Dopuszczalność udzielania zgody rodzajowej przez małżonka. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 5 marca 2019 r., II CSK 43/18dr Wojciech Górecki
adiunkt, Katedra Prawa Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4520-1047
Dopuszczalność udzielania zgody rodzajowej przez małżonka. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 5 marca 2019 r., II CSK 43/18
W komentowanym wyroku Sąd Najwyższy opowiedział się za dopuszczalnością udzielania przez małżonka zgody określonej w art. 37 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w sposób rodzajowy. Wnioski sformułowane przez Sąd Najwyższy mają szersze znaczenie, ponieważ odnoszą się także do zgody osoby trzeciej uregulowanej w art. 63 Kodeksu cywilnego. Zdaniem komentatora pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy jest przekonywający. Wątpliwości budzą natomiast niektóre fragmenty uzasadnienia wyroku. Należy opowiedzieć się za dopuszczalnością odwołania zgody udzielonej przez małżonka, bez względu na to, czy jej treść ma charakter rodzajowy, czy zindywidualizowany. Uzasadnienie takiego wniosku nie wymaga stosowania w drodze analogii art. 101 § 1 Kodeksu cywilnego. W tym zakresie nie można zgodzić się ze stanowiskiem prezentowanym przez Sąd Najwyższy.
Słowa kluczowe: Kodeks rodzinny i opiekuńczy, wspólność majątkowa małżeńska, hipoteka, odwołanie zgody, czynności wskazane w art. 37 § 1 k.r.o., treść zgody małżonka (zgoda o charakterze rodzajowym)
dr Wojciech Górecki
associate professor, Department of Civil Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4520-1047
Admissibility of Generic Consent Granted by the Spouse. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Civil Chamber of 5 March 2019, III CSK 43/18
In the commented judgment, the Supreme Court supported the admissibility of the spouse granting the consent referred to in Article 37 of the Family and Guardianship Code as a generic consent. The conclusions formulated by the Supreme Court have a broader meaning as they also relate to the consent of a third person, regulated by Article 63 of the Civil Code. In the opinion of the commentator, the view expressed by the Supreme Court is convincing. Nevertheless, some fragments of the justification of the judgment give rise to doubts. One should support the admissibility of the spouse recalling the granted consent, regardless of whether its contents are generic or specific. Justifying such a conclusion does not require using Article 101(1) of the Civil Code by analogy. In this scope one cannot agree with the view presented by the Supreme Court.
Keywords: Family and Guardianship Code [FGC], marital community property regime, mortgage, recalling consent, acts identified in Article 37(1) FGC, contents of the spouse's consent (consent of a generic character)
Bibliografia / References
Czech T., Księgi wieczyste i hipoteka. Komentarz, Warszawa 2014.
Balwicka-Szczyrba M. [w:] M. Balwicka-Szczyrba, M. Glicz, A. Sylwestrzak, Pełnomocnictwo. Komentarz, Warszawa 2020.
Jelonek-Jarco B., Artykuł 63 k.c. – uwagi de lege lata i de lege ferenda [w:] Rozprawy z prawa cywilnego, własności intelektualnej i prawa prywatnego międzynarodowego. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Bogusławowi Gawlikowi, red. J. Pisuliński, P. Tereszkiewicz, F. Zoll, Warszawa 2012.
Kozik M., Zgoda osoby trzeciej na dokonanie czynności prawnej w świetle art. 63 k.c. – zagadnienia wybrane (część II), „Rejent” 2007/4.
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2010.
Mróz T., Zgoda małżonka na dokonanie czynności prawnej w ustroju majątkowej wspólności ustawowej, Warszawa 2011.
Radwański Z., Mularski K. [w:] System Prawa Prywatnego. Tom 2. Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, A. Olejniczak, Warszawa 2019.
Radwański Z., Zieliński M. [w:] System Prawa Prywatnego. Tom 1. Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Swaczyna B. [w:] Księgi wieczyste i hipoteka. Komentarz, red. J. Pisuliński, Warszawa 2014.
Trzaskowski R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna. Cz. 2 (art. 56–125), red. J. Gudowski, Warszawa 2021.
Widerski P., Pełnomocnictwo w prawie polskim, Warszawa 2018.
Tobiasz Nowakowski
doktorant, Szkoła Doktorska Nauk Społecznych, Uniwersytet Łódzki, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0821-6901
Wynagrodzenie kosztów nieodpłatnej opieki sprawowanej nad poszkodowanym przez osoby bliskie. Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 22 lipca 2020 r., III CZP 31/19
Autor popiera rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego, który przyjął, że zwrot kosztów nieodpłatnej opieki świadczonej przez osoby bliskie następuje na podstawie artykułu 444 § 1 Kodeksu cywilnego. Krytycznie jednak odnosi się do uzasadnienia uchwały, które uznaje za nieprzekonujące. W jego ocenie za trafnością stanowiska składu orzekającego przemawiają wyłącznie kryteria wykładni funkcjonalnej i systemowej.
Słowa kluczowe: odpowiedzialność odszkodowawcza, szkoda na osobie, koszty opieki, nieodpłatna opieka, zwrot kosztów
Tobiasz Nowakowski
PhD student, Doctoral School of Social Sciences, University of Lodz, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0821-6901
Compensation for Costs of Unpaid Care Provided to the Victim by Family Members. Commentary on Resolution of a Panel of Seven Judges of the Supreme Court – Civil Chamber of 22 July 2020, III CZP 31/19
The author supports the decision of the Supreme Court, which assumed that the costs of unpaid care provided by family members should be reimbursed pursuant to Article 444(1) of the Civil Code. However, he criticizes the justification of the resolution, which he finds unconvincing. In his opinion, only the criteria of functional and systemic interpretation support the position of the adjudicating panel.
