Zniszczenie egzemplarza utworu – kolizja prawa własności z autorskimi prawami osobistymi.
Beata Giesen
Zniszczenie egzemplarza utworu – kolizja prawa własności z autorskimi prawami osobistymi
Niszczenie egzemplarzy utworów jest zjawiskiem powszechnym i zazwyczaj nie budzi większego zainteresowania wśród prawników. Z punktu widzenia zasad prawa rzeczowego, prawo właściciela do niszczenia rzeczy nie budzi żadnych wątpliwości. Jeżeli jednak spojrzymy na tę kwestię z punktu widzenia prawa autorskiego, pojawia się wiele pytań. Podstawowe z nich brzmi: Czy właściciel egzemplarza utworu może je zniszczyć, nie bacząc na prawa osobiste jego twórcy? Już na pierwszy rzut oka widoczny jest konflikt między prawem własności z jednej strony, a prawem autorskim z drugiej. Nie ma wątpliwości, że nabywca egzemplarza utworu nie może ingerować w strukturę dzieła stworzonego przez jego twórcę. Ale czy może je zniszczyć? W literaturze przedmiotu można napotkać na różne stanowiska. Zazwyczaj uważa się, że w tym sporze prawo własności zajmuje uprzywilejowaną pozycję. Czy pogląd ten jest zasadny? Przedstawione opracowanie jest próbą odpowiedzi na to pytanie.
W polskiej ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 1994 r. brak przepisu, który odnosiłby się do tej kwestii w sposób generalny. W związku z tym rozwiązania należy szukać przede wszystkim w wykładni art. 16 ustawy. Wszystko zależy od tego, co w świetle ww. przepisu jest przedmiotem autorskich praw osobistych. Moim zdaniem, przedmiotem ochrony nie jest osobowość twórcy, lecz więź między nim a dziełem. W konsekwencji, sam fakt zerwania tej więzi przesądza o naruszeniu praw osobistych twórcy. Co do zasady, taki skutek właśnie pociąga za sobą zniszczenie oryginalnego egzemplarza utworu, ale już nie jego kopii. Ponieważ wieź jest synonimem autorstwa, należy konsekwentnie przyjąć, że jej zerwanie narusza prawo do autorstwa.
Wniosku tego nie zmienia analiza art. 32 ust. 2 ustawy o prawie autorskim. Zgodnie z tym przepisem, właściciel oryginalnego egzemplarza utworu znajdującego się w miejscu publicznie dostępnym, który podejmuje decyzję o zniszczeniu utworu, zobowiązany jest złożyć twórcy lub jego bliskim ofertę sprzedaży; jeśli sprzedaż nie jest możliwa, właściciel musi umożliwić twórcy wykonanie kopii lub stosownej dokumentacji utworu. Moim zdaniem, przepis ten stwarza obowiązek, który dotyczy każdego właściciela jako właściciela. Artykuł 32 ust. 2 nie koncentruje się na przywileju właściciela w stosunku do twórcy; wręcz przeciwnie, jego istota zostaje wyczerpana przez obowiązek właściciela egzemplarza do podjęcia pewnych działań, przede wszystkim złożenia oferty sprzedaży. Ostatecznie więc rozwiązanie konfliktu między prawem autorskim a prerogatywami właściciela powinno zawsze zależeć od sytuacji faktycznej. W tym względzie znaczenia nabierają takie kryteria jak: cechy charakterystyczne utworu, okoliczności jego powstania, cechy i cel stworzenia kopii utworu, stosunki umowne między twórcą a właścicielem utworu.
Słowa kluczowe: zniszczenie egzemplarza utworu, autorskie dobra osobiste, kolizja prawa własności i prawa autorskiego
dr hab. Beata Giesen
The author is employed as a professor extraordinarius at the Chair of Civil Law, University of Łódź.
ORCID: 0000–0003–3962–9482
Destruction of a Copy of Work: Collision of Ownership with Author’s Moral Rights
Destruction of pieces of work is a common phenomenon and does not usually arouse much interest among lawyers. From the point of view of the principles of property law, the owner’s right to destroy owned items does not raise any doubts. However, if we look at this act from the perspective of copyright law, numerous questions arise. The basic one is: Can the owner of a piece of work of art destroy it, regardless of the rights of its creator? Even at first glance, the conflict between ownership on the one hand and copyright on the other hand is visible. There is no doubt that the purchaser of an embodiment of work cannot interfere with the structure of the work created by its author. But can the purchaser destroy it? Different opinions on said subject can be found in literature. Usually, ownership is seen as taking precedence. Is that advisable? The presented study is an attempt to answer the question. In the Polish Act on Copyright and Related Rights from 1994, there is no provision which refers to this issue in a general way. Consequently, a solution should be sought primarily in interpreting Article 16 of the Act. Everything depends on what, in view of this provision, is considered as the object of moral rights. In my opinion, the object of protection is not the creator’s personality, but the link between him/her and the work. As a consequence, the very fact of severing this link determines that there is an infringement of author’s moral rights. Such an outcome usually occurs from the destruction of the original embodiment of work and almost never from the destruction of a copy. Because the link is synonymous with authorship, it should be consistently assumed that its violation breaches the right to authorship. This conclusion is not changed by an analysis of Article 32(2) of the Copyright Act. According to this provision, the owner of the original copy of a work found in a public place who decides to destroy the piece of work is obliged to offer the author or his/her relatives the possibility to buy it; if sale is not possible, the owner has to enable the author to make a copy or documentation of the work. In my opinion, this provision creates an obligation which affects every owner in the capacity of owner. The focus of Article 32(2) is not on the owner’s privilege over the creator; on the contrary, its essence is exhausted by the obligation of the owner of the piece of work to take certain actions, fi rst of all to make an offer to sell the copy. Ultimately, therefore, the solution to the conflict between copyright and the owner’s prerogatives should always depend on the specific factual situation. Criteria such as the characteristics of the work, the circumstances surrounding the creation of the work, the characteristics and purpose of the piece of the work, the contractual relations between the author and the owner of the item are all important in this respect.
