Redaktor Naczelny EPS
Fundusze unijne dla Polski, a raczej kłopoty z ich pozyskaniem
Kilkakrotnie już była mowa w tym miejscu o perspektywie otrzymania przez nasze państwo 36 mld euro środków unijnych z Krajowego Planu Odbudowy, a zwłaszcza o wymaganiach niezbędnych dla uruchomienia wypłat dla Polski, zawartych w tzw. kamieniach milowych. Niestety, uczestnictwo w tym przedsięwzięciu co najmniej oddala się. Wynika to z odmowy władz naszego państwa pełnego wykonania przyrzeczonych zobowiązań i doprowadzenia do przywrócenia stanu praworządności w sądownictwie wymaganego przez prawo unijne, a także – co trzeba zawsze mocno podkreślać – przede wszystkim przez polską Konstytucję. W ten sposób traci się szanse na szybkie pozyskanie jakże potrzebnych środków przeznaczonych na odbudowę gospodarki po pandemii koronawirusa oraz na inwestycje głównie w dziedzinie ekologii, digitalizacjii i infrastrukturze społecznej.
Professor Stanisław Biernat
‘EPS’ Editor-in-Chief
EU Funds for Poland, or, Rather, the Trouble with Getting Them
The prospect of Poland receiving EUR 36 billion of EU funds under the National Recovery and Resilience Plan (NRRP) has been mentioned here several times, in particular in the context of requirements defined in the so-called milestones, which are a necessary condition for the payments to start. Unfortunately, participation in this project is at least becoming more distant. This is because Polish authorities refuse to fully deliver on their commitments and to bring about the restoration of the rule of law in the judiciary as required by EU law and above all – which must always be strongly emphasized – by the Polish Constitution. This way, opportunities are lost to quickly raise much-needed funds to rebuild the economy after the coronavirus pandemic and to invest, mainly in ecology, digitalisation, and soft infrastructure.
Maciej Szpunar
Advocate General at the Court of Justice of the European Union since 23 October 2013
Between the Autonomy of EU Law and the Principle of Mutual Trust: A Framework for the Conclusion by the Union of Investment Agreements Following Opinion 1/17
The Court has, on numerous occasions, affirmed the competence of the European Union to conclude international agreements involving the conferral of competence on judicial bodies outside the European Union. It follows from the case law of the Court since Opinion 1/91 that ‘the competence of the [European Union] in matters of international relations and its capacity to conclude international agreements necessarily include the power to submit to the decisions of a court created or designated under such agreements as regards the interpretation and application of their provisions’. At the same time, however, EU law imposes certain limits on the creation by the Member States or by the Union of judicial bodies outside the Union. Those limits stem not only from the Treaties themselves, but also from the principles developed by the Court in its case law, primarily the principle of the autonomy of EU law and the principle of mutual trust. At the time when the request for Opinion 1/17 was made, the outlines of those two principles had been clarified, inter alia, in Opinion 2/13 and in the Achmea judgment. In both cases, the practical implications of the principles of autonomy of EU law and mutual trust had also emerged, which led legal scholars to question whether the European Union could still conclude agreements with third countries providing for a dispute settlement mechanism. It against this background that the leading French lawyer Yves Bot drew up his Opinion in the case concerning the compatibility of the Comprehensive Economic and Trade Agreement between Canada, of the one part, and the European Union and its Member States, of the other part, signed in Brussels on 30 October 2016 (OJ 2017 L 11, p. 23; ‘CETA’) with EU law and which gave rise to Opinion 1/17.
The article is a translation of a book chapter first published in French: M. Szpunar, ‘Entre autonomie du droit de l’Union et principe de confiance mutuelle: un cadre pour la conclusion par l’Union d’accords d’investissements à la suite de l’avis 1/17’, in: SA JUSTICE, L’Espace de Liberté, de Securité et de Justice-Liber amicorum en homage à Yves Bot, V. Beaugrand, D. Mas & M. Vieux (eds.), 785–806, Bruxelles, 2022.
View article
dr hab. Marlena Pecyna
Autorka jest profesorem w Katedrze Prawa Cywilnego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5093-5486).
prof. dr hab. Józef Dulak
Autor jest kierownikiem Zakładu Biotechnologii Medycznej Wydziału Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5687-0839).
