Unia Europejska wobec niepraworządnego państwa członkowskiego
Prof. dr hab. Jan Barcz
Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie
Unia Europejska wobec niepraworządnego państwa członkowskiego
Większość publikacji odnoszących się do państw członkowskich UE, w których występują problemy z „systemowym” naruszeniem praworządności, dotyczy analizy konstytucyjnych aspektów takich problemów oraz ich oceny w świetle obowiązującego standardu międzynarodowego, zwłaszcza standardu Unii Europejskiej. Powszechna jest również opinia, że w obliczu ubezwłasnowolnienia krajowych środków ochrony praworządności, zawodzą również mechanizmy unijne, a Unia jest bezsilna wobec niepraworządnego państwa członkowskiego. W niniejszym artykule zaprezentowane zostanie nieco inne podejście. Z perspektywy ponad trzech lat, można podjąć próbę sprecyzowania zasadniczych elementów unijnego „mechanizmu ochronnego”, który uruchamiany jest w przypadku systemowego naruszania praworządności w państwie członkowskim. Opiera się on na istniejących procedurach, niemniej nowym elementem jest wyraźne ich połączenie w spójny system. Można również podjąć próbę wskazania na konieczne uzupełnienia „mechanizmu ochronnego” (co notabene jest obecnie po części robione). Nim jednak do tego przystąpimy, niezbędne jest zwięzłe podsumowanie sprecyzowania zarówno kompetencji UE w kontekście praworządności, jak i działania poszczególnych procedur traktatowych, jakie miało miejsce w ostatnio w związku z zastosowaniem (po raz pierwszy) procedury art. 7 TUE, jak i orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości odnoszącego się do praworządności.
Słowa kluczowe: Unia Europejska, zasada praworządności, procedura praworządności, państwa członkowskie, systemowe naruszenie, mechanizm ochronny
The European Union vis-a-vis a Member State Violating the Rule of Law
The majority of publications on EU Member States where problems of ‘systemic’ violations of the rule of law occur analyse the constitutional aspects of such problems and their assessment in the light of the applicable international standard, particularly the EU standard. There is also a widespread belief that if the domestic means of protecting the rule of law are crippled also the EU mechanisms fail, while the Union is helpless in the face of rule of law violations in such a Member State. This article presents a slightly different view. After over three years, one may attempt to clarify the basic elements of the EU ‘protective mechanism’, which is launched in cases of systemic infringements of the rule of law in a Member State. It is based on existing procedures, nevertheless combining them in a coherent system is a new element. One may also attempt to find the necessary supplements of the ‘protective mechanism’ (which actually partially happens). But before that it is necessary to briefly summarise and clarify both the powers of the EU in the context of the rule of law and the functioning of individual Treaty-based procedures, as happened recently in connection with the (first ever) application of Article 7 TEU, as well as the case law of the Court of Justice relating to the rule of law.
Keywords: European Union, rule of law, rule of law procedure, Member States, systemic infringement, protection mechanism
Bibliografia:
Adamiec D., Nowe Ramy Unii Europejskiej na rzecz umocnienia państwa prawnego – zapowiedź zmian traktatowych, Sprawy Międzynarodowe 2014, nr 1.
Barcz J., Brexit – w sprawie interpretacji postanowień art. 50 Traktatu o Unii Europejskiej, Europejski Przegląd Sądowy 2016, nr 12.
Barcz J., Przewodnik po Traktacie konstytucyjnym, Warszawa 2005.
Barcz J., Spójność Unii Europejskiej w dobie zmian, Sprawy Międzynarodowe 2018, nr 2.
Biernat S., Kawczyńska M., Skarga na unijny traktat: w szaleństwie jest metoda, Rzeczypospolita z 23.11.2018 r.
Bogdanowicz P., Jak Trybunał Sprawiedliwości „aktywował" art. 19 ust. 1 TUE w kontekście praworządności: uwagi na tle sprawy C-64/16, Associação Sindical dos Juízes Portugueses, [w:] Sądowe mechanizmy ochrony praworządności w Polsce w świetle najnowszego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE, red. J. Barcz J., Zawidzka-Łojek A., Warszawa 2018.
Fabbrini F., Economic Governance in Europe. Comparative Paradoxes and Constitutional Challenges, Oxford 2016.
Frąckowiak-Adamska A., Następstwa wyroku w sprawie LM („sprawa Celmer”) i postępowania na podstawie art. 7 TUE dla funkcjonowania sądów polskich w ramach wspólnoty prawnej UE, [w:] Sądowe mechanizmy ochrony praworządności w Polsce w świetle najnowszego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE, red. J. Barcz, A. Zawidzka-Łojek, Warszawa 2018.
Grzeszczak R., Skuteczność procedur ochrony praworządności w Unii Europejskiej i jej państwach członkowskich, referat wygłoszony podczas posiedzenia Komitetu Nauk Prawnych PAN 14.06.2018 r.
Matthes J., Busch B., What next after Brexit? Considerations regarding the future relationship between the EU and the UK, IW policy paper No. 16/2016, Institut der deutschen Wirtschaft Köln.
Menkes J., Wasilkowski A., Organizacje międzynarodowe. Prawo instytucjonalne, Warszawa 2010.
Petch T., Legal Implications of the Euro Zone Crisis. Debt Restructuring, Sovereign Default and Euro Zone Exit, Kluver Law International 2014.
Polska w Unii Europejskiej. Nowe wyzwania. Komisja Europejska. Przedstawicielstwo w Polsce, Warszawa 2018.
Sadurski W., How Democracy Dies (in Poland): A Case Study of Anti-Constitutional Populist Backsliding, Sydney Law School. Legal Studies Research Paper No. 18/01.
Sądowe mechanizmy ochrony praworządności w Polsce w świetle najnowszego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE, red. J. Barcz, A. Zawidzka-Łojek, Warszawa 2018.
Schmahl S., Die Reaktionen auf den Einzug der Freiheitlichen Partei Österreichs in das österreichische Regierungskabinett, Europrecht 2000, nr 5.
Taborowski M., Naruszenie elementów zasady państwa prawa (art. 2 TUE) jako ograniczenie zasady wzajemnego zaufania w prawie Unii Europejskiej (w świetle wyroku LM (Celmer), [w:] Sądowe mechanizmy ochrony praworządności w Polsce w świetle najnowszego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE, red. J. Barcz, A. Zawidzka-Łojek, Warszawa 2018.
von Bogdandy A., Canor I., Bogdanowicz P., Taborowski M., Schmidt M., A Constitutional Moment for the European Rule of Law – Upcoming Landmark Decisions Concerning the Polish Judiciary”, Common Market Law Review 2018, vol. 55, nr (4).
Wniosek Komisji Europejskiej w sprawie wszczęcia w stosunku do Polski procedury art. 7 TUE. Ramy prawno-polityczne, red. J. Barcz, A. Zawidzka-Łojek, Warszawa 2018.
Prof. dr hab. Wojciech Piątek
Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu
Prof. dr hab. Andrzej Skoczylas
Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu
Kasacyjny czy merytoryczny model orzekania – kwestia zmiany modelu sądowej kontroli decyzji administracyjnych
W opracowaniu podjęta została refleksja nad zasadnością dalszego poszerzenia uprawnień sądów administracyjnych do merytorycznego orzekania. Możliwość taka pozostaje aktualnie wykluczona z uwagi na art. 184 Konstytucji RP, w którym wyznaczona została sądom kontrolna funkcja nad działalnością administracji publicznej. Aktualne uprawnienia orzecznicze polskich sądów administracyjnych, zwłaszcza po nowelizacji postępowania sądowadministracyjnego dokonanej ustawą z 9 kwietnia 2015 r. są kombinacją uprawnień typu kasacyjnego i reformatoryjnego. Są one zgodne nie tylko z regulacją konstytucyjną, lecz także ze standardami wynikającymi z prawa międzynarodowego. Dalsze usprawnienia procedury sądowoadministracyjnej powinny być poszukiwane na innych obszarach procesowych, spośród których najistotniejszym wydaje się dwuinstancyjność postępowania sądowoadministracyjnego.
