Nieubezpieczeniowe umowy gwarancyjne
dr hab. Jacek Jastrzębski
Autor jest profesorem nadzwyczajnym w Katedrze Prawa Cywilnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego
Nieubezpieczeniowe umowy gwarancyjne
W artykule przedstawiono analizę potencjalnych kryteriów mogących służyć rozróżnieniu nieubezpieczeniowych umów gwarancyjnych od umów ubezpieczenia. Rozróżnienie to pozostaje nieostre, częściowo ze względu na stosunkowo ogólną definicję umowy ubezpieczenia (art. 805 k.c.), a częściowo ze względu na brak definicji i jasnej koncepcji teoretycznej umowy gwarancyjnej. Zważywszy na regulowany charakter działalności ubezpieczeniowej, brak wyraźnego rozróżnienia może prowadzić do wątpliwości dotyczących umów zawieranych przez gwarantów niebędących zakładami ubezpieczeń, zwłaszcza w przypadkach, gdy umowa gwarancyjna przypomina umowę ubezpieczenia. Kwestia ta jest analizowana w kontekście głównych celów regulacji ubezpieczeniowych, które moim zdaniem wiążą się ze statusem ubezpieczycieli jako pośredników finansowych i ich rolą w procesie akumulacji kapitału.
Słowa kluczowe: ubezpieczenie, nieubezpieczeniowa umowa gwarancyjna, nieubezpieczeniowa indemnifikacja, umowny transfer ryzyka, regulacje rynku ubezpieczeniowego, regulacje rynku finansowego, pośrednicy finansowi
Non-insurance contractual indemnities
In this article, I take up potential criteria that can be applied to distinguish non-insurance contractual indemnities from insurance agreements. This distinction remains vague, partly due to the relatively general definition of insurance under Article 805 of the Polish Civil Code and partly due to the lack of a clear legal definition and theoretical concept of a contractual indemnity. Given the regulated nature of insurance business, such vagueness may lead to questions related to indemnity agreements being entered into by non-insurance indemnitors – especially in cases where the contract closely resembles an insurance agreement. The question of the necessary delimitation is presented against the background of the main economic purpose of insurance regulation, which I believe to be related to the status of insurance companies as financial intermediaries and to their role in the process of capital formation.
Keywords: insurance, contractual indemnity, non-insurance indemnity, contractual risk transfer, insurance regulation, financial regulation, financial intermediaries
Bibliografia:
Bartosiewicz P., Odpowiedzialność odszkodowawcza banku za wadliwe wypowiedzenie umowy kredytu udzielonego przedsiębiorcy, Warszawa 2017.
Boetius J., Der Garantievertrag. Inaugural-Dissertation zur Erlangung der Doktorwürde einer Hohen Juristischen Fakultät der Ludwig-Maximilians-Universität zu München, Monachium 1966.
Byczko S., Interes ubezpieczeniowy. Aspekty prawne, Warszawa 2013.
Dreher M., Die Versicherung als Rechtsprodukt. Die Privatversicherung und ihre rechtliche Gestaltung, Tybinga 1991.
Drozd E., Przeniesienie własności nieruchomości, Warszawa–Kraków 1974.
Förster Ch., Die Fusion von Bürgschaft und Garantie: eine Neusystematisierung aus rechtsvergleichender Perspektive, Tybinga 2010.
Haładyj K., Odpowiedzialność odszkodowawcza emitentów za naruszenie obowiązków informacyjnych, Warszawa 2008.
Haładyj K., Ustawa o ofercie publicznej. Komentarz, Warszawa 2009.
Hüntemann A., Der Abschluss von Versicherungsverträgen und die vorvertraglichen Pflichten des Versicherers gemäß §§ 6 und 7 VVG. Inaugural-Dissertation zur Erlangung des akademischen Grades eines Doktors der Rechte durch die Rechtswissenschaftliche Fakultät der Westfälischen Wilhelms-Universität zu Münster, https://d-nb.info/1008688460/34, s. 7–9 (dostęp: 14.05.2018 r.).
Jastrzębski J. [w:] A. Brzozowski, J. Jastrzębski, M. Kaliński, E. Skowrońska-Bocian, Zobowiązania. Część ogólna, Warszawa 2016.
Jastrzębski J., Klauzula gwarancyjna w umowie przedwstępnej – glosa do wyroku SN z 6.03.2015 r., III CSK 155/14, „Glosa” 2017/2.
Jastrzębski J., Nietypowe kary umowne – swoboda sankcji kontraktowych i ochrona dłużnika, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/6.
Jastrzębski J., O klauzulach indemnifikacyjnych i pojęciu umowy gwarancyjnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2018/3.
Jastrzębski J., Ponownie o zapewnieniach jako źródle odpowiedzialności gwarancyjnej – polemika, „Przegląd Prawa Handlowego” 2015/3.
Jastrzębski J., Swoboda zawierania i kształtowania umów gwarancyjnych – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 9.10.2014 r. (IV CSK 29/14), „Glosa” 2015/2.
Jastrzębski J., Umowa o świadczenie niemożliwe versus umowa gwarancyjna (problem wykładni postanowień umownych) [w:] Księga pamiątkowa 60-lecia Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej, red. J. Okolski, A. Całus, M. Pazdan, S. Sołtysiński, T. Wardyński, S. Włodyka, Warszawa 2010.
Jastrzębski J., Zarzut gry lub zakładu w prawie umów [w:] Ochrona strony słabszej stosunku prawnego. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Adamowi Zielińskiemu, red. M. Boratyńska, Warszawa 2015.
