Nowe prawo grup spółek w Polsce – koncepcja systemowa regulacji prawnejprof. dr hab. Andrzej Szumański
Autor jest kierownikiem Katedry Prawa Gospodarczego Prywatnego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie oraz adwokatem (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9847-2705)
Nowe prawo grup spółek w Polsce – koncepcja systemowa regulacji prawnej
Z dniem 13.10.2022 r. wejdzie w życie nowe prawo grup spółek. Stanowią je przepisy art. 211–2116 oraz art. 4 § 1 pkt 51 k.s.h., uchwalone na podstawie nowelizacji z 9.02.2022 r. Niniejszy artykuł przedstawia dylematy ustawodawcy związane z regulacją prawną powyższej materii, gdzie często ścierają się sprzeczne ze sobą interesy, tj. spółki dominującej, spółki zależnej, samej grupy spółek, a także wierzycieli i wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej oraz zarządców tych spółek. W artykule omówiono również przyjętą przez ustawodawcę koncepcję wyważania wspomnianych interesów, co z kolei przejawia się w konkretnych instytucjach prawnych zapewniających z jednej strony sprawne zarządzanie grupą spółek przez spółkę dominującą, zaś z drugiej – ochronę praw jednostki, a więc spółki zależnej, jej wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych oraz wierzycieli. Prace legislacyjne nad wspomnianą regulacją prawną trwały prawie dwa lata. Dlatego też autor opracowania zestawia ze sobą w wybranych przypadkach pierwszy projekt z 20.07.2020 r. oraz drugi projekt z 13.07.2021 r., będące przedmiotem prac legislacyjnych. Projekty te różnią się między sobą w szczegółowych rozwiązaniach prawnych. Natomiast koncepcja regulacyjna polskiego prawa grup spółek od samego początku tych prac nie uległa zmianie.
Słowa kluczowe: grupa spółek, dominacja, zależność spółek, wiążące polecenia, ochrona spółki zależnej, jej wspólników mniejszościowych i wierzycieli
prof. dr hab. Andrzej Szumański
The author is the head of the Department of Private Economic Law, Jagiellonian University in Krakow, Poland, and an advocate (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9847-2705)
New Law on Groups of Companies in Poland: A Systemic Concept of Legal Regulation
As of 13 October 2022, new law on groups of companies will come into force. It is contained in Articles 211–2116 and Article 4(1)(51) of the Code of Commercial Partnerships and Companies, enacted as part of the amending act of 9 February 2022. This article presents the legislative dilemmas related to the legal regulation of the above matter, where conflicting interests often clash, i.e. those of the parent company, the subsidiary company, the group of companies itself, as well as those of the subsidiary company’s creditors and minority shareholders and the managers of these companies. The article also discusses the concept adopted by the legislature to balance the aforementioned interests, which balancing manifests itself in specific legal institutions that ensure, on the one hand, efficient management of the group of companies by the parent company and, on the other hand, protection of the rights of the individual, i.e., the subsidiary, its minority shareholders and creditors. The legislative work on this legal regulation took almost two years. Therefore, in selected cases, the author of the study compares the first draft of 20 July 2020 and the second one, dated 13 July 2021, which were the subject of legislative work. The bills differ in the details of legal solutions. However, the regulatory concept of Polish law on groups of companies has remained unchanged since the very beginning of this work.
Keywords: group of companies, parent, subsidiary companies, binding instructions, protection of a subsidiary, its minority shareholders and creditors
Bibliografia / References
Adamus R., Braki na styku prawa holdingowego z upadłością i restrukturyzacją, „Dziennik Gazeta Prawna” z 15.09.2020 r.
Chomiuk M., Harnos R., Uwagi prawnoporównawcze z perspektywy prawa niemieckiego do projektu prawa grup spółek, „Monitor Prawa Handlowego” 2021/1.
Gębusia I., Interes spółki w prawie polskim i europejskim, Warszawa 2017.
List otwarty w sprawie projektu prawa grup spółek, „Rzeczpospolita” z 7.10.2020 r.
Moskała P., Prawne instrumenty zarządzania zgrupowaniem spółek kapitałowych, Warszawa 2020.
Opalski A., Jak nie reformować prawa w Polsce, „Rzeczpospolita” z 4.10.2020 r.
Opalski A., O pojęciu interesu spółki handlowej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2008/11.
Opalski A., Projekt prawa grup spółek, czyli skok na spółki Skarbu Państwa, „Rzeczpospolita” z 23.08.2020 r.