Keywords: destruction of a piece of work, author’s moral rights, conflict between ownership and copyright
Bibliografia:
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie, Warszawa 2016
Błeszyński J., Staszków M., Prawo autorskie i wynalazcze, Warszawa 1983
Giesen B., Własnościowy model prawa autorskiego – analiza koncepcji przyjętej w prawie polskim, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2015/2
Grzybowski S., Ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1957
Grzybowski S., Kopff A., Serda J., Zagadania prawa autorskiego, Warszawa 1973
Grzybczyk K., Street art i prawo autorskie [w:] Qui bene dubitat, bene sciet. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Ewie Nowińskiej, red. J. Barta, J. Chwalba, R. Markiewicz, P. Wasilewski, Warszawa 2018
Habdas M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. II, red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018
Ingarden R., Studia z estetyki, t. II, Warszawa 1966
Kopff A., Dzieło sztuk plastycznych i jego twórca w świetle przepisów prawa autorskiego, Kraków 1961
Kopff A., Serda J., Zaga dania prawa autorskiego, Warszawa 1973
Markiewicz R., Ilustrowane prawo autorskie, Warszawa 2018
Rigamonti C., Urheberpersönlichkeitsrechte, Bern 2013
Rigamonti C., Deconstructing Moral Rights, „Harvard International Law Journal” 2006/2, t. 47
Schack H., Urheber- und Urhebervertragsrecht, Tybinga 2019
Schmidt-Szalewski J., Die theoretischen Grundlagen des französischen Urheberrechts im 19. und 20. Jahrhundert, GRUR Int 1993, 187 i n.
Schulze T. [w:] Urheberrechtsgesetz, Kommentar zum Urheberrechtsgesetz, red. G. Dreier, T. Schulze, Monachium, 2018
Stanisławska-Kloc S. [w:] Prawa autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015
Targosz T., Konstrukcja autorskich praw majątkowych, czyli odkrywanie na nowo Ameryki [w:] Opus auctorem laudat. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Monice Czajkowskiej-Dąbrowskiej, red. K. Szczepanowska-Kozłowska, I. Matusiak, Ł. Żelechowski, Warszawa 2019
Traple E. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarza red. J. Barta, R. Markiewicz, Warszawa 2011
Wojnicka E. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2003
Wojnicka E., Giesen B. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Katarzyna Grzybczyk
Fair use jako przykład ograniczenia monopolu autorskiego klauzulą generalną
Konstrukcje prawne, które ograniczają monopol autorski, różnią się między sobą w systemie copyright i droit d’auteur. Zasadnicza różnica dotyczy przyjętej formuły ograniczenia treści praw majątkowych, która polega bądź na wykorzystaniu zamkniętego katalogu wyjątków (takie rozwiązanie zostało przyjęte w systemie kontynentalnym), bądź też na posłużeniu się klauzulą generalną (tak czyni prawo amerykańskie). W obu przypadkach konstrukcje prawne służą osiągnięciu tego samego celu, czyli osiągnięciu i utrzymaniu równowagi między interesami różnych podmiotów, tak po stronie uprawnionych, jak i użytkowników. Wydaje się jednak, że w czasach tak szybkich i głębokich przemian społecznych i technologicznych, cel ten zostanie osiągnięty raczej przy zastosowaniu elastycznych rozwiązań, nie zaś sztywnych reguł.
Słowa kluczowe: klauzule generalne, dozwolony użytek, fair use, elastyczność prawa
dr hab. Katarzyna Grzybczyk, professor of the University of Silesia
University of Silesia in Katowice, Faculty of Law and Administration. ORCID: 0000–0002–0694–8420
Fair Use as an Example of Limiting the Authors’ Monopoly by Means of a General Clause
Legal constructions which limit the authors’ monopoly differ between the copyright system and that of droit d’auteur. The basic difference lies in the adopted formula of limiting the scope of property rights, which involves using either a closed catalogue of exceptions (the solution adopted in the European continental system), or a general clause (as in US law). In both cases, the legal constructions serve to attain the same goal: achieve and maintain balance between the interests of various entities, both rightholders and users. But it seems that in times of such fast and deep social and technological changes, this goal is more likely to be attained by means of flexible solutions than fixed rules.
Keywords: general clauses, permitted use, fair use, flexibility of the law
Bibliografia:
Barta J., Markiewicz R., Trzystopniowy test z art. 35 pr. aut. i pr. pokr., „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2009/106
Bracha O., ‘Commentary on Folsom v. Marsh (1841)’, in Primary Sources on Copyright (1450–1900), red. L. Bently & M. Kretschmer 2008, www.copyrighthistory.org (dostęp: 16.02.2020 r.)
Bukowski T., Klauzule generalne w prawie cywilnym. O konieczności stworzenia katalogu zasad współżycia społecznego, „Monitor Prawniczy” 2008/24
Carlson C.L., The First Magazine: A History of the Gentleman’s Magazine, Providence: Brown University 1938, za: http://www.copyrighthistory.org/cam/tools/request/showRecord?id=commentary_uk_1741 (dostęp:16.02.2020 r.).
Defoe D., An Essay on the Regulation of the Press, reprinted by the Luttrell Society (Oxford: Blackwell 1958), 25–7 za: http://www.copyrighthistory.org/cam/tools/request/showRecord?id=commentary_uk_1741 (dostęp: 16.02.2020 r.)
Deazley R., Commentary on Gyles v. Wilcox (1741) [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), (red.) L. Bently i M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org (dostęp: 16.02.2020 r.)
Fitzgerald B., Gilchrist J., Copyright Perspectives: Past, Present and Prospect, Springer 2015
Ginsburg J., Fair Use for Free, or Permitted-but-Paid?, „Berkeley Technology Law Journal”, Forthcoming Columbia Law and Economics Working Paper No. 481
Grzybczyk K., Twórczość internautów w świetle regulacji prawa autorskiego na przykładzie fanfiction, Warszawa 2015
Italia I., The Rise of Literary Journalism in the Eighteenth Century: Anxious Employment, London & New York: Routledge 2005
Lessig L., Free (ing) Culture for Remix, „Utah Law Review” 2004
Leszczyński L., Pojęcie klauzuli generalnej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 1991/XXXVIII
Madison M. J., A Pattern-Oriented Approach to Fair Use, „William & Mary Law Review” 2004, Vol. 45, Issue 4/5, http://scholarship.law.wm.edu/wmlr/vol45/iss4/5 (dostęp: 16.02.2020 r.)
Markiewicz R., Kilka uwag o dozwolonym użytku w prawie autorskim, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2015/128
Morawski L., Wstęp do prawoznawstwa, Toruń 1997
Nimmer D., „Fairest of them all” and other fairy tales of fair use, http://scholarship.law.duke.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1281&context=lcp (dostęp: 16.02.2020 r.)
Nowacki J., O przepisach zawierających klauzule generalne. Studia z teorii prawa, Kraków 2003
Olson Ch, A Practical Guide to the Fair Use Doctrine in American Copyright Law [w:] Signal or Noise 2k5: Creative Revolution? http://cyber.law.harvard.edu/archived_content/events/SignalNoiseBBFINAL.pdf (dostęp: 16.02.2020 r.)
