„Polskie obchody” rocznicy urodzin Hitlera w świetle prawa karnego III Rzeszy, Republiki Federalnej Niemiec i Polski
Prof. dr hab. Witold Kulesza
Uniwersytet Łódzki
W Polsce grupa osób zebrała się w współcześnie w lesie po to, żeby uczcić rocznicę urodzin Hitlera (20.04.1889 r.) - Führera III Rzeszy Niemieckiej. Przewodniczący spotkania ubrany w mundur oficera SS, stojąc obok portretu Hitlera wygłosił przemówienie na jego cześć. Uczestnicy mieli na rękawach opaski ze swastyką i wznosili okrzyki „Sieg -Heil !” Takie zachowanie Polaków w okresie okupacji Polski przez Niemcy stanowiło przestępstwo, gdyż było im prawnie zakazane. Polacy uznani zostali za małowartościowy naród mogący tylko służyć wyższej rasie „aryjskich Germanów”. Obowiązujące w Republice Federalnej Niemiec prawo karne zakazuje używania nazistowskich znaków zarówno publicznie, jak również na niepublicznym zebraniu. Za niebudzący wątpliwości co do nazistowskiego znaczenia zakazany znak uznaje się swastykę. Prawo polskie zakazuje publicznego propagowania faszystowskiego ustroju państwa, co sprawia, że wątpliwe jest ukaranie uczestników obchodów rocznicy urodzin Hitlera zorganizowanych w lesie. Dlatego postuluje się wprowadzenie zakazu używania symboliki nazistowskiej wobec grupy osób, choćby zachowanie takie nie było publiczne.
Słowa kluczowe: Adolf Hitler, faszyzm, propagowanie nazizmu, prawo karne III Rzeszy, okupacyjne prawo karne, swastyka
‘Polish celebrations’ of Hitler's birthday in the light of the criminal law of the Third Reich, the Federal Republic of Germany, and Poland
Recently, a group of people has gathered in a Polish forest to commemorate the birthday (20 April 1889) of Adolf Hitler, the Führer of the Third German Reich. The chairman of the meeting, dressed in the uniform of an SS officer, stood next to Hitler's portrait and gave a speech in his honour. The participants wore swastika armbands on their sleeves and shouted ‘Sieg-Heil!’ Such behaviour by Poles during the German occupation of Poland was a crime, because the law forbade it. Poles were considered a low-value nation that could only serve the higher race of ‘Aryan Germans’. The criminal law in the Federal Republic of Germany prohibits the use of Nazi signs both in public and during private gatherings. Due to its unquestionable Nazi reference, the sign of a swastika is forbidden. Polish law prohibits public promotion of the fascist state system, thus it is doubtful whether the participants of the celebrations of Hitler's birthday organised in the forest will be punished. Therefore, it is suggested that the use of Nazi symbols by a group of people should be prohibited, even if such behaviour is not public.
Keywords: Adolf Hitler, fascism, promotion of Nazism, criminal law of the Third Reich, occupational criminal law, swastika
Dr Tomasz Kanty
Uniwersytet Gdański
Doświadczenie życiowe a ocena dowodów w procesie karnym
Zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów w procesie karnym, organ dokonuje tej oceny korzystając z trzech metod: prawidłowego rozumowania, doświadczenia życiowego i wiedzy. Rozumowanie sprzeczne ze wskazanymi metodami prowadzi do ustaleń dowolnych, niemożliwych do przyjęcia ze względu na zasadę prawdy materialnej. Artykuł skupia się w artykule na pojęciu "doświadczenia życiowego", proponując jego definiowanie jako wyniku rozumowania indukcyjnego, ze wszystkimi tego konsekwencjami. Doświadczenie staje się źródłem wiedzy niepewnej, możliwej do obalenia. Doświadczenie zasadniczo nie konkuruje z logiką, jako metodą rozumowania, a w wypadku konkurencji z wiedzą o charakterze naukową, musi jej ustąpić miejsca; jednocześnie jego wykorzystanie w procesie karnym jest konieczne ze względów prakseologicznych.
Słowa kluczowe: proces karny, ocena dowodów, doświadczenie życiowe, zdrowy rozsądek, indukcja
Life experience and appraisal of evidence in criminal proceedings
In accordance with the principle of free appraisal of evidence in criminal proceedings, an authority performs this appraisal using three methods: correct reasoning, life experience, and knowledge. Any argumentation contrary to the methods indicated above leads to arbitrarily established facts, which is unacceptable from the point of view of the principle of substantive truth. The article focuses on the concept of ‘life experience’ and proposes defining it as the result of inductive reasoning, with all its consequences. Experience becomes a source of uncertain knowledge that can be refuted. Experience does not generally compete with logic as a method of reasoning, and in case of competition with scientific knowledge, the latter must take precedence; at the same time, its use in criminal proceedings is necessary for praxeological reasons.
