Należyta staranność przedsiębiorstw jako element zrównoważonego ładu korporacyjnego – dyrektywa CS3D i jej wpływ na obowiązki i odpowiedzialność przedsiębiorstwdr hab. Krzysztof Oplustil, prof. UJ
Autor jest kierownikiem Katedry Publicznego Prawa Gospodarczego i Polityki Gospodarczej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8010-1781).
dr Anne-Marie Weber, LL.M.
Autorka jest adiunktem w Katedrze Prawa Handlowego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7164-7571).
Udział w autorstwie tekstu:
Krzysztof Oplustil – 50%
Anne-Marie Weber – 50%
Należyta staranność przedsiębiorstw jako element zrównoważonego ładu korporacyjnego – dyrektywa CS3D i jej wpływ na obowiązki i odpowiedzialność przedsiębiorstw
Dyrektywa w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CS3D) wyznacza nowy etap w tworzeniu prawnych ram dla promowania zrównoważonego ładu korporacyjnego (ang. corporate sustainability) w Unii Europejskiej. Unormowanie obowiązków należytej staranności (ang. due diligence) jest reakcją na narastające zjawiska naruszania praw człowieka oraz katastrofy środowiskowe, które wiążą się z funkcjonowaniem globalnych łańcuchów wartości. Dotychczas unijny ustawodawca starał się urzeczywistniać ideę zrównoważonych praktyk biznesowych przede wszystkim przez tradycyjne instrumenty prawa publicznego oraz obowiązki sprawozdawcze, które pośrednio wpływały na zarządzanie przedsiębiorstwami. Dyrektywa 2024/1760 natomiast bezpośrednio dotyka materii szeroko pojętego ładu korporacyjnego: wprowadza po raz pierwszy zobowiązania odnoszące się do wewnętrznej organizacji przedsiębiorstw, relacji z interesariuszami oraz procesów zarządczych, a także zapewnia mechanizmy egzekwowania tych obowiązków. Artykuł poddaje analizie zakres podmiotowy i przedmiotowy tych zobowiązań, przybliża prawne instrumenty ich egzekwowania oraz przedstawia postulaty de lege ferenda dotyczące implementacji CS3D do polskiego porządku prawnego.
Słowa kluczowe: łańcuch działalności, obowiązki należytej staranności, odpowiedzialność cywilnoprawna, partner biznesowy, jednostka zależna, Europejski Zielony Ład, Europejskie prawo o klimacie, porozumienie paryskie
Niniejszy artykuł stanowi rezultat realizacji zadań badawczych w ramach projektu pt. „Rola zrównoważonego ładu korporacyjnego dla polityki klimatycznej”, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (nr projektu 2022/45/B/HS5/00659).
dr hab. Krzysztof Oplustil, Jagiellonian University professor
The author is a professor at the Department of Public Economic Law and Economic Policy, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8010-1781).
dr Anne-Marie Weber, LL.M.
The author is an assistant professor at the Department of Commercial Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7164-7571).
Authors’ contributions:
Krzysztof Oplustil – 50%
Anne-Marie Weber – 50%
Due Diligence of Enterprises as an Element of Corporate Sustainability: the CS3D Directive and Its Influence on the Obligations and Accountability of Enterprises
The Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CS3D) marks a new stage in the creation of legal framework for the promotion of corporate sustainability in the European Union. Regulations on due diligence obligations are introduced in response to the mounting phenomena of human rights violations and environmental disasters, which are linked with the operation of global value chains. Previously the EU legislator tried to realize the idea of sustainable business practices mainly via traditional instruments of public law and reporting obligations, which indirectly influenced the management of enterprises. Meanwhile Directive 2024/1760 directly concerns the matters of corporate governance in the broad sense: it introduces for the first time obligations relating to the internal organization of enterprises, their relations with stakeholders, and management processes, as well as provides mechanisms to enforce these obligations. The article analyses the personal and material scope of these obligations, presents the legal instruments for their enforcement, and makes postulates for desirable legal amendments relating to the implementation of the CS3D into the Polish legal order.
Keywords: chain of activities, due diligence obligations, civil-law liability, business partner, subsidiary, European Green Deal, European Climate Law, Paris Agreement
This article is a result of implementation of research tasks within the project titled “The role of sustainable corporate governance for EU climate policy”, funded by the Polish National Science Centre (project No. 2022/45/B/HS5/00659).
Bibliografia / References
Backer L., Multinational Corporations, Transnational Law: The United Nation’s Norms on the Responsibilities of Transnational Corporations as a Harbinger of Corporate Social Responsibility as International Law, „Columbia Human Rights Law Review” 2005/2(37).
Baumann-Pauly D., Nolan J., Business and Human Rights: From Principles to Practice, London 2016.
Bonnitcha J., McCorquodale R., The Concept of ‘Due Diligence’ in the UN Guiding Principles on Business and Human Rights, „European Journal of International Law” 2017/3(28).