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2014.
Kappes A., Odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki z o.o., Warszawa 2009.
Kawiński M., Ubezpieczenia w rozwoju społeczno-gospodarczym Polski, „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 2013/2 (numer specjalny), Warszawa 2013.
Kopcke R.W., Randall R.E., Insurance Companies as Financial Intermediaries: Risk and Return, Federal Reserve Bank of Boston, vol. 35.
Krajewski M., Pojęcie odpowiedzialności odszkodowawczej (uwagi na marginesie art. 299 k.s.h.) [w:] Prawo handlowe XXI wieku. Czas stabilizacji, ewolucji czy rewolucji?, red. M. Modrzejewska, Warszawa 2010.
Krajewski M., Umowa ubezpieczenia. Art. 805–834 KC. Komentarz, Warszawa 2016.
Krajewski M., Zakres swobody kształtowania umów gwarancyjnych [w:] Prawo kontraktów, red. Z. Kuniewicz, D. Sokołowska, Warszawa 2017.
Kucharski B., Przeniesienie praw z umowy ubezpieczenia, Warszawa 2010.
Łętowska E., Umowa o świadczenie przez osobę trzecią, Warszawa 1970.
Magid S.L., New California Law Eases Indemnification Duties for Design Professionals, http://www.foxrothschild.com/publications/new-california-law-eases-indemnification-duties-for-design-professionals/ (dostęp: 6.06.2018 r.).
Mikdashi Z., Financial Intermediation in the Twenty-first Century, Palgrave Macmillan, Londyn 2001.
Olechowski M., Glosa do wyroku SN z 9.11.2006 r., IV CSK 208/06, „Prawo Bankowe” 2008/3.
Orlicki M. [w:] System Prawa Handlowego, t. 5, Prawo umów handlowych, red. M. Stec, Warszawa 2017.
Orlicki M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 8, Prawo zobowiązań – część szczegółowa, red. J. Panowicz-Lipska, Warszawa 2011.
Osajda K., Niewypłacalność spółki z o.o. Odpowiedzialność członków zarządu wobec jej wierzycieli, Warszawa 2014.
Pilbeam K., Finance and Financial Markets, Second Edition, Palgrave Macmillan, Londyn 2005.
Pokrzywniak J. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 450–1088, red. M. Gutowski, Warszawa 2016.
Riecken G.S., The Duty to Defend Under Non-Insurance Indemnity Agreements: Crawford v. Weather Shield Manufacturing, Inc. and Its Troubling Consequences for Design Professionals, 50 Santa Clara L. Rev. (2010).
Romanowski M., Czy banki powinny być nieśmiertelne?, „Monitor Prawa Handlowego” 2012/1.
Sójka T., Obowiązki informacyjne spółek publicznych i odpowiedzialność cywilna za ich naruszenie, Warszawa 2008.
Spajic L.D., Financial Intermediation in Europe, Kluwer Academic Press, Alphen aan den Rijn 2002.
Szlęzak A., Glosa do wyroku z 6.03.2015 r., III CSK 155/14, III CSK 155/14, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2016/11, poz. 108.
Szlęzak A., Kilka uwag o umowach gwarancyjnych – na marginesie wyroku Sądu Najwyższego z 9.10.2014 r. (IV CSK 29/14), „Przegląd Sądowy” 2015/7–8.
Szlęzak A., O klauzulach indemnifikacyjnych, representations and warranties i instytucjach pokrewnych w prawie polskim, „Przegląd Prawa Handlowego” 2017/11.
Thimann Ch., How Insurers Differ from Banks: A Primer on Systemic Regulation, Systemic Risk Centre Special Paper No 3, lipiec 2014, Systemic Risk Centre The London School of Economics and Political Science, http://www.systemicrisk.ac.uk/sites/default/files/downloads/publications/sp-3_1.pdf (dostęp: 6.06.2018 r.).
Thimann Ch., How insurers differ from banks: Implications for systemic regulation, 17 October 2014, https://voxeu.org/article/how-insurers-differ-banks-implications-systemic-regulation (dostęp: 6.06.2018 r.).
Trzaskowski R., Skutki sprzeczności umów obligacyjnych z praw. W poszukiwaniu skutecznych i proporcjonalnych sankcji sprzeczności umowy obligacyjnej z prawem, Warszawa 2013.
Wajda P., Efektywność informacyjna rynku giełdowego, Warszawa 2011.
Warkałło W., Odpowiedzialność odszkodowawcza. Funkcje, rodzaje, granice, Warszawa 1972.
Wilejczyk M., Przedmiot gwarancji a natura stosunku zobowiązaniowego, „Monitor Prawniczy” 2016/4.
Wojno B., Wpływ braku zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej na obowiązek świadczenia ubezpieczyciela, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Iuridica” 2013 (72).
Zawada K., Umowa przelewu wierzytelności, Kraków 1990.