Pajor T., Kilka uwag o roli ocen etycznych w prawie cywilnym, „Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym”, Łódź 2009
Patterson L.R., Folsom v. Marsh and Its Legacy, „Journal of Intellectual Property Law” 1998/5 https://digitalcommons.law.uga.edu/jipl/vol5/iss2/4 (dostęp: 16.02.2020 r.)
Piaskowy A., Klauzule generalne w projekcie nowego kodeksu cywilnego, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2012/3
Radwański Z., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2003
Radwański Z., Zieliński M. [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo cywilne – część ogólna. Tom 1, red. M. Safjan, Warszawa 2012
Rott-Pietrzyk E., Klauzula generalna rozsądku w prawie prywatnym, Warszawa 2007
Sag M., The pre-history of fair use: English copyright from 1710 to 1828, https://www.law.berkeley.edu/files/Sag.pdf (dostęp: 16.02.2020 r.)
Sag M., Fair use history, https://matthewsag.com/projects/fair-use-history/ (dostęp: 16.02.2020 r.)
Siskind S., Crossing the fair use line: The demise and revival of the Harry Potter lexicon and its implications for the fair use doctrine in the real world and on the Internet, „Cardozo Arts and Entertainment Law Journal” 2009
Skubisz R., Klauzule generalne w prawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius”, 2016/2
Stelmachowski A., Zarys teorii prawa cywilnego, Warszawa 1998
Weinreb L.L., Fair’s fair: a comment on the fair use doctrine, „Harvard Law Review” 1990/5, Vol. 103
Wójcik K., Klauzule generalne a pojęcia prawne i prawnicze (zasady prawa i społeczne niebezpieczeństwo czynu), „Studia Prawno-Ekonomiczne” 1990, t. XLV
Vile J.R., Folsom v. Marsh (C.C.D. Mass.) (1841), The First Amendment Encyclopedia presented by the John Seigenthaler Chair of Excellence in fi rst Amendment Studies, https://www.mtsu.edu/first-amendment/article/253/folsom-v-marsh-c-c-d-mass (dostęp: 16.02.2020 r.)
Zacharko L., Klauzule generalne w prawie krajowym i obcym, Katowice 2016
Zhong M., A Circuit Split or Just a Surface-Blemish: Why Kienitz v. Sconnie Nation LLC Doesn’t Conflict with Cariou v. Prince, „The National Law Review” 17.02.2015, https://www.natlawreview.com/article/circuit-split-or-just-surface-blemish-why-kienitz-v-sconnie-nation-llc-doesn-t-confl (dostęp: 16.02.2020 r.)
Zhong M., Cambridge University Press v. Patton: Who Really Won? re: Fair Use, „The National Law Review” 12.12.2014, https://www.natlawreview.com/article/cambridge-university-press-v-patton-who-really-won-re-fair-use (dostęp: 16.02.2020 r.)
Ziembiński Z., Problemy podstawowe prawoznawstwa, Warszawa 1980
Zygmunt J., Fair use na gruncie polskiego i europejskiego prawa autorskiego. O potrzebie transplantu prawnego, Kraków 2017 (rozprawa doktorska niepublikowana)
Michał Barycki
Licencja przymusowa na oprogramowanie komputerowe w polskim prawie autorskim
Przedmiotem artykułu jest analiza przepisów ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, która wprowadziła do polskiego porządku prawnego nową formę przymusowego korzystania z programu komputerowego. Przepisy ustawy nie określają w sposób precyzyjny, czy skutkiem decyzji Ministra Sprawiedliwości jest wywłaszczenie z praw autorskich, czy udzielenie upoważnienia na korzystanie z programu komputerowego. Zdaniem autora, orzeczenie Ministra Sprawiedliwości wywołuje skutek w postaci licencji przymusowej na oprogramowanie komputerowe obsługujące sądowe systemy informatyczne. W celu uzasadnienia swojej opinii, autor dokonuje analizy przepisów regulujących instytucję wywłaszczenia oraz licencji przymusowej w odniesieniu do praw własności intelektualnej. Rozważania obejmują analizę dogmatyczną historycznych oraz współczesnych aktów prawnych. Główną część artykułu stanowią rozważania dotyczące instytucji licencji przymusowej na oprogramowanie komputerowe w prawie autorskim. Charakterystyce zostaje poddany stosunek zobowiązaniowy wynikający z licencji przymusowej, w szczególności prawa i obowiązki stron, skuteczność wobec osób trzecich, problematyka zakresu uprawnień wynikających z decyzji o udzieleniu licencji przymusowej, obowiązek wydania kodów źródłowych oraz problem skuteczności licencji przymusowej w odniesieniu do podmiotów zagranicznych (stosunek do Konwencji berneńskiej). Szczegółowej analizie zostają poddane także przesłanki wydania decyzji na podstawie art. 175f oraz art. 175g p.u.s.p. Powyższe rozważania zostają uzupełnione poprzez zestawienie instytucji licencji przymusowej z instytucją wywłaszczenia z praw autorskich w ujęciu konstytucyjnym i administracyjnym oraz licencją przymusową w prawie własności przemysłowej.
Słowa kluczowe: licencja przymusowa, wywłaszczenie, program komputerowy, prawo autorskie, wymiar sprawiedliwości
Michał Barycki
The author completed studies in the field of Intellectual Property and New Technologies at the Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Kraków. ORCID: 0000–0001–9901–3191
Compulsory Licence for Computer Software in the Polish Copyright Law
The main issue of the article concentres on the Polish legal act regarding Law on the System of Common Courts, which has introduced a new type of a compulsory licence on computer program in the Polish legal system. The provisions of the Act do not specify in a precise way, whether a decision made by the Minister of Justice is an expropriation of copyright or a compulsory licence. In the author’s opinion, this decision is a new type of a compulsory licence in copyright law. In order to justify this assumption, the author has analysed provisions concerning expropriation and compulsory licencing in intellectual property law. Nevertheless the main part of an article concerns the analysis regarding copyright law. Characteristic of compulsory licence includes in particular the rights and obligations of the parties, effectiveness to third parties, the scope of rights resulting from the compulsory license, an obligation for a licensee to make available source code for a compulsory licensor and a problem of effectiveness of compulsory license in relation to foreign entities (in accordance with the rules stipulated in the Bern Convention). The analysis concerns also the requirements of administrative decision issuing compulsory license and institution of expropriation regarding constitutional and administrative law.
