Wpływ pandemii COVID-19 na tendencję legislacyjną w zakresie redukcji ryzyka przedsiębiorcyKatarzyna Kurzępa-Dedo
doktor nauk prawnych, Katedra Nauk o Polityce i Administracji, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4823-1217
Wpływ pandemii COVID-19 na tendencję legislacyjną w zakresie redukcji ryzyka przedsiębiorcy
Pandemia COVID-19 stała się jednym z czynników materializujących ryzyko w działalności przedsiębiorców. W odpowiedzi na to ustawodawca w latach 2020–2021 przyjął regulacje, które – jak deklarowano – miały z jednej strony niwelować ujemne skutki zaistniałej sytuacji, a z drugiej ułatwiać prowadzenie działalności gospodarczej w tym okresie. W artykule przedstawiono wyniki badań nad tendencjami w polityce legislacyjnej w latach 1990–2021 z wykorzystaniem metody kwalifikowano-kwantytatywnej, które stały się podstawą do sformułowania odpowiedzi na pytanie, czy faktycznie regulacje prawne przyjęte w 2020 i 2021 r. ułatwiają przedsiębiorcy ocenę szans na osiągnięcie zakładanego celu gospodarczego, służą wzmacnianiu poczucia pewności obrotu gospodarczego oraz czy minimalizują ryzyko niepowodzenia w działalności gospodarczej. Omówiono również kwestię relacji pojęcia ryzyka prawnego do pojęcia ryzyka przedsiębiorcy jako jednej z tendencji w polityce legislacyjnej.
Słowa kluczowe: ryzyko przedsiębiorcy, ryzyko prawne, tendencje w ustawodawstwie, pandemia COVID-19
dr Katarzyna Kurzępa-Dedo
Department of Political Sciences and Administration, University of Information Technology and Management in Rzeszow, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4823-1217
Impact of the COVID-19 pandemic on the legislative trend of entrepreneurial risk reduction
The COVID-19 pandemic has become one of the factors materialising risk in the business activities of entrepreneurs. In response to this, in 2020-2021 the legislator adopted regulations which, as declared, were intended to, on the one hand, nullify the negative effects of the situation and, on the other hand, facilitate business activities during this period. The article presents the results of research into the trends in legislative policy in 1990-2021. The qualitative-quantitative method has been applied in the survey. This method was also used as the basis for formulating an answer to the question of whether the legal regulations adopted in 2020 and 2021 actually help entrepreneurs assess the chances of achieving the assumed economic goal, serve to strengthen the sense of certainty of economic turnover and whether they minimise the risk of business failure. The matter of how the concept of legal risk relates to the concept of entrepreneurial risk as one of the trends in legislative policy is also discussed.
Keywords: entrepreneurial risk, legal risk, legislative trends, COVID-19 pandemic
Bibliografia / References
Adamkiewicz-Drwiłło H.G., Współczesna metodologia nauk ekonomicznych, Toruń 2008.
Adamska A., Ryzyko w działalności przedsiębiorstwa – podstawowe zagadnienia [w:] Ryzyko w działalności przedsiębiorstw. Wybrane aspekty, red. A. Fierla, Warszawa 2009.
Bodył-Szymala P., Ryzyko prawne w działalności banków, Poznań 2006.
Chmielnicki P., Przyczyny dominacji schematów działania upowszechnionych przez społeczeństwo [w:] P. Chmielnicki, A. Dybała, M. Stachura, Reguły działania człowieka gospodarującego w społeczeństwie jako źródło norm prawnych, Warszawa 2010.
Chmielnicki P., Tworzenie instytucji gospodarki a ustawodawstwo polskie, Warszawa 2015.
Chmielnicki P., Stachura M., Metoda badań nad długookresowymi tendencjami w polityce legislacyjnej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/12.
Dankiewicz R., Ostrowska-Dankiewicz A., Bulut C., The attitudes of entrepreneur of the small and medium-sized enterprises sector in Poland to key business risks, „Equilibrium – Quarterly Journal of Economics and Economic Policy” 2020/15 (3).
Harland C., Brenckley R., Walker H., Risk in supply networks, „Journal of Purchasing & Supply Management” 2003/9.
Hudákova M., Dvorský J., Assessing the risks and their sources in dependence on the rate of implementing the risk management process in the SMEs, „Equilibrium – Quarterly Journal of Economics and Economic Policy” 2018/13 (3).
Henschel T., Typology of risk management practices: an empirical investigation into German SMEs, „International Journal of Entrepreneurship and Small Business” 2010/9 (3).
Jajuga K. [w:] Zarządzanie ryzykiem, red. K. Jajuga, Warszawa 2007.
Jajuga K., Zagadnienia teoretyczne zarządzania ryzykiem [w:] Zarządzanie ryzykiem, red. K. Jajuga, Warszawa 2019.
Kaczmarek T.T., Zarządzanie ryzykiem – ujęcie interdyscyplinarne, Warszawa 2010.
Kaszubski R.W., Funkcjonalne źródła prawa bankowego, Kraków 2006.
Koudstaal M., Sloof R., van Praag M., Risk, uncertainty and entrepreneurship: evidence form a Lab-in-the Field Experiment, „Management Science” 2015/62 (10).