Oplustil K., Koncepcja interesu grupy spółek w pracach europejskich gremiów eksperckich (EMCA, FELG, ICLEG), „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2019/1.
Oplustil K., W sprawie optymalnego modelu prawa grup spółek. Uwagi krytyczne o projekcie prawa koncernowego z 20.07.2020 r., „Monitor Prawniczy” 2020/23 (cz. I), „Monitor Prawniczy” 2020/24 (cz. II).
Romanowski M., Znaczenie sporu o metodę odczytywania „interesu spółki kapitałowej”, „Przegląd Prawa Handlowego” 2015/7.
Skrzypek M., Analiza orzecznictwa Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych (poczynając od 2010 r.) w zakresie problematyki grup spółek (prawo holdingowe), Warszawa 2019.
Sołtys B., Kilka uwag i propozycji do kodeksowej regulacji nowego prawa holdingowego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2021/1.
Starczewska M., Jeszcze o interesie spółki kapitałowej, „Monitor Prawa Handlowego” 2019/2.
Szumański A., Prawo grup spółek: nieaktualne zarzuty, „Rzeczpospolita” z 15.10.2020 r.
Szumański A., Projekt polskiego prawa holdingowego – nie tylko dla spółek z udziałem Skarbu Państwa, „Rzeczpospolita” z 7.09.2020 r.
Szumański A., Spór wokół roli interesu grupy spółek i jego relacji w szczególności do interesu własnego spółki uczestniczącej w grupie, „Przegląd Prawa Handlowego” 2010/5.
Wajda D., Zgrupowanie spółek w orzecznictwie sądowym, „Przegląd Prawa Handlowego” 2017/11.
dr hab. Aleksander Kappes, prof. UŁ
Autor jest kierownikiem Zakładu Prawa Handlowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego oraz adwokatem (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2261-093X)
Rzekoma ochrona wspólników mniejszościowych w prawie holdingowym
Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych z 9.02.2022 r. wprowadza nową w naszym prawie handlowym regulację prawa grup spółek (prawo holdingowe, prawo koncernowe). To kolejne podejście do tej regulacji po projektach z 2010 r. Uchwalenie ustawy nastąpiło wbrew krytyce zdecydowanej większości przedstawicieli doktryny, której stanowisko znów zostało zignorowane, co niestety staje się już regułą. Autor dokonuje krytycznej oceny mechanizmu ochrony wspólników mniejszościowych w grupie spółek na podstawie art. 2113 k.s.h. przed obniżeniem wartości należących do nich udziałów. Wskazuje na wąski zakres podmiotowy regulacji. Uważa, że mechanizm ochrony jest nieskuteczny i chroniący w istocie interes spółki dominującej. Przejawia się to m.in. w ograniczeniu indemnizacji wyłącznie do szkody powstałej w wyniku wykonania przez spółkę zależną tzw. wiążącego polecenia, pozostawiając poza zakresem obowiązku odszkodowawczego inne formy wywierania wpływu na spółkę zależną. Zakres ochrony ogranicza także wymaganie, by spółka dominująca w chwili wydania wiążącego polecenia dysponowała większością 75% głosów w zgromadzeniu spółki zależnej, mimo że do wydania wiążącego polecenia nie jest konieczna taka większość. Na krytykę zasługuje także ograniczenie zakresu odszkodowania wyłącznie do damnum emergens oraz wygaśnięcie roszczenia odszkodowawczego w sytuacji naprawienia szkody wyrządzonej spółce zależnej.
Słowa kluczowe: prawo holdingowe, szkoda wspólnika, odszkodowanie, ochrona wspólników mniejszościowych
dr hab. Aleksander Kappes, professor of the University of Lodz
The author is the head of the Institute of Commercial Law, Faculty of Law and Administration, University of Lodz, Poland, and an advocate (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2261-093X)
Apparent Protection of Minority Shareholders in Holding Law
The author presents a critical view of the mechanism of minority shareholders’ protection against decrease in the value of their shares. He underlines the narrow scope of application of said regulation. In his opinion, the mechanism in question in not effective enough and in fact protects the interest of the majority shareholder (parent company). This is manifested by, among others, the limitation of indemnification only to loss resulting from implementation of a socalled binding instruction of the majority shareholder, leaving other forms of exercising influence on a subsidiary company outside the indemnification obligation. The scope of said protection is also limited by the requirement imposed on the parent company to hold 75% of votes in the general meeting of the subsidiary company on the day when the binding instruction is given, despite the fact that such a majority is not required to give such an instruction. The limitation of indemnification obligation only to damnum emergens (actual loss) and the expiration of indemnification claim in the event of redressing the loss inflicted on the subsidiary company is another reason for criticism.
