Reklasyfikacja skazanych jako przykład sankcji pozytywnych w polskim prawie karnym wykonawczym
Izabela Jankowska-Prochot
doktor nauk prawnych, adiunkt w Wyższej Szkole Bankowej w Warszawie, pracownik Wydziału Legislacji Komendy Głównej Policji w Warszawie. ORCID: 0000-0001-7252-2623
Reklasyfikacja skazanych jako przykład sankcji pozytywnych w polskim prawie karnym wykonawczym
Przedmiotem analizy w niniejszym artykule jest treść art. 89 § 1 w związku z art. 90, art. 91 i art. 92 Kodeksu karnego wykonawczego. Przepis ten stanowi, że w przypadku gdy postawa i zachowanie skazanego za tym przemawiają, przenosi się go z zakładu karnego typu zamkniętego do zakładu typu półotwartego lub otwartego . Z kolei w art. 90, art. 91 oraz art. 92 k.k.w. ustawodawca precyzyjnie charakteryzuje poszczególne typy zakładów karnych oraz takie kwestie związane z nadzorem nad skazanymi jak korespondencja, widzenia, rozmowy telefoniczne skazanych czy otrzymywane przez nich paczki. Trzon badawczy analizy obejmuje rozważania nad dwoma obszarami sformułowanymi w ramach oryginalnej, autorskiej metodyki opracowanej przez prof. dra hab. Pawła Chmielnickiego oraz jego zespół badawczy. Pierwsze z nich dotyczy ratio legis art. 89 § 1 k.k.w. i rozstrzygnięcia, czy omawiana instytucja normatywna jest sankcją, drugie zaś, jaki jest to rodzaj sankcji. W celu zachowania zgodności metodologicznej złożoność strukturalna artykułu opiera się na ujednoliconym schemacie opisu obejmującym sześcioelementową definicję sankcji oraz jej dziesięciopunktową matrycę.
Słowa kluczowe: sankcja pozytywna, skazani, zakład karny, wolna progresja, przenoszenie skazanych
dr Izabela Jankowska-Prochot
Assistant Professor at the WSB University in Warsaw, employee of the Legislation Department of the Police Headquarters in Warsaw. ORCID: 0000-0001-7252-2623
Reclassification of convicts as an example of positive sanctions in the Polish Executive Penal Code
The subject of the analysis in this article is the content of article 89 § 1 in connection with article 90, article 91 and article 92 of the Polish Executive Penal Code. This provision stipulates that if the sentenced person's attitude and behaviour so warrant, he or she is transferred from a closed-type prison to a semi-open or open-type prison. In turn, in article 90, 91 and 92 of the Polish Executive Penal Code the legislator precisely characterises the individual types of prisons and issues related to the supervision of convicts such as correspondence, visits, telephone calls of convicts or parcels received by them. The research core of the analysis includes considerations on two areas formulated within the original methodology developed by prof. dr hab. Paweł Chmielnicki and his research team. The first of them concerns the ratio legis of article 89 § 1 of the Polish Executive Penal Code and deciding whether the discussed normative institution is a sanction; and the other, what kind of sanction it is. In order to maintain methodological consistency, the structural complexity of the article is based on a unified description scheme including a six-element definition of a sanction and its ten-point matrix.
Keywords: positive sanction, convicts, prison, slow progression, transfer of convicts
Bibliografia:
Bogunia L., Kwieciński A., Kierowanie skazanych do właściwych zakładów karnych, uwagi na tle zmian w zakresie regulacji prawnej klasyfikacji penitencjarnej [w:] Pozbawienie wolności. Funkcje i koszty. Księga jubileuszowa ku czci Prof. T. Szymanowskiego, red. A. Rzepliński, M. Niełaczna, Warszawa 2013.
Chmielnicki P., Sankcje prawne w nowym ujęciu. Cele poznawcze, definicja, kryteria klasyfikacji, „Przegląd Prawa Publicznego” 2017/1.
Friedrich W., Diagnoza penitencjarna sprawców przestępstw, „Resocjalizacja Polska” 2015/9.
Hołda Z., K. Postulski, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Gdańsk 2005.
Jankowska-Prochot I., Możliwość odbywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego jako przykład sankcji pozytywnej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2019/4.
Jankowska-Prochot I., Możliwość odbywania przez dorosłego kary pozbawienia wolności w zakładzie karnym dla młodocianych i korzystanie z uprawnień takich jak młodociani jako przykład sankcji pozytywnej, „Przegląd Prawa Publicznego” (w druku).
Jaworska A., Metody oddziaływań w polskim modelu penitencjarnym [w:] Kryminologia i kara kryminalna, red. A. Jaworska, Kraków 2008.
Kalisz T., Decyzje kwalifikacyjne. Charakter prawny oraz tryby kontroli i weryfikacji, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2015/36(AUWr No 3680).
Lelental S., Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Legalis 2020.
Machel H., Resocjalizacja penitencjarna: trzy uwarunkowania procesu, „Resocjalizacja Polska” 2011/9.
Machel H., Resocjalizacyjne aspekty polskiego systemu penitencjarnego – założenia i realia, [w:] Ciągłość i zmiana w obszarze profilaktyki społecznej i resocjalizacji, red. D. Rybczyńska, Kraków 2003.
Machel H, Rodzina skazanego jako współuczestnik jego resocjalizacji penitencjarnej, readaptacji i reintegracji społecznej, „Resocjalizacja Polska” 2014/7.
Machel H.. Sens i bezsens resocjalizacji penitencjarnej – casus polski. Studium penitencjarno-pedagogiczne, Kraków 2006.
