Rosyjska wojna o „pokój”, czyli Ukraina między polityką a prawemProf. dr hab. Jerzy Kranz
Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie
Rosyjska wojna o „pokój”, czyli Ukraina między polityką a prawem
Rosyjska agresja na Ukrainę skłania do refleksji nad uregulowaniem użycia siły w prawie międzynarodowym. Okazuje się, że poza kontrowersyjnymi prawnie przypadkami użycia siły zbrojnej, zaniechanie jej legalnego użycia może prowadzić do niepożądanych konsekwencji z punktu widzenia bezpieczeństwa nie tylko ofiary agresji, ale także bezpieczeństwa regionalnego. Problem ten ilustruje agresja Rosji na Ukrainę oraz postawa NATO i niektórych państw członkowskich. Nowe warianty polityki appeasementu mogą przyczynić się do nowych wojen i wzmocnić niektóre mocarstwa w ich imperialnych dążeniach. Polityka ustępstwa nie zawsze jest najlepszym wyborem, a dyplomacja bez perspektywy użycia siły jest złudzeniem.
Słowa kluczowe: Ukraina, Rosja, dyplomacja, agresja prawo międzynarodowe, zbrodnie wojenne
The Russian War for ‘Peace’, or Ukraine Between Politics and Law
Russian aggression against Ukraine prompts reflection on the regulation of the use of force in international law. It turns out that, apart from the legally controversial cases of the use of armed forces, refraining from using force legally may lead to undesirable consequences from the point of view of security not only for the victim of aggression, but also for regional security. This problem is illustrated by Russia's aggression against Ukraine and the attitude of the NATO and some of its member states. New variants of the appeasement policy may contribute to new wars and strengthen some powers in their imperial attempts. A policy of concessions is not always the best choice, and diplomacy without the prospect of force is a delusion.
Keywords: Ukraine, Russia, diplomacy, aggression, international law, war crimes
Bibliografia
Applebaum A., Deutsche, ihr müsst wieder Abschreckung lernen!, Welt Online (24.04.2014 r.)
Bachmann K., Wielkie otrzeźwienie Niemiec w sprawie Rosji jest faktem, Gazeta Wyborcza z 28.04.2022 r.
Bethlehem D., Self-Defense Against an Imminent or Actual Armed Attack by Nonstate Actors, American Journal of International Law 2012, vol. 106
Ch. Tomuschat (red.), Kosovo and the International Community. A Legal Assessment, The Hague–London–New York 2002
D. Bethlehem, Stepping Back a Moment – The Legal Basis in Favour of a Principle of Humanitarian Intervention, 12.09.2013 r.
Déat M., Mourir pour Dantzig?, L’Œuvre z 4.05.1939 r.
Egan B.J., International Law, Legal Diplomacy, and the Counter-ISIL Campaign, Washington (1.04.2016 r.)
Evans G., Russia and the 'Responsibility to Protect', 31.08.2008 r.
Fischer J., What the War in Ukraine Means for Europe, 4.05.2022 r.
Franck Th.M., Recourse to Force. State Action against Threats and Armed Attacks, Cambridge 2002
Franck Th.M., Who Killed Article 2(4) or: Changing Norms Governing the Use of Force by States, American Journal of International Law 1970, vol. 64
Gabriel S., Reiter J., Wer nicht bereit ist, Härte zu zeigen, wird Härte erfahren, Frankfurter Allgemeine Zeitung z 23.01.2022 r.
Grzebyk P., Cele osobowe i rzeczowe w konfliktach zbrojnych w świetle prawa międzynarodowego, Warszawa 2018
Grzebyk P., Wpływ zachodnich interwencji zbrojnych na ewolucję prawa do użycia siły, [w:] Wojny Zachodu. Interwencje zbrojne państw zachodnich po zimnej wojnie, red. M. Madej, Warszawa 2017
Habermas J., Krieg und Empörung, Süddeutsche Zeitung z 28.04.2022 r.
Hitler A., Przemówienie na Placu Bohaterów, 15.03.1938 r.
Hitler A., Przemówienie przed Reichstagiem, 1.09.1939 r.
Kleczkowska A., Reakcja państwa na napaść zbrojną ze strony aktora niepaństwowego – uwagi na przykładzie doktryny unwilling or unable, Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego 2015, vol. XIII
Kleczkowska A., Użycie siły zbrojnej między państwami w świetle międzynarodowego prawa zwyczajowego, Warszawa 2018
Konchak P.S., U.S. and Allied Involvement in the Russo-Ukrainian War: The Belligerent Status of NATO States and Its Implications, 20.07.2022 r.
Kosman M.M., Konflikt rosyjsko-ukraiński z perspektywy niemieckiej (luty 2014 r. – luty 2015 r.), Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego 2015, vol. 9, nr 1
Kowalski M., Prawo do samoobrony jako środek zwalczania terroryzmu międzynarodowego, Warszawa 2013
Koziej S. (gen.), Nie ma co czekać, aż w końcu jakiś pocisk spadnie na obszar NATO, Gazeta Wyborcza z 17.03.2022 r.
Kranz J., (red.), Świat współczesny wobec użycia siły zbrojnej. Dylematy prawa i polityki, Warszawa 2009
Kranz J., Ex oriente lex…, Monitor Konstytucyjny z 7.05.2021 r.
Kranz J., Mały poradnik historyczny na okoliczność wizyty rosyjskich sił pokojowych w rejonie Doniecka i Ługańska, część 1 – Monitor Konstytucyjny z 22.02.2022 r. oraz część 2 – Monitor Konstytucyjny z 26.02.2022 r.
Kranz J., Między wojną a pokojem: świat współczesny wobec użycia siły zbrojnej, [w:] Świat współczesny wobec użycia siły zbrojnej. Dylematy prawa i polityki, red. J. Kranz, Warszawa 2009
Kranz J., Standardy przypisania w kontekście międzynarodowoprawnej odpowiedzialności za użycie siły zbrojnej, Kwartalnik Prawa Publicznego 2009, nr 3–4
Kreß C., On the Principle of Non-Use of Force in Current International Law, 30.09.2019 r.
Kress C., Tams Ch., Wider die normative Kraft des Faktischen, Internationale Politik (Mai/Juni 2014)
Kwiecień R., Od „wojny sprawiedliwej” do „wojny z terroryzmem”. Siła zbrojna i reglamentacja jej używania (ius contra bellum) w świetle prawa międzynarodowego, Warszawa 2019
Larger Freedom: Towards Security, Development and Human Rights for All. Report of the Secretary General of the United Nations (2005)
Lemkin R., Rządy państw Osi w okupowanej Europie, Warszawa 2013
Madej M. (red.) Wojny Zachodu. Interwencje zbrojne państw zachodnich po zimnej wojnie, Warszawa 2017
Martin C., Challenging and Refining the „Unwilling or Unable” Doctrine, Vanderbilt Journal of Transnational Law 2019, vol. 52
Milanovic M., When did the Armed Attack against Ukraine become ‘Imminent’?, 20.04.2022 r.
Pascal B., Myśli, Warszawa 1972
Pellet A., L’imputabilité d’éventuels actes illicites. Responsabilité de l’OTAN ou des Etats membres, [w:] : Kosovo and the International Community. A Legal Assessment, red. Ch. Tomuschat, The Hague–London–New York 2002
Putin V., Address by the President of Russia Vladimir Putin at the Victory Parade on Red Square, 9.05.2022 r.
Putin V., Address by the President of the Russian Federation, 21.02.2022 r.
Putin V., Address by the President of the Russian Federation, 24.02.2022 r.
