prof. dr hab. Marek Michalski
Kierownik Katedry Prawa Gospodarczego i Gospodarki Cyfrowej WPiA UKSW, Off counsel w Kancelarii Gessel, Koziorowski Sp. K. (ORCID: 0000-0002-1972-0505).
Powszechna dematerializacja akcji, czyli między zabiegiem technicznym a rewolucją cyfrową
Zmiany, które przewiduje nowelizacja Kodeksu spółek handlowych z 30.08.2019 r., mają – wbrew temu, co chcieliby widzieć w tym procesie niektórzy autorzy sprowadzający dematerializację do procesu czysto technicznego – znaczenie wręcz fundamentalne, jako że prowadzą do jakościowego, ale i kardynalnego przeformatowania natury jurydycznej spółki akcyjnej. Natura tych zmian nie tylko, że każe na nowo spojrzeć na spółkę akcyjną jako sprawny wehikuł korporacyjno-kapitałowy, który w XIX w. stał się swoistym symbolem i znakiem rozpoznawczym rozwijającego się dynamicznie wówczas kapitalizmu przemysłowego, ale dzisiaj nie tracąc swojej żywotności, wpisuje się w wzmagający się aktualnie trend zmian dopasowujących strukturę instytucjonalną do nowej rzeczywistości, jaką niesie rewolucja cyfrowa. Zachowawcze poglądy, widzące tutaj jedynie techniczne korekty i odmawiając tym zmianom doniosłości, zdają się powtarzać owo sławetne „rien” z pamiętników Ludwika XVI, które pojawiło się pod datą 14 lipca. Różnie można oceniać wprowadzane zmiany przewidujące powszechną dematerializację akcji, lecz nawet krytyczne ujęcie co niektórych z nich – a z perspektywy dociekań naukowych jest bardziej niż oczywista konieczność – nie może być odczytywane jako ich kontestowanie, gdyż oznaczałoby to niezgodę na proces społeczny, który sam w sobie jest obiektem badań prowadzonych także przez naukę prawa. O tym, że powyższe zmiany – mimo że niekiedy obarczone błędami czy niezbyt przemyślane – wpisują się w ten trend rewolucji cyfrowej, a może nawet pozycjonują prawo papierów wartościowych w jego awangardzie, ma stanowić poniższy tekst.
Słowa kluczowe: rewolucja cyfrowa, gospodarka wiedzy, dematerializacja, technologie informacyjno-komunikacyjne, dematerializacja gospodarek, immobilizacja, powszechna dematerializacja akcji
prof. dr hab. Marek Michalski
Head of the Department of Commercial Law and Digital Economy, Faculty of Law and Administration, Cardinal Stefan Wyszynski University in Warsaw, of counsel at Gessel, Koziorowski Sp. K. law firm (ORCID: 0000-0002-1972-0505).
Universal Dematerialization of Shares, That Is, Between a Technical Intervention and a Digital Revolution
The changes provided for by the statute amending the Code of Commercial Partnerships and Companies, passed on 30 August 2019, are of fundamental importance indeed – contrary to how some authors, who reduce dematerialization to a purely technical process, would like to perceive the process – because they lead to a qualitative and cardinal reformatting of the juridical nature of a joint-stock company. Not only does the nature of these changes force us to take a new look at the joint-stock company as an efficient corporate and capital vehicle, which in the 19th century became a symbol and a sort of trademark of the then dynamically growing industrial capitalism, but today, without losing its drive, it fits in with the currently growing trend of changes adapting the institutional structure to the new reality brought about by the digital revolution. Conservative views, which see these changes as just technical corrections and refuse to treat them as important, seem to repeat that infamous ‘Rien’ from the diary of Louis XVI on 14 July. There can be various assessments of the changes that introduce universal dematerialization of shares, but even a critical approach to some of them - which is more than an obvious need from the point of view of academic research - cannot be seen as challenging them, because this would signify refusal to accept a social process, which in itself is the object of research in legal studies. That the above changes – even if sometimes with errors or without sufficient reflection – fit in with the trend of digital revolution, or perhaps even place securities law in the vanguard of the trend, should be the conclusion of this paper.
Keywords: digital revolution, knowledge-based economy, dematerialization, information and communication technologies, dematerialization of economies, immobilization, universal dematerialization of shares
Bibliografia / References
Bryłowski P., Kidyba A., Kategoria interesu w kodeksie spółek handlowych,„Przegląd Prawa Handlowego” 2005/10.
Brynjolfsson E., McAfee A., Wyścig z maszynami. Jak rewolucja cyfrowa napędza innowacje, zwiększa wydajność i w nieodwracalny sposób zmienia rynek pracy?, Warszawa 2015.
Buckup S., The surprising link between science fiction and economic history, https://www.weforum.org/agenda/2016/06/the-poetry-of-progress/ (dostęp: 30.01.2021 r.).
Castells M., Społeczeństwo sieci,Warszawa 2011.
Chabrolles N., Juvin H., Une histoire de la SICOVAM. Cinquante années de compt courant de valeures mobilières en France, Les Djinns 1992.
Chłopecki A. [w:] System Prawa Prywatnego, red. Z. Radwański, t. 19, Prawo papierów wartościowych, red. A. Szumański, Warszawa 2006.
Dąbrowska J., Michalski M., Powszechna dematerializacja akcji, czyli modernizacja konstrukcji spółki akcyjnej, red. M. Michalski, Warszawa 2021 (w druku).
