Franciszek Longchamps de Bérier. Życie i twórczość
Prof. dr hab. Jan Jeżewski
Akademia Ekonomiczno-Humanistyczna w Warszawie
Franciszek Longchamps de Bérier. Życie i twórczość
Artykuł ukazuje studia i życie Profesora we Lwowie, ukazuje też okres wojny i intensywną pracę po wojnie na Uniwersytecie Wrocławskim. Przedmiotem prezentacji są znakomite książki i artykuły, które do dziś są źródłem inspiracji badawczej.
Słowa kluczowe: administracja publiczna, nauka administracji, nauka prawa administracyjnego, prawa obywateli wobec władzy publicznej, organizacja prawna administracji
Franciszek Longchamps de Bérier. The Life and Work
The article portrays Professor’s early university career and life in Lviv, as well as the war period and his intensive work at the University of Wrocław after the end of the war. Exquisite books and scientific papers which invariably continue to inspire academic research constitute the primary focus of this article.
Keywords: public administration, administrative science, studies in administrative law, rights of citizens versus public authority, legal organization of administration
Bibliografia:
Chełmoński A., Franciszek Longchamps, [w:] Uczeni wrocławscy (1945–1979), red. J. Trzynadlowski, Ossolineum 1980
Fundowicz S., Wkład Zbigniewa Pazdro do polskiej nauki prawa administracyjnego, [w:] Prawo-Kultura-Uniwersytet. 80 lat ośrodka prawniczego KUL, red. A. Dębiński, Lublin 1999
Hubert S., E. Marczewski, Dwa wspomnienia o Franciszku Longchamps, Odra 1969, nr 12.
J.F. Drewnowskiego, Zarys programu filozoficznego (Odbitka z Przeglądu Filozoficznego XXXVII, Warszawa 1934).
Jeżewski J., Franciszek Longchamps de Bérier (1912–1969), [w:] Pamięci zmarłych Profesorów i Docentów Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego 1945–2010, red. L. Lehmann, M. Maciejewski, Wrocław 2010
Jeżewski J., Nauka administracji w pracach Tadeusza Bigo i Franciszka Longchamps de Bérier, [w:] 35-lecie Instytutu Nauk Administracyjnych Uniwersytetu Wrocławskiego, red. J. Boć, Wrocław 2007
Langrod J.S., Science administrative ou sciences administratives, Annales Universitatis Saraviensis 1957, vol. V
Longchamps F., Litera prawa, Wydawnictwo Ministerstwa Sprawiedliwości 1948
Longchamps F., „Biografia pojęć” (o ostatnich pracach Riccardo Orestano), Sprawozdania Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego 1961, nr 16A
Longchamps F., O prawniku w Rzeczypospolitej Nauk, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego 1958, Prawo IV
Longchamps F., Poglądy nauki francuskiej i belgijskiej na prawa jednostki wobec władzy, Warszawa–Wrocław 1962
Longchamps F., Współczesne kierunki w nauce prawa administracyjnego na Zachodzie Europy, Ossolineum 1968
Longchamps F., Współczesne kierunki w nauce prawa administracyjnego na Zachodzie Europy, red. Jan Boć, Konrad Nowacki, Wrocław 2001
Longchamps F., Założenia nauki administracji, Wrocław 1949
Pol K., Z dziejów nauki prawa administracyjnego i nauki o samorządzie terytorialnym, Zbigniew Pazdro (1873–1939), Samorząd Terytorialny 2002, nr 10
Prof. dr hab. Zbigniew Kmieciak
Uniwersytet Łódzki
Idea badań prawnoporównawczych Franciszka Longchampsa de Bérier
Artykuł dotyczy osiągnięć prosfora Franciszka Longchampsa de Bérier w obszarze prawa porównawczego. Był on bowiem autorem wyjątkowej pracy zatytułowanej Współczesne kierunki w nauce prawa administracyjnego na Zachodzie Europy, którą opublikowano pierwszy raz w 1968 r. Praca ta nie ma swego odpowiednika zarówno w krajowej jak i europejskiej literaturze aż po dziś. Metody analityczna przyjęta w tej pracy opiera się na założeniu, że prawo stanowi fenomen kulturowy, który musi być opisywany i analizowany z różnych perspektyw.
Słowa kluczowe: prawo administracyjne porównawcze, metodologia badań, korzyści płynące z badań, prawa refleksowe, milczenie organu administracji
Franciszek Longchamps de Bérier’s Idea of Comparative Law
This article concerns the achievements of Professor Longchamps de Bérier in the field of comparative law. He was the author of a unique work entitled Contemporary Directions in the Science of Administrative Law issued for the first time in 1968. This work has not had its equivalent in the national and European literature up till now. The method of conducting analyses accepted in the work is based on the assumption that law is understood as a cultural phenomenon, which is described and assessed from various points of view.
