna. Narodziny i rozwój, Warszawa 2012.
Weber M., Gospodarka i społeczeństwo, Warszawa 2002.
Magdalena Malinowska-Wójcicka
doktor nauk prawnych, kierownik studiów podyplomowych Legislacja w Praktyce, Centrum Kształcenia Podyplomowego, pracownik Centrum Badań Legislacji, Uczelnia Łazarskiego w Warszawie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1757-3935
Komplikacja systemu prawnego a specustawy
Celem publikacji jest analiza i ocena następującego zagadnienia: czy i w jakim stopniu wprowadzone przez polskiego ustawodawcę regulacje przyczyniły się do uproszczenia albo komplikacji systemu prawnego, w kontekście coraz częściej wprowadzanych specustaw. Przedstawione w artykule wyniki badań są częścią szerszego projektu badawczego, którego celem jest analiza długookresowych tendencji w polskiej legislacji. Projekt prowadzony jest w Uczelni Łazarskiego przez zespół badaczy z różnych ośrodków akademickich z wykształceniem prawniczym i ekonomicznym. W procesie zbierania danych wykorzystano innowacyjną metodę badawczą bazującą na założeniu, że tworzenie prawa podlega takim samym tendencją długookresowym, co każdy inny towar, czyli prawu podaży i popytu. Na potrzeby badania sformułowano 10 pytań badawczych dotyczących tendencji legislacyjnych. Samo badanie było procesem dwuetapowym: w pierwszym badacze zbierali dane, w drugim dokonywali ich analizy. W publikacji przedstawiono ogólne wyniki badań dotyczących zagadnienia 10 – komplikacja systemu, a następnie dokonano analizy i oceny tych ustaw, w których wystąpiło badane zjawisko komplikacji systemu prawnego i jednocześnie ustawy te należały do grupy specustaw. Należy bowiem zauważyć, że cechą obowiązujących specustaw jest uwolnienie się adresatów norm prawnych (organów państwa) z obowiązujących procedur przewidzianych w dotychczasowych przepisach, a więc z założenia oddziaływają one na komplikację systemu prawnego. Końcowym elementem artykułu jest przedstawienie największej specustawy z obowiązujących w polskich porządku prawnym i jej licznych nowelizacji, czyli ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.
Słowa kluczowe: komplikacja systemu, specustawa, COVID-19, legislacja
dr Magdalena Malinowska-Wójcicka
Head of the postgraduate studies Legislation in Practice – Centre for Postgraduate Education, employee of the Legislative Process Research Centre, Lazarski University in Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1757-3935
Complication of the legal system and special laws
The aim of the publication is to analyse and evaluate the following issue: whether and to what extent regulations introduced by the Polish legislator have contributed to simplifying or complicating the legal system, in the context of more and more frequently introduced special laws. The research results presented in the article are part of a broader research project aimed at analysing long-term trends in Polish legislation. The project is conducted at the Lazarski University in Warsaw by a team of researchers from various academic institutions with legal and economic backgrounds. In the process of data collection, an innovative research method was used based on the assumption that law-making is subject to the same long-term tendencies as any other commodity, namely the law of supply and demand. For the purpose of the study, 10 research questions on legislative trends were formulated. The study itself was a two-stage process: in the first stage the researchers collected data, and in the second stage they analysed the data. The publication presents the general results of research question 10 – complication of the system, and subsequently it analyses and evaluates those laws in which the studied phenomenon of complication of the legal system occurred and, at the same time, these laws being special laws. It should be noted that a feature of special laws is the exemption of the addressees of legal norms (state authorities) from the binding procedures provided for in existing laws, and thus by definition they affect the complexity of the legal system. The final element of the article is the presentation of the biggest special law in the Polish legal order and its numerous amendments, i.e. the Act on special solutions related to the prevention, counteracting and combating of COVID-19, other infectious diseases and emergencies caused by them.
Keywords: complication of the system, special law, COVID-19, legislation
Bibliografia / References
Biernat T., Stabilność prawa w kontekście wartości, instytucji i funkcjonowania systemu prawnego, Kraków 2016.
Chmielnicki P., Geneza specustaw – przykład naturalnej specjalizacji kompletów normatywnych, czy promocji interesów podmiotów dominujących? [w:] Specustawy inwestycyjno-budowlane, red. T. Bąkowski, Gdańsk 2020.
Chmielnicki P., Tworzenie instytucji gospodarki a ustawodawstwo polskie, Warszawa 2015.
Jędrzejczyk A., Koronawirus. Błąd logiczny w przepisach o rękawiczkach w sklepach. A rękawiczek brakuje. RPO pisze do premiera, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/koronawirus-rekawiczki-w-sklepach-blad-lub.
Starzewski Ł., Koronawirus. Jak państwo powinno pomagać przedsiębiorcom. RPO do wicepremier Jadwigi Emilewicz, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/koronowirus-jak-panstwo-ma-pomagac-przedsiebiorcom-rpo-do-jadwigi-emilewicz.
Starzewski Ł., Koronawirus. MZ: sklepy mogą wybrać, czy zapewnić klientom jednorazowe rękawiczki, czy środki dezynfekcji rąk, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/koronawirus-mz-sklepy-mog%C4%85-wybra%C4%87-czy-zapewni%C4%87-klientom-jednorazowe-r%C4%99kawiczki-czy-%C5%9Brodki.
Starzewski Ł., Ograniczenia praw osób niezaszczepionych mogą być wprowadzane tylko na drodze ustawowej. RPO do premiera. Negatywna odpowiedź MZ, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/ograniczenia-praw-osob-niezaszczepionych-moga-byc-wprowadzane-tylko-na-drodze-ustawowej-rpo.
Starzewski Ł., Koronawirus. Ponowna interwencja Rzecznika na rzecz przedsiębiorców, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/koronawirus-ponowna-interwencja%C2%A0-rpo-na-rzecz-przedsiebiorcow.
Starzewski Ł., Koronawirus. Przepisy o rękawiczkach w sklepach wciąż niejasne, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/koronawirus-rpo-przepisy-o-rekawiczkach-w-sklepach-wciaz-niejasne.
Zaliwski Ł., „Specustawy” w prawodawstwie polskim – zjawisko incydentalne czy stałe?, „Zeszyty Naukowe PWSZ im. Witelona w Legnicy” 2018/27 (2).
Izabela Jankowska-Prochot
doktor nauk politycznych, adiunkt, Wyższa Szkoła Bankowa w Warszawie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7252-2623
Modyfikacja prawnokarnego modelu zwalczania przestępstwa stalkingu
Przedmiotem rozważań w niniejszym artykule jest ewolucja przestępstwa stalkingu, stypizowanego w art. 190 a k.k. Autorka koncentruje się też na skutkach wejścia w życie ustawy z 31.03.2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw i jej wpływu na kształt konstrukcji ustawowej przestępstwa stalkingu. W pracy została wykorzystana metoda badawcza kompletu normatywnego.
Słowa kluczowe: stalking, uporczywe nękanie, nowelizacja, przykładowe czynności sprawcze, poczucie zagrożenia, przemoc
dr Izabela Jankowska-Prochot
Assistant Professor at the WSB University in Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7252-2623
Modification of the criminal law model of combating the crime of stalking
The subject of consideration in this article is the evolution of the crime of stalking, stipulated in Article 190a of the Polish Penal Code. The author also focuses on the consequences of the entry into force of the Act of 31.03.2020 on the amendment to the Act on special solutions related to the prevention, counteracting and combating of COVID-19, other infectious diseases and emergencies caused by them and certain other acts, and its impact on the shape of the statutory construction of the crime of stalking. The normative set research method was used in the study.