Floridi L., The Fourth Revolution. How the Infosphere is Reshaping Human Reality¸ Oxford University Press 2014.
Germain M., Sociologie de la dématérialisaton, Archives de philosophie de droit 1997, t. 42.
Gębusia I., Interes spółki w prawie polskim i europejskim, Warszawa 2017.
Godlewski M., Dopuszczalność nabycia od nieuprawnionego akcji zdematerializowanych¸ „Monitor Prawniczy” 2017/7.
Jastrzębski J., Pojęcie papieru wartościowego wobec dematerializacji,Warszawa 2009.
Kelly K., Nieuniknione. Jak inteligentne technologie zmienią naszą przyszłość, Warszawa 2018.
Koziński M.H. [w:] M Bączyk i in., Papiery wartościowe, Kraków 2000.
Koziorowski L., Akcje notowane na warszawskiej giełdzie do 1939 r., Lublin 2011.
Kurek M., Katalog obligacji komunalnych z ziem polskich, t. 1, Warszawa 2020.
Landauer R., Irreversibility and heat generation in the computing progress, IBM Journal of Research and Development, July 1961.
Landauer R., The physical nature of information,Physics Letters 1996, A 217.
McAfee M., More from Less. The Surprising Story of How We Learned to Prosper Using Fewer Resources – and What Happens Next,ed. Scribner, New York, London, Toronto, Sydney, New Delhi2019.
Michalski M., Od I do IV rewolucji przemysłowej, „Człowiek w Cyberprzestrzeni” 2017/1.
Michalski M., Prawo w okowach rewolucji, czyli między I i II rewolucją przemysłową a rewolucją cyfrową [w:] Tempora mutantur cum legibus. Księga jubileuszowa z okazji 20-lecia Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, red. A. Tarwacka,Warszawa 2019.
Michalski M., Spółka akcyjna,Warszawa 2014.
Michalski M., Uwagi krytyczne w zakresie zniesienia anonimowości jako cechy konstytutywnej spółki akcyjnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2020/3.
Michalski M. [w:] M. Bączyk i in., Papiery wartościowe, Kraków 2000.
Michalski M. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 3, Komentarz do art. 301–490, red. A. Kidyba, Warszawa 2020.
Michalski M. [w:] Prawo rynku kapitałowego. Komentarz,red. M. Wierzbowski, L. Sobolewski, P. Wajda, Warszawa 2014.
Michalski M. [w:] Prawo rynku kapitałowego. Komentarz,red. M. Wierzbowski, L. Sobolewski, P. Wajda,Legalis 2018.
Michalski M. [w:] System Prawa Prywatnego,red. Z. Radwański, t. 19, Prawo papierów wartościowych. red. A. Szumański , Warszawa 2006.
Rifkin J., Społeczeństwo zerowych kosztów krańcowych. Internet przedmiotów. Ekonomia współdzielenia. Zmierzch kapitalizmu, Katowice 2012.
Sayous A.-E., L’origine de la letter de change: les proceeds de credit et de payment dans les pays chrétienes de la méditerranée occidentale entre le milieu du XII e siècle et celui du XIII e, „Revue historique de droit français et étranger, Quatrième série” 1993, vol. 12, no. 1.
Sójka T., Obrót akcjami prostej spółki akcyjnej,„Przegląd Prawa Handlowego” 2020/1.
Sójka T., Wpis na rachunek papierów wartościowych,„Monitor Prawa Bankowego” 2014/7–8.
Stankiewicz W., Ekonomika instytucjonalna. Narodziny i rozwój,Warszawa 2012.
Śledziewska K., Włoch R., Gospodarka cyfrowa. Jak nowe technologie zmieniają świat, Warszawa 2020.
Tapscott D., Gospodarka cyfrowa. Nadzieje i niepokoje Ery Świadomości Systemowej, Warszawa 1998.
Tatarkiewicz W., Historia filozofii,t. 2, Warszawa 2007.
Than J. [w:] 20 ans de dématérialisation des titres en France. Bilan et perspectives nationales et internationales, red. H. de Vauplane, Paris 2005.
de Roover R., Le contrat de change de change depuis la fine du treizième siècle jusquu’au début du dix-septièm, Revue belge de philologie et d'histoire, tome 25, fasc. 1-2, 1946.
Russell B., Dzieje filozofii Zachodu, Warszawa 2000.
Usher A.P., The Origin of the Bill of Exchange,„Journal of Political Economy” vol. 22, no. 6 (Jun., 1914).
de Vauplane V., Bornet J.P., Droit des marché financiers, Paris 1998.
Wernik K., Herman R., Govind S., Ausubel J.H., Materialization and Dematerialization: Measures and Trends, Deadalus 1996, vol. 125, no 3.
Zacharzewski K., Dematerializacja akcji prywatnej (niepublicznej) spółki akcyjnej de lege ferenda, „Studia Iuridica Toruniensia” 2018, t. 23.
Zenati F., L’immatériel et les choses, Archives de philosophie de droit 1999, nr 43.
Zoll F., Klauzule dokumentowe. Prawo dokumentów dłużnych ze szczególnym uwzględnieniem papierów wartościowych, Warszawa 2004.
Zwolińska-Doboszyńska A., Przymusowa dematerializacja akcji i rejestr akcjonariuszy w świetle ostatnich zmian legislacyjnych,„Przegląd Prawa Handlowego” 2020/3.
prof. dr hab. Aleksander Chłopecki
Katedra Prawa Handlowego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego (ORCID: 0000-0003-3073-7727).
