Przegląd Sądowy 2/2021

Właściwość sądu w sprawach cywilnych z udziałem konsumenta

dr hab. Tadeusz Zembrzuski

adiunkt, Katedra Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski.
ORCID: 0000-0001-8239-6827

Właściwość sądu w sprawach cywilnych z udziałem konsumenta

Ochrona praw konsumenta jest domeną prawa cywilnego, lecz to w postępowaniu cywilnym jest realizowana ich ochrona. Procesowa autonomia stron wiąże się z ryzykiem, że przyznana swoboda zostanie jednak wykorzystana do działania na szkodę podmiotu słabszego lub osób trzecich. Ograniczona świadomość prawna i nieznajomość mechanizmów procesowych dotyczących zasad określania właściwości sądu powoduje, że strony niezastępowane przez zawodowego pełnomocnika zazwyczaj nie mają świadomości możliwości skorzystania z korzystnych rozwiązań procesowych, w tym podniesienia zarzutu niewłaściwości sądu. Do takich podmiotów można bez wątpienia zaliczyć konsumenta.
W ramach daleko idących zmian kodeksu postępowania cywilnego wprowadzonych w Polsce ustawą z 4 lipca 2019 r., określanych mianem tzw. reformy prawa procesowego, znalazły się m.in. zmiany odnoszące się do właściwości miejscowej sądu. W tym wypadku dostrzeżono potrzebę i konieczność wzmacniania pozycji procesowej konsumenta oraz jego ochrony przed niedoskonałościami wolnego rynku
Jedną z istotnych zmian było zastrzeżenie, że przepisów o właściwości przemiennej sądu nie stosuje się w sprawach przeciwko konsumentom. Konsument w dalszym ciągu może pozwać przedsiębiorcę korzystając z przepisów o właściwości przemiennej. Natomiast przepisów tych nie stosuje się w sprawach przeciwko konsumentom, co wzmacnia pozycję konsumentów w sporach z przedsiębiorcami. W sposób bezwzględny wyeliminowano sytuacje, w których słabsza strona stosunku prawnego była wciągnięta w spór przed innym sądem, niż sąd właściwy dla jej miejsca zamieszkania. Ograniczono ryzyko rezygnowania przez konsumentów z obrony swych praw ze względu na koszty dojazdu do sądu odległego od jego miejsca zamieszkania.
Istotne znaczenie dla pozycji procesowej konsumenta ma mechanizm sposobu badania przez sąd swojej właściwości. Dotychczasowy mechanizm nie sankcjonował działań polegających na świadomym kierowaniu pozwów do sądów niewłaściwych. Brak podniesienia zarzutu niewłaściwości sądu wiązał się z rozpoznawaniem sprawy przez sąd do tego obiektywnie niewłaściwy. Taki stan prawny wielokrotni spotykał się z krytyką. Nowelizacją kodeksu postępowania cywilnego z 4 lipca 2019 r. wprowadzono obowiązek kontrolowania przez sąd z urzędu właściwości niezależnie od etapu postępowania. Zdjęcie z pozwanego ciężaru obrony przed zastosowaniem prorogacji milczącej może być pozytywnie oceniane z perspektywy strony będącej konsumentem.

Dr Hab. Tadeusz Zembrzuski
Assistant Professor, Chair of Criminal Proceedings, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw
ORCID: 0000-0001-8239-6827

Jurisdiction of courts in civil cases involving a consumer

While the protection of consumer rights lies within the domain of civil law, it is in civil proceedings that such protection is actually exercised. The autonomy of parties in legal proceedings carries the risk that the freedom awarded will be used to the disadvantage of the weaker entity or third parties. Poor awareness of the law and a lack of familiarity with procedural mechanisms regarding the principles of specifying the court’s jurisdiction means that parties not represented by professional proxies usually remain unaware of the possibilities of taking advantage of beneficial procedural solutions, including raising the allegation of a lack of jurisdiction. Such entities most certainly include consumers.
The amendments to the Civil Procedures Code introduced by the Act of 4 July 2019, referred to as the reform of procedural law, included so-called reforms regarding the court’s jurisdiction. In this case, the need and requirement to strengthen the consumer’s procedural position and protect him against the imperfections of the free market was noticed.
One of the important changes was the reservation that the provisions on jurisdiction are not applied in cases against consumers. Consumers still have the right to bring an action against a business entity by taking advantage of the regulations on alternative jurisdiction. However, such provisions are not applied in cases brought against consumers, which strengthens the position of the consumers in disputes with business entities. Circumstances in which the weaker party is drawn into disputes before a court other than the court with jurisdiction over his place of residence have been unconditionally eliminated. The risk of consumers refraining from asserting their rights because of the high costs of travelling to courts located a considerable distance from their place of residence was thus limited.
The methods applied by a court when examining its jurisdiction are of particular importance to the consumer’s procedural position. The mechanism in force to date did not penalize activities involving an action being purposefully filed with courts of improper jurisdiction. If the court’s jurisdiction was not contested, the case was examined by an objectively incorrect court. Such a state of judicial affairs was repeatedly criticized. The amendment to the Civil Procedures Law of 4 July 2019 introduced the obligation for courts to monitor jurisdiction-related matters ex officio, regardless of the stage of the proceedings. Relieving the defendant of the burden of defence against tacit prorogation may be appreciated from the point of view of the consumer.