Kurzępa-Dedo K., Redukcja ryzyka przedsiębiorcy, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/12.
Li L., Moosa I., Operational risk, the legal system and governance indicators: a country-level analysis, „Applied Economics” 2015/47 (20).
McCornick R., Legal risk in the financial markets, Oxford 2010.
Skulski P., Szeląg T., Ryzyko w handlu zagranicznym i sposoby jego minimalizacji [w:] Handel zagraniczny. Organizacja i technika, red. J. Rymarczyk, Warszawa 2005.
Toma S.V., Chitita M., Sarpe D., Risk and uncertainty, „Procedia Economics and Finance” 2012/3.
Virglerová Z., Belás J., Kurzępa-Dedo K., Krulický T., Perceiving of legal risk and the role of public sector in SMEs of V4 countries, „Administratie si Management Public” 2021/36.
Mateusz Podhalicz
asesor sądowy; Kolegium Prawa, Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0605-2050
Instytucja sankcji administracyjnych o charakterze represyjnym w prawie francuskim – rozwój i uwarunkowania ustrojowe
Sankcje administracyjne we Francji i ich stosowanie są wyjątkowo nieheterogeniczne, a ich poznanie niezwykle trudne. Stanowią wypadkową długoletniej tradycji doraźnego wprowadzania represji administracyjnej w różnych sferach, nie zaś wyraz świadomej, zorganizowanej decyzji ustawodawcy. W braku działań legislacyjnych nakierowanych na kodyfikację tej dziedziny prawa, szczególnie biorąc pod uwagę, że sankcje administracyjne coraz częściej zastępują karne – orzecznictwo sądów francuskich, prowadzących dialog orzeczniczy z TSUE oraz ETPC musiało wypracować w dużej mierze niepisany, unikatowy system zasad stosowania sankcji administracyjnych. W artykule autor przedstawia zarys systemu represji administracyjnej (czyli sankcji administracyjnych o quasi penalnym charakterze), jaki funkcjonuje w prawie francuskim, jego terminologię, źródła, uwarunkowania ustrojowe i istotne zasady proceduralne. Może stanowić to fascynujący punkt odniesienia do badania zjawiska represji administracyjnej jako takiej, już choćby z tego powodu, że tradycje jej stosowania we Francji sięgają wiele wieków wstecz, a ich funkcjonowanie w systemie prawnym o jednej z najdłuższych tradycji liberalnych oznaczało dynamiczne poszukiwanie równowagi między sprawnością a legalnością administracji.
Słowa kluczowe: sankcje administracyjne, represja administracyjna, prawo francuskie, administracja publiczna, gwarancje procesowe, administracyjne prawo penalne
Mateusz Podhalicz
court assessor, College of Law, Kozminski University in Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0605-2050
The institution of repressive administrative sanctions in French law – development and systemic determinants
Administrative sanctions in France and their application are extremely non-heterogeneous and exceptionally difficult to study. These sanctions are the product of longstanding tradition of introducing administrative repressions at ad hoc basis in many fields of law, rather than the expression of deliberate and purposeful decisions on the part of the legislator. In the absence of legislative action aimed at codifying this field of law, especially given that administrative sanctions are increasingly replacing criminal ones – the jurisprudence of the French courts, engaged in a judicial dialogue with the CJEU and the ECHR, has had to develop a largely unwritten, unique system of rules for the application of administrative sanctions. In this article, the author provides an overview of the system of administrative repression (i.e. administrative sanctions of a quasi-penal nature) as it exists in French law, its terminology, sources, systemic determinants and relevant procedural principles. This can provide a fascinating point of reference for the study of the phenomenon of administrative repression as such, if only for the fact that the traditions of its application in France go back many centuries, and their operation in a legal system with one of the longest liberal traditions has meant a dynamic search for a balance between administrative efficiency and legality.
Keywords: administrative sanctions, administrative repression, French law, public administration, procedural guarantees, administrative criminal law
Bibliografia / References
Autinm J.-L., La décision du Conseil constitutionnel relative au Conseil Supérieur de l'Audiovisuel, „Revue administrative” 1989/249 (maj – czerwiec).
Avril P., Gicquel J., Sanctionner, est-ce punir?, „Pouvoirs” 1989/50.
Bétaille J., Chouki D., Courtaigne-Deslandes C., Deguergue M., Langelier E. i in., Les sanctions administratives dans les secteurs techniques, Paryż 2017.
Chevallier J., Autorités administratives indépendantes et État de droit, „Civitas Europa” 2016/37.
Chevallier J., Les autorités administratives indépendantes: un produit d’importation? Néolibéralisme et américanisation du droit, Paryż 2019.
Chevallier J., Réflexions sur l’institution des autorités administratives indépendantes, „Jurisclasseur périodique” 1986/3254.
Colliard C.A., Timsit G., Les autorités administratives indépendantes, Paryż 1988.
Conseil d'État, Les pouvoirs de l'administration dans le domaine des sanctions, „La documentation francaise” 1995.
Debbasch Ch., Note sous décision n° 88-248 DC, „Grands arrêts du droit de l'audiovisuel” 1991/51.
Degoffe M., Droit de la sanction non penale, Paryż 2000.
Delmas-Marty M., Les Grands systèmes de politique criminelle, Paryż 1992.