Keywords: liability in damages, personal injury, costs of care, unpaid care, reimbursement of costs
Bibliografia / References
Hadrowicz S., Koszty „nieodpłatnej” opieki a pojęcie szkody podlegającej kompensacji na podstawie art. 444 § 1 k.c. Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 22 lipca 2020 r., III CZP 31/19, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2021/6.
Hadrowicz S., Nieodpłatna opieka jako koszt w świetle art. 444 § 1 k.c., „Studia Prawa Prywatnego” 2021/2.
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2014.
Karaszewski G. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, Warszawa 2019.
Misztal-Konecka J., Kilka uwag o kosztach opieki nad poszkodowanym jako szkodzie podlegającej naprawieniu na podstawie art. 444 § 1 zd.1 k.c. [w:] Ius est a iustitia appellatum. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Wiśniewskiemu, red. M. Tomalak, Warszawa 2017.
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2012.
Safjan M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, Komentarz do art. 1–44910, t. 1, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2015.
Śmieja A. [w:] System Prawa Prywatnego, Prawo zobowiązań – część ogólna, t. 6, red. A. Olejniczak, Warszawa 2014.
Wałachowska M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna (art. 353–534), t. III, red. M. Habdas, M. Fras, Warszawa 2018.
dr hab. Adrian Niewęgłowski, prof. UMCS
Katedra Prawa Unii Europejskiej, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0948-9813
Rozprowadzanie sygnału z programem radiowym lub telewizyjnym w pokojach hotelowych oraz użyczanie odbiorników radiowych i telewizyjnych gościom hotelowym. Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 26 kwietnia 2021 r., I ACa 163/20
W orzeczeniu, które autor poddał analizie, pojawia się kwestia udostępniania utworów gościom w pokojach hotelowych. Ten problem prawny ma istotne znaczenie z punktu widzenia podmiotów praw autorskich oraz jest ważny dla osób prowadzących hotele. Podmioty praw autorskich uważają, że rozpowszechnianie utworów w pokojach narusza ich prawa. Oczekują w konsekwencji zawarcia umów licencyjnych i ponoszenia opłat, uiszczanych niekiedy za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania. Konieczność zapłacenia wynagrodzeń licencyjnych podnosi koszty funkcjonowania branży hotelarskiej. Właściciele hoteli próbują się bronić przed tymi wydatkami. W tym stanie rzeczy pojawił się spór, który autor analizuje w swoim tekście. Rozważania opiera nie tylko wykładni polskich przepisów. Patrzy na problematykę w nieco szerszym kontekście, z uwzględnieniem orzecznictwa TSUE. Analizowany wyrok jest ważnym krokiem w kierunku wyjaśnienia prawnych wątpliwości, jakie niesie ze sobą udostępnianie gościom programów (utworów) w pokojach hotelowych.
Słowa kluczowe: autorskie prawo, odtwarzanie utworów i przedmiotów praw pokrewnych, użyczenie odbiorników radiowych i telewizyjnych, reemisja, działalność hoteli
dr hab. Adrian Niewęgłowski, Professor of Maria Curie-Sklodowska University
Department of European Union Law, Maria Curie-Sklodowska University in Lublin, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0948-9813
Distributing Signal with Radio or Television Programmes in Hotel Rooms and Lending Radio and Television Receivers to Hotel Guests. Commentary on Judgment of the Court of Appeal in Lublin of 26 April 2021, I ACa 163/20
In the judgment analysed by the author there appears the problem of making radio and television programmes available to guests in hotel rooms. This legal problem is important from the point of view of copyright holders, while also of considerable consequence for hotel operators. Copyright holders believe that distribution of works in hotel rooms infringes their rights. As a result, they expect that licensing agreements will be made with them and fees will be paid, sometimes through collective administration societies. The need to pay licensing fees raises the costs of operation in the hotel industry. Hotel owners try to defend themselves against such expenses. In this state of matters, a dispute has arisen and the author analyses it in his text. The author’s considerations are based not only on the interpretation of Polish provisions, but the issue is viewed in a broader context, including the case law of the CJEU. The analysed judgment is an important step towards clarifying legal doubts related to providing guests with access to programmes (works) in hotel rooms.
Keywords: copyright law, reproduction of works and objects of related rights, lending of radio and television receivers, rebroadcasting, hotel business
Bibliografia / References
Fisher P., Aktuelle Fragen im Sende- und Weiterleitungsrecht, „Medien und Recht” 2018/3.
Matlak A., Odtwarzanie programów telewizyjnych w miejscach dostępnych za opłatą wstępu jako odrębne pole eksploatacji, „Zeszyty Naukowe UJ. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2018/2.
Niewęgłowski A., Udostępnianie programów telewizyjnych w pokojach hotelowych a sytuacja prawna nadawców. Uwagi na tle wyroku Trybunału Sprawiedliwości w sprawie hotelu Edelweiss oraz wybranego orzecznictwa sądów państw członkowskich UE, „Zeszyty Naukowe UJ. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2019/1.
Raitz von Frentz W. Frhr., Masch Ch.L., Weitersendung in Hotels und über das Internet - zur Stärkung der Position der Rechteinhaber durch die EuGH-Entscheidungen »Hotel Edelweiss« und »ITV 2«, „Zeitschrift für Urheber- und Medienrecht“ 2017/5.
Ślęzak P. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. P. Ślęzak, Warszawa 2017.
