Teoretyczne modele regulacji prawa grup spółek – dwa modele bez wiążącego poleceniadr hab. Artur Nowacki, prof. UW
Autor jest profesorem Uniwersytetu Warszawskiego w Katedrze Prawa Handlowego na Wydziale Prawa i Administracji oraz radcą prawnym w Warszawie
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0513-115X).
Teoretyczne modele regulacji prawa grup spółek – dwa modele bez wiążącego polecenia
Przedmiotem artykułu są dostępne ustawodawcy teoretyczne modele regulacji prawa grup spółek, w tym założenia konstrukcyjne oraz zalety i wady poszczególnych modeli. Spośród czterech możliwych modeli prawa grup spółek artykuł prezentuje dwa, których wspólną cechą jest brak wiążącego polecenia.
Słowa kluczowe: grupa spółek, holding, koncern, wiążące polecenie, spółka dominująca
dr hab. Artur Nowacki, University of Warsaw professor
The author is a professor at the Department of Commercial Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland, and an attorney at law in Warsaw, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0513-115X).
Theoretical Models for Regulation of Company Group Law: Two Models Without Binding Instructions
This article discusses the theoretical models available to the legislator for regulating company group law, including the underpinning assumptions and the advantages and disadvantages of the various models. Of the four possible models of company group law, the article presents two whose common feature is the absence of binding instructions.
Keywords: group of companies, holding company, concern, binding instruction, parent company
Bibliografia / References
Błaszczyk P., Pojęcie interesu grupy spółek jako kategoria wyjściowa dla polskiego prawa holdingowego, „Monitor Prawniczy” 2011/19.
Chomiuk M., Harnos R., Uwagi prawnoporównawcze z perspektywy prawa niemieckiego do projektu prawa grup spółek, „Monitor Prawa Handlowego” 2021/1.
Gębusia I., Interes spółki w prawie polski i europejskim, Warszawa 2017.
Moskała P., Prawne instrumenty zarządzania zgrupowaniem spółek kapitałowych, Warszawa 2020.
Opalski A., Nowe polskie prawo grup spółek – krytyka założeń konstrukcyjnych (cz. 1), „Przegląd Prawa Handlowego” 2023/8.
Opalski A., O pojęciu interesu spółki handlowej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2008/11.
Opalski A., Prawo zgrupowań spółek, Warszawa 2012.
Oplustil K., W sprawie optymalnego modelu prawa grup spółek. Uwagi krytyczne o projekcie prawa koncernowego z 20.7.2020 (cz. 1), „Monitor Prawniczy” 2020/23.
Oplustil K., W sprawie optymalnego modelu prawa grup spółek. Uwagi krytyczne o projekcie prawa koncernowego z 20.7.2020 r. (cz. 2), „Monitor Prawniczy” 2020/24.
Romanowski M., Znaczenie sporu o metodę odczytywania pojęcia „interes spółki kapitałowej”, „Przegląd Prawa Handlowego” 2015/7.
Szumański A., Nowe prawo grup spółek w Polsce – koncepcja systemowa regulacji prawnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2022/8.
Szumański A., Spór wokół roli interesu grupy spółek i jego relacji w szczególności do interesu własnego spółki uczestniczącej w grupie, „Przegląd Prawa Handlowego” 2010/5.
dr hab. Andrzej Szlęzak
Autor jest profesorem Uniwersytetu SWPS w Warszawie oraz of counselem w kancelarii Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4281-2966).
Korekta ceny w arbitrażu
Artykuł omawia kwestie związane z korektą ceny w transakcjach mergers & acquisitions. Jeżeli strony nie osiągną porozumienia co do kwoty korekty, ich spór rozstrzyga sąd. Gdy jest nim sąd arbitrażowy, może on wydawać nie tylko orzeczenia deklaratoryjne – jak byłoby to, co do zasady, w przypadku sądu państwowego, lecz także konstytutywne. Wynika to z konsensualności arbitrażu, strony mogą bowiem przyznać sądowi szersze kompetencje niż te, które przysługiwałyby sądowi państwowemu w podobnych okolicznościach. Jednakże sąd arbitrażowy może orzekać konstytutywnie co do korekty ceny z reguły jedynie wówczas, gdy przy jej kształtowaniu nie jest związany mechanizmami wyceny, jakie strony przewidziały dla siebie przy wyznaczaniu ceny, chyba że umowa wyraźnie przyznaje sądowi kompetencję do wyznaczenia kwoty korekty. Natomiast gdy przy rozstrzyganiu o korekcie sąd ma obowiązek instrumenty takie respektować, wydaje (co do zasady) orzeczenie deklaratoryjne, bo wówczas ustala jedynie kształt sytuacji prawnej stron co do wysokości korekty, gdyby właściwie zastosowały uzgodnione przez siebie procedury. W przypadku wyroku deklaratoryjnego wymagalność roszczenia o zapłatę/zwrot kwoty korekty określa się według zasad ogólnych dotyczących wyroków zasądzających świadczenie. Natomiast w przypadku wyroku konstytutywnego wymagalność liczy się najwcześniej od daty ostatecznego orzeczenia kształtującego wysokość takiej korekty.