Delmas-Marty M., Teitgen-Colly C., Punir sans juger? De la répression administrative au droit administratif pénal, Paryż 1992.
Derieux E., Les principes du droit de la communication dans la jurisprudence du Conseil constitutionnel, „Légipresse” 1997/141.
Deumier P., La simplification par codification à droit constant [w:] Qu’en-est-il de la simplification du droit?, red. J. Pousson, F. Rueda, Paryż 2010.
Dobkine M., La transaction en matière pénale, Paryż 1994.
Favoreu L., Note sous décision n° 82-155 DC, „Revue du droit public et de la science politique en France et à l'étranger” 1983/2.
Frier P.-L., Petit J., Précis de droit administratif, Paryż 2021.
Gazier F., Cannac Y., Etude sur les administratives indépendantes, „Études et documents du Conseil d'État” 1983–1984/35.
Gélard P., Le caractère mixte des contraventions de grande voirie, „L'Actualité Juridique. Droit Administratif” 1967.
Gélard P., Rapport d’information n° 616 [2013–2014] au nom de la commission des lois du Sénat «Autorités administratives indépendantes – 2006–2014: un bilan», Paryż 2014.
Genevois B., Conseil constitutionnel et l’extension des pouvoirs de la COB, „Revue Française de Droit Administratif” 1989, lipiec – sierpień.
Genevois B., Note sous décision n° 88-248 DC matières relevant de la compétence du législateur, „Annuaire international de justice constitutionnelle” 1989/5.
Genevois B., [Note sous décision n° 89-260 DC] interdiction des subdélégations, „Annuaire international de justice constitutionnelle” 1989/5.
Gourdou J., Sanctions disciplinaires: les questions de la légalité des infractions et de l’opportunité des poursuites, „Revue française de droit administratif” 2014.
Guyomar M., Les perspectives de la codification contemporaine, Paryż 2014.
Guyomar M., Les sanctions administratives, Paryż 2014.
Michór A., Odpowiedzialność administracyjna – odrębny rodzaj odpowiedzialności prawnej, czy sankcja karna w prawie administracyjnym, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2005/18.
Moderne F., La sanction administrative, „Revue Française de Droit Administratif” 2002.
Philip L., Favoreu L., Autorités administratives indépendantes [w:] Les grandes décisions du Conseil constitutionnel, red. L. Favoreau, Paryż 2009.
Posner S. (tłum.), Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela, Warszawa 1907.
Rosenfeld E., Veil J., Sanctions administratives, sanctions pénales, „Pouvoirs” 2009/1 (128).
Ruzié D., Droit administratif et droit international, „Revue Française de Droit Administratif” 1998.
Sabourin P., Les autorités administratives indépendantes, une catégorie nouvelle, „L'Actualité Juridique. Droit Administratif” 1983.
Saunier S., Codifier le droit des sanctions administratives. Une fiction?, „Revue de science criminelle et de droit pénal comparé” 2019/1.
Sauvé J.M., La motivation des sanctions prononcées en justice:nouvelles tendances, nouveaux enjeux, 27e colloque des instituts d’études judiciaires, Amiens, https://www.conseil-etat.fr/actualites/discours-et-interventions/la-motivation-des-sanctions-administratives#5.
Sauvé J.M., Les sanctions administratives en droit public français, „Actualité Juridique. Droit Administratif” 2001/57.
Stewart R.B., Administrative Law in the twenty-first century, „NY University Law Review” 2003/2.
Teitgen-Colly C., Sanction et Constitution [w:] Le pouvoir de sanction de l’Administration, „Juris-Classeur périodique” 2013/11, marzec.
Testard Ch., Les sanctions administratives, „Juris Classeur Administratif” 108–40, Paryż, 29.10.2019 r.
Tuot T., La planète des sages [w:] Notre État, red. R. Laffont, Paryż 2000.
Viel M.-T., Errements des sanctions administratives, „L’Actualite Juridique. Droit Administratif” 2007, s. 1006.
Warsmann J.-L., Simplifions nos lois pour guérir un mal français, „La documentation française” 2009, styczeń.
Dawid Daniluk
doktor nauk prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3901-8764
Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie w świetle ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Wymiar teoretyczny i praktyczny
System nieodpłatnej pomocy prawnej zaczął działać w Polsce od 1.01.2016 r. Został wprowadzony na podstawie ustawy z 5.08.2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej. W 2018 r. uchwalono nowelizację, która wprowadziła istotne zmiany w zakresie funkcjonowania ww. ustawy. Rozszerzono system o nowe usługi – nieodpłatne poradnictwo obywatelskie oraz nieodpłatną mediację. Przyznano prawo do korzystania ze świadczeń każdej osobie, która złoży oświadczenie, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej. Artykuł stanowi próbę oceny nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Instytucja ta została poddana analizie zarówno od strony teoretycznej, jak i praktycznej. Na płaszczyźnie teoretycznej wskazano, na czym polega nieodpłatne poradnictwo obywatelskie oraz jakie elementy zawiera definicja tego pojęcia na gruncie ustawy. Zwrócono również uwagę na podobieństwa i różnice pomiędzy nieodpłatnym poradnictwem obywatelskim a nieodpłatną pomocą prawną. Z badań przeprowadzonych przez autora wynika, że w wymiarze praktycznym nieodpłatne poradnictwo obywatelskie w zasadzie nie różni się od nieodpłatnej pomocy prawnej.
