Przekształcenia i łączenia spółek w świetle znowelizowanych przepisów Kodeksu spółek handlowych.
dr hab. Krzysztof Oplustil, prof. UJ
Autor jest profesorem w Katedrze Polityki Gospodarczej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (ORCID: 0000-0001-8010-1781).
Przekształcenia i łączenia spółek w świetle znowelizowanych przepisów Kodeksu spółek handlowych
Nowelizacja przepisów o przekształceniach i łączeniach spółek, dokonana przez ustawę 19.07.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, ma na celu uproszczenie tych podmiotowych reorganizacji spółek, wychodząc naprzeciw postulatom zgłaszanym w doktrynie i w praktyce. Vacatio legis tej ustawy, która wprowadza do polskiego systemu prawa nowy typ spółki kapitałowej – prostą spółkę akcyjną, zostało wydłużone aż o rok, tj. do 1.03.2021 r. Wydłużenie to nie dotyczy jednak zmian przepisów o przekształceniach i łączeniach, które weszły w życie w przyjętym pierwotnie terminie, tj. 1.03.2020 r. Pewnych drobnych zmian w tym obszarze dokonała również nowelizacja Kodeksu spółek handlowych z 30.08.2019 r., w związku z wprowadzonym przez nią reżimem obligatoryjnej dematerializacji akcji we wszystkich spółkach akcyjnych. Niniejszy artykuł ma na celu omówienie nowych regulacji, mających istotne znaczenie dla praktyki gospodarczej.
Słowa kluczowe: przekształcenia spółek, prosta spółka akcyjna, łączenia spółek, łączenia odwrotne
dr hab. Krzysztof Oplustil, associate professor of the Jagiellonian University in Krakow
The author is an associate professor at the Chair of Economic Policy, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow (ORCID: 0000-0001-8010-1781).
Transformations and Mergers of Partnerships or Companies in the Light of Amended Provisions of the Code of Commercial Partnerships and Companies
Amendments to the provisions on transformations and mergers of partnerships and companies, introduced by the Act of 19 July 2019 on Amendments to the Code of Commercial Partnerships and Companies and to Certain Other Acts, aim at simplifying those reorganizations of partnerships or companies, responding to the requirements described by scholars and practitioners. The vacatio legis of this statute, which introduces into the Polish legal system a new type of company: the simple joint-stock company, was extended by as much as a year, i.e. until 1 March 2021. However, this extension does not concern those amendments to the provisions on transformations and mergers that entered into effect on the originally assumed date, i.e. on 1 March 2020. Some small changes in this area have also been brought about by the statute amending the CCPC of 30 August 2019, due to the mandatory dematerialization of shares in all joint-stock companies introduced by said amending statute. This article aims to discuss the new regulations, which are important for the economic practice.
Keywords: partnership/company transformations, simple joint-stock company, partnership/company mergers, reverse mergers
Bibliografia / References:
Budzowska J., Liczyć tygodnie i kapitał, „Rzeczpospolita” z 5.03.2002 r.
Grześków M., Procedura połączenia odwrotnego spółek prawa handlowego – uwagi na tle praktyki obrotu [w:] Prawo handlowe. Między teorią, praktyką a orzecznictwem. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Januszowi A. Strzępce, red. P. Pinior, P. Relidzyński, W. Wyrzykowski, E. Zielińska, M. Żaba, Warszawa 2019.
Hirte H., Kapitalgesellschaftsrecht, Köln 2012.
Mazgaj M., Przejęcie spółki dominującej przez jej zależna spółkę z o.o., „Przegląd Prawa Handlowego” 2011/10.
Michalski M., Uwagi krytyczne w zakresie zniesienia anonimowości jako cechy konstytutywnej spółki akcyjnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2020/3.
Nadolna B. [w:] Komentarz do ustawy o rachunkowości, red. T. Kiziukiewicz, Warszawa 2003.
Opalski, A., Achramowicz W., Kontrowersje wokół przejęcia spółki dominującej przez zależną spółkę z o.o., „Monitor Prawa Handlowego” 2013/3.
Opalski A., Prosta spółka akcyjna – nowy typ spółki handlowej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2019/11 (cz. I) i 2019/12 (cz. II).
Opalski A. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 4, Łączenie, podział i przekształcenie spółek. Przepisy karne. Komentarz/ Art. 491–633, red. A. Opalski, Warszawa 2016.
Oplustil K. [w:] J. Bieniak in., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2019.