Keywords: stalking, persistent harassment, amendment, exemplary perpetrator acts, feeling of threat, violence
Bibliografia / References
Budyn-Kulik M., Kodeks karny. Komentarz do zmian wprowadzonych ustawą z dnia 25 lutego 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny Dz.U. z 2011 r. Nr 72 poz. 381, LEX nr 111327.
Cyrklaff-Gorczyca M., Cyberstalking jako forma przemocy z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych, https://repozytorium.umk.pl/handle/item/5488.
Czuba B., Dziedziech M., Cyberbullying – współczesny wymiar przemocy, „Studia Bezpieczeństwa Narodowego” 2017/12.
Filar M. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, Warszawa 2012.
Finch E., Stalking the Perfect Stalking Law. An Evaluation of the Efficacy of the Protection from Harassment Act 1997, „Criminal Law Review” September 2002.
Garstka K., Przygucki P., Stalking jako przestępstwo – nowelizacja polskiego kodeksu karnego a doświadczenia prawodawstwa angielskiego, „Wiedza Prawnicza” 2011/2.
Golonka A., Uporczywe nękanie jako nowy typ czynu zabronionego, „Państwo i Prawo” 2012/1.
Hołyst B., Psychologia kryminalistyczna, Warszawa 2004.
Jachimowicz M., Przestępstwo stalkingu w świetle noweli do kodeksu karnego, „Prokuratura i Prawo” 2008/10.
Knap A., Toksyczne znajomości, https://www.repozytorium.uni.wroc.pl.
Korkodeilou J., Stalking Victims, Victims of Sexual Violence and Criminal Justice System Responses: Is there a Difference or Just ‘Business as Usual’?, „British Journal of Criminology” 2016/56.
Kosińska J., Prawnokarna problematyka stalkingu, „Prokuratura i Prawo” 2008/10.
Lanteigne N., Schell B.H., Stalking, Harassment, and Murder in the Workplace: Guidelines for Protection and Prevention, London 2000.
Longman Dictionary of Contemporary English, Essex 2009.
Marek K., Przestępstwo uporczywego nękania (stalkingu) w świetle nowelizacji Kodeksu karnego z 31 marca 2020 r., „UWM Studia Prawnoustrojowe” 2020/50.
Morris S., Anderson S., Murray L., Stalking and Harassment in Scotland, Edinburgh 2002.
Mrozek J., Golińska-Konecko M., Przestępstwo stalkingu wobec osób powszechnie znanych, „Media, Kultura, Komunikacja Społeczna” 2015/11 (2).
Mullen P.E., Pathé M., Stalking, „Crime and Justice” 2002/29.
Nowicka I., Zjawisko stalkingu w kontekście resocjalizacji penitencjarnej. Kilka uwag, „Humanistyczne Zeszyty Naukowe – Prawa Człowieka” 2017/1.
Purcell R., Pathé M., Mullen P.E., Editorial: When do Repeated Intrusions become Stalking?, „Journal of Forensic Psychiatry and Psychology” 2004/14 (4).
Romańczuk-Grącka M., Polityczno-kryminalne aspekty stalkingu w Polsce, „Studia Prawnoustrojowe” 2011/13.
Sheridan L., Davies G., Boon J., The Course and Nature of Stalking: A Victim Perspective, „The Howard Journal” 2001/40.
Sobczak J., Kakareko K., Nękanie w Internecie [w:] Stalking, red. M. Mozgawa, Warszawa 2018.
Tomaszek K., Stalker — psychologiczna charakterystyka sprawców przestępstw „uporczywego nękania” [w:] O. Gorbaniuk, B. Kostrubiec-Wojtachnio, D. Musiał, M. Wiechetek (red.), Studia z Psychologii w KUL, t. 18, Lublin 2012.
Woźniakowska-Fajst D., Prawne możliwości walki ze zjawiskiem stalkingu — czy w prawie polskim potrzebna jest penalizacja prześladowania?, „Archiwum Kryminologii” 2009/31.
Paweł Borecki
doktor habilitowany nauk prawnych, Zakład Prawa Wyznaniowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1921-8291
Zasada współdziałania państwa ze związkami wyznaniowymi i jej wyraz we współczesnym konstytucjonalizmie europejskim
Zasada współdziałania państwa i związków wyznaniowych ma bogatą, pozytywna treść. Jej jurydyzacja formalnie wyklucza nadanie stosunkom wyznaniowym charakteru antagonistycznego – wrogiego. Omawiana zasada może jednak służyć jako parawan dla konfesjonalizacji państwa lub politycznej instrumentalizacji wspólnot religijnych. Najpełniej zasada współdziałania może się urzeczywistnić w demokratycznym, pluralistycznym państwie wolnościowym. Trudno sobie wyobrazić jej egzekucję za pomocą przymusu administracyjnego. W praktyce analizowana zasada jest jurydyzowana zarówno w państwach wyznaniowych, jak i w państwach akonfesyjnych. We współczesnej Europie nie jest ona często wyrażana wprost w konstytucjach. Obecność zasady współdziałania państwa i Kościoła (związków wyznaniowych) w ustawach zasadniczych niektórych państw należy zwłaszcza tłumaczyć oddziaływaniem nauczania społecznego Soboru Watykańskiego II. W nowożytnej doktrynie społecznej papiestwa do tej zasady jako pierwszy nawiązał Leon XIII. Pod wpływem katolickiej nauki społecznej zasada współdziałania państwa i związków wyznaniowych (Kościoła) została zamieszczona m.in. w Konstytucji RP z 1997 r. oraz w polskim konkordacie z 1993 r. W polskim ustawodawstwie tytułowa zasada jest obecna już od pierwszej połowy lat osiemdziesiątych dwudziestego wieku. Zasada współdziałania zasługuje na względną, ale niebezdyskusyjną, aprobatę. W przypadku jej jurydyzacji powinna mieć ona charakter fakultatywny. Należy także ponadto możliwie skonkretyzować cele i przedmiot współdziałania oraz odnieść omawianą zasadę do wszystkich związków wyznaniowych działających w danym państwie.
Słowa kluczowe: współdziałanie, Konstytucja RP, konkordat, separacja skoordynowana, Kościół Katolicki
dr hab. Paweł Borecki
Department of Religious Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1921-8291
The principle of cooperation between the state and religious associations and its expression in contemporary European constitutionalism
The principle of cooperation between the state and religious associations has a rich, positive content. Its juridisation formally excludes the antagonistic and hostile nature of religious relations. This principle can, however, serve as a screen for the confessionalisation of the state or the political instrumentalisation of religious communities. The principle of cooperation can be most fully realised in a democratic, pluralistic free state. Its enforcement by means of administrative coercion is difficult to imagine. In practice, the analysed principle is juridised both in confessional and aconfessional states. In contemporary Europe, it is often not explicitly expressed in constitutions. The presence of the principle of cooperation between the state and the Church (religious associations) in the basic laws of some states is to be explained in particular by the influence of the social teaching of the Second Vatican Council. Leo XIII was the first to refer to this principle in the modern social doctrine of the papacy. Under the influence of the Catholic social teaching, the principle of cooperation between the state and religious associations (the Church) was included, among others, in the Constitution of the Republic of Poland of 1997 and in the Polish Concordat of 1993. This principle has been present in Polish legislation since the first half of the 1980s. The principle of cooperation deserves relative, but not unquestionable, approval. In the event of its juridisation, it should be of an optional nature. Moreover, the aims and subject matter of cooperation should be made as specific as possible and the discussed principle should be applied to all religious associations operating in a given country.
Keywords: cooperation, the Constitution of the Republic of Poland, Concordat, coordinated separation, the Catholic Church
Bibliografia / References
Babula M., Współczesny Kościół państwowy w Republice Islandii, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2021/13.
Bielecki M. (red.), Bilateralizm w stosunkach państwowo-kościelnych, Lublin 2011.