Słowa kluczowe: sąd administracyjny, postępowanie sądowoadministracyjne, orzeczenie kasacyjne, orzeczenie merytoryczne, efektywność sądowej kontroli administracji publicznej
Cassation-Type Adjudication or Adjudication on the Merits: Should the Model of Judicial Review of Administrative Decisions Change?
The paper contains reflections on the expediency of further extension of powers of administrative courts to adjudicate on the merits. This is currently impossible due to Article 184 of the Polish Constitution, which assigns to courts the function of reviewing the activity of public administration. Currently, the adjudicating powers of Polish administrative courts - especially after amendments affecting proceedings before administrative courts, which were introduced by the Act of 9 April 2015 - combine cassation-type powers and reformatory powers. They are consistent not only with the constitutional norm, but also with standards laid down in international law. Further improvements in proceedings before administrative courts should be made in other procedural areas, the most important one being the existence of two instances in proceedings before administrative courts.
Keywords: administrative court, proceedings before administrative courts, cassation judgment, judgment on the merits, efficiency of judicial review of public administration
Bibliografia:
Piątek W., Nowe kompetencje do merytorycznego orzekania przez sądy administracyjne, PiP 2017, nr 1.
Dudek P., Zalewski Ł., Sądy nie wpływają na decyzje organów, Dziennik Gazeta Prawna z 5.09.2017 r., nr 171.
Serafiński W., Zmiany nie przyspieszyły postępowań w sądach administracyjnych, Dziennik Gazeta Prawna z 23.09.2017 r.
Korzeniowska A., [w:] Postępowanie administracyjne w Europie, red. Z. Kmieciak, Kraków 2005.
Kmieciak Z., Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne a prawo europejskie, Warszawa 2010.
Skoczylas A., Modele uprawnień orzeczniczych sądów administracyjnych w Europie, PiP 2012, nr 10.
Rennert K., Funktionswandel der Verwaltungsgerichtsbarkeit?, [w:] Verwaltungsgerichtsbarkeit in der Europäischen Union, red. R.P. Schenke, J. Suerbaum, Ius Europaeum 2016, nr 64.
Jansen S., [w:] Judicial Lawmaking and Administrative Law, red. F. Stroink, E. van der Linden, Antwerpen–Oxford 2005.
Holoubek M., Alte und neue Grundfragen der Verwaltungsgerichtsbarkeit, [w:] Grundfragen der Verwaltungs- und Finanzgerichtsbarkeit, red. M. Holoubek, M. Lang, Wien 2017.
Krawczyk A., Reforma sądownictwa administracyjnego w Austrii, PiP 2013, nr 4.
Pabel K., Sachverhaltsermittlungen und Beweiswürdigungen vorzunehmen sind, die besonderes Fachwissen erfordern. Mehr siehe dazu K. Pabel, Kognitionsbefugnis der Verwaltungsgerichte und des Bundesfinanzgerichts, [w:] Grundfragen der Verwaltungs- und Finanzgerichtsbarkeit, red. M. Holoubek, M. Lang, Wien 2017.
Favoreu L., Droit constitutionnel, Paris 2000.
Brzeziński W., Sądowa kontrola administracji we Francji, Warszawa 1960 .
Debbasch C., Ricci J.C., Contentieux administratif, Paris 1990.
Colson J.P., L’office du juge et la preuve dans le contentieux administratif, Paris 1970.
Daniel P., Geburczyk F., Merytoryczne orzekanie i kształtowanie aktów organów administracji publicznej przez sądy administracyjne – uwagi prawnoporównawcze, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2017, nr 1.
Hofstätter Ch., [w:] Vergleichendes Verwaltungsrecht in Südosteuropa, red. B. Wieser, A. Stolz, Wien 2016.
Kubik R., [w:] Sądowa kontrola administracji publicznej w Europie, red. E. Wójcicka, Warszawa 2017.
Tomaszková V., Tomoszek M., Die Verwaltungsgerichtsbarkeit in Tschechien, Osteuropa-Recht 2015, nr 3.
Bröstl A., Gajdošiková L., Die Verwaltungsgerichtsbarkeit in der Slowakei, Osteuropa-Recht 2015, nr 3.
Kerševan E., Die Verwaltungsgerichtsbarkeit in Slovenien, [w:] Vergleichendes…, s. 437.
Szafrańska W., [w:] Sądowa kontrola administracji publicznej w Europie, red. E. Wójcicka, Warszawa 2017, s. 228.
Walte R. r, Kassatorische oder reformatorische Entscheidung?, [w:] Die Entwicklung der österreichischen Verwaltungsgerichtsbarkeit, Festschrift zum 100 jährigen Bestehen des österreichischen Verwaltungsgerichtshofes, red. F. Lehne, E. Loebenstein, B. Schimetschek, Wien–New York 1976.
Piątek W., Zakres kognicji polskiego sądu administracyjnego, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2009, nr 4.
Piątek W., Nowe kompetencje do merytorycznego orzekania przez sądy administracyjne, PiP 2017, nr 1..
Chmaj M., Opinia w przedmiocie zgodności z konstytucją i systemem prawnym art. 145a przedstawionego przez Prezydenta RP projektu ustawy o zmianie ustawy – P.p.s.a. (druk nr 1633), Warszawa 2014.
Szydło M., Opinia prawna na temat projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, druk sejmowy nr 1633, Warszawa 2013.
Hauser R., Masternak-Kubiak M., [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 2, Konstytucyjne podstawy funkcjonowania administracji publicznej, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2012.
Woś T., Conditiones necessariae dwuinstancyjnego sądownictwa administracyjnego, [w:] Instytucje współczesnego prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa Profesora zw. dr hab. Józefa Filipka, red. I. Skrzydło-Niżnik, Kraków 2001.
Hauser R., Konstytucyjny model polskiego sądownictwa administracyjnego, [w:] Polski model sądownictwa administracyjnego, red. J. Stelmasiak, J. Niczyporuk, S. Fundowicz, Lublin 2003.
Chróścielewski W., Sądownictwo administracyjne – zamierzenia legislacyjne a realne potrzeby, [w:] Ewolucja prawnych form administracji publicznej. Księga jubileuszowa z okazji 60. rocznicy urodzin Profesora Ernesta Knosali, red. L. Zacharko, A. Matan, G. Łaszczyca, Warszawa 2008.
Kmieciak Z., Merytoryczne orzekanie przez sądy administracyjne w świetle konstytucyjnej zasady podziału władz, Przegląd Legislacyjny 2015, nr 2.
Ziemski K., Dziesięć lat funkcjonowania p.p.s.a. Czas na zmiany?, [w:] Przyszłość sądownictwa administracyjnego w Polsce z uwzględnieniem tendencji europejskich, red. I. Lipowicz, Z. Kmieciak, Warszawa 2012.
Pietrasz P., Reformacyjne orzekanie przez wojewódzkie sądy administracyjne w przypadku sądowej kontroli decyzji i postanowień – uwagi de lege ferenda, [w:] Z zagadnień prawa rolnego, cywilnego i samorządu terytorialnego. Księga jubileuszowa Profesora Stanisława Prutisa, red. J. Bieluk, A. Doliwa, A. Malarewicz-Jakubów, T. Mróz, Białystok 2012.
Paśnik J., O niektórych aspektach nowelizacji prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Przegląd Prawa Publicznego 2016, nr 2.
Bogusz M., Problem konstytucyjności przepisu art. 145 § 3 i art. 145A prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Gdańskie Studia Prawnicze 2016, nr 2.
Frankiewicz E., Zarys sądowej kontroli decyzji administracyjnych w Szwecji, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2006, nr 3.
