Kontrola uchwał zgromadzeń wspólników w spółkach kapitałowych prowadzona przez sąd rejestrowy w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego – przegląd orzecznictwa
dr Paweł Popardowski
Autor jest adiunktem w Instytucie Nauk Prawnych PAN w Warszawie oraz członkiem Biura Studiów i Analiz Sądu Najwyższego (ORCID: 0000-0001-7133-5391).
Kontrola uchwał zgromadzeń wspólników w spółkach kapitałowych prowadzona przez sąd rejestrowy w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego – przegląd orzecznictwa
Kwestia przysługiwania sądowi rejestrowemu uprawnień kontrolnych w przedmiocie badania zgodności z prawem uchwał zgromadzeń wspólników w spółkach kapitałowych (zgromadzenia wspólników, walnego zgromadzenia akcjonariuszy) stanowiących materialnoprawną podstawę wpisów w rejestrze przedsiębiorców wzbudza istotne kontrowersje. Niespójność wniosków interpretacyjnych dotyczących tego zagadnienia wynika z faktu, że w jego obrębie dochodzi do zetknięcia się dwóch sfer regulacyjnych. Pierwsza obejmuje przepisy ustawy z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym i wiąże się z identyfikacją funkcji, jakie w zamierzeniu ustawodawcy ma realizować Krajowy Rejestr Sądowy, oraz z wyznaczaniem w oparciu o nie zakresu kognicji sądu rejestrowego. Druga sfera regulacyjna sprowadza się natomiast do określenia relacji między statuowanym przez Kodeks spółek handlowych szczególnych reżimem zaskarżania uchwał zgromadzeń wspólników w spółkach kapitałowych sprzecznych z ustawą a innymi instrumentami prawnymi, które in meritum pozwalają na zakwestionowanie skutków wynikających z takich uchwał. Mimo wyraźnej ekspozycji tych dwóch obszarów problemowych ustawodawca nie zdecydował się na wprowadzenie odpowiednich rozwiązań normatywnych służących zapewnieniu ich pełnej spójności koncepcyjnej. Skutkuje to ferowaniem różnych ocen dotyczących dopuszczalności badania przez sąd rejestrowy ważności uchwał będących podstawą dla wpisów w rejestrze przedsiębiorców. W nawiązaniu do tego kontekstu problemowego niniejszy przegląd orzecznictwa zostanie poświęcony prezentacji najważniejszych wypowiedzi Sądu Najwyższego w przedmiotowej materii. Pozwoli to na zarysowanie preferowanego przez Sąd Najwyższy podejścia do problemu kontrolowania przez sąd rejestrowy uchwał organów właścicielskich w spółkach kapitałowych (zgromadzenia wspólników, walnego zgromadzenia akcjonariuszy) w zakresie ich zgodności z przepisami prawa.
Słowa kluczowe: orzecznictwo Sądu Najwyższego, spółki kapitałowe, sąd rejestrowy, sprzeczność uchwały z przepisami prawa
dr Paweł Popardowski
The author is an assistant professor at the Institute of Law Studies, Polish Academy of Sciences in Warsaw, and a member of the Supreme Court Research and Analyses Office (ORCID: 0000-0001-7133-5391).
Review of Resolutions of Company General Meetings Conducted by the Court of Registration in the Light of Case Law of the Supreme Court. Case Law Review
The issue whether the court of registration has the power to review the lawfulness of resolutions of company general meetings, which resolutions are the substantive-law basis for entries in the register of business operators causes significant controversies. Inconsistent interpretive conclusions concerning this issue result from the fact that it sits at the intersection of two regulatory spheres. The first one, covering the provisions of the Act of 20 August 1997 on the National Court Register, involves identifying the functions that the law intended the National Court Register to perform and determining on this basis the scope of matters dealt with by the court of registration. The second regulatory sphere can be reduced to determining the relationship between the special regime of challenging unlawful resolutions of company general meetings, which regime was established by the Code of Commercial Partnerships and Companies, and other legal instruments, which in meritum permit challenging the effects of such resolutions. Despite the clear exposure of these two problem areas, the lawmakers failed to introduce appropriate normative solutions to ensure their full conceptual coherence. The result is that different assessments are expressed relating to the permissibility of the court of registration examining the validity of resolutions on whose basis entries are made in the register of entrepreneurs. In the context of this problem, this case law review presents the most important statements made by the Supreme Court in the matter in question. This in turn enables the author to outline the Supreme Court’s preferred approach to the problem of the court of registration reviewing resolutions of owners’ bodies in companies (general meetings) in terms of their consistency with the law.
Keywords: case law of the Supreme Court, companies, court of registration, unlawfulness of a resolution
Bibliografia / References:
Bieniek-Koronkiewicz E., Sieńczyło-Chlabicz J., Skutki wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, „Glosa” 2002/8.
Całus A., Prawo cywilne i handlowe państw obcych, Warszawa 1979.
Jakubecki A. [w:] Ciulkin L., Jakubecki A., N. Kowal, Krajowy Rejestr Sądowy i postępowanie rejestrowe. Praktyczny komentarz, Warszawa 2002.
Markiewicz K., Wpisy z urzędu w Krajowym Rejestrze Sądowym na podstawie ponownej kontroli dokumentów przez sąd rejestrowy, „Polski Proces Cywilny” 2011/1.
Marszałkowska-Krześ E., Wpisy w rejestrze przedsiębiorców dotyczące spółek handlowych, Warszawa 2004.
Michnik A., Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym. Komentarz, Warszawa 2013.
Moskała P., Zaskarżanie uchwał organów spółek kapitałowych. Glosa do uchwały SN z 18.09.2013 r., III CZP 13/13, „Glosa” 2014/4.
Norek E., Krajowy Rejestr Sądowy i postępowanie rejestrowe, Warszawa 2001.
Paszukiewicz-Garstka D., „Wpis niedopuszczalny” – wpisem nie przewidzianym przez prawo czy wpisem dokonanym na podstawie niedopuszczalnych aktów prawnych, „Przegląd Sądowy” 2000/5.
Popardowski P., Wybrane zagadnienia prawne z zakresu prawa spółek handlowych rozpoznawane przez Sąd Najwyższy w latach 2012–2013, „Glosa” 2014/2.
P. Popardowski [w:] Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Stelmachowski A., Zarys teorii prawa cywilnego, Warszawa 1998.
Suski P., Rejestry sądowe spółek handlowych, spółdzielni, przedsiębiorstw państwowych, Warszawa 1994.
Szwaja A., O potrzebie reformy systemu rejestracji przedsiębiorców i innych podmiotów oraz o proponowanym rejestrze sądowym, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 1997/2.
Tarska M. [w:] Sołtysiński S., Szajkowski A., Szumański A., Szwaja J., Kodeks spółek handlowych, t. 5, Pozakodeksowe prawo handlowe. Komentarz, Warszawa 2015.
Wrzołek-Romańczuk M., „Wpis niedopuszczalny” w Krajowym Rejestrze Sądowym, „Przegląd Prawa Handlowego” 2002/4.
Zamojski Ł., Pojęcie danych niedopuszczalnych ujawnionych w Krajowym Rejestrze Sądowym, „Glosa” 2016/3.
