Żadne państwo członkowskie nie jest równiejsze od innych – zasada pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej i zasada równości państw członkowskich wobec traktatów
Koen Lenaerts
Prezes Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i profesor prawa Unii Europejskiej na Uniwersytecie w Leuven.
Żadne państwo członkowskie nie jest równiejsze od innych – zasada pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej i zasada równości państw członkowskich wobec traktatów
Poniższy artykuł został opublikowany w języku angielskim na Verfassungsblog z 8.10.2020 r.
| Słowa kluczowe: pierwszeństwo prawa UE, równość państw członkowskich, jednolita interpretacja prawa UE, Trybunał Sprawiedliwości UE, Niemcy |
Koen Lenaerts
The President of the Court of Justice of the European Union and a Professor of EU Law at the University of Leuven.
No Member State is More Equal than Others. The Primacy of EU law and the Principle of the Equality of the Member States before the Treaties
This article was published in English on Verfassungsblog on 8 October 2020.
| Keywords: primacy of EU law, principle of equality of the Member States, uniform interpretation of EU law, the Court of Justice of the European Union, Germany |
Bibliografia / References:
Classen C.D., Die Gleichheit der Mitgliedstaaten und ihre Ausformungen im Unionsrecht, „EuR” 2020/3.
Fabbrini F., After the OMT Case: The Supremacy of EU Law as the Guarantee of the Equality of the Member States, „German Law Journal” 2015/16.
Hamilton A., Federalist No 33 [w:] A. Hamilton, J. Madison, J. Jay, The Federalist Papers, Oxford, 2008.
Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki, tłum. Andrzej Pułło, Warszawa 2002, dostępna pod adresem: http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/usa.html.
Lindeboom J., Is the Primacy of EU Law Based on the Equality of the Member States? A Comment on the CJEU’s Press Release Following the PSPP Judgment, „German Law Journal” 2020/1.
Perju V., Against Bidimensional Supremacy in EU Constitutionalism, „German Law Journal” 2020/21.
Pernice I., Costa v ENEL and Simmenthal: Primacy of European Law [w:] The Past and Future of EU Law, red. M. Poiares Maduro, L. Azoulai, Oxford, 2010.
Rasmussen M., The Origins of a Legal Revolution – The Early History of the European Court of Justice, „Journal of European Integration History” 2008/14.
Rossi L.S., The Principle of Equality Among Member States of the European Union [w:] The Principle of Equality in EU Law, red. L.S. Rossi, F. Casolari, Berlin/Heidelberg, 2017.
Stanisław Stefaniak
Autor jest doktorantem w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (ORCID: 0000-0002-6905-6390).
Mandat Europejskiego Banku Centralnego i sądowa kontrola decyzji z zakresu polityki pieniężnej po wyroku Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Weiss
W wyroku w sprawie C-493/17, Weiss, Trybunał Sprawiedliwości potwierdził zgodność skupu obligacji skarbowych przez Europejski Bank Centralny (EBC) w ramach programu Public Sector Purchase Programme z traktatowym zakazem monetyzacji długu państw członkowskich oraz mandatem EBC. Sprawa Weiss, która została zainicjowana poprzez odesłanie prejudycjalne niemieckiego Federalnego Trybunału Konstytucyjnego, stanowi zderzenie dwóch skrajnie odmiennych interpretacji postanowień traktatowych dotyczących wspólnej polityki pieniężnej dokonanych przez Trybunał oraz sąd odsyłający. Wyrok wpisuje się w ustaloną linię orzeczniczą Trybunału Sprawiedliwości, zgodnie z którą Europejski Bank Centralny dysponuje szerokim zakresem uznania podczas prowadzenia polityki pieniężnej. Trybunał podkreślił, że pośrednie skutki programu na płaszczyźnie gospodarczej nie oznaczają przekroczenia przez Europejski Bank Centralny swojego mandatu, a polityka pieniężna i gospodarcza nie mogą być ściśle rozdzielone. Rozstrzygnięcie Trybunału Sprawiedliwości zostało uznane przez sąd odsyłający za akt ultra vires, ze względu na brak uwzględnienia skutków gospodarczych programu w ramach badania jego proporcjonalności. Niniejszy artykuł rekonstruuje poglądy obydwu sądów oraz poddaje argumentację Federalnego Trybunału Konstytucyjnego krytyce. Głównymi zagadnieniami analizy są potraktowanie przez każdy z sądów kwestii skutków programu Public Sector Purchase Programme dla oceny jego zgodności z prawem pierwotnym, sposób i cel przeprowadzania badania proporcjonalności oraz problem odpowiedniego zakresu kontroli sądowej decyzji z zakresu polityki pieniężnej.
| Słowa kluczowe: Europejski Bank Centralny, polityka pieniężna, luzowanie ilościowe, proporcjonalność, kontrola sądowa, Federalny Trybunał Konstytucyjny |
Stanisław Stefaniak
The author is a doctoral student, Doctoral School of Social Sciences, Adam Mickiewicz University (ORCID: 0000-0002-6905-6390).