Modeen T., Vorbilder des Obersten Verwaltungsgericht in Finnland – Vergleichende Darstellung der Entwicklung zur Entstehung von obersten Verwaltungsgerichten in Finnland und Schweden, [w:] Die Entwicklung der österreichischen Verwaltungsgerichtsbarkeit, Festschrift zum 100 jährigen Bestehen des österreichischen Verwaltungsgerichtshofes, red. F. Lehne, E. Loebenstein, B. Schimetschek, Wien–New York 1976.
Jakimowicz W., O tzw. merytorycznych kompetencjach orzeczniczych sądów administracyjnych określonych w art. 145a § 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Casus 2017, nr 85.
Szuster S., Koncepcja merytorycznych kompetencji orzeczniczych sądów administracyjnych, Kraków 2009.
Kania M., Sądownictwo administracyjne w Szwajcarii, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2007, nr 1.
Frankiewicz E., Zarys sądowej kontroli decyzji administracyjnych w Szwecji, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2006, nr 3.
Wójcicka E., [w:] Sądowa kontrola administracji publicznej w Europie, red. E. Wójcicka, Warszawa 2017.
Pogłódek A., Przywora B., [w:] Sądowa kontrola administracji publicznej w Europie, red. E. Wójcicka, Warszawa 2017.
Chmielewski G., [w:] Sądowa kontrola administracji publicznej w Europie, red. E. Wójcicka, Warszawa 2017.
Olechowski T., Zwischen Kassation und Reformation. Zur Geschichte der verwaltungsgerichtlichen Entscheidungsbefungnis, Österreichische Juristen-Zeitung 1999, nr 16.
Hauer L., Gerichtsbarkeit öffentlichen Rechts, Linz 2013.
Faber R., Verwaltungsgerichtsbarkeit. Kommentar, Wien 2013.
Horvat M., Administratívnoprávna zodpovednosť právnických osôb, Bratislava, Warszawa 2017.
Przysucha M., Kontrola decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) przez sąd powszechny jako przykład modelu nieefektywnej kontroli sądowej, [w:] Europejski system ochrony praw człowieka. Aksjologia – instytucje – efektywność, t. 3, red. J. Jaskiernia. Toruń 2015.
Chołodecki M., Kontrola sądowa decyzji Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej, Warszawa 2013.
Mayrhofe M., Metzler M., Das Verfahrensrecht des VwGH, [w:] Handbuch der Verwaltungsgerichtsbarkeit, red. J. Fischer, K. Pabel, N. Raschauer, Wien 2014.
Prof. dr hab. Paweł Daniluk
Instytut Nauk Prawnych PAN
O wykroczeniu z art. 51 § 1 kodeksu wykroczeń (w związku z wyrokiem SN z 30.01.2018 r., IV KK 475/17)
W artykule podjęto analizę znamion wykroczenia stypizowanego w art. 51 § 1 kodeksu wykroczeń. W ramach tej analizy szczególną uwagę poświęcono pojęciu wybryku, które stanowi podstawowy element art. 51 § 1 Kodeksu wykroczeń i klucz do zrozumienia zakresu przewidzianej tam penalizacji. Ustalono, że wybryk w rozumieniu art. 51 § 1 Kodeksu wykroczeń to czyn naganny, niespodziewany oraz niezgodny z przyjętymi obyczajami, normami zachowania się. Jednocześnie stwierdzono, że istota wybryku nie jest określana przez spowodowane skutki. Rozważania te zostały poczynione w związku z wyrokiem Sądu Najwyższego z 30.01.2018 r. (IV KK 475/17). Wyrok ten dotyczył sprawy proboszcza Parafii Rzymsko-Katolickiej, któremu zarzucono popełnienie wykroczenia z art. 51 § 1 Kodeksu wykroczeń przez uruchamianie dzwonów kościoła.
Słowa kluczowe: prawo wykroczeń, wykroczenie, wybryk, zwyczaj, Sąd Najwyższy
About the petty offence defined in Article 51(1) of the Code of Petty Offences (in connection with Supreme Court judgment of 30 January 2018, IV KK 475/17)
The article contains an analysis of the elements of the petty offence defined in Article 51(1) of the Act of 20 May 1971 – Code of Petty Offences (consolidated text: official journal of laws Dziennik Ustaw 2018, item 618, as amended). As part of the analysis, special attention is paid to the notion of excess, which is a basic element of Article 51(1) CPO and the key to understanding the scope of the penalisation provided for there. It is established that an excess within the meaning of Article 51(1) CPO is a reprehensible and unexpected act, which is inconsistent with accepted customs and behavioural norms. In addition, it is found that the essence of the excess is not determined by its effects. These considerations are made in connection with the judgment issued the Supreme Court on 30 January 2018 (IV KK 475/17). This judgment concerned the case of a Roman Catholic parish priest who was accused of committing a petty offence under Article 51(1) CPO by ringing the church bells.
Keywords: petty offences law, petty offence, excess, custom, Supreme Court
Bibliografia:
Gubiński A., [w:] T. Grzegorczyk, A. Gubiński, Prawo wykroczeń, Warszawa 1996
Marek A., Prawo wykroczeń (materialne i procesowe), Warszawa 2012, s. 120; J. Sawicki, Ochrona…, s. 31, 32–33.
Zdanowicz A., Bohusz-Szyszko M., Filipowicz J., Tomaszewicz W., Czepieliński F., Korotyński W., Słownik języka polskiego, cz. II, Wilno 1861, s. 1937.
Egierska D., [w:] J. Bafia, D. Egierska, I. Śmietanka, Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 1980
Inny słownik języka polskiego PWN, t. 2, red. M. Bańko, Warszawa 2014
Karłowicz J., Kryński A., Niedźwiedzki W., Słownik języka polskiego, t. VII, Warszawa 1919
Makarewicz J., Kodeks karny z komentarzem, Lwów 1938, s. 682;
Nisenson J., Siewierski M, Kodeks karny i Prawo o wykroczeniach z komentarzem i orzecznictwem Sądu Najwyższego, Warszawa 1935
Sawicki J., Ochrona porządku i spokoju publicznego w prawie o wykroczeniach, Wrocław 2000
Lijka K., „Trąba” czy „dzwony” w orędziu wielkanocnym?, Anamnesis 2010, t. 62
Kodeks karny z r. 1903 (przekład z rosyjskiego), Warszawa 1922
Falandysz L., Wykroczenie zakłócenia porządku publicznego, Warszawa 1974
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2006
Peiper L., Komentarz do Kodeksu karnego, Prawa o wykroczeniach, Przepisów wprowadzających obie te ustawy, Kraków 1936
Leksykon symboli liturgicznych, red. Z. Smęda, Kraków 2012, s. 121
Arct M., Słownik ilustrowany języka polskiego, Warszawa, s. 570
Bojarski M., [w:] M. Bojarski, W. Radecki, Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 2016
Bojarski M., [w:] M. Bojarski, Z. Świda, Podstawy materialnego i procesowego prawa o wykroczeniach, Wrocław 2008
Budyn-Kulik M., [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. P. Daniluk, Warszawa 2016
Siewierski M., Kodeks karny i Prawo o wykroczeniach. Komentarz, Warszawa 1965
Daniluk P., [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. P. Daniluk, Warszawa 2016
Kozłowska-Kalisz P., [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa 2009
Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. 46, red. H. Zgółkowa, Poznań 2004
Krajewski R., Wykroczenia wybryku i nieobyczajnego wybryku, Przegląd Sądowy 2010, nr 11–12
Glaser S., Mogilnicki A., Prawo o wykroczeniach. Komentarz, Kraków 1934
Skorupka S., Słownik frazeologiczny języka polskiego, t. II, Warszawa 1985
Słownik języka polskiego, t. I, red. M. Szymczak, Warszawa 1978
Słownik języka polskiego, t. IX, red. W. Doroszewski, Warszawa 1967
Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Warszawa 1996
Bojarski T., [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. T. Bojarski, Warszawa 2015, s. 156
Sinka T., Dzwony w liturgii, Ruch Biblijny i Liturgiczny 1998, nr 2
Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 2, red. S. Dubisz, Warszawa 2003
Ustawy byłej dzielnicy pruskiej, t. I, Kodeks karny Rzeszy Niemieckiej z dnia 15 maja 1871 r. (przekład urzędowy Departamentu Sprawiedliwości Ministerstwa Byłej Dzielnicy Pruskiej), Poznań 1920
Boryś W., Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2005
Jankowski W., [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. T. Grzegorczyk, Warszawa 2013
Makowski W., Kodeks karny obowiązujący tymczasowo w Rzeczypospolitej Polskiej na ziemiach b. zaboru rosyjskiego, t. II, Warszawa 1921
Zbioru ustaw ziem zachodnich t. I. Kodeks karny obowiązujący na ziemiach zachodnich Rzeczypospolitej Polskiej, oprac. J. Kałużniacki, R.A. Leżański, Warszawa–Poznań 1925
Dr Kamila Doktór-Bindas
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Referendum konstytucyjne we Włoszech z 4.12.2016 r. – kolejna próba rewizji konstytucji Republiki Italii
W głosowaniu referendalnym 4 grudnia 2016 r. Włosi odrzucili nowelizację włoskiej konstytucji zaproponowaną przez rząd Matteo Renziego. Tym samym kolejny raz nie udało się wprowadzić w życie reform, mimo, że taka potrzeba jest od lat podnoszona w debacie publicznej i naukowej w kraju. Niektóre propozycje zmian, jak np. zniesienie dwuizbowości równorzędnej lub ponowne ułożenie wzajemnych relacji pomiędzy centralnymi organami państwa i organami jednostek samorządu lokalnego, są szczególnie ważne dla prawidłowego funkcjonowania systemu władzy. Dlatego można postawić tezę, że nieudana próba reformy konstytucji jest w rzeczywistości tylko kolejnym etapem na drodze do jej przyszłej nowelizacji. Pytaniem otwartym pozostaje jednak, kiedy zostanie podjęta kolejna próba zmiany ustawy zasadniczej, gdyż wydaje się, że idealny moment, by tego dokonać, właśnie minął.