Keywords: compulsory license, expropriation, computer program, copyright law, system of justice
Bibliografia:
Adamiak B., Borkowski J., Komentarz do art. 162 k.p.a. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. B. Adamiak, J. Borkowski, Warszawa 2019, Legalis
Bagińska E., Parchaniuk J., Przesłanki odpowiedzialności za działania legalne administracji. Wywłaszczenie i ingerencje władcze o skutku identycznym z wywłaszczeniem [w:] System Prawa Administracyjnego, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, t. 12, Odpowiedzialność odszkodowawcza w administracji, Warszawa 2016
Barta J., Markiewicz R., Główne problemy prawa komputerowego, Warszawa 1993
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie i prawa pokrewne. Przepisy z wprowadzeniem, Warszawa 2017
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie, Warszawa 2016
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie, Warszawa 2010
Barta J., Markiewicz R. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. J. Barta i R. Markiewicz, Warszawa 2011, LEX/el.
Brzozowska M., Kod źródłowy a prawo autorskie, https://mojafi rma.infor.pl/prawo-autorskie/prawa-autorskie-w-sieci/217983,Kod-zrodlowy-a-prawo-autorskie.html (dostęp: 29.02.2020 r.)
Cebera A., Odpowiedzialność odszkodowawcza za niezgodne z prawem działania organów administracji publicznej, Warszawa 2018
Chauvin T., Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2014
Czachórski W., Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 1994
Czajkowska-Dąbrowska M. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. J. Barta i R. Markiewicz, Warszawa 2011
Dawidowicz W., Postępowania administracyjne, Warszawa 1983, za: R. Stankiewicz [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. B. Adamiak, J. Borkowski, Warszawa 2018, Legalis
Duda A.S., Interes prawny w polskim prawie administracyjnym, Warszawa 2008
Doliński J.M., Prawo o ustroju sądów powszechnych: Wywłaszczenie z praw autorskich, „Rzeczpospolita” z 14.10.2017 r. https://www.rp.pl/Sedziowie-i-sady/310149995-Prawo-o-ustroju-sadow-powszechnych-Wywlaszczenie-z-praw-autorskich.html (dostęp: 29.02.2020 r.)
Gawlik B., Licencje przymusowe w prawie wynalazczym, „Studia Cywilistyczne”, 1974, t. XXIII
Gołba F., Piękoś P., Turkowski P., Logika dla prawników. Wykłady, ćwiczenia, zadania, Warszawa 2012
Hayduk-Hawrylak I., Kołecki B., Wleklińska A., Prawo o ustroju sądów powszechnych. Komentarz, Warszawa 2018
Kostański P., Prawo własności przemysłowej. Komentarz, Warszawa 2014
Kuncewicz Z., Pojęcie obciążenia nieruchomości w polskim prawie cywilnym [w:] Rozprawy cywilistyczne. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Edwardowi Drozdowi, red. M. Pecyna, J. Pisuliński, M. Podrecka, Warszawa 2013
Marcinkowska J., Dozwolony użytek w prawie autorskim. Podstawowe zagadnienia, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Instytutu Prawa Własności Intelektualnej” 2004/87
Matlak A., Must Carry z perspektywy prawa autorskiego [w:] Aktualne wyzwania prawa własności intelektualnej i prawa konkurencji. Księga pamiątkowa dedykowana profesorowi Michałowi du Vallowi, red. J. Ożegalska-Trybalska, D. Kasprzycki, Warszawa 2015
Matusiak J., Komentarz do art. 74 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. P. Ślęzak, Warszawa 2017
Markiewicz R., Kłopoty z programem źródłowym, „Zagadnienia Naukoznawstwa” 2015/3 (205)
Nowińska E., Wywłaszczenie patentu w prawie polskim, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej” 1982/29
Okoń Z., Komentarz do art. 74 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych [w:] Prawa autorskie i prawa pokrewne. Komentarz LEX, red. D. Flisak, Warszawa 2015
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2014
Ricketson S., Ginsburg J.C., International Copyright and Neighbouring Rights, The Berne Convention and Beyond, t. 1, Oxford University Press 2006
Ritterman S., Rozwój licencji przymusowej w polskim prawie patentowym i autorskim, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Prawnicze” 1959/6
Mały słownik języka polskiego, red. S. Skorupka, Warszawa 1969
Szajkowski A., Lisiecki P., Zasady prawa wynalazczego, Stowarzyszenie Naukowo-Techniczne, Instytut Prawa Własności Intelektualnej, Warszawa 1973
Szwaja J., Nabycie przez państwo praw do wynalazków i wynalazków opatentowanych, „Studia Cywilistyczne” 1972, t. XX
Szwaja J., Prawo wynalazcze. Przepisy. Orzecznictwo. Piśmiennictwo. Objaśnienia, Warszawa 1978
Słownik języka polskiego, t. 1, red. A. Szymczak, Warszawa 1978
Targosz T., Obowiązek wydania kodu źródłowego przez stronę umowy przenoszącej autorskie prawa majątkowe, http://www.m.legalis.pl/archive/iusfocus/Obowiazek-wydania-kodu-zrodlowego-przez-strone-umowy-przenoszacej-autorskie-prawa-majatkowe-93.html (dostęp: 29.02.2020 r.).
Targosz T., Włodarska-Dziurzyńska K., Umowy przenoszące autorskie prawa majątkowe, Warszawa 2010
Traple E., Nadużywanie „monopolu autorskiego” [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Umowa na korzystanie z oprogramowania w przedsiębiorstwie, http://miskowicz-pach.pl/wlasnosc-intelektualna/umowa-korzystanie-oprogramowania-przedsiebiorstwie/ (dostęp: 29.02.2020 r.)
Weber H., Die urherrechtliche Zwanglizenz, München 2018
Woś T., Wywłaszczenie i zwrot nieruchomości, Warszawa 1998
Wróbel A. [w:] A. Wróbel, M. Jaśkowska, M. Wilbrandt-Gotowicz, Komentarz aktualizowany do ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2017 r. poz. 1257), LEX/el.