Bibliografia / References:

Allerhand M., Podstawa orzeczenia o właściwości sądu, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1937/2.
Arnull A., The European Union and its Court of Justice, Oxford 1999.
Bernsztejn J., Kilka uwag w związku z zarzutem miejscowej niewłaściwości sądu w procesie cywilnym, „Głos Sądownictwa” 1934/6.
Biernat S., Zasada efektywności prawa wspólnotowego w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości [w:] Studia z prawa Unii Europejskiej, red. S. Biernat, Kraków 2002.
Czarnecka M., Skoczny T. (red.), Prawo konsumenckie w praktyce, Warszawa 2016.
Dalka S., Rola i zadania art. 5 k.p.c., „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2005/7–9.
Fenichel Z., Forum prorogatum, „Polski Proces Cywilny” 1937/15–17.
Gajda K., Dochodzenie roszczeń konsumenckich [w:] Europejskie prawo konsumenckie a prawo polskie, red. A. Nowińska, P. Cybula, Kraków 2005.
Gajda K., Rozwiązywanie indywidualnych sporów konsumenckich [w:] Czterdziestolecie kodeksu postępowania cywilnego. Zjazd Katedr Postępowania Cywilnego w Zakopanem, 7–9 października 2005 r., Kraków 2006.
Gajda-Roszczynialska K., Sprawy o ochronę indywidualnych interesów konsumentów w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2012.
Gołaczyński J., Szostek D. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, Warszawa 2019.
Gołąb A., Właściwość miejscowa sądu w sprawach przeciwko konsumentom z uwzględnieniem kontekstu unijnego i prawnoporównawczego, „Polski Proces Cywilny” 2020/1.
Gołąb S., Projekty polskiej procedury cywilnej. Powstanie – uzasadnienie – zdania odrębne, Kraków 1930.
Gołąb S., Zarys polskiego procesu cywilnego, z. 1, Kraków 1932.
Janoś-Kresło M., Cechy konsumentów i gospodarstw domowych jako podmiotów konsumpcji [w:] Konsument i konsumpcja we współczesnej gospodarce, red. M. Janoś-Kresło, B. Mróz, Warszawa 2006.
Kotłowski D., Piaskowska O.M., Sadowski K., Badanie właściwości miejscowej sądu z urzędu w świetle zmian wprowadzonych do art. 202 kodeksu postępowania cywilnego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2010/9.
Kruszelnicki Ś., Kodeks postępowania cywilnego z komentarzem, cz. 1, Poznań 1938.
Łętowska E., Europejskie prawo umów konsumenckich, Warszawa 2004.
Łętowska E., Glosa do uchwały SN z 29.02.2000 r., III CZP 26/99, „Przegląd Sądowy” 2000/6.
Łętowska E., Ochrona konsumenta z punktu widzenia polityki prawa, „Państwo i Prawo” 1978/4.
Łętowska E., Prawo umów konsumenckich, Warszawa 2002.
Markiewicz K., Właściwość sądu w procesie cywilnym wobec przemian politycznych, społecznych i gospodarczych [w:] Ewolucja polskiego postępowania cywilnego wobec przemian politycznych, społecznych i gospodarczych. Materiały konferencyjne Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Postępowania Cywilnego Szczecin–Niechorze 28–30.9.2007 r., red. H. Dolecki, K. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2009
Markiewicz K., Właściwość sądu, skład sądu i wyłączenie sędziego w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego, „Polski Proces Cywilny” 2015/2.
Nesterowicz M., Dyrektywy jako środek prawny ochrony konsumenta w Unii Europejskiej, „Państwo i Prawo” 1994/3.
Obrębski R., Kwalifikacja sprawy jako gospodarczej – odrębności proceduralne i ustrojowe, „Przegląd Prawa Handlowego” 2001/1.
Piaskowska O.M. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie procesowe. Komentarz, Warszawa 2020.
Pietrzkowski H., Czynności procesowe zawodowego pełnomocnika w sprawach cywilnych, Warszawa 2020.
Rejdak M., Definicja konsumenta w rozumieniu kodeksu cywilnego (art. 221 k.c.), „Rejent” 2006/1.
Rejdak M., Postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone. Komentarz, Warszawa 2009.
Rejdak M., Powództwo o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone i zakazanie ich wykorzystywania, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2009/1.
Rejdak M., Współczesne przemiany w procesie cywilnym w odniesieniu do ochrony interesów konsumentów (indywidualnych, zbiorowych oraz grupowych) [w:] Jus et remedium. Księga jubileuszowa Profesora Mieczysława Sawczuka, red. A. Jakubecki, J.A. Strzępka, Warszawa 2010.
Rylski P., O nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego ustawą z 4.07.2019 r. w ogólności, „Palestra” 2019/11–12.
Safjan M., Bosek L. (red.), Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86, Warszawa 2016.
Samson M., Rozwój idei ochrony konsumenta po 1926 r. Konsument w ujęciu prawnym i ekonomicznym, „Studia Ekonomiczne” 2013/3.
Sawczuk M., Problem aktywności stron („vigilantibus iura scripta sunt”) w postępowaniu cywilnym, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z wynalazczości i ochrony własności intelektualnej” 1974/1.
Siedlecki W., Glosa do uchwały SN z 10.05.1982 r., III PZP 12/82, OSPiKA 1983/4.
Siedlecki W., Nieważność procesu cywilnego, Warszawa 1965.
Storme M., Approximation of Judiciary Law in the European Union, The Hague 1994.
Szuma E., Ewolucja pojęcia „konsument” w polskim prawie i orzecznictwie sądowym [w:] Współczesne wyzwania prawa konsumenckiego, red. B. Gnela, K. Michałowska, Warszawa 2015.
Torbus A., Ochrona konsumenta jako strony zapisu na zagraniczny sąd polubowny. Materiały pokonferencyjne, „ADR Arbitraż i Mediacja” 2009/2.
Turski T., Stan aktualny i projektowane zmiany w zakresie sądowej ochrony konsumenta [w:] Ochrona praw konsumenta – stan obecny i perspektywy, red. J. Mojak, A. Żywicka, Lublin 2015.
Weitz K., Nowe rozwiązania dotyczące ochrony słabszej strony stosunku prawnego w rozporządzeniu Bruksela Ia [w:] Ochrona strony słabszej stosunku prawnego. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Adamowi Zielińskiemu, red. M. Boratyńska, Warszawa 2016.
Weitz K., Postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone [w:] System Prawa Handlowego, t. 7, Postępowanie sądowe w sprawach gospodarczych, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2007.
Wołodkiewicz B., Zembrzuski T., Właściwość umowna i badanie właściwości sądu – aktywność sędziego czy strony? [w:] Wykonywanie zobowiązań. Księga Jubileuszowa dedykowana prof. dr hab. Adamowi Brzozowskiemu, red. K. Bilewska, D. Krekora-Zając, Warszawa 2020.
Wróbel A., Autonomia proceduralna państw członkowskich. Zasada efektywności i zasada efektywnej ochrony sądowej w prawie Unii Europejskiej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2005/1.
Zedler F., Ochrona praw konsumenta w sądowym postępowaniu cywilnym, „Studia Prawnicze” 1979/3.
Zembrzuski T., Badanie właściwości miejscowej sądu w sprawach z udziałem konsumentów z perspektywy prawa wspólnotowego [w:] Ars in vita. Ars in iure. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi Jankowskiemu, red. A. Barańska, S. Cieślak, Warszawa 2018.
Zembrzuski T. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komornicy sądowi. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian, t. 1, Warszawa 2020.
Zembrzuski T., Konsument wyjęty z gospodarczego gorsetu. Idea godna uwagi (opinia), „Dziennik Gazeta Prawna” 2.12.2020 r., s. B5.
Zembrzuski T., Pouczanie strony występującej w procesie cywilnym bez zawodowego pełnomocnika co do wnoszenia środków zaskarżenia [w:] Ochrona strony słabszej stosunku prawnego. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Adamowi Zielińskiemu, red. M. Boratyńska, Warszawa 2016.
Zembrzuski T., Powołanie sędziego do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego sądu wyższego szczebla a rozpoznanie sprawy przydzielonej w dotychczasowym miejscu służbowym, „Monitor Prawniczy” 2020/19.
Zembrzuski T., Związanie sądów rozpoznających sprawę postanowieniem ustalającym właściwość rzeczową na podstawie art. 200 § 2 k.p.c., „Monitor Prawniczy” 2012/11.