Keywords: holding law, loss to shareholder, indemnification, protection of minority shareholders
Bibliografia / References
Błaszczyk P., Ochrona wspólnika mniejszościowego spółki zależnej, Warszawa 2013.
Buszkiewicz M., Instytucja wydawania poleceń przez spółkę dominującą a ochrona wspólników mniejszościowych spółki zależnej obecnie i w projekcie prawa grup spółek, „Przegląd Prawa Handlowego” 2022/3.
Dumkiewicz M., Odpowiedzialność odszkodowawcza za podejmowanie wadliwych uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych, Warszawa 2016.
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2008.
Kappes A., Czy ujmowanie szkody jako bezpośredniej uniemożliwia dochodzenie roszczeń odszkodowawczych przez wspólników spółek kapitałowych? [w:] Czynić postęp w prawie. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Birucie Lewaszkiewicz-Petrykowskiej, red. W. Robaczyński, Łódź 2017.
Kappes A., Naprawienie szkody wyrządzonej wspólnikom mniejszościowym. Majątkowa ochrona mniejszości w spółce kapitałowej (w druku).
Koch A., Związek przyczynowy jako podstawa odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie cywilnym, Warszawa 1975.
Krawczyk A. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz do nowelizacji. Prawo holdingowe. Zmiany w funkcjonowaniu organów spółek kapitałowych, red. R. Adamus, Warszawa 2022, Legalis.
Opalski A., Prawo zgrupowań spółek, Warszawa 2012.
Sołtys B., Kilka uwag i propozycji do kodeksowej regulacji nowego prawa holdingowego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2021/1.
Zięty J.J., Ochrona akcjonariuszy mniejszościowych w prywatnej spółce zależnej, Olsztyn 2011.
Katarzyna Bukalska
Autorka jest aplikantką adwokacką przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Warszawie, prawnikiem w Zespole Rozwiązywania Sporów kancelarii Łaszczuk i Wspólnicy sp. j.
Rozkład ciężaru dowodu w sprawach dotyczących czynu nieuczciwej konkurencji w postaci dyskryminacji niektórych klientów (art. 15 ust. 1 pkt 3 u.z.n.k.)
Zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 3 ustawy z 16.04.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (u.z.n.k.) czynem nieuczciwej konkurencji jest utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku, w szczególności przez rzeczowo nieuzasadnione, zróżnicowane traktowanie niektórych klientów. Praktyczne zastosowanie tego przepisu rodzi poważne problemy na płaszczyźnie dowodowej. Nie jest jasne, jakie konkretnie przesłanki należy wykazać w celu udowodnienia nieuzasadnionego rzeczowo zróżnicowanego traktowania kontrahentów i na której ze stron spoczywa ciężar dowodu w tym zakresie. Celem niniejszego artykułu jest wyodrębnienie poszczególnych zagadnień składających się na problematykę rozkładu ciężaru dowodu na gruncie art. 15 ust. 1 pkt 3 u.z.n.k., a następnie ich analiza na gruncie orzecznictwa i wypowiedzi przedstawicieli doktryny. Po pierwsze, chodzi o odpowiedź na pytanie, co konkretnie powinno zostać wykazane w celu przypisania przedsiębiorcy czynu, o którym mowa w art. 15 ust. 1 pkt 3 u.z.n.k. Po drugie – która ze stron powinna wykazać poszczególne znamiona tego czynu i w jaki sposób może to uczynić.
Słowa kluczowe: ciężar dowodu, domniemanie, rabaty handlowe, rzeczowo nieuzasadnione utrudnianie dostępu do rynku, zróżnicowane traktowanie, zwalczanie nieuczciwej konkurencji
Katarzyna Bukalska
The author is a trainee advocate at the Warsaw Bar Council, Poland, a lawyer in the Dispute Resolution Team of Łaszczuk i Wspólnicy sp. j. law firm.
