Unia Europejska wobec pandemii SARS-CoV-2. Inicjatywy związane z ochroną zdrowia publicznego
Mirosława Malczewska
Autorka jest pracownikiem Departamentu Prawa Unii Europejskiej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, wykładowcą Podyplomowego Studium Prawa Medycznego, Bioetyki i Socjologii Medycyny Uniwersytetu Warszawskiego.
Unia Europejska wobec pandemii SARS-CoV-2. Inicjatywy związane z ochroną zdrowia publicznego
Pandemia SARS-CoV-2 (Severe Acute Respiratory syndrome coronavirus 2), wirusa wywołującego COVID-19 (Coronavirus Disease 2019), to bezprecedensowy stan zagrożenia zdrowia publicznego na całym świecie. Unia Europejska krytykowana jest zazwyczaj za nadmierny aktywizm i często oskarżana o podejmowanie inicjatyw w obszarach pozostających w kompetencji państw członkowskich. W przypadku pandemii SARS-CoV-2 podnoszone są jednak w stosunku do Unii Europejskiej zarzuty o nieudzielenie wystarczającego wsparcia państwom członkowskim. Znaczna część zarzutów wynika z niezrozumienia faktu, że Unia Europejska działa na podstawie i w granicach traktatów. A podstawy traktatowe w zakresie podejmowania walki ze skutkami pandemii, przynajmniej w zakresie zdrowia publicznego, nie pozwalają na zdjęcie z barków państw członkowskich odpowiedzialności za minimalizowanie jej poważnych skutków. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie ram prawnych dla podejmowanych na poziomie Unii Europejskiej działań w zakresie identyfikowania, monitorowania i zwalczania transgranicznych zagrożeń dla zdrowia publicznego oraz korzystanie z tych ram w celu ochrony zdrowia i życia ludzi w przypadku pandemii SARS-CoV-2.
Słowa kluczowe: pandemia, COVID-19, SARS-Cov-2, wyroby medyczne, szczepienia, ochrona zdrowia publicznego, transgraniczna opieka zdrowotna, system wczesnego ostrzegania i reagowania, Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób, Komitet ds. Bezpieczeństwa Zdrowia, Unijny Mechanizm Ochrony Ludności, rescEU, notyfikacja techniczna
Mirosława Malczewska
The author works at the EU Law Department of the Prime Minister's Office and is a lecturer at the Postgraduate Studies in Medical Law, Bioethics, and Sociology of Medicine, University of Warsaw.
The European Union in the Face of the SARS-CoV-2 Pandemic. Initiatives Relating to Protection of Public Health
The SARS-CoV-2 (Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2) pandemic, that is, the virus causing COVID-19 (Coronavirus disease 2019), constitutes an unprecedented state of threat to public health all over the world. The European Union is usually criticised for excessive activism and frequently accused of taking initiatives in areas within the competence of its Member States. However, in case of the SARS-CoV-2 pandemic, the European Union is criticised for failing to provide sufficient support to the Member States. Much of the criticism results from not knowing that the European Union acts on the basis and within the limits of treaties. In the area of fighting with the consequences of the pandemic, at least in the field of public health, the treaty basis does not permit to relieve the Member States of their responsibility to minimize its serious consequences. This article aims to present the legal framework for measures taken at EU level in the field of identifying, monitoring and fighting cross-border risks to public health and the use of this framework in order to protect human health and life during the SARS-CoV-2 pandemic.
Keywords: pandemic, COVID-19, SARS-Cov-2, medical devices, vaccines, protection of public health, cross-border healthcare, Early Warning and Response System, European Centre for Disease Prevention and Control, Health Security Committee, Union Civil Protection Mechanism, rescEU, technical notification
Bibliografia / References:
Aid F., EU Earmarks Millions for Crops Lost in E. Coli Crisis, „Spiegel” z 15.06.2011 r.