Udział w autorstwie tekstu:
Marlena Pecyna – 85%
Józef Dulak – 15%
Pojęcie produktu leczniczego terapii zaawansowanej – wyjątku szpitalnego w prawie unijnym a regulacja prawa polskiego na przykładzie terapii z wykorzystaniem komórek macierzystych
Artykuł dotyczy doniosłego z punktu widzenia tzw. terapii eksperymentalnych zagadnienia opartego na regulacji produktu leczniczego terapii zaawansowanej – wyjątku szpitalnego. Główny wątek rozważań poświęcony jest uregulowaniu prawa unijnego zawartego w rozporządzeniu nr 1394/2007 oraz niezgodności prawa polskiego z regulacją prawa unijnego. W tekście ukazane zostały konsekwencje decyzji prawodawczych ustawodawcy polskiego dotyczących wytwarzania oraz stosowania produktów leczniczych terapii zaawansowanej – wyjątków szpitalnych, które umożliwiły nadmiernie szeroki zakres zastosowania tych produktów wbrew założeniom oraz treści regulacji unijnej. Kanwą rozważań prawnych są terapie eksperymentalne z wykorzystaniem komórek macierzystych, które stosowane bez naukowego uzasadnienia stanowią podstawę nadużyć wobec pacjentów.
Słowa kluczowe: produkt leczniczy terapii zaawansowanej – wyjątek szpitalny (ATMP-HE), mezenchymalne komórki macierzyste, eksperyment leczniczy, terapie eksperymentalne
Pobierz treść artykułu
dr hab. Marlena Pecyna
The author is a professor at the Department of Civil Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5093-5486).
prof. dr hab. Józef Dulak
The author is head of the Department of Medical Biotechnology, Faculty of Biochemistry, Biophysics and Biotechnology, Jagiellonian University in Krakow, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5687-0839).
Authors’ contribution:
Marlena Pecyna – 85%
Józef Dulak – 15%
The Notion of an Advanced Therapy Medicinal Product – Hospital Exemption in EU Law and Polish Law on the Example of Stem Cells Therapy
The article concerns an issue which is important from the point of view experimental therapies and which arises in the context of the regulation of the advanced therapy medicinal product – hospital exemption. The main thread of considerations concerns EU Regulation No. 1394/2007 and incompatibility of Polish law with EU law. This article discusses some of the consequences of the Polish legislator’s decisions which concerned, i.e., manufacturing and an application of the ATMP-HE and which allowed for an excessively wide scope of its application, contrary to assumptions and the provisions of EU law. The background for considerations is experimental therapies using stem cells, which therapies, when applied without scientific justification, constitute grounds for abuses against patients.
Keywords: advanced therapy medicinal product – hospital exemption (ATMP-HE), mesenchymal stem cells, therapeutic experiment, experimental therapies
Bibliografia / References
Baran M. [w:] System Prawa Unii Europejskiej, t. 1, Podstawy i źródła prawa Unii Europejskiej, red. S. Biernat, Warszawa 2020.
Biernat S., Prawo Unii Europejskiej a prawo państw członkowskich [w:] Prawo Unii Europejskiej. Zagadnienia systemowe, t. 1, red. J. Barcz, Warszawa 2006.
Coppens D.G.M., Regulating gene and cell-based therapies as medicinal products Thesis, Utrecht 2020.
Coppens D.G.M. i in., Advanced therapy medicinal product manufacturing under the hospital exemption and other exemption pathways in seven European Union countries, „Cytotherapy” 2020/10.
Cuende N. i in., Patient access to and ethical considerations of the application of the European Union hospital exemption rule for advanced therapy medicinal products, „Cythoterapy” 2022/7.
Daley G Q, Polar extremes in clinical use of stem cells, „N Engl J Med” 2017/11.
De Luca M. i in., Advances in stem cell research and therapeutic development, „Nat Cell Biol” 2019/21.
Dulak J., Komórki macierzyste: zastosowania, perspektywy, nieporozumienia, „Nauka” 2020/1.
Ivaskiene T., Mauricas M., Ivaska J., Hospital Exemption for Advanced Therapy Medicinal Products: Issue in Application in the European Union Member States, „Current Stem Cell Therapy & Research” 2017/12.