Tak zwane ujemne odsetki w świetle przepisów prawa
Przedmiotem artykułu jest kwestia prawnej dopuszczalności wprowadzenia przez banki tzw. ujemnych odsetek. Autor wskazuje, że zgodnie z zasadą nominalizmu byłoby to bezprawne. Możliwe jest jednak, że posiadacz rachunku bankowego ponosi opłaty większe niż osiągane z odsetek zyski – nie mogą one być jednak liczone jako ujemne odsetki i muszą być wynikiem uczciwej kalkulacji poniesionych kosztów i marży banku.
Słowa kluczowe: Prawo bankowe, ujemne odsetki, opłaty za usługi bankowe, wartość nominalna
prof. dr hab. Aleksander Chłopecki
Department of Commercial Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw (ORCID: 0000-0003-3073-7727).
The So-Called Negative Interest in the Light of Provisions of Law
The article discusses the question whether the law permits banks to introduce the so-called negative interest. The author indicates that, in accordance with the principle of nominalism, it would be unlawful. It is, however, possible for the owner of a bank account to pay more fees than they gain from interest. However, the fees cannot be calculated as negative interest, but have to be a result of a fair calculation of the incurred expenses and the bank’s mark-up.
Keywords: Banking Law, negative interest, bank service fees, nominal value
dr Justyna Dąbrowska
Adiunkt w Katedrze Prawa Gospodarczego i Gospodarki Cyfrowej Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, adwokat (ORCID: 0000-0002-1083-4389).
Identyfikacja akcjonariuszy w spółkach akcyjnych
W ubiegłym roku uchwalono dwie nowelizacje, które mają znaczący wpływ na zakres informacji, jakie o akcjonariuszach już niebawem będą mogły pozyskać spółka akcyjna i jej pozostali akcjonariusze. Ustawa z 30.08.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw nakazuje powszechną dematerializację i rejestrację akcji spółek niepublicznych. Prowadzony w postaci elektronicznej rejestr akcjonariuszy będzie jawny dla spółki i każdego akcjonariusza (art. 3283 i 3285 k.s.h.). Spółce niepublicznej, której akcje będą zarejestrowane w depozycie papierów wartościowych, oraz jej akcjonariuszom nowelizacja przyznaje uprawnienie do żądania udostępnienia przez podmioty prowadzące rachunki papierów wartościowych, za pośrednictwem Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych S.A., określonych informacji o akcjonariuszach spółki (art. 32813 k.s.h.). Ustawa z 16.10.2019 r. o zmianie ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych oraz niektórych innych ustaw dodaje zaś do ustawy o obrocie instrumentami finansowymi nowy art. 68j, który uprawnia spółkę giełdową do żądania od podmiotów prowadzących rachunki papierów wartościowych lub rachunki zbiorcze udostępnienia jej informacji umożliwiających identyfikację akcjonariuszy spółki oraz liczby wyemitowanych przez nią akcji, posiadanych przez każdego z tych akcjonariuszy. Celem artykułu jest ocena tych rozwiązań. Nowe regulacje umożliwiające identyfikację akcjonariuszy mogą bowiem budzić wątpliwości z punktu widzenia realizacji zakładanych celów, zgodności z innymi aktami prawnymi, a także z ewolucyjnie ukształtowaną istotą spółki akcyjnej.
Słowa kluczowe: spółka, akcyjna, akcjonariusz, identyfikacja, dane osobowe, dematerializacja, rejestr akcjonariuszy, anonimowość akcjonariuszy, informacje, jawność
dr Justyna Dąbrowska
Associate professor at the Department of Commercial Law and Digital Economy, Faculty of Law and Administration, Cardinal Stefan Wyszynski University in Warsaw (ORCID: 0000-0002-1083-4389).
Identification of Shareholders in Joint-Stock Companies
Last year, two amending statutes were passed that have significant influence on the scope of information about shareholders that a joint-stock company and its other shareholders will soon be able to obtain. The Act of 30 August 2019 to Amend the Act - Code of Commercial Partnerships and Companies and Certain Other Acts requires general dematerialization and registration of shares of non-public companies. The register of shareholders, kept in electronic form, will be open to the company and to every shareholder (Articles 3283 and 3285 of the Code of Commercial Partnerships and Companies). The amending statute gives non-public companies whose shares are registered with a securities depository and their shareholders the right to request that entities keeping securities accounts provide, via the Central Securities Depository of Poland, Joint-stock Company, certain information about shareholders of the given company (Article 32813 of the Code). Meanwhile, the Act of 16 October 2019 to Amend the Act on Public Offering and the Conditions for Introduction of Financial Instruments into Organized Trading System and on Public Companies, as well as Certain Other Acts, adds to the Act on Trading in Financial Instruments a new Article 68j, which authorizes a listed company to request that entities keeping securities accounts or omnibus accounts provide it with information enabling identification of company shareholders and the number of its shares held by each shareholder. This paper intends to evaluate these solutions. New regulations that enable identification of shareholders may give rise to doubts in terms of achievement of the assumed objectives, consistency with other legislative instruments, as well as the essence of a joint-stock company, which emerged through its evolution.
Keywords: joint-stock company, shareholder, identification, personal particulars, dematerialization, register of shareholders, anonymity of shareholders, information, open character
Bibliografia / References
Böckli P. i in., Shareholder Engagement and Identification (February 23, 2015), https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2568741 (dostęp: 1.02.2021 r.).