Putin V., On the Historical Unity of Russians and Ukrainians, 12.07.2021 r.
Reiter J., Gabriel S., Wer nicht bereit ist, Härte zu zeigen, wird Härte erfahren, Frankfurter Allgemeine Zeitung z 23.01.2022 r.
Schabas W., Preventing Genocide and the Ukraine/Russia case, 10.03.2022 r.
Schabas W.A., Genocide in International Law. The Crime of Crimes, Cambridge 2009
Schmitt M.N., Providing Arms and Materiel To Ukraine: Neutrality, Co-Belligerency, and the Use of Force, 7.03.2022 r.
Schuler K., Die große Angst vorm großen Krieg, Frankfurter Allgemeine Zeitung z 17.04.2022 r.
Schuler K., Frieden mit dem Todfeind, Frankfurter Allgemeine Zeitung z 7.05.2022 r.
Siergiejcew T., Co Rosja powinna zrobić z Ukrainą?, RIA Nowosti (3.04.2022 r.)
Snyder T., Germans have been involved in the war, chiefly on the wrong side, Frankfurter Allgemeine Zeitung z 27.06.2022 r.
Snyder T., In Berlin wirkt eine koloniale Haltung, Frankfurter Allgemeine Zeitung z 6.06.2022 r.
Starski P., Right to Self-Defense, Attribution and the Non-State Actor – Birth of the „Unable or Unwilling” Standard?, Zeitschrift für ausländisches öffentliches Recht und Völkerrecht 2015, vol. 75
Tams Ch., Kress C., Wider die normative Kraft des Faktischen, Internationale Politik, Mai/Juni 2014
Yermolenko A., Widerstand statt Verhandlung, Frankfurter Allgemeine Zeitung z 20.05.2022 r.
Waldock H., The Regulation of the Use of Force by Individual States in International Law, Recueil des cours de l’Académie de droit international 1952, vol. 81
Wierczyńska K., Pojęcie ludobójstwa w kontekście orzecznictwa międzynarodowych trybunałów karnych ad hoc, Warszawa 2010
Wilhelm II., Cesarz Niemiec, Apel do narodu, 6.08.1914 r.
Winkler H.A., Die Rückkehr des völkischen Nationalismus. Die deutschen Putin-Versteher wollen nicht wissen, in wessen Fußstapfen sie treten, Internationale Politik Online (17.4.2014 r.)
Winkler H.A., I co z tą Rosją? Nieprzyjemne pytania Niemca do Niemców, Gazeta Wyborcza z 19.02.2022 r.
Wood M., The Use of Force in 2015. With Particular Reference to Syria – Keynote speech, International Law Forum, The Hebrew University (5.02.2016 r.)
Wright J., The modern law of self-defence – Attorney General’s Speech at International Institute for Strategic Studies (11.01.2017 r.)
Zajadło J., Dylematy humanitarnej interwencji, Gdańsk 2005
Prof. dr hab. Anna Wyrozumska
Uniwersytet Łódzki
„Specjalna operacja wojskowa” Federacji Rosyjskiej w Ukrainie w sądach międzynarodowych
W wyniku tzw. specjalnej operacji wojskowej Rosja została wyłączona z Rady Europy, co ma istotne konsekwencje prawne, m.in. dla kompetencji Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Tymczasem w związku z atakiem 24 lutego 2022 r. do Trybunału wpłynęło wiele skarg indywidualnych, a Ukraina wniosła skargę międzypaństwową. Ukraina uruchomiła także Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości. Trybunał zarządził już środki tymczasowe w tej sprawie. Możliwe są również działania innych sądów międzynarodowych, w tym Międzynarodowego Trybunału Karnego. Prokurator MTK wszczął już śledztwo w sprawie najpoważniejszych zbrodni międzynarodowych, zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości na Ukrainie. Niniejszy tekst dotyczy niektórych aspektów spraw związanych ze „specjalną operacją wojskową” już wniesionych do MTS i ETPC oraz działań podjętych przez MTK. Próbuje określić rolę, jaką sądy międzynarodowe mogą odegrać w nowej fazie konfliktu na Ukrainie oraz jaki może być zakres i skutek ich interwencji, biorąc pod uwagę ograniczenia jurysdykcyjne i niemożność wykonania orzeczeń.
Słowa kluczowe: użycie siły, sądy międzynarodowe, agresja w Ukrainie, Rosja a EKPC, ludobójstwo, śledztwo MTK
‘Special Military Operation’ of the Russian Federation in Ukraine in International Courts
Following the so-called special military operation, Russia was excluded from the Council of Europe, which has significant legal consequences, including for the jurisdiction of the European Court of Human Rights. Meanwhile, in connection with the attack on 24 February 2022, many individual complaints were filed with the Tribunal, and Ukraine brought an inter-state complaint. Ukraine has also triggered the International Court of Justice. The Court has already ordered interim measures in this case. The actions of other international courts, including the International Criminal Court, are also feasible. The prosecutor of the ICC has already launched an investigation into the most serious international crimes, war crimes, and crimes against humanity in Ukraine. This paper deals with certain aspects of cases relating to the ‘special military operation’ already brought before the ICJ and the ECtHR, as well as actions taken by the ICC. It tries to determine the role the international courts can play in the new phase of the conflict in Ukraine and what the scope and effect of their intervention could be given the jurisdiction constraints and the inability to enforce decisions.
Keywords: use of force, international courts, aggression in Ukraine, Russia and the ECHR, genocide, ICC investigation
Bibliografia
Blanco M., A Backdoor Exit from the European Convention on Human Rights: Russia, the Council of Europe and Article 58(3) ECHR, Verfassungsblog (5.04.2022 r.)
Borjas D.S., The ICJ Order in Ukraine v. Russia: Quo Vadis?, Völkerrechtsblog (28.03.2022 r.)
Burbano Herrera C., Haeck Y., Letting States off the Hook? The Paradox of the Legal Consequences following State Non-compliance with Provisional Measures in the Inter-American and European Human Rights Systems, Netherlands Quarterly of Human Rights 2010, vol. 28, nr 3
Cedric M., Provisional Measures: European Court of Human Rights (ECtHR), [w:] Max Planck Encyclopedia of International Law
Czapliński W., Między legalizmem a efektywnością. Obowiązek nieuznawania sytuacji nielegalnych w prawie międzynarodowym, [w:] Wnukiewicz-Kozłowska A. red., Aksjologia współczesnego prawa międzynarodowego, Wrocław 2011, s. 9
Czapliński W., Wyrozumska A., Prawo międzynarodowe publiczne, Zagadnienia systemowe, wyd. 3, Warszawa 2014
Demir-Gürsel E., The Council of Europe’s Sharp Turn: Russia’s Expulsion and its Possible Implications for Other Member States, Verfassungsblog (25.03.2022 r.)
Dzehtsiarou K., Georgia v. Russia II, American Journal of International Law 2021, vol. 115, nr 2
Forde A., From Grey Zones to Red Lines: Implications of the Ukraine Conflict on Europe’s Human Rights System, Völkerrechtsblog (1.03.2022 r.)
Hofmann R., Annexation, [w:] Max Planck Encyclopedia of International Law
Ingelevič-Citak M., Russia Against Ukraine Before the European Court of Human Rights. The Empire Strikes Back?, Polish Political Science Yearbook 2022, vol. 51
Istrefi K., Buyse A., Strasbourg Court issues interim measures against Turkey regarding the Nagorno-Karabakh conflict, echrblog (7.10.2020 r.)