Oplustil K., Mucha, A., Transgraniczne reorganizacje spółek w świetle unijnej dyrektywy 2019/2121, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2020/3.
Pabis R., Przekształcenie spółek handlowych w świetle nowej regulacji (cz. II), „Prawo Spółek” 2002/7–8.
Pach A., Granice ochrony drobnych wspólników w procesie przekształcenia spółki kapitałowej, „Prawo Spółek” 2009/12.
Pinior P., Przejęcie spółki dominującej przez spółkę zależną, „Prawo Spółek” 2007/10.
Pinior P. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. J. Strzępka, Warszawa 2015.
Radwan A., Ius dissidentium. Granice konsensusu korporacyjnego i władzy większości w spółkach kapitałowych, Warszawa 2016.
Rodzynkiewicz M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2018.
Rodzynkiewicz M. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 4, Łączenie, podział i przekształcenie spółek. Przepisy karne. Komentarz. Art. 491–633, red. A. Opalski, Warszawa 2016.
Ruciński M., Połączenie odwrotne przed i po nowelizacji Kodeksu spółek handlowych wchodzącej w życie 1.03.2021 r., „Przegląd Prawa Handlowego” 2020/3.
Szumański A. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 4, Łączenie, podział i przekształcanie spółek. Przepisy karne. Komentarz do artykułów 491–633, Warszawa 2012.
Tofel M. [w:] J. Bieniak in., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2019.
Tofel M. [w:] J. Bieniak in., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2020.
Witosz A., Łączenie podział i przekształcenie spółek, Warszawa 2015.
Witosz A., Wspólnik i akcjonariusz w procesach restrukturyzacyjnych spółek handlowych, Bydgoszcz 2005.
dr Marcin Kłoda
Autor jest adwokatem, partnerem Kłoda Toczko sp.p. Adwokaci (ORCID: 0000-0002-7286-0662).
Przepisy prawa konkurencji z 2017 r. dotyczące przedawnienia a prawo międzyczasowe
Niniejszy artykuł omawia problemy międzyczasowe wynikające ze zmian przepisów o przedawnieniu dokonanych ustawą z 21.04.2017 r. o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji. Dotyczące przedawnienia przepisy art. 9 tej ustawy należy stosować do roszczeń wynikających z naruszeń popełnionych od 27.06.2017 r. Natomiast nowe brzmienie art. 4421 § 1 zd. 1 Kodeksu cywilnego znajduje zastosowanie co do zasady do wszelkich roszczeń deliktowych, które przed tą datą nie uległy przedawnieniu. Wreszcie kwestie międzyczasowe zmiany przepisów o przedawnieniu roszczeń, innych niż odszkodowawcze, z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji są rozstrzygane zgodnie z ogólnymi zasadami prawa międzyczasowego prywatnego.
Słowa kluczowe: przedawnienie, prawo międzyczasowe, retroakcja, naruszenie prawa konkurencji, nieuczciwa konkurencja
dr Marcin Kłoda
The author is an advocate, a partner in Kłoda Toczko sp.p. Adwokaci law firm (ORCID: 0000-0002-7286-0662).
The 2017 Competition Law Provisions on Limitation in the Context of Intertemporal Law
This article discusses the intertemporal issues arising out of the amendments to the provisions on limitation of claims, introduced by the Claims for Damages Caused by an Infringement of Competition Law Act. The limitation-related provisions of Article 9 of that Act must be applied to the claims that arise out of infringements committed as from 27 June 2017. The new wording of the first sentence of Article 4421(1) of the Civil Code is applicable, as a rule, to all claims for damages that did not become time-barred prior to that date. Finally, the intertemporal issues of the amendment to the provisions on limitation of claims other than claims for damages, arising out of acts of unfair competition, are governed by the general principles of intertemporal private law.
Keywords: limitation (of claims), intertemporal law, retroactivity, infringement of competition law, unfair competition
Bibliografia / References:
Brzeziński P., Unijny obowiązek odmowy zastosowania przez sąd krajowy ustawy niezgodnej z dyrektywą Unii Europejskiej, LEX 2010.
Gwiazdomorski J., Międzyczasowe prawo prywatne (cz. 1), „Nowe Prawo” 1965/6.
Gwiazdomorski J., Międzyczasowe prawo prywatne (cz. 2), „Nowe Prawo” 1965/7–8.
Janeczko E., Zasiedzenie, Warszawa 1981.