Booth K., Mind the Governance Gaps: Harmful Corporate Strategies Leading to Avoidance of Responsibility and Civil Society Counter-Strategies, „Business and Human Rights Journal” 2023/2(8).
Bradford A., The Brussels Effect: How the European Union Rules the World, Oxford 2020.
Braun D., Das Konzept der gesamtschuldnerischen Verantwortung von Konzerngesellschaften im europäischen Wettbewerbsrecht, Baden-Baden 2018.
Bueno N., Bernaz N., Holly G., Martin-Ortega O., The EU Directive on Corporate Sustainability Due Diligence (CSDDD): The Final Political Compromise, „Business and Human Rights Journal”, opublikowany online 2024, doi:10.1017/bhj.2024.10 (dostęp: 26.10.2024 r.).
The Danish Institute for Human Rights (NHRI), Transposition of the Corporate Sustainability Due Diligence Directive. A Practical Guide for National Human Rights Institutions, Copenhagen 2024.
Dine J., Companies, International Trade and Human Rights, Cambridge 2005.
Enneking L., Giesen I., Schaap A.-J., Ryngaert C., Kristen F., Roorda F. (red.), Accountability, International Business Operations, and the Law: Providing Justice for Corporate Human Rights Violations in Global Value Chains, London 2019.
European Coalition for Climate Justice, Overview of the Corporate Sustainability Due Diligence Directive. Advancing Corporate Responsibility, https://corporatejustice.org/publications/overview-of-the-corporate-sustainability-due-diligence-directive-advancing-corporate-responsibility/ (dostęp: 26.10.2024 r.).
Evans A., Overcoming the Global Despondency Trap: Strengthening Corporate Accountability in Supply Chains, „Review of International Political Economy” 2020/3(27).
Gözlügöl A.A., Ringe W.-G., The EU Sustainable Corporate Governance Initiative: Where are We and Where are We Headed?, Harvard Law School Forum on Corporate Governance, 18.03.2022, https://corpgov.law.harvard.edu/2022/03/18/the-eu-sustainable-corporate-governance-initiative-where-are-we-and-where-are-we-headed/?utm_content=buffer07f0c&utm_medium=social&utm_source=linkedin.com&utm_campaign=buffer (dostęp: 26.10.2024 r.).
The Greens/EFA Group in the European Parliament, Spillover Effects of EU Supply Chain Legislation, 2023, https://aliancadireitoshumanos.com.br/wp-content/uploads/2023/11/004_SpilloverEffectsEUSupplyChainLegislations_15112023.pdf (dostęp: 26.10.2024 r.).
Jastrzębski J., O granicach kompensacji [w:] Odpowiedzialność odszkodowawcza, red. J. Jastrzębski, Warszawa 2007.
Jones S., Hancock A., German liberals pull plug on EU law to prevent supply chain abuses, https://www.ft.com/content/298882d9–9e5d-4f93–9832-ecb3e463bd56 (dostęp: 26.10.2024 r.).
Kaliński M., Ograniczenie indemnizacji do podmiotów bezpośrednio poszkodowanych – w związku z nowelizacją art. 446 Kodeksu cywilnego, „Przegląd Sądowy” 2014/3.
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2011.
Khoury S., Whyte D., Corporate Human Rights Violations: Global Prospects for Legal Action, London 2017.
Landau I., Human Rights Due Diligence and the Risk of Cosmetic Compliance, „Melbourne Journal of International Law” 2019/221.
Mak C., Corporate Sustainability Due Diligence: More Than Ticking the Boxes?, „Maastricht Journal of European and Comparative Law” 2022/3(29).
McCullagh V., The EU Corporate Sustainability Due Diligence Directive: Real Change or More of the Same?, „European Business Law Review” 2024/5(35).
Mittwoch A.-C., Möslein F., Der Europäische Aktionsplan zur Finanzierung eines nachhaltigen Wachstums, „Wertpapier-Mitteilungen” 2019/73.
OECD, OECD Guidelines for Multinational Enterprises, Paris 2023, https://www.oecd.org/en/publications/oecd-guidelines-for-multinational-enterprises-on-responsible-business-conduct_81f92357-en.html (dostęp: 26.10.2024 r.).
Mittwoch A.-C., Velte P., Birkholz M., On the Necessary Adoption of the CSDDD by the EU Council https://blogs.law.ox.ac.uk/oblb/blog-post/2024/02/necessary-adoptioncsddd-eu-council (dostęp: 26.10.2024 r.).
Perrone N., Perspectives of Extraterritorial Jurisdiction for Environmental Damage in the Proposal of the European Directive on Corporate Sustainability Due Diligence, „The Italian Review of International and Comparative Law” 2023/3.