Dąbrowska J., Michalski M., Powszechna dematerializacja akcji, czyli modernizacja konstrukcji spółki akcyjnej, red. M. Michalski, Warszawa 2021 (w druku).
Dąbrowska J., Powszechna dematerializacja akcji i akcje rejestrowe [w:] Sto lat polskiego prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Kidybie, t. 1, red. M. Dumkiewicz, K. Kopaczyńska-Pieczniak, J. Szczotka, Warszawa 2020.
Dąbrowska J., Path dependence, proces konwergencji i inne teorie wyjaśniające korporacyjny model spółki akcyjnej [w:] Kształtowanie się spółki akcyjnej a doświadczenia polskie, red. M. Michalski, Warszawa 2020.
Dąbrowska J., Obowiązek publikacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym podmiotów podlegających KrRejSU, „Monitor Prawa Handlowego” 2019/1.
Dąbrowska J., O początkach spółki akcyjnej, „Zeszyty Prawnicze” 2019/4.
Domański M.G., Goszczyk M., Nabycie akcji spółki publicznej – obowiązek ogłaszania wezwań, „Przegląd Prawa Handlowego” 2007/4.
Famirski A. [w:] Ustawa o ofercie o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych. Komentarz, red. M. Michalski, Warszawa 2014.
Gontarek A. [w:] Ustawa o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych. Komentarz, red. M. Michalski, Warszawa 2014.
Kidyba A., Komentarz aktualizowany do Kodeksu spółek handlowych, LEX 2020.
Michalski M., Uwagi krytyczne w zakresie zniesienia anonimowości jako cechy konstytutywnej spółki akcyjnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2020/3.
Michalski M., O wprowadzeniu Kodeksu handlowego Napoleona do systemu prawa polskiego, czyli o początkach uregulowanej spółki akcyjnej w Polsce [w:] Kształtowanie się spółki akcyjnej a doświadczenia polskie, red. M. Michalski, Warszawa 2020.
Michalski M., Spółki publiczne [w:] Szczególne formy spółek, red. A. Kidyba, Warszawa 2017.
Michalski M., Geneza spółki akcyjnej w obrocie prawnym w Polsce oraz w prawie polskim do 1918 r., „Monitor Prawa Handlowego” 2017/2.
Michalski M., Od I do IV Rewolucji Przemysłowej, „Człowiek w Cyberprzestrzeni” 2017/1.
Michalski M., Spółka akcyjna, Warszawa 2014.
Michalski M., Reżim legitymacyjny w spółce akcyjnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2011/2.
Michalski M., Z problematyki identyfikacji osób uprawnionych do wykonywania praw z akcji w prawie polskim [w:] Studia z prawa prywatnego gospodarczego. Księga pamiątkowa ku czci prof. Ireneusza Weissa, Kraków 2003.
Michalski M. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 3, Komentarz do art. 301–490, red. A. Kidyba, Warszawa 2020.
Pabis R. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Warszawa 2020, Legalis.
Potrzeszcz R., Siemiątkowski T. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Tytuł III. Spółki kapitałowe. Dział II. Spółka akcyjna, red. R. Potrzeszcz, T. Siemiątkowski, Warszawa 2012, LEX.
Prager I., Doradcy inwestorów do spraw głosowania (proxy advisors), Warszawa 2019, Legalis.
Pyzioł W., Kilka refleksji na temat akcji w formie dokumentowej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2013/9.
Romanowski M., Pośrednie nabycie akcji spółki publicznej a publiczne wezwanie, „Przegląd Prawa Handlowego” 2008/1.
Stanik M., Zasada przejrzystości stosunków korporacyjnych w polskim prawie grup spółek, Warszawa 2017.
Sójka T., Stranz J., Najnowsze zmiany w dyrektywie o prawach akcjonariuszy – w kierunku pobudzania aktywizmu akcjonariuszy [w:] Efektywność zarządzania i nadzoru w spółce handlowej. W poszukiwaniu optymalnego modelu ustroju spółki, red. K. Bilewska, Warszawa 2018, LEX.
Śliwa-Wajda M. [w:] Ustawa o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych. Prawo rynku kapitałowego. Komentarz, red. M. Wierzbowski, L. Sobolewski, P. Wajda, Warszawa 2018, Legalis.
Wajda D., Ochrona akcjonariuszy mniejszościowych w kodeksie spółek handlowych, Warszawa 2007, LEX.
Zwolińska-Doboszyńska A., Przymusowa dematerializacja akcji i rejestr akcjonariuszy w świetle ostatnich zmian legislacyjnych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2020/3.
dr Paweł Janda
Autor jest adiunktem w Instytucie Nauk Prawnych Uniwersytetu Rzeszowskiego oraz adwokatem (ORCID: 0000-0003-3577-9678).