Jordan P.A., Russia's Accession to the Council of Europe and Compliance with European Human Rights Norms, Demokratizatsiya 2003
Jorem H., Protecting Human Rights in Cases of Urgency: Interim Measures and the Right of Individual Application under Article 34 ECHR, Nordic Journal of Human Rights 2013, vol. 30, nr 4
Karakaş I., Bakırcı H., Extraterritorial Application of the European Convention on Human Rights: Evolution of the Court’s Jurisprudence on the Notions of Extraterritorial Jurisdiction and State Responsibility [w:] A. van Aaken A., Motoc I., The European Convention on Human Rights and General International Law, Oxford 2018, s. 112–134
Kranz J., Ukraina ma dobre karty w sporze z Rosją przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości. Zarządzenie Trybunału z 16 marca 2022 r. w sprawie środków tymczasowych, Monitor Konstytucyjny z 18.03.2022 r.
Lawson R., „They can destroy our houses. But they cannot destroy our values”,
The response of the Council of Europe to the Russian invasion in Ukraine, Leidenlawblog (17.03.2022 r.)
Leach P., Ukraine, Russia and Crimea in the European Court of Human Rights, EJILTALK z 19.03.2014 r.
Milanovic M., ICJ Indicates Provisional Measures Against Russia, in a Near Total Win for Ukraine; Russia Expelled from the Council of Europe, EJILTALK z 16.03.2022 r.
Nuridzhanian G., Ukraine vs. Russia in International Courts and Tribunals, EJILTALK z 9.03.2016 r.
Risini I., Human Rights in the Line of Fire: Georgia v. Russia (II) Before the European Court of Human Rights, Verfassungsblog (28.01.2021 r.)
Tlad D., International Criminal Court (ICC) [w:] Max Planck Encyclopedia of Public International
Tzevelekos V.P., On the value of interim measures by the ECtHR on inter–state disputes, Strasburg Observers z 3.02.2021 r.
White R., Ovey C., Jacobs, White, And Ovey, The European Convention on Human Rights, Oxford 2010
Wyrozumska A., Prawotwórcza działalność sądów międzynarodowych i jej granice, [w:] Granice swobody orzekania sądów międzynarodowych, red. A. Wyrozumska., Łódź 2014
Wyrozumska A., Wyroki Trybunału Konstytucyjnego w sprawach K 3/21 oraz K 6/21 w świetle prawa międzynarodowego, Europejski Przegląd Sądowy 2021 nr 12
Zyberi G., Andersson A., A European Perspective on the International Human Rights and Humanitarian Law Relationship in the Context of Multinational Military Operations, [w:] The 'Legal Pluriverse' Surrounding Multinational Military Operations, red. R. Geiß, H. Krieger, Oxford 2019
Prof. dr hab. Patrycja Grzebyk
Uniwersytet Warszawski
„Specjalna operacja wojskowa” Rosji w Ukrainie – indywidualna odpowiedzialność za zbrodnie agresji i zbrodnie wojenne
W 2014 r. Rosja dokonała agresji na Ukrainie, która trwa do dnia dzisiejszego. Wydarzenia z lutego 2022 r. stanowią kolejne akty agresji, za które winni mogą ponieść indywidualną odpowiedzialność karną. Wyegzekwowanie tejże odpowiedzialności może się jednak okazać niemożliwe ze względu na brak jurysdykcji Międzynarodowego Trybunału Karnego, jeśli chodzi o zbrodnię agresji wymierzoną przeciwko Ukrainie oraz ze względu na konieczność respektowania immunitetu państwa i poszczególnych osób przed sądami krajowymi. W toczącym się konflikcie zbrojnym dochodzi do licznych zbrodni wojennych ze strony rosyjskiej, choć nie wszystkie działania zbrojne podejmowane przez Rosję mogą być w ten sposób zakwalifikowane w świetle międzynarodowego prawa humanitarnego i międzynarodowego prawa karnego. W przypadku zbrodni wojennych możliwości wykonywania jurysdykcji zarówno przez sądy międzynarodowe, jak i krajowe są nie do podważenia, a pociągnięcie winnych jest obowiązkiem wszystkich państw świata.
Słowa kluczowe: agresja, zbrodnia agresji, wojna, zbrodnie wojenne, konflikt w Ukrainie, zbrodnia przeciwko pokojowi, uniwersalna jurysdykcja, Międzynarodowy Trybunał Karny
Russia's Special Military Operation in Ukraine: Individual Responsibility for the Crime of Aggression and War Crimes
In 2014 Russia launched aggression against Ukraine, which continues to this day. The events of February 2022 represent further acts of aggression for which those responsible may be held individually criminally liable. However, it may not be possible to enforce this responsibility due to lack of jurisdiction of the International Criminal Court as regards the crime of aggression against Ukraine and due to the need to respect the immunity of the state and individual persons before national courts. Numerous war crimes are being committed on the part of Russia in the ongoing armed conflict, although not all military actions undertaken by Russia can be classified as such under international humanitarian law and international criminal law. In the case of war crimes, the ability of both international and national courts to exercise jurisdiction is unquestionable, and it is the responsibility of all states in the world to bring those responsible to justice.
Keywords: aggression, crime of aggression, war, war crimes, conflict in Ukraine, crime against peace, universal jurisdiction, International Criminal Court
Bibliografia
Bílková V., The Use of Force by the Russian Federation in Crimea, Heidelberg Journal of International Law 2015, nr 75
Cassese A., When May Senior State Officials be Tried for International Crimes? Some Comments on the Congo v. Belgium case, European Journal of International Law 2002, nr 13
Christiakis Th., Les conflits de secession en Crimée et dans l’est de l’Ukraine et le droit international, Journal de droit international 2014, t. 141
Kress C., [w:] Rome Statute of the International Criminal Court. Article-by-Article Commentary, red. K. Ambos, München 2022
Czapliński W., Dębski S., Tarnogórski R., Wierczyńska K., The Case of Crimea’s Annexation Under International Law, Warszawa 2017
Dannenbaum T., The Crime of Aggression, Humanity and the Soldier, Cambridge 2018
Dannenbaum T., Siege Starvation: A War Crime of Societal Torture, Chicago Journal of International Law 2021–2022, vol. 22
Dinstein Y., War, Aggression and Self-Defence, Cambridge 2017
Grant T.D., Aggression Against Ukraine. Territory, Responsibility, and International Law, London 2015
Gray Ch., International Law and the Use of Force, Oxford 2008
Green. J.A, Henderson Ch., Ruys T., Russia’s attack on Ukraine and the jus ad bellum, Journal on the Use of Force and International Law 2022, t. 9, nr 1
Flemming M., Wojciechowska J., Zbrodnie wojenne. Przestępstwa przeciwko pokojowi, państwu i obronności. Rozdział XVI, XVII, XVIII Kodeksu karnego, Warszawa 2020
Grzebyk P., Criminal Responsibility for the Crime of Aggression, London 2013
Grzebyk P., Aneksja Krymu przez Rosję w świetle prawa międzynarodowego, Sprawy Międzynarodowe 2014, nr 1
Grzebyk P., Classification of the Conflict between Ukraine and Russia in International Law (Ius ad Bellum and Ius in Bello), Polish Yearbook of International Law 2014, nr 34
Grzebyk P., Cele osobowe i rzeczowe w konfliktach zbrojnych w świetle prawa międzynarodowego, Warszawa 2018
Heller K.J., Retreat from Nuremberg: The Leadership Requirement in the Crime of Aggression, European Journal of International Law 2007, t. 18, nr 3.