Słowa kluczowe: prawo cywilne, zobowiązania, mergers & acquisitions, umowa sprzedaży, ustalenie ceny, korekta ceny, arbitraż
dr hab. Andrzej Szlęzak
The author is a professor of the SWPS University in Warsaw, Poland, and an Of Counsel at Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak law firm
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4281-2966).
Price Correction in Arbitration
The article discusses matters related to a price correction in mergers & acquisitions transactions. If the parties are not in agreement regarding the amount of such correction, their dispute will be resolved by the court. If such court is an arbitral tribunal, then it may issue not only declaratory awards – as the case would be, in principle, in the state court but also constitutive ones. This follows from the consensual nature of arbitration; the parties may grant an arbitration court wider powers than those conferred on the state court in similar circumstances. However, an arbitral tribunal may usually issue a constitutive award regarding the price correction only when, while determining the amount of such correction, it is not bound by the pricing mechanisms which the parties agreed as binding for themselves, unless the contract expressly confers on the court the power to shape such correction. Conversely, when it is obligated, while calculating such correction, to apply such mechanisms, it issues (as a rule) a declaratory award since it merely determines the legal position of the parties regarding the amount of correction, had they properly applied the agreed procedures. In the case of a declarative award, the due date of payment/reimbursement of the price correction should be counted pursuant to general rules applicable to declaratory awards for performance. In turn, in the case of a constitute award, the due date should be counted (at the earliest) from the date of the final award determining the amount of the price correction.
Keywords: Civil law, obligations, liability for damage, sale contract, price determination, price correction, arbitration
Bibliografia / References
Banaszczyk Z. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 450–1088. Przepisy wprowadzające, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2018.
Broniewicz W., Marciniak A., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2020.
Góra-Błaszczykowska A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 1a, Komentarz. Art. 1–42412, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2020.
Katner W.J. [w:] System Prawa Prywatnego, red. nacz. Z. Radwański, t. 7, Prawo zobowiązań – część szczegółowa, red. J. Rajski, Warszawa 2018.
Mazur P. [w:] A. Szlęzak, P. Mazur, Wybrane umowy w transakcjach mergers & acquisitions (share deals) w świetle KC i KSH, Warszawa 2022.
Piasecka P., Jednostronne oznaczenie ceny, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2009/1–2.
Szumański A. [w:] Księga pamiątkowa 60-lecia Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie, red. J. Okolski, A. Całus, M. Pazdan, S. Sołtysiński, T. Wardyński, S. Włodyka, Warszawa 2010.
dr hab. Andrzej Grzegorz Harla
Autor jest docentem w Katedrze Postępowania Cywilnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz radcą prawnym
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8679-5366).
Organy postępowania upadłościowego i postępowania restrukturyzacyjnego w ujęciu systemowym
Przedmiotem analizy są przepisy prawa nakładające na organy postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych obowiązek współpracy (art. 216b Prawa upadłościowego i art. 193 Prawa restrukturyzacyjnego). Autor analizuje zakres pojęciowy tych terminów ustawowych i sens takiego obowiązku. Zgłasza postulat, aby uchylić te przepisy i wprowadzić termin „organy postępowania” do art. 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Jako kryterium wyróżnienia „organów postępowania” wśród wszystkich podmiotów postępowania wskazuje imperium (władzę państwową w zakresie rozstrzygania sporów prawnych i egzekwowania zasądzonych świadczeń).