Mariusz Rypina
Autor jest adwokatem oraz associate partner w Kancelarii Prof. Marek Wierzbowski i Partnerzy
prof. dr hab. Marek Wierzbowski
Autor jest radcą prawnym oraz partnerem w Kancelarii Prof. Marek Wierzbowski i Partnerzy
Brak zamkniętego katalogu umów w obrocie energią elektryczną
Prawo energetyczne nie wprowadza numerus clausus (zamkniętego katalogu) umów, które mogą być zawierane na rynku obrotu energią elektryczną. Możliwe i w pełni uprawnione jest zawarcie innego typu umów, na podstawie których może dochodzić do zbywania i nabywania energii elektrycznej, co wynika z zasady swobody umów. Pojęcie umowy sprzedaży, o której mowa w art. 5 i n. Prawa energetycznego jest dużo szersze niż pojęcie umowy sprzedaży w rozumieniu art. 535 i n. Kodeksu cywilnego i można je odnosić do każdego typu umowy, na podstawie której dojdzie do nabycia energii przez jej odbiorcę. Modyfikacja wymienionych w art. 5 ust. 2 pkt 1 Prawa energetycznego składników treści czynności prawnej „umowy sprzedaży” nie wpływa na ważność czynności prawnej, na podstawie której energia elektryczna będzie dostarczana. Zwłaszcza w obrocie pomiędzy przedsiębiorcami możliwe jest wprowadzenie wielu odstępstw od ustawowych przepisów dyspozytywnych.
Słowa kluczowe: dostarczanie energii elektrycznej, odbiorca energii, dostawca energii, umowa na dostarczanie energii elektrycznej, obrót energią elektryczną, Prawo energetyczne, swoboda umów
Lack of exhaustive list of contracts to buy and sell electricity
The Energy Law does not introduce an exhaustive list of contracts that may be concluded on the electricity market. It is possible and fully justified to conclude contracts of other kinds under which electricity can be sold and bought, which results from the principle of freedom of contract. The notion of a contract of sale, used in Art. 5 and subs. of the Energy Law, is much broader than that defined in Art. 535 and subs. of the Civil Code and it may refer to any kind of contract under which electricity is bought by the recipient. If the elements of substance of the juridical act of ‘contract of sale’ listed in Art. 5(2)(1) of the Energy Law are modified, this does not affect the validity of the juridical act on whose basis electricity will be supplied. Particularly in transactions between businesses, many variations form the statutory dispositive provisions may be introduced.
Keywords: supplying electricity, power recipient, power supplier, electricity supply contract, buying and selling electricity, Energy Law, freedom of contract
Bibliografia:
Czachórski W., Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 2009.
Czarnecka M., Ogłódek T., Prawo energetyczne. Komentarz, Bydgoszcz–Katowice 2007.
Czarnecka M., Ogłódek T., Prawo energetyczne. Komentarz, Legalis 2012.
Falecki A. [w:] Prawo energetyczne, t. 2, Komentarz do art. 12–72, red. Z. Muras, M. Swora, LEX 2016.
Gawlik B., Pojęcie umowy nienazwanej, „Studia Cywilistyczne” 1971, t. XVIII.
Gutowski M., Smagieł K. [w:] Prawo energetyczne, t. 1, Komentarz do art. 1–11s, red. Z. Muras, M. Swora (red.), LEX 2016.
Niezbecka E. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania – część szczególna, LEX 2014.
Radwański Z. [w:] System Prawa Cywilnego, t. 1, Część ogólna, red. S. Grzybowski, Ossolineum 1985.
Radwański Z. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, Warszawa 2008.
Radwański Z., Teoria umów, Warszawa 1977.
Tobolska K., Umowa dostawy, Warszawa 2010, s. 5.
Wiśniewski T. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna, red. J. Gudowski, LEX 2018.
dr Sławomir Morawski
Autor jest doktorem nauk prawnych (Uniwersytet we Fryburgu, Niemcy) oraz radcą prawnym stale współpracującym z kancelarią Kochański Zięba i Partnerzy
Skutki częściowej spłaty zabezpieczonego wierzyciela w polskim i niemieckim prawie upadłościowym
Artykuł dotyczy dwóch zagadnień związanych ze skutkami dochodzenia zabezpieczeń rzeczowych i osobistych w scenariuszu upadłościowym. Pierwszym z nich jest problem konkurencji o środki z masy upadłości między poręczycielem uprawnionych do regresu a wierzycielem głównym uprawnionym do niezaspokojonej części wierzytelności. Autor analizuje w tym kontekście m.in. relację między art. 518 § 3 Kodeksu cywilnego oraz art. 355 Prawa upadłościowego, które odmiennie rozstrzygają ten problem, i przedstawia postulaty modyfikacji tego ostatniego. Drugim zagadnieniem jest kwestia kolejności, w jakiej zabezpieczony rzeczowo wierzyciel może alokować uzyskane wpłaty na poczet odsetek i kosztów, co wpływa na zakres jego zaspokojenia. Autor analizuje m.in. różnice i ich konsekwencje w uregulowaniu tego zagadnienia w postępowaniu egzekucyjnym i upadłościowym.
Słowa kluczowe: upadłość, poręczyciel, subrogacja, zabezpieczenia rzeczowe, zaspokojenie odsetek, plan podziału
Partial satisfaction of a secured creditor and its consequences under Polish and German insolvency law
The article addresses two issues pertaining to the consequences of enforcement of security interests, such as guarantees and charges over assets, in the bankruptcy scenario. The first one is the problem of competition for proceeds from the bankruptcy estate between a guarantor entitled to recourse and the main creditor having a claim in respect of the unpaid part of debt. In this context, the author analyses, among others, the relationship between Art. 518(3) of the Civil Code and Art. 355 of the Bankruptcy Law, in which the problem is resolved differently, and presents a proposal of amendment to the latter article. The second issue is the order in which a secured creditor can allocate the received payments to the costs and interest, which may affect the scope of satisfaction of his claims. The author analyses, among others, the differences – and their consequences – between the respective regulations in enforcement and bankruptcy proceedings.
