Stały panel obywatelski w samorządzie lokalnym – propozycja regulacjiOgłoszenie o XXI edycji Konkursu „Samorządu Terytorialnego” im. Profesora Michała Kuleszy na najlepszą książkę z zakresu samorządu terytorialnego
Announcement of the 21st edition of the Professor Michał Kulesza ‘Territorial Self-Government’ Competition for the best book on territorial self-government
Adela Gąsiorowska
jest doktorantką na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1379-6971
Stały panel obywatelski w samorządzie lokalnym – propozycja regulacji
W ostatnim czasie w polskim samorządzie lokalnym popularność zyskuje panel obywatelski – instytucja złożona z losowo wyłonionych obywateli i obywatelek stanowiących reprezentację swojej społeczności, rozstrzygających w drodze deliberacji problem dotyczący danej polityki publicznej. Dotychczasowe polskie panele obywatelskie organizowane były w sposób incydentalny, a ich działanie nie było uregulowane w prawie powszechnie obowiązującym. W artykule sformułowano więc koncepcję stałego panelu obywatelskiego, który mógłby działać w polskim samorządzie lokalnym. Koncepcja sformułowana została na podstawie analizy: modeli stałych paneli działających w Belgii i Francji, dotychczasowej praktyki realizacji polskich paneli obywatelskich oraz regulacji prawnych podobnych do panelu narzędzi partycypacyjnych działających w polskich samorządach. Badanie zrealizowano z wykorzystaniem metod przeglądu literatury, analizy danych wtórnych oraz analizy dogmatycznoprawnej i porównawczoprawnej.
Słowa kluczowe: panel obywatelski, partycypacja obywatelska, samorząd lokalny, demokracja deliberatywna
Adela Gąsiorowska
is a doctoral student at the Faculty of Law and Administration of the University of Warsaw, Poland.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1379-6971
Permanent civic panel in local self-government – a proposal for regulation
The civic panel – an institution consisting of randomly selected citizens representing their community – has recently been gaining popularity in Polish local self-government, resolving a problem regarding a given public policy by deliberation. Polish civic panels have so far been organized incidentally and their operation has not been regulated by the generally applicable law. Therefore, the article formulates a concept of a permanent civic panel which could operate in Polish local self-government. The concept was formulated on the basis of an analysis of the models of standing panels operating in Belgium and France, the practice to date of the implementation of Polish civic panels and the legal regulations similar to the panel of participatory tools operating in Polish self-governments. The study was conducted using the methods of a review of literature, an analysis of secondary data and a dogmatic law and comparative law analysis.
Keywords: civic panel, civic participation, local self-government, deliberative democracy
Bibliografia / References
Bouricious T., Democracy Through Multi-Body Sortition: Athenian Lessons for the Modern Day, „Journal of Public Deliberation” 2013/1
Buchstein H., Hein M., Randomizing Europe: the lottery as a decision-making procedure for policy creation in the EU, „Critical Policy Studies” 2009/1
Burnheim J., Is Democracy Possible: The Alternative to Electoral Politics, Berkley–Los Angeles 1985
Callenbach E., Phillips M., A Citizen Legislature, Berkeley 1985
Carson L., Martin B., Random Selection in Politics, Westport 1999
Caserta M., Pluchino A., Rapisarda A., Spagano S., Why lot? How sortition could help representative democracy, „Physica A” 2021/565
Cohen J., Contemporary Debates in Political Philosophy, Malden (MA) 2009
Delannoi G. [et al.], The Lottery as a Democratic Institution, Dublin 2013
Dienel P.C., Renn O., Planning Cells: A Gate to ‘Fractal’ Mediation [w:] O. Renn, T. Webler, P. Wiedemann, Fairness and Competence in Citizen Participation. Springer 1995
Escobar O., Elstub S., Forms of Mini-publics. Research and Development Note. newDemocracy 2017
Działocha K., Komentarz do art. 4 [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 1, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016
Gastil J., Richards R.C., Making Direct Democracy Deliberative through Random Assemblies, „Politics and Society” 2013/2
Gastil J., Wright E.O., Legislature by lot. The transformative designs for deliberative governance, London–New York 2019
Goodwin B., Justice by Lottery, New York 1992
Guerrero A.A., Against Elections: The Lottocratic Alternative, „Philosophy and Public Affairs” 2014/2
Jacquet V., Niessen C., Reuchamps M., Sortition, its advocates and its critics: An empirical analysis of citizens’ and MPs’ support for random selection as a democratic reform proposal, „International Political Science Review” 2020
Macq H., Jacquet V., Institutionalising participatory and deliberative procedures: The origins of the first permanent citizens’ assembly, „European Journal of Political Research” 2021
Niessen C., Reuchamps M., Designing a Permanent Deliberative Citizens' Assembly: The Ostbelgien Modell in Belgium, Working Paper Series of the Centre for Deliberative Democracy and Global Governance 2019
O’Leary K., Saving Democracy: A Plan for Real Representation in America, Stanford 2006
OECD, Innovative Citizen Participation and New Democratic Institutions: Catching the Deliberative Wave, Paris 2020
Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2013
Smith G., Democratic Innovations: Designing Institutions for Citizen Participation. Cambridge 2009
Stewart J. [et al.], Citizens’ Juries, Londyn 1994
Stuers A., Permanent citizens' dialogue in East Belgium [w:] From local to European: Putting citizens at the centre of the EU agenda, Europejski Komitet Regionów 2019
Tuleja P., Komentarz do art. 4 [w:] P. Czarny, M. Florczak-Wątor, B. Naleziński, P. Radziewicz, P. Tuleja, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, LEX 2021
Uziębło P., Demokracja partycypacyjna. Centrum Badań Społecznych, Gdańsk 2009
Wright E.O., Envisioning Real Utopias, New York 2010
Zakaras A., Lot and Democratic Representation: A Modest Proposal, „Constellations” 2010/173
dr Sławomir Owczarczuk
jest adiunktem w Instytucie Nauk Prawnych na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, doradcą podatkowym.