Juan M., Delgado J., Calvo G., Trias E., Urbano-Ispizua A., Is Hospital Exemption an Alternative or a Bridge to European Medicines Agency for Developing Academic Chimeric Receptor T-Cell in Europe? Our Experience with ARI-0001, „Human Gene Therapy” 2021/32.
Marks P.W., Hahn S., Identifying the Risks of Unproven Regenerative Medicine Therapies, „JAMA” 2020/3.
Meij P., Canals J.M., Lowery M., Scott M., Advanced Therapy Medicinal Products, „League of European Research Universities Briefing Paper” 2019/3.
Mummery C., van de Stolpe A., Roelen B., Clevers H., Stem cells. Scientific facts and fiction. Academic Press, Amsterdam 2014.
Pecyna M., Dulak J., Odpowiedzialność za stosowanie produktu leczniczego terapii zaawansowanej – wyjątku szpitalnego w ramach tzw. terapii z wykorzystaniem komórek macierzystych, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” (w druku).
Post Y., Clevers H., Defining Adult Stem Cell Function at Its Simplest: The Ability to Replace Lost Cells through Mitosis, „Cell Stem Cell” 2019/25.
Slack J., Komórki macierzyste. Krótkie wprowadzenie, tłum. J. Błasiak, P. Tokarz, Oxford–Łódź 2017.
Sołtys A., Relacja zasady bezpośredniego skutku i zasady pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej w świetle najnowszego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości, „Europejski Przegląd Sądowy” 2022/6.
Wójtowicz K., Bezpośredni skutek przepisów prawa wspólnotowego w porządku prawnym RP, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2004/2.
Wróbel A., Zasady ogólne (podstawowe) prawa Unii Europejskiej [w:] Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, red. A. Wróbel, Kraków 2005.
Michał Habas
Autor jest absolwentem Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz Uniwersytetu Cambridge (LLM)
Zaplątani w sieci, czyli prawo publicznego udostępniania a hiperłącza w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Rewolucja cyfrowa wywróciła do góry nogami dotychczasowy model konsumpcji treści i doprowadziła do rozerwania tradycyjnego powiązania utworu z jego fizycznym nośnikiem. O ile kiedyś głównym przedmiotem zainteresowania prawa autorskiego był problem zwielokrotniania występujący w kontekście funkcjonowania nośników materialnych, to wraz z rozwojem treści oferowanych „na żądanie” pierwszoplanowa staje się kwestia dostępu do utworów poprzez zamieszczanie do nich hiperłączy. W europejskim systemie prawa własności intelektualnej linkowanie reguluje przede wszystkim art. 3 dyrektywy InfoSoc. Przepis ten jest w swoim brzmieniu bardzo enigmatyczny i wypełnienie go treścią normatywną spadło na barki Trybunału, który poprzez swoje orzecznictwo wprowadził szereg mniej lub bardziej kontrowersyjnych kryteriów. Niniejszy artykuł ma na celu zarysowanie i krytyczną analizę orzecznictwa TSUE dotyczącego problematyki linkowania i art. 3 dyrektywy InfoSoc.
Słowa kluczowe: udostępnianie publiczne, prawo publicznego udostępniania, linkowanie, hiperłącza, internet, prawo autorskie, dyrektywa InfoSoc
Michał Habas
The author is a graduate of the Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland, and of the University of Cambridge (LLM)
Caught up in the Net. Hyperlinking and the Right of Communication to the Public in Light of CJEU Case Law
The digital revolution has turned the previous model of content consumption upside down and led to the disruption of the traditional link between a work and the physical medium on which it was fixed. While previously the main focus of copyright law was on the right of reproduction, occurring in the context of material media, nowadays the issue of access to works through hyperlinking has taken the forefront, especially in the context of ubiquity of content offered ‘on demand’. In European copyright law, linking is regulated primarily by Article 3 of the InfoSoc Directive. The wording of the provision is far from clear and was the object of interpretation by the CJEU in several high-profile rulings, whereby the Court fleshed out its normative content and introduced a number of more or less controversial criteria. This article aims to outline and critically analyse CJEU case law on the issue of linking and Article 3 of the InfoSoc Directive.
Keywords: communication to the public, right of communication to the public, linking, hyperlinks, Internet, copyright law, InfoSoc Directive
Bibliografia / References
Angelopoulos C., Quintais J.P., Fixing Copyright Reform: A Better Solution to Online Infringement, „Journal of Intellectual Property, Information Technology and E-Commerce Law” 2019/2.