Keywords: bankruptcy, guarantor, subrogation, security interests, payment of interest, distribution plan
Bibliografia:
Cieślak S., Fundusze masy upadłości – postępowanie podziałowe. Komentarz, Warszawa 2004.
Kirchhof H.-P., Eidenmüller H., Stürner R. (red.), Münchener Kommentar zur Insolvenzordnung, Monachium 2013.
Sobolewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3a, Zobowiązania. Część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Woźniak Z., Podział sum uzyskanych ze zbycia rzeczy obciążonych rzeczowo w postępowaniu upadłościowym, „Przegląd Prawa Handlowego” 2005/3.
Zedler F. [w:] A. Jakubecki, F. Zedler, Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, Warszawa 2010.
Zimmerman P., Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, Warszawa 2007.
Zimmerman P., Prawo upadłościowe i prawo restrukturyzacyjne. Komentarz, Warszawa 2016.
dr Zbigniew Długosz
Autor jest adiunktem w Katedrze Prawa Cywilnego i Gospodarczego na Wydziale Finansów i Prawa Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie oraz partnerem i radcą prawnym w kancelarii dLK Legal
dr Konrad Stolarski
Autor jest senior associate i radcą prawnym w kancelarii dLK Legal
Forma czynności prawnej dokonanej odręcznym podpisem biometrycznym
Niniejszy artykuł swoim zakresem obejmuje analizę problematyki oświadczeń woli składanych przy wykorzystywaniu urządzeń umożliwiających naniesienie na dokumenty elektroniczne tzw. odręcznego podpisu biometrycznego, z perspektywy obowiązujących przepisów prawa dotyczących formy czynności prawnej. Przedmiotem rozważań jest w szczególności analiza cech i funkcji podpisu składanego w tej formie oraz możliwości zakwalifikowania dokumentów opatrzonych odręcznym podpisem biometrycznym jako spełniających wymogi przewidziane dla zachowania formy pisemnej, elektronicznej lub dokumentowej na gruncie Kodeksu cywilnego w brzmieniu po nowelizacji wprowadzonej ustawą z 10.07.2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie 8.09.2016 r.
Słowa kluczowe: podpis elektroniczny, biometria, odręczność, forma czynności prawnej
The form of a juridical act performed by putting a biometric signature
The scope of this article comprises an analysis of the problems relating to declarations of intention performed with the help of devices that enable embedding into electronic documents the so-called handwritten biometric signature, from the point of view of the existing legal provisions that concern the form of a given juridical act. These reflections concern in particular an analysis of the features and functions of signatures put in this form and the possibility of classifying documents with embedded handwritten biometric signatures as ones meeting the requirements laid down for the written, electronic or document form under the Civil Code as amended by the Act of 10 July 2015 on Amendments to the Act – the Civil Code, the Act – the Code of Civil Procedure and Certain Other Acts, which entered into force on 8 September 2016.
Keywords: electronic signature, biometrics, handwriting, form of a juridical act
Bibliografia:
Bieliński A.K., Charakterystyka podpisu w polskim prawie cywilnym materialnym i procesowym, Warszawa 2007.
Byrski J., Wachowska A., Składanie i przyjmowanie w działalności bankowej oświadczeń woli w postaci elektronicznej za pomocą rysika na urządzeniu elektronicznym, „Monitor Prawa Bankowego” 2012/5.
Gołaczyński J., Dowód z dokumentu po nowelizacji kodeksu cywilnego i kodeksu postępowania cywilnego z 10.07.2015 r., „Rejent” 2016/11.
Górska K., Zastosowanie i funkcje formy dokumentowej, „Rejent” 2016/11.
Grykiel J. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz art. 1–44911, red. M. Gutowski, Warszawa 2016.
Janowski J., Podpis elektroniczny w obrocie prawnym, Kraków 2007.
Jędrzejewska A., Pisemna forma oświadczenia woli a „automatyzacja” obrotu prawnego, „Państwo i Prawo” 1993/1.
Kaspryszyn J., Podpis własnoręczny jako element zwykłej formy pisemnej czynności prawnych, Warszawa 2007.
Kocot W.J., Dalsza modernizacja kodeksowej regulacji formy pisemnej czynności prawnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2016/10.
Marucha-Jaworska M., Podpisy elektroniczne, biometria, identyfikacja elektroniczna. Elektroniczny obrót prawny w społeczeństwie cyfrowym, Kraków 2015.
Pilich M., Glosa do postanowienia NSA z dnia 10 września 2008 r. I OZ 673/08, dostępna na http://www.lex.pl/akt/-/akt/glosa-do-postanowienia-nsa-z-dnia-10-wrzesnia-2008-r-i-oz-67308 (dostęp: 15.05.2018 r.).
Radwański Z. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, Warszawa 2008.
Robaczyński W., Podpis własnoręczny w prawie cywilnym. Wybrane problemy, „Kontrola Państwowa” 2007/6.
Rosengarten F., Podpis i jego znaczenie w prawie cywilnym, „Palestra” 1973/1.
Sobolewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Część ogólna. Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny. Prawo o notariacie (art. 79–95 i 96–99), red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Strugała R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2017.
Strzebinczyk J. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2016.
Szostek D. [w:] Informatyzacja postępowania cywilnego. Komentarz, red. J. Gołaczyński, D. Szostek, Warszawa 2016.