Słowa kluczowe: nieodpłatne poradnictwo obywatelskie, nieodpłatna pomoc prawna, powiat, województwo
dr Dawid Daniluk
Faculty of Law and Administration, University of Warmia and Mazury in Olsztyn, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3901-8764
Free civic counselling in the light of the Act on free legal aid, free civic counselling and legal education. Theoretical and practical dimension
The system of free legal aid started operating in Poland on January 1, 2016. It was introduced on the basis of the Act of August 5, 2015 on free legal aid and legal education. In 2018, an amendment was adopted which introduced significant changes to the functioning of the above-mentioned Act. The system was extended to include new services – free civic counselling and free mediation. The right to receive these benefits has been granted to everyone who declares that he or she is not able to afford the costs of paid legal aid. This article attempts to evaluate free civic counselling. This institution was analysed both from the theoretical and practical side. At the theoretical level, it was indicated what free civic counselling is and what elements are included in the definition of this concept on the basis of the Act. The similarities and differences between free civic counselling and free legal aid were also highlighted. The research conducted by the author shows that in practical terms, free civic counselling generally does not differ from free legal aid.
Keywords: free civic counselling, free legal aid, district, voivodeship
Bibliografia / Referencs
Banaś S., Bezpłatna pomoc prawna jako podstawa ścierania się interesów różnych grup społecznych, „Przegląd Prawa Publicznego” 2016/7–8.
Bandarzewski K., Udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej jako zadanie zlecone powiatowi [w:] Charakter i konstrukcja zadań samorządu terytorialnego, red. M. Stec, S. Płażek, Warszawa 2017.
Bartnik A.S., Kowalska K.J., Nieodpłatna pomoc prawna, Warszawa 2019.
Czernicki F., Dostęp do nieodpłatnej przedsądowej pomocy prawnej w Polsce [w:] Prawo wobec problemów społecznych. Księga jubileuszowa Profesor Eleonory Zielińskiej, Warszawa 2016.
Daniluk D., Świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego przez radcę prawnego lub adwokata a obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej i unikania konfliktu interesów, „Radca Prawny. Zeszyty Naukowe” 2022/1.
Daniluk D., Zmiany regulacji prawnych dotyczących nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w związku z pandemią wirusa SARS-CoV-2, „Przegląd Legislacyjny” 2022/1.
Daniluk D., Gornowicz M., Non-governmental organizations as entities authorized to run points of free legal assistance and free civic counseling. Comments on the background of the Podlaskie Voivodeship [w:] Contemporary challenges in education, red. P. Poszytek i in., Warszawa – Lwów 2022.
Florczak W. (red.), Nieodpłatna pomoc prawna w Polsce. Systemowa analiza interdyscyplinarna, Kraków 2021.
Grzymisławska-Cybulska M., Trela A., Koncepcja nieodpłatnej pomocy prawnej a obowiązki radców prawnych wynikające z ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej, „Radca Prawny. Zeszyty Naukowe” 2016/1.
Hałub O., Konstytucyjne gwarancje prawa do nieodpłatnej pomocy prawnej na etapie przedsądowym, „Forum Prawnicze” 2016/4.
Hałub-Kowalczyk O., Sformalizowany model dostępu do nieodpłatnej pomocy prawnej na etapie przedsądowym w Polsce, Wrocław 2019.
Jabłoński M., Prawo do nieodpłatnej pomocy prawnej jako „element treści konstytucyjnego prawa do sądu” – uwagi na tle postanowień ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej [w:] Ochrona praw człowieka. Zagadnienia praktyczne, red. A. Hauser, K. Urbaniak, Poznań 2018.
Kaczocha M., Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej i edukacji prawnej. Komentarz, LEX 2016.
Lach D.E., Nieodpłatna pomoc prawna jako instrument zabezpieczenia społecznego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2016/3.
Paxford B., Rynkun-Werner R., Wasylkowska-Michór M., Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej. Komentarz, Warszawa 2016.
Płażek S., Nowe usługi powiatu w zakresie nieodpłatnej pomocy prawnej [w:] Działalność gospodarcza jednostek samorządu terytorialnego. Dopuszczalność i granice prowadzenia, red. M. Stec, M. Mączyński, Warszawa 2016.
Przywora B., Normatywny model przedsądowej nieodpłatnej pomocy prawnej w Polsce, Warszawa 2019.
Rogacka-Łukasik A., Zakres zastosowania regulacji prawnej o nieodpłatnej pomocy prawnej, „Roczniki Administracji i Prawa” 2016/16.
Stefaniuk M., Społeczna potrzeba nieodpłatnej pomocy prawnej – beneficjenci regulacji ustawowej, „Studia Iuridica Lublinensia” 2016/3.
Świstak M., Aspekty podatkowoprawne świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej przez radcę prawnego, „Teka Prawniczej Komisji PAN Oddział w Lublinie” 2020/2.
Wegner J., Wróblewski B., Prawo jednostki do nieodpłatnej pomocy prawnej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2021/6.