Berners-Lee T., I invented the web. Here are three things we need to change to save it, https://www.theguardian.com/technology/2017/mar/11/tim-berners-lee-web-inventor-save-internet (dostęp: 13.07.2022 r.).
Brügger N., The Archived Web: Doing History in the Digital Age, Cambridge 2018.
Fiscor M., Svensson: honest attempt at establishing due balance concerning the use of hyperlinks – spoiled by the erroneous „new public” theory, http://www.copyrightseesaw.net/en/papers?page=5 (dostęp: 14.07.2022 r.).
Frosio G., It’s all linked: how communication to the public affects internet architecture, „Computer Law & Security Review” 2020/3.
Goold P.R., Moral Reflections on Strict Liability in Copyright, „The Columbia Journal of Law & The Arts” 2021/2.
Hugenholtz B., van Velze S., Communication to a New Public? Three Reasons Why EU Copyright Law Can Do Without a ‘New Public, „International Review of Intellectual Property and Competition Law” 2016/47.
Koo J., The EU Right of Communication to the Public – still looking for a good link [w:] Routledge Handbook of EU Copyright Law, red. E. Rosati, Abingdon 2021.
Leistner M., Copyright at the interface between EU law and national law: definition of „work” and „right of communication to the public, „Journal of Intellectual Property Law & Practice” 2015/8.
Markiewicz R., Svensson a sprawa polska, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2014/4.
Ohly A., The broad concept of „communication to the public” in recent CJEU judgments and the liability of intermediaries: primary, secondary or unitary liability?, „Journal of Intellectual Property Law & Practice” 2018/8.
Rendas T., How Playboy Photos Compromised EU Copyright Law: The GS Media Judgment, „Journal of Internet Law” 2017/11.
Rosati E., Copyright and the Court of Justice of the European Union, Oxford 2019.
Szmit M., Wybrane zagadnienia opiniowania sądowo-informatycznego, Warszawa 2014.
Przemysław Jadłowski
Autor jest doktorantem w Katedrze Postępowania Cywilnego I Uniwersytetu Łódzkiego i asesorem sądowym orzekającym w Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2256-4096)
Możliwość nadania klauzuli wykonalności orzeczeniu Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
Przedmiotem opracowania jest zagadnienie możliwości wykonania orzeczenia o słusznym zadośćuczynieniu, orzeczonym przez ETPC na podstawie art. 41 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności na gruncie polskiego porządku prawnego, ze szczególnym uwzględnieniem przepisów sądowego postępowania egzekucyjnego. Autor odrzuca możliwość uznania, że wyrok ten nie podlega przymusowej egzekucji, z uwagi na zobowiązanie Polski do zapewnienia skuteczności orzecznictwa ETPC. Staje na stanowisku, że wyrok ETPC w zakresie, w którym zasądza słuszne zadośćuczynienie, stanowi tytuł egzekucyjny, o którym mowa w art. 777 § 1 pkt 3 k.p.c. i – po wyczerpaniu procedury z art. 1060 § 1 k.p.c. – polski sąd może nadać mu klauzulę wykonalności.
Słowa kluczowe: Europejski Trybunał Praw Człowieka, EKPC, klauzula wykonalności, postępowanie klauzulowe, tytuł wykonawczy
Przemysław Jadłowski
The author is a PhD student at the Department of Civil Procedure I, University of Lodz, Poland, and an assistant judge at the District Court for Warszawa-Śródmieście in Warsaw, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2256-4096)
Possibility of Appending an Enforcement Clause to a Judgement of the European Court of Human Rights
The article discusses the possibility of enforcing a judgment on just satisfaction, issued by the European Court of Human Rights (ECtHR) on the basis of Article 41 of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms in the Polish legal system, with particular emphasis on the provisions on judicial enforcement proceedings. The author rejects the statement that such a judgment is not subject to compulsory enforcement, claiming it unacceptable due to Poland’s obligation to ensure the effectiveness of judgments of the ECtHR. He argues that a judgment of the ECtHR, to the extent that it awards just satisfaction, is an enforcement order as referred to in Article 777(1)(3) of the [Polish] Code of Civil Procedure and – after exhausting the procedure provided for in Article 1060(1) of the Code of Civil Procedure – a Polish court can append an enforcement clause to it.