Zamojski Ł., Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym. Komentarz, Warszawa 2009.
dr Mateusz Baszczyk
Autor jest radcą prawnym współpracującym z kancelarią DWF Poland Jamka sp. k. (ORCID: 0000-0002-2595-0104).
Odpowiedzialność przedsiębiorcy przekształcanego za długi związane z przedsiębiorstwem – glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 9.02.2017 r., III CZP 113/16
Glosowana uchwała dotyczy odpowiedzialności przedsiębiorcy przekształcanego za długi związane z przedsiębiorstwem powstałe przed dniem przekształcenia. Sąd Najwyższy odniósł się w niej do niezwykle istotnej kwestii praktycznej, jaką jest charakter trzyletniego terminu ustanowionego w art. 58413 Kodeksu spółek handlowych. Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego należy ocenić pozytywnie ze względu na przyznanie wierzycielom należytej ochrony ich interesów oraz zapobieżenie fasadowemu charakterowi ww. przepisu. Wydaje się jednak, że dopiero interwencja ustawodawcy pozwoli zakończyć spory związane z interpretacją art. 58413 k.s.h.
Słowa kluczowe: termin zawity, przedawnienie, ochrona wierzycieli, odpowiedzialność przedsiębiorcy przekształcanego, spółka przekształcona, przekształcanie spółek
dr Mateusz Baszczyk
The author is an attorney at law cooperating with DWF Poland Jamka sp. k. law firm (ORCID: 0000-0002-2595-0104).
Liability of the Entrepreneur Undergoing Transformation for Debts Connected with the Enterprise. Commentary on Supreme Court Resolution of 9 October 2017, III CZP 113/16
The commented resolution concerns the liability of the entrepreneur undergoing transformation for debts connected with the enterprise, arisen before the transformation day. In the resolution, the Supreme Court discusses a very important practical issue, namely the character of the three-year time limit introduced in Article 58413 of the Code of Commercial Partnerships and Companies [CCPC]. The decision reached by the Supreme Court should be seen as positive, due to the fact that creditors were granted adequate protection of their interests, while the Court managed to prevent the aforementioned provision becoming no more than a facade. It seems, however, that only a legislative intervention can end the disputes about the interpretation of Article 58413 CCPC.
Keywords: preclusive time limit, limitation (of claims), protection of creditors, liability of the entrepreneur undergoing transformation, transformed company, company transformations
Bibliografia / References:
Baszczyk M., Odpowiedzialność spółek uczestniczących w podziale za zobowiązania przypisane w planie podziału – uwagi na tle brzmienia art. 546 § 1 KSH, „Monitor Prawniczy” 2017/16.
Głuchowski P.M. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Tytuł IV. Łączenie, podział i przekształcanie spółek. Tytuł V. Przepisy karne. Tytuł VI. Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i przepisy końcowe, t. 4, red. T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Warszawa 2011.
Kordasiewicz B. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, A. Olejniczak, Warszawa 2019.
Osajda K., Ochrona wierzycieli spółek kapitałowych w orzecznictwie Sądu Najwyższego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2017/9.
Popardowski P., Spółki handlowe w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego, „Glosa” 2017/3.
Rodzynkiewicz M. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 4, Łączenie, podział i przekształcanie spółek. Przepisy karne. Komentarz. Art. 491–633, red. A. Opalski, Warszawa 2016.
Szczurowski T., Skutki przekształcenia przedsiębiorcy w kontekście odpowiedzialności za zobowiązania, „Przegląd Prawa Handlowego” 2017/9.
Trzmielewska J. [w:] Kodeks spółek handlowych. Łączenie, podział i przekształcanie spółek. Komentarz, red. M. Michalski, M. Kożuchowski, Warszawa 2018.
Zawada K. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
dr Paweł Mazur
Autor jest współpracownikiem jednej z warszawskich kancelarii prawnych oraz adiunktem na Wydziale Prawa Uniwersytetu SWPS (ORCID: 0000-0002-0398-3941).
Stosowanie przepisów o rękojmi do sprzedaży praw udziałowych – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 26.04.2018 r., I CSK 157/17
Możliwość odpowiedniego stosowania przepisów o rękojmi za wady fizyczne rzeczy do sprzedaży praw budzi od dłuższego czasu kontrowersje w literaturze. W doktrynie pojawiły się również wątpliwości, czy możliwe jest dochodzenie odpowiedzialności rękojmianej w przypadku wystąpienia wad fizycznych przedsiębiorstwa należącego do spółki, której prawa udziałowe są przedmiotem transakcji. W wyroku z 26.04.2018 r., I CSK 15/17, Sąd Najwyższy odniósł się do tych zagadnień, wykluczając możliwość dochodzenia odpowiedzialności od sprzedawcy za wady fizyczne udziałów. Celem artykułu jest analiza stanowiska Sądu Najwyższego i zwrócenie uwagi na zróżnicowany zakres ochrony nabywcy przedsiębiorstwa w transakcjach dokonywanych w formule asset deal oraz tych w modelu share deal.
Słowa kluczowe: rękojmia, umowa sprzedaży, udział, sprzedaż udziału, wady fizyczne przedsiębiorstwa, wady fizyczne prawa, wady fizyczne prawa udziałowego, share deal, asset deal
dr Paweł Mazur
The author is a lawyer working for a law firm in Warsaw and an assistant professor at the Faculty of Law of the SWPS University (ORCID: 0000-0002-0398-3941).
Applying the Provisions on Statutory Warranty to Sale of Company Members’ Rights. Commentary on Supreme Court Judgment of 26 April 2018, I CSK 157/17
The possibility to apply mutatis mutandis the provisions of the Polish Civil Code on statutory warranty for physical defects in case of sale of rights has been the subject of long-standing controversies in the Polish legal literature. There have also been doubts whether in an M&A deal the purchaser could seek remedies under statutory warranty should any physical defects be found in the enterprise run by the company whose shares are the subject of the transaction. In its judgement of 26 April 2018 (I CSK 15/17), the Polish Supreme Court referred to those matters and ruled out enforcing the seller’s liability for physical defects in the shares. The aim of this paper is to analyse the reasons behind this judgement and to point out that under Polish law the scope of protection of the purchaser of an enterprise differs depending on whether the transaction is an asset deal or a share deal.
Keywords: statutory warranty, sale agreement, share, sale of share, physical defects of an enterprise, physical defects of a right, physical defects of member’s right, share deal, asset deal
Bibliografia / References:
Antoniuk J.R. [w:] Ustawa o prawach konsumenta. Kodeks cywilny (wyciąg). Komentarz, red. B. Kaczmarek-Templin, P. Stec, D. Szostek, Warszawa 2014.
Buczkowski S. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. F. Błahuta, t. II, Warszawa 1972.
Drapała P., Wybrane problemy cywilnoprawne w transakcjach typu asset deal i share deal, „Monitor Prawniczy” 2002/23.
Gardocka H., Szlęzak A., Ponownie o representations and warranties w umowach poddanych prawu polskiemu, „Przegląd Prawa Handlowego” 2011/2.