Azzopardi-Muscat N., Schroder-Bäck P., Brand H., The European Union Joint Procurement Agreement for cross-border health threats: what is the potential for this new mechanism of health system collaboration?, „Health Economics, Policy and Law” 2017/1.
Buras P., Resilience before reinvention: The EU’s role in the Covid-19 crisis, https://www.ecfr.eu/article/commentary_resilience_before_reinvention_the_eus_role_in_the_covid_19_crisi (dostęp: 22.04.2020 r.).
Chadwick L., ‘The future of the European project is at stake’: EU in crosshairs of coronavirus pandemic, https://www.euronews.com/2020/03/27/the-future-of-the-european-project-is-at-stake-eu-in-crosshairs-of-coronavirus-pandemic (dostęp: 22.04.2020 r.).
Gouvras G., Bioterrorism: Action by the European Community, https://ec.europa.eu/health/ph_threats/Bioterrorisme/speech_bioterrorism_gastein_en.pdf.
Lowen M., Coronavirus: EU could fail over outbreak, warns Italy’s Giuseppe Conte, https://www.bbc.com/news/world-europe-52224838 (dostęp: 22.04.2020 r.).
Tegnell A., Bossi P., Baka A., Van Loock F., Hendriks J., Wallyn S., Gouvras G., The European Commission’s Task Force on Bioterrorism, „Emerging Infectious Diseases” 2003/9.
dr Wojciech Rafał Wiewiórowski
Autor jest adiunktem w Katedrze Informatyki Prawniczej Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego. W latach 2010–2014 pełnił funkcję Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, 2014–2019 zastępcy Europejskiego Inspektora Ochrony Danych, od grudnia 2019 r. pełni funkcję Europejskiego Inspektora Ochrony Danych (ORCID: 0000-0003-2340-772X).
Rola Unii Europejskiej w koordynacji zastosowania narzędzi informatycznych do walki z pandemią
W niniejszej pracy omówione zostały aspekty prawne i organizacyjne działań podejmowanych przez instytucje unijne oraz ich wpływ na działania rządów państw członkowskich. W związku z tempem podejmowanych działań trudno w tym przypadku mówić o działalności legislacyjnej. Omówione zostało jednak „twórcze” zastosowanie istniejących już podstaw prawnych oraz bardzo dynamiczna ich wykładnia.
Słowa kluczowe: COVID-19, ochrona danych osobowych, telekomunikacja, telefonia mobilna, RODO, informatyzacja
dr Wojciech Rafał Wiewiórowski
The author is an assistant professor at the Legal IT Department, Faculty of Law and Administration, University of Gdansk. In 2010-2014 he was the Inspector General for the Protection of Personal Data in Poland, in 2014-2019 he served as the Assistant European Data Protection Supervisor, since December 2019 has has been the European Data Protection Supervisor (ORCID: 0000-0003-2340-772X).
The Role of the European Union in Coordinating the Use of IT Tools for Fight against the Pandemic
This paper discusses the legal and organizational aspects of measures taken by EU institutions, as well as their influence on the measures taken by Member States’ governments. Due to the speed with which measures are adopted, it is hard to speak of legislative activity in this case. However, the discussion concerns ‘creative’ application of the existing legal grounds and their very dynamic interpretation.
Keywords: COVID-19, personal data protection, telecommunications, mobile telephony, GDPR, informatization
Bibliografia / References:
Anderson R., Contact Tracing in the Real World, Light Blue Touchpaper, https://www.lightbluetouchpaper.org/2020/04/12/contact-tracing-in-the-real-world/ (dostęp: 15.05.2020 r.).
Baklan A., How Apple and Google will cure COVID-19 and how you can opt into it if you want to keep your job, https://ar.al/2020/04/11/how-apple-and-google-will-cure-covid-19-and-how-you-can-opt-into-it-if-you-want-to-keep-your-job/ (dostęp: 15.05.2020 r.).
Bay J., Automated contact tracing is not a coronavirus panacea, https://blog.gds-gov.tech/automated-contact-tracing-is-not-a-coronavirus-panacea-57fb3ce61d98 (dostęp: 15.05.2020 r.).