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3486-0028
„Polski Ład” – zmiany konstrukcji prawnej ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i karty podatkowej a finanse samorządowe
Podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych w granicach obowiązującego prawa mogą dokonać wyboru formy opodatkowania działalności gospodarczej. Dokonany wybór wiąże się z określonymi skutkami prawnopodatkowymi dla podatników oraz budżetów związków publicznoprawnych, w tym gmin. Celem artykułu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, które elementy zmienionej w wyniku tzw. Polskiego Ładu konstrukcji prawnej ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i karty podatkowej wywierają wpływ na finanse samorządowe i w jaki sposób. Punktem wyjścia dla realizacji tego założenia jest dokonana analiza formalno-dogmatyczna, uzupełniona poglądami doktryny i orzecznictwa organów podatkowych oraz materiałami statystycznymi Ministerstwa Finansów.
Słowa kluczowe: ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, karta podatkowa, finanse samorządowe, dochody gmin
Dr Sławomir Owczarczuk
is an assistant professor at the Institute of Legal Studies in the Faculty of Law and Administration of the University of Silesia in Katowice, Poland, a legal counsel.
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3486-0028
‘The Polish Deal’ – changes in the legal structure of the lump sum charge on registered revenue and the tax card with respect to self-government finance
Taxpayers of personal income tax may choose the form of taxation of business activity within the limits of the applicable law. The choice is related to certain tax law consequences for taxpayers and budgets of public law associations, including municipalities. The objective of the article is to answer the question of which elements of the amended legal structure of the lump sum charge on registered revenue and the tax card affect self-government finance as a result of the so-called ‘Polish Deal’ and how. The starting point for this assumption is a formal and dogmatic analysis supplemented by the views of the legal doctrine and the rulings of the tax authorities, as well as Ministry of Finance statistical materials.
Keywords: lump sum charge on registered income, tax card, self-government finance, municipal revenue
Bibliografia / References
Ambrus A., The advantages and backdraws of the flat-rate personal income tax, „Journal of International Studies” 2012/2
Brzeziński B., Prawo podatkowe – miedzy strategią działania a incydentem politycznym [w:] Polski ład – wpływ na rozliczenia podatkowe przedsiębiorców, red. B. Brzeziński, K. Lasiński-Sulecki, LEX 2022
Brzeziński B., Reformy podatków i prawa podatkowego [w:] Prawo podatkowe. Teoria. Instytucje. Funkcjonowanie, red. B. Brzeziński, Toruń 2011
Guziejewska B., Dochody transferowe dla samorządu terytorialnego w polityce finansowej państwa. Aspekty teoretyczne a wyzwania bieżące, „Finanse Komunalne” 2014/1–2
Jaśniewicz M., Nowy (bez)Ład w opodatkowaniu najmu nieruchomości, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2022/1
Litwińczuk H., Podatki dochodowe [w:] System prawa finansowego, t. 3, Prawo daninowe, red. L. Etel, Warszawa 2010
Malinowski D.M., Zasadność wyboru opodatkowania ryczałtem w kontekście zmian w przepisach przewidzianych na rok 2022, „Przegląd Podatkowy” 2021/12
Mariański A., Zwolnienia i ulgi w podatku dochodowym od osób fizycznych a zasada sprawiedliwości podatkowej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2021/1
Nykiel W., Pojęcie i konstrukcja podatku [w:] System prawa finansowego, t. 3, Prawo daninowe, red. L. Etel, Warszawa 2010
Piper S., Murphy C., Flat personal income taxes: systems in practice in Eastern European economies, https://treasury.gov.au/sites/default/files/2019-03/04_Flat_taxes.pdf
Krzysztof Januszkiewicz
jest podinspektorem w Wydziale Komunikacji i Transportu Starostwa Powiatowego w Wałbrzychu, administratywistą, doktorantem na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1370-2023
Charakter normatywny pieniężnej kary administracyjnej za brak złożenia wniosku o rejestrację pojazdu przez właściciela w świetle art. 2 ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości
Artykuł dotyczy charakteru prawnego dolegliwości administracyjnej kary pieniężnej wprowadzonej do ustawy z 20.06.1997 r. – Prawo o ruchu drogowym przez art. 2 ustawy z 7.07.2023 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości. W przypadku naruszenia przez właściciela pojazdu obowiązku złożenia wniosku o rejestrację pojazdu w terminie ustawowym, właściwy starosta będzie zobligowany do nałożenia sztywno określonej kary, której wysokość jest zróżnicowana. Jeżeli zaś osobą dopuszczającą się deliktu będzie przedsiębiorca prowadzący na terytorium Polski działalność gospodarczą w zakresie obrotu pojazdami, sankcja wynosić będzie 1.000 zł. Natomiast w przypadku pozostałych osób – przewidziano obostrzenie w granicy 500 zł. Przekroczenie terminu ustawowego, wynoszącego dla przedsiębiorcy 90 dni, a dla pozostałych osób 30–180 dni, spowoduje zwiększenie kwoty kar z 1.000 zł na 2.000 zł, a z 500 zł do 1.000 zł. Wykluczono możliwość stosowania wobec wymienionych osób przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego określających dyrektywy wymiaru kary i wyłączenia karalności ze względu na zaistnienie siły wyżej lub odstąpienia od kary, nie wprowadzając tożsamych gwarancji. Skutkiem powyższego przepis zawiera automatyzm w nakładaniu sztywnej kary, co prowadzi do tego, że kontrola instancyjna decyzji nakładającej sankcję będzie jedynie pozorna, wszak sądy administracyjne, jak również samorządowe kolegia odwoławcze będą mogły badać działanie organu jedynie pod kątem legalności. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, czy wskazana kara spełnia prawnoczłowiecze wymogi proporcjonalnej sankcji. Z prezentowanego tekstu wynika, że omawiana restrykcja jest niecelowa, nieadekwatna i niekonieczna względem zakładanego przez projektodawcę celu.