Mandate of the European Central Bank and Judicial Review of Decisions in the Field of Monetary Policy after the Court of Justice Ruling in Weiss
In its ruling in case C-493/17, Weiss, the Court of Justice of European Union has confirmed the legality of the European Central Bank’s sovereign bond buying programme, the Public Sector Purchase Programme, with the prohibition of monetary financing of Member States’ debt, established by the Treaties, and the EBC’s legal mandate to conduct monetary policy. The case, which was initiated by a reference for a preliminary ruling made by Germany’s Federal Constitutional Court, illustrates a clash of two competing interpretations of Treaty provisions regarding the common monetary policy, presented by the Court of Justice and the referring court. The ruling fits in with the Court of Justice’s established interpretation, granting the European Central Bank a wide margin of discretion while conducting monetary policy. The Court has underlined that indirect effects of the programme in the field of economic policy do not mean the Bank has exceeded its mandate and that economic and monetary policy can never be completely separated. The Court’s ruling was then deemed ultra vires by the referring court, due to insufficient consideration of economic effects of the programme in the proportionality review conducted in the ruling. The article presents the interpretations of both courts in the case and criticizes the argumentation of the Federal Constitutional Court. The main areas of analysis are the treatment of the effects of the Public Sector Purchase Programme by each of the courts for the purpose of assessing the programme’s consistency with primary law of European Union, the aims and methods of proportionality review employed by the courts and the issue of appropriate scope of judicial review of decisions in the field of monetary policy.
| Keywords: European Central Bank, monetary policy, quantitative easing, judicial review, [German] Federal Constitutional Court |
Bibliografia / References:
Adamski D., Dialog konstytucyjny buntem podszyty: komentarz do postanowienia Bundesverfassungsgericht z 14.01.2014 r. w sprawie Gauweiler, „Europejski Przegląd Sądowy” 2014/8.
Bainczyk M., Polski i niemiecki Trybunał Konstytucyjny wobec członkostwa państwa w Unii Europejskiej, Wrocław 2017.
Bast J., Don’t Act Beyond Your Powers: The Perils and Pitfalls of the German Constitutional Court’s Ultra Vires Review, „German Law Journal” 2014/2.
Bay Larsena L., Legal bridges over troubled waters?Standard of review of European Central Bank decisions by the EU Courts [w:] Building bridges: central banking law in an interconnected world, ECB Legal Conference 2019, https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/ecb.ecblegalconferenceproceedings201912~9325c45957.en.pdf (dostęp: 30.11.2020 r.).
Bickel A.M., The least dangerous branch: the Supreme Court at the Bar of Politics, New Haven 1986.
Biernat S., How Far Is It from Warsaw to Luxembourg and Karlsruhe: The Impact of the PSPP Judgment on Poland, „German Law Journal” 2020/5.
Bogdandy A. von, Bast J., The federal order of the competences [w:] Principles of European Constitutional Law, red. A. von Bogdandy, J. Bast, Monachium 2009.
Borio C., Lowe P., Asset Prices, Financial and Monetary Stability: Exploring the Nexus, „BIS Working Paper” 2002/114.
Brunnermeier M., James H., Landau J., The Euro and the Battle of Ideas, Princeton 2017.
Craig P., EU Administrative Law, Oxford 2012.
Craig P., Markakis M., Gauweiler and the Legality of Outright Monetary Transactions, https://papers.ssrn.com/abstract=2723459, s. 33 (dostęp: 30.11.2020 r.).
Davies G.G., The German Constitutional Court Decides Price Stability May Not Be Worth Its Price, z 21.05.2020 r., https://europeanlawblog.eu/2020/05/21/the-german-federal-supreme-court-decides-price-stability-may-not-be-worth-its-price/ (dostęp: 30.11.2020 r.).
Dawson M., Bobić A., Court of Justice Quantitative Easing at the Court of Justice - Doing Whatever It Takes to Save the Euro: Weiss and Others, „Common Market Law Review” 2019/4.
Engel A., Nowag J., Groussot X., Is This Completely M.A.D.? Three Views of the Ruling of the German FCC on 5th May 2020, „Nordic Journal of European Law” 2020/1.
Fabbrini F., The Euro-Crisis and the Courts: Judicial Review and the Political Process in Comparative Perspective, „Berkeley Journal of International Law” 2014/1.