Gessel-Kalinowska vel Kalisz B., A Defect of the Enterprise as a Defect of the Share – One of the Dilemmas of M&A Transactions (Polish law perspective) [w:] Global Wisdom on Business Transactions, International Law and Dispute Resolution. Festschrift für Gerhard Wegen zum 65. Geburtstag, red. J.C. Cascante, A. Spahlinger, S. Wilske, München 2015.
Gessel-Kalinowska vel Kalisz B., Oświadczenia i zapewnienia w umowie sprzedaży udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (w świetle zasady swobody umów), Warszawa 2010.
Gessel-Kalinowska vel Kalisz B., Wpływ nowej regulacji rękojmi przy sprzedaży (art. 5561k.c.) na definicję wady fizycznej prawa udziałowego – uwagi w świetle zmian kodeksu cywilnego wprowadzonych ustawą z 30.05.2014 r. o prawach konsumenta, „Przegląd Prawa Handlowego” 2015/12.
Heusel M., Sonder N., Aus den Schwerpunktbereichen: Schuldrechtliche Grundzüge des Unternehmenskaufs, „Zeitschrift für das Juristische Studium” 2009/3.
Jara Z., Zasady przeprowadzania transakcji asset deal i share deal ze szczególnym uwzględnieniem memorandum of understanding oraz due diligence, „Monitor Prawniczy” 2002/23.
Jastrzębski J., Oświadczenia i zapewnienia (representations and warranties) a wady oświadczenia woli, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/1.
Królikowska K. [w:] Prawo konsumenckie. Komentarz, t. 7, red. K. Osajda, Warszawa 2019.
Książek B., Uprawnienia kupującego z tytułu rękojmi za wady fizyczne nieruchomości i lokalu będącego przedmiotem spółdzielczego własnościowego prawa, „Palestra” 2006/7–8.
Lorenz S., Das deutsche materielle Recht des Unternehmenskaufs nach der Schuldrechtsreform, http://lorenz.userweb.mwn.de/schumod/material/u_kauf.pdf.
Łukasik G., Fundamentalne i rynkowe czynniki ustalania ceny emisyjnej akcji, „Annales Universitas Mariae Curie-Skłodowska” 2010/44.
Mazur P., Odpowiedzialność sprzedawcy akcji za przekazanie fałszywych informacji. Glosa do wyroku SN z dnia 8 kwietnia 2016 r., I CSK 285/15, „Glosa” 2017/4.
Mazur P., Odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady fizyczne przedsiębiorstwa w przypadku transakcji w formule share deal, „Przegląd Prawa Handlowego” 2017/2.
Michalski E., Kommentar zum Gesetz betreffend die Gesellschaften mit beschränkter Haftung, München 2010.
Mróz T., Opalski A., Promińska U. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 9, Prawo zobowiązań – umowy nienazwane, red. W.J. Katner, Warszawa 2015.
Norek E., Przedsiębiorstwo w obrocie gospodarczym, Warszawa 2007.
Opalski A., Kapitał zakładowy w spółce akcyjnej, „Studia Prawa Prywatnego” 2008/2.
Reinicke D., Tiedtke K., Kaufrecht, Köln 2009.
Ross S., Westerfield R., Jordan B., Fundamentals of Corporate Finance, New York 2018.
Szlęzak A., Representations and warranties w umowach poddanych polskiemu prawu, “Przegląd Prawa Handlowego” 2007/10.
Weller M.P., Sachmängelhaftung beim Unternehmenskauf [w:] B. Grunewald, H.P. Westermann, Festschrift für Georg Maier-Reimer zum 70. Geburtstag, München 2010.
Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, Warszawa 2012.
Zieliński M., Radwański Z., Wykładnia prawa cywilnego, „Studia Prawa Prywatnego” 2006/1.
dr Tomasz Spyra
Autor jest radcą prawnym, partnerem w Kancelarii SPCG, reprezentuje banki w sporach frankowych.
Zakres i skutki abuzywności klauzul przeliczeniowych – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 4.04.2019 r., III CSK 159/17
Słowa kluczowe: abuzywność, kredyt indeksowany, kredyt denominowany, kredyt walutowy, kredyt frankowy
Celem niniejszego opracowania jest analiza i krytyka argumentacji prawnej zawartej w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z 4.04.2019 r., III CSK 159/17, jak również zaprezentowanie własnego poglądu na problemy prawne rozważane przez Sąd Najwyższy. W glosowanym wyroku Sąd Najwyższy prawidłowo przyjmuje, że umowa kredytu indeksowanego do waluty obcej może być dalej wykonywana przez strony nawet pomimo wyeliminowania klauzul przeliczeniowych, odsyłających do tabel kursowych banku. Dalsze wykonywanie umowy nie może jednak polegać, jak nieprawidłowo uznaje Sąd Najwyższy, na uznaniu, że kredyt walutowy staje się kredytem złotówkowym oprocentowanym według stopy procentowej właściwej dla kredytu walutowego. Tego rodzaju umowa jest sprzeczna z istotą kredytu walutowego. Dalsze wykonywanie umowy kredytu powinno natomiast polegać na przyjęciu możliwości spłaty kredytu bezpośrednio w walucie obcej. Kluczowe znaczenie dla tego wniosku ma prawidłowe zdefiniowanie momentu, na który dokonuje się oceny możliwości dalszego wykonywania umowy bez zakwestionowanych klauzul umownych.
Słowa kluczowe: abuzywność, kredyt indeksowany, kredyt denominowany, kredyt walutowy, kredyt frankowy
dr Tomasz Spyra
The author is an attorney at law, a partner in SPCG law firm; he represents banks in disputes concerning CHF loans.
Scope and Effects of Abusive Currency Conversion Clauses. Commentary on Supreme Court Judgment of 6 June 2018, III CSK 159/17
The aim of this paper is to analyse and critically evaluate the legal argumentation contained in the statement of reasons for the Supreme Court judgment of 4 April 2019, III CSK 159/17, as well as to present the author’s view about the legal problems examined by the Supreme Court. In the commented judgment, the Supreme Court correctly assumes that an agreement concerning a loan indexed to a foreign currency can continue to be performed by the parties even despite elimination of the conversion clauses containing references to the bank’s exchange rate tables. However, contrary to the Supreme Court’s incorrect conclusion, continuing the contract performance cannot consist in recognition that the foreign currency loan becomes a PLN loan with interest accruing at a rate applicable to a foreign currency loan. An arrangement of this kind contravenes the essence of a foreign currency loan. Continuing the performance of a loan agreement should rather consist in assuming that the loan can be repaid directly in the foreign currency. The key factor for this conclusion is the correct definition of the moment when an assessment is made whether it is possible to continue contract performance without the challenged contractual clauses.
Keywords: abusive character, indexed loan, (currency)-denominated loan, foreign currency loan, loan in CHF
Bibliografia / References:
Mikłaszewicz P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Legalis 2019.
Radwański Z. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, red. A. Olejniczak, Z. Radwański, Warszawa 2019.
dr hab. Krzysztof Wesołowski
Autor jest profesorem Uniwersytetu Szczecińskiego (ORCID: 0000-0002-4427-317X).