Raport zlecony przez Komisję Europejską, Study on due diligence requirements through the supply chain. Final Report, 20.02.2022, https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/8ba0a8fd-4c83–11ea-b8b7–01aa75ed71a1/language-en (dostęp: 24.10.2024 r.).
Ratner S., Corporations and Human Rights: A Theory of Legal Responsibility, „Yale Law Journal” 2001/111.
Response to the Proposal for a Directive on Corporate Sustainability Due Diligence by Nordic and Baltic Company Law Scholars, Nordic & European Company Law Working Paper No. 22–01, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4139249 (dostęp: 26.10.2024 r.).
Rühmkorf A., Corporate Social Responsibility, Private Law and Global Supply Chains, Cheltenham 2015.
Rühmkorf A., The German Supply Chain Law: A First Step Towards More Corporate Sustainability, „European Company Law” 2023/1(20).
Schall A., The CSDDD: Good Law or Bad Law?, „European Company Law Journal” 2024/3(21).
Schmidt J., The EU Supply Chain Directive (CS3D) – landmark or bureaucratic hydra?, 11.07.2024, „ECCML Working Paper” 2024/2, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4886033 (dostęp: 25.10.2024 r.).
Sjåfjell B., How Company Law has Failed Human Rights – and What to Do About It, „Business and Human Rights Journal” 2020/2(5).
Sjåfjell B., Mähönen J., Corporate Purpose and the EU Corporate Sustainability Due Diligence Proposal, Oxford Business Law Blog, 25.02.2022, https://www.law.ox.ac.uk/business-law-blog/blog/2022/02/corporate-purpose-and-eu-corporate-sustainability-due-diligence (dostęp: 26.10.2024 r.).
Thomale Ch., Schmid S., Das Private Enforcement der EU-Lieferkettenrichtlinie, „Rabels Zeitschrift für ausländisches und internationales Privatrecht” 2024/3(88).
United Nations Office of the High Commissioner for Human Rights, Guiding Principles on Business and Human Rights: Implementing the United Nations ‘Protect, Respect and Remedy’ Framework, New York–Geneva 2011, https://digitallibrary.un.org/record/720245?ln=en&v=pdf (dostęp: 26.10.2024 r.).
Weber A.-M., Expanding the Toolbox of Sustainable Business Law: The Transnational Impacts of the EU Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD), „Pace Environmental Law Review” 2024/4(41) (w druku).
Weber A.-M., Mazur Z., Szczęsna A., Zrównoważony ład korporacyjny (sustainable corporate governance) – kierunek ewolucji polskiego prawa spółek?, „Przegląd Prawa Handlowego” 2022/6.
Weber A.-M., Mittwoch A.-C., Harmonizing duties of board members in the Anthropocene: When expectations meet reality, „Review of European and Comparative Law” 2023/1(52).
Weber A.-M., Szczęsna A., Zrównoważony ład korporacyjny en français, „Przegląd Prawa Handlowego” 2022/7.
Weber-Elżanowska A.-M., Naming and Shaming jako mechanizm sankcyjny w art. 34 MAR, „Monitor Prawniczy” 2018/9.
Weller M.-P., Habrich V., Korn L., Zimmermann A., Liability of the Economic Unit – A General Principle of EU Law?, „European Company and Financial Law Review” 2024/5–6(20).
World Trade Organization, Global Value Chain Development Report 2023, Resilient and Sustainable GVCs in Turbulent Times, 2023, https://www.wto.org/english/res_e/publications_e/gvc_dev_rep23_e.htm (dostęp: 26.10.2024 r.).
Zrównoważone łańcuchy dostaw to dla biznesu wyzwania, ale też szanse?, „Rzeczpospolita” z 20.06.2024 r., https://www.rp.pl/biznes/art40680671-zrownowazone-lancuchy-dostaw-to-dla-biznesu-wyzwania-ale-tez-szanse (dostęp: 26.10.2024 r.).
Zumbansen P., Calliess G.-P., Rough Consensus and Running Code: A Theory of Transnational Private Law, Oxford 2010.
dr hab. Jerzy Paweł Naworski
Autor jest profesorem Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz sędzią Sądu Okręgowego w Toruniu w stanie spoczynku
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9014-1338).
Kwalifikacja prawna umowy o wykonanie obiektu zobowiązującej wykonawcę do dostarczenia projektu
Zgodnie z art. 647 k.c. przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia. W jurysprudencji sporne jest, czy dostarczenie przez inwestora projektu stanowi przedmiotowo istotny składnik umowy o roboty budowlane. Przesądzenie tej kwestii wymaga starannej wykładni przytoczonego przepisu, a od odpowiedzi zależy zastosowanie albo przepisów tytułu XVI (umowa o roboty budowlane), albo tytułu XV (umowa o dzieło) księgi trzeciej Kodeksu cywilnego. W tym drugim przypadku wykluczone są m.in. przepisy art. 118 czy 652, a zwłaszcza art. 6471 k.c., normujący solidarną odpowiedzialność inwestora z wykonawcą (generalnym wykonawcą) za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy. Artykuł ma charakter polemiczny w stosunku do krytycznej glosy P. Bielskiego do wyroku Sądu Najwyższego (SN) z 17.09.2021 r., V CSKP 43/21 („Orzecznictwo Sądów Polskich” 2024/4, poz. 26, s. 3–15).