Keywords: European Court of Human Rights, ECHR, enforcement clause, enforcement-clause proceedings, enforceable title
Bibliografia / References
Bojańczyk A., Podważenie prawomocnego wyroku sądu karnego przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu (ETPCz). Próba zarysu zagadnienia – cz. 1, „Palestra” 2001/5–6.
Gmiterek-Zabłocka A., Lubelski sędzia miał otrzymać 15 tysięcy euro od państwa. Rząd płacić nie zamierza. „Zbliżamy się do Rosji”, https://www.tokfm.pl/Tokfm/7,182251,28650980,sprawa-sedziego-z-lublina-ktory-wygral-przed-etpcz-msz-juz.html (dostęp: 25.10.2022 r.).
Grzegorczyk P., Skutki wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w krajowym porządku prawnym, „Przegląd Sądowy” 2006/6.
Helios J., Jedlecka W., System strasburski, „Prawo i Podatki Unii Europejskiej w Praktyce” 2008/12.
Kalisz A., Multicentryczność systemu prawa polskiego a działalność orzecznicza Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, „Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny” 2007/4.
Łętowska E., Korzystny dla skarżącego wyrok ETPCz jako podstawa skargi o wznowienie postępowania. Glosa do postanowienia SN z dnia 19 października 2005 r., V CO 16/05, „Europejski Przegląd Sądowy” 2006/1.
Łętowska E., Między Scyllą i Charybdą – sędzia polski między Strasburgiem i Luksemburgiem, „Europejski Przegląd Sądowy” 2005/1.
Łętowska E., Zapewnienie skuteczności orzeczeniom sądów międzynarodowych, „Europejski Przegląd Sądowy” 2010/10.
Marciniak A., Sądowe postępowanie egzekucyjne, Warszawa 2011.
Muliński M., Postępowanie o nadanie klauzuli wykonalności krajowemu tytułowi egzekucyjnemu, Warszawa 2005.
Olaś A., O potrzebie celowościowej, prokonstytucyjnej i prokonwencyjnej wykładni norm prawa procesowego cywilnego, „Biuletyn Informacyjny Okręgowej Izby Radców Prawnych w Krakowie” 2007/4.
Paprocka A., Wznowienie postępowania cywilnego po wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Glosa do uchwały SN z dnia 30 listopada 2010 r., III CZP 16/10, „Państwo i Prawo” 2011/7–8.
Pocar F., Convention on jurisdiction and the recognition and enforcement of judgments in civil and commercial matters, signed in Lugano on 30 October 2007 – Explanatory report (Dz.Urz. UE C 319 z 2009 r., s. 1).
Ress G., The Effect of Decisions and Judgments of the European Court of Human Rights in the Domestic Legal Order, „Texas International Law Review” 2005/2.
Skrzydło J., Wykonanie wyroku ETPCz, „Europejski Przegląd Sądowy” 2010/11.
Tomalak W., Status ustrojowy i procesowy komornika sądowego, Warszawa 2014.
Weitz K., Założenia i kierunki reformy przepisów kodeksu postępowania cywilnego o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2001/4.
Wojtyczek K., Zadośćuczynienie za szkodę niemajątkową wyrządzoną przez władzę publiczną. Uwagi na tle Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, „Państwo i Prawo” 2018/8.
Zawistowski D. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 4, Artykuły 730–1088, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Ziółkowski M., Wyrok ETPCz jako orzeczenie stwierdzające niezgodność z prawem prawomocnego orzeczenia sądu cywilnego, „Europejski Przegląd Sądowy” 2010/8.
Ziółkowski M., Wyrok ETPCz jako podstawa wznowienia postępowania cywilnego, „Europejski Przegląd Sądowy” 2011/9.
Zubik M., „Akt normatywny” jako przedmiot kontroli Trybunału Konstytucyjnego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2014, t. 31.
Żurawik A., Ustrój sądownictwa w Polsce, Warszawa 2013.
Kinga Sabina Zielińska
Autorka przygotowuje rozprawę doktorską w Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie; ekspert w Zespole Prawa Konstytucyjnego, Międzynarodowego i Europejskiego w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3146-6319)
Powracający problem retencji danych telekomunikacyjnych. Potrzeba zapewnienia bezpieczeństwa narodowego czy może chęć utrzymania niekontrolowanej inwigilacji? – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 5.04.2022 r., C-140/20, G.D. przeciwko The Commissioner of the Garda Síochána i in.