Biliński K., Żmuda M., Nauka społeczna Kościoła Katolickiego od Leona XIII do Jana Pawła II. Wybór tekstów źródłowych, Toruń 1994.
Bobiński M. (tłum.), Zubik M. (wstęp), Konstytucja Księstwa Andory, Warszawa 2014.
Borecki P., Geneza modelu stosunków państwo – kościół w Konstytucji RP, Warszawa 2008.
Borecki P., Zasada niezależności i autonomii Kościoła i państwa w pracach nad Konstytucją RP z 1997 r. [w:] Człowiek – Państwo – Kościół. Księga Jubileuszowa dedykowana Księdzu Profesorowi Arturowi Mezglewskiemu, red. P. Sobczyk, P. Steczkowski, Lublin 2020.
Brzozowski W., Konstytucyjne ramy stosunków państwo-kościół w Hiszpanii na przestrzeni XX wieku [w:] Francuska ustawa z 9 grudnia 1905 r. o rozdziale kościołów i państwa z perspektywy stu lat, red. M. Pietrzak, Warszawa 2007.
Cosma A. (tłum.), Brodziński W. (wstęp), Konstytucja Rumunii z 21 listopada 1991 r., Warszawa 1996.
Dubisz St. (red. nauk.), Wielki Słownik Języka Polskiego PWN, u – ż, Warszawa 2018.
Garlicki L., Wolność sumienia i wyznania w orzecznictwie konstytucyjnym – status wspólnot wyznaniowych, „Biuletyn Trybunału Konstytucyjnego” 1999 nr specjalny.
Góra S., Góra D., Relacje państwo Kościół katolicki oraz przemiany kulturowe na współczesnej Malcie – zasady a rzeczywistość, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2021/13.
Grabowski R. (tłum.), Grabowska S. (wstęp), Konstytucja Księstwa Liechtensteinu, Warszawa 2013.
Hemperek P., Współpraca między Kościołem a państwem, „Kościół i Prawo” 1985/4.
Horodyska D. (tłum.), Lloha E. (tłum.), Milanowski Wł. (wstęp), Konstytucja Republiki Albanii uchwalona 21 października 1998 r., Warszawa 2001.
Krukowski J., Część II. Teraźniejszość: Konkordat między Stolicą Apostolska a Rzecząpospolitą Polską 1993 – 1998 [w:] Konkordaty Polskie. Historia i teraźniejszość, red. J. Krukowski, Lublin 2019.
Krukowski J., Konkordat polski. Znaczenie i realizacja, Lublin 1999.
Krukowski J., Konstytucyjna zasada współdziałania między państwem a kościołem dla dobra człowieka i dobra wspólnego [w:] Kościoły i inne związki wyznaniowe w służbie dobru wspólnemu, red. W. Uruszczak, K. Krzysztofek, M. Mikuła, Kraków 2014.
Makowski J., Kościół w czasach dobrej zmiany, Łódź 2021.
Małajny R.M., Regulacja kwestii konfesyjnych w Konstytucji III RP (refleksje krytyczne) [w:] Ze sztandarem prawa przez świat. Księga dedykowana Profesorowi Wieńczysławowi Józefowi Wagnerowi von Igelgrund z okazji 85-lecia urodzin, red. R. Tokarczyk, K. Motyka, Kraków 2002.
Mezglewski A., Misztal H., Stanisz P., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2011.
Mołdowa T. (tłum. i wstęp), Konstytucja Hiszpanii z 27 grudnia 1978 r., Warszawa 1993.
Osiński J. (tłum. i wstęp), Konstytucja Republiki Islandii, Warszawa 2009.
Pietrzak M., Demokratyczne, świeckie państwo prawne, Warszawa 1999.
Pietrzak M., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2013.
Snopek J., Sadecki A. (wstęp), Ustawa Zasadnicza Węgier, Warszawa 2015.
Sobczyk P., Dobro wspólne jako cel współdziałania państwa z kościołami i innymi związkami wyznaniowymi, „Kościół i Prawo” 2015/4 (1).
Sobczyk P., Kościół a wspólnoty polityczne, Warszawa 2005.
Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań bdw.
Steczkowski P., Konstytucyjna zasada współdziałania państwa i Kościoła w kontekście interpretacji zasad poszanowania godności osoby ludzkiej i dobra wspólnego, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2008/11.
Szymanek, Klauzule wyznaniowe w Konstytucji RP, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2005/8.
Wójcik T.M. (tłum.), Garliccy A. i L. (wstęp), Konstytucja Republiki Chorwacji z 22 grudnia 1990 r., Warszawa 1995.
Zdaniuk B. (wstęp i tłum.), Konstytucja Republiki Mołdawii, Warszawa 1994.
Tomasz Lorenc
absolwent Wydziału Prawa i Administracji, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1957-3733
Pełnomocnik ochrony w świetle ustawy o ochronie informacji niejawnych
Pełnomocnik ochrony jest kluczowym elementem w systemie ochrony informacji niejawnych. Na nim bowiem ciąży obowiązek zapewnienia ochrony informacji niejawnych w jednostce, poprzez realizację zadań związanych z bezpieczeństwem fizycznym, bezpieczeństwem osobowym, bezpieczeństwem teleinformatycznym oraz ich kontrolą. W ramach tych zadań opracowuje dokumentację regulującą funkcjonowanie całego systemu ochrony, wydziela strefy ochronne i kancelarię tajną, oszacowuje i zarządza ryzykiem bezpieczeństwa czy zapewnia ochronę systemom teleinformatycznym. Pełnomocnik ochrony przeprowadza również procedurę sprawdzającą w stosunku do pracowników jednostki czy też dokonuje okresowych przeglądów materiałów zawierających informacje niejawne. Również wymogi formalne, jakie musi spełnić kandydat na pełnomocnika ochrony, poszerzona procedura sprawdzająca przeprowadzona w celu wydania poświadczenia bezpieczeństwa, wskazuje na jego ogromne znaczenie w zapewnieniu bezpieczeństwa informacjom, których nieuprawnione ujawnienie spowodowałoby lub mogłoby spowodować szkody dla Rzeczpospolitej Polskiej albo byłoby z punktu widzenia jej interesów niekorzystne. Od pełnomocnika ochrony w znacznej mierze zależy wyważenie pomiędzy nadaniem informacjom klauzuli informacji niejawnych a zapewnieniem konstytucyjnego prawa do dostępu do informacji publicznej.
Słowa kluczowe: pełnomocnik ochrony, bezpieczeństwo osobowe, poświadczenie bezpieczeństwa, procedura sprawdzająca, czynności kontrolne, ochrona systemów teleinformatycznych, zarządzanie ryzykiem bezpieczeństwa
Tomasz Lorenc
Graduate of the Faculty of Law and Administration, Maria Curie-Skłodowska University in Lublin, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1957-3733
Security officer in the light of the Act on the protection of classified information
A security officer is a key element in a classified information protection system, given that the security officer is obliged to protect classified information within an enterprise by performing assignments related to physical security, personal security, ICT security and monitoring thereof. As part of these tasks, the security officer prepares documentation regulating the functioning of the entire security system, identifies protection zones and a secret office, assesses and manages the security risk, and ensures protection of ICT systems. The security officer also carries out the security clearance procedure with respect to the entity’s employees and performs periodic reviews of materials containing classified information. The formal requirements to be fulfilled by a candidate for a security officer and the extended security clearance procedure indicate a security officer's great importance in ensuring information security, the unauthorised disclosure of which would or could cause damage to the Republic of Poland or would be disadvantageous from the point of view of its interests. It is largely up to the security officer to strike a balance between classifying information as classified information and ensuring the constitutional right of access to public information.
Keywords: security officer, personal security, security clearance, clearance procedure, monitoring activities, protection of ICT systems, security risk management
Bibliografia / References
Anzel M., Przykładowa dokumentacja pełnomocnika ochrony w świetle ustawy o ochronie informacji niejawnych, Poznań 2012.
