Dłużnik i wierzyciel w świetle rodzajowego przedmiotu ochrony rozdziału XXXVI Kodeksu karnego oraz zasady subsydiarności i proporcjonalności. Rozważania na tle przestępstwa udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela art. 300 k.k.
Michał Dąbrowski
doktorant w Katedrze Prawa Karnego i Kryminologii, Wydział Prawa Uniwersytetu w Białymstoku, aplikant adwokacki wpisany na listę aplikantów Okręgowej Rady Adwokackiej w Białymstoku. ORCID: 0000-0003-4480-0942
Dłużnik i wierzyciel w świetle rodzajowego przedmiotu ochrony rozdziału XXXVI Kodeksu karnego oraz zasady subsydiarności i proporcjonalności. Rozważania na tle przestępstwa udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela art. 300 k.k.
Artykuł ukazuje różnice w postrzeganiu dłużnika oraz jego statusu w obrocie gospodarczym i cywilnoprawnym z perspektywy ochrony wierzyciela na tle art. 300 k.k. Autor przedstawia historyczną ewolucję problemu oraz postrzeganie obrotu gospodarczego w kontekście nowego brzmienia rodzajowego przedmiotu ochrony rozdziału XXXVI Kodeksu karnego. Omówione zostaną rozbieżności orzecznicze, które na przestrzeni lat spowodowały ingerencję ustawodawcy w treściowy kształt omawianego rozdziału oraz konsekwencje powyższego na tle publicznoprawnym. Przedstawiona zostanie analiza historyczna, literatury oraz orzecznicza w celu wykazania tezy, że poprzez zasady proporcjonalności i subsydiarności nie możemy ograniczać się do penalizowania działalności jedynie podmiotów mających swój profesjonalny charakter lub ich stosunków mieszanych. Powyższe wynika zarówno z ratio legis przedstawionej instytucji, a także norm konstytucyjnych, które wymagają szczególnej ostrożności w kontekście ostateczności prawa karnego.
| Słowa kluczowe:obrót gospodarczy, dłużnik, wierzyciel, ochrona wierzyciela, zasada proporcjonalności, zasada subsydiarności, prawo karne gospodarcze |
Michał Dąbrowski
PhD student at the Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, University of Bialystok, trainee attorney at the Bar Association in Bialystok. ORCID: 0000-0003-4480-0942
Debtor and creditor in the light of the generic object of protection of Chapter XXXVI of the Polish Penal Code and the principles of subsidiarity and proportionality. Considerations in the context of the crime of thwarting or reducing the satisfaction of the creditor based on Art. 300 of the Polish Penal Code
The article shows the differences in the perception of the debtor and his/her status in economic and civil law transactions from the perspective of creditor protection against the background of Art. 300 of the Polish Penal Code. The author introduces the historical evolution of the problem and the perception of economic turnover in the context of the new wording of the generic subject of protection of Chapter XXXVI of the Polish Penal Code. The jurisprudence discrepancies, which over the years caused the legislator's interference in the content of the discussed chapter, and the consequences of the above against the public law background, will be discussed. Historical, literature and jurisprudence analysis will be presented in order to demonstrate the thesis that, through the principles of proportionality and subsidiarity, we cannot limit ourselves to penalising the activities of only professional entities or their mixed relations. The above results both from the ratio legis of the presented institution and constitutional norms which require special caution in the context of the finality of criminal law.
| Keywords:business transactions, debtor, creditor, creditor protection, proportionality principle, subsidiarity principle, economic criminal law |
Bibliografia:
Drapała P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom V. Zobowiązania. Część szczegółowa, red. J. Gudowski, Warszawa 2017.
Gałązka M. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Warszawa 2018.
Grzegorczyk P. [w:] Konstytucja RP. Tom I. Komenatarz art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Kulik M., komentarz do art. 300 [w:] Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, LEX 2020.
Lachowski J. [w:] System Prawa Handlowego. Tom 10. Prawo Karne Gospodarcze, red. R. Zawłocki, Warszawa 2012.
Leszczyński L., Zagadnienia Teorii Stosowania Prawa, Doktryna i Tezy Orzecznictwa, Kraków 2004.
Majewski J. [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278–363 k.k. red. A. Zoll, Warszawa 2016.
Mik B., Prawnokarna ochrona ustroju gospodarczego państwa – wizja liberalistyczna, „Kwartalnik Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury Zeszyt Specjalny” 2014/13.
Mucha A., Struktura przestępstwa gospodarczego oraz okoliczności wyłączające bezprawność czynu w prawie karnym gospodarczym, Warszawa 2013.
Oczkowski T., komentarz do art. 300 [w:] Kodeks Karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, LEX 2020.
Oliwniak S. [w:] Wstęp do prawoznawstwa, red. A. Jamróz, Białystok 2007.
Zawłocki R. [w:] Kodeks Karny. Część szczególna. Tom II. Komentarz art. 222–316, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2017.
Zawłocki R. [w:] System Prawa Karnego. Tom 9. Przestępstwa przeciwko mieniu i gospodarcze, red. R. Zawłocki, Warszawa 2015.