Kłoda M. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020, Legalis.
Kłoda M. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 450–1080. Przepisy wprowadzające, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2018, Legalis.
Kłoda M., Prawo międzyczasowe prywatne. Podstawowe zasady, Warszawa 2007.
Lis-Zarrias K. [w:] Ustawa o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji. Komentarz, red. K. Lis-Zarrias, P. Machnikowski, Warszawa 2018, Legalis.
Lis-Zarrias K., Machnikowski P. [w:] Ustawa o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji. Komentarz, red. K. Lis-Zarrias, P. Machnikowski, Warszawa 2018, Legalis.
Mackiewicz M., Przedawnienie roszczeń odszkodowawczych przedsiębiorców z tytułu naruszenia krajowego i unijnego prawa konkurencji, „Przegląd Prawa Handlowego” 2019/6.
Miąsik D., Zasady sądowego stosowania prawa unijnego a art. 165 § 2 k.p.c., „Państwo i Prawo” 2019/7.
Namysłowska M. [w:] Roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji. Komentarz, red. A. Piszcz, A. Stawicki, LEX 2018.
Piszcz A. [w:] Roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji. Komentarz, red. A. Piszcz, A. Stawicki, LEX 2018.
Roubier P., Le droit transitoire, Paris 2008 (reprint wydania z 1960 r.).
Szczepanowska-Kozłowska K. [w:] E. Nowińska, K. Szczepanowska-Kozłowska, Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, LEX 2018.
Szwaja J., Jasińska K. [w:] Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, red. J. Szwaja, Warszawa 2019. Legalis.
Szwaja J., Tischner A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 15, Prawo konkurencji, red. M. Kępiński, Warszawa 2014.
Turno B. [w:] Roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji. Komentarz, red. A. Piszcz, A. Stawicki, LEX 2018.
Wolski D. [w:] Roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji. Komentarz, red. A. Piszcz, A. Stawicki, LEX 2018.
Wolter A., Przepisy intertemporalne w zakresie przedawnienia i zasiedzenia, „Państwo i Prawo” 1963/11.
dr Aleksandra Sikorska-Lewandowska
Autorka jest adiunktem w Katedrze Prawa Handlowego i Morskiego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (ORCID: 0000-0002-3234-2502).
Legitymacja użytkownika akcji do zaskarżania uchwał walnych zgromadzeń spółki akcyjnej
Akcja może zostać obciążona użytkowaniem, także akcja zdematerializowana, co przewidują wprost przepisy Kodeksu spółek handlowych zmienione ustawą 30.08.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw. Regulacja ustawowa jasno określa przesłanki wykonywania prawa głosu przez uprawnionych z ograniczonych praw rzeczowych ustanowionych na akcjach; takich rozwiązań prawnych nie przewidziano odnośnie do uprawnienia do zaskarżania uchwał. Powstaje wątpliwość, czy legitymacja do zaskarżenia uchwały powinna przysługiwać użytkownikowi akcji czy akcjonariuszowi, poglądy w doktrynie są rozbieżne. Autorka postuluje o nowelizację przepisu art. 422 § 2 k.s.h. zawierającego katalog podmiotów legitymowanych do wytoczenia powództwa o zaskarżenie uchwały poprzez dodanie użytkowników akcji, o ile wykażą oni wystąpienie przesłanki w postaci interesu prawnego w zaskarżeniu uchwały.
Słowa kluczowe: użytkownik akcji, zaskarżanie uchwał walnych zgromadzeń, legitymacja procesowa, spółka akcyjna
dr Aleksandra Sikorska-Lewandowska
The author is an assistant professor at the Chair of Commercial and Maritime Law, Faculty of Law and Administration, Nicolaus Copernicus University in Torun (ORCID: 0000-0002-3234-2502).
Locus Standi of a Share Usufructuary to Challenge Resolutions of the General Meeting of a Joint-Stock Company
A share, including in a dematerialized form, can be encumbered with usufruct, as directly provided for by the Code of Commercial Partnerships and Companies as amended by the Act of 30 August 2019 on Amendments to the Act - Code of Commercial Partnerships and Companies and Certain Other Acts. The statutory regulation clearly states the conditions for the exercise of the voting rights by persons entitled by virtue of limited rights in rem established on the shares; no such legal solutions have been provided for in the context of the right to challenge resolutions. A doubt arises whether it is the share usufructuary or the shareholder who should have the locus standi to challenge a resolution, as the views expressed in literature diverge. The author suggests it is necessary to amend Article 422(2) CCPC, which contains a list of entities having the locus standi to bring an action to challenge a resolution by adding share usufructuaries where they demonstrate meeting the condition of having a legal interest in challenging the same.