Słowa kluczowe: administracyjna kara pieniężna, zasada proporcjonalności, standardy praw człowieka, kara za brak złożenia wniosku o rejestrację w terminie ustawowym
Krzysztof Januszkiewicz
is a sub-inspector in the Department of Transport and Communications of the Wałbrzych County Council, Poland, administration specialist, a doctoral student at the Faculty of Law and Administration of the University of Łódź.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1370-2023
Normative nature of an administrative fine for the failure of a vehicle owner to file an application to register his vehicle in the light of Article 2 of the Act on the amendment of certain acts in order to reduce certain consequences of identity theft
The article addresses the legal nature of the sanction of an administrative fine introduced into the Road Traffic Law of 20 June 1997 by Article 2 of the Act on the amendment of certain Acts to reduce certain consequences of identity theft of 7 July 2023. If a vehicle owner breaches the obligation to file an application to register a vehicle within the statutory deadline, the appropriate head of the county will be required to impose a rigidly defined penalty, the amount of which is differentiated. If the person committing the delict is an entrepreneur conducting the business of trading in vehicles in Poland, the sanction will be PLN 1,000. However, in other cases, the limit has been set at PLN 500. If the statutory deadline of 90 days for an entrepreneur and 30–180 days for anyone else is exceeded, this will result in an increase in the amount of the penalty from PLN 1,000 to PLN 2,000 and from PLN 500 to PLN 1,000. The ability to apply the provisions of the Administrative Procedures Code specifying the directives for assessing penalties and exempting from punishment because of force majeure or waiving penalties for the above persons has been ruled out, without identical guarantees being introduced. As a result of the above, the provision contains automatism in the imposition of a rigid penalty, which leads to the fact that the instance review of the decision imposing the sanction will only be ostentatious, because after all the administrative courts, as well as the territorial self-government boards of appeal, will only be able to review acts of an authority for legality. The objective of the article is to answer the question of whether the said sanction satisfies the legal and human requirements of a proportional sanction. It arises from the article that the restriction in question is inexpedient, inadequate and unnecessary with respect to the objective set by the authors of the Act.
Keywords: administrative fine, principle of proportionality, standards of human rights, penalty for failing to file an application for registration within the statutory deadline
Bibliografia / References
Bernatt M., Prawo do rzetelnego procesu w sprawach ochrony konkurencji i regulacji rynku, „Państwo i Prawo” 2012/1
Błachucki M., System postępowania antymonopolowego w sprawach kontroli koncentracji przedsiębiorców, Warszawa 2012
Bodnar A., Wykonywanie orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Polsce. Wymiar instytucjonalny, Warszawa 2018
Cieślak M., Polskie prawo karne. Zarys systemowego ujęcia, Warszawa 1994
Daniel P., Administracyjne kary pieniężne w czasie pandemii na przykładzie kar przewidzianych ustawą o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi [w:] Pandemia Covid-19 a prawa i wolności obywatela, red. T. Gardocka, D. Jagiełło, Warszawa 2021
Garlicki L., Zubik M., Komentarz do art. 32 [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 2, red. L. Garlicki, M. Zubik, LEX 2016
Filipek J., Sankcja prawna w prawie administracyjnym, „Państwo i Prawo” 1963/12
Filipek J., Sankcjonowane i sankcjonujące stosunki administracyjnoprawne [w:] Księga pamiątkowa prof. E. Ochendowskiego, Toruń 1999
Frąckowiak-Adamska A., Wyzwania wynikające z ograniczonego zakresu zastosowania Karty Praw Podstawowych, https://www.rpo.gov.pl/pl/content/karta-praw-podstawowych-i-jej-znaczenie-dla-polskiego-systemu-prawnego
Garlicki L., Komentarz do art. 178 [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 4, red. L. Garlicki, Warszawa 2005
Jakimowicz W., Wykładnia w prawie administracyjnym, Kraków 2006
Jaśkowska M., Wilbrandt-Gotowicz M., Wróbel A., Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania administracyjnego, LEX 2023/el
Kijowski D., Zasada adekwatności w prawie administracyjnym, „Państwo i Prawo” 1990/4
Kmieciak Z., Komentarz do art. 1 i 138 [w:] J. Wegner, M. Wojtuń, Z. Kmieciak, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, LEX 2023
Klat-Wiertelecka L., Sankcja egzekucyjna w administracji a kara administracyjna [w:] Sankcje administracyjne. Blaski i cienie, red. M. Stahl, R. Lewicka, M. Lewicki, Warszawa 2011