Feld L.P., Köhler E.A., Nientiedt D., Ordoliberalism, Pragmatism and the Eurozone Crisis: How the German Tradition Shaped Economic Policy in Europe, „European Review of International Studies” 2015/3.
Fritzsche A., Discretion, scope of judicial review and institutional balance in European Law, „Common Market Law Review” 2010/47.
Goldmann M., Adjudicating Economics: Central Bank Independence and the Appropriate Standard of Judicial Review, „German Law Journal” 2014/15.
Goldmann M., The European Economic Constitution after the PSPP Judgment: Towards Integrative Liberalism?, „German Law Journal” 2020/5.
Goodhart C., Lastra R., Central bank accountability and judicial review, „SUERF Policy Notes” 2018/32.
Harvey D., Towards Process-Oriented Proportionality Review in the European Union, „European Public Law” 2017/23.
Hillion C., Tobacco Advertising: If You Must, You May, „The Cambridge Law Journal” 2001/3.
Hinarejos A., The euro area crisis in constitutional perspective, Oxford 2015.
Hinarejos A., Gauweiler and the Outright Monetary Transactions Programme: The Mandate of the European Central Bank and the Changing Nature of Economic and Monetary Union, „European Constitutional Law Review” 2015/3.
Hoffmann H.C.H., General Principles of EU law and EU administrative law [w:] European Union Law, red. C. Barnard, S. Peers, Oxford 2014.
Hoffman H.C.H., Pantazatou K., Transformation of the European Economic Constitution [w:] The Metamorphosis of the European Economic Constitution, red. H.C.H. Hoffman, K. Pantazatou, G. Zaccaroni, Cheltenham 2019.
Jaśkowski M., Sądowa kontrola legalności aktów administracyjnych Unii Europejskiej, Warszawa 2015.
Kokott J., Sobotta C., Judicial review and institutional balance with regard to European monetary policy [w:] EBC Legal Conference 2017. Shaping a new legal order for Europe: a tale of crises and opportunities, https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/ecblegalconferenceproceedings201712.en.pdf (dostęp: 30.11.2020 r.).
Lang A., Ultra vires review of the ECB’s policy of quantitative easing: An analysis of the German Constitutional Court’s preliminary reference order in the PSPP case, „Common Market Law Review” 2018/3.
Lehmann M., Varying standards of judicial scrutiny over central banks actions [w:] ECB Legal Conference 2017. Shaping a new legal order for Europe: a tale of crises and opportunities, https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/ecblegalconferenceproceedings201712.en.pdf (dostęp: 30.11.2020 r.).
Lenaerts K., The Court of Justice and the Economic and Monetary Union: a constitutional perspective [w:] Building bridges: central banking law in an interconnected world. ECB Legal Conference 2019, https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/ecb.ecblegalconferenceproceedings201912~9325c45957.en.pdf (dostęp: 30.11.2020 r.).
Lenaerts K., The European Court of Justice and process-oriented review, „Yearbook of European Law” 2012/1.
Magliari A., Intensity of Judicial Review of the European Central Banks’s Supervisory Decisions, „Central European Public Administration Review” 2019/12.
Mankiw N.G., They Told You So: Economists Were Right to Doubt the Euro, „New York Times” z 17.05.2017 r.
Marzal T., Is the BVerfG PSPP decision „simply not comprehensible”?, https://verfassungsblog.de/is-the-bverfg-pspp-decision-simply-not-comprehensible/ (dostęp: 30.11.2020 r.).
Santis R. de, Holm-Hadulla F., Flow effects of central bank asset purchases on euro area sovereign bond yields: Evidence from a natural experiment, https://www.econstor.eu/bitstream/10419/175676/1/ecb-wp2052.en.pdf (dostęp: 30.11.2020 r.).
Shapiro M., The Giving Reasons Requirement, „University of Chicago Legal Forum” 1992/179.
Simon S., Rathke H., Simply not comprehensible. Why?, „German Law Journal” 2020/5.
Sluis M. van der, Similar, Therefore Different: Judicial Review of Another Unconventional Monetary Policy in Weiss (C-493/17), „Legal Issues of Economic Integration” 2019/3.
Viterbo A., The PSPP Judgment of the German Federal Constitutional Court: Throwing Sand in the Wheels of the European Central Bank, http://www.europeanpapers.eu/en/europeanforum/pspp-judgment-of-german-federal-constitutional-court#_ftn74 (dostęp: 30.11.2020 r.).