Słowa kluczowe: referendum, nowelizacja konstytucji, reformy, dwuizbowość, polityka
Italy’s Constitutional Referendum of 4 December 2016: Another Step on the Way to Amend the Constitution of the Republic
In a referendum vote held on 4 December 2016, Italians rejected the amendment to the constitution put forward by the government of Matteo Renzi. Therefore, reforms were once again blocked, although the need for them has been raised in public and academic debate in Italy for years. Some proposals for amendments, such as the abolition of perfect bicameralism or the rearrangement of mutual relations between the central authorities of the state and the local authorities, are particularly important for proper functioning of the system of government. Therefore, it can be argued that a failed attempt at a constitutional reform is actually just another step on the way to the future amendment of the Constitution. The question which remains open, however, is when the next attempt to change the basic law will be made, since it seems that the perfect moment to do so has just passed.
Keywords: referendum, constitutional amendment, reforms, bicameralism, politics
Bibliografia:
Barbera A., Note su disegno di legge costituzionale n. 1429 (Riforma del Bicameralismo e del Titolo V). Audizione presso la Commissione Affari Costituzionale del Senato, Seduta del 27 maggio 2014, ore 14, s. 1 (www.forumcostituzionale.it; dostęp: 10.12.2018 r.).
D’Aloia A., La sentenza n. 1 del 2014 e l’Italicum (www.giurcost.org; dostęp: 10.12.2018 r.).
Pace A., L’incostituzionalità della costituzione di Berlusconi. Una traccia per poter discutere su una legge costituzionale assai controversa (www.astrid-online.it; dostęp: 10.12.2018 r.).
Caravita B., Considerazioni sulle recenti vincende sociali e istituzionali del Paese e il futuro della democrazia italiana, Lo Stato 2016, nr 7 (www.federalismi.it; dostęp: 10.12.2018 r.).
Caravita B., Riforma e referendum: un metodo che unisce (www.federalismi.it; dostęp: 10.12.2018 r.).
Fusaro C., Le ragioni della reforma costituzionale. Una Guida (www.astrid-online.it; dostęp: 10.12.2018).
Brunelli G., Memoria sui progetti di legge costituzionale A.C. 2613 ED ABB., in materia di revisione della parte seconda della costituzione (Camera dei deputati, I Commissione Affari costituzionali) novembre 2014, s. 2 (www.forumcostituzionale.it; dostęp: 10.12.2018 r.).
De Vergotti G., Dalle emendabilità alla "revisione totale" nella continuità della Costituzione, [w:] Cinquantenario della Repubblica italiana: giornate di studio sulla Costituzione, Roma, 10–11 ottobre 1996, red. Silvano Labriola, Milano, Giuffrè 1997
Vergottini G., Audizione presso la Commissione Affari Costituzionali del Senato della Repubblica sul progetto di reforma costituzionale del Governo (27 maggio 2014), pkt 1 (www.forumcostituzionale.it; dostęp: 10.12.2018 r.).
Doktór-Bindas K., Wpływ prawa Unii Europejskiej na system źródeł prawa Republiki Włoskiej, Warszawa 2013
Cosulich M., Degli effetti collaterali del voto referendario. Alcune osservazioni, sul filo del paradosso (www.rivistaaic.it; dostęp: 10.12.2018 r.).
Cosulich M., Degli effetti collaterali del voto referendario. Alcune osservazioni, sul filo del paradosso, s. 3–13 (www.rivistaaic.it; dostęp: 10.12.2018 r.).
Gorlani M., Quale futuro per le Province dopo l’esito del referendum costituzionale del 4 dicembre 2016 (www.federalismi.it; dostęp: 10.12.2018 r.).
Rodomonte M.G., Dopo il referendum costituzionale: quali accordi tra lo Stato e le Regioni? „La perdurante assenza di una trasformazione delle istituzioni parlamentari” e l’integrazione della Commissione parlamentare per le questioni regionali, s. 8 (www.federalismi.it; dostęp: 10.12.2018 r.).
Bin R., Audizione presso la I.a. Commissione della Camera dei Deputati sul disegno di legge costituzionale in materia di revisione della parte seconda della Costituzione (Giovedi 9 ottobre 2014), pkt 2.1 (www.forumcostituzionale.it; dostęp: 10.12.2018 r.).
Aru S., La clusola di supremazia statale nel ddl di revisione costituzionale: si scrive „interesse nazionale”, si legge „interesse politico-governativo (www.costituzionalismo.it; dostęp: 10.12.2018 r.).
Catalano S., Prime rifflessioni sul controllo preventivo sulle leggi elettoriali inserito nella proposta di revisione costituzionale all’esane del Parlamento (www.bpr.camera.it; dostęp: 10.12.2018 r.).
Schettino S., La revisione costituzionale nell’esperienza delle Commissioni bicamerali. Brevi osservazioni critiche (www.dirittifondamentali.it; dostęp: 10.12.2018 r.).
Guarnier T., La relazione fiduciaria monocamerale nel disegno di legge di revisione costituzionale s. 102 (www.romatrepress.uniroma3.it; dostęp: 10.12.2018 r.).
Frosini T.E., Bicameralismo differenziato e governabilità, s. 3 (www.federalismi.it; dostęp: 10.12.2018 r.);
U. De Siervo, La brutta fine del nostro regionalismo (www.federalismi.it; dostęp: 10.12.2018 r.).
Misiuda-Rewera W., Włochy-republika autonomii, Lublin 2005.
Machelski Z., Modele parlamentów dwuizbowych. Ujęcie porównawcze, Wrocławskie Studia Politologiczne 2012, nr 13, s. 153.