Winczorek J., O potrzebie badań empirycznych nad dostępem do prawa, „Państwo i Prawo” 2016/12.
Piotr Kobielski
doktor nauk prawnych, adiunkt, Zakład Prawa i Ekonomii, Wydział Bezpieczeństwa Logistyki i Zarządzania, Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5944-3576
Podstawy prawne bezpieczeństwa finansów publicznych w Polsce i Unii Europejskiej ze szczególnym uwzględnieniem przepisów dotyczących nowych technologii cyfrowych
Celem artykułu jest określenie współzależności między przepisami prawa polskiego i UE a bezpieczeństwem finansów publicznych państwa – ocena, w jakim stopniu prawo może gwarantować odpowiednią kondycję finansów publicznych, a zatem i ich odpowiedni stopień bezpieczeństwa. W sposób szczególny w opracowaniu uwzględniono wpływ regulacji obejmujących nowoczesne rozwiązania cyfrowe na kondycję finansów publicznych. Tego rodzaju regulacje pełnią coraz bardziej znaczącą rolę, obejmując coraz liczniejsze technologie cyfrowe, zapewniające prawidłową ściągalność danin publicznych. W przedmiotowym opracowaniu została podjęta próba wskazania nowych trendów regulacyjnych dotyczących technologii cyfrowych mogących w najbliższych dekadach znacząco przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa finansów publicznych poprzez uszczelnienie systemu finansowego.
Słowa kluczowe: finanse publiczne, bezpieczeństwo finansów publicznych, technologie cyfrowe, cyfryzacja, UE, podatki
dr Piotr Kobielski
Assistant Professor, Department of Law and Economics, Faculty of Logistics Security and Management, Military University of Technology in Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5944-3576
Legal foundations of the security of public finances in Poland and the European Union, with particular emphasis on the regulations concerning new digital technologies
The aim of the article is to determine the interdependence between Polish and EU law and the security of state public finances – to assess to what extent the law can guarantee an adequate condition of public finances, and therefore their adequate level of security. In particular, the study considers the impact of regulations involving modern digital solutions on the condition of public finances. These types of regulations are playing an increasingly important role, involving more and more digital technologies, ensuring the proper collection of public levies. This study attempts to identify new regulatory trends related to digital technologies that may, in the coming decades, significantly contribute to the improvement of the security of public finances by tightening the financial system.
Keywords: public finances, security of public finances, digital technologies, digitisation, EU, taxation
Bibliografia / References
Baldwin D., The concept of security, „Review of International Studies” 1997/23.
Bocanek M., First Draft of Crypto-Asset Regulation (MICA) with the European Union and Potential Implementation, „Financial Law Review” 2021/2.
Cilak M., Reguły wydatkowe dotyczące budżetu państwa (na gruncie ustawy o finansach publicznych z 2009 r.), „Prawo Budżetowe Państwa i Samorządu” 2013/1.
De Jong J., Gilbert N., Fiscal discipline in EMU? Testing the effectiveness of the Excessive Deficit Procedure, „European Journal of Political Economy” 2020/61.
Gregori W.D., Sacchi A., Has the Grexit news affected euro area financial markets?, „North American Journal of Economics and Finance” 2019/49.
Horobin W., France to Go Ahead With Digital Tax, Risking U.S. Tariffs, https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-10-14/france-to-go-ahead-with-digital-tax-risking-u-s-tariffs.
Kozub-Skalska S., Mechanizm odwrotnego obciążenia w VAT jako nieefektywne narzędzie w zmniejszaniu luki podatkowej w VAT, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2016/275.
Lane P.R., The European Sovereign Debt Crisis, „Journal of Economic Perspective” 2012/3.
Macudziński M., System Teleinformatyczny Izby Rozliczeniowej (STIR) – nowe narzędzie zwalczania wyłudzeń skarbowych, „Prawo Budżetowe Państwa i Samorządu” 2018/3.
Nadzór ministra finansów nad poborem podatku od towarów i usług. Lata 2007–2018 (III kwartał), Najwyższa Izba Kontroli, Warszawa 2019, https://www.nik.gov.pl/plik/id,21044,vp,23676.pdf.
Pałys A., Wybrane aspekty praktyczne wdrożenia przez podatnika Jednolitego Pliku Kontrolnego od 1.07.2016 r., „Przegląd Podatkowy” 2016/7.
Polska – wskaźniki makroekonomiczne, Główny Urząd Statystyczny, https://stat.gov.pl/wskazniki-makroekonomiczne/.
Reguły budżetowe, czy rada fiskalna. Fałszywa alternatywa, Szkoła Główna Handlowa i Towarzystwo Ekonomistów Polskich, https://www.youtube.com/watch?v=idsQmsKw7oM.
Ruczkowski P., Problem pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej przed prawem krajowym – kilka uwag na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, „Rocznik Administracji Publicznej” 2018/4.
Rudke M., Dług poza budżetem rośnie jak na drożdżach. Rząd dryfuje w niebezpieczne rejony, https://businessinsider.com.pl/gospodarka/makroekonomia/polski-dlug-publiczny-poza-budzetem-rosnie-jak-na-drozdzach/k3r48z2.