Klonowski K., Komentarz do art. 1 [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. H. Knysiak-Sudyka, LEX 2019
Król-Bogomilska M., Kary pieniężne w prawie antymonopolowym, Warszawa 2001
Kwiecień R., Miejsce umów międzynarodowych w porządku prawnym państwa polskiego, Warszawa 2000
Marek A., Pojęcie prawa karnego, jego funkcje i podział [w:] System prawa karnego, t. 1, Zagadnienia ogólne, red. A. Marek, Warszawa 2010
Niżnik-Dobosz I., Aksjologia sankcji w prawie administracyjnym [w:] Sankcje administracyjne. Blaski i cienie, red. M. Stahl, R. Lewicka, M. Lewicki, Warszawa 2011
Nowicki D.K., Peszkowski S., Kilka uwag o szczególnym charakterze administracyjnych kar pieniężnych [w:] M. Błachucki, Administracyjne kary pieniężne w demokratycznym państwie prawnym, Warszawa 2015
Pacian J., Pacian A., Daniluk-Jarmoniuk A., Dyskryminacja bezpośrednia i pośrednia jako problem prawny i społeczny, „Rocznik Nauk Prawnych” 2012/3
Piątek W., Skoczylas A., Kasacyjny czy merytoryczny model orzekania – kwestia zmiany modelu sądowej kontroli decyzji administracyjnych, „Państwo i Prawo” 2019/1
Piszcz A., Sankcje w polskim prawie antymonopolowym, Białystok 2013
Przedańska J., Suwaj R., Samorządowe Kolegia Odwoławcze- ostatni bastion niezależności administracji publicznej, „Samorząd Terytorialny” 2020/5
Przybysz P., Funkcje sankcji administracyjnych [w:] Sankcje administracyjne. Blaski i cienie, red. M. Stahl, R. Lewicka, M. Lewicki, Warszawa 2011
Radecki W., Kary pieniężne w ochronie środowiska, Bydgoszcz 1995
Radecki W., Odpowiedzialność prawna w ochronie środowiska, Warszawa 2002
Radecki W., Prawo do sądu podmiotu obwinionego o delikt administracyjny [w:] J. Skupiński, Standardy praw człowieka a polskie prawo karne, Warszawa 1995
Raport Rzecznika Praw Obywatelskich – doświadczenia i wnioski, Warszawa 2021
Safjan M., Bosek L. (red.), Konstytucja RP, t. 2, Komentarz do art. 87–243, Warszawa 2016
Sarnecki P., Komentarz do art. 9 [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 5, red. L. Garlicki, Warszawa 2007
Skoczylas A., Sankcje administracyjne jako środek nadzoru nad rynkiem kapitałowym [w:] Sankcje administracyjne. Blaski i cienie, red. M. Stahl, R. Lewicka, M. Lewicki, Warszawa 2011
Stankiewicz R., Kilka uwag o istocie administracyjnej kary pieniężnej z tytułu zwłoki w wykonaniu decyzji Prezesa UOKiK (art. 107 ustawy antymonopolowej) [w:] Sankcje administracyjne. Blaski i cienie, red. M. Stahl, R. Lewicka, M. Lewicki, Warszawa 2011
Stankiewicz R., Administracyjne kary pieniężne w prawie energetycznym (wybrane zagadnienia), „Studia Iuridica”, 2012/55
Szpyrka M., Europejskie standardy stosowania kar pieniężnych na przykładzie polskiego prawa telekomunikacyjnego, Warszawa 2020
Szumiało-Kulczycka D., Czarnecki P., Balcer P., Leszczyńska A., Analiza obrazu normatywnego deliktu administracyjnego, Warszawa 2016
Szydło M., Charakter i struktura prawna administracyjnych kar pieniężnych, Warszawa 2003
Trociuk S., Prawa i wolności jednostki w stanie pandemii, Warszawa 2021
Turno B., Leniency. Program łagodzenia kar pieniężnych w polskim prawie ochrony konkurencji, Warszawa 2013
Wandzel M., Równe traktowanie kobiet i mężczyzn, Kraków 2003
Wincenciak M., Przesłanki wyłączające wymierzenie sankcji administracyjnej [w:] Sankcje administracyjne. Blaski i cienie, red. M. Stahl, R. Lewicka, M. Lewicki, Warszawa 2011
Wojciechowski P., Model odpowiedzialności administracyjnej w prawie żywnościowym, Warszawa 2016
Ziółkowska A., Sądowoadministracyjna kontrola kar administracyjnych w Słowacji – przyczynek do dyskusji o potrzebie zmian w ustawie – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, „Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu” 2021/3
prof. dr hab. Bartosz Rakoczy
jest kierownikiem Katedry Prawa Ochrony Środowiska i Publicznego Prawa Gospodarczego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, radcą prawnym i ekspertem Izby Gospodarczej Wodociągi Polskie.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8790-2407
Charakter prawny świadczenia pieniężnego za odbiór odprowadzanych wód opadowych i roztopowych
Świadczenie za odbiór odprowadzanych wód opadowych i roztopowych jest świadczeniem cywilnoprawnym, przyjmującym postać wynagrodzenia. Podstawą jest tu umowa o świadczenie usług, będąca umową nienazwaną, której zawarcie pozostawione jest – zarówno od strony świadczącego usługę, jak i korzystającego z tej usługi – swobodzie umów. Tym samym świadczenie to nie jest opłatą, która także jest rodzajem świadczenia pieniężnego, ale charakterystycznym dla reżimu prawa publicznego. Zdaniem autora artykułu przyjęcie takiego rozwiązania jest konsekwencją uznania, że podstawą jest tu umowa, a nie stosunek publicznoprawny. To zaś założenie jest konsekwencją przyjęcia, że de lege lata odbiór odprowadzanych wód opadowych i roztopowych nie jest zadaniem własnym gminy.