Witkowski Z., Ustrój konstytucyjny współczesnych Włoch w aktualnej fazie jego przemian 1989–2004, Toruń 2004
Mgr Agnieszka Bińczyk
Olsztyn
Zakaz nadużycia praw procesowych w postępowaniu przed sądami administracyjnymi
Obserwowana w toku sprawowania wymiaru sprawiedliwości tendencja do nieuczciwego postępowania niektórych stron, które wykorzystują przysługujące im prawa procesowe w zamiarze przewlekania postępowania sądowego i paraliżowania pracy aparatu sądowego , zmusiła sądy administracyjne do przedsięwzięcia środków przeciwdziałających temu zjawisku. Wobec ograniczonych instrumentów prawnych, służących temu celowi, a mających swoje źródło w przepisach prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, sądy te, na podstawie przyjętej w praktyce orzeczniczej koncepcji zakazu nadużycia praw procesowych, podjęły działania, które pozwalają w pewnym stopniu zwalczać naganne praktyki stron. Celem artykułu jest zaprezentowanie koncepcji zakazu nadużycia praw procesowych przyjętej w orzecznictwie sądów administracyjnych na tle spraw o przyznanie prawa pomocy, analiza wprowadzonych na podstawie tej koncepcji rozwiązań przeciwdziałających ich nadużyciu na gruncie prawa pomocy, a ponadto przedstawienie propozycji wymaganych zmian prawnych oraz zmian w linii orzeczniczej, służących podniesieniu ich skuteczności. W artykule podjęta została również próba oceny charakteru tytułowego zakazu.
Słowa kluczowe: nadużycie, prawo do procesu, prawa proceduralne, postępowanie przed sądem administracyjnym, sądy administracyjne, zakaz
Prohibition of abuse of procedural rights in proceedings before administrative courts
This article discusses the problem of abuse of procedural rights in proceedings before administrative courts. The aim of the article is to present the concept of prohibition of abuse of procedural rights adopted in the case law of administrative courts. The author analyzes anti-abuse solutions based on this concept in cases concerning the right to assistance and proposes legislative amendments and changes in the line of case law aimed at improving their effectiveness. In the article, the nature of prohibition of abuse of procedural rights is also analysed. The author formulates a thesis that in proceedings before administrative courts this prohibition is a legal principle.
Keywords: abuse, right to trial, procedural rights, proceedings before administrative courts, administrative courts, prohibition
Bibliografia:
Misiurek G., uwagi do art. 1172, [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Artykuły 1–366, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, Warszawa 2013.
Dolecki H., Nadużycie prawa do sądu, [w:] Sądownictwo administracyjne gwarantem wolności i praw obywatelskich 1980–2005, red. J. Góral, R. Hauser, J. Trzciński, Warszawa 2005.
Drachal J., Wiktorowska A., Zalasińska K., uwagi do art. 23, [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Warszawa 2013.
Jodłowski J., Misiuk-Jodłowska T., [w:] J. Jodłowski, Z. Resich, J. Lapierre, T. Misiuk-Jodłowska, K. Weitz, Postępowanie cywilne, Warszawa 2007.
Tarno J.P., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2010.
Osajda K., Nadużycie prawa w procesie cywilnym, Przegląd Sądowy 2005, nr 5.
Piasecki K., Nadużycie praw procesowych przez strony, Palestra 1960, nr 11.
Jagielska M., Jagielski J., Gołaszewski P., uwagi do art. 243, [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Warszawa 2017.
Niemöller M., Nadużycie prawa w procesie karnym, Prokuratura i Prawo 2002, nr 9.
Niezgódka-Medek M., uwagi do art. 243, [w:] B. Dauter, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2016.
Szwast M., Szwed M., Nadużycie prawa do sądu w postępowaniu sądowoadministracyjnym, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2016, nr 6.
Warchoł M., Pojęcie nadużycia prawa w procesie karnym, Prokuratura i Prawo 2007, nr 11.
Plebanek M.G., Nadużycie praw procesowych w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2012.
Jagielska M., Jagielski J., Gołaszewski P., uwagi do art. 243, [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Warszawa 2017
Dudzik S., Procesowe nadużycie prawa jako przesłanka naruszenia art. 102 TFUE, Europejski Przegląd Sądowy 2013, nr 1.
Piątek W., Rozpoznanie sprawy przez sąd administracyjny bez nieuzasadnionej zwłoki, Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny 2017, nr 2.
Kmieciak Z., Zarys teorii postępowania administracyjnego, Warszawa 2014.
Prof. dr hab. Franciszek Longchamps de Bérier
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Sto lat ewolucji prawa spadkowego w Polsce
Cel artykułu to przedstawienie praktycznej historii polskiego prawa spadkowego ostatnich stu lat. Wiele spraw spadkowych wciąż pozostaje w Polsce zaniedbanych. Względy praktyczne wymagają sięgania nawet do czasów poprzedzających wybuch I wojny światowej. Przy okazji pojawia się naukowe pytanie o praktyczne aspekty ewolucji prawa, a więc o to, co wnosi do prawoznawstwa doświadczenie historycznego rozwoju prawa. Artykuł analizuje najpierw podstawowe przemiany prawa spadkowego na poszczególnych polskich terenach po 1918 roku. Zajmuje się znaczeniem dla prawa spadkowego kodyfikacji podjętych w II Rzeczypospolitej: prawa zobowiązań, prawa handlowego i międzynarodowego prywatnego, a potem epoką unifikacji prawa po II wojnie światowej. Wskazuje się przy tym zasady realizowane przez regulacje polskiego prawa spadkowego, aby zrozumieć, jak znajduje w nich wyraz europejska tradycja prawna wyrastająca z prawa rzymskiego. Przyniosły ją prawa zaborcze, a jej przyjęcie jako własnej okazało się suwerennym wyborem Niepodległej. Bogactwo tradycji polskiego prawa spadkowego w XX w. daje okazję pokazania przemian prawa polskiego jako przykładu ewolucji prawa prywatnego w Europie.
Słowa kluczowe: prawo spadkowe, dziedziczenie, prawo prywatne, ewolucja prawa, unifikacja prawa, europejska tradycja prawna
Evolution of succession law over 100 years of Poland’s independence
The paper discusses the varying jurisdictions and evolving structures of succession law in Poland in the last 100 years. It proves that basic notions of the law of succession remain steadfast, because the stability of private law has been guaranteed in Poland after 1918 by the acceptance of the tradition of Roman law. The paper pretends to present practical legal history. It is a fact that many cases of succession have been left neglected for decades. Practical legal history is designed to be a useful presentation of the day-by-day changes to anyone who needs to finding their bearings in the law of succession as it changed in the last 100 years. And it is the practical considerations that demand delving back even to times before World War I. The analysis focuses on the state of law at a given place and time: just after 1918, when commercial law, law of obligations or private international law was being codified, in times of unification efforts after World War II, and under the 1964 Polish Civil Code, which has been amended several times. Because of the many changes to the Polish succession law and the multitude of jurisdictions, as well as variety of legal traditions, the example of evolution of Polish legislation on successions seems useful and instructive to everyone interested in the evolution of private law in Europe.
Keywords: succession law, succession, private law, evolution of law, unification of law, European legal tradition
Bibliografia:
Bazińskiego A., Prawo spadkowe. Komentarz, Łódź 1948.
Mączyński A., Wstęp, [w:] Kodeks Napoleona, Kodeks cywilny Królestwa Polskiego, Kodeks zobowiązań i inne przepisy obowiązujące w województwach centralnych, red. A. Mączyński, Warszawa 2008.
Ohanowicz A., Spadkowe prawo. A. Województwa zachodnie, [w:] Encyklopedja podręczna prawa prywatnego, t. 4, red. F. Zoll, J. Wasilkowski, Warszawa 1937.
Stelmachowski, Zarys teorii prawa cywilnego, Warszawa 1998.
Zoppini A., Le successioni in diritto comparato, Torino 2002.
Dekodyfikacja prawa prywatnego. Szkice do portretu, red. F. Longchamps de Bérier, Warszawa 2017; J. Rudnicki, Dekodyfikacja prawa cywilnego w Polsce, Bielsko-Biała 2018.