Tomczak T., Pojęcie formy dokumentowej i dokumentu na gruncie Kodeksu cywilnego oraz forma dokumentowa przy następczych czynnościach prawnych, „Monitor Prawniczy” 2017/6.
dr Aleksandra Nowak-Gruca
Autorka jest adiunktem w Katedrze Prawa Cywilnego i Gospodarczego Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie oraz rzecznikiem patentowym
Reklama natywna a prawne granice uczciwości w reklamie
W artykule na tle współczesnych trendów i wiedzy przedstawiono aktualny dziś problem prawnych granic uczciwości w reklamie. Omawiając zjawisko cieszącej się coraz większą popularnością reklamy natywnej (native advertising), podjęto próbę wyznaczenia granic dopuszczalnego prawnie oddziaływania na odbiorcę przekazu reklamowego. Reklama natywna jest jedną ze stosowanych obecnie technik marketingowych, która w nowym świetle ukazuje problematykę reklamy ukrytej (kryptoreklamy), lokowania produktu czy wprowadzania odbiorców w błąd. W artykule omówiono relewantne w tym obszarze regulacje z zakresu prawa uczciwości konkurencji, prawa mediów i inne, a to w kontekście badań naukowych dotyczących błędów poznawczych oraz możliwości ich wykorzystywania do wywierania wpływu na odbiorców przez specjalistów od reklamy i marketingu.
Słowa kluczowe: reklama, reklama natywna, nieuczciwa reklama, lokowanie produktu, reklama ukryta, kryptoreklama
Native advertising and the legal limits of honesty in advertising
Against the background of contemporary trends and knowledge, this article presents the current problem of the legal limits of honesty in advertising. While discussing the increasingly popular phenomenon of native advertising, the author attempts to set the limits of the lawful influence on the recipient of the advertising message. Native advertising is one of the currently used marketing techniques, which sheds new light on the issues of covert (surreptitious) advertising, product placement or misleading the recipients. The article discusses the relevant regulations in the area of fair competition law, media law and other branches, in the context of scientific research on cognitive biases and the possibility of advertising and marketing experts taking advantage of such errors do influence the recipients.
Keywords: advertising, native advertising, unfair advertising, product placement, covert advertising, surreptitious advertising
Bibliografia:
Brehm J.W., A theory of psychological reactance [w:] Organization change: a comprehensive reader, red. W.W. Burke, D.G. Lake, J.W. Paine, San Francisco 2009.
Brzezicki D., 5 przykładów pokazujących, że reklama natywna jest skuteczna, https://www.whitepress.pl/baza-wiedzy/130/5-przykladow-pokazujacych-ze-reklama-natywna-jest-skuteczna(dostęp: 15.01.2017 r.).
Cialdini R., PRE-SWAZJA. Jak w pełni wykorzystać techniki wpływu społecznego, Gdańsk 2016.
Czarnecki A., Product placement. Niekonwencjonalny sposób promocji, Warszawa 2003.
Ferenz-Szydełko E., Ustawa – Prawo prasowe. Komentarz, LEX 2018.
Grzybczyk K., Dzieło reklamowe i jego twórca, Warszawa 1999.
Grzybczyk K., Jagielska M., Obowiązek informacyjny wobec konsumenta a reklama [w:] Reklama. Aspekty prawne, red. M. Namysłowska, Warszawa 2012.
Jaśkowski P., Neuronauka poznawcza. Jak mózg tworzy umysł, Warszawa 2009.
Lewaszkiewicz-Petrykowska B., Uwagi o zawodowym obowiązku udzielenia informacji, „Studia Iuridica” 1994, t. XXI.
Michalak A., Prawne aspekty reklamy, promocji i sponsorowania wyrobów tytoniowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2006/8.
Nowińska E., du Vall M., Reklama a informacja handlowa w komunikacji rynkowej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej” 2001/77.
Ohme R., Pochwatko G., Błaszczak W., Wzbudzanie nieuświadomionego afektu za pomocą podprogowego poprzedzania [w:] Nieuświadomiony afekt. Najnowsze odkrycia, red. R. Ohme, Gdańsk 2007.
Rączka G., Wprowadzenie do terminologii prawa reklamy [w:] Reklama. Aspekty prawne, red. M. Namysłowska, Warszawa 2012.
Sieradzka M. [w:] Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, red. M. Sieradzka, M. Zdyb, LEX 2018.
Sieradzka M., Istotność wprowadzenia w błąd jako przesłanka ochrony konsumenta [w:] Reklama. Aspekty prawne, red. M. Namysłowska, Warszawa 2012.
Smolarek S., Reklama podprogowa – istota, mity, zagrożenia, „Zarządzanie Mediami” 2013/1(3).
Stefanicki R., Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Komentarz, LEX 2018.
Targosz T., Wpływ reklamy na prawo umów na przykładzie wprowadzenia w błąd co do cechy towaru [w:] Reklama. Aspekty prawne, red. M. Namysłowska, Warszawa 2012.
Tischner A., Model przeciętnego konsumenta w prawie europejskim, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2006/1.
Tischner A., Pojęcie „przeciętny konsument” w ustawie o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym na tle prawa i orzecznictwa Unii Europejskiej [w:] Nieuczciwe praktyki rynkowe. Ocena regulacji, red. E. Nowińska, D. Kasprzycki, Kraków 2012.
Tversky A., Kahneman D., Judgment under Uncertainty: Heuristics and Biases, „Science” 1974/185(4157).