dr Paweł Sławicki
sędzia Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie. ORCID: 0000-0003-2703-2195
udział w autorstwie tekstu – 50%
dr Piotr Sławicki
Katedra Negocjacji i Mediacji, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie. ORCID: 0000-0003-4570-9366
udział w autorstwie tekstu – 50%

Doręczenia pism za pośrednictwem komornika sądowego w postępowaniu nieprocesowym

Przedmiotem artykułu pt. „Doręczenia pism za pośrednictwem komornika sądowego w postępowaniu nieprocesowym” jest analiza zakresu zastosowania znowelizowanych przepisów o doręczeniach, w szczególności za pośrednictwem komornika sądowego, w postępowaniu nieprocesowym. W pierwszej części autorzy opowiadają się za wyłączeniem stosowania doręczania pism za pośrednictwem komornika sądowego w postępowaniu nieprocesowym. Szczegółowa argumentacja przedstawiona została odrębnie w odniesieniu do postępowań nieprocesowych w sprawach, w których konieczne jest przeprowadzenie rozprawy, w których rozpoznanie sprawy następuje na posiedzeniu niejawnym, z wyodrębnieniem postępowania wieczystoksięgowego oraz w sprawach, w których istnieje możliwość zawiadomienia zainteresowanych poprzez ogłoszenie. Rozważania wspierają tezę o braku stosowania art. 1391 Kodeksu postępowania cywilnego w postępowaniu nieprocesowym.

Dr. Paweł Sławicki
judge of the District Court for Warszawa Praga-Południe in Warsaw. ORCID: 0000-0003-2703-2195
commitment to the preparation of the article – 50%
Dr. Piotr Sławicki
Chair of Negotiation and Mediation, John Paul II Catholic University of Lublin, court referendary in the District Court for Lublin-Zachód in Lublin. ORCID: 0000-0003-4570-9366
commitment to the preparation of the article – 50%

Service of writs through a bailiff in non-procedural proceedings

The subject of the article ‘Service of writs through a bailiff in non-procedural proceedings’ is an analysis of the extent to which the amended provisions on the service of writs apply, particularly through a bailiff in non-procedural proceedings. In the first part, the authors argue in favour of excluding the application of the service of writs through a bailiff in non-procedural proceedings. Detailed argumentation is presented separately with respect to non-procedural proceedings in cases in which a hearing needs to be held, in which the case is heard in camera, with the exception of land and mortgage registry proceedings and in cases in which the interested parties may be notified by way of an announcement. The considerations support the argument about the lack of applicability of Article 1391 of the Civil Procedures Code in non-procedural proceedings.

Bibliografia / References:

Antkiewicz A. [w:] Ustawa o komornikach sądowych. Ustawa o kosztach komorniczych. Kodeks Etyki Zawodowej Komornika Sądowego. Komentarz, red. M. Świeczkowska-Wójcikowska, J. Świeczkowski, LEX 2020.
Bodio J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany, t. 1, Art. 1–729, red. A. Jakubecki, LEX 2019.
Bodio J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do wybranych przepisów nowelizacji 2019, red. A. Jakubecki, LEX 2019.
Bodio J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian, red. T. Zembrzuski, LEX 2020.
Demendecki T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany, t. 1, Art. 1–729, red. A. Jakubecki, LEX 2019.
Dolecki H. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Art. 1–366, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, Warszawa 2013.
Flaga-Gieruszyńska K., Zieliński A., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2019.
Góra-Błaszczykowska A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 3, Art. 506–729, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, Warszawa 2013.
Gudowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Postępowanie rozpoznawcze, t. 1, red. T. Ereciński, Warszawa 2012.
Gudowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Postępowanie rozpoznawcze. Postępowanie zabezpieczające, t. 3, red. T. Ereciński, Warszawa 2012.
Jankowski J., Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego mocą ustawy z 4.7.2019 r. (cz. I – Przepisy ogólne; Właściwość sądu; Skład sądu; Wyłączenie sędziego; Pisma procesowe i Doręczenia; Posiedzenia sądowe; Pozew), „Monitor Prawniczy” 2019/18.
Kaczyński M.J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 1b, Komentarz. Art. 425–729, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2020.
Kozłowski M., Glosa do uchwały SN z 20.04.2010 r., III CZP 112/09, LEX 2010.
Kunicki I. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 1b, Komentarz. Art. 425–729, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2020.
Malczyk M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 1b, Komentarz. Art. 425–729, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2020.
Markiewicz D. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 1–50539, t. 1, red. T. Szanciło, Warszawa 2019.
Marszałkowska-Krześ E. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2020, red. E. Marszałkowska-Krześ.
Panfil K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie procesowe. Komentarz, red. O.M. Piaskowska, LEX 2020.
Piaskowska O.M., Partyk T. [w:] Komentarz do niektórych zmian do Kodeksu postępowania cywilnego, red. O.M. Piaskowska, LEX 2019.
Pietrzykowski J., Pietrzykowski K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 3, Art. 425–729, red. A. Marciniak, Warszawa 2020.
Pruś P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. M. Manowska, Warszawa 2013.
Rejdak M., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 3, Art. 425–729, red. A. Marciniak, Warszawa 2020.
Rodziewicz P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2020.
Telenga P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany, t. 1, Art. 1–729, red. A. Jakubecki, LEX 2019.
Telenga P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do wybranych przepisów nowelizacji 2019, red. A. Jakubecki, LEX 2019.
Tomaszek A., Nowe zasady postępowania po nowelizacji procedury cywilnej, „Monitor Prawniczy” 2019/19.
Uliasz M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowa cywilnego oraz niektórych innych ustaw, red. J. Gołaczyński, T. Szostek, Warszawa 2019.
Zamojski Ł., Doręczenie pozwanemu pierwszego pisma procesowego wywołującego potrzebę obrony na podstawie art. 1391 KPC, „Monitor Prawa Handlowego” 2019/3.
Zembrzuski T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian, red. T. Zembrzuski, LEX 2020.