Słowa kluczowe: umowa o roboty budowlane, umowa o dzieło, inwestor, wykonawca, essentialia negotii, dostarczenie projektu
dr hab. Jerzy Paweł Naworski
The author is a professor at the Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland, and a retired judge of the District Court in Torun
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9014-1338).
Legal Qualification of a Construction Agreement Obliging the Contractor to Provide Blueprint of the Structure
Pursuant to Article 647 of the Civil Code, through a construction works contract, the contractor undertakes to complete the facility provided for in the contract, built in accordance with the blueprint and with the principles of technical knowledge, while the investor undertakes to perform the activities required by the relevant provisions related to the preparation of works, in particular to provide the construction site and the blueprint, and to accept the facility and pay the agreed remuneration. In legal scholarship, it is disputed whether provision of the blueprint by the investor constitutes a materially important element of the construction works contract. Determining this issue requires a careful interpretation of the cited provision, and the answer depends on the application of either the provisions of Title XVI (construction works contract) or Title XV (contract for specific work) of the third book of the Civil Code. In the latter case, the provisions of, e.g., Article 118 or 652, and in particular Article 6471 of the Civil Code, regulating the joint and several liability of the investor and the contractor (general contractor) for the payment of the subcontractor’s remuneration, are excluded. The article is a polemic with P. Bielski’s critical commentary on judgment of the Supreme Court (SC) of 17 September 2021, V CSKP 43/21 (Orzecznictwo Sądów Polskich 2024/4, item 26, pp. 3–15).
Keywords: construction works contract, contract for specific work, investor, contractor, essentialia negotii, provision of blueprint
Bibliografia / References
Bielski P., Kwalifikacja prawna obowiązku dostarczenia przez inwestora projektu wykonawcy w umowie o roboty budowlane. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 17 września 2021 r., V CSKP 43/21, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2024/4.
Borysiak W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Legalis 2024.
Brzozowski A. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 450–1088. Przepisy wprowadzające, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2015.
Gordon Z., Umowa budowlana w obrocie uspołecznionym, Toruń 1991.
Herbet A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 16, Prawo spółek osobowych, red. A. Szajkowski, Warszawa 2016.
Kolańczyk K., Prawo rzymskie, Warszawa 1978.
Morawski L., Wstęp do prawoznawstwa, Toruń 2008.
Łętowska E., Wzorce umowne. Ogólne warunki. Wzory. Regulaminy, Ossolineum 1975.
Pyzioł W. [w:] W. Pyzioł, A. Szumański, I. Weiss, Prawo spółek, Warszawa 2014.
Radwański Z., Teoria umów, Warszawa 1977.
Siuda W., Istota i zakres umowy o dzieło, Poznań 1964.
Skorupka S., Słownik frazeologiczny języka polskiego, t. 1, A–P, Warszawa 2002.
Skorupka S., Słownik frazeologiczny języka polskiego, t. 2, R–Z, Warszawa 2002.
Słownik języka polskiego, t. 3, red. M. Szymczak, Warszawa 1981.
Stelmachowski A., Zasada jedności prawa cywilnego – teoria i praktyka, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Prawo” 1982/20.
Strzępka J.A. [w:] System Prawa Handlowego, t. 5, Prawo umów handlowych, red. S. Włodyka, Warszawa 2014.
Strzępka J.A. [w:] System Prawa Prywatnego, red. nacz. Z. Radwański, t. 7, Prawo zobowiązań – część szczegółowa, red. J. Rajski, Warszawa 2018.
Strzępka J.A., Zielińska E.A., Umowa o roboty budowlane w systematyce Kodeksu cywilnego – de lege lata i de lege ferenda, cz. 1, „Monitor Prawniczy” 2007/10.
Strzępka J.A., Zielińska E.A., Umowa o roboty budowlane w znowelizowanym Kodeksie cywilnym – odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy, „Monitor Prawniczy” 2003/21.
Strzępka J.A., Zielińska E.A., Z problematyki prawnej umowy o roboty budowlane, „Przegląd Prawa Handlowego” 2002/12.
Strzępka-Frania E., Przekazanie i udostępnienie terenu budowy przez inwestora wykonawcy budowlanemu, cz. 1, „Prawo Spółek” 2007/6.
Taubenschlag R., Rzymskie prawo prywatne na tle praw antycznych, Warszawa 1955.