Uliasz M., Reklama i promocja wyrobów tytoniowych, „Przegląd Sądowy” 2001/7–8.
Walczak R., Prawne aspekty reklamy w ustawodawstwie polskim, europejskim i międzynarodowym. Orzecznictwo, Warszawa-Poznań 2001.
Żebrowska B., Ciechanek Ł., Przewodnik po reklamie natywnej. Definicje, formy, kanały dystrybucji, zasady transparentności, prognozy, iab•polska 2016, https://www.iab.org.pl/wp-content/uploads/2016/12/Przewodnik-po-reklamie-natywnej.pdf (dostęp: 16.01.2018 r.).
dr Marcin Łolik
Autor jest adwokatem współpracującym z Kancelarią Garrigues Polska sp.k.
Ponownie o umownych terminach zawitych w kontekście przedawnienia roszczeń majątkowych – polemika
Niniejszy artykuł jest repliką na artykuł polemiczny autorstwa profesora A. Szlęzaka, który ukazał się w związku z moją wcześniejszą publikacją traktującą o umownych terminach zawitych. Zwrócenie uwagi na tę tematykę cieszy przede wszystkim z tego względu, że jest to istotny problem praktyczny, który niestety nie doczekał się należytego opracowania na gruncie doktryny i judykatury. Praktyka wyprzedza tutaj piśmiennictwo, które powinno wnikliwie przeanalizować omawianą tematykę i wypracować przekonujące stanowisko w tym zakresie. Niniejszy artykuł ma na celu obronę i dodatkowe uzasadnienie tez, które są rozbieżne pomiędzy mną i A. Szlęzakiem.
Słowa kluczowe: prawo cywilne, umowy, terminy przedawnienia, umowne terminy zawite
Once again about contractual prescription terms in the light of limitation of claims – a polemic
This article is a response to a polemic by Professor A. Szlęzak, which appeared in connection with my earlier publication dealing with contractual prescription terms. It is worthwhile to take this issue into consideration since it is a significant practical problem, which unfortunately has not been adequately expanded on in legal literature and case law. In this case, practice is ahead of literature, where this subject should be thoroughly analysed this and a convincing position in this area should be developed. This article aims to defend and further justify the theses where a there is a difference of opinions between myself and A. Szlęzak.
Keywords: civil law, contracts, limitation of actions, contractual prescription terms
Bibliografia:Dąbrowa J., Terminy zawite, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego. Prawo” 1958/4.Gwiazdomorski J., Terminy zawite do dochodzenia roszczeń w kodeksie cywilnym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1968/3.Kordasiewicz B. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – cześć ogólna, red. Z. Radwański, Warszawa 2002.Łolik M., Raz jeszcze o umownych terminach zawitych w kontekście przedawnienia roszczeń majątkowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2016/11.Pałdyna T., Przedawnienie w polskim prawie cywilnym, Warszawa 2009.Stangret-Smoczyńska A., Umowne terminy zawite, „Przegląd Sądowy” 2011/1.Strugała R., Umowne terminy zawite – kwalifikacja prawna oraz dopuszczalność ich stosowania, „Przegląd Prawa Handlowego” 2016/3.Szlęzak A., Dopuszczalność zastrzegania umownych terminów zawitych – glosa do wyroku SN z 23.03.2017 r., V CSK 449/16, „Glosa” 2018/1, s. 21-26.Szlęzak A., Krytycznie o koncepcji umownych terminów zawitych jako naruszających zakaz kontraktowej ingerencji w terminy przedawnienia, „Przegląd Prawa Handlowego” 2017/12.Wolter A., Policzkiewicz-Zawadzka Z., Przedawnienie roszczeń według kodeksu cywilnego, „Państwo i Prawo” 1965/3.
Mateusz Grześków
Autor jest doktorantem w Katedrze Prawa Gospodarczego Prywatnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
Podatek dochodowy od kwoty podwyższenia kapitału zakładowego ze środków własnych spółki jako forma ukrytej wypłaty na rzecz Skarbu Państwa
Skarb Państwa występuje w spółkach z udziałem Skarbu Państwa w podwójnej roli, tj. jako podmiot prawa prywatnego oraz prawa publicznego. Skarb Państwa swoje uprawnienia może wykonywać także w drodze stosowania instrumentów prawa publicznego. Czyni to z niego wyjątkowo uprzywilejowanego akcjonariusza w tych spółkach. Normy prawa handlowego nakazują chronić majątek spółki, interes jej oraz jej mniejszości. W artykule postawiono tezę, że należny podatek dochodowy od kwoty podwyższenia kapitału zakładowego ze środków własnych spółki przez podwyższenie wartości nominalnych akcji przyjmuje formę ukrytej wypłaty na rzecz Skarbu Państwa, choć uchwała o tym podwyższeniu jest działaniem z formalnego punktu widzenia całkowicie legalnym. Wiąże się to z powstaniem obowiązku podatkowego na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku dochodowego od osób prawnych. Artykuł 355 § 3 Kodeksu spółek handlowych odnoszący się do problematyki ukrytych wypłat na rzecz podmiotów prywatnych nie znajduje jednak w tym przypadku zastosowania. Niemniej wspomniana uchwała spełnia przesłanki dopuszczalności powództwa o uchylenie i stwierdzenie nieważności uchwały, gdyż prowadzi ona do naruszenia dobrych obyczajów (w tym art. 20 Kodeksu spółek handlowych), godzi w interes spółki, uszczuplając jej majątek oraz naruszając jej dobre imię oraz została podjęta w celu pokrzywdzenia mniejszościowych akcjonariuszy, faworyzując przy tym akcjonariusza większościowego, tj. Skarb Państwa.