Distribution of the Burden of Proof in Cases Involving an Act of Unfair Competition in the Form of Discrimination Against Certain Customers (Article 15(1)(3) of the Act on Combating Unfair Competition)
Pursuant to Article 15(1)(3) of the Act of 16 April 1993 on Combating Unfair Competition (ACUC), it is an act of unfair competition to hinder other entrepreneurs’ access to the market, in particular through a materially unjustified differential treatment of certain customers. The practical application of this provision gives rise to serious problems in terms of evidence. It is not clear what specific grounds need to be demonstrated in order to prove unjustified substantive differential treatment of counterparties and which party bears the burden of proof in this respect. The purpose of this article is to isolate the various issues that make up the problem of distribution of the burden of proof under Article 15(1)(3) ACUC, and then to analyse them on the basis of case law and statements of legal scholars Firstly, the aim is to answer the question of what specifically should be demonstrated in order to attribute to an entrepreneur the act referred to in Article 15(1)(3) ACUC. Secondly, which party should prove the existence of the particular elements of the act and how it can do so.
Keywords: burden of proof, presumption, trade discounts, materially unjustified market foreclosure, differential treatment, combating unfair competition
Bibliografia / References
Andrych-Brzezińska I. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Legalis 2022.
Marcisz P., Nazwane utrudnienia dostępu do rynku – znaczenie prawne wyliczenia z art. 15 u.z.n.k., „Przegląd Prawa Handlowego” 2015/3.
Markiewicz J., Utrudnienie dostępu do rynku jako przesłanka czynu nieuczciwej konkurencji w postaci pobierania innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2014/3.
Nowińska E., du Vall M., Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, Warszawa 2013, LEX.
Nowińska E., Szczepanowska-Kozłowska K., Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, LEX 2018.
Rejdak M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 2, Komentarz. Art. 2051–42412, red. A. Marciniak, Legalis 2019.
Rudkowska-Ząbczyk E. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Góra-Błaszczykowska, Legalis 2021.
Sieńko M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. M. Manowska, LEX 2021.
Sieradzka M., Mioduszewski M., Sroczyński J. [w:] Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, red. M. Sieradzka, M. Zdyb, LEX 2016.
Skoczny T., Bernatt M. [w:] Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, red. J. Szwaja, Legalis 2020.
Sroczyński J., Mioduszewski M. [w:] Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, red. M. Sieradzka, M. Zdyb, Warszawa 2016.
Strzępka-Frania E., Utrudnianie przedsiębiorcom dostępu do rynku, „Prawo Spółek” 2005/3.
Filip Sobociński
Autor jest aplikantem radcowskim w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Warszawie (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3635-6650)
Zastaw rejestrowy na akcjach spółki niepublicznej – problem konfliktu wpisów konstytutywnych
Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza zjawiska konfliktu wpisów konstytutywnych w odniesieniu do procesu kreacji zastawu rejestrowego na akcjach spółek akcyjnych niepublicznych. Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych dotycząca powszechnej dematerializacji akcji wprowadziła mechanizm konstytutywnego wpisu obciążenia akcji do rejestru akcjonariuszy, nie uwzględniając jednak specyfiki prawnej zastawu rejestrowego, cechującego się odrębnym mechanizmem tworzenia praw zastawniczych.
Słowa kluczowe: zastaw rejestrowy, rejestr akcjonariuszy, spółka akcyjna, spółka akcyjna niepubliczna, dematerializacja akcji
Filip Sobociński
The author is a trainee attorney at law at the Warsaw Bar Association of Attorneys at Law, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3635-6650)
Registered Pledge on Shares of a Non-Public Company: Problem of Conflicting Constitutive Entries
This paper is an analysis of the phenomenon of conflicting constitutive entries relating to the process of creating a registered pledge on shares of non-public joint-stock companies. The amendments to the Code Commercial Partnerships and Companies concerning the universal dematerialization of shares introduced a mechanism of a constitutive entry of a share encumbrance into the shareholders register, but without taking into account the legal particularities of registered pledge, for which a separate mechanism of creating pledge rights exists.
Keywords: registered pledge, shareholders register, joint-stock company, non-public joint-stock company, dematerialization of shares
Bibliografia / References
Czech T. [w:] Ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów. Komentarz, red. K. Osajda, W. Borysiak, Legalis 2022.
Dadańska K.A., Prawo rzeczowe, Warszawa 2020.
Dąbrowska J., Przymusowa dematerializacja akcji i rejestry akcjonariuszy, LEX 2021.
Gliwiński K. [w:] A. Poreda, K. Gliwiński, R. Dybka, Zastaw rejestrowy i rejestr zastawów. Komentarz, Warszawa 2016.
Gniewek E., Prawo rzeczowe, Warszawa 2020.