Słowa kluczowe: świadczenie pieniężne, umowa, odprowadzanie wód opadowych i roztopowych, zadanie własne gminy
Professor Dr Hab. Bartosz Rakoczy
is the Head of the Department of Environmental Law and Public Economic Law at the Nicolaus Copernicus University in Toruń, legal counsel and expert of the Wodociągi Polskie [Polish Water Supply Lines] Chamber of Commerce, Toruń, Poland.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8790-2407
Legal nature of a cash payment for the collection of rainwater and meltwater
Payment for the collection of discharged rainwater and meltwater is a civil law performance, which assumes the form of a fee. It is based on a service contract, which is an unnamed contract, the conclusion of which – from the point of view of both the service provider and the beneficiary of this service – is subject to contractual freedom. Similarly, the performance is not a fee, which is also a type of monetary performance, but typical of the public law regime. According to the author of the article, the adoption of such a solution is a consequence of the recognition that the basis here is a contract and not a public law relationship. Meanwhile, this assumption is a consequence of accepting that the de lege lata collection of discharged rainwater and meltwater is not the municipality’s own task.
Keywords: monetary performance, contract, discharge of rainwater and meltwater, the municipality’s own task
Bibliografia / References
Bogucki S., Romanowicz M., Winiarski K., Opłata skarbowa. Komentarz, Warszawa 2001
Brynczak B., Ubysz K., Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Komentarz, Warszawa 2015
Charakter i konstrukcja zadań samorządu terytorialnego, red. M. Stec, S. Płażek, Warszawa Masternak M., Czynności materialno-techniczne jako prawna forma działania administracji publicznej, Toruń 2018
Dziadkiewicz B., Zbiorowe zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków. Komentarz do przepisów, umowy, taryfy, regulaminy, orzecznictwo, Warszawa 2011
Gałabuda G., Zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków. Praktyczny poradnik dla przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych, gmin, odbiorców usług, Zielona Góra 2003
Gliniecka J., Opłaty publiczne w Polsce. Analiza prawna i funkcjonalna, Bydgoszcz 2007
Kodeks cywilny. Komentarz, red. A. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, Warszawa 2022
Komentarz do ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, red. B. Wierzbowski, Bydgoszcz 2006
Krzyszczak M., Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Komentarz dla praktyków z przepisami wykonawczymi i towarzyszącymi oraz wzorami umów, Warszawa 2005
Palarz H., Umowa o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków, Warszawa 2017
Rakoczy B., Umowa o zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków, Warszawa 2007
Rakoczy B., Umowa o zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków, Warszawa 2007
Rakoczy B., Zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków w praktyce przedsiębiorstw wodociągowo – kanalizacyjnych, Bydgoszcz 2012; Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Komentarz, red. M. Pawełczyk, Warszawa 2014
Rozwadowska-Palarz A., H. Palarz, Wprowadzenie do ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, Gdańsk 2002
Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Komentarz, red. J. Rotko, Warszawa 2011
Wiśniewski J., Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków z komentarzem, Bydgoszcz 2001
Woryna K., Zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków. Poradnik odbiorcy, Warszawa 2003
Zachariasz I., Prawo w ujęciu strukturalnym. Studium o dychotomicznym podziale prawa na prawo publiczne i prawo prywatne, Warszawa 2016
Bartłomiej Lisicki
jest adiunktem w Katedrze Rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Katowicach.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8455-4312
Wioletta Świeboda
jest adiunktem w Wyższej Szkole Ekonomiczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4880-1187
Ocena wykorzystania modeli dyskryminacyjnych dla polskich przedsiębiorstw zajmujących się wykonywaniem instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych
Wykorzystanie formuły partnerstwa publiczno-prywatnego w jednostkach sektora finansów publicznych jest coraz częściej obserwowanym rozwiązaniem. Sprowadza się ono do zawarcia umowy cywilnoprawnej, na mocy której partner zobowiązany jest do realizacji zadań określonych przez właściwą jednostkę samorządu terytorialnego. Zaliczyć do nich można m.in. transport publiczny, remonty obiektów użyteczności publicznej czy zaprojektowanie infrastruktury wodno-kanalizacyjnej. Niezbędnym narzędziem w procesie podejmowania decyzji zarządczych jest wykorzystanie instrumentów, które pozwolą na wczesną identyfikację lub możliwość reakcji w przypadku wystąpienia zagrożenia upadłości jednostki. Za takie uznaje się modele dyskryminacyjne. Celem artykułu jest zweryfikowanie użyteczności wykorzystywanych dotychczas wybranych modeli dyskryminacyjnych do prognozowania upadłości przedsiębiorstw działających na rynku polskim zajmujących się wykonywaniem instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych. W artykule zaprezentowano cztery wybrane modele dyskryminacyjne: Altmana dla rynków wschodzących, Hadasik, poznański, Gajdki i Stosa. Opisano wskaźniki, które służą do określenia funkcji dyskryminacyjnej wybranych modeli oraz podjęto próbę ich implementacji do oceny zagrożenia upadłością 177 wybranych przedsiębiorstw zajmujących się wykonywaniem instalacji wodno-kanalizacyjnych, które ogłosiły upadłość (tzn. zostały zamknięte, zlikwidowane lub są w trakcie postępowania upadłościowego) w latach 2013–2022. Analiza dyskryminacyjna została przeprowadzona w oparciu o ostatnie opublikowane przed ogłoszeniem upadłości sprawozdanie finansowe podmiotu. Sprawozdania jednostek pobrano z zasobów bazy EMIS Intelligence. Bazując na danych z ostatnich opublikowanych przed upadłością sprawozdań finansowych, określono, że trzy analizowane modele (Altmana dla rynków wschodzących, Hadasik oraz poznański) umożliwiały trafną predykcję upadłości zaledwie ok. 37% badanych podmiotów z sektora instalacji wodno-kanalizacyjnych. Jednakże model Gajdki i Stosa charakteryzował się trafnością przekraczającą 71% przypadków, co skłania do dalszych badań nad możliwą jego implementacją do prognozowania upadłości przedsiębiorstw zajmujących się wykonywaniem instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych.