Słowa kluczowe: spółki z udziałem Skarbu Państwa, Skarb Państwa, ukryte wypłaty, zasada jednakowego traktowania wspólników, podwyższenie kapitału zakładowego ze środków własnych spółki
Income tax on the amount of share capital increase from the company’s own funds as a form of covert distribution to the State Treasury
In the companies with State Treasury shareholding, the State Treasury appears in two roles: as a private law entity and as a public law entity. The State Treasury can also exercise its right applying public law instruments. This makes it an exceptionally privileged shareholder in such companies. The norms of commercial law require protection of the company’s assets, and protection of both the company’s and the minority shareholders’ interests. The thesis put forward in this article is that the income tax due on the amount of share capital increase from the company’s own funds through increase of the par value of shares is a covert distribution to the State Treasury, even though from the formal point of view the resolution on such an increase is perfectly lawful. This involves a duty to pay personal and corporate income taxes. However, Art. 355(3) of the Code of Commercial Partnerships and Companies [CCPC], which concerns covert distributions to private entities, does not apply here. Nevertheless, there are grounds for an action to revoke the aforementioned resolution and declare it null and void, because it is inconsistent with good practice (including Art. 20 CCPC), unfavourable for the company’s interest, since it reduces its assets and tars its reputation. Furthermore, it is adopted to the detriment of minority shareholders, while favouring the majority shareholders, namely the State Treasury.
Keywords: companies with State Treasury shareholding, State Treasury, covert distributions, principle of equal treatment of shareholders, increase of share capital from the company’s own funds
Bibliografia:
Bałtowski M., Spółki Skarbu Państwa – próba typologii [w:] Spółki z udziałem Skarbu Państwa a Skarb Państwa, red. A. Kidyba, Warszawa 2015.
Bilewska K., Dochodzenie roszczeń spółki kapitałowej przez jej wspólników (actio pro socio), Warszawa 2008.
Błaszczyk P., Pojęcie interesu spółki handlowej – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 5.11.2009 r. (I CSK 158/09), „Glosa” 2012/3.
Bryłowski P., Kidyba A., Kategoria interesu w kodeksie spółek handlowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2005/10.
Frąckowiak J. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Frąckowiak J., Uchwały zgromadzeń wspólników spółek kapitałowych sprzeczne z ustawą, „Przegląd Prawa Handlowego” 2007/11.
Goettel M., Goettel A. [w:] Instytucje prawa cywilnego w konstrukcji prawnej podatków, red. M. Goettel, M. Lemonnier, Warszawa 2011.
Grzegorczyk F., Przedsiębiorstwo publiczne kontrolowane przez państwo, Warszawa 2012.
Grzegorczyk F., Spółki z udziałem Skarbu Państwa – zagadnienie nadzoru w ujęciu systemowym [w:] Skarb Państwa a działalność gospodarcza, red. A. Kidyba, Warszawa 2014.
Gutowski M., Sankcja nieważności na tle uchwał organów spółek kapitałowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2007/12.
Kappes A., Konstytutywny charakter wyroku stwierdzającego nieważność uchwały? – krytycznie o uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 18.09.2013 r. (III CZP 13/13), „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/9.
Kidyba A., Kodeks spółek handlowych, t. 2, Komentarz do art. 301–633, Warszawa 2017.
Kwaśnicki R.L., Skiba R., Działanie na szkodę spółki sensu largo zależnej w świetle art. 585 k.s.h., „Przegląd Prawa Handlowego” 2010/1.
Małecki P., Mazurkiewcz M., CIT. Podatki i rachunkowość. Komentarz, Warszawa 2016.
Opalski A. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 3a, Spółka akcyjna. Komentarz. Art. 301–392, red. A. Opalski, Warszawa 2016.
Opalski A., Kapitał zakładowy, zysk, umorzenie, Warszawa 2012.
Opalski A., O pojęciu spółki handlowej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2008/11.
Opalski A., Pabis R. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 3b, Spółka akcyjna. Komentarz. Art. 393–490, red. A. Opalski, Warszawa 2016.
Opalski A., Prawo zgrupowań spółek, Warszawa 2012.
Opalski A., Zasada jednakowego traktowania wspólników i akcjonariuszy, „Przegląd Prawa Handlowego” 2012/6.
Pietrasz P., Nieważność czynności prawnej a przychody, „Glosa” 2002/5.
Pogoński M., Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych. Komentarz, LEX 2014.
Popiołek W., Charakter prawny uchwał wspólników i organów spółek handlowych, „Przegląda Prawa Handlowego” 2014/9.
Popławski M. [w:] Ordynacja podatkowa. Komentarz, red. L. Etel, Warszawa 2017.
Postuła I., Nadzór korporacyjny w spółkach Skarbu Państwa, Warszawa 2013.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2011.
Radzikowski K., Prawo podatkowe a czynności niemogące być przedmiotem prawnie skutecznej umowy, „Państwo i Prawo” 2008/1.
Romanowski M., W sprawie potrzeby nowej regulacji prawa grup kapitałowych w Polsce, „Przegląd Prawa Handlowego” 2008/7.
Romanowski M., Zasada jednakowego traktowania udziałowców spółki kapitałowej (I), „Przegląd Prawa Handlowego” 2005/1.