Zaradkiewicz K. [w:] Konstytucja RP, t. I, Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016
Zdyb M., Prawny interes jednostki w sferze materialnego prawa administracyjnego. Studium teoretyczno-prawne, Lublin 1991
Ziembiński Z., Logika praktyczna, Warszawa 1998
Ziembiński Z., Podstawy sporów o „luki w prawie”, „Państwo i Prawo ” 1966/2
Zimmermann M., Polskie prawo wywłaszczeniowe, Lwów 1939
Zimmermann M., Wywłaszczenie. Studium z dziedziny prawa publicznego, Lwów 1933
Żurawik A., „Interes publiczny”, „interes społeczny” i „interes społecznie uzasadniony”. Próba dookreślenia pojęć, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” Rok LXXV2013/2
Nicholas Ghazal
Inwestycja jako element konstrukcji prawa do fonogramu w świetle prawa UE – uwagi na tle prawa sui generis do bazy danych
W literaturze prawniczej wskazuje się, że prawa pokrewne prawu autorskiemu, takie jak: prawo do fonogramu, prawo do nadania programu, prawo do pierwszego zapisu filmu chronią przede wszystkim osiągnięcia o charakterze gospodarczym, organizacyjnym oraz technicznym, czyli chronią nakład inwestycyjny. W kontekście ochrony takiego dobra niematerialnego jak fonogram trudno pominąć rolę pojęcia inwestycji, która może być traktowana nie tylko jako ratio legis prawa do fonogramu, lecz także jako warunek pierwotnego nabycia przedmiotowego prawa oraz jako czynnik wyznaczający zakres ochrony producenta, jak ma to miejsce na gruncie prawa sui generis do baz danych. Niniejszy artykuł stanowi próbę zasygnalizowania problematyki związanej ze znaczeniem inwestycji w konstrukcji prawa do fonogramu. W pierwszej kolejności zostanie zestawione prawo do fonogramu z prawem sui generis do bazy danych. Jest to uzasadnione faktem, że bardzo często przedstawiciele nauki doszukują się paranteli pomiędzy tymi prawami . Następnie przedmiotem analizy będzie pojęcie inwestycji na gruncie prawa do fonogramu. Na zakończenie zostanie przywołany spór sądowy dotyczący ochrony producentów przed zjawiskiem samplingu, który to spór trafił na wokandę TSUE. Sprawa Pelham GmbH przeciwko Hütter stanowi szerokie tło do rozważań prawniczych dotyczących roli inwestycji w konstrukcji prawa do fonogramu. TSUE swoim rozstrzygnięciem nie rozwiał jednak wątpliwości, jakie rodzi pojęcie inwestycji w odniesieniu do fonogramu (per analogiam wideogramu, nadania programu).
Słowa kluczowe: fonogram, prawo do fonogramu, baza danych, prawo sui generis, inwestycja
dr Nicholas Ghazal
Department of Intellectual Property Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow. ORCID: 0000–0002–9216–1009
Investment as an Element of Construction of the Right in a Phonogram in the Light of EU Law: Remarks against the Background of the Sui Generis Database Right
Legal literature indicates that rights related to copyright, such as the right in a phonogram, the right to broadcast a programme or the right in the first fixation of a film, protect mainly achievements of an economic, organizational or technical nature, that is, they protect the investment outlays. In the context of protection of such an intangible good as a phonogram one can hardly neglect the role of an investment, which may be treated not only as the ratio legis of the right in the phonogram, but also as a condition for the original acquisition of the right in point and as a factor determining the scope of producer’s protection, as in the case of the sui generis database right. This article is an attempt at outlining the problems relating to the significance of investments in the construction of the right in a p honogram. First, the right in a phonogram is compared to the sui generis database right. This is justified by the fact that legal scholars very often find an affinity between these rights. Then, the notion of investment is analysed in the context of the right in a phonogram. In the final part, the court dispute which was referred to the CJEU is described. It concerned protection of manufacturers against the phenomenon of sampling. The Pelham GmbH v. Hütter case provides a broad background for legal reflections about the role of investments in the construction of the right in a phonogram. However, the CJEU decision did not dispel the doubts that the notion of investment gives rise to in respect of phonograms (and, by analogy, videograms, programme broadcasts).
Keywords: phonogram, right in phonogram, database, sui generis right, investment
Bibliografia:
Aplin T., Copyright Law in the Digital Society. The Challenges of Multimedia, Oxford 2005
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie, Warszawa 2016
Bently L., Sherman B., Intellectual Property Law, Oxford 2014
Bently L. Geiger Ch., Griffi ths J., Metzger A., Peukert A., Senftleben M., Opinion of the European Copyright Society in relation to the pending reference before the CJEU in Case C-476/17, Pelham GmbH v Hütter, https://europeancopyrightsocietydotorg.fi les.wordpress.com/2019/02/ecs-opinion-metall-auf-metall_final_rev.pdf. (dostęp: 16.02.2020 r.).
Derclaye E., Database sui generis right: what is a substantial investment? A tentative defi nition, „International Review of Intellectual Property and Competition Law” 2005
Derclaye E. [w:] EU Copyright Law. A Commentary, red. I. Stamatoudi, P. Torremans, Cheltenham 2014
Drexl J. Hilty R.M., Desaunettes L., Greiner F., Kim D., Richter H., Surblytė G., Wiedemann K., Data Ownership and Access to Data. Position Statement of the Max Planck Institute for Innovation and Competition of 16 August 201 6 on the Current European Debate, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2833165 (dostęp: 16.02.2020 r.).
Flisak D., Komentarz do art. 94 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, LEX, stan prawny: 1.09.2018 r.
Ghazal N., Prawo do fonogramu, Warszawa 2017
Ghazal N., Metall auf Metall, czyli czyje jest ucho, „Dziennik Gazeta Prawna” 2019/156 (5058), dodatek „Prawnik”
Grzybczyk K. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. P. Ślęzak, Warszawa 2017
Helberger N., Dufft N., Gompel van S., Hugenholtz B., Never Forever: Why Extending the Term of Protection for Sound Recordings is a Bad idea, „European Intellectual Property Review” 2008/5
Hugenholtz P.B., Neighbouring Rights are Obsolet, „International Review of Intellectual Property and Competition Law” 2019/50
Hugenholtz B., Eechoud van M., Gompel van S., Guibault L., Helberger N., Rossini M., Steijger L., Dufft N., Bohn P., The Recasting of Copyright & Related Rights for the Knowledge Economy – final report, Amsterdam 2006, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2018238 (dostęp: 16.02.2020 r.).
Klafkowska-Waśniowska K., Założenia konstrukcyjne ochrony praw do wideogramów [w:] Zarys prawa własności intelektualnej, t. 3, Prawa pokrewne, red. M. Kępiński, Warszawa 2011
Kopff A., Prawa pokrewne i sąsiednie, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej” 1993/61
Kultura dźwięku – teksty o muzyce nowoczesnej, red. Ch. Cox, D. Warner, Gdańsk 2010
Lewinski von S., International Copyright Law and Policy, Oxford–Nowy Jork 2008
Markiewicz R., Prawo pokrewne wydawców prasy, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2019/4
Masouyé C., Guide to the Rome Convention and to the Phonograms Convention, WIPO 1981
Ramalho A., Lopez-Tarrauella A., Implementation of the Directive 2011/77/EU: copyright term of protection, Study Requested by the JURI committee, http://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document.html?reference=IPOL_STU(2018)604957 (dostęp: 16.02.2020 r.).