Ziller J., The unbearable heaviness of the German constitutional judge. On the judgment of the Second Chamber of the German Federal Constitutional Court of 5 May 2020 concerning the European Central Bank’s PSPP programme, z 7.05.2020 r., https://ceridap.eu/the-unbearable-heaviness-of-the-german-constitutional-judge-on-the-judgment-of-the-second-chamber-of-the-german-federal-constitutional-court-of-5-may-2020-concerning-the-european-central-banks-pspp/#post-1563-footnote-5 (dostęp: 30.11.2020 r.).
prof. zw. dr hab. Anna Wyrozumska
Autorka jest kierownikiem Katedry Europejskiego Prawa Konstytucyjnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego (ORCID: 0000-0002-3310-6675).
Czy porozumienie w sprawie rozporządzenia „pieniądze za praworządność” będzie skuteczne?
Konkluzje Rady Europejskiej z 10–11.12.2020 r. odzwierciedlają porozumienie, które pozwoliło uniknąć weta Polski i Węgier w stosunku do pakietu trzech istotnych aktów dotyczących finansów Unii Europejskiej, w tym funduszu odbudowy. Dotyczą sposobu interpretacji i stosowania rozporządzenia w sprawie ogólnego systemu warunkowości służącego ochronie budżetu Unii. Konkluzje zawierają zalecenia skierowane głównie do Komisji. Po pierwsze, wydania przez nią wytycznych (o wskazanej treści) określających, w jaki sposób będzie procedować zanim złoży wniosek do Rady o nałożenie sankcji na państwo członkowskie naruszające zasady państwa prawnego. Po drugie, ścisłego współpracowania z państwami członkowskimi przy wypracowywaniu wytycznych i uwzględnienia ewentualnego wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, gdyby ważność rozporządzenia została podważona. Po trzecie, ograniczenia stosowania rozporządzenia tylko do nowych zobowiązań budżetowych. Artykuł analizuje te zalecenia pod kątem ich zgodności z prawem Unii Europejskiej i skuteczności.
| Słowa kluczowe: praworządność, budżet UE, mechanizm warunkowości, konkluzje Rady Europejskiej |
prof. dr hab. Anna Wyrozumska (full professor)
The author is the head of the Department of European Constitutional Law, Faculty of Law and Administration, University of Lodz (ORCID: 0000-0002-3310-6675).
Will the Agreement on the ‘Money for the Rule of Law’ Regulation Be Effective?
The conclusions of the European Council of 10-11 December 2020 reflect the agreement which allowed avoiding Poland’s and Hungary’s veto against the package of three important acts concerning the EU budget, including the recovery fund. They determine the way in which the regulation on a general regime of conditionality for the protection of the Union budget is to be interpreted and applied. The conclusions contain recommendations, which are mainly addressed to the Commission. They instruct the Commission, firstly, to issue guidelines (with the indicated contents) specifying how it will proceed before submitting an application to the Council to impose sanctions on a Member State violating the rule of law. Secondly, to work closely with the Member States in developing guidelines and take into account a possible judgment of the Court of Justice of the European Union should the validity of the regulation be challenged. Thirdly, to limit the application of the regulation to new budgetary commitments only. The article examines these recommendations in terms of their compliance with EU law and effectiveness.
| Keywords: rule of law, EU budget, conditionality mechanism, conclusions of the European Council |
Bibliografia / References:
Alemanno A., Chamon M., To Save the Rule of Law you Must Apparently Break It, https://verfassungsblog.de/to-save-the-rule-of-law-you-must-apparently-break-it/ (dostęp: 5.01.2021 r.).
Bachmann K., To nie kompromis ani remis. Polska i Węgry sromotnie przegrały w Brukseli, „Gazeta Wyborcza” z 12.12.2020 r.
Barcz J., Grzeszczak R., Nowak-Far A., Truszczyński J., Praworządność a unijne fundusze. Prawne i praktyczne aspekty interpretacji ustaleń Rady Europejskiej z 10 grudnia 2020 r., https://monitorkonstytucyjny.eu/archiwa/16604 (dostęp: 5.01.2021 r.).
Barcz J., Grzeszczak R., Nowak-Far A., Truszczyński J., Praworządność́ a unijne fundusze: weto – scenariusz wyprowadzenia Polski z Unii Europejskiej. W sprawie niedopowiedzeń́, przekłamań́ i zwykłych bzdur, https://monitorkonstytucyjny.eu/archiwa/16346 (dostęp: 5.01.2021 r.).
Bogdandy A. von, Łacny J., Suspension of EU funds for breaching the rule of law – a dose of tough love needed?, „European Policy Analyses” 2020/7.
Buras P., Ananicz S., Obrona rządów prawa po szczycie Unii Europejskiej: kompromis i co dalej, https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2020/12/S.Ananicz.P.Buras_Obrona.rządów.prawa_.po_.szczycie.UE_.kompromis.i.co_.dalej_.pdf (dostęp: 5.01.2021 r.).