Sarnowski J., Selera P., Zmniejszenie Luki VAT w Polsce 2016-2017, Polski Instytut Ekonomiczny, Warszawa 2018, https://pie.net.pl/wp-content/uploads/2019/01/Raport-LUKA-VAT.pdf.
Zadłużenie sektora finansów publicznych IV kw./2021, „Biuletyn Kwartalny Ministerstwa Finansów” z 31.03.2022 r.
Michał Andrzejuk
uczestnik Prawniczego Seminarium Doktorskiego, Kolegium Prawa, Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7754-0916
Regulacje prawne referendum lokalnego w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego na wniosek mieszkańców. Postulaty zmian legislacyjnych i systemowych w oparciu o praktykę referendów samorządowych w latach 1992–2020
W polskiej systematyce prawnej referendum lokalne jest jedynym instrumentem umożliwiającym mieszkańcom w sposób bezpośredni i ostateczny decydować o sprawach istotnych dla danej wspólnoty samorządowej. Praktyka referendów lokalnych ostatnich 25 lat pokazuje jednak, że instytucja ta w dalszym ciągu wymaga reform. W niniejszym opracowaniu autor dokonuje analizy regulacji prawnych referendum odwoławczego przeprowadzanego na wniosek mieszkańców. W dalszej części została przedstawiona praktyka referendów odwoławczych przeprowadzanych w latach 1992–2020. Na podstawie powyższych analiz autor przedstawia propozycje zmian instytucji referendum, w tym postulat wprowadzenia skonkretyzowanego odstępstwa od wymogu frekwencyjnego w referendum odwoławczym.
Słowa kluczowe: referendum lokalne, samorząd terytorialny, demokracja bezpośrednia
Michał Andrzejuk
participant of the Doctoral Seminar in Law at the Kozminski University in Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7754-0916
Legal regulations of a local referendum on the dismissal of a local government body at the request of residents. Postulates for legislative and system changes based on the practice of local government referendums in 1992–2020
In the Polish legal system, a local referendum is the only instrument that allows the residents to decide in a direct and final way on matters important for a given local government community. However, the practice of local referendums of the last 25 years shows that this institution still needs to be reformed. In this study, the author analyses the legal regulations of the appeal referendum held at the request of the residents. Additionally, the practice of appeal referendums held between 1992 and 2020 is presented. On the basis of the above analyses, the author presents proposals for changes to the institution of the referendum, including a postulate for the introduction of a specific derogation from the turnout requirement in the appeal referendum.
Keywords: local referendum, local government, direct democracy
Bibliografia / References
Cieśliński P., Referendum lokalne w Polsce – ale jakie?, „Civitas et Lex” 2016/3 (11).
Izdebski H., Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalności, Warszawa 2011.
Jabłoński M., Referendum ogólnokrajowe w polskim prawie konstytucyjnym, Wrocław 2001.
Kisielewicz A. [w:] K. Czaplicki, B. Dauter, A. Kisielewicz, F. Rymaż, Ustawa o referendum lokalnym. Komentarz, Warszawa 2007.
Kręcisz W., Taras W., Glosa do postanowienia NSA z dnia 19 marca 1997 r. (sygn. akt. II SA/Łd 429/97), „Samorząd Terytorialny” 1998/5.
Maciąg A., Historyczny kontekst referendum lokalnego w Polsce, „Folia Iuridica Universitatis Wratislavienis” 2018/7 (2).
Marmola M., Porównanie skuteczności referendów lokalnych w sprawie odwołania organów samorządu terytorialnego w Polsce i województwie Śląskim, https://www.researchgate.net/publication/308513381.
Musiał-Karg M., Analiza doświadczeń związanych z wykorzystaniem głosowania internetowego (i-voting) w wybranych krajach, „Zeszyty Prawnicze” 2018/1 (57).
Musiał-Karg M., Elektroniczna Demokracja w Szwajcarii na przykładzie e-głosowań referendalnych w wybranych kantonach i gminach [w:] Demokracja bezpośrednia w samorządzie terytorialnym, red. M. Marczewska-Rytko, S. Michałowski, Lublin 2012.
Musiał-Karg M., Głosowanie elektroniczne jako element demokracji na przykładzie kantonu Zurych, „Przegląd Politologiczny” 2009/2.
Olejniczak-Szałowska E., Prawo do udziału w referendum lokalnym: rozważania na tle ustawodawstwa polskiego, Łódź 2002.
Olejniczak-Szałowska E., Wynik referendum lokalnego i jego skutki, „Samorząd Terytorialny” 2008/7–8.
Rytel-Warzocha A., Referendum lokalne w Polsce w świetle aktualnych regulacji prawnych i proponowanych zmian, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2020/2 (54).
Uziębło P., Ustawa o referendum lokalnym. Komentarz, Warszawa 2008.
Wierzbica A., Referendum i wybory oraz zarządzenia i uchwały jednostek samorządu terytorialnego, Warszawa 2014.
Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2000.
Zabieranek J., Głosowanie przez Internet (i-voting) w wybranych państwach, „Zeszyty Prawnicze” 2018/1 (57).
Zakrzewski T., Referendum lokalne: czas na reformę, Instytut Spraw Obywatelskich, Łódź 2020.