Machel H., Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacyjna, Gdańsk 2003.
Poklek R., Badania osobopoznawcze w penitencjarystyce, „Resocjalizacja Polska” 2017/14.
Szczygieł G.B., Społeczna readaptacja skazanych w polskim systemie penitencjarnym, Białystok 2002.
Szymanowski T., Prawo karne wykonawcze z elementami polityki karnej i penitencjarnej, Warszawa 2017.
Fredrich-Michalska I., Stachurska-Marcińczak B. (red.), Nowe kodeksy karne z uzasadnieniami, Warszawa 1997.
Ireneusz Nowak
doktor nauk prawnych, Uniwersytet Łódzki. ORCID: 0000-0002-7997-6887
Udział w autorstwie tekstu – 50%
Adriana Nowak
doktor habilitowana nauk technicznych w zakresie biotechnologii, Politechnika Łódzka. ORCID:0000-0002-1865-4833
Udział w autorstwie tekstu – 50%
Afrykański pomór świń jako choroba zakaźna – wybrane aspekty prawne
Publikacja dotyczy problematyki związanej ze zwalczaniem choroby zakaźnej zwanej afrykańskim pomorem świń (African swine fever/ASF) w świetle polskich regulacji prawnych. Przedstawione rozważania koncentrują się co do zasady wokół ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej, a także aktów wykonawczych, tj. rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie zwalczania afrykańskiego pomoru świń oraz rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie środków podejmowanych w związku z wystąpieniem afrykańskiego pomoru świń. Ponadto przedmiotem artykułu jest wykazanie różnorodnych zagrożeń, jakie płyną z afrykańskiego pomoru świń m.in. dla rynku całej trzody chlewnej w Polsce oraz ekosystemu wraz z aspektami ekonomicznymi związanymi z następstwami występowania oraz zwalczania ww. jednostki chorobowej.
Słowa kluczowe: dzik, powiatowy lekarz weterynarii, wojewódzki lekarz weterynarii, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Minister Środowiska
dr Ireneusz Nowak
University of Lodz. ORCID: 0000-0002-7997-6887
Input into the text – 50%
dr hab. Adriana Nowak
Lodz University of Technology. ORCID: 0000-0002-1865-4833
Input into the text – 50%
The African swine fever as an infectious disease – selected legal aspects
The publication deals with the issues related to combating the infectious disease called African swine fever (ASF) in the light of Polish legal regulations. The presented considerations are generally focused on the Act on animal health protection and fighting against infectious animal diseases, the Veterinary Inspection Act, as well as executive acts, i.e. the Regulation of the Minister of Agriculture and Rural Development on combating African swine fever and the Regulation of the Minister of Agriculture and Rural Development on the measures to be taken in relation to the outbreak of African swine fever. In addition, the subject of the article is to demonstrate the various threats posed by African swine fever, including for the whole pig market in Poland and the ecosystem, along with economic aspects related to the consequences of the occurrence of and combating the above-mentioned disease.
Keywords: wild boar, poviat veterinarian, voivodeship veterinarian, Minister of Agriculture and Rural Development, Minister of the Environment
Bibliografia:
Chróścielewski W., Akt administracyjny generalny, Łódź 1994.
Ducatez M.F., Hause B., Stigger-Rosser E., Darnell D., Corzo C., Juleen K., Simonson R., Brockwell-Staats C., Rubrum A., Wang D., Webb A., Crumpton J.C., Lowe J., Gramer M., Webby R.J., Multiple reassortment between pandemic (H1N1) 2009 and endemic influenza viruses in pigs, „United States. Emerging Infectious Diseases” 2019/9.
Dylewska M., Gryzińska M., Listos P., Rys historyczny prawnych aspektów ochrony weterynaryjnej zwierząt w Polsce, „Przegląd Prawa i Administracji” 2017/108.
Flis M., Nowe rozwiązania prawno-administracyjne w zakresie zwalczania afrykańskiego pomoru świń, „Życie Weterynaryjne” 2018/2.
Flis M., Biologia, reprodukcja i demografia dzików w realiach wzmożonego odstrzału ze względu na występowanie wirusa afrykańskiego pomoru świń, „Życie Weterynaryjne” 2019/2.
Flis M., Kołodziejski A., Afrykański pomór świń – fakty, mity, rzeczywistość, „Życie Weterynaryjne” 2019/3.
Flis M., Zwalczanie afrykańskiego pomoru świń na drodze administracyjnej, „Życie Weterynaryjne” 2019/6.
Flis M., Nestorowicz J., Afrykański pomór świń w Polsce – drogi i kierunki rozprzestrzeniania się choroby ze szczególnym uwzględnieniem województwa lubelskiego, „Życie Weterynaryjne” 2019/8.
Goettel M., Sytuacja zwierzęcia w prawie cywilnym, LEX 2013.
Jażdżewski K., Niemczuk K., Pejsak Z., Zwalczanie afrykańskiego pomoru świń w krajach Europy Centralnej i Wschodniej w świetle danych zaprezentowanych na spotkaniu Stałej Grupy Ekspertów do spraw ASF, „Życie Weterynaryjne” 2016/5.
Korzycka M., Wojciechowski P., System prawa żywnościowego, Warszawa 2017.
Król M.A., Zwalczanie afrykańskiego pomoru świń [w:] Prawo rolne, red. Czechowski P. LEX 2019.
Lipińska I., Zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt gospodarskich – wybrane aspekty prawne, „Studia Iuridica Agraria” 2017/15.