Keywords: share usufructuary, challenging resolutions of the general meeting, locus standi, joint-stock company
Bibliografia / References:
Bilewska K., Dopuszczalność stwierdzania nieważności uchwały zgromadzenia wspólników na podstawie art. 58 k.c. Glosa do wyroku SN z 15.10.2009 r. I CSK 94/09, „Monitor Prawniczy” 2010/18.
Bilewska K., Tendencje w kształtowaniu się katalogu podmiotów uprawnionych do zaskarżania uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/9.
Bukaczewska M., Uprawnienia korporacyjne użytkownika i zastawnika akcji, „Przegląd Prawa Handlowego” 2006/8.
Czerniawski R., Kodeks spółek handlowych. Przepisy o spółce akcyjnej, Warszawa 2004.
Frąckowiak J. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. W. Pyzioł, Warszawa 2008
Gniewek E. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 4, Prawo rzeczowe, red. E. Gniewek, Warszawa 2004.
Jędrejek G., Legitymacja procesowa w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2019.
Jurcewicz W., Nieważność uchwał w spółkach kapitałowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2008/5.
Księżak P., Glosa do wyroku SN z 6.11.2014 r., II CSK 53/14, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2016/7–8.
Kwaśniewski Z., Zaskarżanie uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych – problem legitymacji czynnej [w:] Kodeks spółek handlowych po pięciu latach, red. L. Banel, U. Gączkowska, Wrocław 2006.
Pabis R., Opalski A. [w:] Kodeks spółek handlowych, Komentarz, red. A. Opalski, Warszawa 2016.
Popiołek W., Akcja – prawo podmiotowe, Warszawa 2010.
Popiołek W. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. J.A. Strzępka, Warszawa 2015.
Rodzynkiewicz M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2016.
Siedlecki W. [w:] W. Siedlecki, Z. Świeboda, Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2003.
Sikorska-Lewandowska A., Użytkowanie akcji [w:] Sto lat polskiego prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Andrzejowi Kidybie, t. 1, red. M. Dumkiewicz, K. Kopaczyńska-Pieczniak, J. Szczotka Warszawa 2020
Sikorski P., Pozycja prawna użytkownika oraz zastawnika akcji, „Przegląd Prawa Handlowego” 2003/4.
Skorek B., Użytkowanie akcji (cz. II), „Prawo Spółek” 2004/7–8.
Sołtysiński S., Mataczyński M. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 3, Spółka akcyjna. Komentarz do artykułów 301–490, Warszawa 2013.
Spyra M. [w:] System Prawa Handlowego, t. 2b, Prawo spółek handlowych, red. A. Szumański, Warszawa 2019.
Szczurowski T., Legitymacja do zaskarżania uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych podmiotów niewymienionych w art. 250 oraz art. 422 § 2 Kodeksu spółek handlowych, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2016/5.
Szumański A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 19, Prawo papierów wartościowych, red. A. Szumański, Warszawa 2006.
Szumański A. [w:] W. Pyzioł, A. Szumański, I. Weiss, Prawo spółek, Bydgoszcz 2002.
Szwaja J. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 3, Spółka akcyjna. Komentarz do art. 301–490, Warszawa 2013.
Wiśniewski T., Przebieg procesu cywilnego, Warszawa 2009.
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1998.
Zbiegień-Turzańska A., Sankcje wadliwych uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych i spółdzielni, Warszawa 2012.
dr Jacek Matraszek
Autor jest radcą prawnym (ORCID: 0000-0002-3170-0224).
Zofia Wojciechowska
Autorka jest aplikantem adwokackim przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Warszawie (ORCID: 0000-0002-4074-2485).