Koszty przymusowej restrukturyzacji banku w postępowaniu upadłościowym
W przypadku upadłości banku poddanego wcześniej przymusowej restrukturyzacji pojawia się istotne zagadnienie związane z kolejnością zaspokajania wierzytelności. Artykuł 440 ust. 3 ustawy z 28.02.2003 r. – Prawo upadłościowe wskazuje, że w pierwszej kolejności z masy upadłości należy zaspokajać koszty postępowania upadłościowego oraz koszty przymusowej restrukturyzacji niepokryte z przychodów z przymusowej restrukturyzacji. Jednocześnie ustawodawca nie określił trybu dochodzenia i sposobu zaspokajania roszczeń wynikających z kosztów przymusowej restrukturyzacji banku w postępowaniu upadłościowym. Wyjaśnienia zatem wymaga status wierzytelności wynikającej z powstałych przed ogłoszeniem upadłości banku kosztów przymusowej restrukturyzacji. Znaczenie wyjaśnienia tej kwestii pojawia się szczególnie na tle art. 230 Prawa upadłościowego, w przypadku gdy w masie upadłości nie znajdziemy wystarczających funduszy na zaspokojenie całości kosztów przymusowej restrukturyzacji lub gdy fundusze wystarczają jedynie na zaspokojenia kosztów postępowania upadłościowego. Rozważania zaprezentowane w niniejszym artykule mają swoje odniesienie także do art. 361 ust. 1 Prawa upadłościowego, który statuuje podstawy umorzenia postępowania upadłościowego ze względu na ubóstwo masy upadłości. Ustalenie statusu roszczeń wynikających z kosztów przymusowej restrukturyzacji nabiera znaczenia też w toku postępowania o ogłoszenie upadłości w zakresie oceny przesłanek negatywnych ogłoszenia upadłości, określonych w art. 13 Prawa upadłościowego. Zgodnie z tym przepisem sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości, gdy majątek dłużnika nie wystarczy na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego.
Słowa kluczowe: upadłość banku, przymusowa restrukturyzacja, koszty, wierzytelność, zaspokajanie
dr Paweł Janda
The author is an assistant professor at the Institute of Legal Studies, University of Rzeszow, and an advocate (ORCID: 0000-0003-3577-9678).
Costs of Compulsory Restructuring of a Bank in Insolvency Proceedings
In case of bankruptcy of a bank which previously underwent compulsory restructuring there emerges an important issue of the order of satisfying debts. Article 440(3) of the Act of 28 February 2003 – Insolvency Law provides that the bankruptcy estate should be used, in the first place, to cover the costs of insolvency proceedings and the costs of compulsory restructuring not covered with proceeds of the compulsory restructuring. However, this provision is not supplemented with the procedure of pursuing claims and the manner of satisfying debts resulting from the costs of compulsory restructuring of a bank in insolvency proceedings. Therefore, the status of debts resulting from the costs of compulsory restructuring, which had arisen before the bank was declared bankrupt, needs to be explained. Explaining this issue appears particularly important against the background of Article 230 of the Insolvency Law, in cases when the bankruptcy estate funds are insufficient to satisfy all the costs of compulsory restructuring or when these funds suffice only to satisfy the costs of insolvency proceedings. The reflections presented in this paper refer also to the Article 361(1) of the Insolvency Law, which establishes the grounds for discontinuation of insolvency proceedings due to shortage of assets in the bankruptcy estate. Determining the status of claims resulting from costs of compulsory restructuring becomes also important in the course of proceedings relating to declaration of bankruptcy to the extent of assessment of negative conditions for declaration of bankruptcy, specified in Article 13 of the Insolvency Law. Pursuant to this provision, the court will dismiss a bankruptcy motion when the bankrupt’s assets are insufficient to satisfy the costs of insolvency proceedings.
Keywords: bankruptcy of a bank, compulsory restructuring, costs, debt, satisfaction
Bibliografia / References
Allerhand M., Prawo upadłościowe. Komentarz, Warszawa 1936.
Cieślak S., Charakterystyka pojęć wierzytelności upadłościowej, wierzyciela upadłościowego oraz sposobu zaspokojenia wierzytelności upadłościowej, „Przegląd Prawa Handlowego” 1997/12.
Gurgul S., Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, Warszawa 2005.
Jakubecki A. [w:] A. Jakubecki, F. Zedler, Prawo upadłościowe i naprawcze, Warszawa 2003.
Janda P., Kolejność zaspokajania wierzycieli osobistych w postępowaniu upadłościowym obejmującym likwidację majątku upadłego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2015/11.
Janda P., Prawo upadłościowe. Komentarz, Warszawa 2020.
Korzonek J., Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowem, Komentarz. Przepisy wprowadzające-przepisy wykonawcze-ustawy dodatkowe, Kraków 1935.
Trammer J., Ustawa konkursowa, Kraków 1904.
Zieliński L. [w:] Prawo upadłościowe i naprawcze, Komentarz, red. A. Witosz, Warszawa 2010.
dr Michał Grabowski
Autor jest radcą prawnym w Warszawie, Of Counsel w DWF (ORCID: 0000-0002-1386-2991).
Prowadzenie rejestru akcjonariuszy a obowiązki wynikające z ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy
Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza obowiązków podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy związanych z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy. Podmiot ten będzie zobowiązany do stosowania środków bezpieczeństwa finansowego w postaci m.in. identyfikacji klienta i weryfikacji beneficjenta rzeczywistego w stosunku do akcjonariusza, zastawnika i użytkownika akcji. Brak możliwości zastosowania tych środków może oznaczać konieczność odmowy wpisu do rejestru akcjonariuszy, a co za tym idzie brak zamierzonego przez strony skutku np. w postaci zmiany właściciela akcji czy ustanowienia na nich ograniczonego prawa rzeczowego.
Słowa kluczowe: reforma prawa spółek, rejestr akcjonariuszy, prosta spółka akcyjna, obrót akcjami, przeciwdziałanie praniu pieniędzy, środki bezpieczeństwa finansowego, odmowa wpisu do rejestru akcjonariuszy
dr Michał Grabowski
The author is an attorney at law, an of counsel at DWF (ORCID: 0000-0002-1386-2991).