Nałęcz A., Uznanie administracyjne a reglamentacja działalności gospodarczej, Warszawa 2010.
Nowak I., Nowak A., Leska A., Zgnilec amerykański jako choroba zakaźna pszczół miodnych – wybrane aspekty prawno-środowiskowe, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 2020/115.
Orłowski J., Uznanie administracyjne w prawie podatkowym, Gdańsk 2005.
Pejsak Z., Truszczyński M., Ryzyko szerzenia się afrykańskiego pomoru świń, ze szczególnym uwzględnieniem państw europejskich i Azji, „Życie Weterynaryjne” 2014/9.
Pejsak Z., Niemczuk K., Truszczyński M., Kompartmentalizacja w odniesieniu do afrykańskiego pomoru świń, „Życie Weterynaryjne” 2016/11.
Pejsak Z., Woźniakowski G., Śmietanka K., Ziętek-Barszcz A., Bocian Ł., Frant M., Niemczuk K., Przewidywany rozwój sytuacji epizootycznej w zakresie afrykańskiego pomoru świń w Polsce, „Życie Weterynaryjne” 2017/4.
Pejsak Z., Truszczyński M., Analizy epidemiologiczne afrykańskiego pomoru świń w krajach nadbałtyckich i w Polsce, „Życie Weterynaryjne” 2017/7.
Pejsak Z., Woźniakowski G., Dziki rezerwuarem wirusa afrykańskiego pomoru świń i źródłem zakażenia świń, „Życie Weterynaryjne” 2017/9.
Pejsak Z., Truszczyński M., Propozycja „Strategii zwalczania ASF we wschodniej części Unii Europejskiej”, przygotowana przez Dyrektoriat Generalny do spraw Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności Unii Europejskiej, „Życie Weterynaryjne” 2017/10.
Pejsak Z., Woźniakowski G., Przeciwdziałanie szerzeniu się ASF ze szczególnym uwzględnieniem roli zakładów utylizacyjnych, „Życie Weterynaryjne” 2017/11.
Pejsak Z., Truszczyński M., Oporność wirusa afrykańskiego pomoru świń na warunki środowiska oraz czynniki fizyczne i chemiczne, „Życie Weterynaryjne” 2017/12.
Pejsak Z., Piekut J., Afrykański pomór świń – nowe doświadczenia w zwalczaniu choroby, Warszawa 2018.
Pejsak Z.. Truszczyński M., Najnowsze analizy epidemiologiczne dotyczące sytuacji i zasad zwalczania afrykańskiego pomoru świń w populacji dzików, „Życie Weterynaryjne” 2018/2.
Pejsak Z., Truszczyński M., Badania, które powinny być podjęte w celu bardziej efektywnego zwalczania afrykańskiego pomoru świń, „Życie Weterynaryjne” 2018/6.
Pejsak Z., Truszczyński M., Przeżywalność wirusowych patogenów świń, w tym wirusa afrykańskiego pomoru świń, w składnikach paszy oraz gnojowicy, „Życie Weterynaryjne” 2018/11.
Pejsak Z., Truszczyński M., Afrykański pomór świń w krajach Unii Europejskiej w okresie od listopada 2017 do listopada 2018 r., „Życie Weterynaryjne” 2019/3.
Płókarz D., Rudy A., Bioasekuracja jako metoda ograniczenia szerzenia się afrykańskiego pomoru świń, „Życie Weterynaryjne” 2015/8.
Pomorska-Mól M., Tradycyjne produkty pochodzenia wieprzowego jako potencjalne źródło wirusa afrykańskiego pomoru świń, „Życie Weterynaryjne” 2019/7.
Rudy A., Występowanie afrykańskiego pomoru świń w Polsce w 2018 r., „Życie Weterynaryjne” 2019/5.
Szewczyk E., Szewczyk M., Generalny akt administracyjny, LEX 2014.
Szymecka-Wesołowska A. (red.), Bezpieczeństwo żywności i żywienia. Komentarz, LEX 2013.
Taczanowski M., Prawo żywnościowe, Warszawa 2017.
Truszczyński M., Pejsak Z., Sytuacja epidemiologiczna afrykańskiego pomoru świń w krajach graniczących od wschodu z Unią Europejską, „Życie Weterynaryjne” 2014/7.
Wegner-Kowalska J., Skuteczność unijnego prawa administracyjnego na przykładzie ochrony weterynaryjnej, LEX 2017.
Wojciechowski P., Wspólnotowy model urzędowej kontroli żywności, LEX 2008.
Wojciechowski P., Model odpowiedzialności administracyjnej w prawie żywnościowym, LEX 2016.
Ye C., An T., The updated analysis of African swine fever virus genomes: two novel genotypes are identified, „Journal of Infection” 2019/2.