Charakter prawny terminu do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych z tytułu szkody wyrządzonej wykonaniem zabezpieczenia (art. 746 § 1 in fine k.p.c.); możliwość przerwania biegu tego terminu poprzez zawezwanie do próby ugodowej – glosa (krytyczna) do wyroku Sądu Najwyższego z 21.07.2016 r., II CSK 575/15
Autor krytycznie odnosi się do stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w komentowanym wyroku co do oceny charakteru terminu określonego w art. 746 § 1 in fine k.p.c., jako terminu zawitego, a nie terminu przedawnienia. Wskazuje na różnorodność rozwiązań co do skutku upływu terminów przedawnienia w polskim porządku prawnym. Także okoliczność, że termin ten brany jest pod uwagę przez sąd dopiero na zarzut pozwanego, nie jest jedynym rozwiązaniem występującym w systemie prawa. Stąd też wyłącznym kryterium kwalifikacji terminu jako terminu przedawnienia jest okoliczność, że służy on ograniczeniu czasowemu dochodzenia roszczeń. Zdaniem autora nawet jednak gdyby uznać termin z art. 746 § 1 in fine k.p.c. za termin zawity, to i tak zachodzi konieczność stosowania przepisów art. 123 k.c. o przerwaniu jego biegu, w tym na skutek złożenia wniosku o zawezwanie do próby ugodowej.
Słowa kluczowe: termin zawity, termin przedawnienia, analogiczne stosowanie przepisów
dr hab. Krzysztof Wesołowski
The author is an associate professor at the University of Szczecin (ORCID: 0000-0002-4427-317X).
Legal Nature of the Time Limit for Claiming Damages Caused by the Enforcement of a Freeze or Seizure Order (Article 746(1) in fine of the Code of Civil Procedure): The Possibility of Interrupting This Time Limit by a Motion for Settlement Conference. (Critical) Commentary on Supreme Court Judgment of 21 July 2016, II CSK 575/15
The author criticizes the position of the Supreme Court expressed in the commented judgment as regards the assessment of the nature of the time limit specified in Article 746(1) in fine of the Code of Civil Procedure [CCP] as a preclusive time limit and not as a limitation period. He points to the variety of solutions as to the effect of lapse of limitation periods in the Polish legal system. Also, the fact that this period is taken into account by the court only when the defendant raises an objection is not the only solution in the legal system. Therefore, the sole criterion for classifying the time limit as a limitation period is the fact that it aims to limit the time when claims can be pursued. In the opinion of the author, however, even if the time limit under Article 746(1) in fine CCP should be regarded as a preclusive period (mandatory time limit), it is still necessary to apply the provisions of Article 123 CCP that relate to interrupting the running of this period, including as a result of submitting a motion for settlement conference.
Keywords: preclusive (final) time limit, limitation period, application of the provisions mutatis mutandis
Bibliografia / References:
Ambrożuk D., Dąbrowski D., Wesołowski K., Międzynarodowe konwencje przewozowe, Szczecin 2019.
Dubois W., Uwagi o przedawnieniu roszczeń przysługujących przeciwko konsumentom [w:] Wybrane zagadnienia polskiego prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci Doktora Józefa Kremisa i Doktora Jerzego Strzebinczyka, red. J. Jezioro, K. Zagrobelny, Wrocław 2019.
Machnikowski P., Nowelizacja przepisów Kodeksu cywilnego o przedawnieniu roszczeń, „Przegląd Sądowy” 2018/9.
Pałdyna T., Przedawnienie w polskim prawie cywilnym, Warszawa 2009.
Polkowska M., Szymajda I., Konwencja montrealska. Komentarz. Odpowiedzialność cywilna przewoźnika lotniczego, Warszawa 2014.
Pyziak-Szafnicka M., Uznanie długu, Warszawa 1996.
Rystał D. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 2, Art. 506–1217, red. T. Szanciło, Warszawa 2020.
Wesołowski K., Umowa międzynarodowego przewozu drogowego towarów na podstawie CMR, Warszawa 2013.
Wielgus K., Nowelizacja instytucji przedawnienia w polskim Kodeksie cywilnym z 13 kwietnia 2018 r. – analiza prawna, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2019/2.
Żylicz M., Prawo lotnicze międzynarodowe, europejskie i krajowe, Warszawa 2002.
Konrad Wróblewski
Autor jest doktorantem w Zakładzie Prawa Gospodarczego i Handlowego Instytutu Prawa Cywilnego Uniwersytetu Wrocławskiego, asystentem sędziego w Izbie Cywilnej Sądu Najwyższego (ORCID: 0000-0001-6210-2334).
Dopuszczalność obalenia konstytutywnego wpisu hipoteki w księdze wieczystej w postępowaniu o zapłatę wszczętym przeciwko dłużnikowi rzeczowemu – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 4.10.2019 r., I CSK 419/18
Glosowane orzeczenie Sądu Najwyższego koncentruje się na problematyce dopuszczalności obalenia domniemania zgodności ujawnionej w księdze wieczystej hipoteki z rzeczywistym stanem prawnym. Po raz pierwszy Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że konstytutywny wpis hipoteki w księdze wieczystej uniemożliwia obalenie domniemania prawidłowości wpisu w procesie przeciwko dłużnikowi rzeczowemu. Stanowisko to zostało w niniejszym opracowaniu poddane krytyce. W ocenie autora nie ma normatywnych podstaw do rozróżniania wpisów w księdze wieczystej ze względu na możliwość ich obalenia. W opozycji do najnowszej linii orzeczniczej autor w oparciu o dotychczasowe wypowiedzi przedstawicieli nauki oraz judykaty Sądu Najwyższego podkreśla, że obalenie domniemania prawdziwości wpisu zarówno co do wpisów deklaratywnych, jak i konstytutywnych, szczególnie hipoteki, może nastąpić w każdym postępowaniu cywilnym, także przeciwko dłużnikowi odpowiadającemu rzeczowo.
Słowa kluczowe: hipoteka, domniemanie prawne, obalenie domniemania, księgi wieczyste, wpis konstytutywny, dłużnik rzeczowy
Konrad Wróblewski
The author is a PhD student at the Department of Economic and Commercial Law, Institute of Civil Law, University of Wroclaw, a law clerk in the Civil Chamber of the Supreme Court (ORCID: 0000-0001-6210-2334).
Admissibility of Constitutive Nature of the Mortgage Entry in the Land and Mortgage Register in Proceedings for Payment against the Mortgagor. Commentary on Resolution of the Supreme Court of 4 October 2019, I CSK 419/18
The commented judgment of the Supreme Court focuses on the issue of the admissibility of rebutting the presumption of conformity of the mortgage disclosed in the land and mortgage register with the actual legal status. For the first time, the Supreme Court took the position that a constitutive entry of a mortgage in the land and mortgage register makes it impossible to rebut the presumption of correctness of the entry in proceedings against the mortgagor. This position is criticized in this study. In the author’s opinion there are no normative grounds for distinguishing entries in the land and mortgage register in terms of the possibility of rejecting them. In opposition to the latest line of case law, the author emphasizes that the presumption of correctness of both a declaratory entry and a constitutive entry of a mortgage may be rebutted in any civil proceedings, including proceedings against the mortgagor.
Keywords: mortgage, legal presumption, rebutting a legal presumption, land and mortgage registers, constitutive entry, mortgagor
Bibliografia / References:
Czech T., Hipoteka. Komentarz, Warszawa 2011.