Katarzyna Kamińska
doktorantka, Katedra Prawa Cywilnego i Prawa Prywatnego Międzynarodowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Śląski w Katowicach. ORCID: 0000-0002-4438-0127

Dobro dziecka jako nadrzędna wartość przysposobienia zagranicznego

Przedmiotem niniejszego artykułu jest problematyka przysposobienia zagranicznego w polskim prawie. Celem artykułu jest wnikliwe i wszechstronne omówienie szczególnego rodzaju przysposobienia, które powoduje zmianę miejsca zamieszkania dziecka w Polsce na miejsce zamieszkania za granicą (art. 1142 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Szczególna uwaga zostaje poświęcona zasadzie subsydiarności przysposobienia zagranicznego oraz wyjątkom od tej zasady, tj. jeżeli między przysposabiającym a przysposobionym dzieckiem istnieje stosunek pokrewieństwa lub powinowactwa, albo gdy przysposabiający już przysposobił siostrę lub brata przysposabianego dziecka (art. 1142 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Praca obejmuje także rozważania dotyczące naczelnej zasady polskiego prawa rodzinnego, tj. zasady dobra dziecka (art. 114 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Zawarte są w niej również uwagi w zakresie wymagań, jakie polskie prawo stawia kandydatom na rodziców przysposabiających.

Katarzyna Kamińska
PhD student, Chair of Civil Law and International Private Law, Faculty of Law and Administration, University of Silesia in Katowice. ORCID: 0000-0002-4438-0127

The child’s welfare as the overriding value of international adoption

This article addresses the issue of foreign adoption in Polish law. The objective of the article is to thoroughly and comprehensively discuss a particular type of adoption which results in changing the child’s place of residence in Poland to a place of residence in a foreign country (Article 1142 § 1 of the Family and Guardianship Code). Particular attention is paid to the principle of subsidiarity of foreign adoption and exceptions to this rule, i.e. if the adoptive parent is either related to the adopted child through affinity or sanguinity or he has previously adopted a brother or sister of the adopted child (Article 1142 § 2 of the Family and Guardianship Code). The article also addresses the overriding principle of Polish family law, namely the principle of the child’s welfare (Article 114 of the Family and Guardianship Code). It also comments on the requirements that Polish law sets for prospective adoptive parents.

Bibliografia / References:

Andrzejewska M., Osobista styczność z dzieckiem w przypadku spraw o przysposobienie międzynarodowe jako narzędzie chroniące dobro dziecka, „Białostockie Studia Prawnicze” 2017/3.
Andrzejewski M., Przysposobienie – podstawowe informacje i najważniejsze płaszczyzny sporów prawnych [w:] Prawne i pozaprawne aspekty adopcji, red. M. Andrzejewski, M. Łączkowska, Poznań 2008.
Ciepła H., Czech B., Domińczyk T., Kalus S., Piasecki K., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2011.
Gajda J., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2000.
Gajda J., Przysposobienie dziecka w prawie polskim [w:] Prawo rodzinne w Polsce i w Europie, red. P. Kasprzyk, Lublin 2005.
Holewińska-Łapińska E., „Adopcje zagraniczne” w praktyce polskich sądów, Warszawa 1998.
http://www.childadoption.eu/adopcja-zagraniczna/ (dostęp: 10.12.2018 r.).
Ignaczewski J., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2010.
Ignatowicz J., Nazar M., Prawo rodzinne, Warszawa 2016.
Jędrejek G. (red.), Meritum Prawo Rodzinne, Warszawa 2017.
Krawczak A., Adopcje zagraniczne – gdzie tkwi problem z 25.01.2017 r., „Krytyka Polityczna”, http://krytykapolityczna.pl/kraj/adopcje-zagraniczne-gdzie-tkwi-problem/ (dostęp: 12.01.2021 r.).
Kuryłowicz M., Rozwój historyczny rzymskiej adopcji, „Studia Iuridica Lublinensia” 2011/16.
Pawłowska D., Droga do domu. Adopcje w Polsce i na świecie z 6.02.2017 r., „Gazeta Wyborcza”, http://biqdata.wyborcza.pl/biqdata/7,159116,22156657,droga-do-domu-adopcje-w-polsce-i-na-swiecie.html (dostęp: 12.01.2021 r.).
Sójka-Zielińska K., Kodeks Napoleona. Historia i współczesność, Warszawa 2007.
Strzebinczyk J.F., Prawo rodzinne, Warszawa 2016.
Świętochowska E., Trudniej o adopcje zagraniczne z 29.01.2018 r., „Gazeta Prawna”, https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/1100746,adopcje-zagraniczne-prawo.html (dostęp: 12.01.2021 r.).
Smyczyński T. (red.), Prawo rodzinne i opiekuńcze, Warszawa 2011.
Stojanowska W., Rozwód a dobro dziecka, Warszawa 1979.

dr Janusz Kanarek
adwokat

Ocena zgodności instytucji idealnego zbiegu czynów zabronionych w prawie karnym skarbowym z przepisami Konstytucji RP oraz aktów prawa międzynarodowego

Autor dokonuje oceny zgodności instytucji idealnego zbiegu czynów zabronionych w prawie karnym skarbowym z ustawą zasadniczą oraz aktami prawa międzynarodowego. Przeprowadzona analiza pozwala uznać, że w razie sekwencyjnego lub równoległego prowadzenia postępowania w przedmiocie odpowiedzialności karnej skarbowej za przestępstwo i/lub wykroczenie skarbowe oraz odpowiedzialności za przestępstwo i/lub wykroczenie powszechne za ten sam czyn w rozumieniu idem factum może dojść do naruszenia konstytucyjnej i konwencyjnej zasady ne bis in idem.