Henckaerts J.-M., Doswald-Beck L., Customary International Humanitarian Law, t. I–III, Cambridge 2005
Jachec-Neale A., The Concept of Military Objectives in International Law and Targeting Practice, London 2015
Kranz J., Między wojną a pokojem: świat współczesny wobec użycia siły zbrojnej, [w:] Świat współczesny wobec użycia siły zbrojnej. Dylematy prawa i polityki, red. J. Kranz, Warszawa 2009
Kranz J., Kilka uwag na tle aneksji Krymu przez Rosję, PiP 2014, nr 8
Kreß C., Barriga S., The Crime of Aggression. Commentary, Cambridge 2016
Kuźniar R. i in., Agresja Rosji na Ukrainę – pierwsze dwa tygodnie wojny. Raport specjalny, [w:] Rocznik Strategiczny 2021/2022, red. R. Kuźniar, Warszawa 2022
Lawless R., Are Mercenaries in Ukraine?, Articles of War (21.03.2022 r.)
McDougal C., The Crime of Aggression under the Rome Statute of the International Criminal Court, Cambridge 2021
Menkiszak M., Trzy tygodnie wojny – taktyczne dylematy Putina, Komentarze OSW (16.03.2022 r.)
Ostropolski T., Zasada jurysdykcji uniwersalnej w prawie międzynarodowym, Warszawa 2008
Pictet J., Condition of the Wounded and Sick in Armed Forces in the Field, Geneva 1952
Risius G., Meyer M.A., The protection of prisoners of war against insults and public curiosity, International Review of the Red Cross 1993, nr 295
Robinson M., The Princeton Principles on Universal Jurisdiction – Commentary, [w:] National Courts and the Prosecution of Serious Crimes Under International Law, red. S. Macedo, Philadelphia 2004
Rogoff M.A., Collins E. Jr., The Caroline Incident and The Development of International Law, Brooklyn Journal of International Law 1990, t. 16
Sayapin S., Tsybulenko E. (red.), The Use of Force against Ukraine and International Law – Jus ad Bellum, Jus in Bello, Jus Post Bellum, The Hague 2018
Solera O., Defining the Crime of Aggression, London 2007
Wierczyńska K., „Specjalna operacja wojskowa” Rosji w Ukrainie – indywidualna odpowiedzialność za zbrodnię ludobójstwa i zbrodnie przeciwko ludzkości), PiP 2022, nr 9
Wilson G., Crimea: Some Observations on Secession and Intervention in Partial Response to Müllerson and Tolstykh, Chinese Journal of International Law 2015, nr 14
Wirth S., Immunity for Core Crimes? The ICJ’ Judgment in the Congo v. Belgium case, European Journal of International Law 2002, nr 1.
Wuerzner C., Mission impossible? Bringing charges for the crime of attacking civilians or civilian objects before international criminal tribunals, International Review of the Red Cross 2008, nr 872
Prof. dr hab. Karolina Wierczyńska
Instytut Nauk Prawnych PAN
„Specjalna operacja wojskowa” Rosji w Ukrainie – indywidualna odpowiedzialność za zbrodnię ludobójstwa i zbrodnie przeciwko ludzkości
Artykuł koncentruje się na kwestii objęcia zbrodni popełnianych w Ukrainie po inwazji Rosji 24.02.2022 jurysdykcją Międzynarodowego Trybunału Karnego i dopuszczalności wykonania jurysdykcji, której rezultatem miałoby być osądzenie rosyjskich zbrodniarzy przed międzynarodowym sądem. Artykuł analizuje problemy związane z kwalifikowaniem zbrodni przeciwko ludzkości i ludobójstwa, przy którym niezbędne jest wykazanie zamiaru ludobójczego, nie zaś masowego charakteru popełnianej zbrodni. Wskazano w nim także na problemy związane z wyegzekwowaniem odpowiedzialności karnej rosyjskiego prezydenta i jego podwładnych za popełnione zbrodnie przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym weryfikując jednocześnie tezę o możliwości postawienia przed międzynarodowym wymiarem sprawiedliwości urzędującej głowy państwa, pomimo istniejących barier prawnych dotyczących osądzania głów państw, jako sprawców zbrodni międzynarodowych.
Słowa kluczowe: zbrodnia przeciwko ludzkości, ludobójstwo, Ukraina, agresja Rosji, międzynarodowy wymiar sprawiedliwości, Międzynarodowy Trybunał Karny
Russia's ‘Military Operation’ in Ukraine: Responsibility for the Crime of Genocide and Crimes Against Humanity
The article focuses on the question of bringing the crimes committed in Ukraine since the Russia invaded it on 24 February 2022 under the jurisdiction of the International Criminal Court and the permissibility of exercising jurisdiction that would result in the trial of Russian criminals in an international court. The article examines the problems of classifying crimes against humanity and crimes of genocide, where it is necessary to demonstrate genocidal intent rather than the mass nature of the committed crime. It also points out the problems of holding the Russian president and his soldiers criminally responsible for the crimes before the International Criminal Court, while verifying the thesis that a sitting head of state can be brought to international justice despite the existing legal barriers to trying heads of state as perpetrators of international crimes.
Keywords: crime against humanity, genocide, Ukraine, Russia’s aggression, international justice, International Criminal Court
Bibliografia
Burke-White W., Proactive Complementarity: The ICC and National Courts in the Rome System of International Justice, Harvard International Law Journal 2008, vol. 49
Cwicinskaja N., The Legality and Certain Legal Consequences of the “Accession” of Crimea to the Russian Federation, Polish Yearbook of International Law 2014, vol. XXXIV
Czapliński W., Dębski S., Tarnogórski R., Wierczyńska K. (red.), The Case of Crimea’s Annexation under International Law, Warszawa 2017
Grant T., Aggression against Ukraine: Territory, Responsibility, and International Law, Palgrave Macmillan US 2015
Grzebyk P., Cele osobowe i rzeczowe w konfliktach zbrojnych w świetle prawa międzynarodowego, Scholar 2018
Grzebyk P., Classification of the conflict between Ukraine and Russia in International Law (Ius ad Bellum and Ius in Bello), Polish Yearbook of International Law 2014, vol. XXXIV
Grzebyk P., „Specjalna operacja wojskowa” Rosji w Ukrainie – indywidualna odpowiedzialność za zbrodnie agresji i zbrodnie wojenne, PiP 2022, nr 9
Han Y., Should German Courts Prosecute Syrian International Crimes? Revisiting the “Dual Foundation” Thesis, Ethics & International Affairs 2022, vol. 36
Kranz J., Kilka uwag na tle aneksji Krymu przez Rosję, PiP 2014, nr 8
Krzan B., The Ukrainian Crisis and the Prospects for International Criminal Justice, [w:] The Case of Crimea’s Annexation under International Law, red. W. Czapliński, S. Dębski, R. Tarnogórski, K. Wierczyńska, Warszawa 2017
Kuczyńska H., Wierczyńska K., Head of State Immunity In Triangular Relations. The Case Of Al-Bashir Before The ICC, Czech Yearbook of Public & Private International Law 2019, vol. 10
Kuczyńska H., Odpowiedzialność przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym za zbrodnie prawa międzynarodowego popełnione w czasie konfliktu w Ukrainie, Palestra 2022, t. 4
Gaeta P., Labuda P., Trying Sitting Heads of State, The African Union versus the ICC in the Al Bashirand Kenyatta Cases, [w:] The International Criminal Court and Africa, red. Ch. Chernor Jalloh, J. Bantekas, Oxford University Press 2017
Nouwen S., Complementarity in the line of the fire: catalysing effect of the International Criminal Court in Sudan and Uganda, Cambridge University Press 2013
Palmer N., Courts in Conflict: Interpreting the Layers of Justice in Post-Genocide Rwanda, Oxford University Press 2015
Stahn C., Complementarity: A Tale of Two Notions, Criminal Law Forum 2008, vol. 19
Stahn C., Taking Complementarity Seriously, [w:] The International Criminal Court and Complementarity: From Theory to Practice, red. C. Stahn, M.M. El Zeidy, Cambridge University Press 2011