Reinbothe J., Lewinski von S., The E.C. Directive on Rental and Lending Rights and on Piracy, Londyn 1993
Reinbothe J., Lewinski von S., The WIPO Treaties 1996, Londyn 2002
Stanisławska-Kloc S., Ochrona baz danych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej” 2002/82
Stewart S.M., International Copyright and Neighbouring Rights, Londyn 1989
Tomczyk S. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. E. Ferenc-Szydełko, Warszawa 2016
Iga Bałos
Sztuczna inteligencja i jej wynalazki – studium przypadku
Artykuł stanowi omówienie precedensowych decyzji, wydanych przez Brytyjski Urząd Własności Intelektualnej (UKIPO) oraz Europejski Urząd Patentowy (EUP). Rozstrzygnięcia dotyczą pierwszych w historii zgłoszeń patentowych, w których zgłaszający jako wynalazca wskazał sztuczną inteligencję – maszynę DABUS. Poza analizą decyzji oraz postępowania, prowadzącego do ich wydania, w artykule opisano DABUS jako przedmiot wynalazku oraz istotę rozwiązań wygenerowanych przez SI, zgłaszanych do ochrony. Informacje zostały pozyskane z opisów patentowych i dokumentacji postępowania, udostępnianej poprzez bazę Espacenet oraz serwis prowadzony przez UKIPO. Artykuł kończy ocena znaczenia rozstrzygnięć dla praktyki innych urzędów oraz dyskusji na temat zmian systemu patentowego. Pomimo iż kwestia SI zdatnej do tworzenia wynalazków budzi zaciekawienie opinii publicznej, na razie ma ona raczej marginalne znaczenie dla podmiotów, zajmujących się komercjalizacją tego typu rozwiązań. Oznacza to, że nie stanowi najpilniejszej kwestii, którą prawo patentowe winno już teraz regulować. O wiele ważniejsze jest natomiast przemyślenie polityki patentowej w sposób, który z jednej strony uwzględni wpływ SI na proces tworzenia wynalazku i oceny jego patentowalności a z drugiej zapewni pożądany wzrost innowacyjności w obszarze rozwiązań z zakresu SI.
Słowa kluczowe: sztuczna inteligencja, prawo patentowe, wynalazca, wynalazek, zdolność patentowa
dr Iga Bałos
The author is an assistant professor at the Andrzej Frycz Modrzewski Krakow University. ORCID: 0000–0001–8606–9719
Artificial Intelligence and its Inventions: Case Study
This article discusses the precedent-setting decisions issued by the UK Intellectual Property Office (UKIPO) and the European Patent Office (EUP). These decisions concern the first ever patent applications where the applicant indicated artificial intelligence – DABUS system – as the inventor. Apart from analysing the decision and the proceedings that led to its issue, the author describes DABUS as the object of an invention and the essence of solutions generated by AI for which the patent application was made. The information was obtained from patent descriptions and from documentation of the proceedings, which was made available via Espacenet database and the portal run by UKIPO. The article ends with an assessment of the importance of these decisions for the practice of other offices and for the discussion about changes in the patent system. Even though the issue of AI capable of creating inventions arouses public interest, for the time being its importance is rather negligible for entities that commercialize such solutions. This means that it is not the most urgent question to be resolved by patent law right now. What is much more important is to think through the patent policy in a way that, on the one hand, will take into account the influence of AI on the process of creating an invention and on the assessment of its patentability, and on the other hand, will ensure the desired increase in innovation in the field of AI-related solutions.
Keywords: artificial intelligence, patent law, inventor, invention, patentability
Bibliografia:
Abbott R., Everything is Obvious, „UCLA Law Review” 2018/2, Vol. 66
Abbott R., I Think, Therefore I Invent: Creative Computers and the Future of Patent Law, „Boston College Law Review” 2016/1079, Vol. 57
Assay C.D., Artifi cial Stupidity, „William & Mary Law Review”, Vol. 61 (2020, publikacja wkrótce). Wersja z 4.06.2019 r. dostępna na SSRN: https://ssrn.com/abstract=3399170 (dostęp: 1.02.2020 r.)
Bałos I., Trenowanie wybranych modeli sztucznej inteligencji a uprawnienia twórców, „Studia Prawnicze. Rozprawy i Materiały” 2019/2
Bostrom N., Strategic Implications of Openness in AI Development, „Global Policy Journal” 2017/2, Vol. 8
Chłopecki A., Sztuczna inteligencja – szkice prawnicze i futurologiczne, Warszawa 2018
Drexl J., Hiltyi R.M. in., Technical Aspects of Artificial Intelligence: An Understanding from an Intellectual Property Law Perspective, Max Planck Institute for Innovation & Competition Research Paper No. 19–13, October 2019 https://ssrn.com/abstract=3465577 (dostęp: 2.02.2020 r.)
Furmanek P., E. Łużyniecka E., Fasady fraktalne, „Architectus” 2015/1
Hattenbach B., Glucoft J., Patents in an Era of Infi nite Monkeys and Artifi cial Intelligence, „Stanford Technology Law Review” 2015/32, Vol. 19
Hughes R., EPO refuses “AI inventor” applications in short order – AI Inventor team intend to appeal, wpis z 22.12.2019 r., http://ipkitten.blogspot.com/2019/12/epo-refuses-ai-inventor-applications-in.html (dostęp: 1.02.2020 r.).
Jehan R., Should An AI System Be Credited as An Inventor, wpis z 24.08.2019 r., http://artificialinventor.com/should-an-ai-system-be-credited-as-an-inventor-robert-jehan/ (dostęp: 2.02.2020 r.)
Juściński P.P., Prawo autorskie w obliczu rozwoju sztucznej inteligencji, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2019/1
Konieczna A., Problematyka sztucznej inteligencji w świetle prawa autorskiego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2019/4
Kubiak-Cyrul A., Szwaja J. [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo Własności Przemysłowej 14A, Warszawa 2017
Lemely M.A., Ex ante versus ex post justifications for intellectual property, „University of Chicago Law Review” 2004/71
Machała W., Jeśli nie Rembrandt, to co? Perspektywy rozwoju prawa autorskiego w najbliższych kilkunastu latach, „Monitor Prawniczy” 2019/2
Matusiak I, Flisak D., Ab homine auctore ad robotum auctorum [w:] Opus auctorem laudat. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Monice Czajkowskiej-Dąbrowskiej, Warszawa 2019
Markiewicz R., Sztuczna inteligencja i własność intelektualna [w:] Uniwersytet Jagielloński w Krakowie. Inauguracja roku akademickiego 2018/2019, WUJ, Kraków 2019
Pearlman R., Recognizing Artificial Intelligence (AI) as Authors and Inventors Under U.S. Intellectual Property Law, „Richmond Journal of Law & Technology” 2018/2, Vol. 24
Ramalho A., Patentability of AI-Generated Inventions: Is a Reform of the Patent System Needed?, s. 26, wersja z 15.2.2018 r., https://ssrn.com/abstract=3168703 (dostęp z 1.02.2020 r.)