Dr Janusz Kanarek
attorney-at-law

Assessment of compliance of the institution of an ideal coincidence of prohibited acts in the fiscal penal law with the Polish Constitution and acts of international law

The author assesses the compliance of the institution of an ideal coincidence of prohibited acts in the fiscal penal law with the constitution and acts of international law. The analysis enables the conclusion to be drawn that, in the case of conducting proceedings sequentially or in parallel on fiscal penal liability for a fiscal crime and/or offence, as well as liability for a common crime and/or offence for the same act in terms of idem factum, the constitutional and convention principle of ne bis in idem can be breached.

Bibliografia / References:

Artymiak G.J., O konstrukcji zbiegu idealnego – uwagi na tle uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2013 r., I KZP 19/12, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 2015/1.
Biernat S., Czy Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej obowiązuje w Polsce? [w:] Państwo prawa i prawo karne. Księga Jubileuszowa Profesora Andrzeja Zolla, t. 1, red. P. Kardas, T. Sroka, W. Wróbel, Warszawa 2012.
Błachnio-Parzych A., Zbieg odpowiedzialności karnej i administracyjno-karnej jako zbieg odpowiedzialności represyjnej, Warszawa 2016.
Błachnio-Parzych A., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 grudnia 2016 r., K 45/14, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2018/1.
Cychosz P., Konstytucyjny standard prawa karnego materialnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Kraków 2017.
Hofmański P., Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, t. 2, red. L. Garlicki, Warszawa 2011.
Hofmański P., Kodeks postępowania karnego. Komentarz do art. 1–296, Warszawa 2004.
Kanarek J., Glosa do uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z 24 stycznia 2013 r., I KZP 19/12, „Palestra” 2013/7–8.
Kardas P., Rola i znaczenie wykładni prowspólnotowej w procesie dekodowania norm prawa karnego. Uwagi na marginesie uchwały SN z dnia 3 marca 2009 r. (I KZP 30/08), „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2009/3.
Kardas P., Konstrukcja idealnego zbiegu przestępstw a konstytucyjna i konwencyjna zasada ne bis in idem. Rozważania o konstytucyjnych i konwencyjnych granicach władzy ustawodawczej, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2010/4.
Kardas P., Zbieg przepisów ustawy w prawie karnym. Analiza teoretyczna, Warszawa 2011.
Kardas P., Konstrukcja idealnego zbiegu a zakres zastosowania zasady rei iudicata, „Palestra” 2011/11–12.
Konarska-Wrzosek V., Prawo i postępowanie karne skarbowe, red. V. Konarska-Wrzosek, T. Oczkowski, J. Skorupka, Warszawa 2010.
Lach. A., Sankcje administracyjne i karne a zakaz podwójnego karania w świetle ETPCz i TS, „Prokuratura i Prawo” 2017/9.
Majewski J., Reguły wyłączania wielości ocen a konstrukcja idealnego zbiegu czynów zabronionych (przestępstw lub wykroczeń), „Palestra” 2015/11–12.
Rams M., Specyfika wykładni prawa karnego w kontekście brzmienia i celu prawa Unii Europejskiej, Warszawa 2016.
Rogalski M., Przesłanka powagi rzeczy osądzonej w procesie karnym, Kraków 2005.
Rogalski M., Res iudicata i zakaz ne bis in idem jako gwarancje rzetelnego procesu [w:] Rzetelny proces karny. Księga jubileuszowa Profesor Zofii Świdy, red. J. Skorupka, Warszawa 2009.
Rogalski M, Zakaz ne bis in idem, System prawa karnego procesowego, t. 4, red. M. Jeż-Ludwichowska, A. Lach, Warszawa 2015.
Sakowicz A., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. K.T. Boratyńska, A. Górski, A. Sakowicz, A. Ważny, Warszawa 2012.
Sakowicz A., Zasada ne bis in idem w prawie karnym w ujęciu paneuropejskim, Warszawa 2011.
Wiliński P., Proces karny w świetle Konstytucji, Warszawa 2011.
Wiśniewski A., Zagadnienie odrębności prawa karnego skarbowego, Szczecin 2012.
Wilk L., W sprawie autonomii materialnego prawa karnego skarbowego, „Państwo i Prawo” 2009/8.
Wróblewska I., Zasady państwa prawnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego RP, Toruń 2010.

Jacek Karakulski
doktorant, Katedrze Prawa Konstytucyjnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński.
ORCID: 0000-0003-3085-8705

Możliwość kwestionowania odpowiedniego charakteru podmiotu wydającego europejski nakaz aresztowania przez polski sąd orzekający w przedmiocie przekazania

Tekst ten stanowi efekt dogłębnych badań nad dopuszczalnością odmowy wydania jednostki w ramach procedury europejskiego nakazu aresztowania z uwagi na brak posiadania cechy „organu sądowego” przez podmiot wydający nakaz w państwie członkowskim. Z zagadnieniem tym związanych jest również szereg kwestii sprzężonych z odpowiednią ochroną praw i wolności człowieka w procedurze międzynarodowego przekazania. W ramach niniejszych rozważań zaprezentowano unikatowy podział kompetencji, pozwalający na odpowiednie teoretyczne uporządkowanie przedpola dalszych konkretnych ustaleń w zakresie możliwych kierunków rozwiązania problemu będącego przedmiotem analiz.