Béranger J., Medical Information System Ethics, Londyn–Hoboken 2015.
Bygrave L.A., Article 4(4). Profiling [w:] The EU General Data Protection Regulation (GDPR). A Comentary, red. C. Kuner, C. Docksey, L.A. Bygrave, Oksford 2020.
Bygrave L.A., Tossoni L., Controller [w:] The EU General Data Protection Regulation (GDPR). A Comentary, red. C. Kuner, C. Docksey, L.A. Bygrave, Oksford 2020.
Ducharme J., The Coronavirus Outbreak Could Finally Make Telemedicine Mainstream in the U.S., „Time” z 3.03.2020 r.
Erikson S.L., Cell Phones ≠ Self and Other Problems with Big Data Detection and Containment during Epidemics, „Medical Anthropology Quarterly” 2018/3.
Fajgielski P., Ogólne rozporządzenie o ochronie danych. Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz, Warszawa 2018.
Ferretti L. i in., Quantifying SARS-CoV-2 transmission suggests epidemic control with digital contact tracing, „Science” 2020/6491.
Floridi L., Mind the app – considerations on the ethical risks of COVID-19 apps, https://thephilosophyofinformation.blogspot.com/2020/04/mind-app-considerations-on-ethical.html (dostęp: 15.05.2020 r.).
Fundacja Panoptykon, Technologia w walce z koronawirusem – 7 filarów zaufania, https://panoptykon.org/7-filarow-zaufania (dostęp: 15.05.2020 r.).
Girot C., Tracer, non pas traquer: ‘TraceTogether’ l’application mobile de lutte contre le covid-19 de Singapour, „Dalloz” z 17.04.2020 r.
Hadavas C., Singapore Contained the Coronavirus for Months. Now It Has One of the Worst Outbreaks in Asia, https://slate.com/news-and-politics/2020/04/singapore-coronavirus-outbreak-migrant-workers.html (dostęp: 15.05.2020 r.).
Hildebrandt M., Defining Profiling: A New Type of Knowledge [w:] Profiling the European Citizen, red. M. Hildebrandt, S. Gutwirth, Cham 2008.
Jak wygląda rządowy trojan PEGASUS z którego korzysta CBA od środka? https://niebezpiecznik.pl/post/jak-wyglada-rzadowy-trojan-pegasus-od-srodka/ (dostęp: 15.05.2020 r.).
Kirchgaessner S., WhatsApp: Israeli firm ‘deeply involved’ in hacking our users, „The Guardian” z 29.04.2020 r.
Kotschy W., Article 6. Lawfulness of processing [w:] The EU General Data Protection Regulation (GDPR). A Comentary, red. C. Kuner, C. Docksey, L.A. Bygrave, Oksford 2020.
Kritikos M., Ten technologies to fight coronavirus, Bruksela 2020.
Litwiński P., Rozporządzenie UE w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i swobodnym przepływem takich danych. Komentarz, red. P. Litwiński, Warszawa 2017.
Lomas N., EU privacy experts push a decentralized approach to COVID-19 contacts tracing, https://techcrunch.com/2020/04/06/eu-privacy-experts-push-a-decentralized-approach-to-covid-19-contacts-tracing (dostęp: 15.05.2020 r.).
Mednis A., Prawo ochrony danych osobowych wobec profilowania osób fizycznych, Warszawa 2019.
Monarcha-Matlak A., Wybrane problemy profilowania [w:] Internet. Przetwarzanie danych osobowych, red. G. Szpor, K. Czaplick, Warszawa 2019.
Nawet 2 mld starszych telefonów nie skorzysta z technologii do walki z pandemią, https://www.cyberdefence24.pl/nawet-2-mld-starszych-telefonow-nie-skorzysta-z-technologii-do-walki-z-pandemia. (dostęp: 15.05.2020 r.).