Słowa kluczowe: Prawo upadłościowe, Prawo restrukturyzacyjne, organy postępowania upadłościowego, organy postępowania restrukturyzacyjnego, obowiązek wzajemnej współpracy, organy postępowania cywilnego, Kodeks postępowania cywilnego
dr hab. Andrzej Grzegorz Harla
The author is an associate professor [docent] at the Department of Civil Procedure, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland, and an attorney at law (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8679-5366).
Bankruptcy and Restructuring Proceedings Authorities from a Systemic Perspective
The subject of the analysis is legal provisions imposing an obligation of cooperation on bankruptcy proceedings authorities and restructuring proceedings authorities (Article 216b of the Bankruptcy Law and Article 193 of the Restructuring Law). The author analyses the conceptual scope of these statutory terms and the meaning of such an obligation. He suggests repealing these provisions and introducing the term ‘proceedings authorities’ into Article 1 of the Code of Civil Procedure. The author indicates the imperium (state authority in resolving legal disputes and enforcing awarded performances) as the criterion for distinguishing ‘proceedings authorities’ among all the entities involved in the proceedings.
Keywords: Bankruptcy Law, Restructuring Law, bankruptcy proceedings authorities, restructuring proceedings authorities, obligation of mutual cooperation, civil proceedings authorities, Code of Civil Procedure
Bibliografia / References
Adamus R., Prawo upadłościowe. Komentarz, Warszawa 2021.
Bieniak M., Środki zaskarżenia w postępowaniu upadłościowym i naprawczym, Warszawa 2007.
Broniewicz W., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 1983.
Broniewicz W., Marciniak A., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2023.
Burczak K., Dębiński A., Jońca M., Łacińskie sentencje i powiedzenia prawnicze, Warszawa 2007.
Ereciński T., Weitz K., Prawda i równość stron w postępowaniu cywilnym a orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego [w:] Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego a Kodeks postępowania cywilnego, red. T. Ereciński, K. Weitz, Warszawa 2010.
Gil I. [w:] System Prawa Handlowego, t. 6, Prawo restrukturyzacyjnego i upadłościowe, red. A. Hrycaj, A. Jakubecki, A. Witosz, Warszawa 2020.
Gurgul S., Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz, Warszawa 2020.
Harla A.G., Koncepcja tertium datur a kwestia podmiotowości masy upadłości [w:] Opus auctorem laudat. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Monice Czajkowskiej-Dąbrowskiej, red. K. Szczepanowska-Kozłowska, I. Matusiak, Ł. Żelechowski, Warszawa 2019.
Harla A.G., Organy postępowania upadłościowego a organy postępowania cywilnego w ujęciu systemowym, „Przegląd Prawa Handlowego” 2006/4.
Harla A.G., Prawo upadłościowe i naprawcze. Zarys wykładu, Warszawa 2011.
Harla A.G., Syndyk masy upadłości w polskim prawie cywilnym (materialnym i procesowym), Warszawa 2007.
Harla A.G., Zasady naczelne postępowania cywilnego – kilka refleksji ogólnych [w:] Symbolae Andreae Marciniak dedicatae, red. J. Jagieło, R. Kulski, Warszawa 2022.
Hrycaj A., Prawo i postępowanie restrukturyzacyjne, Warszawa 2019.
Hrycaj A., Prawo i postępowanie upadłościowe osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, Warszawa 2020.
Janda P., Prawo upadłościowe. Komentarz, Warszawa 2020.
Koenner M., Syndyk masy upadłości, Sopot 1999.
Kwiatkowski D., Kosmal R., Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz, Warszawa 2020.
Latusek-Jurczak D., Olejniczak T., Piotrowski W. (red.), Teoria organizacji. Nauka dla praktyki, Warszawa 2018.
Levin K., Cartwright D. (red.), Field theory in social science; selected theoretical paper, New York 1951.
Malmuk-Cieplak A. [w:] Prawo upadłościowe. Komentarz, red. A.J. Witosz, Warszawa 2021.
Michalunio C., Zbiór łacińskich sentencji, przysłów, zwrotów i powiedzeń, Kraków 2004.
Mrówczyński M., Uczestnicy postępowania upadłościowego, Warszawa 2019.
Pogonowski P., Organy postępowania upadłościowego, Warszawa 2001.
Waligórski M., Polskie prawo procesowe cywilne. Funkcja i struktura procesu, Warszawa 1947.
Zedler F., Zarys prawa upadłościowego, Warszawa 2016.