Zadorozhnii O., Russian Doctrine of International Law after the Annexation of Crimea, Kijów 2016
Prof. dr hab. Jan Barcz
Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie
Reparacje dla Ukrainy od Rosji: aspekty polityczno-prawne oraz scenariusz skutecznego dochodzenia roszczeń reparacyjnych
Brutalna agresja Rosji na Ukrainę w ostatnich miesiącach ujawniła skalę zbrodni międzynarodowych popełnionych przez wojska rosyjskie, które są udokumentowane coraz większą liczbą dowodów. Jednocześnie problem reparacji od Rosji za popełnione zbrodnie oraz wyrządzone szkody i krzywdy jest podnoszony przez Ukrainę w międzynarodowej debacie i dyskusjach eksperckich. Skuteczne dążenie Ukrainy do reparacji bezpośrednio w trakcie negocjacji z Rosją i ich uregulowanie w dwustronnym „porozumieniu pokojowym” jest mało realne. Ukraina mogłaby skutecznie dochodzić roszczeń reparacyjnych od Rosji przede wszystkim w „ramach międzynarodowych” – z rosyjskimi funduszami, które są „pod kontrolą” innych krajów. Będzie to wymagało rozwiązania dwóch podstawowych problemów: po pierwsze, określenia podstawy prawnej konfiskaty rosyjskiego mienia państwowego oraz mienia rosyjskich oligarchów; po drugie, ustanowienie mechanizmu przekazywania uzyskanych w ten sposób środków na Ukrainę w celu zaspokojenia jej roszczeń reparacyjnych. Te „międzynarodowe ramy” mogłyby opierać się na umowie międzynarodowej zawartej przede wszystkim przez państwa, w których Rosja ulokowała swoje zasoby i w których znajdują się zasoby rosyjskich oligarchów i powinna obejmować z jednej strony obowiązek zamrożenia i konfiskaty rezerw. rosyjskiego banku centralnego i obywateli Rosji (oligarchów), a z drugiej strony – ustanowienie wspólnego mechanizmu przekazywania środków na Ukrainę i indywidualne ofiary zbrodni rosyjskich (Fundusz Reparacyjny dla Ukrainy).
Słowa kluczowe: Ukraina, Rosja, reparacje, agresja prawo międzynarodowe, zbrodnie wojenne
Reparations for Ukraine from Russia: Political and Legal Aspects and the Scenario of Effective Pursuit of Reparation Claims
Russia’s brutal aggression against Ukraine in the past months has revealed the scale of international crimes committed by Russian troops, which are documented with ever-growing evidence. At the same time, the problem of reparations from Russia for the committed crimes and the inflicted damage and harm is raised by Ukraine in international debate and expert discussions. Ukraine's effective pursuit of reparations directly in the course of negotiations with Russia and their settlement in a bilateral ‘peace deal’ is rather unrealistic. Ukraine could effectively pursue reparation claims from Russia primarily in the ‘international framework’ - with Russian funds that are ‘under control’ of other countries. This will require resolving two fundamental problems: firstly, specifying the legal basis for the confiscation of property of the Russian state and Russian oligarchs; secondly, establishing a mechanism to transfer the funds thus obtained to Ukraine to satisfy its reparation claims. This ‘international framework’ could be based on an international agreement concluded primary by the states in which Russia has located its assets and in which the assets of Russian oligarchs are located and should include - on the one hand - an obligation to freeze and confiscate the reserves of the Russian central bank and Russian citizens (oligarchs) and - on the other hand - establishing a common mechanism for transferring funds to Ukraine and individual victims of Russian crimes (a Reparation Fund for Ukraine).
Keywords: Ukraine, Russia, reparations, aggression, international law, war crimes
Bibliografia
Barcz J., Ukraina należy do Europy! Status państwa kandydującego do członkostwa w Unii Europejskiej dla Ukrainy wobec agresji Rosji?, Europejski Przegląd Sądowy 2022, nr 4
Barcz J., Kranz J., Reparacje od Niemiec po drugiej wojnie światowej w świetle prawa międzynarodowego. Aspekty prawa i praktyki, Warszawa 2019
Blank L., War Reparations for Ukraine: Key Issues, Just Security z 2.05.2022 r.
Blumenthal L., Eisen N.L., Lewis R., Give Seized Russian Assets to Ukraine as Reparations, Jurisprudence (19.04.2022 r.)
Boyle A., Why Proposals for U.S. to Liquidate and Use Russian Central Bank Assets Are Legally Unavailable, Just Security (18.04.2022 r.)
Deuber G., Wirtschaftliche Aufarbeitung der Ukraine-Invasion und Reparationen, Russland-Analysen (11.04.2022 r.)
Frühauf M., Gelinsky K., Mussler W., Ukraine in Trümmern: Können russische Devisenreserven den Wiederaufbau finanzieren?, Frankfurter Allgemeine Zeitung z 11.05.2022 r.
Giorgetti Ch., Kliuchkovskyi M., Pearsall P.W., Launching an International Claims Commission for Ukraine, Blog of the European Journal of International Law (20.05.2022)
Izawa M., Reparations for Ukraine, Asia Time z 2.04.2022 r.
Kranz J., Ukraina ma dobre karty w sporze z Rosją przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości. Zarządzenie Trybunału z 16 marca 2022 r. w sprawie środków tymczasowych, Monitor Konstytucyjny (18.03.2022 r.)
Meyer F., Russian Elites, Proxies, and Oligarchs – Make them Pay!, Verfassungsblog (24.07.2022 r.)
Stephan P., Giving Russian Assets to Ukraine – Freezing Is Not Seizing, Lawfare z 26.04.2022 r.
Tamma P., Payback time: The West studies how to make Russia foot the war bill, Politico z 12.04.2022 r.
Tamma P., von der Burchard H., Brussels plans to help EU countries confiscate assets frozen by sanctions, Politico z 11.05.2022 r.
Wyrozumska A., Czy prawa człowieka mogą pokonać immunitet państwa?, [w:] Wspólne wartości prawa międzynarodowego, europejskiego i krajowego, red. E. Cała-Wacinkiewicz, J. Menkes, Warszawa 2018
Prof. dr hab. Małgorzata Pyziak-Szafnicka
Uniwersytet Łódzki
Głos w dyskusji na temat naprawienia szkód spowodowanych ograniczeniami praw i wolności w czasie epidemii SARS-CoV-2
Artykuł stanowi głos w dyskusji na temat odpowiedzialności za szkody majątkowe wywołane ograniczeniami działalności gospodarczej wprowadzonymi przez Państwo w związku z epidemią SarsCovid-19. Przedstawia wachlarz wyrażanych w doktrynie poglądów: począwszy od uznania pełnej odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa wobec przedsiębiorców (zarówno za rzeczywiście poniesione straty, jak i za nieuzyskane korzyści), po negację odpowiedzialności wykraczającej poza świadczenia kompensacyjne wypłacane przedsiębiorcom na podstawie przepisów szczególnych. Autorka wskazuje, że stanowisko w tej kwestii zależy od oceny legalności rozporządzeń wprowadzających te ograniczenia. Autorka uchyla się od zajęcia stanowiska w sporze konstytucyjnym. Skupia się na przesłankach odpowiedzialności odszkodowawczej władzy publicznej. Dowodzi, że brak adekwatnego związku przyczynowego między niewłaściwą formą prawną przepisów ustanawiających ograniczenia a szkodą, jakiej doznali przedsiębiorcy. Szkoda powstałaby bowiem także wtedy, gdyby ograniczenia zostały wprowadzone na właściwej, zgodnej z Konstytucją podstawie prawnej, tj. po wprowadzeniu stanu nadzwyczajnego (brak zależności conditio sine qua non). Wobec niespełnienia podstawowej przesłanki odpowiedzialności cywilnoprawnej, roszczenia odszkodowawcze wobec Skarbu Państwa są nieuzasadnione. Można by ich dochodzić tylko w razie wykazania, że bezprawna była treść konkretnego ograniczenia działalności gospodarczej, a nie niewłaściwa podstawa prawna jego wydania.