Keywords: administrative comparative law, methodology of research, benefits resulting from the research, reflexive rights, silence of an administrative authority
Bibliografia:
Andreis M., Silenzio della pubblica amministrazione e celerità dell’azione amministrativa, [w:] I processi amministrativi in Europa tra celerità e garanzia, Collana del Dipartimento di Scienze Giuridichedell’ Universitàdegli Studi di Brerscia, red. V. Parisio, Milano 2009
Bąkowski T., W sprawie „milczącej zgody organu”. Artykuł polemiczny, PiP 2010, nr 3
Becilla Peñafiel C.E., Límites del silencio administrativo como forma de terminación del procedimiento, [w:] Derecho administrativo para el siglo XXI. Hacia el garantísmo normativo y la transparencia institucional, red. Gallo Aponte W.I. et al. Belo Horizonte 2018
Borsi U., La giustizia amministrativa, Padova 1941
Deguergue M., Le silence de’Administration en droit administratif français, Les Cahiers de droit 2015, vol. 56, nr 3–4
Dobosz P., Milczenie i bezczynność w prawie administracyjnym, Kraków 2011
Faya Barrios A.L., [w:] Régimen Jurídico del Sector Público y Procedimiento Administrativo Comun, red. M.Á. Recuerda Girela, Thomson Reuters Aranzadi 2016
G. D. Romagnosi, Principii fondamentali di diritto amministrativo, ondetesserne le instituzioni, Parma 1814. G. Rossi, L’attualità di G.D. Romagnosi nell’eclissi dello statalismo. Considerazioni sul passato e sul futuro del diritto amministrativo, Diritto Pubblico 2012, nr 1
Galindo Morell P., El régimen del silencio administrativo, Quadernos de Derecho Local 17, Junio de 2008
Garcia Pérez M., El silencio administrativo tras la sentencia del Tribunal Supremo de 28 de enero de 2009, Anuario de Facultade de Dereito da Universidade da Coruña 2010, nr 14
Giannini M., Corso di diritto amministrativo. Dispense anno academico 1964-1965, Milano 1965.
Gurba W., Zwalczanie i zapobieganie bezczynności oraz przewlekłości postępowania administracyjnego, PiP 2015, nr 11
Jakimowicz W., Publiczne prawa podmiotowe, Kraków 2002
Jansen O., Silence of Administration, Mastricht Working Papers Faculty of Law, Mastricht University Public Law 2015–3, Mastricht July 2015
Kmieciak Z., [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. Z. Kmieciak, W. Chróścielewski, Warszawa 2019
Kmieciak Z., Milczące załatwienie sprawy a prawo do odwołania i skargi do sądu administracyjnego, PiP 2018, nr 9
Kmieciak Z., O pojęciu rządów prawa, PiP 2016, nr 9
Kmieciak Z., Zarys teorii postępowania administracyjnego, Warszawa 2014
Kubiak A., Fikcja pozytywnego rozstrzygnięcia w prawie administracyjnym, PiP 2009, nr 11
Kubiak A., O fikcji pozytywnego rozstrzygnięcia administracji raz jeszcze, PiP 2010, nr 5
Lara Arroyo J.L., Schneider Brandes A., Nuevas tendencias del Procedimiento Administrativo en Chile e Iberoamérica: Propuestasfrente a una nueva forma de gobernar y administrar el Estado, Revista de Derecho Público, númeroespecial 2018
Lefebvre F., Novedades en el Procedimiento Administrativo y en el Régimen del Sector Público, Madrid 2016
Lemetre F., Miranda R., Diritto amministrativo, Napoli 2011
Longchamps de Bérier F., Współczesne kierunki w nauce prawa administracyjnego na Zachodzie Europy, red. J. Boć, K. Nowacki, Wrocław 2001
Longchamps F., Z badań porównawczych w dziedzinie prawa. Refleksja metodologiczna, Acta Universitatis Wratislaviensis 1970, Prawo XXXII, nr 125
Łętowski J., Prawo administracyjne dla każdego, Warszawa 1995
Maciołek M., O publicznym prawie podmiotowym, Samorząd Terytorialny 1992, nr 1–2
Martinek M., Comparative Law – What Good Does It Do?/Jakie korzyści płyną z komparatystyki prawniczej?, Warszawa 2016
Matan A., Ochrona praw refleksowych w postępowaniu ogólnym administracyjnym, [w:] Pozycja samorządowych kolegiów odwoławczych w postępowaniu administracyjnym, red. C. Martysz, A. Matan, Kraków 2005
Neumayer H., [w:] Einführung in die großen Rechtssysteme der Gegenwart, red. R. David, G. Grasmann, München 1988
Skóra A., Współuczestnictwo w postępowaniu administracyjnym, Warszawa 2009
Wojtuń M. Kodyfikacja postępowania administracyjnego niespornego we Francji, PiP 2017, nr 3
Zimmermann J., Prawo administracyjne, Warszawa 2016
Prof. dr hab. Franciszek Longchamps de Bérier
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Odwaga i niezależność w naukowym myśleniu o prawie
Rozważania o dorobku naukowym profesora prawa, podejmowane w pół wieku po jego śmierci, kazały postawić kilka pytań. Co pozostaje z pracy prawnika? Na czym polega rzeczywisty dorobek profesora prawa? Na czym polega uczoność prawnika? Kogo wolno uważać za wielkiego prawnika? Jakie mogą być kryteria oceny? Profesor, którego prac dotyczy artykuł, nie bał się stawiać pytań zasadniczych. Czym się właściwie zajmują nauki prawne? Co jest ich celem? Jakie są drogi ich postępowania? Na czym tu polegają wyniki i jaką miarą mierzyć ich wartość? Szukał odpowiedzi na podstawie własnych studiów z zakresu prawa administracyjnego. Zachęcał do leczenia prawniczych kompleksów, w szczególności kompleksu Kirchmanna, próbując odkrywać to, co w prawie niezmienne, uniwersalne. Wiele prac poświęcił metodologii. Chętnie sięgał do komparatystyki prawniczej. Nauczał, jak z niej korzystać. Doceniał znaczenie wartości w prawa, bo jest ono tylko narzędziem ich realizacji. Wolał realizm od rozmaitych form idealizmu.