Słowa kluczowe: upadłość, analiza finansowa, kondycja finansowa, modele dyskryminacyjne, prognozowanie
Bartłomiej Lisicki
is an assistant professor in the Accounting Department at the University of Economics in Katowice, Poland.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8455-4312
Wioletta Świeboda
is an assistant professor at the University of Economics and Humanities in Bielsko-Biała, Poland.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4880-1187
Evaluation of the use of discriminatory models for Polish plumbing, heating, gas and air conditioning companies
An increasingly common solution for public finance sector units is the use of the formula of the public–private partnership. It boils down to concluding a civil-law contract under which the partner is obliged to perform the tasks specified by the respective territorial self-government unit. These may include, for example, public transport, renovation of public buildings and structures or the design of water and sewage infrastructure. A necessary tool in the management decision-making process is the use of instruments enabling the early identification or the ability to react in the event of a threat of bankruptcy of the entity. Discriminative models are considered to be such. The objective of the article is to verify the usefulness of selected discriminatory models that have been used to date to forecast the bankruptcy of enterprises operating on the Polish market which install plumbing, heating, gas and air-conditioning systems. The article presents four selected discriminatory models: Altman’s model for emerging markets, Hadasik’s model, the Poznań model and Gajdka’s and Stos’s model. It describes the indicators used to specify the discriminatory function of the selected models and attempts to implement them to assess the threat of bankruptcy of 177 selected plumbing businesses which declared bankruptcy (i.e. were closed, liquidated or are undergoing bankruptcy proceedings) in the years 2013–2022. The discriminatory analysis was based on the entity’s last published financial statements before bankruptcy was declared. The reports of the entities were downloaded from the resources of the EMIS Intelligence database. Based on the data from the last published financial statements before bankruptcy, it was established that three of the models analysed (Altman’s model for emerging markets, Hadasik’s model and the Poznań model) enabled bankruptcy to be accurately predicted for only around 37% of the entities examined in the plumbing sector. However, Gajdka’s and Stos’s model had an accuracy of over 71% of cases, which suggests further research should be conducted into its possible implementation for predicting bankruptcy of plumbing, heating, gas and air-conditioning installation companies.
Keywords: bankruptcy, financial analysis, financial condition, discriminatory models, forecasting
Bibliografia / References
Altman E., Financial ratios, discriminant analysis and the prediction of corporate bankruptcy, „Journal of Finance” 1968/4
Altman E.I., Hotchkiss E., Corporate Financial Distress and Bankruptcy, Predict and Avoid Bankruptcy, Analyze and Invest in Distressed Debt, New Jersey 2005
Bazzoli G.J., Cleverley W.O., Hospital bankruptcies: An exploration of potential causes and consequences, „HealthCare Management Review” 1994/3
Bombiak E., Modele dyskryminacyjne jako metoda oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, „Zeszyty Naukowe Akademii Podlaskiej w Siedlcach. Seria: Administracja i Zarządzanie” 2010/86
Gajdka J., Stos D., Wykorzystanie analizy dyskryminacyjnej w ocenie kondycji finansowej przedsiębiorstw [w:] Restrukturyzacja w procesie przekształceń i rozwoju przedsiębiorstw, red. R. Borowiecki, Kraków 1996
Godlewska S., Skuteczność polskich modeli dyskryminacyjnych w ocenie zagrożenia upadłością spółek giełdowych, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2010/2
Gołębiowski G. (red.), A. Grycuk, Tłaczała A., Wiśniewski P., Analiza finansowa przedsiębiorstwa, Warszawa 2016
Grzegorzewska E., Runowski H., Zdolności prognostyczne polskich modeli dyskryminacyjnych w badaniu kondycji finansowej przedsiębiorstw rolniczych, „Roczniki Nauk Rolniczych” 2008/3–4
Hadasik D., Upadłość przedsiębiorstw w Polsce i metody jej prognozowania, „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, seria 2, Prace habilitacyjne” 1998/153
Hamrol M., Chodakowski J., Prognozowanie zagrożenia finansowego przedsiębiorstwa. Wartość predykcyjna polskich modeli analizy dyskryminacyjnej, „Badania Operacyjne i Decyzyjne” 2008/3