Traple E. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. J. Barta, R. Markiewicz, Warszawa 2011.
dr hab. Radosław Giętkowski, profesor Uniwersytetu Gdańskiego
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Gdański, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0678-5369
Uznanie kary ograniczenia wolności za odbytą. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 29 września 2020 r., V KK 666/19
Glosowane postanowienie dotyczy problemu, czy po odbyciu kary ograniczenia wolności w wymiarze określonym w wyroku może być orzeczona zastępcza kara pozbawienia wolności z powodu uchylania się od odbywania kary. Sąd Najwyższy słusznie zauważa, że kara ograniczenia wolności z obowiązkiem nieodpłatnej pracy na cele społeczne nie może być uznana za odbytą w sytuacji, gdy praca ta nie zostanie wykonana, pomimo upływu okresu, na jaki została orzeczona. Autor rozwija argumentację sądu i szczegółowo analizuje skutki niewykonania przez skazanego na karę ograniczenia wolności, w okresie odbywania tej kary, ciążących na nim obowiązków. Przychyla się do stanowiska sądu, że uchylanie się od odbywania kary ograniczenia wolności skutkuje zarządzeniem wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności także po upływie okresu odbywania kary. Kwestionuje jednak możliwość zamiany kary ograniczenia wolności na karę pozbawienia wolności, gdy po upływie okresu odbywania kary zostanie stwierdzone uchylanie się skazanego od obowiązków o charakterze probacyjnym, orzekanych razem z karą ograniczenia wolności.
Słowa kluczowe: kara ograniczenia wolności, odbywanie kary, kara zastępcza
dr hab. Radosław Giętkowski, professor of the University of Gdansk
Faculty of Law and Administration, University of Gdansk, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0678-5369
Recognition of the Penalty of Limitation of Liberty as Served. Commentary on Decision of the Supreme Court – Criminal Chamber of 29 September 2020, V KK 666/19
The commented decision concerns the problem whether, after serving a penalty of limitation of liberty to the extent specified in the judgment, a substitute penalty of deprivation of liberty may be imposed due to evasion of serving the penalty. The Supreme Court rightly observes that the penalty of limitation of liberty with the obligation of unpaid work for social purposes cannot be considered served if this work has not been performed, despite the expiry of the period for which it was imposed. The author develops the arguments of the court and analyses in detail the consequences of failure to perform the obligations incumbent on the convicted person during the period of serving this penalty. He supports the Court's position that evasion of serving the penalty of limitation of liberty results in ordering the execution of a substitute penalty of deprivation of liberty, also after the expiry of the period during which the penalty was to be served. However, the author questions the possibility of replacing the penalty of limitation of liberty with the penalty of deprivation of liberty, if, after the end of the penalty period, it is found that the convict person has evaded the obligations of a probationary nature, adjudicated together with the penalty of limitation of liberty.
Keywords: penalty of limitation of liberty, serving the penalty, substitute penalty
Bibliografia / References
Dąbkiewicz K., Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Warszawa 2013.
Dąbkiewicz K., Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Warszawa 2018.
Giętkowski R. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2020.
Giętkowski R., Prawne zmiany w zakresie wykonywania kary ograniczenia wolności, „Przegląd Sądowy” 2012/6.
Giętkowski R., Skutki uchylania się od odbywania kary ograniczenia wolności, „Państwo i Prawo” 2006/7.
Lelental S., Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Warszawa 2020.
Ornowska A., Kara ograniczenia wolności w świetle nowelizacji Kodeksu karnego i Kodeksu karnego wykonawczego, Opole 2013.
Osiński L. [w:] Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, red. J. Lachowski, Warszawa 2016.
Pietruszka R., Nowa treść kary ograniczenia wolności, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2015, t. XXXVI.
Politowicz K., Uwagi na tle wymiaru i wykonywania kary ograniczenia wolności, „Probacja” 2013/2.
Postulski K., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 25 lutego 2002 r., I KZP 2/02, „Palestra” 2003/1−2.
Postulski K., Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Warszawa 2017.
Sroka T., Kara ograniczenia wolności [w:] Nowelizacja prawa karnego 2015. Komentarz, red. W. Wróbel, Kraków 2015.
Stasiak K., Kontrolno-organizacyjna funkcja kuratora w wykonywaniu kary ograniczenia wolności i prac społecznie użytecznych [w:] Zarys metodyki pracy kuratora sądowego, red. T. Jedynak, K. Stasiak, Warszawa 2014.
Szewczyk M., Kara ograniczenia wolności [w:] Kary i inne środki reakcji prawnokarnej, red. M. Melezini (System prawa karnego, red. A. Marek, L.K. Paprzycki, t. 6), Warszawa 2016.
Szewczyk M.J., Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2019 r., sygn. V KK 353/18, „Prokuratura i Prawo” 2020/10−11.
Zagórski J., Orzekanie i wykonywanie kary ograniczenia wolności oraz pracy społecznie użytecznej w Polsce w świetle analizy przepisów i wyników badań, Warszawa 2003.
Daniel Kwiatkowski
doktorant, Katedra Prawa Karnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0253-6194
Górne granice łącznych środków karnych. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 21 listopada 2019 r., II KK 361/18
Sąd Najwyższy w glosowanym postanowieniu wyraził pogląd o tym, że środki karne można połączyć na podstawie art. 90 § 2 Kodeksu karnego i orzec łączny środek karny w wymiarze do 20 lat, a w niektórych przypadkach nawet w wymiarze 25 lat. Wzorował się zatem w tym rozwiązaniu na karze łącznej pozbawienia wolności. Orzeczenie to, choć niezgodne z dotychczasowym orzecznictwem i poglądami wyrażonymi w literaturze, doczekało się aprobującej glosy, jednak należy stwierdzić, że stanowisko Sądu Najwyższego nie jest trafne i wymaga szczegółowej analizy krytycznej.