Jacek Karakulski
doctoral student, Chair of Constitutional Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University.
ORCID: 0000-0003-3085-8705

The ability of a Polish Court adjudicating in the surrender procedure to contest the appropriateness of an entity issuing a European arrest warrant

This article is a result of in-depth research on the admissibility of refusing to surrender an individual under the European arrest warrant procedure on the grounds that the entity issuing the warrant in a Member State does not have the attributes of a ‘judicial body’. A number of issues related to the adequate protection of human rights and freedoms in international surrender proceedings are related to this. A unique demarcation of competence is presented within these considerations, enabling the appropriate theoretical structuring of the background for further concrete arrangements on the possible directions for solving the problem under review.

Bibliografia / References:

Baran M.P., Stosowanie z urzędu prawa Unii Europejskiej przez sądy krajowe, Warszawa 2014.
Biernat S., Wykładnia prawa krajowego zgodnie z prawem Wspólnot europejskich [w:] Implementacja prawa integracji europejskiej w krajowych porządkach prawnych, red. C. Mik, Toruń 1998.
Domańska M., Implementacja dyrektyw unijnych przez sądy krajowe, Warszawa 2014.
Górski A., Sakowicz A., Europejski nakaz aresztowania na tle innych instrumentów współpracy międzynarodowej w sprawach karnych, [w:] Europejski nakaz aresztowania w teorii i praktyce państw członkowskich Unii Europejskiej, red. P. Hofmański, LEX 2008.
Hofmański P., Konstytucyjne problemy europejskiego nakazu aresztowania [w:] Europejski nakaz aresztowania w teorii i praktyce państw członkowskich Unii Europejskiej, red. P. Hofmański, LEX 2008.
Hofmański P., Sakowicz A., Reguły kolizyjne w obszarze międzynarodowej współpracy w sprawach karnych, „Państwo i Prawo” 2006/11.
Janicz M., komentarz do art. 607(p) [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. K. Dudka, LEX 2018.
Kardas P., O kolizjach między przepisami stanowiącymi wynik implementacji decyzji ramowych a umowami międzynarodowymi, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2009/1.
Mik A., Wykładnia zgodna prawa krajowego z prawem Unii Europejskiej [w:] Polska kultura prawna a proces integracji europejskiej, red. S. Wronkowska, Kraków 2005.
Mozgawa-Saj M., Ekstradycja w polskim postępowaniu karnym, LEX 2015.
Rams M., Nawiązanie do obowiązku wykładni zgodnej w wybranych orzeczeniach Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych, [w:] M. Rams, Specyfika wykładni prawa karnego w kontekście brzmienia i celu prawa Unii Europejskiej, LEX 2016.
Sakowicz A., Europejski nakaz aresztowania i jego implementacja do prawa krajowego [w:] Zwalczanie przestępczości w Unii Europejskiej. Współpraca sądowa i policyjna w sprawach karnych, red. A. Górski, A. Sakowicz, LEX 2006.
Wiliński P., Standard rzetelnego procesu jako reguła formalnoprocesowa [w:] Rzetelny proces karny w orzecznictwie sądów polskich i międzynarodowych, red. P. Wiliński, LEX 2009.

Justyna Sarkowicz
absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. ORCID: 0000-0001-8913-6665

Kwalifikowana postać zniewagi. Uwagi de lega lata i de lege ferenda

Celem artykułu jest poruszenie tematu zniewagi dokonywanej na forum internetowym o charakterze zamkniętym. Interpretacji zostały poddane pojęcia „środek masowego przekazu”, „internet” oraz „działanie w sposób publiczny”. Podstawowa analiza, jaka przyświeca podjętym deliberacją skupia się na sposobie kwalifikacji forum internetowego o charakterze zamkniętym, ściślej czy czyn zniewagi popełniony przy użyciu takiego środka komunikacji można uznać jako zniewagę w typie kwalifikowanym.

Justyna Sarkowicz
graduate of the Faculty of Law and Administration of the Jagiellonian University. ORCID: 0000-0001-8913-6665

Qualified form of insults. De lege lata and de lege ferenda comments

The objective of the article is to discuss the subject of insults made in a private Internet forum. The concepts of ‘mass media’, ‘internet’ and ‘acting publicly’ have been interpreted. The main analysis that underlies the deliberations focuses on the method of qualifying a private Internet forum, or more specifically whether an act of insult committed using such a means of communication can be considered an insult of a qualified type.

Bibliografia / References:

Aouil B., Komunikowanie się w internecie — narzędzia, specyfika i właściwości [w:] Komunikacja społeczna w świecie wirtualnym, red. M. Wawrzak-Chodaczek, Toruń 2008.
Czarny-Drożdżejko E., Dziennikarskie dochodzenie prawdy a przestępstwo zniesławienia w środkach masowego komunikowania, Kraków 2004.
Farrel T. J., Secondary Orality and Consciousness [w:] Media, Consciousness and Culture Explorations of Walter Ong’s Thought, red. B. Gronbeck, T.J. Farrel, New Bury Park–London–New Delhi 1991.
Fołta T., Mucha A., Zniesławienie i znieważenie w Internecie, „Prokuratura i Prawo” 2006/11.
Grzenia J., Strona WWW jako forma dialogowa [w:] Dialog a nowe media, red. M. Kita, J. Grzenia, Katowice 2004.
Hofmański P., Satko J., Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej. Przegląd problematyki. Orzecznictwo (SN 1918–2000). Piśmiennictwo, Kraków 2002.
Hypś S., Zniewaga [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, A. Grześkowiak, Warszawa 2019.
Jagodzińska J., Uśmiech i śmiech w dyskusjach internetowych — o sposobach zapisu uczuć towarzyszących wypowiedzi, „Poradnik Językowy” 2000/3.
Karwatowska M., Jarosz B., Forum internetowe, czyli (cyber)komunikacja o ograniczonym zasięgu społecznym, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Kraków 2013.
Klimowicz M., Komunikacja internetowa na początku XXI wieku. Kultura indywidualizmu i narcyzm w mediach społecznych [w:] Komunikacja społeczna a wyzwania współczesności, red. D. Majka-Rostek, Warszawa 2010.
Kulesza W., Zniesławienie i zniewaga, Ochrona czci i godności osobistej człowieka w polskim prawie karnym – zagadnienia podstawowe, Warszawa 1984.
Lepa A., Pedagogika mass mediów, Łódź 1998.
Lisiecki M., Komunikacja przez komputer (CMC) [w:] Język w komunikacji, t. 3, red. G. Habrajska, Łódź 2001.
Mały słownik języka polskiego, Warszawa 1968.
Mik C., Media masowe w europejskim prawie wspólnotowym, Toruń 1999.
Naruszewicz-Duchlińska A., Incipity w dialogach internetowych (na przykładzie list dyskusyjnych) [w:] Teksty kultury. Oblicza komunikacji XXI wieku, t. 1, red. J. Mazur, M. Rzeszutko-Iwan, Lublin 2006.
Ogonowska A., Skowronek B., „Język na nielegalu”, czyli wpływ multimediów na komunikację werbalną młodego pokolenia. O nową metodologię badań [w:] Język @ multimedia, red. A. Dytman-Stasieńko, J. Stasieńki, Wrocław 2005.
Pałuszyńska E., Bariery w komunikacji: „otwierać, a nie zamykać rozmowę” [w:] Teksty kultury. Oblicza komunikacji XXI wieku, t. 2, red. J. Mazur, M. Rzeszutko-Iwan, Lublin 2006.
Rejter A., Lingwistyczne refleksje nad komunikacją internetową [w:] Tekst (w) sieci, t. 1, Tekst – Język – Gatunki, red. D. Ulicka, Warszawa 2009.
Sobczak J., Godność człowieka [w:] Polityka zdrowotna a akcesja Rzeczpospolitej do Unii Europejskiej, red. T. Maksymiuk, J. Skrzypczak, Poznań 2006.
Sobczak J., Prawo prasowe. Komentarz, Warszawa 2008.
Sobczak J., Prawo prasowe. Podręcznik akademicki, Warszawa 2000.
Sobczak J., Zniewaga [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R. Stefański, Warszawa 2019.
Sowa M., Ogólna charakterystyka przestępczości internetowej, „Palestra” 2001/5–6.
Wallace P., Psychologia Internetu, przekł. T. Hornowski, Poznań 2003.
Warchala J., Skudrzyk A., Kultura piśmienności młodego pokolenia, Katowice 2010.
Wilk E., Nawigacje słowa. Strategie werbalne w przekazach audiowizualnych, Kraków 2000.
Wojciechowska A., Komunikacja językowa w Internecie. Próba rozpoznania problematyki, Zielonogórskie Seminarium Polonistyczne 2002.
Wojtasik-Tokarz A., Odmiany dialogu na forach internetowych [w:] WWW – w sieci metafor. Strona internetowa jako przedmiot badań naukowych, red. A. Dytman-Stasieńko, J. Stasieńko, Wrocław 2008.
Zdunkiewicz D., Akty mowy [w:] Encyklopedia kultury polskiej, t. 2, Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2001.
Żydek-Bednarczuk U., Tekst w Internecie i jego wyznaczniki [w:] Dialog a nowe media, red. M. Kita, J. Grzenia, Katowice 2004.

Anna Górska
doktorantka, Katedra Postępowania Administracyjnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński; starszy asystent sędziego w Naczelnym Sądzie Administracyjnym. ORCID: 0000-0003-1169-1129

Sposoby usuwania wadliwości procesu tworzenia prawa przez sądy administracyjne

Przedmiotem artykułu jest analiza przypadków, w których praktyka orzecznicza sądów administracyjnych może stanowić remedium na wadliwości procesu legislacyjnego. W artykule zostały zidentyfikowane podstawowe przejawy uchybień ze strony ustawodawcy, z którymi mierzą się sądy administracyjne w działalności orzeczniczej. Autorka zwraca uwagę na ważny przejaw sądowego reagowania na różnego rodzaju zaniechania i pomyłki ustawodawcy. Reakcja sądów administracyjnych polega na korygowaniu tych zaniechań i pomyłek przy wykorzystaniu metod i technik dostępnych organom powołanym do sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez kontrolę administracji publicznej.

Anna Górska
PhD student, Chair of Administrative Proceedings, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University; Senior Assistant Judge at the Supreme Administrative Court. ORCID: 0000 0003 1169 1129

Methods of remedying defects by administrative courts in the law-making process

The subject of this article is the analysis of cases in which the adjudicating practice of administrative courts can constitute a remedy for defectiveness of the legislative process. The article identifies the basic manifestations of shortcomings on the part of the legislator with which the administrative courts are confronted in their adjudicating activity. The author draws attention to an important manifestation of the judicial reaction to various omissions and mistakes made by the legislator. The reaction of the administrative courts involves the correction of these omissions and mistakes using methods and techniques available to the bodies appointed to administer justice by monitoring public administration.

Bibliografia / References:

Bladowski B., Środki odwoławcze w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2007.
Dauter B. [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. B. Dauter, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Warszawa 2018.
Dąbek D., Prawo sędziowskie w polskim prawie administracyjnym, Warszawa 2010.
Drachal J., Wiktorowska A., Wojciechowska K. [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Warszawa 2017.
Drywa A., Prawotwórcza rola sądu administracyjnego – sposób na eliminowanie niedoskonałości prawa podatkowego [w:] Prawotwórstwo sądów administracyjnych, red. J.P. Tarno, T. Bąkowski, Warszawa 2015.
Działocha K., komentarz do art. 8 [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. M. Zubik, L. Garlicki, t. 2, LEX 2016.
Ereciński T. [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego. Środki zaskarżenia, red. T. Ereciński, J. Gudowski, t. 3, cz. 1, Warszawa 2013.
Ereciński T., Apelacja w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2009.
Florczak-Wątor M., Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i ich skutki prawne, Poznań 2006.
Florczak-Wątor M., komentarz do art. 8 [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, LEX 2019.
Gomułowicz A., Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego jako źródło prawa podatkowego [w:] Ius et lex. Księga jubileuszowa Profesora Andrzeja Kabata, Olsztyn 2004.
Hanausek S., System zaskarżania orzeczeń sądowych w nowym polskim postępowaniu cywilnym, „Studia Cywilistyczne” 1967/9.
Hauser R., Środki zaskarżenia w postępowaniu sądowoadministracyjnym, Warszawa 2013.
Jakubowski A., Konsekwencje prawotwórstwa sądów administracyjnych dla uzasadnień wydawanych przez nie orzeczeń i ich publikacji [w:] Prawotwórstwo sądów administracyjnych, red. J.P. Tarno, T. Bąkowski, Warszawa 2015.
Jagielska M., Wiktorowska A., Wajda P. [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Warszawa 2017.
Kmieciak Z., Prawotwórstwo sędziowskie w sferze jurysdykcji sądów administracyjnych, „Państwo i Prawo” 2006/12.
Matan A. [w:] Weryfikacja rozstrzygnięć w postępowaniu administracyjnym ogólnym, t. 2, cz. 5, red. B. Adamiak, Warszawa 2019.
Morawski L., Wykładnia w orzecznictwie sądów, Toruń 2002.
Romańska M., Wpływ orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego na kształt i sprawność systemu środków zaskarżenia w postępowaniu cywilnym, „Polski Proces Cywilny” 2017/2.
Podkowik J., Charakter i skutki prawne wyroków stwierdzających niekonstytucyjność pominięcia prawodawczego, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2017/2.
Safjan M., Słowo wstępne [w:] Kamienie milowe orzecznictwa podatkowego. NSA 1981–2001, cz. 1, seria: Biblioteka Miesięcznika „Glosa”, Warszawa 2002.
Siedlecki W., Zasady wyrokowania w procesie cywilnym, Warszawa 1957.
Stefanicki R., Zaniechanie a pominięcie prawodawcze. Spór o granice kognicji Trybunału Konstytucyjnego, „Przegląd Sądowy” 2017/1.
Stawecki T., Winczorek P., Chauvin T., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2003.
Warylewski J., Zasady techniki prawodawczej. Komentarz do rozporządzenia, Warszawa 2003.
Wierczyński G., Redagowanie i ogłaszanie aktów normatywnych. Komentarz, Warszawa 2016.
Woś T., Firlus J., Sprzeciw od decyzji kasacyjnej organu odwoławczego wydanej na podstawie art. 138 § 2 k.p.a., „Przegląd Prawa Publicznego” 2017/6.

prof. dr hab. Mirosław Bączyk 
Katedra Prawa i Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu; sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku. ORCID: 0000-0001-5419-6916

Skutki prawne skorzystania przez bank z pieniężnej kaucji bankowej ustanowionej przez osobę trzecią. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 23.01.2019 r., I CSK 750/17

W glosie autor analizuje skutki prawne skorzystania przez bank z kaucji bankowej w postaci pieniężnej (art. 102 ustawy – Prawo bankowe), ustanowionej przez osobę trzecią (kaucjodawcę). Szerzej przy tym omawia konstrukcję umowy o kaucję. Podziela stanowisko Sądu Najwyższego, że kaucjodawcy nie przysługuje wobec dłużnika banku (pożyczkobiorcy) roszczenie subrogacyjne na podstawie art. 518 § 1 k.c. Wskazuje na inne możliwe podstawy prawne roszczenia o zwrot funduszy wykorzystanej kaucji. Sugeruje, że de lege lata kaucjodawca mógłby wywodzić swoje roszczenie o zwrot z umowy o subrogację, zawartej np. między osobą trzecią i bankiem za zgodą dłużnika (pożyczkobiorcy). Odwołuje się w tym zakresie do wypowiedzi orzecznictwa i literatury.

Prof. Dr Hab. Mirosław Bączyk
Department of Law and Civil Procedures of the Nicolaus Copernicus University in Toruń, retired Supreme Court judge.
ORCID: 0000-0001-5419-6916

Legal consequences of a bank’s use of a monetary bank deposit established by a third party. Commentary on the judgment of the Supreme Court of 23 January 2019, I CSK 750/17

In the commentary, the author analyses the legal consequences of a bank taking advantage of a bank deposit made in cash (Article 102 of the Banking Law) by a third party (the depositor). He also discusses the structure of the deposit agreement in greater detail. He agrees with the Supreme Court’s opinion that the security provider is not entitled to a subrogation claim against the bank’s debtor (borrower) under Article 518 § 1 of the Polish Civil Code. He mentions other possible legal bases for a claim to refund the funds of the deposit that is used. He suggests that the depositor could argue his claim for the refund from a subrogation agreement concluded, for instance, by and between a third party and the bank with the debtor’s (borrower’s) consent de lege lata. In this respect, he refers to statements from the case law and the legal literature.

Bibliografia / References:

Bączyk M. [w:] System prawa prywatnego, t. 9, Prawo zobowiązań. Umowy nienazwane, red. W. Katner, Warszawa 2018.
Bączyk M., Odpowiedzialność cywilna poręczyciela, Toruń 1982.
Bączyk M., Poręczenie przyjmowane wobec banków za zobowiązania j.g.u., „Państwo i Prawo” 1986/11.
Ciepła H., komentarz do art. 518 [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 2, Zobowiązania. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2018.
Furrer A., Muller-Chen M., Obligationenrecht. Allgemenier Teil, Zurich–Basel–Genf 2012.
Galgano F., Diritto privato, Padova 2013.
Gruneberg Ch. [w:] Palandt Burgerliches Gesetzbuch, Mȕnchen 2012.
Janiak A., Kaucja jako zabezpieczenie wierzytelności [w:] Współczesne tendencje w dziedzinie zabezpieczenia wierzytelności, red. T. Sokołowski, Poznań 2013.
Kociucki L., komentarz do art. 102 [w:] Prawo bankowe. Komentarz do przepisów cywilnoprawnych, Warszawa 2020.
Radwański Z. [w:] System prawa prywatnego, t. 8, Prawo zobowiązań. Część szczegółowa, red. J. Panowicz-Lipska, Warszawa 2004.
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania. Część ogólna, Warszawa 2020.
Stecki L., komentarz do art. 518 [w:] Kodeks cywilny z komentarzem, t. 1, Warszawa 1989.
Swaczyna B., komentarz do art. 79 [w:] Księgi wieczyste i hipoteka. Komentarz, red. J. Pisuliński, Warszawa 2014.
Szpunar A., Wstąpienie w prawa zaspokojonego wierzyciela, Kraków 2000.
Terré F., Simler Ph., Lesquette Y., Droit civil. Les obligations, Paris 1990.
Wolak G., komentarz do art. 518 [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Załucki, Warszawa 2019