Słowa kluczowe: prawo administracyjne, historia prawa, prawoznawstwo, kompleks Kirchmanna, teoria prawa administracyjnego
Courage and Independence in Legal Thinking of a University Professor
Remarks on academic achievements of a law professor made half a century after his death inevitably lead to put a few questions about the legal world. What remains of the lawyer’s work? What could be considered valuable in law professors’ writings by generations that come after them? Who can be considered a great lawyer? What are the criteria to asses it? When could a professor, who is a lawyer, work on law in a scientific way? The professor whose work the article concerns was keen to pose also other basic questions. What is legal science? What becomes its subject matter and its purpose? What are the ways to conduct an academic research in law? How to evaluate its results? The professor’s answers were based on his studies in administrative law. He encouraged the treatment of lawyers’ complexes, particularly the Kirchmann comple, and was concerned about what is unchangeable or universal in our legal experience. He was devoted to legal methodology and comparative studies. He was aware of the importance of values in the law, as legal regulations are only tools to implement them. He preferred realism to various forms of idealism.
Keywords: administrative law, history of law, jurisprudence, Kirchmann comple, administrative law theory
Bibliografia:
Błaś A., Boć J., Chełmoński A., Jeżewski J., Nowacki K., Wstęp do drugiego wydania, [w:] F. Longchamps de Bérier, Współczesne kierunki w nauce prawa administracyjnego na Zachodzie Europy, Wrocław 2001
Dajczak W., Giaro T., Longchamps de Bérier F., Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego, Warszawa 2018
Jeżewski J., Franciszek Longchamps de Bérier (1912–1969), [w:] Pamięci zmarłych Profesorów i Docentów Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego 1945–2010, red. L. Lehmann, M. Maciejewski, Wrocław 2010
Kirchmann J.H. von, Die Werthlosigkeit der Jurisprudenz als Wissenschaft, Berlin 1848
Longchamps F., „Biografia pojęć” (o ostatnich pracach Riccardo Orestano), Sprawozdania Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego 1963, nr 16 (1961) Seria A
Longchamps F., O administracji publicznej (problem poznawczy), [w:] Księga pamiątkowa ku czci prof. dra Witolda Świdy, Studia Prawnicze 1969
Longchamps F., O prawniku w rzeczypospolitej nauk, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego 1958, Prawo IV, Seria A, nr 15
Longchamps F., O prawniku w rzeczypospolitej nauk. Streszczenie, Sprawozdania Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego 13 (1958), Wrocław 1963
Longchamps F., Z badań porównawczych w dziedzinie prawa. Refleksja metodologiczna, Acta Universitatis Wratislaviensis 1970, Prawo XXXII, nr 125
Longchamps F., Z historii ustroju uniwersytetów w Niemczech burżuazyjnych: źródła prawa uniwersyteckiego, Sprawozdania Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego 7 (1952), [Wrocław 1957]
Longchamps F., Z problemów poznania prawa, Wrocław 1968
Longchamps F., Z rodowodu prawa podmiotowego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego 1961, Prawo VIII, Seria A, nr 34
Longchamps F., Założenia nauki administracji, Wrocław 1949
Longchamps F., Źródła prawa administracyjnego według Konstytucji. Komunikat, Sprawozdania Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego 7 (1952), [Wrocław 1957]
Longchamps M., Administracyjnoprawne instrumenty odpowiedzialności w ustawie o ochronie środowiska, Krakowskie Studia Prawnicze 1983, rok XVI
Longchamps M., Administracyjnoprawne instrumenty realizacji odpowiedzialności za szkody w projektach ustawy o ochronie środowiska, Acta Universitatis Wratislaviensis 1981, Przegląd Prawa i Administracji XV, nr 584
Longchamps M., Administracyjnoprawne skutki naruszenia zasad ochrony środowiska w budownictwie, Acta Universitatis Wratislaviensis 1985, Prawo CXII, nr 648
Longchamps M., O prawnym uregulowaniu ochrony środowiska, Acta Universitatis Wratislaviensis 1978, Prawo LXXVIII, nr 446
Longchamps M., Odpowiedzialność za szkodę ekologiczną, Wrocław 1986
Trzciński J., Kilka uwag o pojęciu administratio w XII i XIII wieku, Acta Universitatis Wratislaviensis 1967, Prawo XVIII, nr 584
Prof. dr hab. Irena Lipowicz
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Sytuacja prawna człowieka wobec administracji publicznej w poglądach Franciszka Longchampsa de Bérier
Artykuł omawia poglądy Franciszka Longchamps na sytuację prawną człowieka wobec administracji publicznej. Przedstawiono w nim wybrane komentarze autora dotyczące różnorodnych opracowań i epok, w szczególności te ,w których dawał wyraz swojej aprobacie dla sposobu badań ,ich zakresu oraz postawy badaczy a także osiągniętych wyników. Zwłaszcza prace dotyczące współczesnych mu kierunków rozwoju nauki prawa administracyjnego można postrzegać jako ukryty traktat o prawach człowieka wobec administracji ,adresowany w gruncie rzeczy do czytelnika krajowego który w związku z działaniami cenzury nie mógł otrzymać studium napisanego wprost. W artykule wskazano szczególną wrażliwość autora na powiązanie nauki prawa administracyjnego z wartościami demokratycznego państwa prawnego i na jego analizę katastrofy tej formy państwa w latach trzydziestych przez pryzmat reakcji ówczesnej europejskiej i niemieckiej nauki prawa administracyjnego. Wskazano ,że formułowane -pozornie tylko przy okazji badań wyłącznie prawnoporównawczych -uwagi są istotnymi wskazówkami ,również dla dzisiejszych badaczy- reprezentantów nauki prawa administracyjnego określając ich obowiązki zwłaszcza w trudnych czasach „poruszenia publicznego”.