Słowa kluczowe: prawo karne, środki karne, kara łączna, łączny środek karny, granice kar, granice środków karnych
Daniel Kwiatkowski
PhD student, Department of Criminal Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0253-6194
Upper Limits of Aggregate Penal Measures. Commentary on Decision of the Supreme Court – Criminal Chamber of 21 November 2019, II K 361/18
In its decision of 2019, the Supreme Court expressed the view that penal measures could be aggregated under Article 90(2) of the Penal Code and aggregate sentences of up to 20 years, in some cases even 25 years, could be given. Therefore, the Supreme Court modelled this solution on aggregate custodial sentences. This decision, although inconsistent with earlier case law and views expressed in the literature, has already been met with an approving commentary. It should be stated that the view of the Supreme Court is incorrect and requires a detailed critical analysis.
Keywords: criminal law, penal measures, aggregate penalty, aggregate penal measure, penalty limits, penal measure limits
Bibliografia / References
Bogdan G., Relacja pojęć przestępstwa i przestępstwa skarbowego w polskim prawie karnym, „Przegląd Sądowy” 1997/5.
Gałązka M. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Legalis 2019.
Gałązka M. [w:] Kodeks karny. Komentarz., red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Warszawa 2021.
Kardas P. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Część II. Komentarz do art. 53–116, red. W. Wrobel, A. Zoll, LEX 2017.
Korzeniewska-Lasota A., Odpowiednie stosowanie przepisów Kodeksu postępowania karnego w postępowaniu w sprawach odpowiedzialności dyscyplinarnej adwokatów. Część 1. Zagadnienia ogólne, „Palestra” 2013/9–10.
Kosierb I., Łączny środek karny, „Prokuratura i Prawo” 2015/4.
Kozłowska-Kalisz P. [w:] Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, LEX 2021.
Lachowski J., Granice łącznego środka karnego. Glosa do postanowienia SN z dnia 21 listopada 2019 r., II KK 361/18, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2020/6.
Marek A., Kodeks karny. Komentarz, LEX 2010.
Pohl Ł. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R. Stefański, Warszawa 2021.
Pohl Ł. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Legalis 2019.
Raglewski J., Stosunek przepisów części ogólnej nowego kodeksu karnego do innych ustaw przewidujących odpowiedzialność karną, „Przegląd Sądowy” 1998/7–8.
Siwik Z., „Odpowiednie” stosowanie przepisów kodeksu karnego w prawie karnym skarbowym (studium na tle systemu środków penalnych), „Przegląd Prawa i Administracji” 1987, t. XXIII.
Żółtek S. [w:] Kodeks karny. Cześć ogólna. Komentarz do art. 1–116, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Legalis 2017.
Żółtek S., Vachev V. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz. Art. 1–116, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2021.
dr hab. Magdalena Paluszkiewicz, prof. UŁ
Katedra Prawa Pracy, Zakład Prawa Ubezpieczeń Społecznych i Polityki Społecznej, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7454-927X
Osoby niepodlegające powszechnym ubezpieczeniom społecznym w Polsce. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 1 października 2019 r., I UK 194/18
Glosowane orzeczenie dotyczy sposobu interpretacji przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, określających zakres podmiotów niepodlegających ubezpieczeniom społecznym w Polsce. Sąd Najwyższy słusznie rozstrzygnął, że stałe przebywanie w Polsce w okresie wykonywania umowy zlecenia, chociażby przez krótki (sumarycznie) czas, determinowany okresowym zezwoleniem na pobyt, będzie prowadzić do objęcia polskim systemem ubezpieczeń społecznych.
Słowa kluczowe: ubezpieczenie społeczne, podmioty niepodlegające ubezpieczeniom społecznym, obywatele państw obcych, cudzoziemcy, stały pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobyt czasowy
dr hab. Magdalena Paluszkiewicz, prof. UŁ
Department of Labour Law, Institute of Social Security Law and Social Policy, Faculty of Law and Administration, University of Lodz, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7454-927X
Persons Not Covered by Universal Social Security in Poland. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Labour Law and Social Security Chamber of 1 October 2019, I UK 194/18
The commented judgment deals with the interpretation of provisions of the Act on the Social Security System which determine the group of persons who are not covered by social security in Poland. The Supreme Court has rightly ruled that permanent stay in Poland during the performance of a contract for services, even for a short (in total) period of time, determined by a temporary residence permit, will result in said person being covered by the Polish social security system.
Keywords: social insurance, persons not covered by social security, nationals of foreign states, foreigners, permanent residence in the territory of the Republic of Poland, temporary residence
Bibliografia / References
Babińska-Górecka R., Właściwości regulacji prawnej ubezpieczeń społecznych [w:] System prawa ubezpieczeń społecznych, red. A. Wypych-Żywicka, Warszawa 2020.
Bińczycka-Majewska T., Obowiązek ubezpieczenia społecznego w nowych warunkach gospodarczych [w:] Ład społeczny w Polsce i Niemczech na tle jednoczącej się Europy, red. B. von Maydell, T. Zieliński, Warszawa 1999.
Muszalski W., Prawo socjalne, Warszawa 1996.
Szybkie A., Podleganie w Polsce ubezpieczeniom społecznym przez cudzoziemców w świetle zasady równego traktowania wynikającej z prawa UE i umów o zabezpieczeniu społecznym, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2016/6.