Waśkowski M., Teoria wykładni prawa cywilnego. Metodologia dogmatyki cywilistycznej w zarysie, Warszawa 1936.
Zagrobelny K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Legalis 2023.
Zielińska E. [w:] Prawo umów budowlanych, red. J.A. Strzępka, Warszawa 1999.
Zieliński M., Radwański Z., Wykładnia prawa cywilnego, „Studia Prawa Prywatnego” 2006/1.
Dawid Buszmak
Autor jest radcą prawnym
(ORCID: https://orcid.org/0009-0005-9620-284X).
Szkoda jako przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej członka zarządu za doprowadzenie do przedawnienia wierzytelności spółki kapitałowej
Problematyka sposobu rozumienia szkody jako przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej członka zarządu spółki kapitałowej w związku z doprowadzeniem do przedawnienia wierzytelności przysługującej spółce stała się przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego w uzasadnieniu wyroku z 9.02.2018 r., I CSK 246/17. W ocenie Sądu Najwyższego w przypadku przedawniania wierzytelności przysługującej spółce istnieje tylko prawdopodobieństwo, że taka szkoda może powstać, brak wobec tego koniecznej przesłanki, od której zależy uznanie, że członek zarządu ponosi odpowiedzialność. Tego stanowiska nie sposób jednak podzielić z uwagi na założenia metody dyferencyjnej ustalania rozmiaru szkody w prawie cywilnym oraz konieczność respektowania zasady aktualności orzeczenia (art. 316 § 1 k.p.c.). Krytykowane stanowisko nie uwzględnia zwłaszcza okoliczności, że w związku z doprowadzeniem do przedawnienia wierzytelności doszło już do efektywnego wyrządzenia spółce szkody (w postaci spadku wartości tej wierzytelności), nie zaś tylko do prawdopodobieństwa zaistnienia uszczerbku w przyszłości. W artykule przeprowadzono polemikę ze stanowiskiem utożsamiającym przedawnienie roszczenia spółki wobec osoby trzeciej jedynie z prawdopodobieństwem zaistnienia szkody, z perspektywy założeń metody dyferencyjnej. Rozważono także potencjalne mankamenty prezentowanej koncepcji konkurencyjnej zakładającej, że mamy w tym przypadku do czynienia z zaistniałą już szkodą rzeczywistą. Wskazano również na systemowe znaczenie omawianego zagadnienia z punktu widzenia całego prawa prywatnego oraz na możliwość uogólnienia prezentowanych tez.
Słowa kluczowe: odpowiedzialność odszkodowawcza, metoda dyferencyjna, spółka kapitałowa, członek zarządu, przedawnienie wierzytelności
Dawid Buszmak
The author is an attorney at law in Poland
(ORCID: https://orcid.org/0009-0005-9620-284X).
Loss as a Prerequisite for Liability in Damages Borne by a Management Board Member for Allowing a Company’s Debt Claim to Become Time-Barred
The question of how loss is understood as a condition for liability in damages of a company management board member in connection with allowing the company’s debt claim to become time-barred became the subject of the Supreme Court’s considerations in the reasons for its judgment of 9 February 2018, I CSK 246/17. According to the Supreme Court, in case of time-barring of a debt claim of the company there is only a likelihood that such a loss may arise, so the necessary condition is not met for recognition that the management board member is liable. But it by no means possible to share this view due to the assumptions underpinning the differential method for determining the amount of loss in civil law and the need to respect the principle that judgments should reflect the current state of affairs – facts and laws (Article 316(1) of the Code of Civil Procedure). In particular, the criticised view does not take into account the fact that as a result of allowing a debt claim to become time-barred an effective loss has already arisen for the company (in the form of a decrease in such a debt claim’ value), rather than it being only likely that a depletion will happen in the future. The article contains a polemic with the view which puts an equals sign between limitation of the company’s claim against a third party and just a likelihood of loss, from the point of view of assumptions of the differential method. It also considers the potential drawbacks of the competing view presented here, which assumes that in this case an actual loss has already arisen. The systemic importance of the discussed issue is flagged from the point of view of private law as a whole, while the generalizability of the presented propositions is indicated.
Keywords: liability in damages, differential method, company, management board member, debt claim becoming time-barred
Bibliografia / References
Banaszczyk Z. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2018.
Berak Ł., Gil M., Przesłanki odpowiedzialności członka zarządu za szkodę wyrządzoną spółce, „Ius focus” październik 2019, Legalis.
Brzozowski A., Czachórski W., Safjan M., Skowrońska-Bocian E., Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 2009.
Dubis W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2023.
Duży A., Dyferencyjna metoda ustalania wysokości szkody, „Państwo i Prawo” 1993/10.
Heropolitańska I., Prawne zabezpieczenia zapłaty wierzytelności, Warszawa 2023.
Kaliński M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2014.
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2021.
