Wydłużenie okresów przedawnienia karalności przestępstw i przedawnienia okresów wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarboweIzabela Jankowska-Prochot
doktor nauk politycznych, Wyższa Szkoła Bankowa w Warszawie, Polska
ORCID: 0000-0001-7252-2623
Wydłużenie okresów przedawnienia karalności przestępstw i przedawnienia okresów wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe
Celem niniejszego artykułu jest zbadanie genezy oraz rzeczywistych, a nie deklaratywnych, przyczyn uchwalenia art. 15zzrˡ w ustawie o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. W związku powyższym w polu zainteresowania autorki znalazła się przede wszystkim analiza retroaktywnego stosowania nowych wydłużonych terminów przedawnienia karalności i wykonania kary. Artykuł wieńczy punkt zawierający wnioski.
Słowa kluczowe: przedawnienie, karalność, wykonanie kary, przestępstwa, przestępstwa karnoskarbowe
dr Izabela Jankowska-Prochot
WSB University in Warsaw, Poland
ORCID: 0000-0001-7252-2623
Extension of the limitation periods for criminal offences and the statute of limitations for the execution of sentences in cases involving fiscal offences and crimes
The purpose of this article is to examine the origins and the real, not declarative, reasons for adopting Article 15zzrˡ in the Act on special solutions related to the prevention, counteracting and combating of COVID-19, other infectious diseases and emergencies caused by them. In connection with the above, the author's field of interest is primarily the analysis of the retroactive application of new extended limitation periods for criminal offences and for the execution of sentences. The article ends with a section containing conclusions.
Keywords: statute of limitations, punishment, execution of sentences, criminal offences, fiscal offenses
Bibliografia/References
Banasik K., Przedawnienie w prawie karnym w systemie kontynentalnym i anglosaskim, Warszawa 2013.
Kluza J., Zawieszenie terminów przedawnienia karalności czynów zabronionych w czasie pandemii koronawirusa, „Palestra” 2020/7.
Koronawirus. Minister Sprawiedliwości wyjaśnia, jak liczyć bieg przedawnienia na podstawie przepisów w Tarczach Antykryzysowych, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/koronawirus-bieg-przedawnienia-tarcza-MS.
Kulesza J., Negatywna prewencja generalna, „Państwo i Prawo” 2011/1.
Lipiński K., Modyfikacja terminów przedawnienia karalności przestępstw, przestępstw i wykroczeń skarbowych oraz wykroczeń w związku z epidemią COVID-19, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2020/2.
Mrowicki M., Dopuszczalność retroaktywnego stosowania wydłużonych terminów przedawnienia karalności wykroczenia do czynów popełnionych przed wejściem w życie nowej regulacji, „Prokuratura i Prawo” 2018/7–8.
Opinia do projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny i innych ustaw sporządzona przez adw. dr Katarzynę Gajowniczek-Pruszyńską oraz adw. Piotra Karlika z 10.02.2021 r., NRA-12-SM-1 z 2021, https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/18A85C3B50B06BB5C125867D004636A8/%24File/867-A-004.pdf.
Opinia Komisji Legislacyjnej Naczelnej Rady Adwokackiej do projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny i innych ustaw sporządzona przez adw. Dariusza Golińskiego i adw. dr Magdalenę Matusiak-Frącczak z 2.02.2021 r., NRA.12-SM-1.2.2021, https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/7643D6B48A81923 CC125867D00459CA6/%24File/867-008.pdf.
Opinia Krajowej Izby Gospodarczej do projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych ustaw (druk sejmowy 867 z 8 stycznia 2021 r.), https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/3D2C8E201EFE95E3C125866200364D1A/%24File/867-003.pdf.
Opinia Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 19 lutego 2021 r. w przedmiocie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw wraz z autopoprawką, WO 420.3.2021, https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/814C7FF3F4F8EE98C125868D0031DBD0/%24File/867-011.pdf.
Opinia Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych do projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny i innych ustaw z 12.02.2021 r., L.dz. 105/OBSiL/2021, https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/7F20ADAC692A9790C1258685003A3CBB/%24File/867-010.pdf.
Opinia prawna dr hab. Teresy Gardockiej, prof. SWPS Uniwersytetu Humanistycznospołecznego dotycząca projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny i niektórych innych ustaw – Druk nr 867, https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/opinieBAS.xsp?nr=867.
Opinia Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych z 20.01.2021 r., DOL. 401.12.2021.WL.PM, https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/F1EE67AF29AA6F3FC1258664003EF501/%24File/867-004.pdf.
Opinia Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych z 3.02.2021 r., DOL.401.12.2021.WL.PM, dotycząca autopoprawki, https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/110D6E4AB2285048C12586720040A91F/%24File/867-006.pdf.
Opinia Prokuratora Krajowego do projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny i innych ustaw z 21.01.2021 r., PK I BP 0280.8.2021, https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/584C7035EBE049B0C1258669004DEAA8/%24File/867-005.pdf.
Opinia Prokuratora Krajowego do projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny i innych ustaw z 17.02.2021 r., PK I BP 0280.8.2021, https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/A19411410ADC7C35C12586800044154D/%24File/867-A-005.pdf.
Opinia Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców do projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny i innych ustaw z 29.01.2021 r., WPL.110.2021.ZS, https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/CF42813C946E1C9BC125867204115A3/%24File/867-007.pdf.
Opinia w sprawie stwierdzenia, czy poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, w wersji uwzględniającej autopoprawkę (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Piotr Sak) jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej w rozumieniu art. 95 a Regulaminu Sejmu z 22.01.2021 r., BAS-WAPM-121/21, https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/6B691BD631823E61C125866800368554/%24File/867-A-005.pdf.