Agnieszka Bednarczyk-Płachta
doktor nauk prawnych, Wydział Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. ORCID: 0000-0002-9969-0368
Udział w autorstwie tekstu – 50%
Magdalena Kumela-Romańska
doktor nauk prawnych, Wydział Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. ORCID 0000-0003-0262-4979
Udział w autorstwie tekstu – 50%
Prawne aspekty odpowiedzialności odszkodowawczej Państwa z tytułu czasowego ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej spowodowanego COVID-19. Wybrane zagadnienia
Wprowadzenie w marcu bieżącego roku stanu epidemii wywołało nieodwracalne skutki w szczególności dla przedsiębiorców, którzy zostali zmuszeni do zawieszenia prowadzenia działalności. Konsekwencją było poniesienie szkody w postaci strat materialnych. Celem niniejszego artykułu jest wykazanie istnienia związku takiej szkody z deliktem legislacyjnym oraz ocena prawnych możliwości uzyskania od Państwa odszkodowania. W Polsce obowiązywały dwa rozporządzenia Ministra Zdrowia, których regulacja wykraczała poza umocowanie ustawowe, a następnie w trzech obowiązujących po sobie rozporządzeniach Rady Ministrów wprowadzono ograniczenia wolności działalności gospodarczej w zakresie sprzecznym z interesem publicznym. Ponadto należy także zwrócić uwagę na podobieństwo sytuacji prawnej pomiędzy podmiotami, które prowadzą działalność gospodarczą w sytuacji stanu epidemii oraz stanu klęski żywiołowej. Z powyższych powodów przeanalizowana zostanie zarówno sytuacja, gdy szkoda została wyrządzona przez wydanie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą – jak i przypadek, gdy mimo dyspozycji przepisu prawa akt normatywny nie został wydany.
Słowa kluczowe: delikt legislacyjny, odszkodowanie, stan epidemii, stan nadzwyczajny
dr Agnieszka Bednarczyk-Płachta
Faculty of Law, Administration and International Relations, Andrzej Frycz Modrzewski Krakow University. ORCID: 0000-0002-9969-0368
Input into the text – 50%
dr Magdalena Kumela-Romańska
Faculty of Law, Administration and International Relations, Andrzej Frycz Modrzewski Krakow University. ORCID: 0000-0003-0262-4979
Input into the text – 50%
Legal aspects of State liability for damages resulting from temporary restrictions on the freedom of economic activity due to COVID-19. Selected issues
The declaration of an epidemic in March this year has had irreversible consequences, in particular for entrepreneurs who have been forced to suspend their activities. The consequences included damages in the form of material losses. The purpose of this article is to demonstrate the link between such damages and the legislative defect as well as to assess the legal possibilities of obtaining compensation from the State. In Poland two regulations of the Minister of Health were in force, the regulation of which went beyond the statutory authority, and then in three consecutive regulations of the Council of Ministers restrictions on the freedom of economic activity were introduced to the extent contrary to the public interest. In addition, attention should also be paid to the similarity of the legal situation between entities that conduct economic activity in the situation of an epidemic and in the situation of a natural disaster. For the above reasons, the article will analyse both the situation where the damages are caused by the issuance of a normative act inconsistent with the Constitution, a ratified international agreement or an act, and the situation where, despite the disposition of a legal provision, a normative act has not been issued.
Keywords: legislative defect, damages, epidemic state, state of emergency
Bibliografia:
Bagińska E., Odpowiedzialność odszkodowawcza za wykonywanie władzy publicznej, Warszawa 2006.
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012.
Bosek L., Bezprawie legislacyjne, Warszawa 2007.
Chmielewska M., Odpowiedzialność odszkodowawcza za zaniechanie legislacyjne w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, „Państwo i Prawo” 2009/9.
Garlicki L. (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej. Komentarz, Warszawa 2005.
Opałek K., Prawo podmiotowe, Warszawa 1957.
Kidyba A. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2014.
Kosikowski C., Publiczne prawo gospodarcze Polski i Unii Europejskiej, Warszawa 2007.
Łabno A., Zasada proporcjonalności [w:] Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, red. B. Banaszek, A. Preisner, Warszawa 2002.
Nowacki J., Tobor Z., Wstęp do prawoznawstwa, Katowice 1999.
Olejniczak A. (red.), System prawa prywatnego, t. 6, Warszawa 2014.
Tuleja P., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2019.
Tuleja P., Normatywna treść praw jednostki w ustawach konstytucyjnych RP, Warszawa 1997.
Waligórski M.A., Wolność gospodarcza jako zasada konstytucyjna [w:] System prawa handlowego. Tom 1. Prawo handlowe część ogólna, red. S. Włodyka, Warszawa 2009.
Ziółkowski M., Zakres odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa za zaniechanie prawodawcze. Glosa do uchwały SN z dnia 19 maja 2009 r., III CZP 139/08, „Państwo i Prawo” 2011/3.
Wiktor Będkowski
aplikant radcowski, doktorant w Katedrze Publicznego Prawa Gospodarczego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński. ORCID: 0000-0003-4072-1315
Odpowiedzialność odszkodowawcza z tytułu nielegalnego poboru energii
Aspekty poruszone w niniejszym artykule odnoszą się do szeroko zakrojonego problemu odpowiedzialności z tytułu nielegalnego poboru energii. W tym celu dokonano w nim próby wykładni art. 57 ustawy – Prawo energetyczne statuującego specyficzną, swoistą opłatę o niedookreślonym wprost charakterze w ustawie, która to zostanie poddana szczegółowej analizie mającej na celu określić jej charakter. Na tle wskazanego powyżej problemu nasuwa się również szereg innych aspektów dotyczących samej konstrukcji art. 57 ust. 1 Prawa energetycznego i pojawiających się ewentualnych błędów legislacyjnych z nim związanych. Z kolei na kanwie ust. 1 pkt 2 niniejszego artykułu wyłania się problem odpowiedzialności cywilnej– odszkodowawczej, tj. ex contractu bądź ex delicto, a nawet całkiem odrębnego reżimu w postaci bezpodstawnego wzbogacenia. W niniejszym artykule za pomocą m.in. bogatego orzecznictwa zostaną omówione dwie alternatywne drogi stwarzające możliwość dla przedsiębiorców energetycznych do dochodzenia odpowiedniej rekompensaty, dokonano również analizy ewentualnych sposobów obrony przez podmiot zewnętrzny, głównie odbiorcę energii przed takimi roszczeniami. Kluczowe jednak dla problematyki publicznego prawa gospodarczego jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy przyjęty model odpowiedzialności we wskazanym powyżej przepisie stanowi odpowiedni środek realizacji celów polityki energetycznej państwa oraz w jakim stopniu służy on interesowi publicznemu.