Kardas P., Glosa do uchwały Izby Karnej Sądu Najwyższego z dnia 21.06.1995 r., I KZP 22/95, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1997/1.
Litwińska-Werner M. [w:] Prawo handlowe dla studentów i praktyków, red. J. Okolski, M. Modrzejewska, Warszawa 2022.
Machnikowski P. [w:] Zobowiązania, t. 1, Przepisy ogólne i powiązane przepisy księgi I KC, red. P. Machnikowski, Warszawa 2022.
Pajor T., Odpowiedzialność dłużnika za niewykonanie zobowiązania, Warszawa 1982.
Pietrzkowski H., Metodyka pracy sędziego w sprawach cywilnych, Warszawa 2021.
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2012.
Stokłosa A., Odpowiedzialność członka zarządu spółki z o.o. – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 9.02.2018 r., I CSK 246/17, „Glosa” 2019/3.
Szpunar A., Ustalenie odszkodowania w prawie cywilnym, Warszawa 1975.
Zacharzewski K., Prawo giełdowe, Warszawa 2019.
Zacharzewski K., Szkoda giełdowa i jej naprawienie, Warszawa 2021.
Zagrobelny K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2023.
Zalisko M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, red. J. Gołaczyński, D. Szostak, Warszawa 2019.
Żółtek S., Analiza znamion przestępstw gospodarczych przez odwołanie się do regulacji prywatnoprawnych, „Przegląd Sądowy” 2007/11–12.
Żyznowski T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 4, Artykuły 730–1088, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Tomasz Łuczyński
Autor jest radcą prawnym
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4428-9710).
Alternatywny system obrotu w perspektywie systemu obrotu instrumentami finansowymi
Celem artykułu jest analiza i opis prowadzonego na terytorium Polski alternatywnego systemu obrotu (ASO), który umożliwia dokonywanie obrotu instrumentami finansowymi emitowanymi na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego, z uwzględnieniem specyfiki rodzimych rynków oraz oceny zgodności uregulowań unijnych i polskich.
Słowa kluczowe: akcje, ASO, bony skarbowe, obligacje, obrót zorganizowany, papiery wartościowe, rynek rozwoju MŚP
Tomasz Łuczyński
The author is an attorney at law in Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4428-9710).
Multilateral Trading Facility in the Perspective of the Trading Venue for Financial Instruments
The purpose of this paper is to analyse and describe the multilateral trading facility, referred to briefly as the MTF, operated on the territory of Poland, which enables trading in financial instruments issued under relevant Polish or foreign laws, taking into account the particularities of domestic markets and compliance assessment of EU and Polish regulations.
Keywords: shares, MTF, treasury bills, bonds, organized trading, securities, SME growth market
Bibliografia / References
Chłopecki A., Publiczny obrót i instrumenty finansowe – redefiniowanie podstawowych pojęć prawa rynku kapitałowego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2005/11.
Hayes A., Alternative Trading System (ATS) Definition and Regulation, https://www.investopedia.com/terms/a/alternative-trading-system.asp (dostęp: 29.10.2024 r.).
Pachucki M., Alternatywny System Obrotu – nowe miejsce obrotu instrumentami finansowymi, „Przegląd Prawa Handlowego” 2008/1.
Zygmanowski P., Rozwój rynku NewConnect w świetle założeń jego organizatora, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2016/2.
dr Kaja Zaleska-Korziuk
Autorka jest adiunktem na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego oraz adwokatem
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4389-7308).
Patryk Kulig
Autor jest doktorantem w Instytucie Nauk Prawnych PAN, prawnikiem oraz mediatorem
(ORCID: https://orcid.org/0009-0004-5941-2058).
Udział w autorstwie tekstu:
Kaja Zaleska-Korziuk – 50%
Patryk Kulig – 50%
Finansowanie sporu przez osobę trzecią a obowiązki zawodowe pełnomocników wynikające z etyki zawodowej
Finansowanie sporu przez osobę trzecią, czyli osobę, która nie jest stroną sporu, a jedynie pokrywa koszty postępowania, to zjawisko ekonomiczne wykorzystywane z powodzeniem w krajach anglosaskich, które coraz częściej znajduje swoje zastosowanie w sporach rozstrzyganych przed sądami powszechnymi oraz sądami arbitrażowymi państw o kontynentalnym systemie prawa. Istotnym elementem stosunków faktycznych powstałych na skutek finansowania postępowania przez osobę trzecią jest zawodowy pełnomocnik procesowy strony. Profesjonalna ocena sporu dokonywana przez pełnomocnika procesowego jest bowiem istotna zarówno z perspektywy klienta (tj. strony już zawisłego albo przyszłego sporu przed właściwym sądem powszechnym albo sądem arbitrażowym), jak i finansującego, począwszy od udzielania informacji na temat sporu na etapie negocjowania finansowania, a kończąc na doradztwie w zakresie umowy o finansowanie. W przypadku zawarcia umowy o finansowanie przez strony obowiązki zawodowego pełnomocnika obejmują również informowanie finansującego o stanie sprawy, a także prawdopodobnym kierunku rozstrzygnięcia. Wielopłaszczyznowa rola pełnomocnika procesowego w przypadku finansowania sporu przez osobę trzecią, a także dodatkowe obowiązki obciążające zawodowego pełnomocnika względem finansującego mogą rodzić pytania na gruncie zasad etyki zawodowej pełnomocnika. Przeprowadzona w niniejszym artykule analiza pozwala na przyjęcie, że w przypadku zawarcia przez stronę umowy o finansowanie sporu przez osobę trzecią nie zachodzą przeszkody natury etycznej, które ograniczałyby dopuszczalność finansowania sporów przez osobę trzecią z perspektywy zawodowego pełnomocnika.