Pawłowski B., Opinia w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Piotr Sak) z 12.01.2021 r., BAS-WAPM-36/21, https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/8EBF9608386BAA99C125865C0035270B/%24File/867-002.pdf.
Siemaszko A., Ostaszewski P., Klimczak J., Badanie poparcia dla zaostrzenia polityki karnej. Wyniki trzech sondaży opinii publicznej, Warszawa 2018.
Zalewski Ł., Szulc M., Nowelizacja kodeksu karnego i ustawy antykryzysowej. Przestępstwa przedawnią się później, ale nie wiadomo kiedy, https://serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia/artykuly/8170896,nowelizacja-kodeksu-karnego-ustawy-antykryzysowej-przedawnienie-przestepstw.html.
Marta Kisielowska
doktor nauk prawnych, adiunkt, Katedra Prawa Administracyjnego, Uniwersytet Jagielloński, asesor Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, Polska
ORCID: 0000-0002-2914-3166
Analogia iuris jako sposób zapewnienia efektywności prawu unijnemu?
Zasada efektywności prawa unijnego nakłada na sądy i organy państw członkowskich zobowiązanie rezultatu, polegające na zapewnieniu skuteczności jego normom w krajowym porządku prawnym. Zasada ta określa również granicę autonomii proceduralnej państw członkowskich oraz stanowi jeden z kluczowych elementów określenia istoty prawa unijnego. Zapewnienie skuteczności normom prawa unijnego w krajowym porządku prawnym może wymagać modyfikacji rozwiązań prawnych obowiązujących w prawie krajowym, a nawet stworzenia środka, którego prawo krajowe nie przewiduje (wypełnienia luki prawnej). W rezultacie zasadne wydaje się rozważenie, czy jednym z narzędzi służących zapewnieniu skuteczności normom unijnym w procesie stosowania prawa może być zastosowanie rozumowania per analogiam iuris.
Słowa kluczowe: analogia iuris, zasada efektywności prawa unijnego, wykładnia prawa administracyjnego
dr Marta Kisielowska
Assistant Professor, Department of Administrative Law, Jagiellonian University, assessor at Voivodeship Administrative Court in Krakow, Poland
ORCID: 0000-0002-2914-3166
The iuris analogy as a way of ensuring the effectiveness of EU law?
The principle of effectiveness of EU law imposes an obligation on the courts and administrative bodies of Member States to ensure the full effect of EU norms in the national legal order. This principle also defines the limits of the procedural autonomy of Member States and is one of the key elements in determining the essence of EU law. In order to ensure the effectiveness of EU norms in the national legal order courts and administrative bodies may be required to modify the legal solutions in force or even to create a legal remedy which is not provided by national law (to fill a legal loophole). In consequence, it seems justified to consider whether the iuris analogy may be one of the tools used to guarantee the effectiveness of the EU norm.
Keywords: iuris analogy, principle of effectiveness of EU law, interpretation of administrative law
Bibliografia/References
Arnull A., Remedies before national courts [w:] Oxford principles of European Union Law. Volume I: The European Union Legal Order, red. R. Schütze, T. Tridimas, Oxford 2018.
Biernat S., Zasada efektywności prawa wspólnotowego w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości [w:] Studia z prawa Unii Europejskiej w piątą rocznicę utworzenia Katedry Prawa Europejskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. S. Biernat, Kraków 2000.
Biernat S., Zasada pierwszeństwa prawa unijnego po Traktacie z Lizbony, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2011/25.
Guastaferro B., Sincere cooperation and respect for national identities [w:] Oxford principles of European Union law, Volume 1: The European Union Legal Order, red. R. Schütze, T. Tridimas, Oxford 2018.
Jakimowicz W., Problemy stosowania prawa administracyjnego procesowego [w:] System prawa administracyjnego procesowego. Zagadnienia ogólne. Tom I, red. G. Łaszczyca, Warszawa 2017.
Jakimowicz W., Wykładnia w prawie administracyjnym, Kraków 2006.
Kisielowska M., Zasada efektywności prawa unijnego a sądowa kontrola decyzji administracyjnych – zarys problemu [w:] Wzorce i zasady działania współczesnej administracji publicznej, red. B. Jaworska-Dębska, P. Kledzik, J. Sługocki, Warszawa 2020.
Kisielowska M., Zasada legalności działania organów administracji publicznej w multicentrycznym systemie prawa, Warszawa 2018.
Koszowski M., Fenomen analogii, „Przegląd Prawno-Ekonomiczny” 2010/1.
Leszczyński L., Podstawa decyzji stosowania prawa administracyjnego. Ustalenia walidacyjne [w:] System prawa administracyjnego. Tom 4. Wykładnia w prawie administracyjnym, red. L. Leszczyński, B. Wojciechowski, M. Zirk- Sadowski, Warszawa 2015.
Leszczyński L., Reguły i argumenty interpretacyjne w wykładni prawa UE [w:] System Prawa Unii Europejskiej. Tom 3. Wykładnia prawa Unii Europejskiej, red. L. Leszczyński, Warszawa 2019.
Leszczyński L., Wykładnia systemowa przepisów prawa administracyjnego [w:] System prawa administracyjnego. Tom 4. Wykładnia w prawie administracyjnym, red. L. Leszczyński, B. Wojciechowski, M. Zirk-Sadowski, Warszawa 2015.
Leszczyński L., Zasady prawa – założenia podstawowe, „Studia Iuridica Lublinensia” 2016/25 (1).
Nowacki J., Analogia legis, Warszawa 1966.
Płeszka K., Wykładnia rozszerzająca, Kraków 2010.