Trybunał Sprawiedliwości po raz kolejny wypowiedział się w sprawie problemu zatrzymywania danych osobowych w obszarze komunikacji elektronicznej. System ustanowiony w dyrektywie 2002/58/WE dopuszcza uchwalenie środków ustawodawczych ograniczających zakres praw i obowiązków przewidzianych w art. 5, 6, 8 ust. 1–4 i art. 9 tej dyrektywy. Ograniczenia te jednak muszą stanowić środki niezbędne, właściwe i proporcjonalne w ramach społeczeństwa demokratycznego do zapewnienia bezpieczeństwa narodowego (tzn. bezpieczeństwa państwa), obronności, bezpieczeństwa publicznego oraz zapobiegania, dochodzenia, wykrywania i karania przestępstw kryminalnych lub niedozwolonego używania systemów łączności elektronicznej. Państwa członkowskie mimo coraz większej liczby rozstrzygnięć dotyczących retencji danych komunikacyjnych nie mają pewności, w jaki sposób kształtować ustawodawstwo krajowe, by czynić zadość wytycznym zawartym w orzecznictwie Trybunału określanym już wśród komentatorów jako „saga retencyjna”. Dodatkowo sprawę komplikuje konflikt zbrojny, który bez wątpienia wpływa na konieczność podejmowania przez państwa członkowskie działań mających na celu zabezpieczenie interesów państwa oraz bezpieczeństwa narodowego. Czy zatem zaostrzenie kursu w orzecznictwie TS jest możliwe i realne?
Słowa kluczowe: retencja danych, dane telekomunikacyjne, inwigilacja, nadzór nad działalnością służb, walka z przestępczością
Kinga Sabina Zielińska
The author is preparing a doctoral dissertation at the Kozminski University in Warsaw, Poland; she is an expert in the Group of Constitutional, International and European Law at the Office of the Commissioner for Human Rights (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3146-6319)
The Recurring Problem of Telecommunications Data Retention. The Need to Ensure National Security or, Rather, the Desire to Maintain Uncontrolled Surveillance. Commentary on Judgment of the Court of Justice of 5 April 2022, C-140/20, G.D. v. The Commissioner of the Garda Síochána et al.
The Court of Justice has once again ruled on the problem of retention of personal data in the area of electronic communications. The system established by Directive 2002/58/EC allows for the enactment of legislative measures limiting the scope of the rights and obligations provided for in Articles 5, 6, Article 8(1)-(4) and Article 9 of this directive. However, these restrictions must constitute measures necessary, appropriate and proportionate within a democratic society to ensure national security (i.e., state security), defence, public security, and prevention, investigation, detection and punishment of criminal offences or unauthorized use of electronic communication systems. Despite the increasing number of decisions regarding retention of communication data, Member States are not sure how to shape national legislation to adhere to the guidelines set out in the Court’s case law, already referred to by commentators as the ‘retention saga’. The matter is further complicated by the armed conflict, which undoubtedly affects the need for member states to take action to protect interests of the state and national security. Is it possible and real to tighten the course in the jurisprudence of the Court of Justice?
Keywords: data retention, telecommunications data, surveillance, democratic control over the activities of law enforcement and intelligence agencies, fight against crime
Bibliografia / References
Adamski A., Dane telekomunikacyjne jako środek inwigilacji masowej w demokratycznym państwie prawa [w:] Jawność i jej ograniczenia. Przeciwdziałanie przestępczości, t. 10, red. G. Szpor, J. Majewski, Warszawa 2015, Legalis.
Cameron I., Metadata retention and national security: Privacy International and La Quadrature du Net, „Common Market Law Review” 2021/5.
Crespi S., The applicability of Schrems principles to the Member States: national security and data protection within the EU context, „European Law Rewiev” 2018/5.
Erling B., Siedlecka chce, aby sąd zwrócił się w jej sprawie do Trybunału Sprawiedliwości UE, https://www.press.pl/tresc/69494,ewa-siedlecka-chce_-aby-sad-zwrocil-sie-w-jej-sprawie-do-trybunal-sprawiedliwosci-ue (dostęp: 11.06.2022 r.).