Paweł Bącal
student prawa i socjologii oraz absolwent stosunków międzynarodowych Kolegium Międzydziedzinowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych i Społecznych, Uniwersytet Warszawski; członek Rady Dialogu z Młodym Pokoleniem, laureat Studenckiego Nobla 2022 w kategorii nauki społeczne, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3362-646X
Prawne bariery rozwoju partycypacji społecznej w samorządzie terytorialnym
Społeczeństwo obywatelskie podlega ciągłej ewolucji, z czym wiąże się artykulacja coraz to nowych propozycji oraz poszukiwanie dróg udziału w procesie decyzyjnym. W związku z tym aktualny w danym czasie stan prawny nie zawsze może odpowiadać społecznym potrzebom. Widoczne jest to na poziomie samorządu terytorialnego, gdzie w celu spełniania postulatów obywatelskich tworzone są kolejne prawne formy partycypacji społecznej. Choć ich funkcjonowanie nie może zostać uznane za zgodne z prawem ze względu na nieprawidłowe podstawy prawne, to wzrost ich liczby prowadzi w końcu do podjęcia działań przez ustawodawcę. Nie kończy to jednak problemu, gdyż status poprzednio istniejących podmiotów pozostaje w dalszym ciągu nieuregulowany. Ma to swoje zasadnicze konsekwencje dla rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. W artykule poddano analizie paradoks funkcjonowania prawnych form partycypacji społecznych w samorządzie terytorialnym. Przedstawiono ogólny schemat omawianego zagadnienia, konkretne przykłady, jak również jego konsekwencje. W końcowej części tekstu zaprezentowano koncepcje rozwiązania wskazanego problemu.
Słowa kluczowe: społeczeństwo obywatelskie, partycypacja społeczna, samorząd terytorialny, prawne formy partycypacji społecznej, ustawy samorządowe
Paweł Bącal
student of law and sociology and graduate of international relations at the College of Interdisciplinary Individual Studies in the Humanities and Social Sciences, University of Warsaw; member of the Council for Dialogue with the Young Generation; laureate of the 2022 Polish Student Nobel Prize in the field of social sciences; Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3362-646X
Legal barriers to the development of public participation in local government
Civil society is constantly evolving, and therefore formulating ever new proposals and searching for ways to participate in the decision-making process. Consequently, the current legal state of affairs may not always correspond to societal needs. This is evident at the level of local government, where new legal forms of public participation are being created to meet citizens' demands. Although the functioning of these forms cannot be described as legal – because of the improper legal basis – the rise of their popularity eventually forces the legislator to take some action. However, this does not end the problem, as the status of pre-existing entities remains unregulated. This has fundamental consequences for the development of civil society. This article analyses the paradox of the functioning of legal forms of public participation in local government. A general scheme of the issue in question, concrete examples as well as its consequences are presented. In the final part of the paper, concepts for solving the indicated problem are presented.
Keywords: civil society, public participation, local government, legal forms of public participation, local government laws
Bibliografia / References
Abramowicz B., Partycypacja społeczna w Polsce w kontekście reform samorządowych po 1990 r., „Samorząd Terytorialny” 2012/11.
Augustyniak M. i in., Gminne rady seniorów – wykładnia przepisów i efekty ich stosowania. Wzory i schematy działań, Warszawa 2016.
Banat M., Obywatelska inicjatywa uchwałodawcza jako instytucjonalny środek kontroli społecznej w samorządzie terytorialnym, „Samorząd Terytorialny” 2020/7–8.
Bącal P., Problem funkcjonowania prawnych form partycypacji społecznej w samorządzie terytorialnym [w] Samorząd terytorialny dawniej i dziś, red. J. Smarż, P. Śwital, E. Gulińska, Radom 2021.
Bącal P., Status prawny młodzieżowej rady gminy i gminnej rady seniorów. Analiza porównawcza [w:] Prawo 2000–2020, red. K. Łukomiak, Łódź 2020.
Bącal P., Status prawny młodzieżowych rad powiatów, „Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne” 2021/3.
Bącal P., Status prawny młodzieżowych sejmików województw, „Samorząd Terytorialny” 2021/11.
Brodacki D., Działania ustawodawcy polskiego na rzecz zwiększania zaangażowania obywateli w wykonywanie zadań publicznych i krzewienia idei samorządności na szczeblu gminy. Ciągle dojrzewająca demokracja czy konieczna potrzeba umocnienia i redefinicji prawnej podmiotów obywatelskich? „Przegląd Prawa Publicznego” 2017/9.
Brol M., Młodzieżowa rada gminy jako przykład uczestnictwa młodzieży w życiu społeczno-politycznym, „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” 2013/10.
Dąbek D., Prawo miejscowe, Warszawa 2020.
Gromek Z., Zasada samodzielności samorządu terytorialnego w Konstytucji RP, Warszawa 2022.
Held D., Modele demokracji, Kraków 2010.
Inglot-Brzęk E., Znaczenie roli władz samorządowych w kształtowaniu partycypacji obywatelskiej, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy” 2017/2.
Iwanowski S., Prawne formy organizowania się społeczeństwa, „Samorząd Terytorialny” 2010/1–2.
Jaworska-Dębska B., Partycypacja społeczna w samorządzie terytorialnym. Przemiany koncepcji prawnej i praktyki w latach 1990–2020. Zagadnienia wybrane, „Samorząd Terytorialny” 2020/3.