Udział w autorstwie tekstu:
Jacek Matraszek – 50%
Zofia Wojciechowska – 50%
Wpływ przepisów wprowadzających obowiązkową dematerializację na zaskarżanie uchwał organów „właścicielskich” spółek akcyjnych
Przepisy wprowadzające obowiązkową dematerializację akcji wszystkich spółek akcyjnych i spółek komandytowo-akcyjnych wprowadzają szereg zmian w prawie gospodarczym prywatnym, bowiem zobowiązują spółki akcyjne i komandytowo-akcyjne do posiadania własnej strony internetowej oraz eliminują z obrotu akcje w formie dokumentu (zastępując je zapisem elektronicznym). O ile przepisy te bezpośrednio nie wpływają na zaskarżanie uchwał powziętych przez walne zgromadzenia, o tyle w praktyce wejście w ich życie będzie mieć wpływ na legitymację czynną do zaskarżania uchwał organów „właścicielskich” spółki akcyjnej, terminy do wytoczenia powództwa mającego na celu podważenia wadliwej uchwały, a ponadto rozszerzają spektrum przypadków, w których może dojść do nieprawidłowości w czynnościach proceduralnych związanych ze zwołaniem walnego zgromadzenia.
Słowa kluczowe: spółka, dematerializacja, zaskarżanie, uchwała, wyrok
dr Jacek Matraszek
The author is an attorney at law (ORCID: 0000-0002-3170-0224).
Zofia Wojciechowska
The author is a trainee advocate with the Warsaw Bar Council (ORCID: 0000-0002-4074-2485).
Authors’ contributions:
Jacek Matraszek – 50%
Zofia Wojciechowska – 50%
Influence of Provisions on Mandatory Dematerialization on Challenging the Resolutions of Owners’ Governing Bodies in Joint-Stock Companies
The provisions introducing mandatory dematerialization of shares in joint-stock companies and limited joint-stock partnerships introduced a number of changes in private commercial law, as they oblige joint-stock companies and limited joint-stock partnerships to have their own websites and eliminate share certificates in document form (replacing them with electronic records). Although the abovementioned provisions do not directly affect challenging resolutions of general meetings in legal actions, in practice their entry into force will have an the process of impact on the locus standi to challenge these resolutions, on deadlines for bringing an action to eliminate a defective resolution, and in addition they will extend the spectrum of cases in which irregularities can occur in procedural acts related to convening a general meeting.
Keywords: company, dematerialization, challenging (by legal action), resolution, judgement
Bibliografia / References:
Bilewska K. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Legalis 2020.
Chomiuk M. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Legalis 2020.
Frąckowiak J., Kidyba A., Kidyba S., Popiołek W., Spyra M., Wadliwość uchwały [w:] System Prawa Handlowego, t. 2b, Prawo spółek handlowych, red. A. Szumański, Warszawa 2019.
Kidyba A., Komentarz aktualizowany do art. 301–633 Kodeksu spółek handlowych, LEX 2020.
Matraszek J., Powództwo o ustalenie istnienia lub nieistnienia prawa lub stosunku prawnego jako możliwość eliminacji wadliwych uchwał zgromadzenia wspólników (akcjonariuszy) spółki kapitałowej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2015/3.
Pabis R. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 3a, Spółka akcyjna. Komentarz. Art. 301–392, red. A. Opalski, Legalis 2016.
Rodzynkiewicz M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, LEX 2018.
Szwaja J. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 3, Spółka akcyjna. Komentarz do art. 301–490, Legalis 2013.
Szwaja J. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 3, Komentarz do artykułów 301–458, Warszawa 2008.
Waligórski M., Proces cywilny. Funkcja i struktura, Warszawa 1947.
dr Marcin Łolik
Autor jest adwokatem współpracującym z Kancelarią Garrigues Polska sp.k. (ORCID: 0000-0002-9046-4815).
Kwestia określenia kary umownej (w kontekście jej maksymalnej wartości) jako przesłanka jej prawidłowego zastrzeżenia
Kara umowna jest w obrocie gospodarczym jedną z najczęściej wykorzystywanych konstrukcji prawnych do zabezpieczenia interesów stron umowy. Dla stron zatem istotne znaczenie ma skuteczność jej zastrzeżenia. Tym samym na znaczeniu zyskuje jeden z elementów konstrukcyjnych – tj. prawidłowe określenie jej wysokości – w szczególności w kontekście ustalenia możliwej wartości maksymalnej. W tym artykule Autor stara się przedstawić argumentację, że w przypadku kar umownych, których ostateczna wartość nie jest znana na moment ich zastrzegania, należy opowiedzieć się za poglądem, że brak takiego ograniczenia powoduje nieważność tego zastrzeżenia.
Słowa kluczowe: kara umowna, zastrzeganie kary umownej, prawo cywilne, zobowiązania
dr Marcin Łolik
The author is an advocate cooperating with Garrigues Polska sp.k. law firm (ORCID: 0000-0002-9046-4815).