Grzelak A., Data Retention Saga Continues: Decision of the Polish Constitutional Tribunal of 30 July 2014 in Case K 23/11, „European Public Law” 2016/3.
Grzelak A., Granica między skuteczną walką z przestępczością a prawem do prywatności i do ochrony danych osobowych. Glosa do wyroku TS z dnia 8 kwietnia 2014 r., C-293/12 i C-594/12, „Europejski Przegląd Sądowy” 2014/7.
Grzelak A., Trybunał Sprawiedliwości ponownie o relacji między koniecznością zwalczania przestępczości a prawem do prywatności – glosa do wyroku TS z 21.12.2016 r. w sprawach połączonych C-203/15, Tele2 Sverige AB oraz C-698/15 Watson, Brice, Lewis, „Europejski Przegląd Sądowy” 2017/3.
Grzelak A., Zielińska K.S., Między prawem do prywatności i ochrony danych osobowych a zapewnieniem bezpieczeństwa publicznego i walką z przestępczością. Problemu retencji danych ciąg dalszy – glosa do wyroków Trybunału Sprawiedliwości z 6.10.2020 r.: C-623/17, Privacy International, oraz w sprawach połączonych C-511/18, C512/18, C-520/18, La Quadrature du Net i in., „Europejski Przegląd Sądowy” 2021/8.
Grzelak M., Skutki sprawy Edwarda Snowdena dla prywatności danych w cyberprzestrzeni, „Bezpieczeństwo Narodowe” 2015/1.
Jędrzejczyk A., Siedlecka chce do TSUE. Dziennikarka stawia opór samowoli służb, https://oko.press/siedlecka-tsue-inwigilacja/ (dostęp: 11.07.2022 r.).
Rojszczak M., Electronic Surveillance in a Time of Democratic Crisis: Evidence from Poland”, VerfBlog, 12.04.2022, https://verfassungsblog.de/os6-dem-crisis-pl/ (dostęp: 11.07.2022 r.).
Rojszczak M., Nieograniczone programy inwigilacji elektronicznej a koncepcje państwa autorytarnego, „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 2020/2.
Rojszczak M., Polskie przepisy inwigilacyjne w świetle najnowszego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości – wnioski krytyczne po wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 2.03.2021 r., C-746/18, Postępowanie karne przeciwko H. K., „Europejski Przegląd Sądowy” 2021/11.
Rojszczak M., Prawne podstawy prowadzenia masowej inwigilacji obywateli opartej na hurtowym i nieukierunkowanym przechwytywaniu danych w UE z uwzględnieniem dorobku orzeczniczego TSUE i ETPC, „Studia Prawa Publicznego” 2017/2.
Sobczak K., Dziennikarka chce wiedzieć, czy była inwigilowana. Możliwe pytanie do TSUE, https://www.prawo.pl/prawo/dziennikarka-chce-wiedziec-czy-byla-inwigilowana-pytanie-do-tsue,513604.html (dostęp: 11.07.2022 r.).
Taborowski M., Skutki wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdzającego nieważność dyrektywy retencyjnej, https://www.hfhr.pl/wp-content/uploads/2014/04/skutki_wyroku_TSUE_MTaborowski-3.pdf (dostęp: 11.07.2022 r.).
Tzanou M., Karyda S., Privacy International and Quadrature du Net: one step forward two steps back in the data retention saga, „European Public Law” 2022/1.
dr Agnieszka Jabłonowska
Autorka jest asystentem naukowym w Europejskim Instytucie Uniwersyteckim we Florencji (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9622-0651)
Prawo konsumenckie Unii Europejskiej – prawo do odstąpienia od umowy o świadczenie usług cyfrowych i obowiązek zapłaty proporcjonalnej kwoty – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 8.10.2020 r., C-641/19, EU przeciwko PE Digital GmbH
W wyroku C-641/19, PE Digital, Trybunał Sprawiedliwości sformułował wytyczne interpretacyjne dotyczące prawa do odstąpienia od umowy w świetle dyrektywy 2011/83/UE w sprawie praw konsumenta. Istotną rolę w postępowaniu odegrało rozróżnienie między usługami i treściami cyfrowymi. W szczególności Trybunał rozważał konsekwencje zgody konsumenta na rozpoczęcie świadczenia usług lub dostarczania treści cyfrowych przed upływem terminu na odstąpienie od umowy. Według Trybunału wyjątek od prawa do odstąpienia od umowy wyrażony w art. 16 lit. m dyrektywy 2011/83/UE dotyczy treści cyfrowych w ścisłym rozumieniu. W przypadku usług cyfrowych, w tym dostępu do portalu randkowego, prawo do odstąpienia od umowy wyłączone jest jedynie w razie wykonania usług w pełni. W pozostałych sytuacjach przedsiębiorca może żądać zapłaty przez konsumenta kwoty proporcjonalnej do zakresu świadczeń spełnionych do chwili odstąpienia w porównaniu z całym zakresem umowy, obliczanej zasadniczo pro rata temporis.