Barwiński E., Spadkowe prawo. D. Województwa środkowe, [w:] Encyklopedja podręczna prawa prywatnego, t. 4, red. F. Zoll, J. Wasilkowski, Warszawa 1937.
Bossowski F., Spadkowe prawo. B. Województwa Wschodnie, [w:] Encyklopedja podręczna prawa prywatnego, t. 4, red. F. Zoll, J. Wasilkowski, Warszawa 1937.
Longchamps de Bérier F., Rzymska siatka pojęć prawa spadkowego a ograniczenia odpowiedzialności za długi, Rejent 2017.
Longchamps de Bérier F., Stałość a zmienność szczegółowych regulacji prawa spadkowego Niepodległej, Forum Prawnicze 2018 nr 3.
Longchamps de Bérier F., Z uwag do metodologii nauki prawa prywatnego: argumenty historyczny, dogmatyczny i prawnoporównawczy na przykładzie darowizny na wypadek śmierci oraz zapisu windykacyjnego, [w:] Polska komparatystyka prawa. Prawo obce w doktrynie prawa polskiego, red. A. Wudarski, Warszawa 2016.
Zoll F., Szpunar A., Prawo cywilne w zarysie, t. 4, Prawo familijne i spadkowe, Kraków 1948.
Zoll F., Kosiński S., Spadkowe prawo. C. Województwa południowe, [w:] Encyklopedja podręczna prawa prywatnego, t. 4, red. F. Zoll, J. Wasilkowski, Warszawa 1937.
Ciągwa J., Prawo uherskie sądowe na Spiszu i Orawie w XX wieku, [w:] Wielokulturowość polskiego pogranicza. Ludzie–idee–prawo, red. Lityński A., Fiedorczyk P., Białystok 2003.
Ciągwa J., Stan prawny na Spiszu i Orawie w latach międzywojennych, red. A. Lityński, Katowice 1986.
Gwiazdomorski J., Prawo spadkowe, Warszawa 1959.
Gwiazdomorski J., Prawo spadkowe, Warszawa 1959.
Litwin J., Recepcja prawa polskiego na Ziemiach Odzyskanych, PiP 1946, nr 1.
Litauer J.J., Kodeks postępowania niespornego, t. 1, Łódź 1946, t. 2, Łódź 1947.
Piątowski J.S., Kawałko A., Witczak H., Pojęcie, funkcje i źródła prawa spadkowego, [w:] System prawa prywatnego, t. 10, Prawo spadkowe, red. B. Kordasiewicz, wyd. 3, Warszawa 2015.
Sójka-Zielińska K., Historia prawa, wyd. 14, Warszawa 2011.
Pyziak-Szafnicka M., Prawo podmiotowe, [w:] System prawa prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, wyd. 2, Warszawa 2012.
Prawo cywilne Ziem Wschodnich. Tom X cz. I Zwodu praw rosyjskich, t. 1, oprac. Z. Rymowicz, W. Święcicki, Warszawa 1932
Wróblewski S., Komentarz do § 531–824 austryackiego kodeksu cywilnego (prawo spadkowe), Kraków 1904.
Chojnowski W., Prawo spadkowe, Warszawa 1951.
Dajczak W., Giaro T., Longchamps de Bérier F., Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego, wyd. 3, Warszawa 2018.
Prof. dr hab. Tomasz Barankiewicz
Katolicki Uniwersytet Lubelski
Dr Bogusław Przywora
Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie
O możliwości wyodrębnienia neoweberowskiego modelu administracji publicznej (pamięci Profesora Michała Kuleszy w piątą rocznicę śmierci)
Kształtowanie się określonego modelu administracji publicznej zależy od wielu różnych czynników: ustrojowych, politycznych, ekonomicznych i społeczno-kulturowych. W Polsce od początku lat 80. XX w. odnotować można proces głębokich przemian w myśleniu o administracji publicznej. Po 1989 r. proces ten zbiegał się z reformą administracji i przywróceniem ustroju samorządowego oraz nadzieją na budowę społeczeństwa obywatelskiego. Najnowsze modele i sposoby myślenia o administracji publicznej, głównie ze względu na stosunek do założeń klasycznej biurokracji, określić można zbiorczo jako postweberowskie. Jednak po okresie ich zdecydowanej dominacji część badaczy dostrzega użyteczność dającego się wyodrębnić modelu neoweberowskiego lub modelu zbliżonego, tj. modelu z pewnym wariantem menadżerskim bądź partycypacyjnym. W tym kontekście pojawiają się różne pytania. Przede wszystkim, czy model ten stanowi zwykłą rehabilitację klasycznej myśli M. Webera? Czy chodzi o pewne istotne uzupełnienia bądź kompilację elementów różnych modeli, wzajemnie się dopełniających? Ponadto, czy należy mówić o jednym, czy o wielu możliwych modelach neoweberowskiej administracji publicznej. Pojawiają się również pytania o kierunki modernizacji administracji publicznej w Polsce oraz stosunek ról społeczno-publicznych: urzędnik, polityk, menadżer.
Słowa kluczowe: współczesne modele administracji publicznej, zarządzanie publiczne, neoweberowski model administracji
On the possibility of distinguishing a neo-Weberian model of public administration (in the memory of Professor Michał Kulesza on the fifth anniversary of his death)
The topic of this paper is the development of contemporary models of the public administration, but narrowed down to the perspective given by the neo-Weberian concept of administration. With this study, we want to refer to the theories of Professor Michał Kulesza in the area of public management. The first works with proposals to distinguish the neo-Weberian model in thinking about the civil service were presented in the work by Ch. Pollitt and G. Bouckaert Public Management Reforms.
It turns out that the neo-Weberian model is not a mere rehabilitation of the classical bureaucratic model. Nor is it a compilation of various ingredients of different kinds. It is a new interpretation of the bureaucratic model relying on an overcoming of many objections concerning the original assumptions and their synthesis with components of the modern public management. We believe that this model, in a process of critical reflection over directions of the modernization of the civil service, has two advantages: the theoretical (conceptual) one and the practical (normative) one.
Keywords: contemporary models of the public administration, public management, neo-Weberian model of administration
Bibliografia:
Bartelli A.M., Law and Public Administration, [w:] The Oxford Handbook of Public Management, red. E. Ferlie, L.E. Lynn Jr., Ch. Pollitt, Oxford 2007.
Banaszak B., Pojecie demokratycznego państwa prawnego, [w:] Prawo konstytucyjne, red. B. Banaszak, Warszawa 2015.
Przywora B., Transformacje ustrojowe polskiej służby cywilnej, Kraków 2012.
Pollitt Ch., Bouckaert G., Public Management Reform. A comparative Analysis, Oxford–New York 2000.
Sześciło D., Administracja neoweberowska:biurokracja 2.0?, [w:] Dziesięć lat doświadczeń w Unii Europejskiej. Problemy prawnoadministracyjne, t. 1, red. J. Sługocki, Wrocław 2014.
Kettl D.F., The Global Public Management Revolution, Washington 2005.
Reinert E., The Role of The State in Economic Growth, Journal of Economic Studies 1999, nr 4–5.
Izdebski H., Administracja w systemie politycznym, [w:] Administracja publiczna, red. J. Hausner, Warszawa 2003.
Izdebski H., Fundamenty współczesnych państw, Warszawa 2007.
Izdebski H., Kierunki rozwoju zarządzania publicznego w Europie, [w:] W poszukiwaniu dobrej administracji, red. H. Izdebski, H. Machińska, Warszawa 2007.
Król H., Ludwiczyński A., Zarządzanie zasobami ludzkimi. Tworzenie kapitału ludzkiego organizacji, Warszawa 2006.