Zedler F. [w:] A. Jakubecki, F. Zedler, Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, Warszawa 2010.
Zimmerman P., Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz, Warszawa 2022.
Aleksandra Czarnecka
Autorka jest radczynią prawną (ORCID: https://orcid.org/0009-0007-9625-656X).
Zasada biznesowej oceny sytuacji (business judgment rule) a badanie due diligence w transakcji M&A
Artykuł dotyczy modelowego procesu decyzyjnego zarządu spółki kapitałowej będącej nabywcą w transakcji M&A, ze szczególnym uwzględnieniem fazy due diligence. Analiza przedstawiona w artykule została przeprowadzona w odniesieniu do wprowadzonej niedawno do polskich przepisów prawa zasady oceny biznesowej (business judgement rule, BJR). BJR oferuje „bezpieczną przystań” członkom zarządu, którzy polegają na opiniach i informacjach dostarczonych przez ekspertów, tj. nie ponoszą odpowiedzialności za negatywne konsekwencje swoich decyzji, o ile spełnione są określone warunki. Analiza ma na celu zidentyfikowanie tych warunków, a więc obowiązków starannego działania w konkretnym kontekście etapu due diligence transakcji M&A, które muszą zostać spełnione, aby zarząd mógł skorzystać z ochrony oferowanej przez BJR.
Słowa kluczowe: business judgement rule (BJR), transakcja M&A, due diligence, zarząd, proces decyzyjny
Aleksandra Czarnecka
The author is an attorney at law, Poland (ORCID: https://orcid.org/0009-0007-9625-656X).
Business Judgement Rule in the Context of Due Diligence Review in M&A Transactions
This article concerns the model decision-making process in the management board of the bidding company in an M&A transaction, with special focus on the due diligence phase. The analysis presented in the article is conducted with respect to the business judgement rule (BJR), introduced recently into the Polish law. The BJR offers a ‘safe harbour’ to management board members who rely on the opinions and information provided by experts, i.e., are not liable for the negative consequences of their decisions, provided that certain conditions are met. The analysis tries to identify these conditions, thus obligations to act with diligence in the specific context of M &A transactions in the due diligence review phase, that need to be met for the management board to be able to use the protection provided by the BJR.
Keywords: business judgement rule, M&A transaction, due diligence, management board, decision-making process
Bibliografia / References
Keler G., Badanie due diligence w transakcjach fuzji i przejęć. Znaczenie i skutki prawne, Warszawa 2021, LEX.
Kratiuk A., Dawidowicz M., Przewodnik po transakcjach M&A, czyli jak nie kupić kota w worku, https://www.rp.pl/prawo-w-firmie/art133921-przewodnik-po-transakcjach-m-a-czyli-jak-nie-kupic-kota-w-worku (dostęp: 27.02.2024 r.).
Krawczyk A., Skuteczność powołania się na business judgment rule dla obrony pozwanego w procesie z art. 299 ustawy z 15.09.2000 r. – Kodeks spółek handlowych, „Przegląd Sądowy” 2016/5.
Kuliński M. [w:] Przewodnik po transakcjach fuzji i przejęć, red. B. Marcinkowski, Warszawa 2020, LEX.
Kupryjańczyk D. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Legalis 2023.
Modzelewska L. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Legalis 2023.
Opalski A., Oplustil K., Niedochowanie należytej staranności jako przesłanka odpowiedzialności cywilnoprawnej zarządców spółek kapitałowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2013/3.
Pabis R. [w:] J. Bieniak, M. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2022.
Szczurowski T. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Legalis 2023.
Wajda D., Tymczyszyn P., Błąd perspektywy czasu a odpowiedzialność odszkodowawcza członków zarządu za podjęte decyzje, „Monitor Prawniczy” 2021/20.
Węgliński K., Geneza oraz pojęcie zasady biznesowej oceny sytuacji¸ „International Journal of Legal Studies” 2020/8(2).
Jakub Sewerynik
Autor jest radcą prawnym i mediatorem (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6746-4860).