Słowa kluczowe: finansowanie sporu, etyka zawodowa, pełnomocnik procesowy, zastępstwo procesowe, umowa o finansowanie sporu (litigation funding agreement), third party funding, litigation finance, TPF
dr Kaja Zaleska-Korziuk
The author is an assistant professor at the Faculty of Law and Administration, University of Gdansk, Poland, and an advocate
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4389-7308).
Patryk Kulig
The author is a PhD student at the Institute of Law Studies, Polish Academy of Sciences in Warsaw, Poland, a lawyer, and a mediator
(ORCID: https://orcid.org/0009-0004-5941-2058).
Authors’ contributions:
Kaja Zaleska-Korziuk – 50%
Patryk Kulig – 50%
Litigation Funded by a Third Party in the Context of Professional Duties of Attorneys Resulting from Professional Ethics
The funding of litigation by a third party, that is, a person who is not a party to the dispute, but only pays the costs of the proceedings, is an economic phenomenon successfully used in common law countries, which is becoming more and more popular in disputes heard by courts and arbitration tribunals of countries with continental legal systems. A professional litigation representative of a party is an important element of the factual relationships that emerge due to third-party litigation funding. Professional assessment of the litigation made by the litigation representative is important both from the client’s perspective (as a party to an already pending or future dispute before the competent court or arbitration tribunal) and from the perspective of the funder, from providing information about the dispute at the stage of negotiating the funding to consultancy relating to the funding agreement. If the parties enter into a funding agreement, the duties of a professional litigation representative include also informing the funder about the progress of the case and the likely way in which it is going to be determined. The multi-faceted role of the representative in litigation funded by a third party, as well as the additional duties borne by such a litigation representative vis-a-vis the funder may give rise to questions in the area of principles of professional ethics of the representative. The analysis carried out in this article warrants the statement that if parties enter into a third-party litigation funding agreement there are no ethical obstacles, from the point of view of a professional representative, that would limit the permissibility of litigation being funded by third persons.
Keywords: litigation funding, professional ethics, litigation attorney, litigation representation, litigation funding agreement, third-party funding, litigation finance, TPF
Bibliografia / References
Fremault E., The Third Party Litigation Funding Law Review: Belgium, 2022, Lexology.
Fremuth-Wolf A., Prozessfinanzierung – kurz und bündig erklärt, ecolex 2022/535, 802, Zak 2022/677, Heft 18/2022.
von Goeler J., Third-Party Funding in International Arbitration and its Impact on Procedure, Alphen aan den Rijn 2016.
Hoffmann-Nowotny U., Burrus L., The Third Party Litigation Funding Law Review: Switzerland, 2022, Lexology.
Korczak L. [w:] Kodeks Etyki Radcy Prawnego. Komentarz, red. T. Scheffler, Warszawa 2023.
Lioudis N., The Collapse of Lehman Brothers: A Case Study, https://www.investopedia.com/articles/economics/09/lehman-brothers-collapse.asp (dostęp: 22.10.2024 r.).
Naumann J., Zbiór Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu. Komentarz, Warszawa 2023.
Nordby A., Tandrevold E.L., Rosén K., Aabø J.O., Norway [w:] The Third Party Litigation Funding Law Review, red. S. Latham, London 2021.
Rogers C.A., Ethics in International Arbitration, Oxford 2014.
Rowles-Davies N., Cousins J., Third Party Litigation Funding, Oxford 2014.
Shannon Sahani V., Reshaping Third-Party Funding, „Tulane Law Review” 2017/405.
Siegel E.R., Burford Blocked From Taking Over Sysco’s Price-Fixing Lawsuit, https://news.bloomberglaw.com/us-law-week/burford-blocked-from-taking-over-syscos-price-fixing-lawsuit (dostęp: 7.11.2024 r.).
Solas G.M., Third Party Funding. Law, Economics, and Policy, Cambridge 2019.