Keywords: criminal proceedings, evidence appraisal, life experience, common sense, induction
Mgr Maciej Pach
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Dr Mikołaj Małecki
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Stan wyższej konieczności konstytucyjnej
Celem opracowania jest dogmatyczna analiza podstaw i konsekwencji wykorzystania dla obrony konstytucyjnej pozycji TK (a także Konstytucji jako nadrzędnego w porządku prawnym aktu normatywnego) klasycznej instytucji prawa karnego materialnego, służącej do rozwiązywania zaistniałego w danej sytuacji faktycznej konfliktu dóbr (wartości), jaką jest stan wyższej konieczności, uregulowany zrębowo w art. 26 § 1 k.k. Jej adaptacja na użytek prawa konstytucyjnego prowadzi do określenia znamion i prawnych konsekwencji tzw. stanu wyższej konieczności konstytucyjnej, o którym nie wprost i – jak można sądzić – intuicyjnie wspomniano we wskazanych uzasadnieniach decyzji procesowych TK. Analizy Autorów zmierzają do odpowiedzi na pytanie, czy w ogóle, w jakich granicach i pod jakimi warunkami, w imię „samoobrony” przed wymierzonymi w TK – rażąco, tj. już prima facie niekonstytucyjnymi – działaniami, wolno pominąć unormowania ustawowe i realizować trybunalskie kompetencje także z naruszeniem przepisów ustawy , co może polegać in concreto na pominięciu niektórych przepisów ustawy regulującej problematykę TK, stanowiących podstawę orzekania.
Słowa kluczowe: Konstytucja, stan wyższej konieczności, kryzys konstytucyjny, kontrola konstytucyjności prawa
State of constitutional necessity
The article analyzes the legal grounds and consequences of the [Polish] Constitutional Tribunal’s reference to the institution of necessity in order to defend the status of the Constitution of the Republic of Poland as the overriding normative act in the legal order of a democratic state. Constitutional necessity, linked with the conflict of constitutional values, leads to the legality of procedural decisions taken by the Constitutional Tribunal, insofar as it aims to remove an objectively imminent danger to the primacy of the Constitution of the Republic of Poland in conditions that fulfill the requirement of absolute subsidiarity. In a state of constitutional necessity, the Constitutional Tribunal may exercise its competences also in contravention of the statute regulating its functioning, whereby necessity constitutes the basis for adjudicating in the process of review of this statute’s conformity with the Constitution.
Keywords: Constitution, institution of necessity, constitutional crisis, judicial review
Prof. dr hab. Paweł Daniluk
Instytut Nauk Prawnych PAN
Przedawnienie w postępowaniu w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy
Artykuł dotyczy problematyki przedawnienia w postępowaniu w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy. Analizie poddano przede wszystkim art. 64 ust. 1-4 ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 522 ze zm.), gdzie unormowano dwa rodzaje przedawnienia, tj. przedawnienie wszczęcia postępowania (art. 64 ust. 1) i przedawnienie karalności (art. 64 ust. 3). Szczególną uwagę poświęcono rozwiązaniu normatywnemu z art. 64 ust. 4 ustawy o izbach lekarskich, zgodnie z którym termin przedawnienia karalności ulega przedłużeniu, gdy czyn będący przedmiotem postępowania w sprawie odpowiedzialności zawodowej lekarzy stanowi jednocześnie przestępstwo. W takiej sytuacji ustanie karalności przewinienia zawodowego następuje nie wcześniej niż ustanie karalności przestępstwa.
Słowa kluczowe: przedawnienie, przedawnienie wszczęcia postępowania, przedawnienie karalności, lekarz, odpowiedzialność zawodowa
Limitation of proceedings related to professional liability of doctors
The present article concerns the issues of limitation of proceedings related to the professional liability of doctors. The analysis concerns primarily Art. 64 paras. 1-4 of the Act of 2 December 2009 on Medical Chambers (consolidated text: Polish journal of laws Dz. U. 2016, item 522 as amended). This article regulates two types of limitation, namely the limitation of proceedings (Art. 64(1)) and the limitation of punishability (Art. 64(3)). Particular attention is paid to Art. 64(4) of the Act on Medical Chambers, which provides that the period of limitation of punishability is extended when the act being the subject of the proceedings concerning professional liability of doctors is also a crime. In such a situation, limitation of punishability of professional misconduct cannot occur sooner than limitation of punishability of the crime.