Determining the Amount of Liquidated Damages (in the Context of Maximum Value) as a Condition for Correct Stipulation
Liquidated damages are, in commercial practice, one of the most frequently used legal constructions securing the interests of parties to an agreement. The validity of stipulation of liquidated damages is of key importance for the parties. Therefore, one of its components, i.e. correct determination of the amount of damages, acquires importance, especially in the context of determining the possible maximum amount. In this article, I try to present arguments to demonstrate that in case of liquidated damages whose final amount is not known at the time of making the stipulation failure to cap said amount makes the stipulation invalid.
Keywords: liquidated damages [contractual penalty], stipulating liquidated damages [contractual penalty], civil law, obligations
Bibliografia / References:
Borysiak W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 2, Zobowiązania (art. 353–92116 KC), red. K. Osajda, Warszawa 2019, Legalis.
Cooter R., Ulen T., Ekonomiczna analiza prawa, red. nauk. przekładu J. Bełdowski, K. Matelska-Szaniawska, Warszawa 2009.
Czachórski W., Zasady i funkcja odpowiedzialności cywilnej według kodeksu cywilnego – ich ewolucja [w:] Studia z prawa zobowiązań, red. Z. Radwański, Warszawa–Poznań 1979.
Dąbrowa J. [w:] System prawa cywilnego, red. W. Czachórski, t. 3, cz. 1, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. S. Grzybowski, Ossolineum 1981.
Drapała P. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Drapała P., Kara umowna (art. 483 k.c.) a odszkodowanie na zasadach ogólnych (art. 471 k.c.), „Państwo i Prawo” 2003/6.
Dubisz S. (red.), Wielki Słownik Języka Polskiego PWN, t. 3, Warszawa 2018.
Dybowski T. [w:] System prawa cywilnego, red. W. Czachórski, t. 3, cz. 1, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. Z. Radwański, Ossolineum 1981.
Jastrzębski J., Kara umowna, Warszawa 2006.
Kruszewska J., Jackowski T., Wykonywanie zobowiązań przez jednostki gospodarki uspołecznionej w kodeksie cywilnym, „Palestra” 1965/7–8.
Lackoroński B., Określenie sumy w zastrzeżeniu kary umownej, „Monitor Prawniczy” 2018/23.
Namitkiewicz J., Kodeks zobowiązań. Komentarz dla praktyki, t. I, Część ogólna. Art. 1–293, Łódź 1949.
Pajor T., Przemiany w funkcjach odpowiedzialności cywilnej [w:] Rozprawy z polskiego i europejskiego prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Józefowi Skąpskiemu, Kraków 1994.
Popiołek W. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 450–1088. Przepisy wprowadzające, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2015, Legalis.
Safjan M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne– część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Safjan M., Pojęcie i funkcje zasad prawa prywatnego [w:] W kierunku europeizacji prawa prywatnego. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Jerzemu Rajskiemu, red. A. Brzozowski, W. Kocot, K. Michałowska, Warszawa 2007.
Szpunar A., Odszkodowanie za szkodę majątkową, Szkoda na mieniu i na osobie, Bydgoszcz 1998.
Szpunar A., Uwagi o funkcjach odpowiedzialności odszkodowawczej, „Państwo i Prawo” 2003/1.
Szwaja J., Kara umowna według kodeksu cywilnego, Warszawa 1967.
Szwaja J., Miarkowanie kary umownej według polskiego kodeksu cywilnego [w:] Odpowiedzialność cywilna za wyrządzenie szkody (zagadnienia wybrane), red. S. Grzybowski, Warszawa 1969.
Zagrobelny K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2016, Legalis.
dr Marta Mackiewicz
Autorka jest radcą prawnym w Kancelarii Maruta Wachta Sp. J. (ORCID: 0000-0001-8005-2342).