Półtorak N., Ochrona uprawnień wynikających z prawa Unii Europejskiej w postępowaniach krajowych, Warszawa 2010.
Schelling T., The autonomy of the Community Legal Order: An analysis of possible foundations, https://jeanmonnetprogram.org/archive/papers/96/9610-The.html.
Skorczyńska E., Luka w prawie administracyjnym. Istota zjawiska oraz jego znaczenie dla prawa administracyjnego, Warszawa 2017.
Skorczyńska E., Regulacja zasady przyjaznej wykładni na gruncie art. 7a Kodeksu postępowania administracyjnego (wybrane zagadnienia) [w:] Fenomen prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa Profesora Jana Zimmermanna, red. W. Jakimowicz, M. Krawczyk, I. Niżnik-Dobosz, Warszawa 2019.
Smoktunowicz E., Analogia w prawie administracyjnym, Warszawa 1970.
Smoktunowicz E., Kodeks postępowania administracyjnego w orzecznictwie Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego, Trybunału Konstytucyjnego. Wykładnia prawa administracyjnego. Podstawowe zagadnienia, Warszawa 1995.
Sołtys A., Obowiązek wykładni prawa krajowego zgodnie z prawem unijnym jako instrument zapewnienia efektywności prawa Unii Europejskiej, Warszawa 2015.
Spyra T., Granice wykładni prawa, Kraków 2006.
Starościak J., System prawa administracyjnego. Tom I, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1977.
Szot A., Reguły celowościowe i funkcjonalne w wykładni prawa UE [w:] System Prawa Unii Europejskiej. Tom 3. Wykładnia prawa Unii Europejskiej, red. L. Leszczyński, Warszawa 2019.
Wojciechowski B., Reguły kolizyjne i interferencyjne w interpretacji prawa administracyjnego [w:] System prawa administracyjnego. Tom 4. Wykładnia w prawie administracyjnym, red. L. Leszczyński, B. Wojciechowski, M. Zirk-Sadowski, Warszawa 2015.
Wróbel A., Autonomia proceduralna państw członkowskich. Zasada efektywności i efektywnej ochrony sądowej w prawie UE, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2005/1.
Wróblewski J., Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1988.
Zieliński M., Derywacyjna koncepcja wykładni jako koncepcja zintegrowana, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2005/3.
Zieliński M., Wyznaczniki reguł wykładni prawa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1998/3–4.
Monika Adamczyk
doktor nauk prawnych, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Polska
ORCID: 0000-0003-2192-2912
Dochodzenie roszczeń odszkodowawczych na podstawie przepisów działu IX ustawy – Prawo ochrony środowiska
Celem niniejszego artykułu jest wyjaśnienie zasadniczych kwestii związanych z dochodzeniem roszczeń odszkodowawczych przewidzianych art. 129 ust. 1 i 2 ustawy – Prawo ochrony środowiska w świetle najnowszego orzecznictwa sądowego. Przedmiotem analizy uczyniono dwa zagadnienia: podmioty cywilnoprawnego stosunku odszkodowawczego, termin na wystąpienie z roszczeniem oraz tryb dochodzenia roszczeń. Szczegółowa analiza tych zagadnień uzasadniona jest co najmniej dwoma powodami. Po pierwsze, roszczenia z art. 129 ust. 1 i 2 ustawy – Prawo ochrony środowiska mają fundamentalne znaczenie dla podmiotu ograniczonego w jego prawach rzeczowych, pozwalając na wyrównanie uszczerbku majątkowego poniesionego w interesie publicznym. Po drugie, ww. przepisy mają szeroki zakres zastosowania, gdyż odnoszą się do przypadków szkód z tytułu ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ochroną zasobów środowiska (tj. przez poddanie ochronie obszarów lub obiektów na podstawie ustawy o ochronie przyrody, a także przez wyznaczenie obszarów cichych w aglomeracji oraz obszarów cichych poza aglomeracją), ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania oraz utworzeniem strefy przemysłowej.
Słowa kluczowe: szkody legalne, prawo ochrony środowiska, odszkodowanie, termin zawity
dr Monika Adamczyk
Jan Kochanowski University in Kielce, Poland
ORCID: 0000-0003-2192-2912
Claims for damages pursuant to the provisions of Section IX of the Environmental Protection Act
The purpose of this article is to clarify some fundamental issues concerning claims for damages filed under Article 129 paragraph 1 and 2 of the Environmental Protection Act in the light of recent case law. The following two issues have been examined: entities involved in damages claims under civil law, and claim filing deadlines and procedures. A detailed analysis of the above issues is needed for at least two reasons. First, claims pursued under Article 129 paragraph 1 and 2 of the Environmental Protection Act are of fundamental importance for entities that have limited property rights, allowing for compensation for the loss of property suffered in the public interest. Second, the above-mentioned provisions are broad in their application, as they refer to damages caused by restrictions on the use of real estate in connection with the protection of environmental resources (i.e. by subjecting areas or facilities to protection under the Nature Conservation Act, as well as by designating quiet areas in agglomerations and quiet areas in the open country), the establishment of areas of limited use and industrial zones.
Keywords: legal damage, environmental protection act, damages, deadline
Bibliografia/References
Bukowski Z., Ciechanowicz-McLean J., Rakoczy B., Prawo ochrony środowiska. Komentarz, Warszawa 2007.
Bukowski Z., Czech E., Karpus K., Rakoczy B., Prawo ochrony środowiska. Komentarz, Warszawa 2013.
Dobrowolski G., Obszar NATURA 2000 jako prawna forma ochrony przyrody, „Przegląd Prawa Publicznego” 2013/5.