Deneka M., Księgi wieczyste. Zasady materialnoprawne, Warszawa 2012.
Gniewek E., Księgi wieczyste. Komentarz, Warszawa 2018.
Gołębiowski K., O domniemaniach związanych z wpisami w księgach wieczystych, ich obalaniu oraz konstytutywnym charakterze wpisu, cz. 1, „Przegląd Sądowy” 2014/10.
Gołębiowski K., O domniemaniach związanych z wpisami w księgach wieczystych, ich obalaniu oraz konstytutywnym charakterze wpisu, cz. 2, „Przegląd Sądowy” 2014/11–12.
Heropolitańska I. [w:] I. Heropolitańska, A. Tułodziecka, K. Hryćków-Mycka, P. Kuglarz, Ustawa o księgach wieczystych i hipotece oraz przepisy związane. Komentarz, Warszawa 2017.
Jelonek-Jarco B. [w:] Księgi wieczyste i hipoteka. Komentarz, red. J. Pisuliński, Warszawa 2014.
Pisuliński J. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 4, Prawo rzeczowe, red. E. Gniewek, Warszawa 2005.
Przyborowski Ł. [w:] Księgi wieczyste i hipoteka. Komentarz, red. J. Pisuliński, Warszawa 2014.
Rudnicki S., Hipoteka jako zabezpieczenie wierzytelności, Warszawa 2008.
Rudnicki S., Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Przepisy o postępowaniu w sprawach wieczystoksięgowych. Komentarz, Warszawa 2010.
Sawczyna B., Hipoteka umowna, Warszawa 2007.
Sieńko M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, red. M. Manowska, Warszawa 2015.
dr hab. Konrad Kohutek
Autor jest profesorem na Wydziale Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza-Modrzewskiego (ORCID: 0000-0003-1249-301X).
Ujednolicanie cen w ramach franczyzy jako porozumienie mające antykonkurencyjny cel – uwagi krytyczne do wyroków Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 10.01.2018 r., VII AGa 828/18, i Sądu Najwyższego z 9.10.2019 r., I NSK 89/18
Porozumienie może nie ograniczać konkurencji, lecz jednocześnie naruszać interes publiczny (o jakim mowa w art. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów) i stąd być niezgodne z zakazami antymonopolowymi (art. 6 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów). Do takiej – paradoksalnej – konkluzji doszedł zarówno Sąd Apelacyjny, jak i Sąd Najwyższy w sprawie Sfinks sp. z o.o. (powód). Sądy te nie uznały faktu, że ujednolicanie cen (posiłków oferowanych w restauracjach pod marką „Sphinx”) nastąpiło w ramach porozumienia franczyzowego oraz w takich okolicznościach rynkowych, z których wynikał brak oddziaływania (a z pewnością odczuwalnego) praktyk powoda na konkurencję jako okoliczności determinujących prawidłową kwalifikację antymonopolową tych praktyk. Sądy potraktowały je jako porozumienie mające antykonkurencyjny cel (tylko z tego względu, że dotyczyły ceny), zaliczając do tej samej kategorii jak np. kartele (czyli najpoważniejsze naruszenia prawa konkurencji). Niniejsze opracowanie zawiera przede wszystkim krytyczną analizę stanowiska sądów opartą na stosownych argumentach normatywnych, aksjologicznych oraz orzeczniczych (w tym z odniesieniem do unijnego wyroku w sprawie Pronuptia).
Słowa kluczowe: ustalanie (ujednolicanie) cen odsprzedaży (RPM), porozumienie wertykalne, franczyza, porozumienia mające antykonkurencyjny cel, interes publiczny, konkurencja wewnątrzmarkowa, konkurencja międzymarkową
dr hab. Konrad Kohutek
The author is a professor at the Faculty of Law, Administration, and International Relations of the Andrzej Frycz Modrzewski Krakow University (ORCID: 0000-0003-1249-301X).
Unification of Franchise Prices as an Agreement with an Anticompetitive Object. Critical Remarks about Judgments of the Court of Appeal in Warsaw of 10 January 2018, VII AGa 828/18, and of the Supreme Court of 9 October 2019, I NSK 89/18
An agreement may not restrict competition, but at the same time it may infringe the public interest (referred to in Article 1 of the Act on Competition and Consumer Protection - ACCP) and hence be inconsistent with the antitrust regime (Article 6 (1) ACCP). Such – paradoxical – a conclusion was reached by both the Court of Appeal and the Supreme Court in the case of Sfinks sp. z o.o. (claimant). These courts did not recognize the fact that the unification of prices (of meals offered in restaurants under the Sphinx brand) took place under a franchise agreement and in such market circumstances that did not have any impact (and certainly no appreciable impact) of the claimant's practices on competition – as circumstances determining their correct antitrust qualification. The courts treated Sfinks’ practices as agreements having an anticompetitive object (only because they related to prices), classifying them in the same category as e.g. cartels (which are the most serious infringements of competition law). This study contains a primarily critical analysis of the position of the courts based on relevant normative, axiological and judicial arguments (including a reference to the EU judgment in the Pronuptia case).
Keywords: resale price maintenance, vertical agreement, franchising, agreements having an anticompetitive object, public interest, intra-brand competition, inter-brand competition
Bibliografia / References:
Hawk B.E., System Failure: Vertical Restraints and EC Competition Law, „Common Market Law Review” 1995/4.
Jurkowska-Gomułka A., Stosowanie zakazu porozumień ograniczających konkurencję zorientowane na ocenę skutków ekonomicznych? Uwagi na tle praktyki decyzyjnej Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w odniesieniu do ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów z 2007 roku, „internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2012/1.
Kiljański K., Porozumienia franchisingowe w świetle prawa konkurencji Wspólnoty Europejskiej, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2000/4.
Kohutek K., Antykonkurencyjny cel lub skutek porozumienia w kontekście wertykalnego ustalania cen odsprzedaży [w:] Prawo konkurencji. 25 lat, red. T. Skoczny, Warszawa 2016.
Kohutek K., Glosa do wyroku SOKiK z 6.10.2014 r., XVII AmA 123/13 (Sfinks), LEX 2015.
Kohutek K., Naruszenie interesu publicznego a naruszenie konkurencji (na tle praktyk rynkowych dominantów, Państwo i Prawo” 2010/7.
Kohutek K., Praktyki wykluczające przedsiębiorstw dominujących. Prawidłowość i stosowalność reguł prawa konkurencji, Warszawa 2012.
Kohutek K., Resale price maintenance in franchising: hardcore restriction of competition or necessary element of such business model?, „Journal of European Consumer and Market Law” 2017/4.
Kohutek K., RPM nie zawsze godzą w interes publiczny: bliżej zindywidualizowanego podejścia do wertykalnego ustalania cen odsprzedaży? Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 2014 r. III SK 44/13, „internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2014/6.
Kohutek K., Rynki wyszukiwarek internetowych a zarzut nadużycia pozycji dominującej (na tle unijnej sprawy przeciwko Google), „Europejski Przegląd Sądowy” 2014/10.
Kohutek K. [w:] K. Kohutek, M. Sieradzka, Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, Warszawa 2014.
Miąsik D., Skoczny T. [w:] Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, red. T. Skoczny, Warszawa 2014.