Keywords: limitation, limitation of proceedings, limitation of punishability, medical doctor, professional liability
Dr Dorota Habrat
Uniwersytet Rzeszowski
Osoby z niepełnosprawnością jako szczególnie narażone na przemoc motywowaną pogardą lub nienawiścią
Osoby z niepełnosprawnością stanowią szeroką oraz zróżnicowaną wewnętrznie grupę społeczną. Jest to grupa społeczna w dużym stopniu narażona na przemoc, dyskryminację oraz wykluczenie społeczne. Celem przeprowadzonej analizy było wskazanie czynników związanych z kwalifikacją osób z niepełnosprawnościami do grupy społecznej o podwyższonym stopniu wiktymizacji, jak również skupiono się w tym kontekście na określeniu stanu prawnokarnej ochrony takich osób. Szczególna uwaga została poświęcona zagadnieniu przemocy wobec osób z niepełnosprawnościami, która ma szczególny charakter w przypadkach, gdy jej motywem jest pogarda, nienawiść lub uprzedzenia wobec ofiary. Na podstawie dokonanej analizy sformułowano kierunki zmian prawnych w odniesieniu do przemocy motywowanej pogardą lub nienawiścią wobec osób z niepełnosprawnością na gruncie prawa karnego.
Słowa kluczowe: osoby z niepełnosprawnościami, przemoc, art. 119 k.k., przemoc motywowana nienawiścią, przestępstwa z nienawiści
People with the disabilities as a social group particularly vulnerable to violence motivated by contempt or hatred
People with disabilities represent a large and internally diverse social group, which is highly vulnerable to violence, discrimination, and social exclusion. The aim of the analysis was to identify the factors related to qualification of persons with disabilities to the social group characterized by a higher degree of victimisation. The status of criminal law protection of such persons in this context was identified as well. Particular attention was devoted to the issue of violence against individuals with disabilities in cases where the motive of the offender’s act is contempt, hatred or prejudice against the victim. Based on this analysis, directions of changes in criminal law in relation to violence motivated by contempt or hatred towards people with disabilities in the criminal law were defined.
Keywords: people with disabilities, violence, Art. 119 of the Polish Criminal Code, violence motivated by hatred, hate crimes
Dr Aleksandra Nowosad
Uniwersytet Marii Skłodowskiej-Curie w Lublinie
Drobna zmiana o dużym znaczeniu – art. 12b kodeksu karnego wykonawczego
Celem artykułu jest ukazanie drobnej zmiany wprowadzonej do kodeksu karnego wykonawczego, która może mieć istotne znaczenie dla niektórych skazanych. Ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw dodano do kodeksu karnego wykonawczego art. 12b, który nakłada na organ wykonujący orzeczenie w razie stwierdzenia, że zachodzą warunki do wydania wyroku łącznego, obowiązek niezwłocznego zawiadomienia o tym właściwego sądu. Wprowadzenie tej regulacji spowoduje zwiększenie liczby postępowań w sprawach wyroku łącznego wobec skazanych wyłącznie na kary orzeczone z warunkowym zawieszeniem ich wykonania oraz kary różnorodzajowe, co może obnażyć niedoskonałości istniejących regulacji. Postulować należy uchylenie art. 87 k.k., jako nieadekwatnego do zmian wprowadzonych nowelą lipcową oraz wprowadzenie zmian w modelu łączenia kar warunkowo zawieszonych.
Słowa kluczowe: kara łączna, wyrok łączny, reforma prawa karnego, zbieg przestępstw, kara mieszana, kara pozbawienia wolności, sekwencja kar, zawieszenie wykonania kary
Minor change of great importance – Art. 12b of the Executive Criminal Code
This paper aims to show a small change in the Executive Cr4iminal Code that can have key importance for some convicts. The amendment to the criminal law in Poland introduced by the Act of 20 February 2015 on Amendments to the Criminal Code and Certain Other Acts added Art. 12b to the Executive Criminal Code. This article imposes an obligation on the authority where the sentence is served to notify the court that the conditions for imposing an aggregate sentence are met. The amendment will increase the number of proceedings relating to aggregate sentences in the case of convictions for concurrent offences when the penalties were conditionally suspended or when penalties of both imprisonment and restriction of liberty were imposed, which may reveal the imperfections of the existing regulations. The author postulates repealing Art. 87 of the Criminal Code as well as introducing some other amendments relating to the model of aggregating conditionally suspended penalties.