Gajda-Roszczynialska K., Dopuszczalność drogi sądowej w sprawie o ustalenie nieistnienia obowiązku zapłaty odszkodowania z tytułu ograniczeń w sposobie korzystania z nieruchomości w związku z ochroną zasobów środowiska, „Monitor Prawniczy” 2013/3.
Nowopolski L., Przeniesienie sprawy o odszkodowanie z drogi administracyjnej na sądową na przykładzie artykułu 186 ustawy – Prawo wodne (wybrane zagadnienia), „Gdańskie Studia Prawnicze” 2005/14.
Parchomiuk J., Droga dochodzenia roszczeń [w:] E. Bagińska, J. Parchomiuk, Odpowiedzialność odszkodowawcza w administracji, Warszawa 2010.
Piasecki K., Procedury poprzedzające sądowe postępowanie cywilne, „Palestra” 1985/7–8.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2013.
Schmidt R., Postępowanie pojednawcze, „Kwartalnik ADR. Arbitraż i Mediacja” 2010/2.
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1998.
Dobrochna Minich
doktor nauk prawnych, Katedra Teorii Prawa i Materialnych Źródeł Prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uczelnia Łazarskiego, Polska
ORCID: 0000-0002-9987-7835
Konstytucjonalizm versus populizm. Rywalizacja idei w polskiej praktyce politycznej
Przedmiotem rozważań niniejszego artykułu jest zestawienie dwóch konstrukcji ideowych: konstytucjonalizm, populizm. Kryzys konstytucyjnego państwa prawa w Rzeczypospolitej Polskiej wskazuje, że idea populizmu stanowi destrukcyjny czynnik powodujący odchodzenie od liberalnych i demokratycznych założeń konstytucjonalizmu. Siła populizmu jest wyrazem niedomagań systemowych, przede wszystkim w zakresie koncepcji podziału władzy (check and balance). W artykule staram się wykazać, że cele realizowane przez polskiego ustawodawcę nie są związane z rozwijaniem ochrony praw obywatelskich, konstytucjonalizmem, demokracją, ale ze wzmacnianiem pozycji politycznego centrum decyzyjnego przy użyciu populistycznych narzędzi.
Słowa kluczowe: konstytucjonalizm, populizm, państwo prawa, podział władzy
dr Dobrochna Minich
Department of Theory of Law and Material Sources of Law, Faculty of Law and Administration, Lazarski University, Poland
ORCID: 0000-0002-9987-7835
Constitutionalism versus populism. Competition of ideologies in Polish political practice
The subject of this article is the comparison of two ideological constructs: constitutionalism and populism. The crisis of the constitutional rule of law in the Republic of Poland shows that the ideology of populism is a destructive factor causing a departure from the liberal and democratic foundations of constitutionalism. The power of populism is an expression of systemic ailments, mainly in terms of the concept of check and balance. In this article I try to show that the goals pursued by the Polish legislator are not related to the development of civil rights protection, constitutionalism, and democracy, but to strengthening the position of the political decision-making centre using populist tools.
Keywords: constitutionalism, populism, rule of law, separation of powers, check and balance
Bibliografia/References
Atienza M., Constitutionalism, Globalization and Law, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 2009, https://www.rpo.gov.pl/pliki/12421352860.pdf.
Balkin J.M., Constitutional Crisis and Constitutional Rot, „Maryland Law Review” 2017/77 (147).
Barberis M., Neocostituzionalismo, democrazia e imperialismo della morale [w:] Neocostituzionalismo(s), red. M. Carbonel, Madryt 2009.
Blokker P., Bugaric B., Halmai G., Populist constitutionalism: Varieties, complexities, and contradictions, „German Law Journal” 2019/20 (3).
Blokker P., Populism as a constitutional project, „International Journal of Constitutional Law” 2019/17 (2).
Blokker P., Populist Counter-Constitutionalism, Conservatism, and Legal Fundamentalism, „European Constitutional Law Review” 2019/15 (3).
Blokker P., The Imaginary Constitution of Constitutions, „Social Imaginaries” 2017/3 (1).
Bond I., Gostyńska-Jakubowska A., Democracy and the rule of law: Failing partnership?, London – Brussels – Berlin 2020, https://www.cer.eu/sites/default/files/pbrief_ruleoflaw_17.1.20.pdf.
Böckenförde E.-W., Constitutional and Political Theory. Selected Writings, Oxford 2017.
Carbonell M., Jaramillo L.G. (red.), El Canon Neoconstitucional, Bogota 2010.
Chmielnicki P., Kurzępa-Dedo K., Malionowska-Wójcicka M., Minich D., van Kędzierski D., Opaliński B., Stachura M., Milan E., Kotowicz B., Masior M., Strzała K., Polski ustawodawca wobec pandemii SARS-CoV-2 Raport z badań za rok 2020, https://www.lazarski.pl/fileadmin/user_upload/dokumenty/instytuty/CBPL_Raport_z_badan_nt._legislacji_2020..pdf.
Comanducci P., Constitucionalizacion y neoconstitucionalismo [w:] Positivismo jurídico y neoconstitucionalismo, red. P. Comanducci, M.A. Ahumanda, D.G. Lagier, Madryt 2009.
Csehi R., Zgut E., ‘We won’t let Brussels dictate us’: Eurosceptic populism in Hungary and Poland, „European Politics and Society” 2021/22(1).
Czarnota A., Populistyczny konstytucjonalizm czy nowy konstytucjonalizm?, „Krytyka Prawa” 2019/1.