Maciej Pakowski
adwokat, Izba Adwokacka w Łodzi
udział w autorstwie tekstu – 50%
Anna Garus-Pakowska
doktor habilitowana nauk medycznych, Zakład Higieny i Promocji Zdrowia, Uniwersytet Medyczny w Łodzi. ORCID: 0000-0002-1677-8146
udział w autorstwie tekstu – 50%
Kwarantanna ex lege wykonywana w warunkach domowych w związku z epidemią COVID-19 oraz odpady pochodzące z tej kwarantanny. Analiza krytyczna obowiązujących regulacji
Wśród odpadów komunalnych wytworzonych w miejscu kwarantanny istnieje strumień odpadów, które należy kwalifikować jako medyczne odpady zakaźne, co rodzi konieczność gospodarowania tymi odpadami zgodnie z zasadami określonymi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi. Pandemia wirusa wywołującego chorobę COVID-19 spowodowała zastosowanie na skalę masową sporadycznie dotąd stosowanej instytucji, jaką jest kwarantanna. Równocześnie masowy i globalny charakter epidemii skłonił rząd do opracowania aktów wykonawczych wprowadzających – nieznaną ustawie o zwalczeniu chorób zakaźnych u ludzi – przesłankę zastosowania kwarantanny, którą jest przekroczenie granicy państwowej. W ten sam sposób wprowadzono do polskiego porządku prawnego instytucję kwarantanny wykonywanej w warunkach domowych, wbrew wyraźnym przepisom ustawy wskazującym, iż miejscem wykonywania kwarantanny jest wyodrębniony budynek. Efektem powyższych rozwiązań jest między innymi problematyka prawnej kwalifikacji odpadów pochodzących z kwarantanny wykonywanej w warunkach domowych. W niniejszym opracowaniu poddano krytycznej analizie zarówno prawną dopuszczalność wprowadzenia kwarantanny ex lege w drodze rozporządzenia, jak również dopuszczalność ustalenia w drodze ww. rozporządzenia, iż miejscem jej wykonywania jest miejsce zamieszkania osoby poddanej kwarantannie. Ustalono również, że spośród odpadów komunalnych wytworzonych w miejscu kwarantanny istnieje strumień odpadów, które należy kwalifikować jako medyczne odpady zakaźne, co rodzi określone konsekwencje w zakresie gospodarowania tymi odpadami.
| Słowa kluczowe:odpady, odpady medyczne, kwarantanna, COVID-19, epidemia |
Maciej Pakowski
Attorney, District Bar Association in Lodz
Contribution to the authorship of the text – 50%
dr hab. n. med. Anna Garus-Pakowska
Department of Hygiene and Health Promotion, Medical University of Lodz. ORCID: 0000-0002-1677-8146
Contribution to the authorship of the text – 50%
Ex lege quarantine carried out in a place of habitation in connection with the COVID-19 epidemic and waste from this quarantine. A critical analysis of the applicable regulations
Among the municipal waste generated at the quarantine location, there is a waste stream that should be classified as medical infectious waste, which makes it necessary to manage this waste in accordance with the principles set out in the Regulation of the Minister of Health on the detailed handling of medical waste. The COVID-19 pandemic has resulted in the mass use of quarantine, which thus far had only been used sporadically. At the same time, the massive and global nature of the epidemic prompted the government to develop executive acts introducing the premise – unknown to the Act on preventing and combating infections and infectious diseases in humans – for applying quarantine, which is crossing the state border. In the same way, the institution of home quarantine was introduced into the Polish legal order contrary to the explicit provisions of the Act indicating that quarantine is to be carried out in a separate building. The effects of the above solutions include, among other things, the issue of the legal classification of waste coming from home quarantine. The legal admissibility of introducing ex lege quarantine by way of regulations – as well as the admissibility of determining by way of such regulations that the place of quarantine is to be the place of residence of the person under quarantine – has been critically analysed in this study. It was also established that among the municipal waste generated in the quarantine location there is a waste stream that should be classified as medical infectious waste, which has certain consequences in terms of the management of this waste.
| Keywords:waste, medical waste, quarantine, COVID-19, epidemic |
Bibliografia:
Hauser R., Trzciński J., O formach kontroli konstytucyjności prawa przez sądy, „Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny” 2008/2.
Hui D.S., The continuing 2019-nCoV epidemic threat of novel coronaviruses to global health – The latest 2019 novel coronavirus outbreak in Wuhan, China, „Internnational Journal of Infectious Diseases” 2020/91.
Kampf G., Todt D., Pfaender S., Steinmann E., Persistence of coronaviruses on inanimate surfaces and its inactivation with biocidal agents, „The Journal of Hospital Infection” 2020/104(3).
Mrukowicz J., Ciężki ostry zespół oddechowy (SARS), „Medycyna Praktyczna”, https://www.mp.pl/pulmonologia/artykuly-wytyczne/pogladowe/14665,ciezki-ostry-zespol-oddechowy-sars.
Pyrć P., Ludzkie koronowirusy, „Postępy Nauk Medycznych” 2015/4B, t. XXVIII.