Dimitrovs A., Rule of law-conditionality as interpreted by EU leaders, https://eulawlive.com/op-ed-rule-of-law-conditionality-as-interpreted-by-eu-leaders-by-aleksejs-dimitrovs/ (dostęp: 5.01.2021 r.).
Eder F., Budget Moves, https://www.politico.eu/newsletter/brussels-playbook/politico-brussels-playbook-changing-the-paradigm-deals-and-no-deals-belarus-government-in-exile/ (dostęp: 5.01.2021 r.).
Eder F., Rule of Law Mechanism Intact: Council Legal Service, https://www.politico.eu/article/live-blog-eu-leaders-talk-coronavirus-climate-and-budget/#1284842 (dostęp: 5.01.2021 r.).
Kranz J., Weto czyli wyimaginowane pretensje pod adresem „wyimaginowanej wspólnoty”, http://monitorkonstytucyjny.eu/archiwa/16653 (dostęp: 5.01.2021 r.).
PAP, Morawiecki: rozporządzenie dotyczące praworzadnosci grozi rozpadem UE, 26.11.2020 r., https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C764138%2Cmorawiecki-rozporzadzenie-dotyczace-praworzadnosci-grozi-rozpadem-ue.html (dostęp: 5.01.2021 r.).
Sadurski W., Bronić bezkarności jak suwerenności, „Gazeta Wyborcza” z 12.12.2020 r.
Scheppele K.L., Pech L., Platon S., Compromising the Rule of Law while Compromising on the Rule of Law, https://verfassungsblog.de/compromising-the-rule-of-law-while-compromising-on-the-rule-of-law/ (dostęp: 5.01.2021 r.).
Uitz R., Towards an EU Cast in the Hungarian and Polish Mould. Why the December 2020 Compromise Matters, https://verfassungsblog.de/towards-an-eu-cast-in-the-hungarian-and-polish-mold/ (dostęp: 5.01.2021 r.).
Ziobro w Radiu Maryja: Tzw. praworządność nie dotyczy tylko sądownictwa, 23.11.2020 r., https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/artykuly/1497001,ziobro-radio-maryja-tzw-praworzadnosc-aborcja-malzenstwa-homoseksualne.html (dostęp: 5.01.2021 r.).
dr hab. Magdalena Fedorowicz
Autorka jest profesorem w Katedrze Prawa Finansowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (ORCID: 0000-0002-5578-5170).
Uwagi do wyroku niemieckiego Federalnego Trybunału Konstytucyjnego z 5.05.2020 r., sprawy połączone 2 BvR 859/15, 2 BvR 1651/15, 2 BvR 2006/15, 2 BvR 980/16 w świetle zasady proporcjonalności
Przedmiotem niniejszej glosy jest orzeczenie niemieckiego Federalnego Trybunału Konstytucyjnego dotyczące skarg konstytucyjnych w sprawie Programu Zakupowego Aktywów Sektora Publicznego Europejskiego Banku Centralnego. Pytanie wynikające z orzeczenia BVerfG z 5.05.2020 r., a analizowane w glosie, dotyczyło w istocie tego, czy działania podejmowane w ramach Programu Zakupowego Aktywów Sektora Publicznego Europejskiego Banku Centralnego mieszczą się w mandacie EBC i czy są zgodne z zasadą proporcjonalności oraz zasadą przyznania kompetencji z art. 5 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej. W glosie dokonano analizy orzeczenia BVerfG z odniesieniami do pozostałych relewantnych orzeczeń oraz poczyniono uwagi dotyczące zasady proporcjonalności zapewnianej na rynku finansowym Unii Europejskiej. W glosie jednoznacznie podkreślono, że BVerfG nie ma kompetencji do uznawania, że orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości nie są dlań wiążące.
| Słowa kluczowe: działalność pomocowa EBC, EBC, PSPP, zasada proporcjonalności, polityka monetarna EBC |
dr hab. Magdalena Fedorowicz
The author is a professor at the Chair of Financial Law, Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznan (ORCID: 0000-0002-5578-5170).