Słowa kluczowe: nauka prawa administracyjne, sytuacja prawna człowieka, administracja publiczna, publiczne prawa podmiotowe, badania prawnoporównawcze
Legal Status of a Human Being vis-à-vis Public Administration in the Views of Franciszek Longchamps
The article discusses the views of Franciszek Longchamps on the legal status of a human being vis-a-vis public administration. It presents the author’s selected comments concerning various papers and times, in particular ones where he expressed his approval for a research method, the scope of research, the attitudes of researchers, and the achieved results. Especially his works on the then contemporary directions in the development of studies in administrative law can be perceived as a hidden treaty on the rights of a human being vis-à-vis the administration, which was actually addressed to the domestic readers, who, because of censorship, could not be provided with a study written openly. The article indicates the author’s great sensitivity to the link between the studies in administrative law and the values of a democratic rule-of-law state as well as his analysis of the disaster of this form of state in the 1930s through the lens of response of the then active European and German administrative law scholarship. It is indicated that the remarks formulated seemingly only in the context of comparative law studies are important guidelines also for contemporary researchers, representatives of studies in administrative law, defining their duties, especially in the difficult times of ‘public outcry’.
Keywords: studies in administrative law, legal status of a human being, public administration, public rights, comparative law studies
Bibliografia:
Barettoni Arleri A., Obbligazioni e obblighi pubblici e prestazioni amministrative, Milano 1966
Błaś A., Początki zakładu nauki administracji – jego teraźniejszość i przyszłość, Acta Universitatis Wratislaviensis, Przegląd Prawa i Administracji 2015Błaś A., Z badań nad administracją publiczną na WPiA Uniwersytetu Wrocławskiego – główne nurty badawcze 1946–2006, [w:] 35-lecie Instytutu Nauk Administracyjnych Uniwersytetu Wrocławskiego, red. J. Boć, Wrocław 2007
Longchamps F., Poglądy nauki francuskiej i belgijskiej na prawa jednostki wobec władzy, Warszawa–Wrocław 1962
Longchamps F., Poglądy nauki niemieckiej i austriackiej na publiczne prawa podmiotowe, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego 1960, seria A, Prawo nr 21
Longchamps F., Współczesne kierunki rozwoju nauki prawa administracyjnego na Zachodzie Europy, Wrocław 2001
Longchamps F., Współczesne problemy podstawowych pojęć prawa administracyjnego, PiP 1966, nr 6
Jeżewski J., Nauka administracji w pracach Tadeusza Bigo i Franciszka Longchamps de Bérier, [w:] 35-lecie Instytutu Nauk Administracyjnych Uniwersytetu Wrocławskiego, red. J. Boć, Wrocław 2007
Prof. dr hab. Jerzy Supernat
Uniwersytet Wrocławski
Założenia nauki administracji Franciszka Longchampsa de Bérier i administracja unijna
Artykuł ten poświęcony jest prezentacji i wyjaśnieniu teorii administracji publicznej zaproponowanej przez Franciszka Longchampsa, a ponadto omówieniu jego podejścia do definiowania, opisywania i analizowani publicznej administracji. Zagadnienie to stało się bowiem centralnym punktem jego książki z 1949 r. zatytułowanej Założenia nauki administracji. Z ustaleń tych wynika, że przeważający współcześnie sposób definiowania administracji w państwie jest zbyt wąski. Podejście Franciszka Longchampsa do administracji publicznej może natomiast znaleźć zastosowanie do opisu ponadpaństwowego obszaru badań nauki administracji, jaką jest administracja Unii Europejskiej.
Słowa kluczowe:administracja, nauka administracji, prawo administracyjne, Unia Europejska, administracja unijna
Assumptions of Franciszek Longchamps’ Administrative Science in the Context of European Union Administration
The above article offers an explanation of Franciszek Longchamps’ scientific theory of public administration or his approach to defining and analysing (describing) public administration, which was framed in his book Założenia nauki administracji (Assumptions of Administrative Science) published in 1949. The explanation leads to the conclusion that today the prevailing way of defining public administration in the state is too narrow, and proposes vindication of F. Longchamps approach in order to place within the research field of administrative science the supra-state administration, namely the European Union administration.
Keywords: administration, administrative science, administrative law, European Union, European Union administration
Bibliografia:
Bogdandy A. von., The Idea of European Public Law Today, [w:] The Max Planck Handbooks in European Public Law, vol. 1, The Administrative State, red. A. von Bogdandy, P.H. Huber, S. Cassese, Oxford 2017
Cassese S., [w:] The Max Planck Handbooks in European Public Law, vol. 1, The Administrative State, red. A. von Bogdandy, P.H. Huber, S. Cassese, Oxford 2017
Cini M., The European Commission – Politics and Administration, [w:] The Palgrave Handbook of the European Administrative System, red. M.W. Bauer, J. Trondal, Palgrave Macmillan 2015
Craig P. et al, Administrative Procedure Acts: History, Features, and Reception, [w:] ReNEUAL Model Rules on EU Administrative Procedure, red. P. Craig, H.C.H. Hofmann, J.-P. Schneider, J. Ziller, Oxford 2017
Frederickson, H.G., Smith K.B., The Public Administration Theory Primer, Oxford 2003
Hofmann H.C.H., Rowe G.G., Türk A.H., Administrative Law and Policy of the European Union, Oxford 2011
Jeżewski J., Franciszek Longchamps de Berier (1912–1969), [w:] Pamięci zmarłych Profesorów i Docentów Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego 1945–2010, red. L. Lehmann, M. Maciejewski, Wrocław 2010
Kassim H., The European Commission as an Administration, [w:] The Palgrave Handbook of Public Administration and Management in Europe, vol. 2, red. E. Ongaro, S. van Thiel, Palgrave Macmillan 2018
Kieres L., Sprawna administracja w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Administracja publiczna pod rządami prawa. Księga pamiątkowa z okazji 70-lecia urodzin prof. zw. dra hab. Adama Błasia, red. J. Korczak, Wrocław 2016
Longchamps F., Współczesne kierunki w nauce prawa administracyjnego na Zachodzie Europy, Wrocław 2001
Longchamps F., Założenia nauki administracji, Wrocław 1991
Niewiadomski Z., Pojęcie administracji publicznej, [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 1, Instytucje prawa administracyjnego, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2009
Ongaro E., Thiel S. van, Languages and Public Administration in Europe, [w:] The Palgrave Handbook of Public Administration and Management in Europe, vol. 1, red. E. Ongaro, S. van Thiel, Palgrave Macmillan 2018, s. 62.