Morawski G., Coraz mniej Sphinxów we franczyzie, https://franchising.pl/artykul/8091/coraz-mniej-sphinxow-we-franczyzie/ (dostęp: 12.03.2020 r.).
Skoczny T., Zgody szczególne w prawie kontroli koncentracji, Warszawa 2012.
Grzegorz Borkowski
Autor jest sędzią Naczelnego Sądu Administracyjnego w stanie spoczynku.
Ulga podatkowa przy naprzemiennej opiece nad dzieckiem – wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20.05.2020 r., II FSK 383/20 – orzeczenie kwartału
Rozstrzygnięcie kwestii, czy rozwiedziony rodzic, sprawujący opiekę nad dzieckiem na przemian z drugim rodzicem wychowuje je „samotnie” czy też wspólnie, przesądza o możliwości preferencyjnego opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Rozbieżność poglądów sądów obu instancji (WSA i NSA) dowodzi, że przepisy ustawy pozwalają na dwojaką ich interpretację. Publikowany wyrok wpisuje się w linię orzecznictwa opartą na zasadzie in dubio pro tributario (w razie wątpliwości na korzyść podatnika).
Słowa kluczowe: samotne wychowywanie dzieci, rozwód, wychowanie naprzemienne, podatek dochodowy od osób fizycznych, preferencyjne opodatkowanie dochodów
Grzegorz Borkowski
The author is a retired Supreme Administrative Court judge.
Tax Relief in Case of Alternating Child Custody. Judgment of the Supreme Administrative Court of 20 May 2020, II FSK 383/20. Decision of the Quarter
Resolving the issue whether a divorced parent who has alternating custody of the child with the other parent is a single parent or not is decisive for the possibility of preferential taxation with personal income tax. The divergent views of courts of both instances (the Provincial Administrative Court and the Supreme Administrative Court) demonstrate that the statutory provisions allow for two interpretations. The published judgment fits in with a line of case law based on the in dubio pro tributario principle (resolving possible interpretation doubts for the benefit of a taxpayer).
Keywords: single parenthood, divorce, alternating custody, personal income tax, preferential taxation of income
Artur Konrad Bogucki
Autor jest doktorantem na Wydziale Prawa SWPS Uniwersytetu Humanistycznospołecznego (ORCID: 0000-0002-9616-3159).
Zakres pomocy de minimis w sektorze rolnym w podatku od czynności cywilnoprawnych – przegląd orzecznictwa
W artykule przedstawiono zagadnienie związane z instytucją pomocy de minimis na przykładzie zwolnienia przedmiotowego z art. 9 pkt 2 ustawy z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych przy sprzedaży własności gruntów stanowiących gospodarstwo rolne. Zwolnienie to ma charakter warunkowy, tzn. będzie zastosowane wówczas, gdy zostaną spełnione wszystkie warunki określone przez ustawodawcę. Analiza różnorodnych wypowiedzi w orzecznictwie sądów administracyjnych wskazuje, że z jednej strony wojewódzkie sądy administracyjne przyjmują, iż w razie przekroczenia limitu, o którym mowa w rozporządzeniu Komisji (UE) nr 1408/2013 z 18.12.2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym, pomocy nie udziela się, a wyliczony podatek podlega zapłacie w całości, z drugiej jednak strony w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 21.01.2020 r., II FSK 456/18, zaprezentowano pogląd, że nie zachodzi przesłanka wykluczająca zastosowanie zwolnienia z art. 9 pkt 2 o podatku od czynności cywilnoprawnych, gdy kwota podatku przewyższa limit pomocy de minimis. W takim przypadku płatnik (notariusz) powinien zwolnić od podatku do wysokości niewykorzystanej pomocy de minimis, a w pozostałym zakresie, tj. od nadwyżki, obliczyć i pobrać podatek.
Słowa kluczowe: podatek od czynności cywilnoprawnych, gospodarstwo rolne, zwolnienie od podatku, pomoc de minimis
Artur Konrad Bogucki
The author is a doctoral student at the Faculty of Law, SWPS University of Social Sciences and Humanities (ORCID: 0000-0002-9616-3159).
Scope of De Minimis Aid in the Agricultural Sector in the Context of Tax on Civil Law Transactions. Case Law Review
The article presents issues connected with de minimis aid, using the example of a transaction-related exemption defined in Article 9(2) of the Act of 9 September 2000 on Tax on Civil Law Transactions for sale of land which constitutes farms. This exemption is conditional, i.e. it applies when all the conditions laid down by the law are met. An analysis of various statements contained in administrative case law shows that, on the one hand, provincial administrative courts assume that once the limit referred to in Commission Regulation (EU) No. 1408/2013 of 18 December 2013 on the application of Articles 107 and 108 of the Treaty on the Functioning of the European Union to de minimis aid in the agriculture sector is exceeded, no aid can be granted, while the calculated tax has to be paid in full, but on the other hand, the judgment of the Supreme Administrative Court of 21 January 2020, II FSK 456/18, presents the view that there is no reason to exclude applying the exemption provided for in Article 9(2) to tax on civil law transactions when the tax amount is higher than the limit of de minimis aid. In such a case, the tax remitter (notary) should exempt the person from tax to the extent of unused de minimis aid, and calculate and collect tax in the remaining scope, i.e. on the surplus.
Keywords: tax on civil law transactions, farm, tax exemption, de minimis aid
Bibliografia / References:
Bernat M., Pomoc publiczna w sprawach podatkowych [w:] Prawo podatkowe w systemie prawa. Międzygałęziowe związki norm i instytucji prawnych, red. A. Kaźmierczyk, A. Franczak, Warszawa 2019.
Bogucki S., Zwolnienia od podatku od czynności cywilnoprawnych [w:] S. Bogucki, W. Stachurski, R. Wiatrowski, K. Winiarski, B. Wojciechowski, M. Zirk-Sadowski, Podatek od czynności cywilnoprawnych a VAT, Warszawa 2016.
Bogucki S., Zwolnienia przedmiotowe [w:] S. Bogucki, A. Dumas, W. Stachurski, K. Winiarski, Podatek od czynności cywilnoprawnych. Komentarz dla praktyków, Gdańsk 2014.
Brzeziński B., Pewność prawa podatkowego. Zagadnienia podstawowe [w:] Zasada pewności w prawie podatkowym, red. A. Kaźmierczyk, A. Franczak, Warszawa 2018.
Dowgier R., Wpływ regulacji dotyczących pomocy publicznej na stanowienie i stosowanie lokalnego prawa podatkowego, Białystok 2015.
Filipczyk H., Nowelizacja ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych od 1 stycznia 2016 r., „Przegląd Podatkowy” 2016/1.
Filipczyk H., Podatek od czynności cywilnoprawnych. Komentarz, Warszawa 2015.
Kurant B., Sprzedaż gospodarstwa rolnego w podatku od czynności cywilnoprawnych w kontekście ustawowego zwolnienia od podatku, „Doradztwo Podatkowe” 2015/7.
Ofiarski Z., Ustawa o opłacie skarbowej. Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych. Komentarz, LEX 2018.
Suchoń A., Podatek od czynności cywilnoprawnych a sprzedaż własności gruntów rolnych, „Rejent” 2018/7.