Keywords: aggregate punishment, aggregate sentence, criminal law reform, concurrent
Dr Ewa Suwara
Bruksela
Klauzula wzajemnej pomocy i wsparcia zawarta w art. 42 ust. 7 Traktatu o Unii Europejskiej
Jednym z celów reformy traktatowej przeprowadzonej przyjęciem Traktatu z Lizbony było m.in. wzmocnienie roli Unii Europejskiej na arenie międzynarodowej i zwiększenie współpracy między państwami członkowskimi w sytuacji zagrożenia. Jednym z instrumentów przewidzianych do realizacji tego celu w obszarze bezpieczeństwa i obronności jest tzw. klauzula wzajemnej pomocy i wsparcia zawarta w art. 42 ust. 7 Traktatu o Unii Europejskiej. Po raz pierwszy państwo członkowskie UE odwołało się do niej w listopadzie 2015 r. Zobowiązuje ona wszystkie państwa członkowskie UE do wzajemnej pomocy i wsparcia w sytuacji zbrojnej napaści na jedno z nich. Chociaż dopiero na mocy traktatu z Lizbony powyższe zobowiązanie jest prawnie wiążące względem wszystkich państw członkowskich UE, to pierwotny kształt tego przepisu można odnaleźć w Traktacie o Unii Zachodnioeuropejskiej i regulacjach prawnych z połowy ubiegłego wieku . Artykuł podejmuje próbę przedstawienia ewolucji klauzuli wzajemnej pomocy i wsparcia, interpretację jej treści oraz procedurę stosowania art. 42 ust. 7 TUE i odwołania się do niego. Wyjaśnia też podobieństwa i różnice w stosunku do klauzuli solidarności zawartej w art. 222 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i klauzuli indywidualnej lub kolektywnej samoobrony odzwierciedlonej art. 5 Traktatu Północnoatlantyckiego.
Słowa kluczowe: WPBiO, klauzula wzajemnej pomocy, artykuł 42 ustęp 7 TUE, artykuł 5 Traktatu Waszyngtońskiego, artykuł 51 Karty Narodów Zjednoczonych, klauzula solidarności, artykuł 222 TFUE, agresja zbrojna, napaść zbrojna
Mutual assistance clause (article 42.7 of the Treaty on European Union).
The publication addresses the issue of the mutual assistance clause introduced in article 42.7 of the Treaty on European Union (TEU), which so far has not been subject to complex and in-depth legal analysis. A specific attention is given to the evolution of the wording of the clause in the context of development of the EU Common Security and Defence Policy, interpretation of its content as well as procedure of its application. The author undertakes comparative analysis of elements of article 42.7 of the TEU with solidarity clause in article 222 of the Treaty on Functioning of the European Union (TFEU) and mutual defence clause provided in article 5 the North Atlantic Treaty. The mutual assistance clause and its application in 2015 – for the first time in the history of the EU - has led towards a further strengthening of the cooperation in the area of European security and defence. It shall be noted however, that the clause does not give a rise to a legally binding obligation of mutual defence as foreseen in article 5 of the North Atlantic Treaty. The author argues, that considering the complexity and changing nature of the threats that the EU and its member states face, the current formulation of the article 42.7 of the TEU and its relation with article 222 of the TFEU requires further clarification and specification. The proposed publication constitutes a contribution in this regard.
Keywords: Common Security and Defence Policy, mutual assistance clause, Article 42.7 TEU, Article 5 of the North Atlantic Treaty, Article 51 of the UN Charter, solidarity clause, Article 222 TFEU, armed aggression, armed attack
Mgr Agnieszka Serlikowska
Warszawa
Mediacja Inspekcji Handlowej w przeddzień wejścia w życie ustawy o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich
Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie czy Inspekcja Handlowa jest przygotowana do piastowania roli najważniejszego publicznego podmiotu ADR w Polsce w związku z koniecznością implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/11/UE z 21.05.2013 r. w sprawie alternatywnych metod rozstrzygania sporów konsumenckich oraz zmiany rozporządzenia (WE) nr 2006/2004 i dyrektywy 2009/22/WE. Podstawowym celem tego aktu jest zapewnienie konsumentom możliwości składania wniosków o rozstrzyganie sporów z przedsiębiorcami do podmiotów oferujących niezależne, bezstronne, przejrzyste, skuteczne i szybkie metody ich pozasądowego rozwiązywania. Autorka opisuje podstawowe zasady oraz standardy mediacji cywilnej oraz dotychczasową praktykę Inspekcji Handlowej w zakresie prowadzenia tej procedury. Wskazuje na potencjalne zagrożenia i wątpliwości wynikające z administracyjnych ram polubownej formy oraz omawia podstawowe zmiany wynikające z ustawy o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich, implementującej powyższą dyrektywę. Jednocześnie ocenia na ile reforma konsumenckich postępowań ADR prowadzonych przez Inspekcję Handlową wpłynie na dotychczasową praktykę w tym zakresie.