Hamrol M., Czajka B., Piechocki M., Upadłość przedsiębiorstwa – model analizy dyskryminacyjnej, „Przegląd Organizacji” 2004/6
Helfert E.A., Techniques of Financial Analysis. A Guide to Value Creation, New York 2003
Hołda A., Prognozowanie jednostki w warunkach gospodarki polskiej z wykorzystaniem funkcji dyskryminacyjnej, „Rachunkowość” 2001/5
Iwanowicz T., Empiryczna weryfikacja hipotezy o przenośności modelu Altmana na warunki polskiej gospodarki oraz uniwersalności sektorowej modeli, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2018/96
Janik W., Paździor A., Paździor M., Analiza i diagnozowanie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, Lublin 2014
Juszczyk S., Balina R., Prognozowanie upadłości przedsiębiorstw spedycyjnych jako bankowe narzędzie decyzyjne, „Zeszyty Naukowe SGGW – Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej” 2009/78
Kitowski J., Metody dyskryminacyjne jako instrument oceny zagrożenia upadłości przedsiębiorstwa, „Zarządzanie i Finanse” 2014/4, cz. 3
Kopczyński P., Prognozowanie upadłości polskich przedsiębiorstw za pomocą azjatyckich modeli wielowymiarowej analizy dyskryminacyjnej, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2022/2
Mączyńska E., Zawadzki M., Dyskryminacyjne modele predykcji bankructwa przedsiębiorstw, „Ekonomista” 2006/2
Mosionek-Schweda M., Model Altmana jako narzędzie do oceny ryzyka upadłości przedsiębiorstw, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2014/342
Osadchy E.A., Akhmetshin E.M., Amirova E.F., Bochkareva T.N., Gazizyanova Y., Yumashev A.V., Financial Statements of a Company as an Information Base for Decision-Making in a Transforming Economy, „European Research Studies Journal” 2018/2
Pawłowski M., Modele dyskryminacyjne w ocenie ryzyka upadłości emitenta obligacji korporacyjnych, „Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Polityki Europejskie, Finanse i Marketing” 2018/19
Pomykalska B., Analiza finansowa przedsiębiorstwa, Warszawa 2017
Prusak B., Nowoczesne metody prognozowania zagrożenia finansowego przedsiębiorstw, Warszawa 2005
Szewieczek A., Lisicki B., Discriminatory Models’ Adaptation in Small and Medium Sized Health Care Entities, „Serbian Journal of Management” 2019/2
Śmiglak-Krajewska M., Just M., Zastosowanie wybranych modeli analizy dyskryminacyjnej do prognozowania zagrożenia upadłością przedsiębiorstw produkujących pasze, „Zarządzanie i Finanse” 2013/1, cz. 3
Świeboda W., Sprawozdawczość publicznych podmiotów leczniczych. Użyteczność, analiza i kontrola danych., Warszawa 2023
Wardzińska K., Przykład zastosowania analizy dyskryminacyjnej do oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstw, „Ekonomia i Zarządzanie” 2012/3
Wojnar J., Ocena skuteczności modeli analizy dyskryminacyjnej do prognozowania zagrożenia finansowego spółek giełdowych, „Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie” 2014/1
Zagożdżon B., Dylematy finansowania infrastruktury transportowej w formule PPP, „Logistyka” 2012/1
Zielińska-Chmielewska A., Zastosowanie analizy dyskryminacyjnej do oceny zagrożenia upadłością polskich przedsiębiorstw przetwórstwa mięsnego, „Studia Oeconomica Posnaniensia” 2015/4
Adrian Perz
jest doktorantem w Katedrze Prawa Konstytucyjnego i Stosunków Międzynarodowych Wyższej Szkoły Prawa i Administracji, Rzeszowska Szkoła Wyższa
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4183-5664
Nazwa miasta na prawach powiatu w obrocie prawnym
Miasta na prawach powiatu kwalifikowane były na przestrzeni ostatnich 20 lat m.in. jako powiaty, jak również gminy. W istocie są one szczególnym rodzajem jednostek samorządu terytorialnego, które charakteryzuje realizacja zadań z zakresu działania tak gminy, jak i powiatu. Do dziś nazewnictwo miast na prawach powiatu nie jest jednolite i budzi wiele wątpliwości. Kompetencja do kreowania nazewnictwa gmin oraz powiatów leży w gestii Rady Ministrów, która nie rozstrzygnęła jednoznacznie tego problemu, nie określiła konkretnych wytycznych ani zasad konstruowania tych nazw. W konsekwencji w obrocie pojawia się wiele zróżnicowanych nazw, których podstawa prawna wzbudza wątpliwości. Ponadto wiele z nich jest wynikiem bezpośredniej działalności organów stanowiących, które o nazwie jednostki rozstrzygają w przepisach jej statutu. Nazewnictwo miast na prawach powiatu powinno być jednolite – tak dla właściwej identyfikacji danej jednostki, jak również dla generalnej pewności obrotu prawnego. W konsekwencji właściwy organ powinien określić ich nazwy lub też ustawodawca powinien wskazać jasne kryteria konstruowania tychże nazw.