Gołaczyński J. [w:] System Prawa Prywatnego, red. Z. Radwański, t. 4, Prawo rzeczowe, red. E. Gniewek, Warszawa 2021.
Heropolitańska I., Prawne zabezpieczenia zapłaty wierzytelności, Warszawa 2018.
Kidyba A. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 2, Komentarz do art. 301–633, red. A. Kidyba, Warszawa 2021.
Kidyba A. [w:] System Prawa Handlowego, red. S. Włodyka, A. Szumański, t. 2B, Prawo spółek handlowych, Warszawa 2019.
Leśniak M. [w:] J. Gołaczyński, M. Leśniak, Zastaw rejestrowy i rejestr zastawów. Komentarz, Warszawa 2009.
Łętowska E., Osajda K. [w:] System Prawa Prywatnego, red. Z. Radwański, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Mojak J. [w:] J. Mojak, J. Widło, Zastaw rejestrowy i rejestr zastawów. Komentarz, LEX 2020.
Popiołek W., Rozporządzanie akcjami rejestrowymi spółek niepublicznych, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2020/5.
Poreda A. [w:] A. Poreda, K. Gliwiński, R. Dybka, Zastaw rejestrowy i rejestr zastawów. Komentarz, Warszawa 2016.
Stawecki T., Rejestry publiczne. Funkcje instytucji, Warszawa 2005.
dr hab. Andrzej Szlęzak
Autor jest profesorem Uniwersytetu SWPS w Warszawie oraz of counsel w kancelarii Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4281-2966)
Umowa gwarancyjna – na marginesie monografii Jacka Jastrzębskiego
Autor omawia podstawowe pojęcia (pochodzące z jurysdykcji common law) pojawiające się w umowach M&A poddanych polskiemu prawu, takie jak representations/warranties i indemnity clauses. Autor analizuje krytycznie podejście Jacka Jastrzębskiego do umowy gwarancyjnej, wskazując, że może ona prowadzić nie tylko do powstania umownego obowiązku naprawienia szkody, ale też może zobowiązywać dłużnika do spełnienia świadczenia dowolnego innego rodzaju. Nie należy wobec tego utożsamiać umownej odpowiedzialności gwarancyjnej z umowną odpowiedzialnością odszkodowawczą. Autor omawia też krytycznie pogląd Jacka Jastrzębskiego, w myśl którego koncepcja niezgodności z umową jest lepszym (sprawniejszym) instrumentem kształtowania umownych praw i obowiązków stron niż koncepcja wywiedziona z pojęcia świadczenia.
Słowa kluczowe: prawo cywilne, zobowiązania, umowa gwarancyjna, representations & warranties, umowa indemnizacyjna, świadczenie, zobowiązanie „to procure”, umowna odpowiedzialność odszkodowawcza, odpowiedzialność ex contractu, niezgodność z umową
dr hab. Andrzej Szlęzak
The author is a professor at the SWPS University in Warsaw, Poland, and an Of Counsel at ‘Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak’ law firm (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4282-2966)
A Guarantee Contract: Notes in the Margin of Jacek Jastrzębski’s Monograph
The author discusses the basic terms (originating from the common law jurisdictions) that appear in M&A contracts subject to Polish law, such as representations/warranties and indemnity clauses. The author critically reviews Jacek Jastrzębski’s approach to a guarantee contract, arguing that it does not necessarily lead solely to a contractual obligation to redress damage, but may also obligate the debtor to render performance of another kind. Because of this, one should not equate a contract-based guarantee liability with a contract-based obligation to redress damage. The author also critically comments on Jacek Jastrzębski’s view that the concept of non-compliance with a contract is a better (more efficient) tool to shape the parties’ contractual rights and duties than the concept derived from the notion of performance.
Keywords: civil law, obligations, guarantee contract, representations & warranties, indemnity contract, performance, obligation ‘to procure’, contract-based obligation to redress damage, ex contractu liability, non-compliance with a contract
Bibliografia / References
Black C.H., Black’s Law Dictionary, St. Paul, Minnesota 1979.
Bławat M., Wykładnia umów zawierających tzw. oświadczenia i zapewnienia (representations and warranties) – wybrane zagadnienia, „Przegląd Prawa Handlowego” 2020/12.
Jastrzębski J., Ponownie o zapewnieniach jako źródle odpowiedzialności gwarancyjnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2015/3.
Jastrzębski J., Umowa gwarancyjna, Warszawa 2021.
Łętowska E., Osajda K. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. E. Łętowska, Warszawa 2013.
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2018.