Jyż G., Pławecki Z., Szewc A., Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, Warszawa 2012.
Kijowski D.R., Partycypacja obywatelska w samorządowych procesach decyzyjnych – zagadnienia ogólne, „Samorząd Terytorialny” 2010/1–2.
Konopelko A., Demokracja partycypacyjna w samorządzie lokalnym, „Samorząd Terytorialny” 2011/12.
Matczak M., Kompetencja organu administracji publicznej, Kraków 2004.
Miruć A., Obywatelska inicjatywa uchwałodawcza, „Samorząd Terytorialny” 2010/1–2.
Moll T., Rada seniorów – sposób realizacji potrzeby zwiększania aktywności społecznej osób starszych, „Samorząd Terytorialny” 2015/11.
Moll T. [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. B. Dolnicki, LEX 2021.
Naleziński B. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, LEX 2019.
Płonka-Bielenin K., Młodzieżowe Rady Gminy – 13 lat doświadczeń, „Samorząd Terytorialny” 2015/11.
Sartori G., Teoria demokracji, Warszawa 1994.
Sokolewicz W., Zubik M. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 1, red. L. Garlicki, M. Zubik, LEX 2016.
Sura R., Partycypacja społeczna fundamentem dobrej administracji (wybrane aspekty prawno-aksjologiczne), „Samorząd Terytorialny” 2015/10.
Tykwińska-Rutkowska D., Młodzieżowe rady gmin i gminne rady seniorów jako forma partycypacji mieszkańców gminy (społeczności lokalnych) w samorządzie terytorialnym, „Samorząd Terytorialny” 2017/9.
Wasilewski P. i in., O młodzieżowych radach. Analiza Młodzieżowych Rad w Polsce na rok 2018, Warszawa 2018.
Więcławski Ł., Ziółkowski D., Status prawny członka młodzieżowej rady gminy, „Samorząd Terytorialny” 2018/9.
Ziółkowski D. [w:] Ustawy samorządowe. Komentarz, red. S. Gajewski, A. Jakubowski, Warszawa 2018.
Michał Hebda
absolwent studiów na kierunku administracja, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie; zastępca Burmistrza Miasta i Gminy Niepołomice, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7469-4656
Obligatoryjność powołania zastępcy wójta
Artykuł wskazuje na obligatoryjność powołania zastępcy wójta na gruncie przepisów ustawy o samorządzie gminnym. Brak wyznaczenia przez wójta swojego zastępcy rodzi potencjalnie możliwe zagrożenie ciągłości władzy samorządowej w przypadku przemijającej przeszkody w wykonywaniu zadań i kompetencji wójta, kiedy to Prezes Rady Ministrów wyznacza do pełnienia tej funkcji osobę niekoniecznie związaną z gminą, w której realizować ma ona zadania i kompetencje wójta.
Słowa kluczowe: wójt, zastępca wójta, organ wykonawczy gminy, przemijająca przeszkoda, Prezes Rady Ministrów
Michał Hebda
Graduate in Administration, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Cracow; Deputy Mayor of the Town and municipality of Niepolomice, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7469-4656
The obligatory nature of appointing a deputy mayor
The article points out the obligatory nature of the appointment of a deputy mayor under the provisions of the Act on municipal local government. The failure of a mayor to appoint his/her deputy gives rise to a potentially possible threat to the continuity of local government authority in the event of a temporary obstacle to the performance of the tasks and competences of the mayor, when it is the Prime Minister who appoints a person not necessarily connected with the municipality in which he/she is to perform the tasks and competences of the mayor.
Keywords: mayor, deputy mayor, municipal executive body, temporary obstacle, Prime Minister
Bibliografia / References
Adamiak B., Rozstrzygnięcia nadzorcze a środki nadzoru w postępowaniu administracyjnym, [w:] Administracja publiczna u progu XXI wieku. Prace dedykowane prof. zw. dr hab. Janowi Szreniawskiemu z okazji jubileuszu 45-lecia pracy naukowej, red. Z. Niewiadomski, J. Buczkowski, J. Lukasiewicz, J. Posłuszny, J. Stelmasiak, Przemyśl 2000.
Budzisz R. [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. P. Chmielnicki, Warszawa 2013.
Dolnicki B., Monokratyczne organy samorządu terytorialnego, „Samorząd Terytorialny” 2003/1.
Drabik L., Sobol E. (red.), Słownik języka polskiego PWN. P–Ż, Warszawa 2007.
Kociński M., Obligatoryjność funkcji zastępcy burmistrza, „Wspólnota” 1995/51–52.
Martysz C. [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. B. Dolnicki, Warszawa 2021.
Skwarło R., Kłopotliwy zastępca wójta, „Wspólnota” 2006/51.
Szypulska J., Samorządowcy na zwolnieniach lekarskich. Wójcie, lepiej nie choruj!, https://wspolczesna.pl/samorzadowcy-na-zwolnieniach-lekarskich-wojcie-lepiej-nie-choruj/ar/10483710.
Wierzbica A., Status prawny zastępcy wójta (burmistrza, prezydenta miasta), „Samorząd Terytorialny” 2014/5.