Rabaan A.A., Middle East respiratory syndrome coronavirus: five years later, „Expert Review of Respiratory Medicine” 2017/11.
Woo J.F. i in., A familial cluster of pneumonia associated with the 2019 novel coronavirus indicating person-to-person transmission: a study of a family cluster, „The Lancet” 2020/395.
Zieliński A., Leksykon epidemiologiczny, Warszawa 2008.
Grzegorz Maroń
doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Rzeszowskiego, Zakład Nauk Historyczno- i Teoretycznoprawnych, Instytut Nauk Prawnych, Uniwersytet Rzeszowski. ORCID: 0000-0002-3861-9103
Polskie prawodawstwo ograniczające wolność religijną w okresie pandemii koronawirusa SARS-CoV-2 a standardy państwa prawa – wybrane zagadnienia
W artykule przedstawiono i dokonano oceny prawa wydanego w Polsce w związku epidemią koronawirusa SARS-CoV-2, a ograniczającego wolność religijną. Przedmiotem badań objęto przepisy prawne obowiązujące od połowy marca do końca października 2020 r. reglamentujące możliwość wzięcia udziału w publicznych aktach kultu religijnego. Poddano je analizie głównie przez pryzmat określonych w art. 31 ust. 3 (a także w art. 53 ust. 5) Konstytucji RP wymogów formalnych i materialnych prawodawczej ingerencji w prawa i wolności podstawowe jednostki. Poczynione studium pozwala na sformułowanie kilku wniosków. Po pierwsze, prawo limitujące uczestnictwo w publicznych aktach kultu religijnego przyjęło postać – wbrew obu konstytucyjnym klauzulom limitacyjnym – nie ustawy, lecz rozporządzeń. Po drugie, szereg przepisów ograniczających wolność religijną naruszało zasadę proporcjonalności (podzasadę niezbędności/konieczności i podzasadę proporcjonalności sensu stricto), ewentualnie też godziło w istotę wolności religijnej. Po trzecie, analizowane przepisy wykazują różne uchybienia z punktu widzenia zasad prawidłowej legislacji i zasad techniki prawodawczej. Po czwarte, zastrzeżenia budzi również transparentność procesu legislacyjnego i jego racjonalizacja. W ocenie autora jakkolwiek ochrona ludzkiego życia i zdrowia uzasadnia ograniczanie wolności religijnej, to jednak legitymowany cel działań prawotwórczych nie usprawiedliwia ignorowania przez prawodawcę konstytucyjnych ram dla nałożenia takich ograniczeń.
| Słowa kluczowe:wolność religijna, Konstytucja RP, koronawirus Sars-CoV-2, państwo prawa |
dr hab. prof. UR Grzegorz Maroń
Department of Historical and Theoretical Law Sciences, Institute of Legal Sciences, University of Rzeszow. ORCID: 0000-0002-3861-9103
Polish legislation restricting religious freedom during the SARS-CoV-2 pandemic and the standards of the rule of law – selected issues
The paper analyses the law issued in Poland in connection with the SARS-CoV-2 coronavirus epidemic limiting religious freedom. The subject of the research was the legal provisions in force from mid-March to the end of October 2020 regulating the possibility of participating in public acts of religious worship. The relevant law has been assessed through the prism of Article 31 sec. 3 and Article 53 sec. 5 of the Constitution of the Republic of Poland setting out the formal and material requirements for legislative interference in the fundamental rights and freedoms of an individual. The analysis allowed for the formulation of some conclusions. First, the law limiting participation in public acts of religious worship took the form – contrary to both constitutional limitation clauses – not of an act, but of ordinances. Second, a number of provisions limiting religious freedom violated the principle of proportionality (the sub-principle of necessity and the sub-principle of proportionality sensu stricto), and possibly also threatened the essence of religious freedom. Third, the analysed provisions show various shortcomings from the point of view of the principles of proper legislation and the principles of legislative technique. Finally, the transparency of the legislative process and its rationalisation also raise concerns. In the author's opinion, although the protection of human life and health justifies the restriction of religious freedom, the legitimate aim of law-making activities does not justify the legislator disregarding the constitutional framework for imposing such restrictions.
| Keywords:religious freedom, Constitution of the Republic of Poland, SARS-CoV-2 coronavirus, rule of law |
Bibliografia / References:
Abramowicz A., Przedmiotowy zakres wolności religijnej, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2007/10.
Brzozowski W., Bezstronność światopoglądowa władz publicznych w Konstytucji RP, Warszawa 2011.
Garlicki L., Przesłanki ograniczania konstytucyjnych praw i wolności (na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego), „Państwo i Prawo” 2001/10.
Karpiuk M., Ograniczenie wolności uzewnętrzniania wyznania ze względu na bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2017/1.
Krzewicki J., Relacje Kościół–Państwo wobec Covid 19, „Kościół i Prawo” 2020/1.
Nałęcz A., Ochrona praw i wolności jednostki w świetle zasady proporcjonalności [w:] Jednostka wobec władczej ingerencji administracji publicznej, t. 1, red. E. Wójcicka, Częstochowa 2013.