Słowa kluczowe: nielegalny pobór energii, przedsiębiorstwo energetyczne, odbiorca, odpowiedzialność odszkodowawcza, szkoda, prawo energetyczne, kodeks cywilny
Wiktor Będkowski
trainee solicitor, PhD student at the Department of Public Economic Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University. ORCID: 0000-0003-4072-1315
Liability for illegal consumption of energy
The aspects addressed in this article relate to the broad problem of liability for illegal energy consumption. To this purpose, an attempt was made to interpret Article 57 of the Energy Law, which specifies a specific fee of an explicit nature in the Act, which will be subjected to a detailed analysis to determine its nature. Against the background of the above-mentioned problem, a number of other aspects also arise regarding the very structure of Article 57 para. 1 of the Energy Law and any possible legislative errors related to it. In turn, based on paragraph 1 point 2 of this Article, the problem of civil liability and liability for damages arises, i.e. ex contractu or ex delicto, and even a completely separate regime in the form of unjust enrichment. In this article, with the help of, inter alia, extensive jurisprudence, we will discuss two alternative ways that provide the possibility for energy entrepreneurs to seek appropriate compensation, and an analysis is provided of possible methods of defence by an external entity, mainly energy consumers, against such claims. However, the key issue for public economic law is answering the question whether the adopted model of liability in the above-mentioned provision is an appropriate means of achieving the objectives of the State's energy policy and to what extent it serves the public interest.
Keywords: illegal energy consumption, energy company, recipient, liability for damages, damage, energy law, civil code
Bibliografia:
Balwicka-Szczyrba M., Glosa do uchwały SN z dnia 10 grudnia 2009 r., III CZP 107/09, „Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa” 2011/1.
Balwicka-Szczyrba M., Zasady dochodzenia roszczeń z tytułu nielegalnego pobierania energii elektrycznej w znowelizowanym prawie energetycznym, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2010/24.
Matusik G., Śladkowski M. (red.), Problemy prawne związane z nielegalnym poborem energii, Warszawa 2013.
Pokrzywniak J., Nielegalne pobieranie paliw lub energii na gruncie ustawy Prawo energetyczne, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2008/2.
Pokrzywniak J., Uwagi o pojęciu umowy kompleksowej w rozumieniu art. 5 Prawa energetycznego, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2006/3.
Sroka T., Kradzież energii czy oszustwo energetyczne? Kilka uwag o prawnokarnej odpowiedzialności za niezgodne z prawem użytkowanie energii, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2010/1.
Swora Z., Muras M. (red.), Prawo energetyczne. Komentarz, Warszawa 2010.
Walaszek-Pyzioł A. (red.), Interdyscyplinarne problemy nielegalnego poboru energii, Warszawa 2016.
Jerzy Paśnik
doktor habilitowany nauk prawnych, profesor Akademii Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie. ORCID: 0000-0002-7835-0321
Kilka refleksji o regulacji stanu epidemii jako sui generis pozakonstytucyjnego stanu nadzwyczajnego
W swoim opracowaniu Autor podjął próbę określenia genezy i rozwoju regulacji prawnych mających zastosowanie w przeciwdziałaniu chorobom zakaźnym, począwszy od pierwszej takiej regulacji w 1919 r. do chwili obecnej, ze szczególnym uwzględnieniem rozwiązań przyjętych w okresie od marca do sierpnia 2020 r. w celu zwalczenia epidemii koronawirusa. Tak przyjęty sposób prezentacji ustawodawstwa dowiódł, że w polskich systemie prawnym aż do 2002 r. nie było całościowego unormowania określającego zasady i tryb działania państwa w sytuacjach zaistnienia na obszarze kraju epidemii chorób zakaźnych jako przejawu klęski żywiołowej, a jedynie rozwiązania cząstkowe. Uchwalenie w 2002 r. ustawy o stanie klęski żywiołowej bez jednoczesnej nowelizacji dotychczasowego ustawodawstwa spowodowało dualizm prawny, a z racji przyjętych w walce z koronawirusem w ustawodawstwie epidemiologicznym ograniczeń konstytucyjnych wolności i praw wprowadziło do systemu prawa pozakonstytucyjny stan nadzwyczajny.
Słowa kluczowe: epidemia koronawirusa, ustawodawstwo epidemiologiczne, stan klęski żywiołowej, ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela, dualizm ustawodawstwa, pozakonstytucyjny stan nadzwyczajny
dr hab. Jerzy Paśnik
Professor at the Vistula Academy of Finance and Business in Warsaw. ORCID: 0000-0002-7835-0321
A few thoughts on the regulation of the epidemic as a sui generis unconstitutional state of emergency
In this article the Author attempts to define the genesis and development of legal regulations applicable to the prevention of infectious diseases, starting from the first such regulation in 1919 to the present day, with particular emphasis on the solutions adopted in the period from March 2020 to August 2020 intended to combat the coronavirus epidemic. This way of presenting the legislation has proven that in the Polish legal system, until 2002, there was no comprehensive regulation defining the rules and mode of action of the State in the event of an epidemic of infectious diseases in the country as a manifestation of a natural disaster, only partial solutions. The adoption of the Act on the state of natural disaster in 2002, without a simultaneous amendment of the existing legislation, resulted in a legal dualism, and due to the restrictions on constitutional freedoms and rights adopted in the fight against COVID-19 in epidemiological legislation, it introduced an unconstitutional state of emergency to the legal system.