Neumann L., ‘Corona-Apps’: Sinn und Unsinn von Tracking, https://linus-neumann.de/2020/03/corona-apps-sinn-und-unsinn-von-tracking (dostęp: 15.05.2020 r.).
Niezen M.G.H., Unobtrusiveness in mHealth Design and Use: A Systematic Literature Study [w:] Under Observation: The Interplay Between eHealth and Surveillance, red. S. Adams, N. Purtova, R. Leenes, Cham 2017.
Paszcza B., Europa to nie drugie Chiny. Walka z koronawirusem bez technologicznej inwigilacji, https://klubjagiellonski.pl/2020/04/09/europa-to-nie-drugie-chiny-walka-z-koronawirusem-bez-technologicznej-inwigilacji/ (dostęp: 15.04.2020 r.).
Privacy International, Bluetooth tracking and COVID-19: A tech primer, https://privacyinternational.org/explainer/3536/bluetooth-tracking-and-covid-19-tech-primer. (dostęp: 15.05.2020 r.).
Privacy International, GPS tracking and COVID-19: A tech primer. How does satellite navigation work, and how can it be used for tracking?, https://privacyinternational.org/explainer/3753/gps-tracking-and-covid-19-tech-primer (dostęp: 15.05.2020 r.).
Rojszczak Z., Ochrona prywatności w cyberprzestrzeni z uwzględnieniem zagrożeń wynikających z nowych technik przetwarzania informacji, Warszawa 2019.
Shepherdson K., Hioe W., Boxall L., 99 Privacy Breaches to be Aware of: Practical Data Protection Tips from Real-life Experiences, Singapur 2018.
Sobczak A., RODO. Rozproszona władza publiczna, Kraków 2019.
Stollmeyer A., Schaake M., Dignum F., The Dutch tracing app ‘soap opera’ – lessons for Europe, „EUObserver” z 7.05.2020 r.
Szafrański B., Weydman R., Infrastruktura informacyjna nowoczesnego państwa, Warszawa 2019.
Świtała K., Interoperacyjność i bezpieczeństwo danych medycznych w systemach e-zdrowia i telemedycynie [w:] Telemedycyna i e-Zdrowie. Prawo i informatyka, red. I. Lipowicz, G. Szpor, M. Świerczyński, Warszawa 2019.
Taczkowska-Olszewska J., Retencja, migracja i przepływy danych w cyberprzestrzeni. Ochrona danych osobowych w systemie bezpieczeństwa państwa, Warszawa 2019.
Tossoni L., Article 4(5). Pseudonimisation [w:] The EU General Data Protection Regulation (GDPR). A Comentary, red. C. Kuner, C. Docksey, L.A. Bygrave, Oksford 2020.
Weigend A., Data for the People. How to make our post-privacy economy work for you, New Jork 2017.
Wesolowski A., Buckee C.O., Engø-Monsen K., Metcalf C.J.E., Connecting Mobility to Infectious Diseases: The Promise and Limits of Mobile Phone Data, „The Journal of Infectious Diseases” 2016/4.
Wiewiórowski W., Kwanty informacji o osobie. Prawne aspekty przetwarzania danych o osobach i „obiektach” pochodzących z rozproszonych zbiorów [w:] Nowoczesne systemy łączności i transmisji danych na rzecz bezpieczeństwa. Szanse i zagrożenia, red. R.A. Pach, Z. Rau, M. Wągrowski, Warszawa 2013.
Wiewiórowski W., Profilowanie osób na podstawie ogólnodostępnych danych [w:] Prywatność a ekonomia: ochrona danych osobowych w obrocie gospodarczym, red. A. Mednis, Warszawa 2013.
Zuboff S., The Age of Surveillance Capitalism. The Fight for Human Future at the New Frontier of Power, London 2019.
Zuiderveen Borgesius F.J., Improving Privacy Protection in the Area of Behavioural Targetting, Amsterdam 2015.