Oxford Principles of European Union Law, vol. I, The European Union Legal Order, red. R. Schütze, T. Tridimas, Oxford 2018
Prof. dr hab. Marek Szewczyk
Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu
Źródła prawa administracyjnego w ujęciu Franciszka Longchampsa de Bérier
Powyższe opracowanie poświęcone jest jednemu z największych luminarzy z dziedziny nauki polskiego prawa administracyjnego schyłku okresu II Rzeczypospolitej oraz okresu Polski Ludowej, której ulubieńcem nie był. Zasadniczy motywem powrotu do problematyki podniesionej w tej publikacji jest próba wykazania aktualności myśli F. Longchamps de Bérier: tak w odniesieniu do samej koncepcji źródeł prawa, ze szczególnym uwzględnieniem koncepcji odnoszącej się do źródeł prawa administracyjnego, jak i podniesionych w przypomnianym opracowaniu zagadnień wiążących się nierozerwalnie i na stałe z tą instytucją prawną. W analizowanej pracy podkreślono, że F. Longchamps de Bérier nie koncentrował się na poszczególnych - jak to On określał – „rodzajach gatunkowych” poszczególnych źródeł prawa oraz ich właściwościach, lecz snuł rozważania na znacznie bardziej ogólniejszym poziomie, obejmujące wszystkie „rodzaje gatunkowe” tej szczególnej instytucji prawnej, a - w znacznej części – także formy aktywności administracji publicznej. Z tej racji w publikacji przypomniane zostały fundamentalne i cały czas aktualne zagadnienia takie, jak: 1) relacji regulacji źródeł prawa wobec ogólnego porządku prawnego poszczególnych systemów prawnych; 2) otwartości i zamkniętości systemu źródeł prawa; 3) doniosłości problematyki źródeł prawa administracyjnego dla demokratycznego państwa prawnego; 4) instytucji „delegacji ustawowej” oraz zagrożeń z nią związanych. W konkluzji wskazano na to, że F. Longchamps de Bérier, dzięki swoim pracom naukowym, utrzymywał związek polskiej nauki prawa z nauką światową w dziedzinie nauki prawa administracyjnego oraz nauki administracji.
Słowa kluczowe: źródła prawa administracyjnego; porządek prawny, ustawa, rozporządzenie, akt prawa miejscowego
Sources of Administrative Law as Understood by Prof. dr hab. Franciszek Longchamps de Bérier
This article is devoted to one of the greatest luminaries in the science of Polish administrative law at the end of the Second Polish Republic and at the time of Polish People's Republic (although he was not appreciated in the latter). The main motive for returning to the issues discussed in this article is an attempt to show the timeliness of Longchamps de Bérier's thought, both with respect to the very concept of sources of law, with particular emphasis on the concept of sources of administrative law, and with respect to issues raised in the article, which are permanently and inseparably linked with sources of law. The article emphasizes that Longchamps de Bérier did not focus on distinct – as he described it – ‘genre types’ of individual sources of law and their features, but engaged in deliberations at a much more general level, covering all ‘genre types’ of sources of law, including – to a large extent – also different forms of activity of the public administration. For this reason, the article recalls such fundamental and still topical issues as: (1) the relationship between the hierarchy of sources of law and the general legal order in individual legal systems; (2) the open or closed nature of the system of sources of law; (3) the importance of the sources of administrative law for a democratic rule-of-law state; (4) the institution of ‘statutory delegation’ and the related threats. In conclusion, the author points out that thanks to his scientific work, Longchamps de Bérier maintained the relationship between Polish legal science and the world science in the field of administrative law and administration.
Keywords: sources of administrative law; legal order; statute; regulation; instrument of local law
Bibliografia:
Longchamps F., O źródłach prawa administracyjnego (problemy poznawcze), [w:] Studia z zakresu prawa administracyjnego. Ku czci prof. dra Mariana Zimmermanna, red. W. Jaśkiewicz, Warszawa–Poznań, 1973
Bałaban A., Źródła prawa w polskiej konstytucji z 2 kwietnia 1997 r., Przegląd Sejmowy 1997, nr 5
Tocqueville A. de, O demokracji w Ameryce, Warszawa 1976
A. Wiktorowska, [w:] Prawo administracyjne, red. A Wierzbowski, Warszawa 2017
Szewczyk E., Szewczyk M., Generalny akt administracyjny, Warszawa 2014, s. 121 i n.