Zieliński T., Ubezpieczenia społeczne pracowników, Warszawa 1994.
dr hab. Małgorzata Kurzynoga, prof. UŁ
Katedra Europejskiego, Międzynarodowego i Zbiorowego Prawa Pracy, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3927-4223
Odszkodowanie za bezprawne nienawiązanie stosunku pracy ze zwycięzcą konkursu na stanowisko dyrektora instytucji kultury. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 marca 2020 r., I PK 50/19
Komentowany wyrok dotyczy odmowy nawiązania stosunku pracy ze zwycięzcą konkursu na stanowisko dyrektora instytucji kultury. Sąd Najwyższy zbadał, czy odpowiedzialność za niezgodne z prawem nienawiązanie stosunku pracy z powołania należy ustalać na podstawie odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu cywilnego czy też przepisów Kodeksu pracy o niezgodnym z prawem rozwiązaniu umowy o pracę. Drugą ważną kwestią było to, kto jest pozwanym w sytuacji, gdy organizatorem konkursu nie jest sam pracodawca (samorządowa jednostka organizacyjna), lecz podmiot zewnętrzny (organ gminy, powiatu lub województwa). Sąd Najwyższy orzekł, że w sprawie o odszkodowanie za odmowę nawiązania stosunku pracy z powołania z kandydatem na stanowisko dyrektora samorządowej jednostki kultury, który wygrał konkurs na to stanowisko, biernie legitymowany jest niedoszły pracodawca (samorządowa jednostka kultury), a nie jednostka samorządu terytorialnego, która organizowała konkurs albo jej organ. Ponadto, Sąd Najwyższy odrzucił możliwość przypisania pracodawcy odpowiedzialności na podstawie przepisów Kodeksu pracy o uprawnieniach pracownika w razie niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony. Podstawą dochodzenia odszkodowania w przedmiotowej sprawie są przepisy Kodeksu cywilnego, w szczególności art. 415.
Orzeczenie Sądu Najwyższego zasługuje na aprobatę.
Słowa kluczowe: odszkodowanie za bezprawnie nienawiązanie stosunku pracy, zwycięzca konkursu, zatrudnienie na podstawie powołania, odpowiedzialność cywilna, legitymacja materialna bierna
Dr hab. Małgorzata Kurzynoga, professor of the University of Lodz
Department of European, International and Collective Labour Law, Faculty of Law and Administration, University of Lodz, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3927-4223
Compensation for Unlawful Refusal to Establish an Employment Relationship with the Winner of a Competition for the Director of a Cultural Institution. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Labour Law and Social Security Chamber of 10 March 2020, I PK 50/19
The commented judgment concerns refusal to establish an employment relationship with the winner of a competition for the director of a cultural institution. The Supreme Court examined whether liability for the unlawful failure to establish an employment relationship by appointment should be established by application mutatis mutandis of the Civil Code provisions or the Labour Code provisions on illegal termination of an employment contract. The second important issue was who the defendant is in a situation in which the competition had not been organized by the employer itself (a local government organizational unit), but by an external entity (an authority of a municipality, district or province). The Supreme Court ruled that in an action for damages for refusal to establish an employment relationship by appointment with the candidate who won the competition for the post of director of a local government cultural institution it is the would-be employer (the local government cultural unit) that has locus standi to be sued, and not the local government unit that organized the competition (e.g. a town, city or municipality) or an authority of said unit (i.e. the mayor of a town/city or the head of a municipality). Moreover, the Supreme Court rejected the possibility of attributing liability to the employer on the basis of the provisions of the Labour Code on an employee's rights in the event of illegal termination of an employment contract for an indefinite term. The basis for the claim for damages in the case at issue is the provisions of the Civil Code, in particular Article 415. The decision of the Supreme Court merits approval.
Keywords: damages for unlawful failure to establish an employment relationship, winner of a competition, employment on the basis of an appointment, civil liability, locus standi to be sued
Bibliografia / References
Duraj T., Procedura konkursowego doboru kadr kierowniczych: problematyka prawna, „Zeszyty Prawnicze” 2012/3.
Jaśkowski K. [w:] Komentarz aktualizowany do kodeksu pracy, red. K. Jaśkowski, E. Maniewska, LEX 2021.
Lewandowicz-Machnikowska M., Glosa do wyroku SN z 12.07.2011 r., II PK 19/11, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2014/5.
Liszcz T., Konkurs jako metoda doboru kandydatów na stanowiska kierownicze i specjalistyczne (zagadnienia prawne), „Annales Universitatis Mariae Curie- Skłodowska sectio G Ius” 1987, vol. XXXIV.
Liszcz T., Pozaumowne stosunki pracy [w:] Prawo pracy RP w obliczu przemian, red. M. Matey-Tyrowicz, T. Zieliński, Warszawa 2006.
Krajewski J., Glosa do postanowienia SN z 12.03.1976 r., I PZ 1/76, „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych” 1977/4, poz. 69.
Mokry J., Glosa do postanowienia SN z 12.03.1976 r., I PZ 1/76, „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych” 1977/6, poz. 100.
Stelina J., [w:] System prawa administracyjnego, red. R. Hauser, A. Wróbel, Z. Niewiadomski, t. 11, Stosunek służbowy, Warszawa 2011.
Szarek R., Glosa do wyroku SN z 20.10.1998 r., I PKN 390/98, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2000/7–8, poz. 105.
Włodarczyk M., Tryb nawiązywania stosunku pracy na podstawie powołania [w:] System Prawa Pracy. Tom IV. Indywidualne prawo pracy. Pozaumowne stosunki pracy, red. K.W. Baran, Warszawa 2017.