Adrianna Michałowicz
Autorka jest doktorantką w Katedrze Europejskiego Prawa Gospodarczego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego oraz aplikantką adwokacką w Lubasz i Wspólnicy – Kancelaria Radców Prawnych sp. k. (ORCID: 0000-0002-6262-2353).
Stosowanie aplikacji mobilnych podczas pandemii COVID-19 z perspektywy ochrony danych osobowych
Artykuł prezentuje wyniki badań nad sposobami wykładni i praktycznego stosowania zasad przetwarzania danych osobowych, wynikających z ogólnego rozporządzenia o ochronie danych, w odniesieniu do aplikacji mobilnych wykorzystywanych w okresie pandemii COVID-19. Przeprowadzona analiza zmierza do uzyskania odpowiedzi na pytanie, czy właściwa interpretacja i przestrzeganie zasad przetwarzania danych osobowych mogą zapewnić odpowiednią ochronę dla danych osobowych również w obliczu dynamicznie zmieniającej się sytuacji epidemiologicznej. W ocenie autorki obowiązujące przepisy są adekwatne do aktualnych wyzwań związanych ze zwalczaniem pandemii, aczkolwiek przeprowadzona analiza pokazuje, że w przypadku polskich aplikacji mobilnych, takich jak Kwarantanna domowa oraz ProteGO Safe, nie wszystkie zasady przetwarzania danych osobowych są realizowane w prawidłowy sposób.
Słowa kluczowe: COVID-19, aplikacje mobilne, dane osobowe, RODO, e-privacy, przetwarzanie danych osobowych
Adrianna Michałowicz
The author is a Ph.D. student at the Department of European Economic Law, Faculty of Law and Administration, University of Lodz and a trainee advocate at Lubasz i Wspólnicy – Kancelaria Radców Prawnych sp. k. (ORCID: 0000-0002-6262-2353).
Use of Mobile Applications during the COVID-19 Pandemic from the Point of View of Personal Data Processing
This article presents the results of research on the ways of interpreting and practically applying the principles of personal data processing that result from the General Data Protection Regulation with regard to mobile applications used during the COVID-19 pandemic. The analysis is intended to answer the question whether appropriate interpretation and adherence to the principles of personal data processing may provide adequate protection for personal data also in the face of the dynamically changing epidemiological situation. According to the author, the existing provisions are adequate for the current challenges of fight against the pandemic, though the analysis shows that in case of Polish mobile applications, such as Kwarantanna domowa and ProteGO Safe, not all principles of personal data processing are currently implemented.
Keywords: COVID-19, mobile applications, personal data, GDPR, e-privacy, personal data processing
Bibliografia / References:
Barta P., Litwiński P., Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz, Warszawa 2015.
Crocker A., Opsahl K., Cyphres B., The Challenge of Proximity Apps For COVID-19 Contact Tracing, https://www.eff.org/pl/deeplinks/2020/04/challenge-proximity-apps-covid-19-contact-tracing (dostęp: 12.05.2020 r.).
Gebhart G., COVID-19 and Technology: Commonly Used Terms, https://www.eff.org/deeplinks/2020/04/covid-19-and-technology-commonly-used-terms (dostęp: 12.05.2020 r.).
Kuba M. [w:] RODO. Ogólne rozporządzenie o ochronie danych. Komentarz, red. E. Bielak-Jomaa, D. Lubasz, Warszawa 2018.
Nerka A. [w:] Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Komentarz, red. M. Sakowska-Baryła, Warszawa 2018.
dr Aleksandra Sołtysińska
Autorka jest adiunktem w Katedrze Prawa Europejskiego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (ORCID: 0000-0003-4211-229X).