Paśnik J., Kilka refleksji o regulacji stanu epidemii jako sui generis pozakonstytucyjnego stanu nadzwyczajnego, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/11.
Szymaniec P. (red.), Zasada proporcjonalności a ochrona praw podstawowych w państwach Europy, Wałbrzych 2015.
Wojtyczek K., Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka w Konstytucji RP, Kraków 1999.
Zakolska J., Zasada proporcjonalności w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2008.
Mariusz Śladkowski
doktor nauk prawnych, przewodniczący Wydziału VIII Cywilnego w Sądzie Rejonowym w Zabrzu, adiunkt w Zespole Prawa Konstytucyjnego i Badań nad Współczesnym Konstytucjonalizmem na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. ORCID: 0000-0001-6487-3933
Postępowanie w przedmiocie zatwierdzenia uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w świetle konstytucyjnej zasady ochrony dziedziczenia
Charakteryzując grupę wolności i praw ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych w Konstytucji RP, podkreśla się, że w jej konstytucyjnym ujęciu dostrzegać należy z jednej strony troskę o zapewnienie każdemu podstawowych warunków bezpieczeństwa socjalnego, z drugiej zaś strony takiego ich określenia, by nie mogły one stanowić podstawy do roszczeń o dobrobyt, równość ekonomiczną itp. Konstytucja RP przyjęła zatem w tej dziedzinie realistyczne podejście do grupy praw ekonomicznych i socjalnych, które zostały potraktowane jako zadanie władz. Ustaliły one zarazem obowiązki państwa w dziedzinie wytyczania i realizacji polityki ekonomicznej i socjalnej, która winna pozostawać w harmonii z zasadami określającymi wolności i prawa o charakterze ekonomicznym, socjalnym i kulturalnym. Analiza konstrukcji prawnej dziedziczenia wymaga przede wszystkim określenia jego stosunku do innych pokrewnych pojęć konstytucyjnych, jak choćby prawo własności czy też ochrona rodziny, a ponadto rozważenia, po pierwsze, czy i w jakim zakresie konstytucyjna ochrona własności i dziedziczenia przekłada się w prawie cywilnym na konieczność przyjęcia określonej konstrukcji prawnej co do przejścia praw majątkowych ze spadkodawcy na spadkobierców, po drugie, czy wyznacza ona ramy ochrony dziedziczenia, wreszcie, czy wpływa na regulacje zasad dziedziczenia ustawowego i testamentowego. Niniejszy artykuł stanowi próbę przybliżenia konstytucyjnej zasady ochrony dziedziczenia poprzez przedstawienie dość często występującej w polskich sądach kategorii spraw spadkowych, a mianowicie postępowania w przedmiocie zatwierdzenia uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.
| Słowa kluczowe:sąd, konstytucja, zasady, dziedziczenie, uchylenie |
dr Mariusz Śladkowski
Chairman of the 8th Civil Department of the District Court in Zabrze (Poland), assistant professor at the Department of Constitutional Law and Modern Constitutionalism Research at the Faculty of Law and Administration, University of Silesia in Katowice. ORCID: 0000-0001-6487-3933
Proceedings to approve evasion of the legal consequences of failure to submit a declaration of acceptance or rejection of inheritance within the time limit in the light of the constitutional principle of protection of inheritance
When characterising the group of economic, social and cultural freedoms and rights in the Constitution of the Republic of Poland, it is emphasised that in its constitutional approach, one should note the concern to ensure basic conditions of social security to everyone on the one hand, and, on the other hand, that they are defined in such a way so that they cannot give rise to claims for welfare, economic equality, etc. Thus, the Constitution of the Republic of Poland adopted a realistic approach to the group of economic and social rights, which were treated as a task of the authorities. They established the obligations of the state in the field of setting out as well as implementing economic and social policy, which should be in harmony with the principles defining economic, social and cultural freedoms and rights. An analysis of the legal structure of inheritance first requires determining its relationship to other related constitutional concepts, such as the right to property or the protection of family. Further, it requires considering whether and to what extent the constitutional protection of property and inheritance translates into the necessity to adopt a specific legal structure as to the transfer of property rights from the testator to the heirs, as well as whether it determines the framework for the protection of inheritance, and finally, whether it affects the regulation of the rules of statutory and testamentary inheritance. This article discusses the constitutional principle of protection of inheritance by presenting a category of inheritance cases that is quite common in Polish courts, namely the procedure to approve the evasion of the legal consequences of failure to submit a declaration of acceptance or rejection of inheritance on time.
| Keywords:court, constitution, principles, inheritance, evasion |
Bibliografia / References:
Banaszkiewicz B., Konstytucyjne prawo do własności [w:] Konstytucyjne podstawy systemu prawa, red. M. Wyrzykowski, Warszawa 2001.
Borysiak W., Dziedziczenie. Konstrukcja prawna i ochrona, Warszawa 2013.
Ciszewski J. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2014.
Dolecki H., Wiśniewski T. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Tom III. Art. 506–729, Warszawa 2013.