Szewc A., O wynalazkach [w:] Aktualne wyzwania prawa własności intelektualnej i prawa konkurencji. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Michałowi du Vallowi, Warszawa 2015, LEX/el.
Thaler S.L., What is DABUS. The Simple Explanation, http://imagination-engines.com/iei_dabus.php (dostęp: 29.01.2020 r.)
Tovée M.J., Neuronal processing. How fast is the speed of thought?, „Current Biology” 1994/Vol. 4, Issue 12
du Vall M., Prawo patentowe, Warszawa 2008
du Vall M. [w:] System Prawa Prywatnego tom 14 A. Prawo własności przemysłowej, red. R. Skubisz, Warszawa 2017
Agnieszka Anusz
Antykonkurencyjne zastosowanie programów komputerowych i niezgodne z publicznym prawem ochrony konkurencji wykonywanie ich prawnoautorskiej ochrony
Artykuł przedstawia problematykę praktyk o charakterze antykonkurencyjnym, których przedmiotem są programy komputerowe podlegające ochronie prawnoautorskiej, jak również przykłady, w których przy pomocy programów komputerowych naruszane są przepisy prawa antymonopolowego. W pierwszej kolejności zostały omówione ustawowe konstrukcje charakterystyczne dla programów komputerowych podlegających ochronie prawnoautorskiej w odniesieniu do prawa antymonopolowego. Następnie przedstawione zostały decyzje organów antymonopolowych w sprawach, w których programy komputerowe były bądź mogły być przedmiotem albo służyły do naruszania zasad prawa konkurencji. Przeprowadzona analiza prowadzi do wniosku, że problematyka antykonkurencyjnego wykorzystania programów komputerowych będzie zyskiwać na znaczeniu i powinna znaleźć się w obszarze zainteresowań organów antymonopolowych również w przypadku zakwalifikowania programu komputerowego jako utworu w rozumieniu prawa autorskiego, jakkolwiek należy przyznać, że istotne kwestie dotyczące wykorzystania programów komputerowych zostały rozwiązane w obrębie systemu prawa autorskiego, co wykazał niniejszy artykuł. Jednocześnie wskazał on również na konieczność każdorazowego ścisłego rozróżnienia i zdefiniowania funkcji i zakresu zastosowania programu komputerowego w praktykach mających potencjał antykonkurencyjny.
Słowa kluczowe: prawo antymonopolowe, prawo ochrony konkurencji, prawo autorskie, programy komputerowe, antykonkurencyjne wykorzystanie programów komputerowych, gospodarka cyfrowa
Agnieszka Anusz
The author is a lawyer, a graduate of the Faculty of Law and Administration, University of Warsaw
Anticompetitive Application of Computer Programs and Exercising Copyright Law Protection of Computer Programs in Infringement of Public Antitrust Law
The article presents the issue of computer programs which are the subject of anticompetitive practices as well as examples of the antitrust law infringements resulting from the use of computer programs. Firstly, the legal constructions typical for copyright protection of computer programs are presented and, furthermore, their consequences for antitrust law are discussed. Then the article presents the latest decisions of antirust agencies which concerned computer programs which were or could have been the object of antitrust law or were used to infringe the principles of antitrust law. The conducted analysis leads to the conclusion that the problems of abuse of antitrust regulations by means of computer programs will gain importance and that this issue should be in the sphere of interest of antitrust agencies, also in the case of computer programs being classified as works in the sense of copyright law, however it is important to mention that major issues relating to application of computer programs have been solved on the basis of copyright law, as demonstrated by this article. Also, strict and precise distinction and definition of the function and scope of use of computer program is necessary each time potentially anticompetitive practices are considered.
Keywords: antitrust law, competition protection law, copyright law, computer programs, anticompetitive application of computer programs, digital economy
Bibliografia:
Antitrust: Commission opens investigation into possible anti-competitive conduct of Amazon 17th July 2019, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_19_4291
Apple Inc. v. Pepper et al., https://www.supremecourt.gov/opinions/18pdf/17–204_bq7d.pdf (dostęp: 8.02.2020 r.)
Bartz D., iPhone App makers questioned in U.S. antitrust probe of Apple [w:] Reuters, 4th February 2020, https://www.reuters.com/article/us-tech-antitrust-apple-exclusive/exclusive-iphone-app-makers-questioned-in-us-antitrust-probe-of-apple-sources-idUSKBN1ZY29M (dostęp: 8.02.2020 r.)
Drozdiak N., Google to Ask Rivals to Bid to Be Default Search on Phones [w:] Bloomberg Technology, 2 nd August 2019, https://www.bloomberg.com/news/articles/2019–08–02/google-to-require-rivals-to-bid-for-default-phone-search-engine (dostęp: 8.02.2020 r.)
Ek D., Consumers and Innovators Win on a Level Playing Field, https://newsroom.spotify.com/2019–03–13/consumers-and-innovators-win-on-a-level-playing-field/ (dostęp: 8.02.2020 r.)
Facebook; Konditionenmissbrauch gemäß § 19 Abs. 1 GWB wegen unangemessener Datenverarbeitung, https://www.bundeskartellamt.de/SharedDocs/Entscheidung/DE/Fallberichte/Missbrauchsaufsicht/2019/B6–22–16.pdf?__blob=publicationFile&v=3 (dostęp: 8.02.2020 r.)
Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015
Hamala M., Media społecznościowe jako źródło reklamy, „Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Zarządzanie” 2014/13
Kohutek K., Praktyki wykluczające przedsiębiorstw dominujących: prawidłowość i stosowalność reguł prawa konkurencji, Warszawa 2012
Mickle T., Apple dominates AppStore search results, thwarting competitors, „The Wall Street Journal” 23 rd July 2019, https://www.wsj.com/articles/apple-dominates-app-store-search-results-thwarting-com-petitors-11563897221 (dostęp: 8.02.2020 r.)
Sprawa Microsoft – studium przypadku. Prawo konkurencji na rynkach nowych technologii, red. D. Miąsik, T. Skoczny, M. Surdek, Warszawa 2008
Ochrona konkurencji: Komisja nakłada grzywnę w wysokości 4.34 mld euro na firmę Google za nielegalne praktyki dotyczące urządzeń mobilnych z systemem Android, mające na celu wzmocnienie dominującej pozycji wyszukiwarki internetowej Google, Bruksela, 18.07.2018 r., http://europa.eu/rapid/press-release_IP-18–4581_pl.htm (dostęp: 8.02.2020 r.)