Keeping a Shareholder Register in the Context of Duties Resulting from the Act on Counteracting Money Laundering
This paper discusses the duties of the entity keeping a shareholder register, relating to counteracting money laundering. Such an entity is obligated to apply financial security measures, including customer identification and verification of the beneficial owner with respect to the shareholder, pledgee, and usufructuary. Inability to apply these measures can mean that the entity will have to refuse entry in the shareholder register, hence the effect intended by the parties, such as change of the share owner or establishment of a limited right in rem on shares, will not take place.
Keywords: company law reform, shareholder register, simple joint-stock company, trading in shares, counteracting money laundering, financial security measures, refusal of entry into the shareholder register
Bibliografia / References
Bieniak J. [w:] J. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2020, Legalis.
Dobrzycka M., Nowe zasady postępowania w przypadku prowadzenia egzekucji administracyjnej z akcji zapisanych w rejestrze akcjonariuszy oraz zarejestrowanych w depozycie papierów wartościowych, 2019-11-16, n.ius, Legalis.
Michalski M., Geneza rejestrów publicznych a rozwój regulacji prawno-handlowych (rejestr handlowy), „Monitor Prawa Handlowego” 2019/2.
Obaczyński R. [w:] Przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Komentarz, red. W. Kapica, WKP 2020, LEX.
Opalski A., Prosta spółka akcyjna – nowy typ spółki handlowej (część I), „Przegląd Prawa Handlowego” 2019/11.
Opalski A., Prosta spółka akcyjna – nowy typ spółki handlowej (część II), „Przegląd Prawa Handlowego” 2019/12.
Pabis [R. w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Warszawa 2020.
Popiołek W. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. J.A. Strzępka, Warszawa 2015, Legalis.
Sójka T., Obrót akcjami prostej spółki akcyjnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2020/1.
Szymon Kaczmarek
Autor jest adwokatem i wspólnikiem zarządzającym kancelarii Loewen Legal Hub Kaczmarek Janion sp. k. w Warszawie.
świadectwo rejestrowe w znowelizowanych przepisach Kodeksu spółek handlowych
Ustawą z 30.08.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw wprowadzono do Kodeksu spółek handlowych obowiązkową dematerializację akcji spółek akcyjnych i spółek komandytowo-akcyjnych. Ustawa nowelizująca, wzorem ustawy z 29.07.2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, wprowadza instytucję świadectwa rejestrowego. Zgodnie z art. 3286 § 2 k.s.h. świadectwo rejestrowe potwierdza uprawnienia wynikające z akcji, które nie mogą być realizowane wyłącznie na podstawie zapisów w rejestrze akcjonariuszy. Całość przepisów Kodeksu spółek handlowych dotyczących świadectwa rejestrowego wzorowana jest na art. 9-12 u.o.i.f. Jednakże, odpowiednie przepisy Kodeksu spółek handlowych o świadectwie rejestrowym zawierają modyfikacje, które nie dość, że budzą wątpliwości interpretacyjne, to mogą powodować praktycznie komplikacje w ich stosowaniu. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na problemy, które mogą powstać w związku z nieprecyzyjnymi przepisami wprowadzonymi do Kodeksu spółek handlowych przez ustawę nowelizującą.
Słowa kluczowe:rejestr akcjonariuszy, świadectwo rejestrowe, świadectwo depozytowe, akcja rejestrowa, blokada akcji, utrata ważności świadectwa rejestrowego
Szymon Kaczmarek
The author is an advocate and a managing partner of Loewen Legal Hub Kaczmarek Janion sp. k. law firm in Warsaw.
The Registration Certificate in the Amended Code of Commercial Partnerships and Companies
The amended provisions of the Code of Commercial Partnerships and Companies (‘CCPC’) introduce a registration certificate as of 1 March 2021. Pursuant to new Article 3286(1) CCPC the registration certificate confirms rights arising out of a share, which cannot be exercised on the basis of entries in the shareholder register alone. The new law provides that the registration certificate can be issued upon request made by the shareholder, pledgee or usufructuary entitled to exercise voting rights. However, it is unclear whether such rights can only be exercised by one of these persons or whether each of them is entitled to request a registration certificate. Moreover, under these provisions it is unclear whether the phrase ‘entitled to exercise the voting right’ refers to the usufructuary only or both pledgee and usufructuary. Another doubt arises in connection with the purpose for which the registration certificate is issued, which must be stated in it. Firstly, it is unclear whether another certificate may be requested if the previous one was issued without indicating the purpose. Secondly, it is not specified whether the same purpose can be indicated in certificates issued separately to the shareholder and to other persons. Furthermore, the provisions on placing holds on shares relating to the issued registration certificate are ambiguous. The registration certificate can be issued in the so-called documentary form. However, it is not specified whether a return of such a certificate that enables lifting a hold is technically possible. Moreover, the new regulation imposes a hold on shares indicated in the registration certificate on demand of e.g. the pledgee, but without clarifying what happens with the hold if the secured claim expires before the date of validity of the issued registration certificate. Apart from doubts related to the provisions on registration certificates, the article also shows the consequences of the adopted solutions and their potential impact on trading in shares. Its conclusion contains postulates regarding amendments to the introduced regulations.
Keywords: shareholder register, registration certificate, depository receipt, registry share, hold on shares, expiration of registration certificate
Bibliografia / References
Jastrzębski J., Pojęcie papieru wartościowego wobec dematerializacji, Warszawa 2009.