Słowa kluczowe: epidemia SarsCovid-19, ograniczenia działalności gospodarczej, odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej, stan nadzwyczajny, sprzeczność z konstytucją, związek przyczynowy
Reparing Damage Caused by Restrictions upon Rights and Freedoms During the SARS-CoV-2 Epidemic (a voice in the discussion)
The article is a voice in the discussion on the liability for financial losses caused by restrictions imposed by the state upon businesses in connection with the SarsCovid-19 epidemic. It presents a range of views expressed in legal scholarship: from the recognition of the State Treasury's full liability in damages to entrepreneurs (both for actually incurred losses and for lost profits), to the negation of liability beyond the compensatory benefits paid to entrepreneurs under specific provisions. The author points out that the position on this issue depends on the assessment of the lawfulness of regulations that introduced those restrictions. She avoids taking a position in the constitutional dispute, instead focusing on the conditions for the liability in damages of a public authority. She argues that there is no adequate causal link between the inappropriate legal form of the provisions establishing the restrictions and the losses incurred by entrepreneurs. Indeed, they would have also suffered losses if the restrictions had been introduced on a proper legal basis, consistent with the Constitution, i.e., after the introduction of a state of emergency (lack of conditio sine qua non dependency). As the basic condition for civil liability is not met, claims for damages against the State Treasury are unjustified. They could only be asserted if it were demonstrated that the the contents of the specific business restriction were unlawful rather than the legal basis for its issuance being wrong.
Keywords: SarsCovid-19 epidemic, restrictions on economic activity, public authority’s liability in damages, state of emergency, unconstitutionality, causal link
Bibliografia
Bednarczyk-Płachta A., Kumela-Romańska M., Prawne aspekty odpowiedzialności odszkodowawczej państwa z tytułu czasowego ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej spowodowanego COVID 19. Wybrane zagadnienia, Przegląd Prawa Publicznego 2020, nr 11
Bosek L., [w:] Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Komentarz, red. L. Bosek, Warszawa 2021
Bosek L., Bezprawie legislacyjne, Warszawa 2021
Bosek L., Stan epidemii. Konstrukcja prawna, Warszawa 2022
Czachórki W., Prawo zobowiązań w zarysie, Warszawa 1968
Florczak-Wątor M., Niekonstytucyjność ograniczeń praw i wolności jednostki wprowadzonych w związku z epidemią COVID-19 jako przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej państwa, PiP 2020, nr 12
Kaliński M., [w:] A. Brzozowski, J. Jastrzębski, M. Kaliński, E. Skowrońska-Bocian, Zobowiązania. Część ogólna, Warszawa 2019
Kardas P., Konstytucyjne podstawy rozstrzygania kolizji obowiązków i konfliktów dóbr w czasie epidemii, Palestra 2020, nr 6
Łętowska E., Za głupstwa królów płacą ich narody. Reżim prawny indemnizacji w ustawie z 2002 r. (cz. II), Konstytucyjny.pl (16.04.2020 r.)
Ożóg M., Zwalczanie chorób zakaźnych w stanie epidemii oraz w stanie klęski żywiołowej a realizacja wolności sumienia i religii w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i ustawodawstwa, Studia z Prawa Wyznaniowego 2021, t. 24
Paśnik J., Kilka refleksji o regulacji stanu epidemii jako sui generis pozakonstytucyjnego stanu nadzwyczajnego, Przegląd Prawa Publicznego 2020, nr 11
Pecyna M., Odpowiedzialność odszkodowawcza Skarbu Państwa za ograniczenia praw i wolności w czasie epidemii COVID-19, PiP 2021, nr 12
Pyziak-Szafnicka M., Uwagi o naprawieniu szkody wyrządzonej przez zaniechanie legislacyjne, [w:] Rozprawy z Prawa Prywatnego, Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Popiołkowi, red. M. Pazdan, M. Jagielska, E Rott-Pietrzyk, M. Szpunar, Warszawa 2017
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa, 2020
Safjan M., Problematyka tzw. bezprawności względnej oraz związku przyczynowego na tle odpowiedzialności za niezgodne z prawem akty normatywne, [w:] Rozprawy prawnicze. Księga Pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, red. L. Ogiegło, W. Popiołek, M. Szpunar, Kraków 2005
Strugała R., Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wynikające z zakazów prowadzenia działalności gospodarczej w okresie pandemii COVID-19, Przegląd Prawa Handlowego 2021, nr 5
Tuleja P., Pandemia Covid-19 a konstytucyjne stany nadzwyczajne, Palestra 2020, nr 9
Prof. dr hab. Tomasz Tulejski
Uniwersytet Łódzki
John Selden i panowanie nad morzem
Czas wielkich odkryć geograficznych i podbój nowo odkrytych obszarów świata przez Europejczyków całkowicie zmienił dotychczasowe spojrzenie na prawo narodów. Mocarstwa europejskie biorące udział w konkursie na nowe kolonie szukały uzasadnienia prawnego dla swoich podbojów. Tak też było w przypadku Anglii, która do rywalizacji włączyła się dopiero pod koniec XVI wieku. Najważniejszym myślicielem angielskim w tym czasie, który uzasadniał możliwość prawnego panowania nad morzem, był John Selden. Autor niniejszego artykułu analizuje argumenty przeciwstawne tezom Grocjusza i dowodzi, że myśl Seldena stała się jednym z fundamentów imperializmu angielskiego.
Słowa kluczowe: John Selden, Grocjusz, prawo morskie
John Selden and Sea Control
The time of the great geographical discoveries and the conquest of newly discovered areas of the world by Europeans have completely changed the current view on the law of nations. The European powers participating in the competition for new colonies sought legal justification for their conquests. This was also the case with England, which joined the rivalry just at the end of the 16th century. The most important English thinker of that time who justified the possibility of legal dominion of the sea was John Selden. The author of this article analyses his arguments, which were in opposition to Grotius’ theses, and proves that Selden's thought became one of the foundations of English imperialism.