Czarnota A., Paździora M., Stambulski M. (red.), Nowy konstytucjonalizm. Polityczność, tożsamość, sfera publiczna, red. A. Czarnota, M. Paździora, M. Stambulski, Warszawa 2021.
d’Ancona M., Post-Truth: The New War on Truth and How to Fight Back, Londyn 2017.
Elster J., Introduction [w:] Constitutionalism and Democracy, red. J. Elster, R. Slagstad, Cambridge 1997.
Ionescu G., Gellner E., Populism: Its Meanings and National Characteristics, Londyn 1969.Joung M., The Rise of the Meritocracy, Harmondsworth 1958.
Ferrajoli L., La democrazia constituzionale, Bolonia 2016.
Grabowski A., Holocher J. (red.), Studia z teorii konstytucyjnego państwa prawa. Konstytucjonalizm, neokonstytucjonalizm, postpozytywizm, Kraków 2019.
Grabowski A., Naleziński B., Konstytucyjne prawo do niezawisłego i bezstronnego sądu w państwie pozornie praworządnym, „Państwo i Prawo” 2020/10.
Guastini R., Lezioni di teoria del diritto e dello stato, Torino 2006.
Halmai G., Populism, authoritarianism and constitutionalism, „German Law Journal” 2019/20 (3).
Heller Á., Wykłady i seminaria lubelskie, Lublin 2006.
Krygier M., The Challenge of Institutionalisation: Post-Communist ‘Transitions’, Populism, and the Rule of Law, „European Constitutional Law Review” 2019/15.
Lacey N., Populism and the Rule of Law, „Annual Review of Law and Social Science” 2019/15.
Małajny R.M., Podział władzy – kontrowersje metodologiczne [w:] Interpretacje i reinterpretacje podziału władzy, red. B. Szmulik, J. Szymanek, Warszawa 2020.
Minich D., Poszerzenie kompetencji organów władzy publicznej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/12.
Müller J.-W., Parsing populism: Who is and who is not a populist these days?, „Juncture” 2015/22(2).
Müller J.-W., The Age of Perplexity: Rethinking the World we Knew. The Rise and Rise of Populism?, Madryt 2017, https://www.bbvaopenmind.com/wp-content/uploads/2018/03/BBVA-OpenMind-Jan-Werner-Muller-The-Rise-and-Rise-of-Populism-1.pdf.
Müller J.-W., What is Populism?, Philadelphia 2016.
Nowak L., Podział władzy w historii myśli politycznej – wybrane problemy [w:] Interpretacje i reinterpretacje podziału władzy, red. B. Szmulik, J. Szymanek, Warszawa 2020.
Oakeshott M., The Politics of Faith and the Politics of Scepticism, New Haven – London 1996.
Pozzolo S., Neoconstitucionalismo y especificidad de la interpretaciòn constitucional, „Doxa” 1998/2 (21).
Pozzolo S., Neocostituzionalismo, „Eunomía: Revista en Cultura de la Legalidad” 2016/11.
Radziewicz P., Kryzys konstytucyjny i paradygmatyczna zmiana konstytucji, „Państwo i Prawo” 2020/10.
Sadurski W., Polski kryzys konstytucyjny, Łódź 2020.
Sandel M.J., Tyrania merytokracji. Co się stało z dobrem wspólnym, Warszawa 2020.
Scheppele K.L., The Social Lives of Constitutions [w:] Sociological Constitutionalism, red. P. Blokker, Ch. Thornhill, Cambridge 2017.
Soniewicka M., Spór o dopuszczalność przerywania ciąży z perspektywy etycznej i filozoficzno-prawnej (komentarz do wyroku TK w sprawie K 1/20), „Państwo i Prawo” 2021/8.
Stevenson Ch.L., Facts and Values. Studies in Ethical Analysis, New Heaven 1963.
Sulikowski A., Trybunał Konstytucyjny a polityczność. O konsekwencjach upadku pewnego mitu, „Państwo i Prawo” 2016/4.
Szuleka M., Wolny M., Kalisz M., Rządy prawem zamiast rządów prawa. Zagrożenia dla ochrony praw człowieka w Polsce w latach 2015 – 2019, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Warszawa 2019, https://www.hfhr.pl/wp-content/uploads/2019/09/Rządy-prawem-FIN-web-1.pdf.
Taggart P., Populizm i patologie polityki przedstawicielskiej [w:] Demokracja w obliczu populizmu, red. Y. Mèny, Y. Surel, Warszawa 2007.
Jerzy Menkes
profesor nauk prawnych, Kolegium Gospodarki Światowej, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Polska
ORCID: 0000-0002-7744-8167
„Plan pokoju” Prezydenta Trumpa – wybrane problemy
Przedmiotem analizy prawniczej jest realizacja prawa do samostanowienia na Bliskim Wschodzie w formule państwa narodowego oraz prawa do ustanowienia pokojowych stosunków między sąsiadującymi państwami. Punktem wyjścia analizy jest prawo do samostanowienia oraz instytucjonalizacja jego realizacji. Przeanalizowano wybrane projekty ustanowienia pokoju w regionie formułowane od początku XX w. w formule studium prawnoporównawczego (obejmującego m.in. treści normatywne i metody realizacji). Konflikt palestyńsko-izraelski został wpisany w kontekst (innych) konfliktów w regionie. Ostatnim elementem analizy porównawczej był Plan Prezydenta Trumpa (Peace to Prosperity. A Vision to Improve Lives of the Palestinian and Israeli People). Potraktowanie Planu Trumpa jako punktu odniesienia analizy wynika z wielu różnych czynników. Po pierwsze, jest to najnowsza propozycja uregulowania konfliktu będącego źródłem poważnego zagrożenia dla bezpieczeństwa zarówno regionalnego, jak i globalnego. Po drugie, jest to propozycja kompleksowa; w odróżnieniu od wcześniejszych inicjatyw ma na celu ustanowienie pokoju, a nie przerwanie walki zbrojnej, zakończenie wojny. Po trzecie, szeroki krąg adresatów. Zaproszonymi do udziału w działaniach na rzecz realizacji Planu byli wszyscy uczestnicy konfliktu, tzn. społeczność międzynarodowa (kluczowe państwa i instytucje), społeczność regionu Bliskiego Wschodu, Palestyna i Izrael. I ostatni, ale nie najmniej istotny czynnik. Plan mimo krytyki i kontestacji został w ważnym zakresie wcielony w życie. „Porozumienia Abrahama” są niewątpliwym sukcesem na drodze do pokojowego zakończenia konfliktu. W konkluzjach przedstawiono dwie perspektywy postrzegania Planu: pierwszą, przedstawiającą Plan jako źródło nadziei na ustanowienie trwałego pokoju w regionie, oraz drugą – jako przeszkodę na drodze do pokoju, paliwo dla przemocy (użycia siły zbrojnej).