Słowa kluczowe: ADR, CADR, mediacja, Inspekcja Handlowa, spory konsumenckie, pozasądowe rozwiązywanie sporów konsumenckich
The Trade Inspection's mediation. Historical remarks in the light of the Act on Alternative Dispute Resolution for Consumer Disputes comes into effect
The purpose of this article is an attempt to answer the question if the Trade Inspection is ready to become the most important public ADR entity in Poland due to the obligation to implement Directive 2013/11/EU of the European Parliament and of the Council of 21 May 2013 on alternative dispute resolution for consumer disputes and amending Regulation (EC) No 2006/2004 and Directive 2009/22/EC. The purpose of this Directive is to ensure that consumers can, on a voluntary basis, submit complaints against traders to entities offering independent, impartial, transparent, effective, fast, and fair alternative dispute resolution procedures. The author describes the basic rules and standards of civil mediation and summarises the practice of the Trade Inspection in the field of mediation so far. The article points out the basics threats and doubts related to the administrative framework used in this ADR procedure. The author characterizes the basics changes described in the Alternative Dispute Resolution for Consumer Disputes Act, which implements the above-mentioned Directive, and evaluates the reform’s possible impact on the existing practice in this area.
Keywords: ADR, CADR, mediation, Polish Trade Inspection, consumer disputes, alternative dispute resolution for consumer disputes
Dr Jan Kulesza
Uniwersytet Łódzki
Glosa do postanowienia SN z 27.04.2017 r., IV KK 116/17 (prawo do obrony koniecznej)
Uzasadnieniem kontratypu obrony koniecznej (art. 25 k.k.) jest konieczność zapewnienia przez państwo odpowiedniego poziomu ochrony dóbr prawnych jednostek. Konstrukcja ta wynika z delegowania przez suwerena na państwo w drodze umowy społecznej kompetencji do ochrony dóbr prawnych. Obowiązek ten realizowany jest przez organy ochrony porządku publicznego, zaś w sytuacjach, w których nie jest to możliwe, np. bezpośredniego zamachu, samodzielnie przez jednostkę, w zastępstwie państwa. W przypadku możliwości uzyskania realnej, niepogarszającej sytuacji zaatakowanego dobra ze względu na zwłokę i równie skutecznej pomocy ze strony powołanych do tego służb, czyli odparcia zamachu przez odpowiednie formacje organów porządku publicznego, to one są uprawnione do reakcji na zamach, a nie osoba zaatakowana. W takim wypadku nie przysługuje prawo do samodzielnego odparcia zamachu z powołaniem na działanie w obronie koniecznej – ma ona w tym wąskim zakresie charakter subsydiarny.
Słowa kluczowe: obrona konieczna, subsydiarność, obowiązek państwa ochrony jednostki, obowiązek wezwania policji, umowa społeczna
Commentary on the Supreme Court's decision of 27 April 2017, IV KK 116/17
The justification for the defence of self-defence (Art. 25 of the Polish Criminal Code) is the need for the state to provide an adequate level of protection for the legal interests of individuals. This construct results from the sovereign's delegation of a power to the state through a social contract for it to protect legal interests. This obligation is implemented by law enforcement authorities, and in situations where it is not possible, for example, during a direct assault, independently by an individual, acting instead of the state. If it is possible to obtain real, effective assistance from the competent services, e.g. to have an attack repelled by appropriate formations of law enforcement agencies, where the situation of the attack will not be worsened by the delay, it is the authorities that have the right to respond to the attack, rather than the attacked individual. In case of such an assault, there is no right to fight off the attack, as permitted by self-defence. It has a subsidiary character in this narrow scope.
Keywords: self-defence, subsidiarity, state’s obligation to protect the individual, duty to call the police, social contract