Keywords: coronavirus epidemic, epidemiological legislation, state of natural disaster, restrictions on human and civil liberties and rights, legal dualism, unconstitutional state of emergency
Bibliografia:
Brzeziński M., Stany nadzwyczajne w polskich konstytucjach, Warszawa 2007.
Czuryk M., Dunaj K., Karpiuk M., Prokop K., Prawo zarządzania kryzysowego. Zarys systemu, Olsztyn 2001.
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2017.
Karpiuk M., Kształtowanie się instytucji stanów nadzwyczajnych w Polsce, Warszawa 2013.
Karpiuk M., Zasady działania samorządu terytorialnego w czasie stanu klęski żywiołowej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2014/2.
Miemiec M., Stany nadzwyczajne (stan wojenny, stan wyjątkowy, stan klęski żywiołowej) w konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, „Przegląd Prawa i Administracji” 2016/106.
Paśnik J., Administracyjnoprawne aspekty zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego [w:] Prawo administracyjne materialne, red. M. Chmaj, Warszawa 2003.
Prokop K., Modele stanu nadzwyczajnego, Białystok 2012.
Prokop K., Stany nadzwyczajne w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Białystok 2005.
Ruczkowski P, Stan klęski żywiołowej. Komentarz, LEX 2002.
Socha R., Stany szczególnego zagrożenia państwa w polskim prawodawstwie, Bielsko-Biała 2004.
Tuleja P. (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 1, Warszawa 2019.
Ura E., Prawne zagadnienia bezpieczeństwa państwa, Rzeszów 1988.
Katarzyna Kurzępa-Dedo
doktor nauk prawnych, Katedra Nauk o Polityce i Administracji, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. ORCID: 0000-0002-4823-1217
Administracyjna regulacja działalności instytucji pożyczkowych w kontekście oczekiwań społecznych i zasad prawa rynku finansowego
Hasła reglamentowania działalności instytucji finansowych oraz ograniczania ich przywilejów na gruncie prawa prywatnego w celu zwiększenia ochrony ich klientów są z reguły wygrane. Czy są one jednak efektywne z punktu widzenia realizacji praw ich deklarowanych beneficjentów? Przedmiotem artykułu jest analiza przyczyn i przebiegu procesu legislacyjnego wprowadzenia do ustawy o kredycie konsumenckim administracyjnej regulacji działalności instytucji pożyczkowych w Polsce. W artykule podjęto również próbę oceny dokonanych zmian instytucjonalnych na rynku pozabankowych pożyczek z punktu widzenia oczekiwań społecznych oraz zasad prawa rynku finansowego.
Słowa kluczowe: instytucje pożyczkowe, reglamentacja działalności pożyczkowej, działalność regulowana, pożyczki
dr Katarzyna Kurzępa-Dedo
Department of Political Sciences and Administration, University of Information Technology and Management in Rzeszow. ORCID: 0000-0002-4823-1217
Administrative regulation of the activities of loan institutions in the context of social expectations and the principles of financial market law
Ideas of regulating the activities of financial institutions and limiting their privileges under private law in order to increase the protection of their clients are usually valid. However, are they effective from the point of view of the rights of their declared beneficiaries? The subject of the article is an analysis of the reasons for and the course of the legislative process of introducing an administrative regulation of the activities of loan institutions in Poland to the Act on consumer credit. The article also attempts to assess the institutional changes made in the non-bank loan market from the point of view of social expectations and the principles of financial market law.
Keywords: loan institutions, regulation of loan activities, regulated activities, loans
Bibliografia:
Alińska A., Wasiak K., Czy stabilność systemu finansowego można uznać za dobro publiczne [w:] Finanse – problemy – decyzje 2014, cz. 1, red. T. Famulska, K. Znaniecka, „Studia ekonomiczne – Zeszyty Naukowe” 2014/198.
Blicharz R., Reglamentacja działalności gospodarczej [w:] D. Blicharz, A. Hołda-Wydrzyńska, M. Kania, A. Lichosik, K. Łuczak, M. Pawełczyk, A. Piwowarczyk, K. Pokryszka, E. Przeszło, Publiczne prawo gospodarcze: zarys wykładu, Warszawa 2017.
Chmielnicki P., Tworzenie instytucji gospodarki a ustawodawstwo polskie, Warszawa 2015.
Ciepiela I., Czynności bankowe jako przedmiot działalności banków, Warszawa 2010.
Czech T., Kredyt konsumencki. Komentarz, LEX 2018.
Czechowska I.D., Niebankowe firmy pożyczkowe jako element shadow banking, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie” 2016/8, cz. 3.
Dembinski P.H., Beretta S., Kryzys ekonomiczny i kryzys wartości, Kraków 2014.
Etel M., Regulowana działalność gospodarcza a zasada wolności gospodarczej, „Państwo i Prawo” 2007/2.
Etel M., Kontrola i odpowiedzialność jako problemy charakteryzujące regulowaną działalność gospodarczą (analiza z uwzględnieniem działalności telekomunikacyjnej), „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2017/495.
Florczak-Wątor M. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, LEX 2019.