Wiktor Podsiadło
Autor jest prawnikiem, doktorantem w Zakładzie Prawa Finansowego Uniwersytetu Jagiellońskiego (ORCID: 0000-0002-0058-5454).
Dobra wiara a odliczenie naliczonego podatku od towarów i usług – impossibilium nulla obligatio est? – glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 5.03.2020 r., I SA/Sz 888/19
Obecnie nie budzi kontrowersji pogląd, że w razie nabycia towarów lub usług od podmiotów zaangażowanych w proceder wyłudzeń podatkowych odliczenie podatku naliczonego jest możliwe, jeśli nabywca działał w dobrej wierze. Znacznie bardziej skomplikowane jest jednak rozstrzygnięcie, czy w danym przypadku podatnik działał wystarczająco starannie, by móc przypisać mu dobrą wiarę. W szczególności chodzi o to, czy stawiane podatnikom wymagania nie są zbyt wygórowane – często możliwe do spełnienia jedynie w teorii. Orzeczenie WSA w Szczecinie stanowi doskonały materiał do analizy w tym zakresie.
Słowa kluczowe: podatek od towarów i usług, podatek naliczony, dobra wiara, należyta staranność, zasada neutralności podatkowej
Wiktor Podsiadło
The author is a tax lawyer and a PhD candidate at Tax Law Department, Jagiellonian University (ORCID: 0000-0002-0058-5454).
Good Faith and Deduction of Input VAT: Impossibilium Nulla Obligatio Est? Commentary on Judgment of Provincial Administrative Court in Szczecin of 5 March 2020, I SA/Sz 888/19
The commented judgment issued by Provincial Administrative Court in Szczecin on 5 March 2020, I SA/Sz 888/19, concerns deduction of input VAT in case of purchasing goods from a contractor engaged in tax fraud. The court stated that in such cases the right to deduct depends on the taxpayer’s good faith. This view should be considered correct. However, the criteria confirming the taxpayer’s good faith, as presented by the court, seem to be too restrictive.
Keywords: goods and services tax (VAT), input VAT, good faith, due diligence, principle of tax neutrality
Bibliografia / References:
Brzeziński B., Wstęp do nauki prawa podatkowego, Toruń 2003.
Building trust in taxation, red. B. Peeters, H. Gribnau, J. Badisco, Cambridge 2017, rec. B. Brzeziński, Building Trust in Taxation (red. B. Peeters, H. Grinbau, J. Badisto), Intersentia, Cambridge 2017, „Toruński Rocznik Podatkowy” 2018.
Czapiński J. [w:] Diagnoza społeczna 2015, red. J. Czapiński, T. Panek, www.diagnoza.com (dostęp: 29.05.2020 r.).
Dominik-Ogińska D., Dobra wiara w podatku od wartości dodanej w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, cz. 1, „Przegląd Podatkowy” 2013/7.
Gajda J., Pojęcie dobrej wiary w przepisach Kodeksu cywilnego, „Studia Prawnicze” 1997/2.
Kałduński M., Zasada dobrej wiary w prawie międzynarodowym, Warszawa 2017.
Kolb R., Principles as sources of international law (with special reference to good faith), „Netherlands International Law Review” 2006/1.
Kubas A., Budowa na cudzym gruncie, Kraków 1972.
Longchamps de Bérier R., Polskie prawo cywilne. Zobowiązania, Poznań 1999.
Mastalski R., Prawo podatkowe, Warszawa 2014.
Nita A., Porozumienia w prawie podatkowym. Horyzontalne metody determinacji powinności podatkowej, Warszawa 2014.
Przybyłowski K., Dobra wiara w polskim prawie cywilnym (Ogólne uwagi o pojęciu), „Studia Cywilistyczne” 1970/15.
Radwański Z., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2005.
Strugała R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2019, Legalis.
Szpunar A., Nadużycie prawa podmiotowego, Kraków 1947.
Wolter A., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1967.
Wołodkiewicz W., Europa i prawo rzymskie. Szkice z historii europejskiej kultury prawnej, Warszawa 2009, LEX.
Agnieszka Anusz
Autorka jest prawnikiem, absolwentką Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.
Błąd medyczny popełniony w trakcie zabiegu przeprowadzonego przy pomocy robota i jej implikacje dla kształtowania się odpowiedzialności za działania i zaniechania sztucznej inteligencji – glosa do wyroków Oberlandesgericht we Frankfurcie nad Menem z 8.11.2013 r., 25 U 79/12, i z 7.12.2004 r., 8 U 194/03, oraz w Bambergu z 20.07.2015 r., 4 U 16/14
Glosa omawia trzy wybrane wyroki sądów niemieckich dotyczące odpowiedzialności za błąd medyczny popełniony w trakcie operacji przeprowadzanych przy zastosowaniu komputerowych systemów wspomagających zabieg medyczny. Glosa aprobuje przedstawione w orzeczeniach rozstrzygnięcia dotyczące odpowiedzialności lekarza, decyzji lekarza w przedmiocie wyboru metody operacji oraz prawa pacjenta do informacji. Jednocześnie ustosunkowując omawiane orzeczenia do unijnych propozycji regulacji dotyczących odpowiedzialności za działania i zaniechania sztucznej inteligencji, wskazuje, że podejście to może okazać się niewystarczające w przypadku zastosowania sztucznej inteligencji w trakcie zabiegów medycznych.
Słowa kluczowe: odpowiedzialność za błąd medyczny, sztuczna inteligencja, odpowiedzialność za działania i zaniechania sztucznej inteligencji
Agnieszka Anusz
The author is a lawyer, a graduate of the Faculty of Law and Administration, University of Warsaw.
A Medical Error during Surgery Carried out with the Help of a Medical Robot and Its Influence on Determining Civil Liability for Actions and Omissions of Artificial Intelligence. Commentary on Judgments of Oberlandesgericht in Frankfurt am Main of 8 November 2013, 25 U 79/12, and 7 December 2004, 8 U 194/03, and Oberlandesgericht in Bamberg of 20 July 2015, 4 U 16/14
This commentary discusses three selected judgments of German courts regarding liability for medical errors committed during surgeries carried out while using computer systems supporting the medical procedures. The commentator approves the conclusions presented in the judgements regarding the surgeon's responsibility, the surgeon's decision regarding the choice of surgery method, and the patient's right to information. At the same time, by referring to proposals of regulations regarding responsibility for actions and omissions of artificial intelligence discussed in the EU, she indicates that this approach may prove insufficient when artificial intelligence is used during medical procedures.
Keywords: responsibility for medical error, artificial intelligence, responsibility for actions and omissions of artificial intelligence
Bibliografia/ References:
Anusz A., Pojęcie i zastosowanie algorytmów w polityce cenowej przedsiębiorstw a prawo konkurencji, „Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ” 2018/4.
Chłopecki A., Sztuczna inteligencja – szkice prawnicze i futurologiczne, Warszawa 2018.
dr Jakub Litowski
Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Toruniu.