WIBOR – charakterystyka prawna wskaźnika referencyjnego w kontekście rozporządzenia BMR i wybranych zarzutów dotyczących legalności jego stosowania
Opracowanie przedstawia podstawowe informacje na temat charakterystyki prawnej wskaźnika referencyjnego WIBOR w związku z wdrożeniem rozporządzenia BMR, w kontekście funkcjonowania tego wskaźnika w umowach kredytu hipotecznego udzielanego w złotych polskich. Autor przedstawia tło historyczne reformy wskaźników referencyjnych w Unii Europejskiej, ramy prawne funkcjonowania wskaźników referencyjnych oraz zasady ustalania wskaźnika WIBOR. Analiza dopuszczalności funkcjonowania wskaźnika WIBOR w umowach kredytowych przedstawiona została na tle wybranych zarzutów dotyczących legalności jego stosowania. Autor analizuje analogie z zarzutami, które okazały się skuteczne w przypadku sporów dotyczących kredytów walutowych, wskazując istotne różnice.
Słowa kluczowe: WIBOR, wskaźnik referencyjny, kredyt, BMR
Jakub Sewerynik
The author is an attorney at law and a mediator, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6746-4860).
WIBOR: Legal Characteristics of a Reference Index in the Context of the Benchmark Regulation and Selected Objections Concerning Lawfulness of Applying an Index
The article presents basic information about the legal characteristics of the WIBOR reference index in connection with the implementation of the BMR, in the context of the functioning of this index in contracts relating to mortgage loans granted in the Polish zloty. The author presents the historical background of the reform of reference rates in the European Union, the legal framework for the functioning of reference indices, and the principles of determining the WIBOR. The analysis of the admissibility of using the WIBOR in loan contracts is presented against the background of selected objections concerning the legality of its use. The author analyses analogies with the objections that have been successful in disputes relating to foreign currency loan contracts, pointing out important differences.
Keywords: WIBOR, reference index, loan, BMR
Bibliografia / References
Bartczak M., Trzos-Rastawiecki M., Spiskowa teoria manipulacji WIBORE-em, „Dziennik Gazeta Prawna” z 28.03.2023 r.
Mallaby S., The Libor Scandal: Three Things to Know, https://www.cfr.org/video/libor-scandal-three-things-know (dostęp: 19.03.2024 r.).
Minda Z., W przeciwieństwie do kredytobiorców, nadzór finansowy nie widzi problemów z WIBOR-em – polemika, https://www.prawo.pl/biznes/wibor-polemika-zbigniew-minda,522601.html (dostęp: 19.03.2024 r.).
Przybysz P.M., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz aktualizowany, LEX 2023.
Rogoziński D., Klauzula oparta na WIBOR a unieważnienie umowy kredytu, Warszawa 2023.
Szczurek: Zakres potencjalnych skutków chaotycznej reformy WIBOR-u jest trudny do oszacowania (wywiad R. Tuszyńskiego z M. Szczurkiem), 29.06.2022 r., https://www.bankier.pl/wiadomosc/Szczurek-Zakres-potencjalnych-skutkow-chaotycznej-reformy-WIBORu-jest-trudny-do-oszacowania-Wywiad-8365910.html (dostęp: 19.03.2024 r.).
Wiewiórowska-Domagalska A., WIBOR – czy historia lubi się powtarzać?, „Rzeczpospolita” z 20.04.2023 r.
Zejda M., Skutki prawne abuzywności klauzuli zmiennego oprocentowania w umowie kredytu, „Prawo i Więź” 2021/4(38).
Tomasz Łuczyński
Autor jest radcą prawnym (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4428-9710).
Organ stanowiący w spółce: zwyczajny i nadzwyczajny – w prawie polskim
W rozważaniach na temat organu stanowiącego przedstawiono trzy różne modele organizacyjne spółek. Przyjęto, że de lege lata w prawie spółek istnieje nie tylko model dualistyczny oraz monistyczny, lecz także trzeci – określany tu jako eklektyczny. W artykule podano w wątpliwość przydatność normatywnego podziału organu stanowiącego na zgromadzenia zwyczajne i nadzwyczajne.
Słowa kluczowe: organ stanowiący, organ wykonawczy, model dualistyczny, model monistyczny, model eklektyczny
Tomasz Łuczyński
The author is an attorney at law in Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4428-9710).
Ordinary and Extraordinary Decision-Making Bodies Under Polish Law
In the considerations on the decision-making corporate body, three different organizational models of companies are presented. Thus, it is assumed that in company law, as it stands now, there is not only a dualistic model and a monistic model, but also a third model – here referred to as an eclectic one. The article questions the usefulness of the normative division of the decision-making body of the company into ordinary and extraordinary general meetings.