Gemzik-Salwach A., Financialization and going into debt of households in Poland [w:] Financialization and the Economy, red. A. Gemzik-Salwach, K. Opolski, New York 2017.
Gemzik-Salwach A., Institutional Analysis of Banks and Personal Loan Companies: Lesson from Poland, „Journal of Economic Issues” 2020/54(1).
Horubski K. [w:] Komentarz do ustawy – Prawo przedsiębiorców [w:] Konstytucja biznesu. Komentarz, red. M. Wierzbowski, LEX 2019.
Jurkowska A.M., Instytucje parabankowe w polskim systemie bankowym, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2000/7.
Jurkowska-Zeidler A., Definicja parabanku, „Monitor Prawa Bankowego” 2013/6.
Jurkowska-Zeidler A., Rola państwa w rozwiązywaniu kolizji interesów na rynku usług finansowych, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2017/37.
Kurzępa-Dedo K., Ochrona prawna klientów instytucji pożyczkowych w obszarze zawieranych umów na przykładzie niedozwolonych klauzul umownych [w:] Klienci instytucji pożyczkowych i ich ochrona, red. A. Gemzik-Salwach, Warszawa 2017.
Kurzępa-Dedo K., Gemzik-Salwach A., Ustawa antylichwiarska a zmiany na rynku instytucji pożyczkowych – wybrane zagadnienia (cz.1), „Humanities and Social Sciences” 2018/25(2).
Kurzępa-Dedo K., Gemzik-Salwach A., Ustawa antylichwiarska a zmiany na rynku instytucji pożyczkowych – wybrane zagadnienia (cz.2), „Humanites and Social Sciences” 2018/25(3).
Ofiarski Z., Rejestr instytucji pożyczkowych – prawny instrument poprawy bezpieczeństwa na rynku pożyczek konsumenckich, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2019/6.
Opolski K., Gemzik-Salwach A., Dwórznik M., Podleśna M., Wais K., Zapadka P., Sektor shadow banking w Polsce, Warszawa 2015.
Masiukiewicz P., Regulacje a ryzyko shadow banking w Polsce, „Zarządzanie i Finanse” 2012/4(2).
Nassiri A., Meloni K., Burk A., England and Wales [w:] The Lending and Secured Finace Review, red. A. Nassiri, London 2019.
Nieborak T., Tworzenie i stosowanie prawa rynku finansowego a proces ekonomizacji prawa, Poznań 2016.
Nieborak T., Rynek finansowy jako dobro wspólne, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2017/3.
Paxford B., Parabank sensu largo [w:] Prawo bankowe. Komentarz, red. H. Gronkiewicz-Waltz, Warszawa 2013.
Piketty T., Kapitał XXI wieku, Warszawa 2015.
Schmies Ch., Viten N., Wenzel J., Germany [w:] The Lending and Secured Finace Review, red. A. Nassiri, London 2019.
Schiavello G., Mimun M., Italy [w:] The Lending and Secured Finace Review, red. A. Nassiri, London 2019.
Srokosz W., Instytucje parabankowe w Polsce, Warszawa 2011.
Srokosz W., Reglamentacja świadczenia usług finansowych, „Monitor Prawa Bankowego” 2019/3.
Szpringer W., Problem parabanków na tle pojęcia banku jako instytucji kredytowej w Unii Europejskiej, „Prawo Bankowe” 2004/11
Szpringer W., Shadow banking jako nowy obszar regulacji prawnej, „Monitor Prawa Bankowego” 2013/6.
Szydło M., Działalność gospodarcza regulowana, „Prawo Spółek” 2005/1.
Tracz P. [w:] Prawo przedsiębiorców. Komentarz, red. A. Pietrzak, LEX 2019.
Tuleja P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, LEX 2019.
Wajda P., Rynki finansowe jako przedmiot szczególnego zainteresowania prawodawcy, „Przegląd Prawa Publicznego” 2011/7–8.
Waliszewski K., Miejsce i rola parabanków w systemie finansowym i gospodarce [w:] Instytucje parabankowe na rynku usług bankowych w Polsce, red. G. Kotliński, K. Waliszewski, Warszawa 2012.
Marian Andrzej Liwo
profesor nadzwyczajny, doktor habilitowany, Wyższa Szkoła Humanitas w Sosnowcu. ORCID: 0000-0002-8527-7484
Państwowa Straż Pożarna jako jeden z zasadniczych podmiotów publicznych w sprawach zapewniania określonego rodzaju bezpieczeństwa i porządku
Państwowa Straż Pożarna jako część składowa administracji działa w ramach podmiotów właściwych w sprawach ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego. Działania tej straży wiążą się z przypisanymi jej różnymi funkcjami i są realizowane z uwzględnieniem prawnych form działania administracji. Szeroki zakres działania Państwowej Straży Pożarnej z tendencją do jego stałego poszerzania na tle zmieniającej się rzeczywistości i zagrożeń może powodować trudności w ich wykonywaniu i pogarszanie jakości. Stąd też niezbędne są wnikliwe analizy każdego poszerzenia zadań w różnych kryteriach odniesienia i właściwe działania koordynujące. Należy pozytywnie ocenić wielość podmiotów o różnym ich statusie zajmujących się zapewnieniem bezpieczeństwa i porządku w sprawach, w których ma miejsce właściwość Państwowej Straży Pożarnej. Niezbędna wydaje się jednak korekta form współdziałania w tym przedmiocie.