Czaputowicz J., Modele administracji publicznej i ich przydatność dla konceptualizacji administracji publicznej w państwach Europy Środkowej, [w:] Misja publiczna, wspólnota, państwo. Studia z prawa i administracji, Księga dedykowana pamięci Profesora Michała Kuleszy, t. 2, red. J. Jagielski i in., Wrocław 2016.
Hausner J., Zarządzanie publiczne, Warszawa 2008.
Szacki J., Liberalizm po komunizmie, Kraków–Warszawa 1994.
Zimmermann J., Racjonalność, [w:] Prawo administracyjne, red. J. Zimmermann, Warszawa 2016, s. 549;
Aksjologia prawa administracyjnego t. 1, red. J. Zimmermann, Warszawa 2017.
Kulesza M., Sześciło D., Polityka administracyjne i zarządzanie publiczne, Warszawa 2013.
Kulesza M., Niziołek M., Etyka służby publicznej, Warszawa 2010.
Mazur M., Neoweberyzm – źródła, rozumienie, nurty, [w:] Neoweberyzm w zarządzaniu publicznym: od modelu do paradygmatu?, red. M. Mazur, Warszawa 2016.
Wyrzykowski M., Ziółkowski M., Dobra administracja – zasada ogólna czy wartość, [w:] System prawa administracyjnego, t. 2,Konstytucyjne podstawy funkcjonowania administracji publicznej, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2012.
Zdyb M., Standardy służby publicznej. Uwagi ogólne, Annales Universitatis Maria Curie-Skłodowska Lublin-Polonia 2017, nr 2, s. 9–25;
Winczorek P., Nauka o państwie, Warszawa 2005.
Harris R. B., Neoplatonizm, [w:] Encyklopedia filozofii, red. T. Honderich, tłum. J. Łoziński, Poznań 1998.
Barankiewicz T., [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 13, Etyka urzędnicza i etyka służby publicznej, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2016.
Drechsler W., The Rise and Demise of the New Public Management, Post-Autistic Economic Review 2005, t. 33.
Drobny W., Kierunki zmian tożsamości polskiego prawa urzędniczego, Annales Universitatis Maria Curie-Skłodowska Lublin-Polonia 2017, nr 2.
Sokolewicz W., Zubik M., Komentarz do art. 2, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 1, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
Leoński Z., Zasada demokratycznego państwa prawa i jej znaczenie dla prawa administracyjnego oraz administracji publicznej, [w:] Zarys prawa administracyjnego, red. Z. Leoński, Warszawa 2006.
Niewiadomski Z., Wyzwania współczesności i ich wpływ na treść pojęcia administracji publicznej, [w:] System prawa administracyjnego, t. 1, Instytucje prawa administracyjnego, red. R. Hausner, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2004.
Rau Z., Perfekcjonizm, paternalizm, neutralność państwa w liberalizmie klasycznym i współczesnym, [w:] Idee jako źródło instytucji politycznych i prawnych, red. L. Dubel, Lublin 2003.
Prof. dr hab. Wanda Stojanowska
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Prawo dziecka do wychowywania się w środowisku rodzinnym przewidziane w Konwencji o prawach dziecka (artykuł recenzyjny)
Kanwą do rozważań w niniejszym artykule była książka Pawła Jarosa zatytułowana Prawo dziecka do rodziców (odpowiedzialności rodzicielskiej) w kontekście polskich zobowiązań międzynarodowych” . Zakres ich ujęcia został podyktowany niezwykle ważną problematyką, przedstawianą przez autora w sposób – niestety – błędny i pod wieloma względami nierzetelny, poczynając od samego tytułu książki, następnie przez zawarte w niej wywody mające uzasadnić kuriozalne twierdzenia, a kończąc na wnioskach de lege ferenda wprowadzających rewolucyjne zmiany w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Pikanterii tej wstępnej zapowiedzi dodaje niewątpliwy i łatwy do sprawdzenia fakt włączenia do omawianej książki obszernych tekstów innych autorów w dosłownym brzmieniu, traktowanych przez P. Jarosa jako własne. Książka zawiera wiele poglądów autora opartych na fałszywych przesłankach. Sugestywny, a niekiedy wręcz demagogiczny sposób ich prezentowania może wprowadzić w błąd czytelnika nieznającego dobrze prawa rodzinnego (np. studenta, aplikanta, a tym bardziej osobę niebędącą prawnikiem), który może uwierzyć w to, że niezbędna jest radykalna zmiana kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, podczas gdy w rzeczywistości jest to całkowicie zbędne, zwłaszcza po jego nowelizacji w 2008 r.
Słowa kluczowe: dobro dziecka, prawo dziecka do rodziców, prawo dziecka wychowania w rodzinie, władza rodzicielska, odpowiedzialność rodzicielska
A Child’s Right to Grow Up in a Family Environment Provided for in the Convention on the Rights of the Child (a review)
The book by Paweł Jaros titled ‘Prawo dziecka do rodziców (odpowiedzialności rodzicielskiej) w kontekście polskich zobowiązań międzynarodowych’ (‘A Child’s Right to Have Parents (Parental Responsibility) in the Context of Polish International Obligations’) constitutes the basis for the considerations included in this article. The scope of the said considerations was determined by a very important issue of child’s rights presented by Paweł Jaros incorrectly and - in many ways - not in good faith. The assessment of the book comprises not only substantive questions, including the above-mentioned subject of the present considerations - the existence and substance of the child’s right to have parents - but also methodological questions relating to scholarly integrity. The author of this article stresses that the Polish family law does not require any major amendments, particularly the ones mentioned by Paweł Jaros, in the context of the relations between parents and children, as the provisions of the Polish Family and Guardianship Code meet all the requirements of international law, including all the conventions to which Poland is a party.
Keywords: child’s welfare, child’s right to have parents, child’s right to be brought up in a family environment, parental authority, parental responsibility
Bibliografia:
Czerederecka A., Rozwód a rywalizacja o opiekę nad dzieckiem, Warszawa 2010, s. 108; M. Kujawa, K. Jezierski, Wspólne rodzicielstwo po rozwodzie – psychologiczne aspekty opieki naprzemiennej, [w:] Standardy opiniowania psychologicznego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych, red. A. Czerederecka, Kraków 2016.
Zimmer A., Das Sorge- und Umgangsrecht im Lichte der Kinderschaftsrechtsreform, Berlin 2011.
Mik C., Międzynarodowe prawo rodzinne Unii Europejskiej na tle ewolucji współpracy sądowej w sprawach cywilnych, [w:] Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, Katowice 2005.
Kosek M., O odpowiedzialne i uzasadnione nowelizowanie Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego na przykładzie projektu Parlamentarnego Zespołu na Rzecz Praw Dzieci do Obojga Rodziców 10 marca 2016 roku, [w:] Przyszłość rodziny w UE. Doświadczenie różnych rozwiązań prawnych i podstawowe problemy współczesnych rodzin, Warszawa 2017.
Piechowiak M., Preambuła, [w:] Konwencja o prawach dziecka. Analiza i wykładnia, red. T. Smyczyński, Poznań 1999.
Jaros P., Michalak M., Prawo dziecka do obojga rodziców, Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka 2014, nr 3.
Jaros P., Instytucjonalne gwarancje ochrony praw dziecka w Polsce. Rzecznik Praw Dziecka a Rzecznik Praw Obywatelskich, [w:] Globalne problemy ochrony praw człowieka, red. E. Karska, Warszawa 2015.
Jaros P., Ochrona praw dziecka w konfliktach zbrojnych, a III Protokół fakultatywny do Konwencji o prawach dziecka, [w:] Prawa dziecka w prawie międzynarodowym, red. E. Karska, Warszawa 2014.
Jaros P., Prawo dziecka do rodziców (odpowiedzialności rodzicielskiej) w kontekście polskich zobowiązań międzynarodowych, Warszawa 2015.
Jaros P., Rzecznik praw dziecka. Ustawodawstwo i praktyka, Warszawa 2006.