Szlęzak A. [w:] Rozprawy z prawa prywatnego. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Popiołkowi, red. M. Pazdan, M. Jagielska, E. Rott-Pietrzyk, M. Szpunar, Warszawa 2017.
Szlęzak A., Kodeksowe umowy gwarancyjne z udziałem osoby trzeciej (art. 391 i 392 KC), Warszawa 2021.
Szlęzak A., O odpowiedzialności z tytułu representations and warranties po raz ostatni, „Przegląd Prawa Handlowego” 2015/7.
Michał Horelik
Autor jest aplikantem adwokackim w Warszawie
Wielki szort, czyli jak praktyka banków, funduszy hedgingowych oraz funduszy private equity wpływa na rzeczywistość prawną i rynkową
Podmioty działające na rynku finansowym korzystały i nadal korzystają z zasady swobody umów, w wyniku której wykreowane zostały najróżniejsze praktyki rynkowe. Znaczna część z tych praktyk wywarła ogromny wpływ na funkcjonowanie rynku, nierzadko znacząco oddziałując na rynek globalny i działalność państw. Jako następstwo tego faktu organy ustawodawcze państw i organizacji międzypaństwowych postanowiły uregulować wiele z tych praktyk. Artykuł przedstawia i omawia globalizację tych praktyk rynkowych. Analizie poddawana jest również teza, że działania podejmowane za pośrednictwem instrumentu, jakim jest zasada swobody umów, kształtują pewne standardy legislacyjne i nadzorcze.
Słowa kluczowe: bankowość, fundusze hedgingowe, fundusze private equity, krótka sprzedaż, sekurytyzacja, wykup lewarowany
Michał Horelik
The author is a trainee advocate in Warsaw, Poland
Big Short, Or, How the Practice of Banks, Hedge Funds, and Private Equity Funds Affects Legal and Market Reality
Financial market participants have exercised, and continue to exercise, freedom of contract, which has resulted in a wide variety of market practices. A significant proportion of these practices have had a profound impact on the functioning of the market, often significantly affecting the global market and the functioning of states. As a consequence of this fact, legislative bodies of states and inter-state organizations have decided to regulate many of these practices. The article presents and discusses the globalization of these market practices. The thesis that actions taken through the instrument of the principle of freedom of contract shape certain legislative and supervisory standards is also analysed.
Keywords: banking, hedge funds, private equity funds, short sale, securitisation, leveraged buyouts
Bibliografia / References
Chalk E., The man who sold the world. Bowie, bonds and IP securitisation Finance Update, 15.03.2016 r., https://www.dlapiper.com/en/us/insights/publications/2016/03/global-financial-markets-insight-issue-9/the-man-who--sold-the-world/ (dostęp: 29.06.2022 r.).
Fox I., Marcus A., The causes and consequences of leveraged management buyouts, „The Academy of Management Review” 1992/1.
Gaughan P.A., Mergers, Acquisitions, and Corporate Restructurings, New Jersey 2015.
Gooding G.V., The End of Leveraged Buy Outs as We Know Them? Hardly, Bloomberg Law, 17.02.2021 r., https://news.bloomberglaw.com/us-law-week/the-end-of-leveraged-buy--outs-as-we-know-them-hardly (dostęp: 29.06.2022 r.).
Gradoń W. [w:] Współczesna bankowość inwestycyjna, red. A. Szelągowska, Warszawa 2009.
Jaeger R.A., All about Hedge Funds. The Easy Way to Get Started, London 2002.
Kłosiewicz P., Sieradzki R., Krótka sprzedaż akcji. Wady i zalety oraz wykorzystanie tej techniki inwestycyjnej na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, „e-Finanse” 2010/2.
Lewandowski M., „Financial assistance” w spółce akcyjnej – teoria i praktyka, „Monitor Prawniczy” 2004/13.
Lewis M., The Big Short: Inside the Doomsday Machine, New York–London 2010.
Liberadzki M., Propozycja ujęcia sekurytyzacji syntetycznej na gruncie prawa polskiego, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2011/171.
McCrum D., A short history of the Bowie Bond, Financial Times, 11.01.2016 r., https://www.ft.com/content/6b4839dd-0539–34c4-bb1d-0edf95255d72 (dostęp: 29.06.2022 r.).
McGavin K., Short Selling in a Financial Crisis: The Regulation of Short Sales in the United Kingdom and the United States, „Northwestern Journal of International Law & Business” 2010/1, https://scholarlycommons.law.northwestern.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1704&context=njilb (dostęp: 29.06.2022 r.).