Ereciński T. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom IV. Postępowanie rozpoznawcze. Postępowanie zabezpieczające, Warszawa 2016.
Grzybowski S., Radwański Z., Ignatowicz J., Lewaszkiewicz-Petrykowska B., Gawlik B., System prawa cywilnego. Tom I, Warszawa 1985.
Gudowski J. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom VI. Spadki, Warszawa 2017.
Gutowski M. (red.), Kodeks cywilny. Tom III. Komentarz. Art. 627–1088, Warszawa 2019.
Gwiazdomorski J., Prawo spadkowe, Warszawa 1959.
Jakubecki A. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Komentarz do art. 1–729, Warszawa 2017.
Kidyba A. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom IV. Spadki, Warszawa 2011.
Manowska M. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom II. Art. 506–1217, Warszawa 2015.
Mączyński A., Konstytucyjne prawo dziedziczenia [w:] Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, red. L. Ogiegło, W. Popiołek, M. Szpunar, Kraków 2005.
Pazdan M., Konstytucja RP a prawo spadkowe [w:] Księga pamiątkowa profesora Marcina Kudeja, red. A. Łabno, E. Zwierzchowski, Katowice 2009.
Reichel P., Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku złożonego pod wpływem błędu, „Rejent” 2012/5.
Safjan M., Bosek L. (red.), Konstytucja RP. Tom I. Komentarz. Art. 1–86, Warszawa 2016.
Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2013.
Skrzydło W., Grabowska S., Grabowski R. (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz encyklopedyczny, Warszawa 2009.
Stempniak A., Postępowanie o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku – cz. I, „Monitor Prawniczy” 2013/11.
Stempniak A., Postępowanie o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku – cz. II, „Monitor Prawniczy” 2013/12.
Szpunar A., Uwagi o pojęciu prawa dziedziczenia, „Rejent” 2002/5.
Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku, Warszawa 2008.
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1999.
Janusz Gajda
doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Instytut Nauk Prawnych, Wydział Prawa i Nauk Społecznych, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach. ORCID: 0000-0003-4865-6829
W odpowiedzi na artykuł Michała Wojewody pt: „O nieporozumieniach dotyczących klauzuli porządku publicznego uregulowanej w art. 103 Prawa o aktach stanu cywilnego”
Niniejsze opracowanie zawiera odpowiedź na zarzuty uczynione przez Michała Wojewodę odnośnie do zapatrywania, zgodnie z którym dopuszczalne jest stosowanie art. 103 p.a.s.c. nie tylko w sferze stosunków z elementem obcym, ale również w sprawach wewnątrzkrajowych. W artykule przedstawiono argumenty mające przemawiać na rzecz bronionego stanowiska. Zostały też zaproponowane stosowne korekty w treści Prawa o aktach stanu cywilnego.
| Słowa kluczowe:Prawo o aktach stanu cywilnego, klauzula porządku publicznego |
dr hab. prof. UJK Janusz Gajda
Institute of Legal Sciences, Faculty of Law and Social Sciences, Jan Kochanowski University in Kielce. ORCID: 0000-0003-4865-6829
In response to the article by Michał Wojewoda entitled: "About misunderstandings regarding the public order clause regulated in Article 103 of the Law on Civil Status Records"
This study provides a response to the allegations made by Michał Wojewoda regarding the view that it is permissible to apply Article 103 of the Law on Civil Status Records not only in the sphere of relations with a foreign element, but also in domestic matters. The article presents arguments to speak in favour of the defended position. Appropriate corrections to the content of the Law on Civil Status Records were also proposed.
| Keywords:Law on Civil Status Records, public order clause |
Bibliografia / References:
Gajda J., Kilka uwag na temat problematycznych rozstrzygnięć sądów administracyjnych dotyczących transkrypcji zagranicznych aktów urodzenia [w:] Ustroje – prawa człowieka – bezpieczeństwo – integracja europejska. Księga jubileuszowa z okazji 70. Urodzin Profesora Jerzego Jaskierni, red. R.M. Czarny, Ł. Baratyński, P. Ramiączek, K. Spryszak, Toruń 2020.
Gajda J., Metrykalna zmiana płci a zawarcie i istnienie małżeństwa [w:] Meandry prawa – teoria i praktyka. Księga jubileuszowa prof. zw. dra hab. Mieczysława Goettela, red. E.W. Pływaczewski, J. Bryk, Szczytno 2017.
Gajda J., Pojęcie i funkcje klauzuli porządku publicznego w polskim prawie materialnym oraz kolizyjnym (zagadnienia wybrane), „Rzeszowskie Zeszyty Naukowe. Prawo – Ekonomia” 1995, t. XVII.
Gajda J., Sporządzenie aktu stanu cywilnego (dołączenie wzmianki dodatkowej) na podstawie orzeczenia sądu. Zagadnienia wybrane, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/4.
Gajda J., Transkrypcja zagranicznego aktu urodzenia dziecka, w którym jako rodzice zostały wpisane więcej niż dwie osoby, „Prawo i Więź” 2020/2.
Kała D.P., Klauzula porządku publicznego, Lublin 2018.