Słowa kluczowe: Państwowa Straż Pożarna, podmiot publiczny, bezpieczeństwo, porządek publiczny, ochrona
prof. nadzw. dr hab. Marian Andrzej Liwo
Humanitas University in Sosnowiec. ORCID: 0000-0002-8527-7484
The State Fire Service as one of the main public entities in ensuring a specific type of safety and order
The State Fire Service, as a component of administration, operates within the entities competent in matters of protection of public safety and order. The activities of this guard are related to the various functions assigned to them and are implemented taking into account the legal forms of administration. The wide range of activities of the State Fire Service, with a tendency to constantly expand it against the background of changing reality and threats, may cause difficulties in their performance and deterioration of quality. Hence, in-depth analyses of each task extension under different reference criteria and appropriate coordination actions are essential. The multiplicity of entities with different statuses dealing with ensuring safety and order in cases involving the competence of the State Fire Service should be positively assessed. However, it seems necessary to correct the forms of cooperation in this matter.
Keywords: State Fire Service, public entity, security, public order, protection
Bibliografia:
Barta P., Litwiński P., Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz, Warszawa 2016.
Boć I. (red.), Prawo administracyjne, Wrocław 2005.
Bodio J., Borkowski G., Demendecki T., Ustrój organów ochrony prawej, Warszawa 2007.
Borkowski I., Zagadnienia kompetencji ogólnej i szczegółowej w prawie administracyjnym, „Studia Prawnicze” 1997/32.
Cieślak Z., Podstawowe instytucje prawa administracyjnego [w:] Prawo administracyjne, red. Z. Niewiadomski, Warszawa 2007.
Dąbkiewicz K., Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz, Warszawa 2014.
Dobkowski J., Pozycja prawoustrojowa służb inspekcji i straży, Warszawa 2007.
Gola G., Jednostki ochrony przeciwpożarowej w systemie bezpieczeństwa [w:] Bezpieczeństwo wewnętrzne w działaniach terytorialnej administracji publicznej, red. A. Chajbowicz, T. Kocowski, Warszawa 2009.
Jagielski J., Kontrola administracji publicznej, Warszawa 2007.
Janku Z., Prawo jednostki do bezpieczeństwa. Teoria, prawo i praktyka [w:] Bezpieczeństwo wewnętrzne we współczesnym państwie, red. E. Ura, K. Rajchel, M. Pomykała, S. Pieprzny, Rzeszów 2008.
Jarzęcka-Siwik E., Skwarka B., Najwyższa Izba Kontroli. Komentarz do ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli, Warszawa 2011.
Jędrzejewski S., Nowicki H., Kontrola administracji publicznej. Kontrola a nadzór, struktura systemu, instytucje, Toruń 1995.
Kamińska I., Rozbicka-Ostrowska M., Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, Warszawa 2016.
Knosala E., Zarys nauki administracji, Warszawa 2006.
Kołowski W., Kurzępa B., Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz, Warszawa 2016.
Leoński Z., Nauka administracji, Warszawa 2001.
Leśniakiewicz W., Państwowa Straż Pożarna a Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy [w:] Ratownictwo w Polsce 1990–2010, red. J. Konieczny, Warszawa–Poznań–Inowrocław 2010.
Liwo M., Poważne awarie. Przeciwdziałanie, organy i podmioty właściwe, „Inspektor Pracy” 2011/4, dodatek tematyczny 2011/2.
Liwo M., Służby mundurowe jako kategoria języka prawniczego, „Przegląd Prawa Publicznego” 2018/2.
Longchams F., Założenia nauki administracji, Wrocław 1949.
Ochendowski E., Prawo administracyjne. Część ogólna, Toruń 2013.
Pieprzny S., Ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego w prawie administracyjnym, Rzeszów 2007.
Pomykała A., Centralne organy administracji rządowej – rządzenie czy zarządzanie [w:] Nowe problemy badawcze w teorii prawa administracyjnego, red. J. Boć, A. Chajbowicz, Lublin 2009.
Sagan S., Ciechowska J. (red.), Organy i korporacje ochrony prawa, Warszawa 2010.
Sanetra W., Komentarz do ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy [w:] Prawo pracy, t. 3, red. Z. Selwa, Warszawa 2004.
Skowron A., Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz, Warszawa 2010.
Starościak J., Prawne formy i metody działania administracji [w:] System prawa administracyjnego, t. 3, red. T. Rabska, J. Łętowski, Wrocław−Warszawa−Kraków–Gdańsk 1978.
Szewc T., Publicznoprawna ochrona informacji, Warszawa 2007.
Szewczyk M., Nadzór w materialnym prawie administracyjnym, Poznań 1996.
Szubiakowski M., Podstawowe pojęcia teoretyczne w nauce prawa administracyjnego [w:] Prawo administracyjne, red. M. Wierzbowski, 2009.
Ura E., Prawo administracyjne, Warszawa 2015.
Warmiński A., Administracja bezpieczeństwa publicznego i porządku publicznego w Polsce, Warszawa 2013.
Wrzosek S., Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa jako element podsystemu celów działania administracji publicznej [w:] Bezpieczeństwo wewnętrzne w współczesnym państwie, red. E. Ura, K. Rajchel, M. Pomykała, S. Pieprzny, Rzeszów 2008.
Zieliński T., Stosunek pracy i służbowy w administracji państwowej [w:] Pracownicy administracji w PRL, red. J. Łętowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1986.
Zieliński Z., O pojmowaniu celu, zadania, roli i funkcji prawa, „Państwo i Prawo” 1987/12.
Ziembiński Z., Kompetencje i norma kompetencyjna, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1969/4.
Zimmermann I., Prawo administracyjne, Warszawa 2018.