Keywords: John Selden, Grotius, maritime law
Bibliografia
Alexandrowicz Ch.H., New and Original States: The Issue of Reversion to Sovereignty, Royal Institute of International Affairs 1944–1969, vol. 45, nr 3
Anand R.P., International Law and the Developing Countries: Confrontation or Co-operation? Dordrecht 1987
Anderson D., Modern Law of the Sea. Selected Essays, Leiden–Boston 2008
Armitage D., The Ideological Origins of the British Empire, Cambridge–New York 2000
Berkowitz A., John Selden and the biblical origins of modern international political system, Jewish Political Studies Review 1994, vol. 6, nr 1/2
Borschberd P., Grotius, Maritime Intra-Asia and the Portuguese Estado da India: Problems, Perspectives and Insights from De iure praedae, [w:] Property, Piracy and Punishment: Hugo Grotius on War and Booty in De iure praedae -Concepts and Context, red. H.W. Blom, Leiden–Boston 2009
Bynkerhoek C. van, De Dominio Maris Dissertatio, trans. R. van Deman Magoffin, London 1925
Carrington Ch., The British Overseas: Exploits of a Nation of Shopkeepers, Part I, Making of the Empire, Cambridge 1968
Corpus Caesarianum, tlum. E.Konik, W.Nowosielska, Wrocław 2003
Davies G., The Early Stuarts, Oxford 1959
Edmond G., The freedom of histories: Reassessessing Grotius on the sea, Law Text Culture 1995 nr 2
Edmundson G., History of Holland, Frankfurt am Main 2018
Egede E., Politics of International Law and International Justice, Edinburgh 2013
Fletcher E.G.M., John Selden (Author of Mare Clausum) and His Contribution to International Law, Transactions of the Grotius Society 1934, vol. 19; Problems of Peace and War, Papers Read before the Society in the Year 1933
Fulton T.W., The Sovereignty of the Sea: An Historical Account of the Claims of England to the Dominion of the British Seas, and of the Evolution of the Territorial Waters, with Special Reference to the Rights of Fishing and the Naval Salute, Union 2002
Gillis R.J., Navigational Servitudes: Sources, Applications, Paradigms, Leiden–Boston 2009
Grafton A., John Selden: The Life of Scholarship, Huntington Library Quarterly 2011, vol. 74, nr 3
Grotius H., Wolność mórz czyli dysertacja o prawie jakie przysługuje Holendrom do handlu z Indiami, tłum. R. Bierzanek, Warszawa 1955
Grotius, The Freedom of the Sea, trans. Ralph Magoffin, New York 1916
Haivry O., John Selden and the Western Political Tradition, Cambridge–New York 2017
Jakóbczak-Adamczyk P., Mare liberum w myśli polityczno-prawnej Fernando Vasqueza de Manchaca (1512–1569). Uwarunkowania, korzenie, istota, Studia Maritima 2017, vol. XXX
Johnston D., Reisman W.M., The Historical Foundations of World Order: The Tower and the Arena, Leiden–Boston 2008
Lachs Ph.S., Hugo Grotius' Use of Jewish Sources in On the Law of War and Peace, Renaissance Quarterly 1977, vol. 30, nr 2
Leben Ch., Hebrew Sources in the Doctrine of the Law of Nature and Nations in Early Modern Europe, The European Journal of International Law 2016, vol. 27, nr 1
Nys E., Une bataillie de livres, an Episode in the Literary History of International Law, Judicial Review 1891, vol. 3, cz. I
Oppenheim M., The Royal Navy under James I, The English Historical Review 1892, vol. 7, nr 27
Padwa D.J., On the English Translation of John Selden's Mare Clausum, The American Journal of International Law 1960, vol. 54, nr 1
Poot A., Crucial Years in Anglo-Dutch Relations (1625–1642): The Political and Diplomatic Contacts, Hilversum 2013
Seeley J.R., The Expansion of England: Two Courses of Lectures, Cambridge 2010
Selden J., Of the dominion or ownership of the sea, London 1652
Simmonds K.R., Some English Precursors of Hugo Grotius, Transactions of the Grotius Society 1967, vol. 43
Somos M., Selden’s Mare Clausum. The Secularisation of International Law and the Rise of Soft Imperialism, Journal of the History of International Law 2012, vol. 14
Tuck R., Natural Rights Theories. Their Origin and Development, Cambridge–New York 1979
Ziskind J., International Law and Ancient Sources: Grotius and Selden, The Review of Politics 1973, vol. 35, nr 4
Prof. dr hab. Monika Latos-Miłkowska
Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie
Problem zgodności zakresu podmiotowego ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy z dyrektywą 2008/94/WE
Niniejszy tekst poświęcony jest problematyce zgodności zakresu podmiotowego ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy z dyrektywą 2008/94/WE w sprawie ochrony pracowników na wypadek niewypłacalności pracodawcy. Autorka wykazuje niezgodność art. 2 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy z art. 2 ust. 1 i ar.t 1 ust. 2 Dyrektywy 2008/94/WE, wskazuje następstwa prawne wadliwej implementacji przepisów dyrektywy do krajowego porządku prawnego i przedstawia propozycje de lege ferenda mające na celu usunięcie stwierdzonej niezgodności.
Słowa kluczowe: niewypłacalność pracodawcy, pracodawca, pracownik, przedsiębiorca, ochrona roszczeń pracowniczych, upadłość, restrukturyzacja
Problem of Consistency of the Scope of Application of the Act on Protection of Employee Claims in Case of Employer’s Insolvency with Directive 2008/94/EC
The article is devoted to the issue of the compliance of the scope of the Act on the Protection of Employee Claims in Case of Employer's Insolvency with Directive 2008/94/EC on the protection of employees in the event of insolvency of their employer. The author demonstrates non-compliance of Article 2 of the Act on the Protection of Employee Claims in Case of the Employer's Insolvency with Article 2(1) and Article 1(2) of Directive 2008/94/EC, shows the legal consequences of defective implementation of provisions of the directive into the national legal order and presents proposals of amendments to remove the identified non-compliance.
Keywords: employer’s insolvency, employer, employee, entrepreneur, protection of employee claims, bankruptcy, restructuring
Bibliografia
Florek L., Europejskie prawo pracy, Warszawa 2010
Galster J. (red.), Podstawy prawa Unii Europejskiej. Zarys wykładu, Toruń 2006
Gersdorf M., Niewypłacalność pracodawcy w prawie pracy, Warszawa 2002
Komarowska M., Zdolność upadłościowa i restrukturyzacyjna osoby fizycznej prowadzącej gospodarstwo rolne, Studenckie Zeszyty Naukowe 2018, t. XXI, nr 37
Latos-Miłkowska M., Status prawny uczelni w świetle ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, Praca i Zabezpieczenie Społeczne 2019, nr 8
Latos-Miłkowska M., Zakres podmiotowy ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, Praca i Zabezpieczenie Społeczne 2009, nr 8
Majchrzak A., Czyżewski B., Przedsiębiorca rolny w świetle znowelizowanych przepisów prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego, Stowarzyszenie Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu. Roczniki Naukowe 2017, t. XVIII, nr 4
Marcisz-Dynia A., Prawo do sądu obywateli Unii Europejskiej – wybrane aspekty, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego 2018, nr 101
Pilich M., Olszewski A., Prawo oświatowe. Komentarz, Warszawa 2020
Pótorak N., Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa za naruszenie prawa UE po 20 latach od orzeczenia w sprawie Francovich, Europejski Przegląd Sądowy 2014, nr 1
Sołtys A., Obowiązek wykładni prawa krajowego zgodnie z prawem unijnym jako instrument zapewnienia efektywności prawu Unii Europejskiej, Warszawa 2015
Tomanek A., Ochrona roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, [w:] System Prawa Pracy, t. X, Międzynarodowe publiczne prawo pracy. Standardy europejskie, red. K.W. Baran. Warszawa 2020
Wróbel A. (red.), Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, Kraków 2005
Wujczyk M., Stosowanie europejskiego prawa pracy, [w:] System Prawa Pracy, t. X, Międzynarodowe publiczne prawo pracy. Standardy europejskie, red. K.W. Baran, Warszawa 2020
Prof. dr hab. Małgorzata Rzeszutko
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Instytucjonalny wymiar relacji komunikacyjnych w przestrzeni sądowej – w perspektywie juryslingwistyki (artykuł recenzyjny)
Monografia Karoliny Gmerek pt. Rozprawa sądowa jako zdarzenie komunikacji społecznej to rzetelnie napisane studium naukowe. Autorka podjęła się analizy funkcjonowania tej sfery rzeczywistości społecznej, która łączy odmienne obszary badań naukowych, odmienne – czasem nawet wzajemnie się wykluczające – wizje świata oraz różne szkoły metodologiczne. Artykuł zawiera omówienie, recenzję I zakresową polemikę z monografią.
