Kształtowanie ładu przestrzennego przez jednostki samorządu terytorialnegodr hab. Igor Zachariasz
jest profesorem Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, adwokatem. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2138-1853
Kształtowanie ładu przestrzennego przez jednostki samorządu terytorialnego
Ocena kształtowania ładu przestrzennego przez samorząd terytorialny w ostatnich 30 latach wskazuje na wiele barier prawnych uniemożliwiających efektywne ekonomicznie i społecznie kształtowanie przestrzeni. Do najważniejszych z nich należy niespójny system aktów planowania przestrzennego i wady procedur ich uchwalania, które nie dają możliwości współdziałania organom administracji w polityce przestrzennej, a tym samym współkształtowania zagospodarowania terenu. Ponadto rozpowszechnione przekonanie o prawie własności, które nie bierze pod uwagę jego społecznych funkcji, a także brak wiedzy o kosztach urbanizacji, co z kolei przekłada się na archaiczną formułę opłaty adiacenckiej, zupełnie nieodpowiadającej potrzebom współczesnego demokratycznego państwa prawnego, realizującego zasady sprawiedliwości społecznej.
Słowa kluczowe: planowanie przestrzenne, opłata adiacencka, prawo własności, ład przestrzenny
Dr Hab. Igor Zachariasz
is a professor of the Kraków University of Economics, attorney-at-law, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2138-1853
The shaping of spatial order by territorial self-government units
The assessment of the shaping of spatial order by territorial self-governments in the last 30 years shows that there are numerous legal barriers preventing the economically and socially effective shaping of space. The most important of these include the inconsistent system of spatial planning acts and defects in the procedures for their adoption, which do not give administrative bodies the ability to work together in spatial policy and therefore jointly shape land use. Furthermore, there is a widespread belief in ownership rights, which does not take into account their social functions, as well as a lack of knowledge of the costs of urbanization, which in turn translates into an archaic formula of the betterment levy, which is completely unsuitable for the needs of a modern democratic state of law, implementing the principles of social justice.
Keywords: spatial planning, betterment levy, ownership right, spatial order
Bibliografia / References
Bąkowski T., Kaszubowski K., Regulacje tak zwanych specustaw inwestycyjnych wobec samodzielności i władztwa planistycznego gminy [w:] Przestrzeń i nieruchomości jako przedmiot prawa administracyjnego. Publiczne prawo rzeczowe, red. I. Niżnik-Dobosz, Warszawa 2012
Gdesz M., Rozkładanie kosztów urbanizacji [w:] Kierunki reformy prawa planowania i zagospodarowania przestrzennego, red. I. Zachariasz, Warszawa 2012
Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo rzeczowe, Warszawa 2006
Izdebski H., Fundamenty współczesnych państw, Warszawa 2007
Izdebski H., Nelicki A., Zachariasz I., Zagospodarowanie przestrzenne. Polskie prawo na tle standardów demokratycznego państwa prawnego, Warszawa 2007
Jakimowicz W., Wolność zabudowy w prawie administracyjnym, Warszawa 2012
Jędraszko A., Gospodarka przestrzenna w Polsce wobec standardów europejskich, czyli jak ustanowić dobre prawo dla zrównoważonego rozwoju, Warszawa 2008
Kant I., Metafizyka moralności, Warszawa 2015
Kieres L., Planowanie przestrzenne wobec interesu publicznego i interesu prywatnego, „Acta Universitatis Wratislaviensis” nr 355, „Przegląd Prawa i Administracji” 2014/98
Kodeks cywilny. Komentarz do artykułów 1–534, t. 1, red. E. Gniewek, Warszawa 2004
Kodeks cywilny. Komentarz do artykułów 1–449 10, t. 1, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2011
Kotarbiński T., Ogólne pojęcie planu [w:] T. Kotarbiński, Sprawność i błąd, Warszawa 1957
Kowalewski A., Mordasewicz J., Osiatyński J., Regulski J., Stępień J., Śleszyński P., Ekonomiczne straty i społeczne koszty niekontrolowanej urbanizacji w Polsce – wybrane fragmenty raportu, „Samorząd Terytorialny” 2014/4
Koziński J., Doktryna swobody budowlanej. Aspekty ekonomiczne i urbanistyczne, „Zeszyty Zachodniej Okręgowej Izby Urbanistów” 2012/1
Koziński J., Olbrysz A., Raport o finansowych efektach polskiego systemu gospodarowania przestrzenią, Warszawa 2011
Larsson G., Systemy planowania przestrzennego w Europie Zachodniej, Warszawa 2012
Niewiadomski Z., System planowania i zagospodarowania przestrzennego a ustawy specjalne. Dezintegracja systemy? – tezy wystąpienia [w:] Specustawy inwestycyjno-budowlane, red. T. Bąkowski, Gdańsk 2020
Olbrysz A., Zachariasz I., Raport o finansowych skutkach polskiego systemu zagospodarowania przestrzenią [w:] Sprawne państwo. Samorządowa służba cywilna. Obszary metropolitalne. Zagospodarowanie przestrzenne. Badania nad kierunkami zmian w funkcjonowaniu samorządu terytorialnego w Polsce, red. P. Kopyciński, Kraków 2015
Oniszczuk J., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego na początku XXI w., Kraków 2004
Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne. Komentarz, red. Z. Niewiadomski, Warszawa 2011
Przestrzeń życia Polaków, koordynator J. Sepioł, Warszawa 2014
Rozwadowski W., Definicje prawa własności w rozwoju dziejowym , „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1984/2
Stańczyk Z., Zachariasz I., Prawne podstawy zarządzania procesami urbanizacji – doświadczenia Polski a Anglii, Danii, Francji i Niemiec, Warszawa–Kraków 2022
Studia nad chaosem przestrzennym, red. A. Kowalewski, M.J. Nowak, „Studia KPZK PAN” 2018/182, cz. 1–3
Zachariasz I., Nowelizacja prawa planowania i zagospodarowania przestrzennego [w:] Sprawne państwo. Propozycje zmian w funkcjonowaniu jednostek samorządu terytorialnego w Polsce, red. P. Kopyciński, Kraków 2015
Zachariasz I., O prawie użytkowania wieczystego w kontekście wykonywania zadań publicznych przez jednostki samorządu terytorialnego [w:] Finanse komunalne a Konstytucja, red. H. Izdebski, A. Nelicki, I. Zachariasz, Warszawa 2012
Zachariasz I., Planowanie zabudowy miast w latach 1928–1939. Aspekty prawne, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2010/62, z. 1
Zachariasz I., Prawne uwarunkowania efektywności planów zagospodarowania przestrzennego w Polsce, „Zarządzanie Publiczne” 2013/1
Zachariasz I., Rola opłaty adiacenckiej w systemie gospodarki przestrzennej [w:] Rola prawa w systemie gospodarki przestrzennej, red. J.M. Nowak, Warszawa 2021
dr hab. Maciej J. Nowak
autor jest profesorem Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8149-8995
prof. dr hab. Przemysław Śleszyński
autor jest profesorem w Instytucie Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1369-6129
prof. dr hab. Tadeusz Markowski
autor jest profesorem na Uniwersytecie Łódzkim. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6618-4787
dr Adam Kowalewski
autor jest członkiem Rady Fundatorów Fundacji Demokracji Lokalnej i członkiem Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN.
Studia nad chaosem przestrzennym – nowe kierunki badań i dyskusji naukowej
Celem artykułu jest charakterystyka i dyskusja z tezami najnowszych publikacji podejmujących problematykę związaną z chaosem przestrzennym, w szczególności wskazanie nowych kierunków badawczych w tym zakresie. W ten sposób podjęta została próba krótkiej aktualizacji przygotowanego w roku 2018 raportu o chaosie przestrzennym. W literaturze przedmiotu wyodrębniono trzy kierunki dyskusji o chaosie przestrzennym, możliwe odpowiednio do powiązania z zagadnieniami: osadnictwa, ochrony środowiska i krajobrazu oraz polityk publicznych i prawa. Zwrócono również uwagę na ujmowanie problematyki chaosu przestrzennego w najnowszych orzeczeniach sądów administracyjnych (problem do tej pory nieujęty w ten sposób w literaturze przedmiotu). Zaproponowane kolejne kierunki badawcze dotyczą przede wszystkim zależności między chaosem przestrzennym a zadłużeniem gmin. Autorzy wskazują również na inne istotne kierunki badawcze, a także nowe uwarunkowania gospodarcze, społeczne i polityczne powiązane z chaosem przestrzennym.
Słowa kluczowe: chaos przestrzenny, osadnictwo, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, system planowania przestrzennego
Dr Hab. Maciej J. Nowak
is a professor of the West Pomeranian University of Technology in Szczecin, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8149-8995
Professor Dr Hab. Przemysław Śleszyński
is a professor of the Institute of Geography and Spatial Organization of the Polish Academy of Sciences, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1369-6129
Professor Dr Hab. Tadeusz Markowski
is a professor of the University of Łódź, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6618-4787
Dr Adam Kowalewski
is a member of the Council of Founders of the Foundation of Local Democracy and a member of the Committee for Spatial Economy and Regional Planning, Polish Academy of Sciences, Poland
Studies on spatial chaos – new directions of research and scientific discussion
The objective of this article is to describe and discuss the latest publications addressing issues related to spatial chaos with theses, in particular to indicate new directions for research in this area. An attempt is made in this way to briefly update the report on spatial chaos prepared in 2018. The literature on the subject identifies three directions of discussion on spatial chaos, which can be respectively linked to the issues of settlement, environmental and landscape protection, as well as public policies and law. Attention has also been drawn to the problem of spatial chaos in the latest judgments of the administrative courts (a problem which has not been included in the literature on the subject to date). The proposed next directions for research primarily apply to the relationship between spatial chaos and the indebtedness of municipalities. The authors also indicate other important research directions as well as new economic, social and political conditions related to spatial chaos.