Kasprzyk P. [w:] Podręcznik urzędnika stanu cywilnego. Wybrane instytucje prawa cywilnego osobowego i prawa rodzinnego, Tom 3, red. P. Kasprzyk, Lublin 2020.
Mizielińska J., Struzik J., Król A., Różnym głosem. Rodziny z wyboru w Polsce, Warszawa 2017.
Mostowik P., O żądaniach wpisu w polskim rejestrze stanu cywilnego zagranicznej fikcji prawnej pochodzenia dziecka od „rodziców jednopłciowych”, „Forum Prawnicze” 2019/6.
Mostowik P., Problem rejestracji w polskich aktach urodzenia pochodzenia dziecka od „rodziców jednopłciowych” na tle orzecznictwa sądów administracyjnych w 2018 r., Warszawa 2019, https://iws.gov.pl/wp-content/uploads/2019/03/IWS-P.-Mostowik-problem-rejestracji.pdf.
Ostojska J., Sądowa zmiana płci, Warszawa 2014 (maszynopis rozprawy doktorskiej).
Rodziewicz P., Wybrane zagadnienia prawa prywatnego międzynarodowego dotyczące surrogate motherhood [w:] Fundamentalne problemy surrogate motherhood. Perspektywa krajowa, red. P. Mostowik, Warszawa 2019.
Ryszkowski K., Klauzula procesowego porządku publicznego w arbitrażu handlowym w prawie polskim na tle innych systemów prawnych, Warszawa 2019.
Safjan M. [w:] Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz do artykułów 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2011.
Safjan M., Naprawienie krzywdy niemajątkowej w ramach odpowiedzialności ex contractu [w:] Odpowiedzialność cywilna. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara, red. M. Pyziak-Szafnicka, Kraków 2004.
Sokołowski T., Cele i funkcje zaświadczenia o stanie cywilnym a natura małżeństwa, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2016/4.
Sylwestrzak A., Odmowa uznania ojcostwa przez kierownika USC. Rejestr uznań, „Metryka. Studia z zakresu prawa osobowego i rejestracji stanu cywilnego” 2020/1.
Wiśniewski AW., Klauzula porządku publicznego jako podstawa uchylenia wyroku sądu arbitrażowego (ze szczególnym uwzględnieniem krajowego obrotu gospodarczego), www.arbitraz.laszczuk.pl.
Wojewoda M., Jeszcze o uznawaniu stanu cywilnego w stosunkach transgranicznych, „Metryka. Studia z zakresu prawa osobowego i rejestracji stanu cywilnego” 2020/1.
Wojewoda M., Małżeństwo jednopłciowe i związki partnerskie w polskim Rejestrze Stanu Cywilnego?, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 2017/103.
Wojewoda M., O nieporozumieniach dotyczących klauzuli porządku publicznego uregulowanej w art. 103 Prawa o aktach stanu cywilnego, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/9.
Wojewoda M., Pater est quem transcriptio demonstrant? O potrzebie zmiany art. 105 ust. 3 Prawa o aktach stanu cywilnego, „Metryka. Studia z zakresu prawa osobowego i rejestracji stanu cywilnego” 2019/1.
Wojewoda M., Współczesne modele prawa rodzinnego a rejestracja stanu cywilnego, „Metryka. Studia z zakresu prawa osobowego i rejestracji stanu cywilnego” 2019/2.
Joanna Smarż
doktor habilitowana, profesor Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego im. K. Pułaskiego w Radomiu, Katedra Prawa Administracyjnego i Nauki o Administracji, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny im. K. Pułaskiego w Radomiu. ORCID: 0000-0002-2450-8162
Zakres postępowania dowodowego i wyjaśniającego prowadzonego przez organ odwoławczy w świetle znowelizowanego art. 136 k.p.a.
Zasada dwuinstancyjności postępowania jest jedną z naczelnych zasad ogólnych procedury administracyjnej. Nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego z 2017 r. zmieniła jednak jej charakter oraz odpowiednio przepisy w zakresie postępowania odwoławczego. Przykładem takiej zmiany jest art. 136 k.p.a., upoważniający organ odwoławczy do przeprowadzenia uzupełniającego postępowania dowodowego (§ 1) oraz do postępowania wyjaśniającego w niezbędnym zakresie (§ 2), gdy decyzja została wydana z naruszeniem przepisów postępowania, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie. Warunkiem przeprowadzenia takiego postępowania jest złożenie wniosku przez wszystkie strony postępowania lub wyrażenie przez nie zgody, w przypadku wniosku jednej ze stron. Zastosowanie tego przepisu oznacza rezygnację przez stronę z prawa do dwukrotnego merytorycznego rozpatrzenia sprawy przez różne organy. Dlatego też należy z niego korzystać z wielką ostrożnością, aby nie naruszyć zasady dwuinstancyjności postępowania. W praktyce może to okazać się utrudnione, ponieważ art. 136 k.p.a. posługuje się zwrotami ocennymi, które wymagają odniesienia do konkretnego przypadku.