Michalski M. [w:] Prawo rynku kapitałowego. Komentarz, red. M. Wierzbowski, L. Sobolewski, P. Wajda, Warszawa 2018
Pabis R. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Warszawa 2020.
Romanowski M. [w:] System Prawa Prywatnego, red. Z. Radwański,t. 18, Prawo papierów wartościowych, red. A. Szumański,Warszawa 2016.
Sójka T. [w:] Prawo rynku kapitałowego. Komentarz, red. T. Sójka, Warszawa 2015.
Wierzbowski M. [w:] Prawo rynku kapitałowego. Komentarz, red. M. Wierzbowski, L. Sobolewski, P. Wajda, Warszawa 2018.
dr Mateusz Baszczyk
Autor jest radcą prawnym współpracującym z kancelarią DWF Poland Jamka sp. k. (ORCID: 0000-0002-2595-0104).
Wpływ braku kworum na uchwałę zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia)
Przedmiotem niniejszego artykułu jest problematyka wpływu braku kworum na uchwałę zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia). W tej kwestii możliwe są dwie alternatywne interpretacje: 1) taka uchwała jest nieistniejąca, 2) uchwała jest wadliwa i podlega uchyleniu lub stwierdzeniu nieważności w zależności od źródła naruszonej normy. Zagadnienie to jest niezwykle istotne ze względu na praktyczne skutki związane z procesem zaskarżenia takiej uchwały, a rozbieżność poglądów doktryny oraz orzecznictwa nie sprzyja pewności obrotu gospodarczego. Autor artykułu przedstawia analizę problemu, począwszy od omówienia istoty kworum, poprzez przedstawienie argumentów na poparcie ww. alternatywnych interpretacji, a skończywszy na przedstawieniu własnego stanowiska.
Słowa kluczowe: kworum, nieważność uchwały, uchylenie uchwały, nieistnienie uchwały, uchwała nieistniejąca, wadliwość uchwały
dr Mateusz Baszczyk
The author is an attorney at law cooperating with DWF Poland Jamka sp. k. law firm (ORCID: 0000-0002-2595-0104).
How Lack of Quorum Influences General Meeting Resolutions
This paper discusses the question how lack of quorum influences a general meeting resolution. Two alternative interpretations are possible here: (1) this is a non-existent resolution; (2) the resolution is deficient and subject to revocation or declaration as invalid, depending on the source of the infringed norm. This issue is of great importance, also due to the practical consequences relating to the process of challenging such a resolution, while discrepancies in the views of legal scholars and in case law negatively affect the certainty of legal transactions. The author analyses the problem, starting with a discussion of the essence of quorum, then presenting the arguments in support of the aforementioned alternative interpretations, finally disclosing his own standpoint.
Keywords: quorum, invalidity of a resolution, revocation of a resolution, non-existence of a resolution, non-existent resolution, deficiency of a resolution
Bibliografia / References
Antoszek P., Dopuszczalność powództwa o ustalenie nieistnienia uchwały na podstawie art. 189 KPC – glosa – III CSK 238/07, „Monitor Prawniczy” 2012/6.
Carone M., De Nicola A., Italian Company Law: Companies Limited by Shares, Egea 2014.
Dumkiewicz M., Odpowiedzialność odszkodowawcza za podejmowanie wadliwych uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych, Warszawa 2016.
Gerner-Beuerle C., Schilling M.A., Comparative Company Law, Oxford University Press 2019.
Gutowski M., Nieważność czynności prawnej,Warszawa 2012.
Kidyba A., Komentarz aktualizowany do art. 1-300 Kodeksu spółek handlowych, LEX 2021.
Koch A., Podważanie uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych, Warszawa 2011.
Opalski A. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 2a, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz. Art. 151–226, red. A. Opalski, Warszawa 2018.
Opalski A. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 3a, Spółka akcyjna. Komentarz. Art. 301–392, red. A. Opalski, Warszawa 2016.
Oplustil K. [w:] J. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Legalis 2020.
Pabis R. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 2b, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz. Art. 227–300, red. A. Opalski, Warszawa 2018.
Pabis R. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 3b, Spółka akcyjna. Komentarz. Art. 393–490, red. A. Opalski, Warszawa 2016.
Popiołek W., Charakter prawny uchwał wspólników i organów spółek handlowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/9.
Radwan A., Gorywoda Ł., Zaskarżanie uchwał walnego zgromadzenia akcjonariuszy. Reformy w Europie i wnioski dla polskiego ustawodawcy,„Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2009/2.
Rodzynkiewicz M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2018.
Siwik R. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Warszawa 2017.
Sołtysiński S., Czy „istnieją” uchwały „nieistniejące” zgromadzeń spółek kapitałowych i spółdzielni, „Przegląd Prawa Handlowego” 2006/2.
Sołtysiński S., Moskwa P. [w:] System Prawa Prywatnego, red. Z. Radwański, t. 17b, Prawo spółek kapitałowych, red. S. Sołtysiński, Warszawa 2016.
Spyra M. [w:] System Prawa Handlowego, red. A. Szumański, t. 2b, Prawo spółek handlowych, Warszawa 2019.
Szczurowski T., Wadliwość czynności prawnych spółek kapitałowych na tle sankcji kodeksu cywilnego, Warszawa 2012.
Szumański A. [w:] System Prawa Prywatnego, red. Z. Radwański, t. 17a, Prawo spółek kapitałowych, red. S. Sołtysiński, Warszawa 2015.