Remarks about the Judgment of the German Federal Constitutional Court of 5 May 2020 in Joined Cases 2 BvR 859/15, 2 BvR 1651/15, 2 BvR 2006/15, 2 BvR 980/16 in the Light of the Principle of Proportionality
This commentary concerns the judgment of the German Federal Constitutional Court triggered by constitutional complaints in the matter of European Central Bank’s Public Sector Purchase Programme. The question posed by BVerfG judgment of 5 May 2020 and analysed in the commentary concerned in essence whether measures taken as part of the Public Sector Purchase Programme are covered by ECB mandate and whether they are consistent with the principle of proportionality and the principle of conferral laid down in Article 5(1) of the Treaty on the European Union. The commentary analyses BVerfG judgment, referring to other relevant case law, and presents remarks about the principle of proportionality ensured on the EU financial market. The commentator clearly stresses that BVerfG has no jurisdiction to pronounce judgments of Court of Justice do not bind it.
| Keywords: ECB assistance activity, EBC, PSPP (Program Zakupowy Aktywów Sektora Publicznego), principle of proportionality, ECB monetary policy |
Bibliografia / References:
Białek T., Grabowska M., Brewiński P., Ekspertyza prawna dotycząca zasady proporcjonalności w europejskim prawie wspólnotowym i polskim porządku prawnym, Warszawa 2013.
Kalisz A., Multicentryczność systemu prawa polskiego a działalność orzecznicza Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2007/4.
Kasiewicz S., Kurkliński L., Szpringer W., Zasada proporcjonalności a polski sektor bankowy. Uwarunkowania, narzędzia, szanse, zagrożenia, http://alterum.pl/uploaded/Tresc_raportu_-_Zasada_proporcjonalnosci_a_polski_sektor.pdf (dostęp: 14.07.2020 r.).
Kasiewicz S., Kurkliński L., Szpringer W., Zasada proporcjonalności. Przełom w ocenie regulacji, Warszawa 2014.
Łętowska E., Multicentryczność współczesnego systemu prawa i jej konsekwencje, „Państwo i Prawo” 2005/4.
Sarmiento D., Weiler J.H.H., The EU Judiciary after Weiss. Proposing a New Mixed Chamber of the Court of Justice, https://verfassungsblog.de/the-eu-judiciary-after-weiss/ (dostęp: 23.06.2020 r.).
Sikora P., PSPP auf dem Prüfstand – Das Weiss-Urteil des EuGH, „Europäisches Wirtschafts- und Steuerrecht” 2019/3.
Dominika Szkałuba
Autorka jest studentką V roku na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego.
Dziedziczenie dóbr cyfrowych w postaci dostępu do konta na portalu społecznościowym – glosa do wyroku Federalnego Trybunału Sprawiedliwości z 12.07.2018 r., III ZR 183/17
Prezentowana glosa dotyczy problemu dostępu do konta w sieci społecznościowej po śmierci użytkownika. Inspiracją do podjęcia tego tematu stał się wyrok Federalnego Trybunału Sprawiedliwości (Niemcy) z 12.07.2018 r. w sprawie III ZR 183/17, zgodnie z którym konto w serwisie społecznościowym jako przedmiot umowy może podlegać dziedziczeniu. Natomiast zasadniczym problemem w sprawie okazało się wykonanie zobowiązań wynikających z umowy zawartej pomiędzy serwisem społecznościowym a użytkownikiem konta w tym serwisie w sytuacji, gdy spadkobiercy wstąpili w prawa użytkownika konta w drodze sukcesji generalnej. W międzyczasie pojawił się też problem praktyczny związany ze zmianą po śmierci użytkownika statusu konta na „In Memoriam”. Temat zasługuje na dogłębną analizę ze względu na rosnące znaczenie problemu. Celem artykułu jest wykazanie, że kluczową kwestią w komentowanej sprawie jest egzekwowanie zobowiązań umownych przez spadkobierców, a nie problem dziedziczenia konta na portalu społecznościowym jako składnika majątku.
| Słowa kluczowe: dziedziczenie, dobra cyfrowe, serwis społecznościowy, konto użytkownika, spadek cyfrowy, spadek, spadkobiercy, roszczenia odszkodowawcze, poufność telekomunikacji |
Dominika Szkałuba
The author is a fifth-year student at the Faculty of Law and Administration, University of Gdansk.
Inheritance of Digital Assets in the Form of Access to a Social Media Account. Commentary on Judgment of the Federal Court of Justice of 12 July 2018, III ZR 183/17
This paper deals with the problem of access to an account on a social network after the user’s death. The analysis is based on the judgment issued by the Federal Court of Justice (Germany) on 12 July 2018, in case III ZR 183/17. First of all, after resolving a preliminary issue, the German court stated that an account on a social networking site, as the subject matter of a contract, is capable of being inherited. Then, the essential problem concerned the performance of obligations under the contract between the social networking site and the user of an account on that site in a situation where the heirs assumed the account user's rights by way of general succession. In the meantime, a pragmatic problem occurred, because Facebook had automatically changed the account status to ‘In Memoriam’ after the user's death. Given the growing importance of the problem, it is worthwhile to analyse in depth the legal aspects of the rights of heirs who assumed the rights of the deceased party to the contract concluded with Facebook. The aim of this paper is to show that the key issue in the commented case concerns enforcement of the contractual obligations by heirs, rather than the problem of inheriting a Facebook account as an asset.
| Keywords: inheritance, digital goods, social networking service, user account, digital inheritance, inheritance, heirs, compensation claims, confidentiality of telecommunications |
Bibliografia / References:
Bates D., Facebook will become the world’s biggest virtual graveyard with more profiles of dead people than living users by the end of the century, say experts, https://www.dailymail.co.uk/news/article-3479288/Facebook-world-s-biggest-virtual-graveyard-profiles-dead-people-living-users-end-century-say-experts.html (dostęp: 3.11.2020 r.).