Wina korporacyjna za naruszenie prawa konkurencji versus odpowiedzialność członków zarządu wobec spółki kapitałowej
Ustawa z 21.04.2017 r. o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji ma na celu umożliwienie przedsiębiorcom skutecznego dochodzenia roszczeń odszkodowawczych od sprawców naruszenia prawa konkurencji w trybie prywatnoprawnym. Kwalifikując naruszenie prawa konkurencji w kategorii deliktu, ustawa odsyła potencjalnych poszkodowanych do reżimu odpowiedzialności deliktowej. Przesłanki odpowiedzialności deliktowej nie są tożsamo rozumiane z przesłankami odpowiedzialności publicznoprawnej z tytułu naruszenia prawa konkurencji. W praktyce stosowania mogą powodować wiele trudności. Przedmiotem opracowania w ramach niniejszej publikacji jest jedna z kluczowych przesłanek odpowiedzialności deliktowej, tj. wina zarówno przedsiębiorcy naruszyciela, jak i jego organów oraz piastunów. Ujmując winę w kategoriach cywilnych i opierając się na literalnym brzmieniu przepisów Kodeksu cywilnego, skuteczność powództw odszkodowanych w sprawach szkód wynikających z naruszenia prawa konkurencji stoi pod znakiem zapytaniem. Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie takiej wykładni obowiązujących przepisów prawnych dotyczących pojęcia winy, jako przesłanki odpowiedzialności przedsiębiorcy i jego funkcjonariuszy, aby realizowała ona cele ww. ustawy oraz zasadę skuteczności i równoważności prawa unijnego.
Słowa kluczowe: private enforcement, wina korporacyjna, wina anonimowa, odpowiedzialność odszkodowawcza członków zarządu, naruszenie prawa konkurencji, opłaty interchange
dr Marta Mackiewicz
The author is an attorney at law at Maruta Wachta Sp. J. law firm. (ORCID: 0000-0001-8005-2342).
Corporate Guilt in Infringement of Competition Law Versus Accountability of Management Board Members to a Company
The aim of the Act of 21 April 2017 on Claims for Putting Right Damage Caused by Infringements of Competition Law is to enable entrepreneurs to effectively pursue their claims for damages from perpetrators of competition law infringements through private enforcement. By classifying an infringement of competition law as a tort, the statute forces the potential aggrieved parties to use the regime of tortious liability. Grounds for tortious liability are not understood in the same way as grounds for liability for competition law infringements under public law. Their practical application can cause many difficulties. This paper examines one of the key grounds for tortious liability, i.e. the guilt of both the infringing enterprise and its governing bodies and persons holding functions in them. If guilt is viewed in civil law terms and based on the literal wording of Civil Code provisions, the effectiveness of claims for damages in matters of losses resulting from competition law infringements is questionable. This paper aims to present such an interpretation of the applicable provisions of law concerning the notion of guilt as grounds for liability of the entrepreneur and its officers that gives effect to the aims of the aforementioned Act and to the principles of effectiveness and equivalence of EU law.
Keywords: private enforcement, corporate guilt, anonymous guilt, liability of management board members in damages, infringement of competition law, interchange fees
Bibliografia / References:
Banaszczyk Z. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz do artykułów 1–44911, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2008.
Bilewska K., Dochodzenie roszczeń spółki kapitałowej przez jej wspólników (actio pro socio), Warszawa 2008.
Bilewska K., Glosa do wyroku SN z 15.06.2005 r., IV CK 731/04, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2007/9, poz. 103.
Błaszczyk P., Odpowiedzialność cywilna osób działających za spółkę handlową w procesie jej łączenia się, podziału i przekształcenia, Warszawa 2011.
von Brevern D., Can managers be held liable for antitrust fines, https://www.businesslaw-magazine.com/2018/06/07/can-managers-be-held-liable-for-antitrust-fines/ (dostęp: 16.08.2020 r.).
Campbell M., Apple agrees to settlement in shareholder derivative complaint over e-book antitrust case [u], https://appleinsider.com/articles/18/05/07/apple-agrees-to-settlement-in-shareholder-derivative-complaint-over-e-book-antitrust-case (dostęp: 16.08.2020 r.).
Chełkowska A., Regulacja odpowiedzialności odszkodowawczej członków zarządu z perspektywy zasad ładu korporacyjnego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2016/10.
Dąbrowa J., Odpowiedzialność deliktowa osoby prawnej za winę własną i cudzą, „Studia Cywilistyczne” 1970, t. XVI.
Głowacka A., Wina osoby prawnej. Koncepcja winy anonimowej, „ACTA ERASMIANA” 2016, t. 12.
Gudowski J., Bieniek G. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna, WKP 2018, LEX.
Kaliński M. [w:] System Prawa Prywatnego, red. Z. Radwański, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2008.
Kasprzyk R., Bezprawność względna, „Studia Prawnicze” 1988/3.
Kidyba A., Komentarz aktualizowany do art. 1–300 kodeksu spółek handlowych, LEX 2020.