dr hab. Marta Romańska, prof. UJ
Katedra Postępowania Administracyjnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie; sędzia Sądu Najwyższego, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5439-475X
Legitymacja do dochodzenia odszkodowań za ograniczenie prawa własności nieruchomości przez posadowienie na niej urządzeń przesyłowych i przedawnienie tych roszczeń. Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22.02.2021 r., I OPS 1/20
Zagadnienie rozstrzygnięte przez Naczelny Sąd Administracyjny w glosowanej uchwale pozostaje w związku z wykładnią art. 129 ust. 5 pkt 3 ustawy z 21.08.1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Sprowadza się ono do odpowiedzi na pytanie, komu przysługuje legitymacja do dochodzenia odszkodowania za szkodę spowodowaną ograniczeniem prawa własności nieruchomości przez posadowienie na niej urządzeń przesyłowych. W glosie wyjaśniono, jakie okoliczności decydują o tym, że takiego odszkodowania może dochodzić osoba będąca właścicielem nieruchomości w czasie, gdy doszło do zastosowania tej formy wywłaszczenia, a jej następcy prawni pod tytułem ogólnym wtedy, gdy powstałe roszczenie odszkodowawcze weszło w skład spadku. Roszczenie odszkodowawcze nie przysługuje nabywcom pod tytułem szczególnym nieruchomości, do której prawo własności zostało ograniczone na drodze publicznoprawnej, tak samo jak osobom, które w sposób pierwotny nabyły prawo własności takiej nieruchomości.
Omawiane roszczenie odszkodowawcze ulega przedawaniu. Jego przedawnienie powinno być uwzględnione przez organ administracji publicznej orzekający w sprawie o odszkodowanie.
Słowa kluczowe: postępowanie administracyjne, wywłaszczenie nieruchomości przez zezwolenie na posadowienie urządzeń przesyłowych, podmioty uprawnione do odszkodowania
dr hab. Marta Romańska, professor of the Jagiellonian University in Krakow
Department of Administrative Procedure, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow; judge of the Supreme Court, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5439-475X
Locus Standi to Claim Damages for Restricting the Right of Ownership of Immovable Property by Placement of Transmission Infrastructure on It and the Time-Barring of Such Claims.Commentary on Resolution of a Panel Seven Judges of the Supreme Administrative Court of 22 February 2021, I OPS 1/20
The issue decided by the Supreme Administrative Court in the commented resolution is connected with the interpretation of Article 129(5)(3) of the Act of 21 August1997 on Immovable Property Management. It boils down to answering the question who has the locus standi to claim damages for the loss caused by restriction of the right of ownership of immovable property by the fact that transmission infrastructure was placed on it. The commentary explains what circumstances are decisive for determining that such a claim for damages can be pursued by the person who owned the property when this form of expropriation was applied and by said person’s heirs under universal title when the claim for damages became part of the estate. No claim for damages is available to persons who acquired under special title the property the ownership of which was restricted under public law or to persons who acquired the ownership of such property autonomously (i.e. not from the previous owner).
The analysed claim for damages does become time-barred. The public administration authority adjudicating in the action for damages should take into account the fact that it is time-barred.
Keywords: administrative procedure, expropriation of immovable property by permitting the placement of transmission infrastructure on it, entities entitled to damages
Bibliografia / References
Jakimowicz W., Publiczne prawa podmiotowe, Kraków 2002.
Lemańska E., Przedawnienie roszczeń związanych z wywłaszczeniem nieruchomości, Warszawa 2014.
Nowacki J., Prawo publiczne – prawo prywatne, Katowice 1992.
Piątek W., Przedawnienie w prawie administracyjnym, Poznań 2018.
Szczepaniak R., Podział na prawo publiczne i prywatne, uwagi na kanwie monografii Igora Zachariasza, „Forum Prawnicze” 2016/6.
Woś T., Wywłaszczenie nieruchomości i ich zwrot. Warszawa 2010.
Zachariasz I., Prawo w ujęciu strukturalnym. Studium o dychotomicznym podziale prawa na prawo publiczne i prawo prywatne, Warszawa 2016.
dr Filip Geburczyk
Instytut Prawa, Uniwersytet SWPS, Poznań, Polska
ORCID: https://orcid.org/ORCID: 0000-0003-4477-3200
Algorytm służący automatyzacji wyznaczania składów orzekających w sądach powszechnych jako informacja publiczna. Glosa aprobująca do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 kwietnia 2021 r., III OSK 836/21
Zakwalifikowanie algorytmów wykorzystywanych przez organy władzy publicznej w związku z automatyzacją wykonywania zadań publicznych jako informacji publicznych stanowi zagadnienie budzące kontrowersje. W przedmiotowej sprawie Naczelny Sąd Administracyjny odniósł się bezpośrednio do omawianej kwestii, uznając, że dany algorytm stanowi informację publiczną, jeżeli pozostaje w ścisłym związku ze sposobem funkcjonowania organu. Stanowisko tego sądu sprowadza się do uznania, że w przypadku zautomatyzowanego procesu decyzyjnego organu władzy publicznej algorytm stanowi informację o tym, jak ukształtowana jest architektura takiego procesu, tj. jakie dane są przetwarzane, z jakich źródeł pochodzą, jakie są parametry ich przetwarzania, a także jakie poszczególne operacje owe przetwarzanie obejmuje. Pogląd ten z kolei znajduje pełne uzasadnienie w wykładni celowościowej art. 6 ust. 1 pkt 3 ustawy o dostępie do informacji publicznej.
Słowa kluczowe: postępowanie sądowe, algorytm służący automatyzacji wyznaczania sądowych składów orzekających, informacja publiczna
dr Filip Geburczyk
Institute of Law, SWPS University, Poznan, Poland
ORCID: https://orcid.org/ORCID: 0000-0003-4477-3200
Algorithm Used for Automated Selection of Adjudicating Panels in Ordinary Courts as Public Information. Approving Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 19 April 2021, III OSK 836/21
Whether algorithms applied by public authorities in the context of automated performance of public tasks constitute public information remains a controversial issue. In the present case, the Supreme Administrative Court referred directly to the above issue, recognising that an algorithm constitutes public information if it is strictly related to the functioning of a public authority. The Court's position comes down to recognizing that, in the case of processes of automated decision-making by a public authority, the underlying algorithm constitutes information about the architecture of such a process, i.e. which data are processed, what sources the data come from, what the processing parameters are, as well as what operations are carried out as part of processing. This conclusion is fully justified by a teleological interpretation of Article 6(1)(3) of the Access to Public Information Act.