Romanowski M., Zasada jednakowego traktowania udziałowców spółki kapitałowej (II), „Przegląd Prawa Handlowego” 2005/2.
Słysz A., Czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. Ograniczenie przedmiotowego zakresu opodatkowania, Warszawa 2017.
Sójka T., Zasada równego traktowania akcjonariuszy w kodeksie spółek handlowych – zagadnienie podstawowe, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2000/4.
Sołtysiński S., Moskwa P. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 17a, Prawo spółek kapitałowych, red. S. Sołtysiński, Warszawa 2015.
Sołtysiński S., Nieważne i wzruszalne uchwały zgromadzeń spółek kapitałowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2006/1.
Szumański A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 17a, Prawo spółek kapitałowych, red. S. Sołtysiński, Warszawa 2015.
Szumański A., Spór wokół roli interesu grupy spółek i jego relacji w szczególności do interesu własnego spółki uczestniczącej w grupie, „Przegląd Prawa Handlowego” 2010/5.
Wajda D., Obowiązek lojalności w spółkach handlowych, Warszawa 2009.
Weber-Elżanowska A.-M., Wpływ instytucji prawnych rynku kapitałowego na efektywność spółek Skarbu Państwa, Warszawa 2017.
Krzysztof Jasiński
Autor jest radcą prawnym, senior associate w kancelarii Gessel, Koziorowski sp.k. w Warszawie. Zajmuje się doradztwem w transakcjach M&A oraz doradztwem korporacyjnym
Indemnifikacja zobowiązań publicznoprawnych w umowach pod prawem polskim
Artykuł dotyczy problematyki zobowiązania się do zwolnienia z odpowiedzialności z tytułu świadczeń publicznoprawnych w prawie polskim. Obejmuje analizę źródeł klauzul indemnifikacyjnych w polskim porządku prawnym i podstaw ich zastosowania, z uwzględnieniem ich pochodzenia z systemu common law oraz miejsca w stosunkach umownych zawieranych pod prawem polskim. W artykule przeprowadzona została analiza regulacji art. 392 Kodeksu cywilnego jako podstawowego źródła umownego zwolnienia danej osoby z jej zobowiązania, ze szczególnym naciskiem na treść obowiązków gwaranta. Autor dokonuje charakterystyki natury zobowiązania publicznoprawnego w kontekście możliwości zwolnienia z obowiązku świadczenia związanego z tego typu zobowiązaniem. Prezentuje także rozwiązanie, które minimalizuje ryzyko uznania klauzuli indemnifikacyjnej odnoszącej się do zobowiązania publicznoprawnego za niezgodną z prawem.
Słowa kluczowe: odpowiedzialność, zwolnienie z odpowiedzialności, zobowiązania publicznoprawne, szkoda
Indemnification against public-law liabilities in contracts under Polish law
The paper considers the issue of an undertaking to indemnify an entity against public-law liabilities under Polish law. It encompasses an analysis of sources of indemnification clauses in the Polish legal order and the grounds for their application, with reference to their common law’s provenance and their position in the Polish contractual relationships. An analysis of Art. 392 of the Polish Civil Code is carried out as the basic source of contractual hold harmless undertakings, with particular focus on the substance of the guarantor’s obligations. The author characterises the nature of public-law liabilities in terms of the possibility of releasing the obligee from his duty to discharge such liabilities. The author presents a solution that minimises the risk of the indemnification clause regarding public-law liabilities being held to be unlawful.
Keywords: liability, indemnification, public-law liabilities, damage
Bibliografia:
Bednarek M., Drapała P., Łętowska E., Osajda K. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. E. Łętowska, Legalis 2013.
Drapała P., Glosa do wyroku SN z 15.02.2007 r., II CSK 372/06, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2009/3, poz. 35.
Garner B.A. (red.), Black’s Law Dictionary, St. Paul 2009, s. 837.
Jastrzębski J., Klauzule indemnifikacyjne w prawie polskim, „Przegląd Prawa Handlowego” 2017/6.
Jastrzębski J., Swoboda zawierania i kształtowania umów gwarancyjnych – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 9.10.2014 r. (IV CSK 29/14), „Glosa” 2015/2.
Koch A. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz do art. 1–44911, red. M. Gutowski, Legalis 2016.
Krauss J., Niedopuszczalność stosowania przepisów umowy o świadczenie przez osobę trzecią (art. 391 k.c.) do zachowania niewynikającego z istniejącego stosunku prawnego, polegającego na powstrzymaniu się od działalności konkurencyjnej – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 9.10.2014 r. (IV CSK 29/14), „Glosa” 2015/3.
Łolik M., Klauzule indemnifikacyjne w praktyce obrotu gospodarczego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2016/6.
Łolik M., Współczesne prawo kontraktów – wybrane zagadnienia, Legalis 2014.
Machnikowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, Legalis 2016.
Machnikowski P., Glosa do wyroku SN z dnia 15.02.2007 r., II CSK 372/06, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2008/6, poz. 69.
Olejniczak A. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania – część ogólna, red. A. Kidyba, LEX 2014.
Popiołek W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Art. 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Legalis 2015.
Szlęzak A., Kilka uwag o umowach gwarancyjnych – na marginesie wyroku Sądu Najwyższego z 9.10.2014 r. (IV CSK 29/14), „Przegląd Sądowy” 2015/7–8.
Żuławska Cz., Trzaskowski R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Księga trzecia. Zobowiązania, red. J. Gudowski, LEX 2013.
Brak zamkniętego katalogu umów w obrocie energią elektryczną