Chałubińska-Jentkiewicz K., Taczkowska-Olszewska J., Świadczenie usług drogą elektroniczną. Komentarz, Warszawa 2019.
Deixler-Hübner A., Schauer M., Kommentar zur EU-Erbrechtsverordnung (EuErbVO), Wien 2020.
Deutschen Anwaltvereins durch die Ausschüsse Erbrecht, Informationsrecht und Verfassungsrecht zum Digitalen Nachlass, „Stellungnahme” 2013/34.
Döbereiner Ch., Dorsel Ch., Frank S., Europäische Erbrechtsverordnung (EuErbVO). Internationales Erbrechtsverfahrensgesetz (IntErbRVG), Monachium 2016.
Dymek P., Dziedziczenie konta użytkownika na Facebooku: co się dzieje z kontem po śmierci, „Rzeczpospolita” z 18.03.2019 r
Grochowski M., Inheritance of the social media accounts in Poland, „European Review of Private Law” 2019/5.
Grochowski M., „Nieuregulowane” umowy o świadczenie usług na gruncie art. 750 KC, „Monitor Prawniczy” 2016/23.
Grodecka M., W internecie nic nie umiera na dobre. Facebook wprowadza zmiany w profilach zmarłych użytkowników, https://spidersweb.pl/2019/03/facebook-po-smierci-in-memoriam.html (dostęp: 3.11.2020 r.).
Kaleem J., Death On Facebook Now Common As ‘Dead Profiles’ Create Vast Virtual Cemetery, „ HuffPost” z 7.12.2012 r.
Kidyba A., Niezbecka E., Kodeks cywilny. Komentarz, t. 4, Spadki, Warszawa 2011.
Kuźmicka-Sulikowska J. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2019.
Nowacki J., Analogia legis, Warszawa 1966.
Ojczyk J., Dziedziczenie cyfrowe, czyli komu przypadnie osierocone konto na Facebooku, https://www.prawo.pl/biznes/dziedziczenie-konta-na-fecebooku-potrzebne-zmiany-prawa,322983.html (dostęp: 3.11.2020 r.).
Szulewski P., Śmierć 2.0 – problematyka dóbr cyfrowych post mortem [w:] Non omnis moriar. Osobiste i majątkowe aspekty prawne śmierci człowieka. Zagadnienia wybrane, red. J. Gołaczyński, J. Mazurkiewicz, J. Turłukowski, D. Karkut, Wrocław 2015.
Załucki M., Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2020.
Załucki M., Unijne rozporządzenie spadkowe Nr 650/2012. Komentarz, Warszawa 2018.
dr hab. Mateusz Pilich
Autor jest adiunktem w Katedrze Międzynarodowego Prawa Prywatnego i Handlowego Uniwersytetu Warszawskiego (ORCID: 0000-0001-7934-1606).
Uznanie podmiotowości zagranicznych osób prawnych w obrocie wewnątrz Unii Europejskiej – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 5.11.2002 r., C-208/00, Überseering BV przeciwko Nordic Construction Company Baumanagement
W ramach tegorocznego cyklu pt. „Kamienie milowe orzecznictwa” zostaje podjęta problematyka szeroko pojętego prawa prywatnego międzynarodowego. Ta dziedzina, być może z uwagi na swoją metodologiczną hermetyczność, bywa często, acz niesłusznie, bagatelizowana w dyskursie nad orzecznictwem unijnym. W pierwszym odcinku serii powracamy do jednego z klasycznych orzeczeń prawa swobód rynku wewnętrznego — wyroku Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-208/00, Überseering. Położono szczególny nacisk na wykazanie jego przełomowego znaczenia dla prawa wewnętrznego państw członkowskich, w tym dla wykładni art. 17–19 polskiej ustawy z 4.02.2011 r. – Prawo prywatne międzynarodowe.
| Słowa kluczowe: spółka zagraniczna, transgraniczne przeniesienie siedziby, statut personalny, zdolność prawna, zdolność sądowa, zdolność procesowa, odmowa uznania, prawo przedsiębiorczości, niezgodność prawa krajowego |
dr hab. Mateusz Pilich
The author is an associate professor at the Department of International Private and Commercial Law, University of Warsaw (ORCID: 0000-0001-7934-1606).