Gołębiowski T., Zmiany w zakresie bezpieczeństwa osobowego, wprowadzone nową ustawą o ochronie informacji niejawnych [w:] Ochrona informacji niejawnych. Poradnik praktyczny, Warszawa 2011.
Hoc S., Ustawa o ochronie informacji niejawnych. Komentarz, Warszawa 2010.
Iwaszko B., Ochrona informacji niejawnych w praktyce, Wrocław 2012.
M. Jabłoński, T. Radziszewski, Bezpieczeństwo fizyczne i teleinformatyczne informacji niejawnych, Wrocław 2013.
Peers S., National Security and European Law, „Yearbook of European Law” 1996/1.
Radziszewska B., Kuśnierz E., Uprawnienia i obowiązki kierownika jednostki oraz pełnomocnika ochrony w świetle ustawy o ochronie informacji niejawnych, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 2011/4.
Stankowska I., Ustawa o ochronie informacji niejawnych. Komentarz, Warszawa 2011.
Szałowski R., Informacje niejawne, Zagadnienia prawnoadministracyjne, Częstochowa 2015.
Szewc T., Ochrona informacji niejawnych. Komentarz, Warszawa 2007.
Telec Z., Bezpieczeństwo systemów informatycznych, „Acta Securitatea” 2011/1.
Thiem P., Pełnomocnik ochrony – pracownik czy zleceniobiorca [w:] Ochrona informacji niejawnych, biznesowych i danych osobowych, red. M. Gajos, Katowice 2011.Wild M. [w:] Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Ireneusz Kraś
profesor doktor habilitowany nauk społecznych, kierownik Zakładu Zarządzania i Polityk Publicznych, Instytut Stosunków Międzynarodowych i Polityk Publicznych, Wydział Prawa i Nauk Społecznych, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8023-6149
Rozwiązania regulacyjne w zakresie zastosowania buforów kapitałowych i ich wykorzystanie w dobie pandemii
Artykuł poświęcony jest buforom kapitałowym jako instrumentom nadzoru makroostrożnościowego. Celem artykułu jest przedstawienie regulacji dotyczących buforów kapitałowych oraz ich wykorzystanie przez organy nadzoru podczas pandemii. Opracowanie przedstawia przyczyny i cel wprowadzenia pakietu CRDIV/CRR. Charakteryzuje jego podstawowe założenia oraz wskazuje, za pomocą jakiego mechanizmu został on wprowadzony do unijnego porządku prawnego. W dalszej części artykułu przedstawione są rozwiązania regulacyjne dotyczące buforów kapitałowych wprowadzonych przez dyrektywę CRDIV. Końcowa część artykułu poświęcona jest wykorzystaniu buforów przez nadzór makroostrożnościowy dla stabilizowania systemu finansowego w odpowiedzi na kryzys spowodowany pandemią. Zakończenie zawiera argumenty popierające wskazaną we wstępie hipotezę.
Słowa kluczowe: instytucje administracji gospodarczej, nadzór makroostrożnościowy, regulacje systemu finansowego, pandemia, kryzys
prof. dr hab. Ireneusz Kraś
Head of the Department of Governance and Public Policies, Institute of International Relations and Public Policies, Faculty of Law and Social Sciences, Jan Kochanowski University in Kielce, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8023-6149
Regulatory solutions for the application of capital buffers and their use in the time of a pandemic
The article is devoted to capital buffers as instruments of macroprudential supervision. The aim of this article is to present the regulations on capital buffers and their use by regulators during a pandemic. The study presents the reasons for and purpose of introducing the CRD IV/CRR package. It characterises its basic assumptions and indicates the mechanism by which it was introduced into the EU legal order. The following part of the article presents the regulatory solutions for the capital buffers introduced by the CRD IV Directive. The final part of the article focuses on the use of buffers by macroprudential supervision to stabilise the financial system in response to the crisis caused by the pandemic. The conclusion contains arguments supporting the hypothesis indicated in the introduction.
Keywords: institutions of economic administration, macroprudential supervision, financial system regulation, pandemic, crisis
Bibliografia / References
Basel Committee on Banking Supervision, Basel III: A global regulatory framework for more resilient banks and banking systems, Basel, grudzień 2010.
Basel Committee on Banking Supervision, Guidance for national authorities operating the countercyclical capital buffer, Basel, grudzień 2010.
Borio C., Zhu H., Capital regulation, risk-taking and monetary policy: a missing link in the transmission mechanism?, „BIS Working Papers” 2008/268.
Brzozowski M., CRD IV, CRR – instrumenty makroostrożnościowe, Departament Systemu Finansowego, Warszawa 2014.
Brzozowski M., CRD IV, CRR – instrumenty makroostrożnościowe, Departament Systemu Finansowego, Warszawa 2015.
Dobrzańska A., Kurowski Ł., Antycykliczny bufor kapitałowy jako instrument polityki makroostrożnościowej. Dotychczasowe doświadczenia w Unii Europejskiej, „Bezpieczny Bank” 2019/1 (74).
Dobrzańska A., Makroostrożnościowy wymiar regulacji CRDIV/CRR, „Bezpieczny Bank” 2015/1 (58).
Dobrzańska A., Polityka makroostrożnościowa w czasie pandemii, „Bezpieczny Bank” 2020/4 (81).
Drehmenn M., Farag M., Tasrashev N., Tsatsaronis K., Buffering COVID-19 losses – the role of prudential policy, „BIS Bulletin” 2020/9.
Grodecka A., Nowa struktura regulacji prawnej bankowych norm ostrożnościowych [w:] Aktualne problemy z zakresu bankowości, podatków i rachunkowości, red. A. Ćwiąkała-Małys, E. Rutkowska-Tomaszewska, „Finanse i Rachunkowość” 2015/1.
https://www.knf.gov.pl/dla_rynku/pakiet_crd_crr.
Nadzór makroostrożnościowy w Polsce. Ramy instytucjonalno-funkcjonalne, Komitet Stabilności Finansowej, Warszawa, maj 2016.
Ojczyk J., Minister finansów znosi bufor ryzyka systemowego, https://www.prawo.pl/biznes/bufor-ryzyka-systemowego-zostal-zniesiony,498826.html.
Oziębała W., Współczesne tendencje kształtowania nadzoru bankowego. Nadzór makro- i mikroostrożnościwoy, Warszawa 2020.
Raport o stabilności systemu finansowego. Wydanie specjalne: skutki pandemii COVID-19, Departament Stabilności Finansowej, Warszawa, czerwiec 2020.
Jan Kil
doktor nauk prawnych, profesor Wyższej Szkoły Humanitas w Sosnowcu, Instytut Nauk Prawnych; adwokat, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7026-1669
Udział w autorstwie tekstu – 50%
Aleksander Kwaśniak
słuchacz eksternistycznego trybu przygotowania rozprawy doktorskiej, Instytut Nauk Prawnych, Wyższa Szkoła Humanitas w Sosnowcu; ławnik, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9275-279X
Udział w autorstwie tekstu – 50%
Rejestracja i opodatkowanie działalności przestępczej (rozważania na gruncie zasady nemo se ipsum accusare tenetur)
Autorzy poruszają zagadnienie gwarancji procesowych służących stronie biernej w procesie karnym. Z zasadą domniemania niewinności, zasadą prawa do obrony i zasadą poszanowania godności ludzkiej ściśle powiązany jest zakaz samoobciążania się sprawcy przestępstwa. Analizując aktualnie obowiązujący stan prawny, autorzy dochodzą do wniosku, że prawa sprawców nie są należycie zabezpieczone. Z jednej strony ustawodawca ogranicza bowiem temporalnie zakaz samoobciążania się, z drugiej strony w niektórych sytuacjach od sprawców przestępstw wymaga się czynności rejestracyjnych i fiskalnych związanych z prowadzoną przez nich działalnością, co prowadzi wprost do samodenuncjacji. Do naruszenia praw sprawców przestępstw przyczynia się też rozumienie przepisów ustaw podatkowych przez niektóre sądy. Finalnie autorzy prezentują postulaty zmian legislacyjnych, które w sposób należyty zabezpieczą gwarancje procesowe oskarżonych.