Z problematyki prawnej samorządu terytorialnego. Księga dla uczczenia 70. rocznicy urodzin oraz 45 rocznicy pracy naukowej prof. Zbigniewa Janku, red. M. Szewczyk, Poznań 2017
Rot H., Siarkiewicz K., Zasady tworzenia prawa miejscowego, Warszawa 1994
Wróblewski J., Słownik niemarksistowskich koncepcji teoretycznych, [w:] W. Lang, J. Wróblewski, S. Zawadzki, Teoria państwa i prawa, Warszawa 1979
K. Działocha, Zamknięty system źródeł prawa powszechnie obowiązującego w Konstytucji i praktyce, [w:] Konstytucyjny system źródeł prawa w praktyce, red. A. Szmyt, Warszawa 1999
Szewczyk M., Generalny akt administracyjny jako rodzaj aktu administracyjnego, [w:] Księga jubileuszowa dla uczczenia 70 różnicy urodzin prof. zw. dra hab. Marka Wierzbowskiego, red. J. Jagielski, Warszawa 2018
Pawłowski S., Modyfikacje klasycznej koncepcji wywłaszczenia a gwarancje praw jednostki, Poznań 2018
Wronkowska S., Zamknięty system źródeł prawa w praktyce oraz dostosowanie prawa do wymogów Konstytucji RP, [w:] Konstytucja RP w praktyce, Warszawa 1999
Janowicz Z., Legislacja administracyjna, Poznań 1973
Janowicz Z., Postępowanie administracyjne oraz prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Warszawa–Poznań 1982
Janowicz Z., Zagadnienia legislacji administracyjnej, Poznań 1975
Leoński Z., Zarys prawa administracyjnego, Warszawa 2004
Ziembiński Z., [w:] S. Wronkowska, Z. Ziembiński, Zarys teorii prawa, Poznań 2001.
Ziembiński Z., Kompetencja i norma kompetencyjna, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1969, nr 4
Prof. dr hab. Andrzej Wróbel
Warszawa
Profesora Franciszka Longchampsa de Bérier pojęcie stosunku prawnego
Zagadnienie stosunku prawnego zajmuje poczesne miejsce w spuściźnie naukowej Profesora Franciszka Lonchamps de Berier. Zawdzięczamy Mu przede wszystkim skonstruowanie (w Jego ujęciu „wybór”) pojęcia stosunku prawnego, które jest nadal użytecznym narzędziem badania wielu zjawisk prawnych i analiz prawa obowiązującego. Świadczą o tym nie tylko liczne zastosowania tego pojęcia we współczesnej doktrynie prawa administracyjnego, która czyni je za podstawę lub punkt odniesienia analiz teoretyczno-dogmatycznych dotyczących stosunku administracyjnoprawnego , ale także jego użyteczność w badaniu funkcjonalnie powiązanych ze stosunkiem prawnym instytucji i pojęć z zakresu prawa administracyjnego, takich jak np. akt administracyjny, władztwo administracyjne czy publiczne prawo podmiotowe. Celem niniejszego jest podjęcie próby rekonstrukcji pojęcia stosunku prawnego (w prawie administracyjnym), przedstawionego w trzech podstawowych tekstach F. Longchamps de Berier.
Słowa kluczowe: prawo administracyjne, stosunek prawny, teoria prawa administracyjnego, instytucja prawna, publiczne prawo podmiotowe
The Notion of Legal Relationship as Understood by Professor Franciszek Longchamps de Bérier
The question of legal relationship occupies an important place in the academic legacy of Professor Franciszek Lonchamps de Bérier. What we owe to him is, first and foremost, the formulation (or ‘choice’, as he put it) of the notion of legal relationship, which still remains a useful tool for examining many legal phenomena and analysing laws in force. This is demonstrated not only by the numerous applications of this notion in contemporary administrative law literature, where it is used as the basis or point of reference for theoretical and dogmatic analyses concerning the administrative law relationship, but also by its usefulness in examining the institutions and notions from the area of administrative law that are functionally linked to וlegal relationship, such as e.g. administrative instrument, administrative control or public right. This article is an attempt at reconstruction of the notion of legal relationship (in administrative law), as presented in three major texts by F. Longchamps de Bérier.