Słowa kluczowe: Plan pokoju (Prezydenta) Trumpa, Izrael, Palestyna, prawo do samostanowienia, konflikt bliskowschodni
Jerzy Menkes
Professor of Law, Collegium of World Economy, Warsaw School of Economics, Poland
ORCID: 0000-0002-7744-8167
The “Trump Peace Plan”. Selected Issues
The subject of legal analysis is the implementation of the right to self-determination in the Middle East in the formula of a nation-state and the right to establish peaceful relations between neighbouring states. The starting point of the analysis is the right to self-determination and the institutionalisation of its implementation. Selected peace-building projects in the region, formulated from the beginning of the 20th century in the formula of a comparative legal study (including normative content and methods of implementation) were analysed. The Palestinian-Israeli conflict was placed in the context of (other) conflicts in the region. The final element of the comparative analysis was President Trump's Plan (Peace to Prosperity: A Vision to Improve the Lives of the Palestinian and Israeli People). Taking the Trump Plan as a benchmark for the analysis results from many different factors. First, it is the latest proposal to settle a conflict that poses a serious threat to both regional and global security. Second, it is a comprehensive proposal; contrary to previous initiatives, its aim is to establish peace, not to stop the armed struggle or to end the war. Third, the wide range of addressees. All participants of the conflict, i.e. the international community (key states and institutions), the community of the Middle East region, Palestine and Israel were invited to participate in the activities for the implementation of the Plan. And last but not least. Despite criticism and contestation, the plan was implemented to an important extent. The Abrahamic Accords are undoubtedly a success on the road to a peaceful end to the conflict. The conclusions present two perspectives of perceiving the Plan: the first, presenting the Plan as a source of hope for establishing lasting peace in the region; and the second – as an obstacle to peace and fuel for violence (the use of armed force).
Keywords: Trump's peace plan, Israel, Palestine, right to self-determination, Middle East conflict
Bibliografia/References
Arafat J. (as the Chair Person of PLO), Speech to the United Nations General Assembly, 13 December 1988, U.N. GAOR, 43d Sess., Agenda Item 37, U.N. Doc. A/43/PV.78 (1989).
Arafat J., Clarifies Statement on Satisfying U.S. Conditions for Dialogue, Geneva, 14 December 1988, https://www.jewishvirtuallibrary.org/arafat-clarifies-statement-on-satisfying-u-s-conditions-for-dialogue-december-1988.
Arafat J., Letter to President Clinton, 13 January 1998, http://www.miftah.org/Display.cfm?DocId=428&CategoryId=10.
Balfour Declaration, 2 November 1917, https://avalon.law.yale.edu/20th_century/balfour.asp.
Benoliel D., Perry R., Israel, Palestine and the ICC, “Journal of International Law” 2010/32.
Cassese A., Self-Determination of Peoples: A Legal Reappraisal, London 1995.
Charbonneau L., Palestinians win implicit U.N. recognition of sovereign state, “Reuters” November 29, 2012.
Droesse G., Membership in international Organizations: Paradigms of Membership and the Concept of International Organizations, Berlin 2020.
Effarah J.E., Think Palestine, “Author House” 2019/3.
Fisch J., A History of the Self-Determination of Peoples: The Domestication of an Illusion, New York 2015.
Haniya I. (Prime Minister of the Palestinian Authority), Interview (Haniya urges conference boycott), “Palestine magazine” 6 October 2007 (as cited in) “BBC News” 6 October 2007.
ICJ Reports 2004, Advisory Opinion, “Legal Consequences of the Construction of a Wall in the Occupied Palestinian Territory”.
Khamenei A. (Supreme Iran’s Leader), Iran leader urges summit boycott, “BBC News” 13 October 2007, http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/7043174.stm.
Kessler G., Have the Palestinians received ‘more aid than any group in history’?, “The Washington Post” May 8, 2019.
Knudsen R.A., Moments of Self-determination: The Concept of ‘Self- determination’ and the Idea of Freedom in 20th- and 21st- Century International Discourse, London 2013.
Lynch C., Gramer R., Trump Pressures Palestinians and Allies over Peace Plan, “Foreign Policy” 2020/11.
McMahon–Hussein Correspondence, 14 July 1915 – 10 March 1916, https://en.wikisource.org/wiki/McMahon–Hussein_Correspondence.
Nazmi Al.-Ju’beh, Palestinian Identity and Cultural Heritage, https://books.openedition.org/ifpo/491.
Palestinian Membership Application, S/2011/592, https://palestineun.org/membership-application/#more-515.