Słowa kluczowe: działalność gospodarcza, podatki, działalność przestępcza, domniemanie niewinności, prawo do obrony, samodenuncjacja
dr Jan Kil
professor of the Humanitas University in Sosnowiec, Institute of Legal Sciences; attorney, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7026-1669
Contribution to the authorship of the text – 50%
Aleksander Kwaśniak
student in an extramural mode of doctoral dissertation preparation, Institute of Legal Sciences, Humanitas University in Sosnowiec; lay judge, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9275-279X
Contribution to the authorship of the text – 50%
Registration and taxation of criminal activity (considerations on the basis of the principle of nemo se ipsum accusare tenetur)
The authors address the issue of procedural guarantees serving the passive party in a criminal trial. The principle of presumption of innocence, the principle of the right to defence and the principle of respect for human dignity are closely linked to the prohibition of self-incrimination of a perpetrator. Analysing the current legal status, the authors come to the conclusion that the rights of perpetrators are not properly secured. First, the legislator temporarily limits the prohibition of self-incrimination, and second, in certain situations perpetrators are required to perform registration and fiscal actions related to their activities, which leads directly to self-denunciation. The understanding of tax laws by some courts also contributes to the violation of the rights of perpetrators of crimes. Finally, the authors present postulates for legislative changes that would adequately secure the procedural guarantees of defendants.
Keywords: business activity, taxation, criminal activity, presumption of innocence, right to defence, self-denunciation
Bibliografia / References
Bagińska E., Bączyk-Rozwadowska K., Drozdowska U., Karczewska-Kamińska N., Krupa-Lipińska K. [w:] System Prawa Medycznego. Tom 5. Odpowiedzialność prywatnoprawna, red. E. Bagińska, Warszawa 2021.
Baj A., Czy osoba podejrzana jest stroną postępowania przygotowawczego?, „Prokuratura i Prawo” 2016/10.
Bartosiewicz A., Do-palacze do palenia albo czy marihuana podlega akcyzie, „Przegląd Podatkowy” 2012/7.
Bartosiewicz A., Efektywność prawa wspólnotowego w Polsce na przykładzie VAT, Warszawa 2009.
Bartosiewicz A., Kubacki R., Opodatkowanie dochodów z nieujawnionych źródeł, „Przegląd Podatkowy” 2010/10.
Bartosiewicz A., Kubacki R., Sprzedaż towarów z przemytu nie podlega VAT – glosa – SA/Bk 1722/97, „Monitor Podatkowy” 2003/8.
Bartosiewicz A., Kubacki R., Wpływ orzecznictwa Europejskiego Trybunatu Sprawiedliwości na wykładnię przepisów nowej ustawy o VAT, „Glosa” 2004/5.
Bartosiewicz A., Kubacki R., Wybrane aspekty odpowiedzialności karnej skarbowej po akcesji Polski do Wspólnot Europejskich, „Monitor Podatkowy” 2005/8.
Basa M., Jarząbek K., Składanie fałszywych zeznań przez sprawcę przestępstwa z obawy przed grożącą mu odpowiedzialnością karną, I KZP 10/19, „Monitor Prawniczy” 2020/22.
Boratyńska K.T., Zasada prawa do obrony [w:] K.T. Boratyńska, Ł. Chojniak, W. Jasiński, Postępowanie karne, Warszawa 2018.
Chmielnicki P., Sankcje prawne w nowym ujęciu. Cele poznawcze, definicja, kryteria klasyfikacji, „Przegląd Prawa Publicznego” 2017/1.
Dadak W., Sankcje pozytywne w prawie karnym. Rzeczywistość czy wyobrażenie, „Przegląd Prawa Publicznego” 2017/1.
Dąb A., Prawo do obrony, „Państwo i Prawo” 1954/3.
Dudek D., Konstytucyjna wolność człowieka a tymczasowe aresztowanie, Lublin 1999.
Filar M., Glosa do uchwały SN z dnia 20 września 2007 r., I KZP 26/07, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2008/4.
Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2015.
Gomułowicz A., Małecki J., Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych. Komentarz, Warszawa 2002.
Grotkowska K., Niesiołowski J., Sankcje prawne jako źródło bodźców oddziałujących na proces decyzyjny człowieka, „Przegląd Prawa Publicznego” 2017/1.
Gruza E., Glosa do postanowienia SN z dnia 26 maja 2004 r., V KK 22/04, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2005/6.
Grzeszczyk W., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2014.
Hochberg L., Wyjaśnienia oskarżonego w procesie karnym i ich wartość dowodowa, Warszawa 1962.
Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K., Kodeks postępowania karnego, Tom I: Komentarz do artykułów 1–296, Warszawa 2004.
Jankowska-Prochot I., Możliwość odbywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego jako przykład sankcji pozytywnej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2019/4.
Jankowska-Prochot I., Możliwość odbywania przez dorosłego kary pozbawienia wolności w zakładzie karnym dla młodocianych i korzystanie z uprawnień takich jak młodociani jako przykład sankcji pozytywnej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2022/1.
Jankowska-Prochot I., Reklasyfikacja skazanych jako przykład sankcji pozytywnych w polskim prawie karnym wykonawczym, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/11.
Jasiński W., Prawo do nieobciążania się a interes publiczny w sprawach karnych (w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka), „Państwo i Prawo” 2015/11.
Jasiński W., Prawo do nieobciążania się w procesie karnym w świetle standardów strasburskich, „Prokuratura i Prawo” 2015/7–8.
Jezusek A., Możliwość dezinformowania przez świadka organów postępowania w świetle prawa do obrony, zasady równości wobec prawa i zasady praworządności a realizacja znamion występku z art. 233 § 1a k.k., „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2018/4.
Jeż-Ludwichowska M., Prawo do obrony jako wyznacznik rzetelnego procesu – zagadnienia wybrane [w:] Praworządność i jej gwarancje, red. D. Kala, Warszawa 2009.
Kaczmarczyk-Kłak K., Instrumenty ochrony godności człowieka w toku postępowania karnego (na wybranych przykładach) [w:] Problemy z sądową ochroną praw człowieka, red. R. Sztychmiler, J. Krzywkowska, Olsztyn 2012.
Kil J., Prawo do obrony jako publiczne prawo podmiotowe, „Zeszyty Prawnicze” 2022/22 (1).
Klejnowska M., Samooskarżenie w praktyce orzeczniczej Niemiec, Austrii i Szwajcarii w latach 2000 – 2016, „Przegląd Sądowy” 2017/7–8.
Kłak C.P., „Osoba podejrzana” oraz „potencjalnie podejrzana” w polskim procesie karnym a zasada nemo se ipsum accusare tenetur, „Ius Novum” 2012/4.
Kociołek-Pęksa A., Pęksa W., O wielowymiarowości i niejednoznaczności sankcji w prawie. Teoretyczno-prawne i filozoficzno-prawne zagadnienia sankcji prawnej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2017/1.
Kolendowska-Matejczuk M., Warchoł M., Prawo zatrzymanego do milczenia, „Państwo i Prawo” 2015/1.
Koper R., Prawo do obrony osoby podejrzanej, „Prokuratura i Prawo” 2016/2.
Kosonoga J., Presumption of innocence as an element of a fair trial, „Ius Novum” 2015/2.