Keywords: decision-making corporate body, executive corporate body, dualistic model (two-tier model), monistic model (one-tier model), eclectic model (no-tier model)
Bibliografia / References
Chrzanowski W., Zarys prawa korporacji. Część ogólna, Warszawa 1997.
Kwaśnicki R.L., Piskorz A., Nalazek A., Samodzielne zwołanie nadzwyczajnego walnego zgromadzenia przez akcjonariusza – prawo czy fikcja? , „Monitor Prawa Handlowego” 2012/3.
Michalski M., Konstytuowanie się walnego zgromadzenia w świetle przepisów Kodeksu spółek handlowych, „Monitor Prawniczy” 2010/18.
Nowacki A., Zwyczajne zgromadzenie wspólników lub walne zgromadzenie, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2016/12.
Opalski A., Europejskie prawo spółek. Zasady prawa europejskiego i ich wpływ na polskie prawo spółek, Warszawa 2010.
Opalski A., Oplustil K., Zarządzanie i nadzór w spółkach akcyjnych – status quo i dylematy reformy, „Monitor Prawniczy” 2014/7 (dodatek).
Szumański A., Spółka komandytowo-akcyjna – majątek, zarządzanie, odpowiedzialność, „Studia Prawa Prywatnego” 2006/2.
Włodyka S. [w:] System Prawa Handlowego, t. 2a, Prawo spółek handlowych, red. A. Szumański, Warszawa 2019.
Zawłocki R., Czy przepisy karne w Kodeksie spółek handlowych są potrzebne?, „Monitor Prawa Handlowego” 2013/1.
Wojciech Bokina
Autor jest radcą prawnym, wspólnikiem w kancelarii Brysiewicz Bokina i Wspólnicy sp.k.
dr Krzysztof Brysiewicz
Autor jest radcą prawnym, wspólnikiem w kancelarii Brysiewicz Bokina i Wspólnicy sp.k
(ORCID: https://orcid.org/0009-0002-6618-6525).
Rozdzielność majątkowa jako przyczyna powstania wpółuprawnienia z udziałów/akcji
W artykule autorzy omawiają skutki prawne ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej dla praw do udziałów lub akcji spółek kapitałowych wchodzących wcześniej w skład wspólności majątkowej. Artykuł odnosi się do stanu prawnego powstałego po zniesieniu wspólności majątkowej. Analizie poddano zagadnienie, czy ustanowienie rozdzielności majątkowej powoduje powstanie współuprawnienia do akcji lub udziałów wchodzących wcześniej w skład majątku wspólnego. Artykuł odnosi się do uchwały z 6.10.2022 r., III CZP 109/22, w której Sąd Najwyższy zajął stanowisko, że rozdzielność majątkowa nie powoduje powstania współuprawnienia z akcji. W pierwszej części artykułu przedstawiono argumenty przemawiające za tym, że ustanowienie rozdzielności majątkowej zmienia status małżonka akcjonariusza na współuprawnionego z akcji. W drugiej części artykułu autorzy przedstawili argumenty polemiczne do stanowiska Sądu Najwyższego przyjętego w ww. uchwale.
Słowa kluczowe: rozdzielność majątkowa, współuprawnienie z akcji, wspólność majątkowa, wykonywanie praw z akcji, sfera korporacyjna, sfera majątkowa
Wojciech Bokina
The author is an attorney at law, a partner at Brysiewicz Bokina i Wspólnicy sp.k. law firm, Poland.
dr Krzysztof Brysiewicz
The author is an attorney at law, a partner at Brysiewicz Bokina i Wspólnicy sp.k. law firm, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0009-0002-6618-6525).
Separate Property Regime as the Reason for Existence of Joint Rights Attached to Shares
In this article, the authors discuss the legal effects of establishing separate matrimonial property regime on the rights attached to shares in companies previously covered by community property. The article refers to the legal status arising after the dissolution of community property. It analyses the question whether the establishment of separate property results in joint rights attached to shares previously covered by community property. The article refers to the resolution of 6 October 2022, III CZP 109/22, in which the Supreme Court expressed the view that separate property does not result in there being joint rights attached to shares. The first part of the article argues that the establishment of separate property changes the status of the shareholder’s spouse to that of a co-holder of rights attached to shares. In the second part of the article, the authors presented polemical arguments about the view adopted by the Supreme Court in the aforementioned resolution.