Keywords: court proceedings, algorithm used for automatizing the selection of adjudicating judicial panels, public information
Bibliografia / References
Citron D.K., Technological Due Process, „Washington University Law Review” 2008/6.
Florczak-Wątor M. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2021, LEX.
Hagen L. i in., Contributions of Data Science to Digital Government Research, „DG.O2021: The 22nd Annual International Conference on Digital Government Research (DG.O’21)”, New York 2021.
Kaminski M.E., Understanding Transparency in Algorithmic Accountability [w:] The Cambridge Handbook of the Law of Algorithms, red. W. Barfield, Cambridge 2021.
Mazur J., Right to Access Information as a Collective-Based Approach to the GDPR’s Right to Explanation in European Law, „Erasmus Law Review” 2018/3.
Meijer A., Grimmelikhuijsen S., Responsible and accountable algorithmization: How to generate citizen trust in governmental usage of algorithms [w:] The Algorithmic Society: Technology, Power, and Knowledge, red. M. Schuilenburg, R. Peeters, New York 2021.
Selbst A.D. i in., Fairness and Abstraction in Sociotechnical Systems, „FAT '19: Proceedings of the Conference on Fairness, Accountability, and Transparency”, New York 2019.
Waldman A.E., Algorithmic Legitimacy [w:] The Cambridge Handbook of the Law of Algorithms, red. W. Barfield, Cambridge 2021.
dr Maciej P. Gapski
adiunkt, Katedra Prawa Samorządu Terytorialnego i Nauki Administracji, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II; członek etatowy Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Lublinie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5454-6645
Wyłączenie pracownika, który brał udział w wydaniu rozstrzygnięcia uchylonego następnie przez organ odwoławczy lub sąd administracyjny od ponownego orzekania. Glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 września 2020 r. IV SA/Wa 2748/19
Komentowany wyrok dotyczy instytucji wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu w sprawie, w której brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji. Sąd, opierając się na ugruntowanym orzecznictwie, uznał, że pracownik nie może być wyłączony od ponownego rozpatrzenia sprawy po uchyleniu decyzji przez organ odwoławczy lub sąd administracyjny. Ponadto w wyroku stwierdzono, że pracownik organu odwoławczego nie może być wyłączony od ponownego orzekania w sprawie, w której wcześniej wydał orzeczenie kasacyjne. Tezę analizowanego wyroku w pełni potwierdza wszechstronna wykładnia art. 24 § 1 pkt 5 Kodeksu postępowania administracyjnego. Bez zmian legislacyjnych inna interpretacja nie może być uznana za poprawną.
Słowa kluczowe: postępowanie administracyjne, wyłączenie pracownika, bezstronność działania organów administracji publicznej
dr Maciej P. Gapski
assistant professor of the Department of Local Government Law and Administrative Science, Faculty of Law, Canon Law and Administration, John Paul II Catholic University of Lublin, a full-time member of the Self-Government Board of Appeal in Lublin, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5454-6645
Exclusion of an Employee Who Participated in the Issuance of a Decision Which Was Subsequently Quashed by the Appellate Authority or Administrative Court from Re-Examination. Commentary on Judgment of the Provincial Administrative Court in Warsaw of 29 September 2020, IV SA/Wa 2748/19
The commented judgment concerns the mechanism of excluding an employee from participation in proceedings in a case in which he/she participated in issuing a subsequently challenged decision. The court, based on established case law, found that the employee could not be excluded from re-examination of the case after the decision was quashed by the appellate authority or administrative court. Moreover, the judgment states that an employee of the appellate authority cannot be excluded from re-examining a case in which he/she had previously issued a cassation decision. The operative part of the analysed judgment is fully confirmed by a comprehensive interpretation of Article 24(1)(5) of the Code of Administrative Procedure. Without legislative amendments, no other interpretation might be considered correct.
Keywords: administrative procedure, exclusion of an employee, impartiality of actions of public administration authorities
Bibliografia / References
Adamiak B., Borkowski J., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2021, Legalis.
Chróścielewski W., O instytucji wyłączenia w postępowaniu administracyjnym raz jeszcze, „Państwo i Prawo” 2013/12.
Dawidowicz W., Ogólne postępowanie administracyjne: zarys systemu, Warszawa 1962.
Gapski M.P., Taras W., Notka do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 stycznia 2015 r. (II OSK 1395/13) w sprawie oznaczenia adresata decyzji skierowanej do spółki cywilnej, „Casus” 2015/78.
Iserzon E., Starościak J., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, teksty, wzory i formularze, Warszawa 1964.
Jakubowski A., Gajewski S., Argument z linii orzeczniczej w orzecznictwie sądów administracyjnych, Warszawa 2015.
Jaśkowska M., Wilbrandt-Gotowicz M., Wróbel A., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2020.
Kmieciak Z., Zarys teorii postępowania administracyjnego, Warszawa 2014.
Kmiecik Z.R., Udział w wydaniu zaskarżonej decyzji jako podstawa wyłączenia pracownika organu, „Przegląd Prawa Publicznego” 2019/1.
Kmiecik Z.R., Żądanie wyłączenia pracownika organu w postępowaniu administracyjnym, „Przegląd Prawa Publicznego” 2009/3.
Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. Z. Kmieciak, W. Chróścielewski, Warszawa 2019.
Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Artykuły 1–366, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz aktualizowany, red. D. Świecki, LEX 2021.