Krawczyk A., Prawo do nieobciążania się a postępowania restrukturyzacyjne, „Prokuratura i Prawo” 2017/2.
Kruszyński P., Obowiązki oskarżonego [w:] Wykład prawa karnego procesowego, red. P. Kruszyński, Białystok 2003.
Kruszyński P., Prawo podejrzanego do obrony materialnej w projektach k.p.k. (wybrane zagadnienia), „Palestra” 1993/7–8.
Kruszyński P., Stanowisko prawne obrońcy w procesie karnym, Białystok 1991.
Kucharczyk M., Fałszywe oskarżenie a granice prawa do obrony – glosa do I KZP 49/05, „Monitor Prawniczy” 2007/14.
Kulesza C., Radca prawny jako pełnomocnik w postępowaniu karnym skarbowym, „Radca Prawny” 2001/3.
Kulicki J., Kontrola skarbowa. Komentarz, Warszawa 2004.
Kulik M., Próba oceny prawnokarnych skutków fałszywych wyjaśnień na tle prawa do obrony, „Krytyka Prawa” 2020/1.
Lach A., Granice badań oskarżonego w celach dowodowych. Studium w świetle zasady nemo se ipsum accusare tenetur i prawa do prywatności, Toruń 2010.
Lubeńczuk G. [w:] Prawo przedsiębiorców. Komentarz, red. G. Lubeńczuk, A. Wołoszyn-Cichocka, M. Zdyb, Warszawa 2019.
Marszał K., Proces karny. Zagadnienia ogólne, Katowice 2013.
Muras Z., Wyjaśnienia oskarżonego w procesie karnym i prawie karnym materialnym. Komentarz, Warszawa 2005.
Murzynowski A., Istota i zasady procesu karnego, Warszawa 1994.
Niestrzębski D., Czynności niemogące być przedmiotem prawnie skutecznej umowy, „Prawo i Podatki” 2006/5.
Nita A., Stosunek prawnopodatkowy, obowiązek i zobowiązanie podatkowe, Kraków 1999.
Nita B., Konstytucyjne zakorzenienie zasady nemo tenetur se ipsum accusare [w:] Rzetelny proces karny. Księga jubileuszowa Profesor Zofii Świdy, red. J. Skorupka, Warszawa 2009.
Nowikowski I., Wyjaśnienia oskarżonego jako czynność procesowa (kwestie wybrane) [w:] Wokół gwarancji współczesnego procesu karnego. Księga jubileuszowa Profesora Piotra Kruszyńskiego, red. M. Rogacka-Rzewnicka, H. Gajewska-Kraczkowska, B.T. Bieńkowska, Warszawa 2015.
Oczkowski T., Glosa do postanowienia SN z 22.11.2011 r. IV KK 270/11. [Dot. czynności nielegalnych w kontekście podatku akcyzowego], „Przegląd Orzecznictwa Podatkowego” 2013/6.
Paśnik J., O celowości nowego spojrzenia na istotę sankcji, „Przegląd Prawa Publicznego” 2017/1.
Pietrasz P., Opodatkowanie dochodów osiąganych nielegalnie. Glosa do wyroku NSA z dnia 4 września 1997 r., I SA/Wr 948/96, „Glosa” 2001/8.
Pietrasz P., Opodatkowanie przychodów pasera. Glosa do wyroku NSA z dnia 5 lutego 1999 r., SA/Gd 335/97, „Glosa” 2003/5.
Potulski J., Fałszywe zeznania jako prawo do obrony. Glosa do uchwały SN z dnia 20 kwietnia 2007 r., I KZP 4/07, „Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa” 2008/3.
Potulski J., Prawo do obrony a odpowiedzialność za fałszywe oskarżenie. Glosa do uchwały SN z dnia 11 stycznia 2006 r., I KZP 49/05, „Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa” 2006/4.
Potulski J., Zakres odpowiedzialności karnej na podstawie art. 233 § 1a k.k. Glosa do postanowienia SN z dnia 10 grudnia 2020 r., I KK 58/19, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2021/12.
Radzikowski K., Glosa do wyroku NSA z dnia 1 marca 2011 r., II FSK 1802/09, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2013/1.
Radzikowski K., Opodatkowanie podatkiem dochodowym korzyści uzyskanych z przestępstwa – glosa – I SA/Gl 566/07, „Monitor Podatkowy” 2009/8.
Rejmaniak R., Obowiązek zawiadomienia o utracie broni palnej, „Prokuratura i Prawo” 2017/5.
Sakowicz A., Standard of the protection of the right to silence applicable to persons examined as witnesses in the light of the European Court of Human Rights case law, „Ius Novum” 2018/2.
Sieradzka M., Zakres przedmiotowy i podmiotowy ustawy z 6.3.2018 r. – prawo przedsiębiorców, „Monitor Prawniczy” 2018/13.
Sitkiewicz B., Reguła nemo se ipsum accusare tenetur. Glosa do wyroku ETPC z dnia 18 lutego 2010 r., 39660/02, „Przegląd Sądowy” 2012/6.
Skorupka J., Paradygmat współczesnego polskiego procesu karnego – próba ujęcia [w:] Współczesne tendencje w rozwoju procesu karnego z perspektywy dogmatyki oraz teorii i filozofii prawa, red. J. Skorupka, I. Haÿduk-Hawrylak, Warszawa 2011.
Skowron A., Rzetelny proces karny w ujęciu Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej oraz Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, „Prokuratura i Prawo” 2017/11.
Skupiński J., Konstytucyjne prawo do obrony, „Studia Prawnicze” 1989/2–3.
Sobolewski Z., Samooskarżenie w świetle prawa karnego (nemo se ipsum accusare tenetur), Warszawa 1982.
Stefański R.A., Zwrot korzyści majątkowej uzyskanej z przestępstwa skarbowego innej osoby w kodeksie karnym skarbowym, „Prokuratura i Prawo” 2001/1.
Steinborn S., Wąsek-Wiaderek M., Moment uzyskania statusu biernej strony postępowania karnego z perspektywy konstytucyjnej i międzynarodowej [w:] Wokół gwarancji współczesnego procesu karnego. Księga jubileuszowa Profesora Piotra Kruszyńskiego, red. M. Rogacka-Rzewnicka, H. Gajewska-Kraczkowska, B. Bieńkowska, Warszawa 2015.
Stypuła S., Fałszywe zeznania a prawo do obrony, „Monitor Prawniczy” 2008/15.
Tarnowska D., Uprawnienia oskarżonego w świetle prawa do obrony, „Prokuratura i Prawo” 2006/7–8.
Tęcza-Paciorek A., Pojęcie osoby podejrzanej, „Prokuratura i Prawo” 2011/11.
Tomaszewski T., Prawo do obrony jako gwarancja rzetelnego procesu karnego, „Prokuratura i Prawo” 2020/6.
Waltoś S., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2009.
Wiliński P., O koncepcji rzetelnego procesu karnego [w:] Rzetelny proces karny. Materiały konferencji naukowej Trzebieszowice 17 – 19 września 2009 r., red. J. Skorupka, W. Jasiński, Warszawa 2010.
Wiliński P., Pojęcie rzetelnego procesu karnego [w:] Skargowy model postępowania karnego. Księga ofiarowana Profesorowi Stanisławowi Stachowiakowi, red. A. Gerecka-Żołyńska et al., Warszawa 2008.
Wiliński P., Zasada prawa do obrony w polskim procesie karnym, Warszawa 2006.
Znamierowski J., Konstytucyjne i karnoprocesowe ujęcie prawa do obrony quasi-oskarżonych, „Państwo i Prawo” 2015/6.
Zoll A., Godność człowieka jako źródło wolności i praw [w:] Hominum causa omne ius constitutum est. Księga jubileuszowa ku czci Profesor Alicji Grześkowiak, red. A. Dębiński, M. Gałązka, R.D. Hałas, K. Wiak, Lublin 2006.