Porter E.M., Strategia konkurencji. Metody analizy sektorów i konkurentów, Warszawa 2010
Preliminary assessment in Facebook proceeding: Facebook’s collection and use of data from third-party sources is abusive, press release, 19 th December 2017, https://www.bundeskartellamt.de/SharedDocs/Publikation/EN/Pressemitteilungen/2017/19_12_2017_Facebook.pdf?__blob=publicationFile&v=3 (dostęp: 8.02.2020 r.)
Przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym: Komisja nakłada na spółkę Google grzywnę w wysokości 2,42 mld euro za nadużywanie pozycji dominującej jako wyszukiwarka internetowa poprzez bezprawne faworyzowanie własnej porównywarki cenowej, Bruksela, 27.06.2017 r., http://europa.eu/rapid/press-release_IP-17–1784_pl.htm (dostęp: 8.02.2020 r.)
Special report. Competition. The tech antitrust paradox, „The Economist”, 17 th November 2018
Traple E., Umowy o eksploatacje utworów w prawie polskim, Warszawa 2010
Aleksandra Nowak-Gruca
Użytkownik forever off. Wybrane problemy cyfrowego „życia po życiu” związane z ochroną wizerunku i korespondencji
Współczesny człowiek żyje w kulturze symulacji, dlatego w artykule wykorzystując posthumanistyczną figurę użytkownika forever off – podmiotu uwikłanego w dwa światy (realny i wirtualny), podjęto próbę przedstawienia wybranych problemów pojawiających się w związku z obecnością człowieka w cyberprzestrzeni po jego śmierci. W szczególności skoncentrowano się na zagadnieniu, czy ochrona przewidziana w prawie autorskim dla wizerunku i korespondencji przystaje do sytuacji umierania w dwóch światach, kiedy śmierć biologiczna nie jest kresem bytu jednostki w świecie cyfrowym.
Artykuł powstał w wyniku realizacji projektu badawczego nr 2018/31/D/HS5/00754 finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki.
Słowa kluczowe: prawo do wizerunku, tajemnica korespondencji, użytkownik forever off, cyfrowe wcielenia
dr Aleksandra Nowak-Gruca
Cracow University of Economics, Faculty of Finance and Law, Department of Law.
ORCID: 0000–0003–2657–1939
Forever off User. Selected Problems of Digital ‘Afterlife’ Relating to Protection of Image and Correspondence
A contemporary person lives in the culture of simulation, therefore this article uses the posthumanist figure of a forever off user – an entity entangled in two worlds (the real and virtual one) – in an attempt to present selected problems that appear in connection with a person’s presence in cyberspace after death. In particular, the focus is on the issue whether the protection provided for in copyright law for image and correspondence is adequate for the situation of dying in the two worlds, when biological death is not the end of an individual’s existence in the digital world.
Keywords: right to image, secrecy of correspondence, forever off user, digital incarnation
Bibliografia:
Ajder H., Patrini G., Cavalli F., Cullen L., The State of Deepakes: Landscape, Threats and Impact, September 2019, https://regmedia.co.uk/2019/10/08/deepfake_report.pdf (dostęp: 7.01.2019 r.)
Balcarczyk J., Prawo do wizerunku i jego komercjalizacja, Warszawa 2009
Barta J., Markiewicz R., Wokół prawa do wizerunku, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej” 2002/80
Barta J., Markiewicz R., Art. 81 [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, Warszawa 2011, LEX/el.
Bojańczyk K., Artykuł 81 [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. W. Machała, red. R.M. Sarbiński, Warszawa 2019, LEX/el.
Dobosz I., Tajemnica korespondencji jako dobro osobiste oraz jej ochrona w prawie cywilnym, Kraków 1989
Ustawa o prawie autorskim, red. E. Ferenc-Szydełko, Warszawa 2011
Flisak D., Art. 82 [w:] Komentarz do wybranych przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Warszawa 2018, LEX/el.
Garreau J., Radykalna ewolucja: czy człowiek udoskonalony przez naukę i technikę będzie jeszcze człowiekiem?, Warszawa 2005
Grzeszczak T., Prawo do wizerunku i prawo adresata korespondencji [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, red. J. Barta, Warszawa 2017
Grzybowski S., Ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1957
Katz B., The Controversial Resurrection of James Dean, https://www.smithsonianmag.com/smart-news/controversi al-resurrection-james-dean-180973513 (dostęp: 7.01.2019 r.)
Koch C., Tononi G., Can machines be conscious, „Ieee Spectrum” 2008/45(6)
Kopff A., Ochrona sfery życia prywatnego jednostki w świetle doktryny i orzecznictwa, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 1982/100
Markiewicz M., Cywilnoprawna ochrona korespondencji, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2012/115
Matlak A., Cywilnoprawna ochrona wizerunku, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2004/2
Mazurkiewicz J., Czy dobra osobiste mogą powstać po śmierci? [w:] Dobra osobiste w XXI wieku.
Nowe wartości, zasady, technologie, red. J. Balcarczyk, Warszawa 2012
Mazurkiewicz J., Non omnis moriar. Ochrona dóbr osobistych zmarłego w prawie polskim, Wrocław 2010
Myoo S., Paradygmat technologii, „Kultura i Historia” 2014/26, http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/5356 (dostęp: 28.09.2019 r.)
Öhman C.J., Watson D., Are the dead taking over Facebook? A Big Data approach to the future of death online, doi: https://doi.org/10.1177/2053951719842540 (dostęp: 10.01.2020 r.)
O’Neil C., Broń matematycznej zagłady. Jak algorytmy zwiększają nierówności i zagrażają demokracji, Warszawa 2017
Rorot W., Forever off? Status śmierci podmiotu posthumanistycznego w mediach cyfrowych, https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/11033/Forever%20off.pdf?sequence=1 (dostęp: 17.10.2019 r.)
Sawicki M., Google StreetView a ochrona prywatności, wizerunku i praw autorskich, „Monitor Prawniczy” 2014/18
Schwab K., Czwarta rewolucja przemysłowa, Warszawa 2018
Ślęzak P., Art. 81. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, Legalis 2017
Ślęzak P., Art. 82 [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, Legalis
Stefaniuk K., Naruszenie prawa do wizerunku przez rozpowszechnianie podobizny, „Państwo i Prawo” 1970/1
Urbański A., Art. 82 [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, Warszawa 2019, LEX/el.
Wojnicka E., Prawo do wizerunku w ustawodawstwie polskim, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1990/56
Wolański R., Spadek w dobie Internetu, https://www.chip.pl/2017/02/spadek-w-dobie-internetu (dostęp: 17.10.2019 r.)