| Słowa kluczowe:dwuinstancyjność postępowania, postępowanie odwoławcze, postępowanie wyjaśniające, organ odwoławczy, postepowanie administracyjne |
dr hab. prof. UTH Rad. Joanna Smarż
Department of Administrative Law and Administrative Sciences, Faculty of Law and Administration, Kazimierz Pułaski University of Technology and Humanities in Radom. ORCID: 0000-0002-2450-8162
The scope of the evidence and explanatory proceedings conducted by the appeal body in the light of the amended Article 136 of the Code of Administrative Procedure
The principle of two-instance proceedings is one of the guiding general principles of the administrative procedure. However, the 2017 amendment to the Polish Code of Administrative Procedure changed its nature and, accordingly, the provisions on appeal proceedings. An example of such a change is Art. 136 of the Polish Code of Administrative Procedure, authorising the appeal body to conduct supplementary evidence proceedings (§ 1) and explanatory proceedings to the extent necessary (§ 2), when the decision was issued in violation of the provisions of the procedure, and the scope of the case that needs to be clarified has a significant impact on its resolution. The condition for conducting such proceedings is that all parties to the proceedings submit a motion or give their consent in the case of a motion submitted by one of the parties. The application of this provision means that the party gives up their right to a double substantive consideration of the case by different authorities. Therefore, it should be used with great caution in order not to violate the principle of two-instance proceedings. In practice, this may turn out to be difficult because Art. 136 of the Polish Code of Administrative Procedure uses evaluative phrases that require reference to a specific case.
| Keywords:two-instance proceedings, appeal proceedings, explanatory proceedings, appeal body, administrative proceedings |
Bibliografia / References:
Adamiak B. [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego, Komentarz, Warszawa 2019.
Adamiak B. [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2010.
Adamiak B., Borkowski J., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Legalis 2019.
Adamiak B., Odwołanie w polskim systemie postępowania administracyjnego, Wrocław 1980.
Adamiak B., Wspólne wartości regulacji prawa procesowego [w:] System prawa administracyjnego. Prawo procesowe administracyjne, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2010.
Borkowski J., Glosa do wyroku SN z 17.04.1997 r., III RN 12/97, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 1998/5, poz. 99.
Chróścielewski W., Organ administracji publicznej w postępowaniu administracyjnym, Warszawa 2002.
Dawidowicz W., Zarys procesu administracyjnego, Warszawa 1986.
Dobkowska B., Muzyczuk B., Zasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego a wydawanie rozstrzygnięć kasacyjnych na przykładzie samorządowych kolegiów odwoławczych [w:] Kodyfikacja postepowania administracyjnego na 50-lecie k.p.a., red. J. Niczyporuk, Lublin 2010.
Glibowski K., komentarz do art. 136 [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Legalis 2020.
Hauser R., Niewiadomski Z., A. Wróbel (red.), Prawo procesowe administracyjne. System Prawa Administracyjnego, t. 9, Warszawa 2020.
Hauser R., Zasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego ma swoje umocowanie w art. 78 Konstytucji, „Casus” 2012/63.
Kędziora R., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Legalis 2017.
Kędziora R., Orzeczenie kasacyjne organu odwoławczego (wybrane zagadnienia), [w:] Kodyfikacja postepowania administracyjnego na 50-lecie k.p.a., red. J. Niczyporuk, Lublin 2010.
Kmieciak Z., Postępowanie odwoławcze [w:] Raport zespołu eksperckiego z prac w latach 2012–2016. Reforma prawa o postępowaniu administracyjnym, red. Z. Kmieciak, Warszawa 2017.
Knysiak-Molczyk H., Dwuinstancyjność postępowania administracyjnego i sądowoadministracyjnego [w:] Kodyfikacja postepowania administracyjnego na 50-lecie k.p.a., red. J. Niczyporuk, Lublin 2010.
Lemańska J., Modyfikacja środków zaskarżenia w kodeksie postępowania administracyjnego po nowelizacji, „Radca Prawny. Zeszyty naukowe” 2017/2(11).
Sadkowski Ł., Zmiany w kodeksie postępowania administracyjnego, Legalis, Warszawa 2017.
Samulska K., Zasada szybkości postępowania administracyjnego w prawie polskim, Legalis 2017.
Sarnecki P., Dwuinstancyjność postępowania administracyjnego w świetle zasad Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., „Casus” 2008/50.
Sławińska-Tomtała E., System kontroli zarządczej w procesie postępowania administracyjnego, Legalis 2015.
Smarż J., Zasada dwuinstancyjności postępowania w świetle nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego [w:] Prawo administracyjne dziś i jutro, red. J. Jagielski, M. Wierzbowski, Warszawa 2018.
Wróbel A. [w:] M. Jaśkowska, A. Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2009.
Wyporska-Frankiewicz J., Zasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego a zasada dwuinstancyjności postępowania sądowoadministracyjnego [w:] Kodyfikacja postępowania administracyjnego na 50-lecie k.p.a., red. J. Niczyporuk, Lublin 2010.
Zimmermann J., Administracyjny tok instancji, Kraków 1986.