Słowa kluczowe: usługi cyfrowe, treści cyfrowe, prawo do odstąpienia od umowy, proporcjonalna kwota
dr Agnieszka Jabłonowska
The author is a research associate at the European University Institute in Florence (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9622-0651)
European Union Consumer Law. The Right to Withdraw from a Contract for the Supply of Digital Services and the Obligation to Pay a Proportionate Amount. Introduction and Judgment of the Court of Justice of 8 October 2020, C‑641/19, EU v. PE Digital GmbH
In its judgment C-641/19, PE Digital, the Court of Justice formulated interpretative guidelines on the right to withdraw from a contract under Directive 2011/83/EU on consumer rights. The distinction between digital services and digital content played an important role in the case at hand. In particular, the Court considered the consequences of a consumer’s consent for the supply of digital services or digital content to start before the end of the withdrawal period. According to the Court, the exception to the right of withdrawal set out in Article 16(m) of Directive 2011/83/EU concerns digital content in the narrow sense. In the case of digital services, including access to a dating website, the right to withdraw is only excluded if respective services have been provided in full. Otherwise, the trader may require the consumer to pay an amount which is in proportion to what has been provided until the time the consumer has informed the trader of the exercise of the right to withdraw, in comparison with the full coverage of the contract, which amount, in principle, is calculated pro rata temporis.
Keywords: digital services, digital content, right to withdraw from a contract, proportionate amount
Bibliografia / References
Bar-Gill O., Algorithmic Price Discrimination: When Demand Is a Function of Both Preferences and (Mis) Perceptions, „The University of Chicago Law Review” 2019/2.
Grochowski M., Jabłonowska A., Lagioia F., Sartor G., Algorithmic Price Discrimination and Consumer Protection: A Digital Arms Race?, „Technology and Regulation” 2022.
Meier-Bading T., Wertersatz nach Widerruf eines Vertrages über Online-Partnervermittlung, „Verbraucher und Recht” 2020/12.
Modrzejewski P., Charakterystyczne elementy umowy członkostwa w portalu internetowym – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 8.10.2020 r., C-641/19, EU przeciwko PE Digital GmbH, „Glosa” 2021/1.
Moriarty J., Why Online Personalized Pricing Is Unfair, „Ethics and Information Technology” 2021/3.
Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego – dr Marek Domagała (autor jest analitykiem‑koordynatorem Wydziału Studiów nad Orzecznictwem i Analiz Prawnych Biura Służby Prawnej Trybunału Konstytucyjnego; ORCID: https://orcid.org/0000‑0003‑0310‑2910)
Case law of the Constitutional Court – dr Marek Domagała (the author is an analyst and the coordinator of the Department of Jurisprudence Research and Legal Analyses of the Office of the Legal Service of the Constitutional Tribunal; ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0310-2910)
Orzecznictwo Sądu Najwyższego – dr Michalina Szpyrka (autorka jest adiunktem w Zakładzie Prawa Europejskiego Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauko oraz starszym asystentem sędziego w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287)
Case law of the Supreme Court – dr Michalina Szpyrka (the author is an assistant professor in the Department of European Law at the Institute of Law Studies of the Polish Academy of Sciences and a senior judge’s assistant at the Labour Law and Social Security Chamber of the Supreme Court, Poland, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287)
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego – dr Robert Talaga (autor jest asesorem w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188)
Case law of the Supreme Administrative Court – dr Robert Talaga (the author is an assessor at the Provincial Administrative Court in Poznań, Poland, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188)