Keywords: spatial chaos, settlement, land use plans, spatial planning system
Bibliografia / References
Bryl-Roman W., Neglected Landscape: on the Aesthetics of the Polish Urban Scenery, „Studia Miejskie” 2021/40
Brzezińska-Rawa A., Obowiązki przedsiębiorcy w zakresie lokalizacji inwestycji mieszkaniowej i inwestycji towarzyszącej, „Acta Universatis Wratislaviensis” 2019/3977
Chmielewski T., P. Śleszyński, S. Chmielewski, A. Kułak, Ekologiczne i fizjologiczne koszty bezładu przestrzennego, Warszawa 2018
Ćwik A., Hrehorowicz-Gaber H., Causes and Effcts of Spatial Chaos in the Polish Carpathians – a Difficult Way to Sustainable Development, „European Countryside” 2021/13(1)
Dadashpoor H., Sheydayi A., Defining Public Interest in Planning: A Review , „Journal of Planning Literature” 2021/36
Dawid W., Potencjalne koszty suburbanizacji. Zarys problematyki oraz praktyka badawcza, „Problemy Rozwoju Miast” 2020/66
De Vries J., Planning and Culture Unfolded: The Case of Flanders and the Nederlands [w:] D. Stead, J. de Vries, T. Tasan-Kok, Planning Cultures and Histories. The evolution of planning systems and spatial development patterns, Routledge 2018
Drzazga D., Systemowe uwarunkowania planowania przestrzennego jako instrumentu osiągania zrównoważonego rozwoju, Łódź 2019
Funkcje narzędzi polityki przestrzennej, „Studia KPZK PAN” 197/5, red. M. Nowak, Warszawa 2020
Izdebski H., Ideologia i zagospodarowanie przestrzeni, Warszawa 2013, s. 139–164; T. Markowski, M. Nowak, Współczesne trendy w rozwoju gospodarczym a potrzeba nowej doktryny urbanistycznej – w stronę elastyczności w planowaniu przestrzennym [w:] Polityka przestrzenna w czasie kryzysu, red. M. Nowak, Warszawa 2021
Izdebski W., Śleszyński P., Malinowski Z., Kursa M., Analiza morfometryczna planów miejscowych w Polsce, „Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich” 2018/11
Jadach-Sepioło A., Mantey D., Alternative between Revitalisation of City Centres and the Rising Costs of Extensive Land Use from a Polish Perspective, „Land” 2021/10(5)
Komornicki T., Szejgiec-Kolenda B., Degórska B., Goch K., Śleszyński P., Bednarek-Szczepańska M., Siłka P., Spatial Planning Determinants of Cohesion Policy Implementation in Polish Regions, „European Territorial Governance and National Spatial Planning Practices” 2018/35
Korcelli P., Degórski M., Drzazga D., Komornicki T., Markowski T., Szlachta J., Węcławowicz G., Zaleski
J., Zaucha J., Ekspercki Projekt Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju do roku 2033, „Studia KPZK PAN” 2010/128
Kotlińska J., Wpływ lokalizacji gminy na wysokość i strukturę jej dochodów podatkowych [w:] Dochody podatkowe samorządu terytorialnego i czynniki je kształtujące, red. J. Szołno-Koguc, J. Śmiechowicz, Lublin 201
Kotlińska J., Nowak M., Finansowe skutki uchwalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w gminach strefy podmiejskiej (na przykładzie aglomeracji poznańskiej), „Finanse Komunalne” 2021/2
Kowalewski A., Markowski T., Śleszyński P., Kryzys polskiej przestrzeni. Źródła, skutki i kierunki działań naprawczych, Warszawa 2020
Kowalewski A., Nowak M., Chaos przestrzenny i prawo. Uwarunkowania, procesy, skutki, rekomendacje [w:] A. Kowalewski, T. Markowski, P. Śleszyński, Studia nad chaosem przestrzennym, t. 1, „Studia KPZK PAN” 2018/182
Kuchcik M., Zanieczyszczenie powietrza w uzdrowiskach polskich – problem gmin uzdrowiskowych oraz kuracjuszy, „Przegląd Geograficzny” 2020/92, z. 1
Lityński P., Hołuj A., Macroeconomics Perspective of Urban Sprawl: A Multidimensional Approach in Poland, „Land” 2021/10(2)
Majewska A., Denis M., Krupowicz W., Urbanization Chaos of Suburbs Small Cities in Poland “Tetris Development”, „Land” 2020/9(11)
Majorek A., Dynamics of Land Use Changes in Small Cities of the Śląskie Voivodeship, „Space – Society – Economy” 2019/27