Jaros P., Wpływ Europejskiej Konwencji Praw Człowieka na systemową ochronę praw dziecka w Polsce, [w:] Wpływ Europejskiej Konwencji Praw Człowieka na systemy ochrony praw człowieka oraz międzynarodowe prawo karne i humanitarne, red. E. Karska, Warszawa 2013.
Jaros P., Konwencja o prawach dziecka – geneza, Polski Przegląd Stosunków Międzynarodowych 2011, nr 1
Schmall S., Kinderrechtskonvention mit Zusatzprotokollen. Handkommentar, Baden-Baden 2017.
Stadniczeńko S.L., Odpowiedzialność w działaniu podstawą relacji człowieka, [w:] Uniwersalne standardy ochrony praw człowieka a funkcjonowanie systemów politycznych w dobie wyzwań globalnych, red. J. Jaskiernia, Spryszak K., Toruń 2016.
Słownik ortograficzny języka polskiego, red. M. Szymczak, Warszawa 1981.
Standardy prawne Rady Europy. Teksty i Komentarze, t. I, Prawo rodzinne, red. M. Safjan, Warszawa 1994.
Smyczyński T., Prawo dziecka do wychowania w rodzinie, [w:] Konwencja o prawach dziecka. Analiza i wykładnia, red. T. Smyczyński, Poznań 1999.
Stojanowska W., Dobro dziecka jako instrument wykładni norm Konwencji o prawach dziecka oraz prawa polskiego i jako dyrektywa jego stosowania, [w:] Konwencja o prawach dziecka. Analiza i wykładnia, red. T. Smyczyński, Poznań 1999.
Stojanowska W., Ochrona dziecka przed negatywnymi skutkami konfliktu między jego rodzicami, Warszawa 1997.
Stojanowska W., Postulat przeniesienia amerykańskiej koncepcji „planu wychowawczego” rozwodzących się rodziców na grunt prawa polskiego, Zeszyty Prawnicze UKSW 2007, nr 7.2.
Stojanowska W., Pozostawienie władzy rodzicielskiej obojgu rozwiedzionym rodzicom i problemy wynikające z takiego rozstrzygnięcia sądu, [w:] Przyszłość rodziny w UE. Doświadczenie różnych rozwiązań prawnych i podstawowe problemy współczesnych rodzin, Warszawa 2017.
Stojanowska W., Rekomendacja Nr R(84)4 w sprawie odpowiedzialności rodzicielskiej a stan prawny obowiązujący w Polsce, [w:] Standardy opiniowania psychologicznego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych, red. A. Czerederecka, Kraków 2016.
Prof. dr hab. Zbigniew Kmieciak
Uniwersytet Łódzki
Ochrona tymczasowa w sprawie ze skargi Komisji przeciwko Polsce dotyczącej przepisów ustawy obniżającej wiek przejścia w stan spoczynku sędziów SN. Glosa do postanowienia TSUE z 19.10.2018 r., C-619/18 R
Glosa analizuje problematykę skuteczności środka tymczasowego wydanego przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w procedurze wszczętej na wniosek Komisji Europejskiej w sprawie oceny przepisów polskiego ustawodawstwa dotyczących obniżenia wieku emerytalnego sędziów Sądu Najwyższego. W opinii autora, postanowienie Trybunału zakresowo zbiega się z treścią wyroków w sprawie ochrony tymczasowej wydanych wcześniej przez polskie sądy. Środek tymczasowy wywołuje skutek wsteczny oraz nakłada na wszystkie organy krajowe obowiązek podjęcia odpowiednich działań w celu jego wykonania. Zarazem organy władzy publicznej zobowiązane są do powstrzymania się od działań podważających skuteczność rozstrzygnięcia Trybunału.
Słowa kluczowe: postępowanie w przedmiocie środków tymczasowych, Regulamin postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości, artykuł 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej, wniosek o orzeczenie inaudita altera parte, rządy prawa
Interim Relief in the Case Concerning the Commission’s Complaint against Poland for the Law Lowering Retirement Age for Supreme Court Judges. Commentary on CJEU Order of 19 October 2018, C-619/18 R
This study contains an analysis of the order issued by the Court of Justice of the European Union in proceedings initiated by the application of the European Committee for interim relief as regards the provisions of Polish legislation which lowered the retirement age for Supreme Court Judges. In the author’s opinion, the Court’s injunctions concur to some extent with the contents of judgments on interim measures issued previously by Polish courts. The order has a retroactive effect, in the author’s view. However, it needs to be enforced by means of undertaking certain measures, while refraining from other measures, which are clearly specified by the Court of Justice of the EU.
Keywords: proceedings concerning interim relief, Rules of Procedure of the Court of Justice, Article 47 of the Charter of Fundamental Rights of the European Union, application for an inaudita altera parte judgment, rule of law
Bibliografia:
Postulski W., uwagi do art. 279, [w:] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, red. A. Wróbel, t. III, red. D. Kornobis-Romanowska, J. Łacny, Warszawa 2012.
Debbasch Ch., Colin F., Droit administratif, Paris 2014, s. 629 i n.; D. Truchet, Droit administratif, Paris 2011.
Gohin O., Contentieux administratif, Paris 2009.
Kmieciak Z., Kmieciak M., Instytucja przedsądu w postępowaniu sądowoadministracyjnym (na przykładzie procedury przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania przez francuską Radę Stanu), [w:] Studia z prawa administracyjnego i nauki o administracji. Księga jubileuszowa dedykowana Prof. zw. dr. hab. Janowi Szreniawskiemu, red. Z. Czarnik, Z. Niewiadomski, J. Posłuszny, J. Stelmasiak, Przemyśl–Rzeszów 2011.
Chocrón Giráldez A.M., Interim Measures and EU Legislation, e-Revista Internacional de la Proteccón Social 2016, vol. I, nr 1.
Dr Krzysztof Dobieżyński
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Powaga rzeczy osądzonej i powództwo wzajemne. Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 8.02.2017 r., I ACa 1453/15
Glosowany wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie dotyczy m.in. problematyki powagi rzeczy osądzonej, jak również określenia charakteru powództwa wzajemnego uregulowanego przepisami rozporządzenia nr 207/2009. Zdaniem autora glosy, twierdzenia Sądu w odniesieniu do stwierdzenia powagi rzeczy osądzonej w omawianej sprawie są nazbyt ogólne. Z drugiej strony z akt sprawy mogły wynikać okoliczności przemawiające za takim właśnie rygorystycznym sformułowaniem. Trafne natomiast są stwierdzenia, że powództwo wzajemne wytaczane na podstawie przepisów rozporządzenia nr 207/2009 stanowi lex specialis.
Słowa kluczowe: powaga rzeczy osądzonej, rozporządzenie 207/2009, tożsamość stron, prawo prywatne
Res judicata. Commentary on Court of Appeal in Warsaw judgement of 8 February 2017, I ACa 1453/15
The discussed judgement of the Court of Appeal in Warsaw concerns the issue of res judicata, as well as the nature of the counterclaim regulated by the provisions of the Council Regulation (EC) No 207/2009 of 26 February 2009 on the Community trade mark (codified version). The Court of Appeal recalled that about res judicata decides, apart from the identity of the parties, not only the identity of the subject of the decision, but also the identity of the basis of the dispute. In addition, in the judgement the Court pointed out that the main and reciprocal claims are independent and should be recognized separately, but the regulation of Regulation No. 207/2009, as a lex specialis, in many places explicitly refers only to two possibilities of invalidation: application to EUIPO or counterclaim in the main proceedings. In addition, the Court aptly pointed to the imprecision of the Polish version of art. 109 par. 2 of Regulation (EC) No 207/2009.
Keywords: claim preclusion, Regulation 207/2009, identity of the parties, private law
Bibliografia:
Żelechowski Ł., Terytorialny zasięg sądowego zakazu naruszania prawa do wspólnotowego znaku towarowego (cz. I), Europejski Przegląd Sądowy 2012, nr 2.