Żelasko-Makowska E., Sankcje administracyjne, „Przegląd Prawa Publicznego” 2017/1.
Żelasko-Makowska E., Wpływ sankcji prawnych bądź ich braku na przestrzeganie obowiązków ustawowych przez obywateli. Studium przypadku, „Przegląd Prawa Publicznego” 2015/7–8.
Monika Chlipała
doktor nauk prawnych, Katedra Prawa Administracyjnego, Konstytucyjnego i Zamówień Publicznych, Kolegium Ekonomii, Finansów i Prawa, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6216-2601
Udział w autorstwie tekstu – 50%
Joanna Żurek-Wójcik
radca prawny, Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie, Wydział Prawny i Nadzoru, Polska
Udział w autorstwie tekstu – 50%
Stanowienie o kierunkach działania wójta (burmistrza, prezydenta miasta)
Artykuł dotyczy charakterystyk i kompetencji rady gminy do stanowienia o kierunkach działania wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Jest to problematyka aktualna w obszarze samorządu terytorialnego, co potwierdza podejmowanie przez rady gminy uchwał określanych jako kierunkowe oraz działalność organów nadzoru i sądów administracyjnych dokonujących oceny legalności tych aktów. Opracowanie zawiera uwagi dotyczące stanowienia o kierunkach działania wójta w kontekście ustrojowego prawa administracyjnego. Główne tezy zawarte w artykule odnoszą się do problematyki związanej z zakresem przedmiotowym uchwały kierunkowej oraz zawierają ustalenia dotyczące oceny prawnej tego typu aktów.
Słowa kluczowe: kompetencja rady gminy, uchwała kierunkowa, ustrojowe prawo administracyjne
dr Monika Chlipała
Department of Administrative, Constitutional and Public Procurement Law, Collegium of Economics, Finance and Law, Cracow University of Economics, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6216-2601
Contribution to the authorship of the text – 50%
Joanna Żurek-Wójcik
Legal Counsel, Małopolska Provincial Office in Cracow, Department of Law and Supervision, Poland
Contribution to the authorship of the text – 50%
Decision-making on the directions of action of the village mayor (mayor, city president)
The article concerns the characteristics and competence of the municipal council to decide on the directions of action of the village mayor (mayor, city president). This is a current issue in the area of local government, which is confirmed by the adoption by municipal councils of resolutions referred to as directional, and by the activities of supervisory authorities and administrative courts assessing the legality of these acts. The study contains comments on determining the directions of a mayor's actions in the context of systemic administrative law. The main theses contained in the article refer to the issues related to the subject scope of a directional resolution and contain findings concerning the legal assessment of such acts.
Keywords: competence of a municipal council, directional resolution, systemic administrative law
Bibliografia / References
Augustyniak M., Moll T. [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. B. Dolnicki, Warszawa 2021.
Chmielnicki P. [w:] Komentarz do ustawy o samorządzie gminnym, red. P. Chmielnicki, Warszawa 2007.
Duniewska Z., Górski M., Jaworska-Dębska B., Olejniczak-Szałowska E., Stahl M., Plany, strategie, programy i inne zbliżone formy prawne działania administracji [w:] Podmioty administracji publicznej i prawne formy ich działania. Studia i materiały z konferencji jubileuszowej Profesora Eugeniusza Ochendowskiego, Toruń 2005
Duniewska Z., Jaworska-Dębska B., Michalska-Badziak R., Olejniczak-Szałowska E., Stahl M., Prawo administracyjne. Pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie, Warszawa 2013.
Garlicki L., Konstytucyjne źródła prawa administracyjnego [w:] System prawa administracyjnego. Konstytucyjne podstawy funkcjonowania administracji publicznej. T. 2, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2012.
Krawczyk J., Uchwały kierunkowe rady gminy jako przedmiot nadzoru wojewody – studium przypadku Rady Miasta Krakowa, „Przegląd Legislacyjny” 2020/2.
Lewicka R., Znaczenie tzw. nieformalnych źródeł prawa w działaniach administracji publicznej [w:] Nowe kierunki działań administracji publicznej w Polsce i Unii Europejskiej, red. P. Chmielnicki, A. Dybała, Warszawa 2009.
Matczak M., Kompetencja w prawie administracyjnym [w:] System prawa administracyjnego, t. I, Instytucje prawa administracyjnego, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2010.
Niewiadomski Z., Prawo administracyjne. Część ogólna, Warszawa 2002.
Skrzydło-Niżnik I., Model ustroju samorządu terytorialnego w Polsce na tle zagadnień ustrojowego prawa administracyjnego, Kraków 2007.
Zimmermann J., Aksjomaty prawa administracyjnego, Warszawa 2013.
Zimmermann J., Prawo administracyjne, Warszawa 2016.
Igor Korczak-Kubalski
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4002-2469
Samorząd zawodowy psychologów w Polsce – uregulowania prawne i perspektywy
Zawód psychologa należy do stosunkowo wąskiej grupy zawodów posiadających własny samorząd zawodowy, przyznany mu na mocy ustawy o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów. Jak dowodzi przeprowadzone badanie, zawód psychologa bezsprzecznie należy do grona zawodów zaufania publicznego i z tego powodu przyznanie psychologom samorządu zawodowego przez ustawodawcę zasługuje na aprobatę. Nie można tego samego powiedzieć o praktyce wykonywania ustawy. Ustawa nie jest stosowana przez organy państwowe, w szczególności pomimo upływu lat nie doszło do wydania odpowiednich rozporządzeń ministerialnych. Fakt niefunkcjonowania ustawy spotkał się z krytyką ze strony Rzecznika Praw Obywatelskich i Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego jako nie tylko rzadko spotykany przejaw łamania zasady państwa prawnego, lecz także działanie godzące w interesy psychologów i prawa ich klientów.
Słowa kluczowe: psycholog, samorząd zawodowy, samorząd zawodowy psychologów, zawód zaufania publicznego, zasada państwa prawnego
Igor Korczak-Kubalski
Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4002-2469
Professional self-government of psychologist in Poland – regulations and perspectives
The psychologist profession belongs to a relatively small group of professions that have their own professional self-government, granted by the Act on the profession of the psychologist and the professional self-government of psychologists. As evidenced by the conducted study, the psychologist profession is undoubtedly a profession of public trust and for this reason, the granting of a self-government to psychologists by the legislator deserves approval. The same cannot be said about the practice of implementation of the Act. The Act is not being implemented by state authorities, and in particular, the relevant ministerial decrees have not been issued, despite the fact that years have gone by since the Act was passed. The fact that the law is not functioning has been criticised by the Ombudsman and the First President of the Supreme Court, as not only a rare violation of the rule of law, but also an action that harms the interests of psychologists and the rights of their clients.
Keywords: psychologist, professional self-government, professional self-government of psychologists, profession of public trust, rule of law
Bibliografia / References
Aleksandrowicz J.W., Psychoterapia. Podręcznik dla studentów, lekarzy i psychologów, Warszawa 2000, cytat za: J.C. Czabała, Poradnictwo psychologiczne a psychoterapia, „Roczniki Psychologiczne” 2016/1.
Antkowiak P., Samorząd zawodowy w Polsce, Warszawa – Poznań 2012.
Filipowicz A., Pojęcie i funkcje nadzoru w administracji, Wrocław 1984.
Grzywacz M., Samorząd [w:] Prawo administracyjne, red. M. Wierzbowski, Warszawa 2015.
Izdebski H., Sprawowanie pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu przez samorządy zawodowe [w:] Zawody zaufania publicznego a interes publiczny – korporacyjna reglamentacja versus wolność wykonywania zawodu. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Komisję Polityki Społecznej i Zdrowia Senatu RP przy współudziale Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej pod patronatem Marszałka Senatu RP Longina Pastusiaka, oprac. S. Legat, M. Lipińska, Warszawa 2002.