Recognition of Legal Capacity of Foreign Legal Persons in Transactions within the European Union. Introduction and Judgment of the Court of Justice of 5 November 2002, C-208/00, Überseering BV v. Nordic Construction Company Baumanagement
Within the framework of this year's series entitled the "Milestones of the Case Law" the issues of broadly understood private international law will be dealt with. This area of law, perhaps due to its methodological hermeticity, is often, albeit wrongly, downplayed in the discourse on EU jurisprudence. As the first episode of the series, we return to one of the classic judgments of the law of the freedoms of the internal market: the judgment of the Court of Justice in case C-208/00, Überseering. Particular emphasis was put on demonstrating its ground-breaking importance for the domestic law of the Member States, including the interpretation of Articles 17 to 19 of the Polish Act of 4 February 2011 on Private International Law.
| Keywords: foreign company, cross-border transfer of registered office, law applicable to moral persons, legal capacity, capacity to sue and be sued, capacity to perform procedural acts, refusal of recognition, right of establishment, non-compliance of national law with the EU law |
Bibliografia / References:
Basedow J., The Communitarisation of Private International Law: Introduction, „Rabels Zeitschrift für ausländisches und internationales Privatrecht” 2009/3.
Ebke W.F., The European Conflict-of-Corporate-Laws Revolution: Überseering, Inspire Art and Beyond, „The International Lawyer” 2004/3.
Gołaczyński J., Prawo prywatne międzynarodowe, Warszawa 2017.
Hoffmann B. von, Thorn K., Internationales Privatrecht, München 2007.
Kamarad E., Wpływ Traktatu lizbońskiego na unijne prawo prywatne międzynarodowe, „Politeja” 2018/3.
Klyta W., Niektóre konsekwencje zmiany statutu w międzynarodowym prawie spółek (przymusowe przeniesienie siedziby spółki), „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2015/16.
Klyta W., Spółki kapitałowe w prawie prywatnym międzynarodowym, Kraków 1999.
Klyta W. [w:] Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. M. Pazdan, Warszawa 2018.
Kozieł G., Dopuszczalność i zasady przeniesienia siedziby statutowej polskiej spółki handlowej do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2018/2.
Opalski A., Wiśniewski A.W. [w:] Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. J. Poczobut, Warszawa 2017.
Oplustil K., Łącznik siedziby spółki w nowym prawie prywatnym międzynarodowym. Uwagi na tle prawa europejskiego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2011/3.
Pazdan M., Prawo prywatne międzynarodowe, Warszawa 2012.
Pazdan M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 20A, Prawo prywatne międzynarodowe, red. M. Pazdan, Warszawa 2014.
Poczobut J., Osoby prawne w polskim prawie prywatnym międzynarodowym – projekt nowelizacji ustawy, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2000/3.
Wernicke T., EuGH: Rechtsfähigkeit niederländischer Gesellschaft in Deutschland, „Europäische Zeitschrift für Wirtschaftsrecht” 2002/24.
Wowerka A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 20A, Prawo prywatne międzynarodowe, red. M. Pazdan, Warszawa 2014.
Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego
dr Marek Domagała (autor jest analitykiem-koordynatorem Wydziału Studiów nad Orzecznictwem i Analiz Prawnych Biura Służby Prawnej Trybunału Konstytucyjnego)
Case law of the Constitutional Court
dr Marek Domagała (the author is an analyst and the coordinator of the Department of Jurisprudence Research and Legal Analyses of the Office of the Legal Service of the Constitutional Tribunal).
Orzecznictwo Sądu Najwyższego
dr Michalina Szpyrka (autorka jest starszym asystentem sędziego w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, ORCID: 0000-0001-7678-5287)
Case law of the Supreme Court
dr Michalina Szpyrka (the author is a senior judge’s assistant at the Labour Law and Social Security Chamber of the Supreme Court, ORCID: 0000-0001-7678-5287)
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego
dr Robert Talaga (autor jest starszym referendarzem w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu, ORCID: 0000-0002-5281-2188)
Case law of the Supreme Administrative Court
dr Robert Talaga (the author is a senior court referendary at the Provincial Administrative Court in Poznań, ORCID: 0000-0002-5281-2188)
Bibliografia / References:
Militz M., Zawiłości refakturowania usług, „Przegląd Podatkowy” 2012/2.
Skorupa P. [w:] Dyrektywa VAT 2006/112/WE, red. J. Martini, Wrocław 2010.