Słowa kluczowe: teoria prawa, teoria komunikacji, sądownictwo, rozprawa sądowa, komunikacja społeczna
The Institutional Dimension of Communicative Relations in the Judicial Space: The Perspective of Jurilinguistics (review article)
Karolina Gmerek's monograph entitled Rozprawa sądowa jako zdarzenie komunikacji społecznej [The Court Hearing as a Social Communicative Event] s a thorough academic study. The author embarks on an analysis of the functioning of this sphere of social reality, which brings together different areas of scientific research, different - sometimes even mutually exclusive - images of the world, as well as different methodological schools. The article includes a discussion, a review and a partial polemic with the monograph.
Keywords: theory of law, theory of communication, court system, court hearing, social communication
Bibliografia
Gmerek K., Rozprawa sądowa jako zdarzenie komunikacji społecznej, Szczecin 2019
Pieńkos J., Podstawy juryslingwistyki, Warszawa 1999
Popper K., Wiedza obiektywna, Warszawa 2002
Rzeszutko-Iwan M., Kategorie wiedzy i władzy w dyskursie publicznym, Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców 2014, t. 21
Prof. dr hab. Maciej Kaliński
Uniwersytet Warszawski
Nadzwyczajność zmian jako przesłanka zastosowania klauzuli rebus sic stantibus (polemika z Adamem Brzozowskim)
Autor kontynuuje polemikę z poglądami Adama Brzozowskiego, wyrażonymi w sprawie zmian legislacyjnych dotyczących regulacji wpływu zmiany okoliczności na zobowiązania. Koncentruje się na przesłance „nadzwyczajności” zmian. Rezygnacja z niej tylko pozornie rozszerzy zakres klauzuli rebus sic stantibus, ponieważ zmiany zwykłe nie są niemożliwe do przewidzenia. Dostosowanie treści stosunku umownego do zmiany okoliczności zawsze dokonuje się kosztem jednej ze stron i tego rodzaju ingerencje powinny być ściśle limitowane do przypadków skrajnych. Autor kwestionuje także dyspozytywność aktualnej regulacji art. 3571 KC. Przeciw dyspozycji stron przemawia ochronny cel tej instytucji.
Słowa kluczowe: nadzwyczajna zmiana okoliczności, niespodziewane okoliczności, klauzula rebus sic stantibus, następcza zmiana umowy
Extraordinary Nature of Changes as a Prerequisite for Application of the Rebus Sic Stantibus Clause (a polemic with Adam Brzozowski)
The author reengages in his polemic with Adam Brzozowski's views on legislative changes regulating the impact of changing circumstances on obligations. He focuses on the condition of changes being ‘extraordinary’. Abandoning this prerequisite will only seemingly broaden the scope of the rebus sic stantibus clause, because ordinary changes are not impossible to anticipate. Adjusting the contractual relationship to changed circumstances is always done at the expense of one of the parties, and such interference should be strictly limited to extreme cases. The author also questions the dispositive character of Article 3571 of the Civil Code in its current wording. The protective purpose of this institution is an argument against the disposition of the parties.
Keywords: extraordinary change of circumstances, unexpected circumstances, rebus sic stantibus clause, subsequent amendment of contract
Bibliografia
Brzozowski A., Czy zmiany okoliczności muszą być nadzwyczajne? (w odpowiedzi M. Kalińskiemu), PiP 2021, nr 12
Brzozowski A., Wpływ zmiany okoliczności na zobowiązania. Klauzula rebus sic stantibus, Warszawa 2014
Gwiazdomorski J., Próba korektury pojęcia czynności prawnej, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej 1974, t. CCCXLVI
Machnikowski P., Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2021
Robaczyński W., Sądowa zmiana umowy, Warszawa 1998
Prof. dr hab. Mirosław Bączyk
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Ustanowienie gwarancji bankowej. Glosa do wyroku SN z 21.08.2019 r., I CSK 349/18
Istotą sporu prawnego była przede wszystkim kwestia dojścia do skutku zmiany treści gwarancji bankowej w wyniku przedłużenia terminu jej ważności. Pojawiało się jednak kilka zagadnień dalszych związanych z taką postacią gwarancji, która jest udzielana inwestorom na zlecenie wykonawcy robot budowlanych. Autor analizuje w glosie te zagadnienia. Podziela stanowisko Sądu Najwyższego, że w dla przyjęcia stanowiska o skutecznym przedłużeniu gwarancji do beneficjenta gwarancji (inwestora) powinien dotrzeć w sposób wskazany w umowie gwarancji) oryginalny dokument zawierający oświadczenie banku-gwaranta o przedłużeniu gwarancji. Nie wystarczy tu jedynie skan takiego dokumentu. Dopiero traki oryginalny dokument, przedstawiony w żądaniu zapłaty sumy gwarancyjnej, może tworzyć obowiązek zapłaty przez gwaranta. Zmiana treści zobowiązania gwarancyjnego dochodzi do skutku z reguły w taki sam sposób jak samo udzielenie gwarancji (zawsze na zlecenia wykonawcy).
Słowa kluczowe: prawo cywilne, orzecznictwo sądowe, gwarancja bankowa, wykonanie umowy, zobowiązania, roboty budowalne
Establishing a Bank Guarantee. Commentary on Judgment of the Supreme Court of 21 August 2019, I CSK 349/18
The crux of the legal dispute was primarily the question of whether a change in the contents of a bank guarantee as a result of an extension of its validity period had taken effect. There were, however, a number of additional issues relating to this form of guarantee, which is provided to investors on behalf of a building contractor. The author analyses these issues in the commentary. The author shares the Supreme Court's view that in order to accept the view that the guarantee has been effectively extended, the original document containing the statement of the guarantor’s bank on the extension of the guarantee should reach the beneficiary of the guarantee (the investor) in the manner indicated in the guarantee agreement. A mere scan of such a document is not sufficient for this purpose. Only such original document, when presented in the request for payment of the guarantee sum, can establish a payment obligation on the guarantor’s part. As a rule, a change in the contents of the guarantee obligation is made in the same way as the guarantee itself (always upon the contractor's instructions).
Keywords: civil law, case law, bank guarantee, performance of a contract, obligations, construction works
Bibliografia
Andrzejuk A., Heropolitańska I., Gwarancje, poręczenia, awale i akredytywy standby, Warszawa 2000
Bączyk M., Glosa do wyroku Sadu Najwyższego z 15.09.2016 r., I CSK 524/15, OSP 2020, nr 1
Bączyk M., Umowy w zakresie czynności bankowych, [w:] System Prawa Handlowego, t. 5, Prawo umów handlowych, red. M. Stec, Warszawa 2017
Tracz G., Przyborowski L, Pisuliński J., Zabezpieczenie wierzytelności w umownym obrocie gospodarczym, [w:] System Prawa Handlowego, t. 5, Prawo umów handlowych, red. M. Stec, Warszawa 2017