Anna Górska
doktorantka w Katedrze Postępowania Administracyjnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, starszy asystent sędziego w Naczelnym Sądzie Administracyjnym
Zdolność sądowa i legitymacja skargowa w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Glosa do postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22.08.2019 r., I OSK 1611/19
Przedmiotem glosy jest postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego, którym sąd ten oddalił skargę kasacyjną od postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego o odrzuceniu skargi rady pedagogicznej na decyzję wojewódzkiego kuratora oświaty uchylającą decyzję dyrektora szkoły w przedmiocie skreślenia z listy uczniów. Naczelny Sąd Administracyjny wyraził pogląd, że rada pedagogiczna, jako organ, który uczestniczył w postępowaniu prowadzącym do wydania decyzji przez dyrektora szkoły i który podjął uchwałę w przedmiocie skreślenia z listy uczniów, nie posiada interesu we wniesieniu skargi na decyzję wojewódzkiego kuratora oświaty. W glosie zaaprobowano pogląd wyrażony przez Naczelny Sąd Administracyjny o braku interesu rady pedagogicznej we wniesieniu skargi, czyniąc jednocześnie rozróżnienie między przesłankami odrzucenia skargi rady pedagogicznej, jakimi są brak zdolności sądowej oraz brak legitymacji skargowej.
| Słowa kluczowe:rada pedagogiczna, zdolność sądowa, interes prawny |
Anna Górska
PhD student at the Department of Administrative Procedure at the Faculty of Law and Administration of the Jagiellonian University, senior assistant judge at the Supreme Administrative Court
Judicial capacity and the right to file a complaint in administrative court proceedings. Gloss to the decision of the Supreme Administrative Court of 22 August 2019, I OSK 1611/19
The subject of the gloss is the decision of the Supreme Administrative Court, which dismissed the cassation appeal against the decision of the district administrative court to reject the pedagogical council's complaint against the decision of the district superintendent repealing the decision of the school principal on the dismissal of a student. The Supreme Administrative Court expressed the opinion that the pedagogical council, as the body that participated in the proceedings leading to the decision by the school principal and which adopted the resolution on the dismissal of the student, has no interest in bringing a complaint against the decision of the district superintendent. The gloss endorsed the view expressed by the Supreme Administrative Court about the lack of interest of the pedagogical council in bringing a complaint, at the same time distinguishing between the grounds for rejecting the pedagogical council's complaint, i.e. the lack of judicial capacity and the lack of the right to file a complaint.
| Keywords:pedagogical council, judicial capacity, legal interest |
Bibliografia / References:
Adamiak B., Borkowski J., Metodyka pracy sędziego w sprawach administracyjnych, Warszawa 2015.
Adamiak B., Borkowski J., Skarga i skarga kasacyjna w postępowaniu sądowoadministracyjnym, Warszawa 2017
Broniewicz W., Pojęcie legitymacji procesowej [w:] Studia z procesu cywilnego, red. K. Korzan, Katowice 1986.
Drachal J., Jagielski J., Cherka M. [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Warszawa 2015.
Siedlecki W. [w:] W. Siedlecki, Z. Świeboda, Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2003.
Niezgódka-Medek M. [w:] B. Dauter, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, LEX 2019.
Romańska M., Glosa do uchwały NSA z 13 listopada 2012 r., I OPS 3/12, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2014/3, poz. 28.
Tarno J.P., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2012.
Warzocha E., Ustalenie stosunku prawnego lub prawa w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 1982.
Woś T. [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. T. Woś, LEX 2016.
Dobrochna Minich
doktor nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Teorii Prawa i Materialnych Źródeł Prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uczelnia Łazarskiego. ORCID: 0000-0002-9987-7835
Udział w autorstwie tekstu – 40%
Izabela Jankowska-Prochot
doktor nauk prawnych, adiunkt w Wyższej Szkole Bankowej w Warszawie. ORCID: 0000-0001-7252-2623
Udział w autorstwie tekstu – 30%
Anna Rogacka-Łukasik
doktor nauk prawnych, adiunkt badawczo-dydaktyczny w Katedrze Prawa Sądowego, Wydział Prawa i Ekonomii w Uniwersytecie im. Jan Długosza w Częstochowie. ORCID: 0000-0001-6140-0591
Udział w autorstwie tekstu – 30%
Sprawozdanie z konferencji naukowej „Legislacja w czasach kryzysu państwa prawnego”, 6.11.2020 r.
dr Dobrochna Minich
Assistant Professor at the Department of Theory of Law and Material Sources of Law, Faculty of Law and Administration, Lazarski University. ORCID: 0000-0002-9987-7835
Contribution to the authorship of the text – 40%
dr Izabela Jankowska-Prochot
Assistant Professor at the WSB University in Warsaw. ORCID: 0000-0001-7252-2623
Contribution to the authorship of the text – 30%
dr Anna Rogacka-Łukasik
research and teaching Assistant Professor at the Department of Judicial Law, Faculty of Law and Economics at the Jan Długosz University in Czestochowa. ORCID: 0000-0001-6140-0591
Contribution to the authorship of the text – 30%