Jaworski W.L., Nauka prawa administracyjnego. Zagadnienia ogólne, Warszawa 1924.
Kmieciak R., Samorząd zawodowy w strukturze administracyjnej państwa [w:] Z badań nad samorządem zawodowym w Polsce, red. R. Kmieciak, Poznań 2010.
Korczak-Kubalski I., Piecza przy nadzorze administracyjnym, „Przegląd Prawniczy Uniwersytetu Warszawskiego” 2020/1.
Krasnowolski A., Subsydiarność w prawie i w praktyce samorządowej, Warszawa 2012.
Kulesza M., Pojęcie zawodu zaufania publicznego [w:] Zawody zaufania publicznego a interes publiczny – korporacyjna reglamentacja versus wolność wykonywania zawodu. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Komisję Polityki Społecznej i Zdrowia Senatu RP przy współudziale Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej pod patronatem Marszałka Senatu RP Longina Pastusiaka, oprac. S. Legat, M. Lipińska, Warszawa 2002.
Młynarska-Sobaczewska A., Zawody zaufania publicznego [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz encyklopedyczny, red. W. Skrzydło, S. Grabowska, R. Grabowski, Warszawa 2009.
Olejniczak-Szałowska E., Geneza, pojęcie i cechy samorządu terytorialnego [w:] Prawo administracyjne. Pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie, red. M. Stahl, Warszawa 2019.
Panejko J., Geneza i podstawy samorządu europejskiego, Paryż 1926.
Sarnecki P. [w:]Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, M. Zubik, t. 1, Warszawa 2016.
Skuczyński P., Muszyński K., Rozwój i kryzys konstytucji społecznej. Przypadek samorządów zawodowych, Warszawa 2020.
Stankiewicz R., Jakubowski A., Postępowania jurysdykcyjne w sprawach korporacyjnych [w:] System prawa administracyjnego procesowego, red. G. Łaszczyca, A. Matan, t. 4, Postępowania autonomiczne i szczególne. Postępowania niejurysdykcyjne, red. A. Matan, Warszawa 2021.
Strzeszewski J., Nasza konstytucja a samorząd, Warszawa 1922.
Szydło M. [w:] Konstytucja RP. Komentarz, red. M. Safjan, L. Bosek, t. 1, Warszawa 2016.
Tabernacka M., Zakres wykonywania zadań publicznych przez organy samorządów zawodowych, Wrocław 2007.
Tuleja P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019.
Tuleja P. [w:] Konstytucja RP. Komentarz, red. M. Safjan, L. Bosek, t. 1, Warszawa 2016.
Waligórski M., Samorząd zawodowy psychologów [w:] Prawo do dobrej administracji, red. Z. Niewiadomski, Z. Cieślak, Warszawa 2003.
Waligórski M., Samorząd zawodowy [w:] Samorząd zawodowy i gospodarczy w Polsce, red. M. Waligórski, S. Pawłowski, Poznań 2005.
Wykrętowicz S., Rozwój samorządu korporacyjnego jako zdecentralizowanej administracji publicznej [w:] Z badań nad samorządem zawodowym w Polsce, red. R. Kmieciak, Poznań 2010.
Żukowski L.J., Zawód psychologa w ochronie zdrowia. Reglamentacja prawnoadministracyjna, Warszawa 2017.
Marta Kopacz
doktor habilitowany nauk prawnych, adiunkt, Katedra Postępowania Administracyjnego i Sądownictwa Administracyjnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6649-2314
Gwarancje trwałości rozstrzygnięć organów podejmowanych w indywidualnych sprawach administracyjnych. Glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z 13.01.2022 r., I SA/Ol 740/21
Glosa dotyczy wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, w którym Sąd stwierdził nieważność decyzji o odmowie zwolnienia z obowiązku opłacania składek. W ocenie Sądu decyzja ta została wydana z rażącym naruszeniem prawa. Sąd zauważył bowiem, że organ wcześniej poinformował płatnika składek o przyznaniu zwolnienia. Uznał zatem, że skoro procedura rozpatrywania wniosku została wyczerpana, to wydanie zaskarżonej decyzji nie jest dopuszczalne. W glosie autor podziela ocenę Sądu. Analizuje przesłankę rażącego naruszenia prawa. Wskazuje na gwarancje trwałości rozstrzygnięć wydawanych w indywidualnych sprawach administracyjnych. Wskazuje również sposoby weryfikacji tych rozstrzygnięć.
Słowa kluczowe: informacja o zwolnieniu z obowiązku opłacania składek, decyzja administracyjna, rażące naruszenie prawa, trwałość rozstrzygnięć organu administracji publicznej
dr hab. Marta Kopacz
Assistant Professor, Department of Administrative Procedure and Administrative Judiciary, Faculty of Law and Administration, University of Warmia and Mazury in Olsztyn, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6649-2314
Guarantees of permanence of decisions of authorities taken in individual administrative cases. Gloss to the judgment of the Provincial Administrative Court in Olsztyn of 13 January 2022, I SA/Ol 740/21
The gloss concerns the judgment of the Provincial Administrative Court in Olsztyn, in which the court annulled the decision refusing to exempt from the obligation to pay contributions. In the court's opinion, this decision was issued in flagrant violation of the law. The court noted that the authority had previously informed the payer of the contributions about the granting of the exemption. It therefore considered that, since the procedure for examining the application had been exhausted, it was not permissible to adopt the contested decision. In the gloss, the author shares the court's assessment and analyses the premise of a flagrant violation of the law. The author also points to the guarantees of the permanence of decisions issued in individual administrative cases and indicates ways of verifying the decisions of a public administration body.
Keywords: information on exemption from the obligation to pay contributions, administrative decision, flagrant violation of the law, durability of decisions of the administrative body
Bibliografia / References
Adamiak B., Glosa do wyroku SN z 11 października 1996 r., III RN 8/96, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 1997/10.
Bartosiewicz A., Kubacki R., Glosa do wyroku SN z 9 listopada 2001 r., III RN 194/01, „Glosa” 2002/4.
Kamiński M., Milczenie administracyjne a milczące załatwienie sprawy i jego weryfikacja. Rozwiązania normatywne w prawie polskim na tle prawnoporównawczym [w:] Milczące załatwienie sprawy przez organ administracji publicznej, red. M. Gajda-Durlik, Z. Kmieciak, Warszawa 2019.
Kamiński M., Konstrukcja milczenia administracyjnego w ogólnych regulacjach procesowych prawa włoskiego, hiszpańskiego i portugalskiego, „Przegląd Prawa Publicznego” 2019/1.
Kopacz M., Wznowienie ogólnego postępowania administracyjnego na podstawie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, Olsztyn 2008.
Krzykowski P., Brzuzy A., Zasady ogólne Kodeksu postępowania administracyjnego w orzecznictwie sądów administracyjnych, Olsztyn 2009.
Łętowski J., Zasada zaufania w stosunkach między obywatelem a administracją [w:] Państwo, prawo, obywatel, red. J. Łętowski, W. Sokolewicz, Warszawa 1989.
Łuczak K., Konstrukcja rei iudicatae decyzji administracyjnej (w Kodeksie postępowania administracyjnego), „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2012/4.
Nędzarek A., Ewolucja znaczenia rażącego naruszenia prawa jako przyczyny nieważności decyzji administracyjnej w doktrynie i orzecznictwie, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2019/3.
Prokop R. [w:] Ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci. Komentarz, red. J. Blicharz, J. Glumińska-Pawlic, L. Zacharko, LEX 2019.
Wegner J., Instytucja milczącego załatwienia sprawy przez administrację publiczną, Warszawa 2020.