Keywords: separate property regime, joint rights attached to shares, community property regime, exercise of rights attached to shares, corporate sphere, property sphere
Bibliografia / References
Bilewska K., Prawa udziałowe w spółkach kapitałowych a majątek wspólny małżonków – wybrane zagadnienia, „Palestra” 2006/9–10.
Chłopecki A., Akcje zdematerializowane w małżeńskiej wspólności majątkowej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2008/10.
Dumkiewicz M., Nabycie udziału przez jednego z małżonków, „Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa” 2010/3–4.
Gniewek E. [w:] E. Gniewek, P. Machnikowski, Kodeks cywilny. Komentarz, Legalis 2021.
Gniewek E. [w:] System Prawa Prywatnego, red. nacz. Z. Radwański, t. 3, Prawo rzeczowe, red. E. Gniewek, Legalis 2013.
Grzybowski S. [w:] System prawa cywilnego, t. 1, Część ogólna, red. S. Grzybowski, Ossolineum 1974.
Herbet A., Obrót udziałami w spółce z o.o., Warszawa 2004.
Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo rzeczowe, Warszawa 2009.
Karczewska-Pacholczyk M., Kobyłka N., Nabycie udziałów w spółce z o.o. a majątkowa wspólność małżeńska – glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 3.12.2009 r. (II CSK 273/09), „Glosa” 2010/4.
Kidyba A., Zarządca udziałów (akcji) ustanowiony na podstawie art. 203 KC a wspólny przedstawiciel współuprawnionych z udziałów (akcji), „Monitor Prawa Handlowego” 2017/1.
Kidyba A. [w:] M. Dumkiewicz, A. Kidyba, Komentarz aktualizowany do art. 1–300 Kodeksu spółek handlowych, LEX 2023.
Kubas A., Udział w spółce handlowej jako składnik majątku wspólnego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2011/4.
Kwaśnicki R.L., Wykonywanie praw z udziałów/akcji wchodzących w skład majątku wspólnego małżonków [w:] Wpływ europeizacji prawa na instytucje prawa handlowego, red. J. Kruczalak-Jankowska, Warszawa 2013.
Małżeńskie prawo majątkowe, red. J. Ignaczewski, Legalis 2020.
Nazar M., Komercjalizacja majątkowych stosunków małżeńskich [w:] Współczesne problemy prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana prof. dr hab. Marii Poźniak-Niedzielskiej, red. A. Kidyba, R. Skubisz, Kraków 2007.
Nazar M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 11, Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. T. Smyczyński, Warszawa 2009.
Pabis R. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Warszawa 2020.
Pawliczak J. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Osjada, Legalis 2020.
Pietrzykowski K. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, Legalis 2020.
Popiołek W. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. J.A. Strzępka, Warszawa 2015.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2017.
Sieradzka M., Problem przynależności oraz wykonywania praw udziałowych nabytych ze środków pochodzących z majątku wspólnego małżonków, „Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa” 2009/4.
Słyk J. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. nacz. K. Osajda, red. tomu M. Dobrzański, J. Słyk, Legalis 2020.
Sołtysiński S., Mataczyński M. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 3, Spółka akcyjna. Komentarz do artykułów 301–490, Warszawa 2013.
Stępień-Sporek A., Przynależność udziałów w spółce z o.o. do majątków małżonków, „Państwo i Prawo” 2007/10.
Szajkowski A., Wyłączenie wstąpienia do spółki z o.o. współmałżonka wspólnika (uwagi na tle nowelizacji k.s.h.) [w:] Księga Pamiątkowa ku czci Profesora Janusza Szwaji, red. J. Barta, Kraków 2004.
Szumański A., Status prawny małżonka wspólnika w spółce kapitałowej w sytuacji, gdy objęcie albo nabycie praw udziałowych w spółce jest finansowane z majątku wspólnego małżonków, „Monitor Prawniczy” (dodatek) 2015/7.
Tarska M., Udział małżonków w spółkach kapitałowych w świetle orzecznictwa [w:] Prawo handlowe. Między teorią, praktyką a orzecznictwem. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi A. Strzępce, red. P. Pinior, P. Relidzyński, W. Wyrzykowski, E. Zielińska, M. Żaba, Warszawa 2019.
Wolter A. [w:] A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2001.