Słowa kluczowe: gmina, miasto na prawach powiatu, nazwa, zadania własne, ustrój
Adrian Perz
is a doctoral student at the Department of Constitutional Law and International Relations at the WSPiA University of Rzeszów, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4183-5664
The name of a city with county rights in legal transactions
Cities with county rights have been classified over the past 20 years, among other things, as counties, as well as municipalities. Essentially, they are a special type of territorial self-government unit, which performs tasks within the scope of activity of both a municipality and a county. So far, the naming of cities with county rights is not uniform and gives rise to numerous doubts. The council of ministers has the competence to name municipalities and counties but has not clearly resolved this matter, nor has it defined specific guidelines or principles for designing these names. Consequently, a number of different names appear, the legal basis of which gives rise to doubts. Furthermore, many of them are a result of the direct activity of the authorities which decide on the name of the unit in its statutes. The naming of cities with county rights should be uniform, both for the correct identification of the unit and for general legal certainty. Consequently, the competent authority should specify the name or the legislator should lay down clear criteria for the designing these names.
Keywords: municipality, city with county rights, name, own tasks, regime
Bibliografia / References
Kisiel W., Komentarz do art. 3 [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. P. Chmielnicki, Warszawa 2010
Leoński Z., Samorząd terytorialny w RP, Warszawa 2002
Niżnik-Dobosz I., Komentarz do art. 1 [w:] Ustawa o samorządzie gminnym, red. P. Chmielnicki, Warszawa 2022
Pijewski M., Założenia reformy administracji publicznej z 1998 roku ze szczególnym uwzględnieniem województwa samorządowego, „Przegląd Prawa Publicznego” 2012/5
Przybysz P., Instytucje prawa administracyjnego, Warszawa 2020
dr Dawid Daniluk
jest radcą prawnym, współpracownikiem Katedry Prawa Finansowego i Prawa Podatkowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3901-8764
Rozstrzygnięcie organu władzy publicznej w przedmiocie otwartego konkursu ofert na realizację zadania publicznego – glosa aprobująca do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 15 grudnia 2020 r. (SK 12/20)
W glosowanym wyroku z 15.12.2020 r., SK 12/20, Trybunał Konstytucyjny orzekł, że rozstrzygnięcie organu władzy publicznej w przedmiocie otwartego konkursu ofert na realizację zadania publicznego, a także bezczynność tego organu po ogłoszeniu konkursu podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego. Do tej pory skargi na rozstrzygnięcia organów administracji publicznej w tym zakresie były odrzucane. Trybunał uznał, że dotychczasowa interpretacja art. 3 § 2 pkt 4 i pkt 8 ustawy z 30.08.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi przez sądy administracyjne jest niezgodna z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. Rozpatrywanie tego rodzaju spraw przez wojewódzkie sądy administracyjne pozwoli na kontrolę postępowań konkursowych pod względem zgodności z przepisami prawa.
Słowa kluczowe: otwarty konkurs ofert, nieodpłatna pomoc prawna, prawo do sądu, realizacja zadań publicznych
Dr Dawid Daniluk
is a legal counsel and works with the Department of Financial Law and Tax Law at the Faculty of Law and Administration of the University of Warmia and Mazury in Olsztyn, Poland.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3901-8764
Decision of a body of public authority regarding an open tender for the performance of a public task – approving commentary to the ruling of the Constitutional Tribunal of 15 December 2020 (SK 12/20)
In the judgment in question of 15 December 2020, SK 12/20, the Constitutional Tribunal ruled that the decision of a body of public authority regarding an open tender for the performance of a public task, as well as the lack of action of that body after the announcement of the tender, is appealable before an administrative court. Appeals against the decisions of bodies of public administration on this have been set aside to date. The Tribunal held that the interpretation of the administrative courts to date of Article 3 § 2, items 4 and 8 of the Law on Proceedings before Administrative Courts of 30 August 2002 is inconsistent with Article 45, para. 1 of the Constitution of the Republic of Poland. The consideration of such cases by the voivodship administrative courts will enable the review of tender proceedings for compliance with the law.
Keywords: open tender, free legal aid, right to a trial in court, performance of public tasks
Bibliografia / References
Czarnow S., Dopuszczalność zaskarżania do sądu rozstrzygnięcia konkursu w sprawie wykonywania zadań publicznych oraz bezczynności organu w sprawie. Glosa aprobująca do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 15 grudnia 2020 r. (SK 12/20), „Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych” 2021/4
Daniluk D., Otwarte konkursy na powierzenie prowadzenia punktów nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Uwagi de lege lata i postulaty de lege ferenda, „Przegląd Prawa Publicznego” 2023/4
Fill W., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 15.12.2020 r., sygn. akt 12/20, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2022/6
Trybunał Konstytucyjny (wybór: mgr Irena Chojnacka, opracowanie: mgr Mieszko Nowicki). Wyrok TK z dnia 15 grudnia 2020 r. (sygn. akt SK 12/20) [dot. prawa do sądu], „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2021/3–4
Wilk B., Zakres kognicji sądów administracyjnych w świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 15.12.2020 r., SK 12/20 [w:] Dylematy wokół prawa do sądu, red. J. Ciapała, R. Piszko, A. Pyrzyńska, Legalis 2022
Patrycja Adamiszyn
jest członkinią zarządu Koła Naukowego Samorządu Terytorialnego im. Tadeusza Bigo na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.
II Studencki Piknik Samorządowy – „25 lat Samorządu Województwa Dolnośląskiego – dorobek i perspektywy”
Patrycja Adamiszyn
is a member of the management board of the Tadeusz Bigo Territorial Self-Government Academic Association at the Faculty of Law, Administration and Economics of the University of Wrocław.
II Student Self-Government Picnic – ‘25 years of the Dolny Śląsk Voivodship Self-Government – achievements and perspectives’