Mohamad A., Short selling and the development of anti-shorting laws in the UK, „Journal of Financial Regulation and Compliance” 2016/1.
Romanowski M., Spółki będą finansować nabywanie własnych akcji, Infor, 17.10.2007 r., https://mojafirma.infor.pl/raport-dnia/206862,Spolki-beda-finansowac-nabywanie-wlasnych-akcji.html (dostęp: 1.07.2022 r.).
Weinstein G., Richter P., Scheler B.E., New LBO Practices May Be Warranted Based on the Nine West Decision, Harvard Law School Forum on Corporate Governance, 19.05.2021 r., https://corpgov.law.harvard.edu/2021/01/22/new-lbo-practices-may-be-warranted-based-on-the-nine-west-decision/ (dostęp: 29.06.2022 r.).
Wrzesiński M., Transakcje wykupu lewarowanego i menedżerskiego (LBO i MBO) są w Polsce jeszcze mało znane, „Istota transakcji LBO i MBO”, bankier.pl, 22.11.2002 r.
Zalewski G., Fundusze hedgingowe – nowy rodzaj inwestycji, „Parkiet” 2004/60.
dr Krzysztof Kurosz
Autor jest adiunktem w Zakładzie Prawa Cywilnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0605-3392)
Prawa własności intelektualnej w czasie globalnych konfliktów na przykładzie I i II wojny światowej
W czasach globalizacji prawo własności intelektualnej, zwłaszcza międzynarodowe (traktatowe), jest narzędziem ułatwiającym kooperację między podmiotami z różnych krajów. Postęp globalizacji bywa przerywany co jakiś czas wielkimi kryzysami i konfliktami, zwłaszcza wojnami światowymi. Wówczas do głosu dochodzą czynniki powodujące, że prawo własności intelektualnej staje się obszarem wrogich działań między państwami, pomimo więzów traktatowych, zakazujących takich działań. W artykule przybliżony zostanie wpływ na prawo własności intelektualnej I i II wojny światowej. Opracowanie to, choć ma charakter historyczny, służyć ma pokazaniu powtarzalności sposobów postępowania państw w okresie wojen (np. koncepcja listy wrogich państw przyjęta przez Wielką Brytanię w 1914 r., a przez Federację Rosyjską w 2022 r.). Będzie to stanowiło punkt odniesienia dla odrębnego opracowania, które zostanie poświęcone wojnie faktycznie prowadzonej, choć niewypowiedzianej, przez Federację Rosyjską z Ukrainą w XXI wieku. Choć podobne przyczyny prowadzą do podobnych skutków, to między poszczególnymi konfliktami występują też zasadnicze różnice. Czysto dogmatyczna analiza zobowiązań traktatowych państw w obszarze własności intelektualnej oraz różnych aktów prawnych wydawanych w związku z działaniami wojennymi, bez uwzględniania tła historycznego, politycznego i gospodarczego, nie pozwala wyjaśnić rzeczywistego celu działań państw oraz ratio legis nadzwyczajnych regulacji. Kontekst historyczny pokazuje również, że niektóre z działań podejmowanych w trakcie aktualnego konfliktu mają swoje odpowiedniki w przeszłości. Opracowanie (oraz odrębny artykuł poświęcony wojnie w Ukrainie) ma na celu zasygnalizowanie pewnych zagadnień, a nie ich kompleksową analizę, która wymagałaby monograficznego opracowania. Istotne jest również uchwycenie kontekstu globalizacyjnego, który ma istotny wpływ na prawo własności intelektualnej. To, w jakim kierunku będzie ewoluowało prawo własności intelektualnej, zależy m.in. od tego, czy w przyszłości zwycięży model rywalizacji między państwami, stanowiący przeciwieństwo podejścia kooperacyjnego. Skupienie uwagi na globalnych konfliktach ma na celu uwypuklenie konsekwencji rywalizacji w jej najbardziej radykalnej formie.