Peace to Prosperity. A Vision to Improve the Lives of the Palestinian and Israeli People, January 2020, https://trumpwhitehouse.archives.gov/wp-content/uploads/2020/01/Peace-to-Prosperity-0120.pdf.
Renan E., Co to jest naród [in:] Być w narodzie. Szkice o idei narodu, narodowej kulturze i nacjonalizmie, ed. L. Dybel, Lublin 1998.
Report of the Committee on the Admission of New Members, S/2011/705, https://palestineun.org/report-of-the-committee-on-the-admission-of-new-members-s2011705/#more-523.
Report of the Panel on the United Nations Peace Operations, A/55/305-S/2000/809.
Rogers W.P., Statement by Secretary of State, 9 December 1969, https://www.mfa.gov.il/mfa/foreignpolicy/mfadocuments/yearbook1/pages/9%20statement%20by%20secretary%20of%20state%20rogers-%209%20decemb.aspx.
Ross D., The Missing Peace. The Inside Story of Fight form Middle East Peace, New York 2004.
Sand S., The Invention of the Jewish People, London 2009.
Sokolovic D., Nation v. People. Bosnia is just case, London 2006.
The Roadmap (full text), Quartet mediators (the UN, EU, U.S., Russia), May, 2003, “BBC News” 30 April 2003, http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/2989783.stm.
Thürer D., Burri T., Self-Determination, Max Planck Encyclopedia of Public International Law.
Tyranowski J., Integralność terytorialna, nienaruszalność granic i samostanowienie w prawie międzynarodowym, Warszawa – Poznań 1990.
United Nations Special Committee on Palestine, Report to the General Assembly, A/364, 3 September 1947.
Wilson W., Address to Congress (President Wilson’s Fourteen Points), 8 January 1918, https://wwi.lib.byu.edu/index.php/President_Wilson's_Fourteen_Points.
Woodhouse T., Peacekeeping and International Conflict Resolution, Peace Operations Training Institute 2020.
Zelikow Ph., Rice C., Germany Unifed and Europe Transformed. A Study in Statecraft, Cambridge 1998.
Znaniecki F., Współczesne narody, Warszawa 1990.
Ewa Gawłowska-Stępień
doktor nauk prawnych, adiunkt, Instytut Nauk Prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Polska
ORCID: 0000-0002-4224-2265
Dyskryminacja rasowa w świetle prawa międzynarodowego i europejskiego
Artykuł charakteryzuje działalność wybranych instytucji zajmujących się zwalczaniem zjawiska dyskryminacji rasowej. Podkreślono w nim wyjątkowe znaczenie Organizacji Narodów Zjednoczonych i Komisji Europejskiej przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji w wymienionym zakresie.
Słowa kluczowe: rasa, dyskryminacja, nietolerancja, ONZ, Komisja Europejska przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji
dr Ewa Gawłowska-Stępień
Assistant Professor at the Institute of Legal Sciences, Faculty of Law and Administration, Jan Kochanowski University in Kielce, Poland
ORCID: 0000-0002-4224-2265
Racial discrimination in the light of international and European law
The article describes the activities of selected institutions dealing with combating the phenomenon of racial discrimination. It emphasises the exceptional importance of the United Nations and the European Commission against Racism and Intolerance in this respect.
Keywords: race, discrimination, intolerance, United Nations, European Commission against Racism and Intolerance
Bibliografia/References
Balicki J., Dyskryminacja rasowa, Lublin 1986.
Balicki J., Dyskryminacja rasowa w świetle prawa międzynarodowego, Wrocław 1972.
Bieleń S., Prawo w stosunkach międzynarodowych – wybór dokumentów, Warszawa 2004.
Dobrzycki J., Historia stosunków międzynarodowych 1815–1945, Warszawa 2004.
Góralczyk W., Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, Warszawa 2009.
Kuźniar R., Prawa człowieka, Warszawa 2000.
Litwa: Ekspert: są problemy z ochroną praw mniejszości narodowych, https://www.money.pl/archiwum/wiadomosci_agencyjne/pap/artykul/litwa;ekspert;sa;problemy;z;ochrona;praw;mniejszosci;narodowych,39,0,931623.html?amp=1.
Motyka K., Przegląd działań Europejskiej Komisji przeciw Rasizmowi i Nietolerancji (ECRI) na rzecz zwalczania rasizmu i ksenofobii, www.msw.gov.pl.
Sczaniecki M., Powszechna historia państwa i prawa, Warszawa 2009.
Sójka-Zielińska K., Historia prawa, Warszawa 2015.
Winiarski B., Wybór źródeł do nauki prawa międzynarodowego, Warszawa 1938.
Żmuda B., Europejska Komisja przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji (ECRI) w europejskim systemie ochrony praw człowieka, Toruń 2020.
Beniamin Rozczyński
doktorant, Zakład Postępowania Administracyjnego i Sądowoadministracyjnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Polska
ORCID: 0000-0003-2019-7923
Złożenie oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania w postępowaniu administracyjnym. Glosa krytyczna do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 28.08.2019 r., II SA/Rz 702/19
Złożenie przez jedyną stronę postępowania oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania powoduje, że decyzja organu pierwszej instancji staje się ostateczna i prawomocna. W związku z tym strona postępowania nie jest uprawniona do cofnięcia oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania i złożenia odwołania. Wynika to bowiem z faktu, iż decyzja ta z momentem złożenia przez stronę oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania i jego doręczeniem organowi pierwszej instancji wywołuje określone w niej skutki prawne. Z uwagi na doniosłość analizowanej instytucji organ administracji publicznej jest zobowiązany do rzetelnego pouczenia strony postępowania o przysługujących jej uprawnieniach oraz skutkach, jakie wywoła złożenie oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania. Powyższe działanie musi być podyktowane dobrem strony, wynikającym z jednej strony z zasady pogłębiania zaufania do organów administracji publicznej i zasady udzielania informacji stronom o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ uregulowanie ich praw i obowiązków, natomiast z drugiej z zasady szybkości i prostoty postępowania.