Keywords: administrative law, legal relationship, theory of administrative law, legal institution, public right
Bibliografia:
Bobbio N., Diritto e potere. Saggisu Kelsen, Torino 2014
Bobbio N., La teoria pura del diritto e i suoi critici, Rivista trimestrale di diritto e procedura civile 1954, nr 2
Bobbio N., Teoria della scienza giuridica, Torino 1950
Duda A., Interes prawny w polskim prawie administracyjnym, Warszawa 2008
Filipek J., Stosunek administracyjnoprawny, Warszawa 1968
Forsthoff E., Lehrbuch des Verwaltungsrechts, Berlin 1961
Hauser R., Stosunek administracyjnoprawny, [w:] System Prawa Administracyjnego, t. I, Instytucje prawa administracyjnego, red. R. Hauser, A. Wróbel, Z. Niewiadomski, Warszawa 2015
Klein A., Elementy zobowiązaniowego stosunku prawnego, Wrocław 2005
Lang W., Pojęcia prawne i prawnicze, [w:] W. Lang, J. Wróblewski, S. Zawadzki, Teoria państwa i prawa, Warszawa 1986
Longchamps F., O pojęciu stosunku administracyjno-prawnego w gospodarce państwowej, PiP 1958, nr 1
Longchamps F., O pojęciu stosunku prawnego w prawie administracyjnym, Acta Universitatis Wratislaviensis 1964, Prawo XII, nr 19
Longchamps F., O pojęciu stosunku procesowego między organem państwa a jednostką, [w:] Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa dla uczczenia pracy naukowej Kazimierza Przybyłowskiego, red. W. Osuchowski, M. Sośniak, B. Walaszek, Kraków–Warszawa 1964
Longchamps F., Współczesne problemy podstawowych pojęć prawa administracyjnego, PiP 1966, nr 6Longchamps F., Uwagi o używaniu pojęć w naukach prawnych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego 1960, Prawo VII, nr 27
MacCormick N., Weinberger O., An Institutional Theory of Law. New Approaches to Legal Positivism, Dordrecht–Boston–Lancaster–New York 1986
Nowak J., Konceptualizacja doświadczenia prawnego a konceptualizacja faktów związanych z funkcjonowaniem administracji – między nauką prawa administracyjnego a nauką administracji z badań wrocławskich i włoskich administratywistów, Acta Universitatis Wratislaviensis Prawo 2017, Prawo CCCXXII, nr 3771
Romano S., L’ordinamento giuridico, Firenze 1946
Starościak J., Stosunek administracyjnoprawny, [w:] System Prawa Administracyjnego, t. III, red. T. Rabska, J. Łętowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1978
Tarno J.P., Z problematyki administracyjnoprawnego stosunku procesowego, Acta Universitatis Lodzensis, Folia Iuridica 1981, nr 3
Torre M. la, Law as Institution, Springer 2010
Virga P., Diritto Amministrativo, vol. II, Atti e ricorsi, Milano 2001
Wróbel A., Prawo podmiotowe publiczne, [w:] System Prawa Administracyjnego, t. I, Instytucje prawa administracyjnego, red. R. Hauser, A. Wróbel, Z. Niewiadomski, Warszawa 2015
Ziembiński Z., Problemy podstawowe prawoznawstwa, Warszawa 1980
Ziembiński Z., Teoria prawa, Warszawa–Poznań 1978
Zimmermann J., Aksjomaty prawa administracyjnego, Warszawa 2013, s. 137 i n.; W. Dawidowicz, Kilka refleksji na temat teorii stosunku administracyjnoprawnego F. Longchampsa, Przegląd Prawa i Administracji 1972, nr 2
Dr Przemysław Domagała
Łódź
Jeszcze o propagowaniu faszystowskiego ustroju państwa w świetle polskiego prawa karnego (kilka uwag na marginesie artykułu prof. Witolda Kuleszy)
More on Promoting the Fascist System of Government in the Light of Polish Criminal Law (several remarks in the context of prof. Witold Kulesza’s article)
The July issue of ‘Państwo i Prawo’ included a very interesting article by prof. W. Kulesza on the criminal law assessment of the celebration of Hitler’s birthday in a forest near Wodzisław in the spring of 2017. According to this writer, the statements made by Witold Kulesza need to be more nuanced and they require a commentary taking into account the Constitution and international law. In conclusion the author states that - as the law stands - who publicly, i.e. in a manner at least potentially available to unspecified or specified, but a greater number of persons (usually more than 30), uses fascist signs or slogans, commits the offence defined in Article 256(1) of the Criminal Code. The person also commits an offence if, in their subjective opinion, promotion of the fascist system is not the aim of the given activity, but e.g. they use fascist symbols to express their views affirming the fascist ideology. This interpretation of Article 256(1) CC is consistent with the Constitution and applicable international standards.
Keywords: Criminal Code, constitution, international law, fascist slogans, criminal liability
Bibliografia:
A. Bień-Kacała, A. Jackiewicz, Militant democracy – demokracja, która sama się broni(?), PiP 2017, nr 8
A. Gliszczyńska-Grabias, G. Baranowska, The European Court of Human Rights on Nazi and Soviet Past in Central and Eastern Europe, Polish Political Science Yearbook 2016, nr 45
A. Michalska-Warias, [w:] Kodeks karny. Komentarz. Część szczególna, t. II, red. Królikowski, Warszawa 2017
A. Sylwestrzak, Historia doktryn politycznych i prawnych, Warszawa 2000.
A. Wróbel, [w:] Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, red. A. Wróbel, Warszawa 2013
B. Saul, D. J. Mowbray, The International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights, Oksford 2014
Ch. H. Wellman, Right Forfeiture and Mala Prohibita, [w:] The Constitution of the Criminal Law, red. R. A. Duff i in., Oksford 2013
I.C. Kamiński, Ograniczenia swobody wypowiedzi dopuszczalne w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka: analiza krytyczna, Warszawa 2010
J. Baudrillard, Społeczeństwo konsumpcyjne – jego mity i struktury, Warszawa 2006
J. Giezek, uwaga 11 do art. 9, [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. J. Giezek, LEX 2012
A. Zoll, uwaga 15 do art. 9, [w:] Kodeks karny. Część ogólna, t. I, cz. I, Komentarz do art. 1–52, red. W. Wróbel, A. Zoll, LEX 2016
J. Kulesza, [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. P. Daniluk, Warszawa 2016
J. Majewski, [w:] Kodeks karny. Komentarz. Część ogólna, t. I, Komentarz do art. 1–52, red. A. Zoll, Warszawa 2016
J. Temperman, Religious Hatred and International Law: The Prohibition of Incitement to Violence and Discrimination, Cambridge 2016
K.S. Gallant, The Principle of Legality in International and Comparative Criminal Law, Cambridge 2008
L. Garlicki, [w:] Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, t. I. Komentarz do artykułów 1–18, red. L. Garlicki, Warszawa 2010
M. Zieliński, Wykładnia prawa. Zasady. Reguły. Wskazówki, Warszawa 2002
P. Loba, Holocaust Denial before the European Court of Human Rights: Evolution of an Exceptional Regime, The European Journal of International Law 2015, nr 1
R. Cialdinii in., The Differential Impact of Two Social Influence Principles on Individualists and Collectivists in Poland and the United States, [w:] The Practice of Social Influence in Multiple Cultures, red. R. Cialdini i in., Mahwah–New Jersey–Londyn 2001
T. Jurczyk, Analiza porównawcza przepisów Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej i Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, Przegląd Legislacyjny 2008, nr 1
T. Rauter, Judicial Practice, Customary International Criminal Law and NullumCrimen Sine Lege, Cham 2017
W. Kulesza, „Polskie obchody” rocznicy urodzin Hitlera w świetle prawa karnego III Rzeszy, Republiki Federalnej Niemiec i Polski, PiP 2018, nr 7
W. Wróbel, [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. II, cz. I, Komentarz do art. 117–211a, red. A. Zoll, Warszawa 2013
Z. Ćwiąkalski, uwaga 254 do art. 256, [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. II, cz. II, Komentarz do art. 212–277d, red. W. Wróbel, A. Zoll, LEX 2017.