Słowa kluczowe: wojna, globalizacja, własność intelektualna, nacjonalizacja, przymusowe licencje
dr Krzysztof Kurosz
Assistant professor, Department of Civil Law, Faculty of Law and Administration, University of Lodz, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0605-3392)
Intellectual Property Rights in Times of Global Conflicts on the Example of the First and Second World Wars
In times of globalization, intellectual property law, especially international (treaty) law, is a tool to facilitate cooperation between entities from different countries. The progress of globalization is periodically interrupted by major crises and conflicts, especially world wars. The uniqueness of the situation occurring in both world wars caused the majority of warring countries to abandon the paradigm of inviolability of property rights and intellectual property rights in favour of the principle of state sovereignty. Intellectual property rights were nationalized in disregard of states’ obligations under the Paris Convention. This happened both in those countries which based their legal system on liberalism and respect for the rule of law (United States, United Kingdom) and in those where ideas of democracy were never widespread (Russia’s actions during World War I). One can derive a certain correlation from this: the greater the sense of existential threat to the state, the stronger the tendency to disregard treaty obligations during wars. A separate study on the war in Ukraine will also highlight the differences between current events and the actions of states during the First and Second World Wars. In particular, the purpose of the actions taken by the Russian Federation after 24 February 2022 in the field of intellectual property (partly different from those during the First and Second World Wars) and their unilateral character. Indeed, within the framework of the sanctions imposed by the European Union and other states supporting the right to independence and territorial integrity of Ukraine, no interaction in the field of intellectual property takes place.
Keywords: war, globalization, intellectual property, nationalization, compulsory licences
Bibliografia / References
Bairoch P., Victoires et déboires. Histoire économique et sociale du monde du XVIe siècle à nos jours, Paris 1997.
Barta J., Markiewicz R., Matlak A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017.
Baten J., Bianchi N., Moser P., Compulsory Licensing and Innovation – Historical Evidence from German Patents after WWI, „Journal of Development Economics” 2017/5, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2417532 (dostęp: 19.07.2022 r.).
Błeszyński J. [w:] Konwencja paryska o ochronie własności przemysłowej. Komentarz, red. A. Adamczak, A. Szewc, Warszawa 2008.
Caglioti D.L., Property Rights and Economic Nationalism [w:] 1914–1918-online. International Encyclopedia of the First World War, https://encyclopedia.1914–1918-online.net/article/property_rights_and_economic_nationalism (dostęp: 19.07.2022 r.).
Caglioti D.L., Property Rights in Time of War: Sequestration and Liquidation of Enemy Aliens’ Assets in Western Europe during the First World War, „Journal of Modern European History” 2014/4.
Chachereau N., Galvez-Behar G., The International Patent System and the First World War, EHNE. Digital Encyclopedia of European History, https://ehne.fr/en/encyclopedia/themes/material-civilization/first-world-war-european-disintegrations/international-patent-system-and-first--world-war (dostęp: 19.07.2022 r.).
Dickinson E.D., Enemy Alien Litigants in the English Law, „Michigan Law Review” 1919/17.
Dolata T., O problemie ochrony niemieckich praw własności intelektualnej w Polsce w pierwszych latach po II wojnie światowej, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo: Studia historycznoprawne” 2020, t. 330, https://wuwr.pl/prawo/article/view/12341/11230 (dostęp: 20.07.2022 r.).
Garner J.W., Treatment of Enemy Aliens, „The American Journal of International Law” 1918/4.
Garner J.W., Treatment of Enemy Aliens, „The American Journal of International Law” 1919/1.
Gross D.P., The Hidden Costs of Securing Innovation: The Manifold Impacts of Compulsory Invention Secrecy, NBER Working Paper 2019/25545.
Matera P., Matera R., Czy etyka poddaje się globalizacji?, „Annales. Etyka w życiu gospodarczym” 2005/1.
Maurer E., Protection of Non-Enemy Interests in Enemy External Assets, „Law and Contemporary Problems” 1951/3.
Misala J., Międzynarodowa konkurencyjność gospodarki narodowej, Warszawa 2011.
Sargeant H.H., Creamer H.L., Enemy Patents, „Law and Contemporary Problems” 1945/1.
Skodlarski J., Matera R., The Rise of the World Economy. The Origins of Globalization [w:] Proceedings of the COPE 2002. Globalization, Connections and Diversity, t. 2, Lisbon 2002.
Viljoen S., Economic Systems in World History, London 1974.
Williams K.J., British pharmaceutical industry, synthetic drug manufacture and the clinical testing of novel drugs 1895–1939, PhD thesis Manchester: University of Manchester; 2005, https://www.jameslindlibrary.org/wp-data/uploads/2014/05/williams-2005.pdf (dostęp: 19.07.2022 r.).
Williams K.J., The introduction of ‘chemotherapy’ using arsphenamine – the first magic bullet, „Journal of the Royal Society of Medicine” 2009/8, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2726818/ (dostęp: 19.07.2022 r.).