Słowa kluczowe: decyzja administracyjna, odwołanie, organ administracji publicznej, ostateczność decyzji, prawomocność decyzji
Beniamin Rozczyński
PhD student, Department of Administrative and Administrative Judicial Procedure, Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznan, Poland
ORCID: 0000-0003-2019-7923
Submitting a declaration of waiver of the right to appeal in administrative proceedings. A critical gloss to the judgment of the Provincial Administrative Court in Rzeszow of 28 August 2019, II SA/Rz 702/19
Submitting a declaration of waiver of the right to appeal by the only party to the proceedings makes the decision of the first instance authority final and binding. Therefore, the party to the proceedings is not entitled to withdraw the declaration of waiver of the right to appeal and to subsequently appeal. This is due to the fact that the decision, at the moment of submitting the declaration of waiver of the right to appeal and its delivery to the first instance authority, produces the legal effects specified therein. Due to the importance of the analysed institution, the public administration authority is obliged to carefully instruct the parties to the proceedings about their rights and about the consequences of submitting a declaration of waiver of the right to appeal. The above action must be dictated by the good of the party, resulting, on the one hand, from the principle of deepening trust in public administration authorities and the principle of providing information to the parties on the factual and legal circumstances that may affect the regulation of their rights and obligations, and, on the other hand, from the principle of speed and simplicity of proceedings.
Keywords: administrative decision, appeal, public administration authority, final decision, non-appealable decision
Bibliografia/References
Adamczyk A., Zrzeczenie się prawa do wniesienia odwołania – problemy praktyczne, „Serwis Administracyjno-Samorządowy” 2017/6.
Adamiak B. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. B. Adamiak, J. Borkowski, Warszawa 2019.
Golęba A. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. H. Knysiak-Sudyka, Warszawa 2019.
Jakimowicz W., O normatywnej konstrukcji zrzeczenia się prawa do wniesienia odwołania od decyzji administracyjnej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2018/8.
Michalik M., Nitecki S., Zrzeczenie się prawa do wniesienia odwołania w świetle nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego [w:] Ochrona praw jednostki w postępowaniu administracyjnym i podatkowym, red. S. Fundowicz, P. Możyłowski, T. Stanisławski, Radom 2018.
Mokry J., Odwołalność czynności procesowych w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 1973.
Piątek W., Cofnięcie oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 sierpnia 2019 r., II OSK 873/19, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2020/11.
Piątek W., Zrzeczenie się odwołania w ogólnym postępowaniu administracyjnym, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2019/5.
Potěšil L. [w:] L. Potěšil, D. Hejč, F. Rigel i in., Správní řád. Komentář, Praha 2016.
Skóra A., Zrzeczenie się odwołania w niektórych państwach europejskich. Uwagi na tle prawnoporównawczym [w:] Fenomen prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa profesora Jana Zimermanna, red. W. Jakimowicz, M. Krawczyk, I. Niżnik-Dobosz, Warszawa 2019.
Wronkowska S., Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa, Poznań 2005.
Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady, reguły wskazówki, Warszawa 2017.
Zimmermann J., Kilka refleksji o nowelizacji kodeksu postępowania administracyjnego, „Państwo i Prawo” 2017/8.
Zimmermann J., Polemika, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2020/1.
Grzegorz Krawiec
doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, główny specjalista w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, Polska
ORCID: 0000-0003-2949-5361
Recenzja książki Marka Stycha „Prawno-administracyjne uwarunkowania wykonywania zawodu farmaceuty”, Kraków 2021
dr hab. Grzegorz Krawiec
Professor at the Pedagogical University of Cracow, Chief Specialist in the Office of the Ombudsman, Poland
ORCID: 0000-0003-2949-5361
Review of the book by Marek Stych “Prawno-administracyjne uwarunkowania wykonywania zawodu farmaceuty” (Legal and administrative conditions of performing the profession of a pharmacist), Cracow 2021
Bibliografia/References
Biernat S., Wasilewski A., Ustawa o działalności gospodarczej. Komentarz, Kraków 1997.
Czapliński W., Rec.: M. Perkowski, Podmiotowość prawa międzynarodowego współczesnego uniwersalizmu w złożonym modelu klasyfikacyjnym, Białystok 2008, „Europejski Przegląd Sądowy” 2009, grudzień.
Czarnecki K.M., Błędy i pomyłki w badaniach naukowych (opracowanie autorefleksyjne), „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humaitas. Pedagogika” 2009/4.
Filipek J., Sposób prowadzenia badań historyczno-porównawczych użytecznych dla dogmatyki prawa [w:] Między tradycją a przyszłością w nauce prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Bociowi, red. J. Supernat, Wrocław 2009.
Małajny R., Rec.: P.A. Leszczyński: Regulacja stosunków między państwem a nierzymskokatolickimi Kościołami i innymi związkami wyznaniowymi określona w art. 25 ust. 5 Konstytucji RP, Gorzów Wielkopolski 2012, „Państwo i Prawo” 2014/2.
Martysz Cz., Pojęcie urzędu w prawie i postępowaniu administracyjnym [w:] Studia z wykładni prawa, red. Cz. Martysz, Z. Tobor, Bydgoszcz – Katowice 2008.
Szydło M., Swoboda działalności gospodarczej, Warszawa 2005.