Zamówienia publiczne w czasie epidemii COVID-19
Regulacje prawne dotyczące unijnego rynku zamówień publicznych przewidują szczególne rozwiązania na wypadek pojawienia się niespodziewanych zdarzeń, takich jak epidemia COVID-19. Zamawiający mogą skorzystać z szybkich i niewymagających ogłaszania procedur negocjacyjnych lub zmienić obowiązujące umowy o zamówienie publiczne. Państwa członkowskie mogą wprowadzić uzupełniające rozwiązania, niezbędne dla ochrony życia i zdrowia obywateli. Pomimo dogodnych instrumentów prawnych, pojawiające się trudności z zakupami są efektem sytuacji rynkowej i globalizacji procesów dostaw. Rozwijający się kryzys, wywołany epidemią COVID-19, będzie wymagał przyjęcia dodatkowych środków wspierających sytuację wykonawców na rynku zamówień publicznych, a zwłaszcza uwzględniających ich słabszą kondycję finansową.
Słowa kluczowe: zamówienia publiczne, epidemia COVID-19, zmiana umów o zamówienie publiczne, procedura negocjacyjna bez uprzedniego ogłoszenia o zamówieniu
dr Aleksandra Sołtysińska
The author is an assistant professor at the Chair of European Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow. 0000-0003-4211-229X).
Public Contracts during the COVID-19 Epidemic
Legal regulations concerning the EU public procurement market provide for special solutions in cases of unforeseen events, such as the COVID-19 epidemic. The contracting authorities can use fast track negotiated procedures without having to publish notices. They can also amend existing public contracts. The Member States can introduce supplementary solutions, when necessary for the protection of their citizens’ life and health. Despite the convenient legal instruments, the difficulties in making purchases are a result of the market situation and the globalization of supply processes. The developing crisis, caused by the COVID-19 epidemic, will require additional measures to support the contractors on the public procurement market, especially ones taking into consideration their weaker financial standing.
Keywords: public contracts, COVID-19 epidemic, amendments to public contracts, negotiated procedure without prior publication
dr hab. Monika Niedźwiedź
Autorka jest adiunktem w Katedrze Prawa Europejskiego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (ORCID: 0000-0002-4822-6119).
Zasady ogólne europejskiego prawa administracyjnego – zasada pewności prawa – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 22.03.1961 r., sprawy połączone 42/59 i 49/59, Société nouvelle des usines de Pontlieue – Aciéries du Temple (S.N.U.P.A.T.) przeciwko Wysokiej Władzy EWWiS
Zasada pewności prawa jest emanacją zasady rządów prawa, stanowiącej fundament aksjologiczny Unii Europejskiej, a zarazem zasadą wywodzącą się ze wspólnej tradycji prawnej państw członkowskich Unii Europejskiej. Zasada ta umożliwia jednostkom planowanie swych działań, m.in. na podstawie aktów administracyjnych. Dlatego uchylenie aktów administracyjnych musi podlegać jasnym i precyzyjnym regułom. Zasada pewności prawa, skądinąd ważna, nie ma charakteru absolutnego, ale musi być stosowana z uwzględnieniem zasady legalizmu. Kwestia, która z tych zasad powinna przeważyć w każdej indywidualnej sprawie, zależy od ważenia interesu publicznego i interesu prywatnego. Na poziomie unijnym brak jest przepisów prawnych, które w sposób ogólny określałyby zasady uchylania lub zmiany aktów administracyjnych instytucji i jednostek organizacyjnych Unii Europejskiej. Trwają dopiero prace nad przyjęciem takiej regulacji. Na poziomie państw członkowskich zasady uchylania lub zmiany aktów administracyjnych sprzecznych z prawem unijnym wynikają z krajowych regulacji proceduralnych, z uwzględnieniem jednakże ograniczającym autonomię proceduralną państw członkowskich zasad równoważności i skuteczności.
Słowa kluczowe: zasady ogólne, zasada pewności prawa, zasada legalizmu, skuteczność prawa unijnego uchylenie aktu administracyjnego
dr hab. Monika Niedźwiedź
The author is an assistant professor at the Chair of EU Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow (ORCID: 0000-0002-4822-6119).