Olszewska A., Bezstronność organu administracji publicznej w świetle art. 24 § 3 kodeksu postępowania administracyjnego w odniesieniu do zasad ogólnych tego kodeksu, „Samorząd Terytorialny” 2008/4.
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. T. Woś, Warszawa 2019.
Suwaj P.J., Gwarancje bezstronności organów administracji publicznej w postępowaniu administracyjnym, Wrocław 2004.
Szewczyk E., Wyłączenie pracownika na podstawie art. 24 § 1 pkt 5 Kodeku postępowania administracyjnego oraz art. 130 § 1 pkt 6 Ordynacji podatkowej, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 2020/CXIV.
dr Andrzej Paduch
adiunkt, Zakład Postępowania Administracyjnego i Sądowoadministracyjnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0033-011X
Skierowanie sprawy sądowoadministracyjnej na posiedzenie niejawne na podstawie przepisów ustawy antycovidowej a prawo do jawnego procesu. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 kwietnia 2021 r., I OSK 2870/20
Glosowanym wyrokiem Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną, w której strona zarzucała Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu naruszenie prawa do jawnego procesu w związku z niedoręczeniem zarządzenia o skierowaniu sprawy do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym. Naczelny Sąd Administracyjny analizował w związku z tym problem dopuszczalności rezygnacji z rozprawy jako zasadniczego forum procesu sądowoadministracjynego na rzecz posiedzenia niejawnego, w kontekście prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji). Glosa aprobuje poczynione w tym zakresie wywody Sądu, zgodnie z którymi regulacja antycovidowa nie narusza art. 45 ust. 1 Konstytucji. Dodatkowo, omawiane zagadnienie poddano analizie z perspektywy prawnomiędzynarodowej, przede wszystkim Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. W konkluzji należy stwierdzić, że korzystanie z forum posiedzenia niejawnego przy rozstrzyganiu spraw sadowoadministracyjnych jest dopuszczalne zarówno w ramach prawa krajowego, jak i międzynarodowego.
Słowa kluczowe: prawo do sądu, rozprawa, sąd administracyjny, sądownictwo administracyjne, sąd, jawność
dr Andrzej Paduch
assistant professor at the Chair of Administrative and Administrative Judicial Procedure, Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznan, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0033-011X
Hearing an Administrative Court Case in a Closed Session under the Anti-Covid Act in the Context of the Right to Open Trial. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 26 April 2021, I OSK 2870/20
In this commented judgment, the Supreme Administrative Court (SAC) dismissed the cassation appeal in which the party raised the objection that the provincial administrative court had violated the right to open trial due to failure to deliver the order for the case to be heard in closed session. Therefore, the Supreme Administrative Court analysed the problem of admissibility of refraining from an open hearing as the main forum for administrative court trial in favour of a closed session in the context of the right to a fair trial (Article 45(1) of the Polish Constitution). The commentator approves the arguments of the SAC, according to which the anti-COVID regulation does not infringe Article 45(1) of the Constitution. Additionally, the issue is analysed from the perspective of international law, primarily the European Convention on Human Rights. In conclusion, it should be stated that the use by an administrative court of the forum of a closed session when hearing cases is permissible under both domestic and international law.
Keywords: right to a fair trial, court hearing, administrative court, administrative judiciary, court, open court proceedings
Bibliografia / References
Adamiak B., Przesłanki tożsamości sprawy sądowoadministracyjnej, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2007/1.
Hauser R., Celińska-Grzegorczyk K. [w:] System Prawa Administracyjnego, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, tom X, Sądowa kontrola administracji publicznej, Warszawa 2016.
Edel F., The length of civil and criminal proceedings in the case-law of the European Court of Human Right, Strasbourg 2007
Garlicki L., Zubik M. (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 2, Warszawa 2016.
Gut D., Merytoryczne orzekanie polskich sądów administracyjnych w świetle Konstytucji RP [w:] Aktualne problemy sądowej kontroli administracji publicznej, red. W. Piątek, Warszawa 2019.
Kmieciak Z., Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne a prawo europejskie, Warszawa 2010.
Kowalski M., Sądowa kontrola administracji – źródła standardu międzynarodowego i strukturalne systemy jego realizacji [w:] O prawach człowieka. Księga jubileuszowa Profesora Romana Wieruszewskiego, red. G. Baranowska, A. Gliszczyńska-Grabias, A. Hernandez-Połczyńska, K. Sekowska-Kozłowska, Warszawa 2017.
Łętowska E., Multicentryczność współczesnego systemu prawa i jej konsekwencje, „Państwo i Prawo” 2005/4.
Piątek P., Access to Highest Administrative Courts: between the Right of and Individual to Have a Case heard and the Right of a Court to hear Selected Cases, “Central European Public Administration Review” 2020/1.
Piątek W., Przyszłość instancyjności postępowania sądowoadministracyjnego [w:] Prawo administracyjne dziś i jutro, red. J. Jagielski, M. Wierzbowski, Warszawa 2018.
Piątek W., Rozpoznanie sprawy przez sąd administracyjny bez nieuzasadnionej zwłoki, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2017/2.
Suwaj R., Sądowa kontrola działań administracji publicznej jako przejaw judycjalizacji postępowania administracyjnego, „Studia Prawnoustrojowe” 2009/9.
Tarno J.P. [w:] System Prawa Administracyjnego, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, t. X, Sądowa kontrola administracji publicznej, Warszawa 2016.
Tkaczyk E., Konstytucyjne prawo do sądu jako jedna z najważniejszych gwarancji praw człowieka w państwie demokratycznym. Aspekt teoretyczny, „Studia Prawnicze i Administracyjne” 2017/2.
Żak M., Prawo do sądu jako element dobrego rządzenia w świetle orzecznictwa z zakresu praw człowieka, „Palestra” 2020/2.