Włodyka S. [w:] System Prawa Handlowego, red. S. Włodyka, A. Szumański, t. 2b, Prawo spółek handlowych, red. A. Szumański, Warszawa 2019.
dr Paweł Izdebski
Autor jest radcą prawnym (ORCID: 0000-0002-5794-3224).
Umowa o prowadzenie rejestru akcjonariuszy – wybrane uwagi konstrukcyjnoprawne
Umowa o prowadzenie rejestru akcjonariuszy określa podstawowe zasady prowadzenia rejestru akcjonariuszy. Do jej zawarcia zobowiązane będą te spółki niepubliczne, które podejmą decyzję o dematerializacji swoich akcji, poprzez ich zarejestrowanie w rejestrze akcjonariuszy. Przedmiotowa umowa jest konstrukcją prawa cywilnego o dosyć skomplikowanej naturze. Jej szczątkowa regulacja na gruncie przepisów prawa powszechnie obowiązującego wywołuje szereg wątpliwości w praktyce obrotu, które dotyczą nie tylko jej zakresu przedmiotowego, ale również konstrukcji na gruncie prawa zobowiązań.
Słowa kluczowe: rejestr akcjonariuszy, dematerializacja, akcje rejestrowe, umowa o prowadzenie rejestru akcjonariuszy, umowa warunkowa, spółka niepubliczna
dr Paweł Izdebski
The author is an attorney at law (ORCID: 0000-0002-5794-3224).
Agreement for Keeping a Shareholder Register. Selected Remarks on Its Legal Construction
An agreement for keeping a shareholder register sets out the basic principles of keeping said register. Such agreements will be mandatory for those non-public companies which decide to dematerialize their shares by registering them in the shareholder register. This agreement is a civil-law construction of quite a complex nature. Its scant regulation under the generally applicable provisions of law causes a number of doubts in the practice of legal transactions, which doubts concern not only its scope, but also its construction under contract law.
Keywords: shareholder register, dematerialization, registered shares, agreement for keeping a shareholder register, conditional agreement, non-public (private) company
Bibliografia / References
Bednarek M., Drapała P., Łętowska E., Umowy odnoszące się do osób trzecich,Warszawa 2005.
Bladowski B., Umowa o dzieło i umowa zlecenie, Warszawa 1987.
Brzozowski A., Safjan M., Skowrońska-Bocian E., Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 2009.
Czachórski W., Prawo zobowiązań w zarysie, Warszawa 1968.
Drozd E., Umowa przedwstępna a umowa przyrzeczona, „Nowe Prawo” 1973/11.
Dybowski T., Parzyńska A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna,red. A. Olejniczak, Warszawa 2009.
Grobel S., Prawo powstrzymania się ze spełnieniem świadczenia w zobowiązaniach wynikających z umów wzajemnych,Katowice 1991.
Jedliński A., Mędrzecka J., Zasada swobody umów a ważność czynności prawnej, „Rejent” 2003/5.
Klein A., Elementy zobowiązaniowego stosunku prawnego, Wrocław 1964.
Kondracka A., Pojęcie i charakter prawny umowy przedwstępnej,„Monitor Prawniczy” 1999/3.
Kowalewski E., Wąsiewicz A., Postulowany kształt umowy ubezpieczenia w kodeksie cywilnym, „Państwo i Prawo” 1993/11–12.
Krajewski M., Zobowiązania rezultatu i starannego działania (próba alternatywnego ujęcia), „Państwo i Prawo” 2000/8.
Kubas A., Umowa na rzecz osoby trzeciej, Kraków 1976.
Kunicki K., Umowa o świadczenie na rzecz osoby trzeciej, Toruń 1960.
Ludwiczak M., Umowa zlecenia, Poznań 1955.
Machnikowski P. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 3, Prawo rzeczowe,red. T. Dybowski, Warszawa 2007.
Michalski M., Spółka akcyjna, A. Kidyba (red.), Warszawa 2014.
Morek R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna, red. K. Osajda, Legalis 2020.
Okolski J., Modrzejewski J., Gasiński Ł., Natura stosunku korporacyjnego spółki akcyjnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2000/8.
Okolski J., Wajda D., Cel spółki akcyjnej [w:] Współczesne problemy prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana prof. dr hab. Marii Poźniak-Niedzielskiej, red. A. Kidyba, R. Skubisz, Kraków 2007.
Radwański Z., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2009.
Radwański Z., Uwagi o zobowiązaniach trwałych (ciągłych) na tle Kodeksu cywilnego, „Studia Cywilistyczne” 1969, t. 13–14.
Romanowski M., Charakter prawny kontraktu opcyjnego, „Przegląd Prawa Handlowego” 1999/5.
Romanowski M., Zobowiązania rezultatu i starannego działania, „Przegląd Prawa Handlowego” 1997/2.
Sośniak M., Umowy o świadczenie usług z art. 750 Kodeksu cywilnego, „Państwo i Prawo” 1981/5.
Szajkowski A., Tarska M., Prawo spółek handlowych, Warszawa 2005.
Szpunar A., Akcje jako papiery wartościowe, „Państwo i Prawo” 1993/11–12.
Tracz G., Sposoby jednostronnej rezygnacji z zobowiązań umownych, Warszawa 2007.
Żuławska C., Trzaskowski R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Księga trzecia. Zobowiązania, red. J. Gudowski, Warszawa 2013.