General Principles of EU Administrative Law: The Principle of Legal Certainty. Introduction and Judgment of the Court of Justice of 22 March 1961, in Joined Cases 42/59 i 49/59, Société nouvelle des usines de Pontlieue – Aciéries du Temple (S.N.U.P.A.T.) v. High Authority of the European Coal and Steel Community
The principle of legal certainty is an emanation of the rule of law, which is the axiological foundation of the European Union, and also a principle derived from the common legal tradition of EU Member States. This principle enables individuals to plan their activities, including on the basis of administrative acts. Therefore, repeal of administrative acts must be governed by clear and precise rules. The otherwise important principle of legal certainty is not absolute, but must be applied taking into account the principle of legality. Which of these principles should prevail in each individual case depends on the weighing up of public and private interests. At the EU level, there are no legal provisions that would generally specify the rules for repeal or amendment of administrative acts of EU institutions and bodies. Work is still underway to adopt such a regulation. At the level of the Member States, the rules for repeal or amendment of administrative acts that are contrary to EU law result from national procedural regulations, having regard, however, to the principles of equivalence and effectiveness, which limit the procedural autonomy of the Member States.
Keywords: general principles, principle of legal certainty, principle of legality, effectiveness of EU law, repeal of an administrative act
Bibliografia / References:
Baran M., Zasada pewności prawa a zasada legalizmu unijnego – uwagi na tle orzecznictwa TS, „Europejski Przegląd Sądowy” 2011/5.
Baran M., Zmiana i uchylenie decyzji: dotychczasowa praktyka a propozycje zawarte w modelu kodeksu postępowania administracyjnego Unii Europejskiej (wybrane problemy) [w:] Kodeks postępowania administracji Unii Europejskiej, red. J. Supernat, B. Kowalczyk, Warszawa 2017.
Craig P., EU Administrative Law, Oksford 2012.
Hofmann H.C.H., Rowe G.C., Türk A.H., Administrative law and Policy of the European Union, Oksford 2011.
Kornobis-Romanowska D., Pewność prawa w Unii Europejskiej. Pomiędzy autonomią jednostki a skutecznością prawa UE, Warszawa 2018.
Meerbeeck J. van, The principle of legal certainty in the Case-law of the European Court of Justice: from Certainty to Trust, „European Law Review” 2016/2.
Prus Ł., Zasada pewności prawa i ochrony uzasadnionych oczekiwań [w:] Prawo administracyjne Unii Europejskiej, red. R. Grzeszczak, A. Szczerba-Zawada Warszawa 2016.
Prus Ł., Zmiana i uchylenie aktów administracyjnych organów Unii Europejskiej – model teoretyczny i normatywny, „Rocznik Administracji Publicznej” 2017/3.
Raitio J., The Principle of Legal Certainty in EC Law, Dodrecht 2003.
Taborowski M., Grzbiecik czy nóżka? – czyli wyrok Kühne & Heitz jako nowy sposób zapewnienia efektywności prawu wspólnotowemu [w:] Współczesne wyzwania europejskiej przestrzeni prawnej. Księga pamiątkowa dla uczczenia 70. urodzin Profesora Eugeniusza Piontka, A. Łazowski, R. Ostrihansky, Warszawa 2005.
Taborowski M., Joined cases C-392/04 & C-42204 i-21 Germany GmbH, Arcor Ag & C. KG, „Common Market Law Review” 2007/5.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego
Michalina Szpyrka (autorka jest doktorantką na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz asystentem sędziego w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, ORCID: 0000-0001-7678-5287)
Case law of the Supreme Court
Michalina Szpyrka (the author is a doctoral student at the Faculty of Law and Administration of the University of Warsaw and a judge’s assistant at the Labour Law and Social Security Chamber of the Supreme Court, ORCID: 0000-0001-7678-5287)
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego
dr Robert Talaga (autor jest starszym referendarzem w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu, ORCID: 0000-0002-5281-2188)
Case law of the Supreme Administrative Court
dr Robert Talaga (the author is a senior court referendary at the Provincial Administrative Court in Poznań, ORCID: 0000-0002-5281-2188)