Kidyba A., Komentarz aktualizowany do art. 301–633 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U.00.94.1037), LEX 2013.
Kłoda M.T., Glosa do wyroku SN z 24.07.2014 r., II CSK 627/13, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2016/10, poz. 95.
Koch A., Związek przyczynowy jako podstawa odpowiedzialność odszkodowawczej w prawie cywilnym, Warszawa 1975.
Kohutek K. [w:] K. Kohutek, M. Sieradzka, Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, LEX 2014.
Kohutek K., Sieradzka M., Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, LEX 2014.
Kondek J.M., Bezprawność jako przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej, Warszawa 2013.
Kuźmicka-Sulikowska J., Zasady odpowiedzialności deliktowej w świetle nowych tendencji w ustawodawstwie polskim, LEX.
Lewaszkiewicz-Petrykowska B., Wina jako podstawa odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych, „Studia Prawniczo Ekonomiczne” 1969, t. 2.
Machnikowski A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2009.
Mackiewicz M., Przedawnienie roszczeń odszkodowawczych przedsiębiorców z tytułu naruszenia krajowego i unijnego prawa konkurencji, „Przegląd Prawa handlowego” 2019/6.
Modzelewska de Raad M., System kar pieniężnych w polskiej ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów – potrzeba i kierunek dalszych zmian, „internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2015/2(4).
Okolski J., Modrzejewski J., Gasiński Ł., Odpowiedzialność członków zarządu w spółkach kapitałowych – miernik staranności [w:] Prawo prywatne czasu przemian. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Sołtysińskiemu, red. A. Nowicka, Poznań 2005.
Opalski A. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 3b, Spółka akcyjna. Komentarz. Art. 393–490, red. A. Opalski, Warszawa 2016.
Opalski A., Oplustil K., Niedochowanie należytej staranności jako przesłanka odpowiedzialności cywilnoprawnej zarządców spółek kapitałowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2013/3.
Oplustil K., Włudyka T., O związkach między prawem karnym i prawem spółek. Uwagi na marginesie cywilnej i karnej odpowiedzialności menedżerów spółek kapitałowych [w:] Państwo prawa i prawo karne. Księga jubileuszowa Profesora Andrzeja Zolla, t. 1, red. P. Kardas, T. Sroka, W. Wróbel, Warszawa 2012.
Owczarek M., Problem bezprawności względnej w systemie odpowiedzialności deliktowej, „Palestra” 2004/5–6.
Piszcz A., „Osoba zarządzająca” w rządowym projekcie ustawy zmieniającej ustawę o ochronie konkurencji i konsumentów, „internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2013/7.
Piszcz A., Wolski D. [w:] Dochodzenie przed sądem polskim roszczeń odszkodowawczych z tytułu naruszenia reguł konkurencji, red. A. Piszcz, D. Wolski, Warszawa 2016.
Popiołek W. [w:] Kodeks spółek handlowych, red. W. Pyzioł, LexisNexis 2008, LEX.
Rodzynkiewicz M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, WKP 2018, LEX.
Sachajko M., Istota i charakterystyka prawna antymonopolowych kar pieniężnych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2002/1.
Safjan M., Odpowiedzialność deliktowa osób prawnych. Stan obecny i kilka uwag de lege ferenda, „Studia Iuridica” 1994, t. 21.
Sołtysiński S., Za jakie błędy odpowiada prezes, „Rzeczpospolita” z 11.10.2011 r.
Sołtysiński S. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 3, Spółka akcyjna. Komentarz do artykułów 301–490, Warszawa 2013.
Sołtysiński S., Szajkowski A., Szumański A., Szwaja J., Kodeks spółek handlowych, t. 3, Komentarz do artykułów 301–458, Warszawa 2008.
Sośniak M., Bezprawność zachowania jako przesłanka odpowiedzialności za czyny niedozwolone, Kraków 1959.
Sośniak M., Należyta staranność, Katowice 1980.
Stawicki A. [w:] Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, red. A. Stawicki, E. Stawicki, WK2016, LEX.
Strzelczyk K. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Tytuł III. Spółki kapitałowe. Dział I. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, red. A. Potrzeszcz, T. Siemiątkowski, LexisNexis 2011, LEX.
Szpunar A., Nadużycie prawa podmiotowego, Kraków 1947.
Śmieja A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2014.
Wajda D., Obowiązek lojalności w spółkach handlowych, Warszawa 2009.