Prof. dr hab. Przemysław Drapała
Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie
Prowadzenie zarządu cudzą nieruchomością bez zlecenia. Glosa do wyroku SN z 8.11.2016 r., III CSK 368/15
Glosowany wyrok dotyczy złożonego z dogmatycznego punktu widzenia a zarazem bardzo istotnego dla praktyki zagadnienia, którą można ująć w pytaniu, czy w ramach przyjętej w polskim systemie prawnym konstrukcji prawnej prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia podmiot działający jako negotiorum gestor (art. 752 k.c.) jest uprawniony do zawierania umów w imieniu i na rzecz domini negotii lub jako jego zastępca pośredni a zatem umów, które wywierać będą bezpośredni lub pośredni skutek w sferze prawnej podmiotu zainteresowanego. Od rozstrzygnięcia tego zagadnienia uzależnione jest udzielenie odpowiedzi na dalsze pytanie, czy negotiorum gestor jest uprawniony do dochodzenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości będącej własnością podmiotu zainteresowanego po ustaniu stosunku najmu.
Słowa kluczowe: prawo cywilne, kontrakty, najem, prowadzenie spraw bez zlecenia, wynagrodzenie
Compensation for Non-contractual Usufruct of Real Property and Agency Without Authority. Commentary on Supreme Court Judgment of 8 November 2016, III CSK 368/15
The commented judgment concerns an issue which is complex from the dogmatic point of view, while extremely important for practice. It can be expressed as the question whether, within the legal construction of negotiorum gestio adopted in the Polish legal system, the entity acting as the negotiorum gestor (Article 752 of the Civil Code) has the authority to make contracts in the name and on the behalf of domini negotii or only as an indirect agent, that is, whether the contracts will have direct or indirect effect on the rights of the entity concerned. The answer to this question determines the answer to the next one: whether the negotiorum gestor has the right to seek compensation for non-contractual usufruct of the real property owned by the entity concerned after the lease relationship ends.
Keywords: civil law, contracts, lease, agency without authority (negotiorum gestio), compensation
Bibliografia:
A. Szpunar, [w:] System Prawa Cywilnego. Prawo zobowiązań – część szczegółowa, t. III, cz. 2, Warszawa–Wrocław 1976
G. Deppenkemper, Negotiorum gestio – Geschäftsführung ohne Auftrag, Zur Entstehung, Kontinuität und Wandeln eines Gemeineuropäischen Rechtsinstituts, cz.1, Göttingen 2014
H. Seiler, [w:] Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, (red. P.Ulmer), t.3, München 2003
H. Suderow, Die Geschäftsführung ohne Auftrag. Ein Rechtsvergleich zwischen Deutschland, Frankreich und Niederlanden, Konstanz 2005, s. 174; A.S. Hartkamp, M.M. Tilemma, Contract Law in the Netherlands, Hague–London –Boston 1995
J. Flour, J-L. Aubert, É. Savaux, Les Obligations, Le fait juridique, Quasi – contracts, Paris 2003, s. 18.
J. Mazeaud, F. Chabas, Leçons de droit civil, t. II, Obligations, théorie général, Paris 1998
J. Szczerski, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. II, (red. F.Błahuta, Z.Resich, J.Ignatowicz) Warszawa 1972
L. Ogiegło, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. II, Warszawa 2003, s. 379; A. Ohanowicz, J. Górski, Zarys prawa zobowiązań, Warszawa 1970
L. Stecki, [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo zobowiązań – część szczegółowa, t. 7, Warszawa 2004
L. Stecki, Umowa zlecenia a prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia, Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny 1980, nr 3
P. Drapała, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. V, Zobowiązania, red. J. Gudowski, Warszawa 2017
P. Drapała, Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia. Konstrukcja prawna, Warszawa 2010
P. Drapała, Wola prowadzenia cudzej sprawy jako przesłanka negotiorum gestio, PiP 2006, nr 8
P. Tourenau, Gestion d’affaires, [w:] Répertoire de droit civil (Encyclopédie Dalloz), t. VI, Paris 2001 nr 101
R. Bout, Gestion d’affaires, [w:] Juris – Classeur Civil Code, Fasc. 20, nr 69
R. Wittmann, [w:] Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen, Berlin 1995
R. Wittmann, Begrif und Funktion der Geschäftsführung ohne Auftrag, München 1981
S.D. Monache, [w:] Commentario breve al codice civile,(red. G.Cian) , Milano 2004
U. Lischer, Die Geschäftsführung ohne Auftrag im schweizerichen Recht, Basel und Frankfurt am Main 1990
W. Ludwiczak, Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia, Warszawa 1960