Ubezpieczenie chorobowe osoby prowadzącej działalność gospodarczą w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego – glosa do uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 11.07.2019 r., III UZP 2/19
Od kilku lat w judykaturze znaczne kontrowersje budziła kwestia kontynuacji ubezpieczenia chorobowego osoby prowadzącej działalność gospodarczą podczas jednoczesnego pobierania przez nią zasiłku macierzyńskiego. W glosowanej uchwale Sąd Najwyższy opowiedział się za koncepcją ustania ubezpieczenia chorobowego w okresie zbiegu wskazanych tytułów. W opracowaniu poddano krytycznej analizie pogląd Sądu Najwyższego, podnosząc argumenty natury logiczno-językowej, systemowej oraz funkcjonalnej, które – zdaniem autora glosy – przemawiają za utrzymaniem ubezpieczenia chorobowego mimo występującego zbiegu tytułów ubezpieczeń. Postulowane w opracowaniu rozwiązanie nie tylko zapewnia przedsiębiorcy zachowanie ciągłości statusu ubezpieczonego, ale także gwarantuje dostęp do świadczeń ubezpieczeniowych bez potrzeby ponownego zgłoszenia się do tego rodzaju ubezpieczenia.
Słowa kluczowe: działalność gospodarcza, ubezpieczenie chorobowe, zasiłek macierzyński, zbieg tytułów
dr Jakub Litowski
The author is a judge of the Regional Court in Torun.
Sickness Insurance of a Person Pursuing Business Activity While on Maternity Benefit.
Commentary on Resolution of a Panel of Seven Judges of the Supreme Court of 11 July 2019, III UZP 2/19
For a few years there had been controversies surrounding the issue of continuation of sickness insurance of persons who continued to pursue business activity while receiving maternity benefits. In the commented resolution, the Supreme Court favoured the concept of cessation of sickness insurance in the period of concurrence of these grounds for insurance. The commentator critically analyses the Supreme Court’s view, quoting logical and linguistic arguments, systemic arguments, and functional arguments which, in his opinion, support maintaining sickness insurance despite the existence of concurrent grounds for insurance. The solution suggested in this paper not only ensures that the entrepreneur retains continuity of the status of an insured person, but it also guarantees them access to benefits without the need to submit a new application for this kind of insurance.
Keywords: business activity, sickness insurance, maternity benefit, concurrent grounds (for insurance)
Bibliografia/ References:
Latos-Miłkowska M., Kodeks pracy. Komentarz, red. L. Florek, LEX 2017.
Litowski J., Podleganie dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego, „Kwartalnik Sądowy Apelacji Gdańskiej” 2019/1.
Nałęcz M., Kodeks pracy. Komentarz, red. K. Walczak, Legalis 2018.
Sobczyk A. (red.), Kodeks pracy. Komentarz, Legalis 2018.
Świątkowski A.M., Kodeks pracy. Komentarz, Legalis 2018.
Włodarczyk M., Kodeks pracy. Komentarz, red. K. Baran, LEX 2018.
Ziembiński Z., Logika praktyczna, Warszawa 1997.
Zofia Roguska
Autorka jest doktorantką w Katedrze Prawa i Postępowania Administracyjnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.
Grzegorz Grobicki
Autor jest Naczelnikiem Wydziału Polityki Klimatycznej w Ministerstwie Klimatu. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji oraz Instytutu Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego, a także Kolegium Europejskiego w Natolinie.
W obronie eksperckiego charakteru polityki klimatycznej – glosa krytyczna do wyroku Sądu Najwyższego Niderlandów z 20.12.2019 r., 19/00135, Urgenda przeciwko Rządowi Niderlandów
Słowa kluczowe: protokół z Kioto, porozumienie paryskie, IPCC, Urgenda, litygacja klimatyczna
Glosa krytykuje wyrok Sądu Najwyższego Niderlandów nakładający na rząd tego państwa obowiązek zwiększenia działań klimatycznych celem uzyskania na koniec 2020 r. 25–40% redukcji emisji gazów cieplarnianych wobec poziomów z 1990 r. Komentowane orzeczenie dotyka kontrowersyjnego w doktrynie zagadnienia odpowiedzialności za przyczynienie się do zmian klimatu przez zarówno wysokoemisyjne przedsiębiorstwa, jak i krajową administrację. Autorzy wskazują, że ze względu na mylne – w ocenie autorów – wnioski sądu dotyczące charakteru ustaleń Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC), a także niedostateczne uwzględnienie obowiązującego systemu zobowiązań redukcyjnych ONZ, sąd nie zapewnił skutecznej ochrony przed naruszeniami praw człowieka wynikającymi z niedostatecznej działalności państwa w odniesieniu do ochrony klimatu. Podkreślają przy tym ograniczenia wykonalności wyroku w sferze praktycznej.
Słowa kluczowe: protokół z Kioto, porozumienie paryskie, IPCC, Urgenda, litygacja klimatyczna
Zofia Roguska
The author is a PhD student at the Department of Law and Administrative Procedure, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw.
Grzegorz Grobicki
The author is the Head of the Climate Policy Department at the Ministry of Climate. A graduate of the Faculty of Law and Administration and the Institute of International Relations of the University of Warsaw, as well as the College of Europe in Natolin.
In Defence of the Expert Nature of Climate Policy. Critical Commentary on the Judgmenyt of the Supreme Court of the Netherlands of 20 December 2019, 19/00135, Urgenda v. the State of the Netherlands
Authors criticizes the judgement of the Supreme Court of Netherlands imposing an obligation on the government to increase climate action to achieve a 25-40% reduction in greenhouse gas emissions by 1990 at the end of 2020. The commented ruling touches on the controversial issue of responsibility for contributing to climate change by both high-carbon enterprises and the national administration. The authors point out that due to the erroneous - in the authors' opinion - conclusions of the court regarding the nature of the findings of the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), as well as insufficient consideration of the current system of UN reduction commitments, the court did not provide effective protection against human rights violations arising from insufficient state action related to climate protection. At the same time, the authors emphasize the practical limitations on the enforceability of the judgment.
Keywords: Kyoto Protocol, Paris Agreement, IPCC, Urgenda, climate litigation
Bibliografia / References:
Ayal A., Hareuveny R., Perez O., Science, Politics and Transnational Regulation: Regulatory Scientific Institutions and the Dilemmas of Hybrid Authority, „Transnational Environmental Law” 2013/1.
Bodansky D., A Tale of Two Architectures: The Once and Future U.N. Climate Change Regime, „Arizona State Law Journal” 2011/43.
Bodansky D., The Paris Climate Change Agreement: A New Hope?, „Policy Quarterly”, 2016/12.
Ciechanowicz-McLean J., Węzłowe problemy prawa ochrony klimatu, „Studia Prawnoustrojowe” 2017/37.
Held D., Roger C., Three Models of Global Climate Governance: From Kyoto to Paris and Beyond, „Global Policy” 2018/4.
Hyams K., Fawcett T., The ethics of carbon offsetting, „Wiley Interdisciplinary Reviews: Climate Change” 2013/4.
Lichosik A., System handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych jako element polityki klimatycznej Unii Europejskiej, „Studia Prawnoustrojowe” 2017/37.
Metz B., Davidson O.R., Bosch P.R., Dave R., Meyer L.A., Climate Change 2007: Mitigation. Contribution of Working Group III to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/03/ar4_wg3_full_report-1.pdf.
Peel J., Osofsky H.M., Climate change litigation: regulatory pathways to cleaner energy, Cambridge 2015.