Zaleska-Korziuk K., Charakter prawny umowy o finansowanie postępowania arbitrażowego przez osobę trzecią, Warszawa 2021.
von Zwehl F., Stübinger M., The Third Party Litigation Funding Law Review: Germany, 2022, Lexology.
dr Mateusz Baszczyk
Autor jest radcą prawnym
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2595-0104).
dr Michał Torończak
Autor jest adwokatem.
Udział w autorstwie tekstu:
Mateusz Baszczyk – 50%
Michał Torończak – 50%
Bank jako spółka przejmująca w podziale spółki niebędącej bankiem i jako nabywca przedsiębiorstwa podmiotu niebędącego bankiem
Co do zasady udział banków w transakcjach fuzji i przejęć (tzw. M&A, mergers and acquisitions) podlega ścisłej reglamentacji administracyjnoprawnej. Zasady, na jakich banki mogą brać udział w tego typu przekształceniach, zostały wprost określone w Prawie bankowym (art. 124–124d pr. bank.). Żaden przepis wspomnianej ustawy nie odnosi się jednak do udziału banku w roli spółki przejmującej w procesie podziału spółki niebędącej bankiem ani do nabycia przez bank przedsiębiorstwa podmiotu niebędącego bankiem bądź też jego zorganizowanej części. Z tego względu zasadne jest dokonanie analizy, czy, a jeśli tak, to na jakich zasadach, bank jest uprawniony do bycia spółką przejmującą w podziale spółki niebędącej bankiem, jak również do nabycia przedsiębiorstwa niebankowego lub zorganizowanej części takiego przedsiębiorstwa.
Słowa kluczowe: bank, Komisja Nadzoru Finansowego, przejęcie, podział, przedsiębiorstwo
dr Mateusz Baszczyk
The author is an attorney at law in Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2595-0104).
dr Michał Torończak
The author is an advocate in Poland.
Authors’ contributions:
Mateusz Baszczyk – 50%
Michał Torończak – 50%
A Bank as the Bidding Company in the Division of a Non-Bank Company and as the Acquirer of the Enterprise of a Non-Bank Entity
As a rule, banks’ participation in mergers and acquisitions is strictly circumscribed by administrative law. The principles according to which banks can take part in transformations of this kind are expressly set out in the Banking Law (in Articles 124–124d of this Law). However, no provision of the aforementioned Law concerns a bank’s participation as the bidding company in the process of division of a non-bank company or the acquisition by a bank of the enterprise – or part of the enterprise – of a non-bank entity. For this reason, it is reasonable to analyse whether – and if so, subject to what principles – a bank is permitted to be the bidding company in the process of division of a non-bank company or to acquire a non-bank enterprise – or an organized part of such an enterprise.
Keywords: bank, Polish Financial Supervision Authority, acquisition, division, enterprise
Bibliografia / References
Adamus R. [w:] Kodeks spółek handlowych. Krajowe i transgraniczne transformacje podmiotowe spółek prawa handlowego. Nowelizacja z 16.8.2023 r. Komentarz. Linia orzecznicza, red. R. Adamus, B. Groele, Warszawa 2023.
Bobrzyński M. [w:] Prawo bankowe. Komentarz, red. J. Dybiński, Legalis 2023.
Grześków M., Połączenie odwrotne (downstream merger), Warszawa 2023.
Kawulski A., Prawo bankowe. Komentarz, Warszawa 2013.
Kuźmicka-Sulikowska J. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2023.
Kwaśnicki R., Rataj A. [w:] Prawo bankowe. Komentarz, t. 2, red. F. Zoll, Kraków 2005.
Medyński M. [w:] Ustawa o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji. Komentarz, red. R. Sura, P. Zawadzka, P. Zimmerman, Legalis 2017.
Nowacki A., Procedura podziału spółki, Warszawa 2013.
Opalski A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 9, Prawo zobowiązań – umowy nienazwane, red. W.J. Katner, Warszawa 2023.
Rodzynkiewicz M. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 4, Łączenie, podział i przekształcanie spółek. Przepisy karne. Komentarz. Art. 491–633, red. A. Opalski, Warszawa 2016.
Roge U. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Legalis 2023.
Rysiak P., Podział spółki przez wydzielenie bez podwyższania kapitału zakładowego spółki przejmującej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2015/8.
Skowrońska-Bocian E., Warciński M. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.
Supernak B., Bank Millennium sfinalizował podział Millennium Domu Maklerskiego, inwestycje.pl, https://inwestycje.pl/biznes/bank-millennium-sfinalizowal-podzial-millennium-domu-maklerskiego/ (dostęp: 24.10.2024 r.).
Szumański A. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 4, Łączenie, podział i przekształcanie spółek. Przepisy karne. Komentarz do artykułów 491–633, Warszawa 2012.
Torończak M., Zobowiązania inwestorskie, „Monitor Prawa Bankowego” 2019/9.