Mantey D., Pokorski W., New Indicators of Spatial Chaos in the Context of the Need for Retrofitting Suburbs, „Land” 2020/9(8)
Nowak M., Wpływ orzeczeń sądów administracyjnych na ochronę ładu przestrzennego w lokalnym planowaniu przestrzennym, „Studia z Polityki Publicznej” 2021/8(2)
Ochrona ładu przestrzennego z perspektywy prawno-urbanistycznej, red. M. Nowak, Warszawa 2020
Purkarthofer E., Humer A., Mattila H., Subnational and dynamic conceptualisations of planning culture: the culture of regional planning and regional planning cultures in Finland, „Planning Theory & Practice” 2021/22
Rek A., Wpływ zmian ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym na lokalną politykę przestrzenną – studium przypadku gminy Rzgów, „Space – Society – Economy” 2018/23
Stawasz D., Ekonomia instytucjonalna wobec problemu rozwoju miasta, „Biuletyn KPZK PAN” 2017/265
Szlachta J., Nowak M., Europeizacja polityki przestrzennej Polski w konsekwencji postanowień Krajowego Planu Odbudowy i Odporności (KPO) 2021–2026, „KPZK PAN Reflection Paper” 2021/3
Szura A., Bilansowanie terenów pod zabudowę – praktyka sporządzania, „Urban Development Issues” 2020/66
Śleszyński P., Delimitacja Miejskich Obszarów Funkcjonalnych stolic województw, „Przegląd Geograficzny” 2013/85(2)
Śleszyński P., Gibas P., Sudra P., The Problem of Mismatch between the CORINE Land Cover Data Classification and the Development of Settlement in Poland, „Remote Sensing” 2020/12(14)
Śleszyński P., Kowalewski A., Markowski T., Legutko-Kobus P., Nowak M., The Contemporary Economic Costs of Spatial Chaos: Evidence from Poland, „Land” 2020/9(7)
Śleszyński P., Kowalewski A., Markowski T., Synteza. Uwarunkowania, skutki i propozycje naprawy chaosu przestrzennego [w:] A. Kowalewski, T. Markowski, P. Śleszyński, Studia nad chaosem przestrzennym, t. 2, „Studia KPZK PAN” 2018/182
Śleszyński P., Nowak M., Sudra P., Załęczna M., Blaszke M., Economic Consequences of Adopting Local Spatial Development Plans for the Spatial Management System: The Case of Poland, „Land” 2021/10(2)
Śleszyński P., Sudra P., Skutki finansowe uchwalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla gmin według danych na koniec 2014 roku, „Człowiek i Środowisko” 2016/40/1
Zarządzanie rozwojem współczesnych miast, red. J. Danielewicz, D. Sikora-Fernandez, Łódź 2019
Zybała A., Polityka przestrzenna i jej rezultaty w warunkach rosnącej złożoności jej problemów, „Studia z Polityki Publicznej” 2019/2
Żuber P., Szmigiel-Rawska K., Krukowska J., Boosting national urban policies by European integration. The case of Poland [w:] A Modern Guide to National Urban Policies in Europe, red. K. Zimmerman, V. Fedeli, Edward Elgar Publishing Limited 2021
dr Radosław Mędrzycki
jest adiunktem na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9407-4881
Strategie rozwoju jednostek samorządu terytorialnego jako element zrównoważonego planowania przestrzennego
Podstawy prawne stanowienia strategii rozwoju jednostek samorządu terytorialnego przeszły w 2020 r. istotną reformę, polegającą – mówiąc ogólnie – na rozszerzeniu podstaw prawnych ich stanowienia, zmianach ich treści oraz procedury ich uchwalania. Strategia rozwoju stała się wyróżniającym się wśród innych aktów planowania dokumentem planistycznym ze względu na swój ogólny – w znaczeniu obejmujący kwestie społeczno-gospodarcze i przestrzenne” – charakter; dokumentem, który powinien wpisywać się w średniookresowe planowanie państwa.
Spośród bogactwa zagadnień, jakie niesie za sobą wskazana reforma, w artykule skupiono się na próbie odpowiedzi na pytanie, czy strategie rozwoju jednostek samorządu terytorialnego mogą być uznane za jeden z elementów zrównoważonego planowania przestrzennego. Asumptem do takiej próby jest oparcie strategii na modelu struktury funkcjonalno-przestrzennej, która wiąże zagadnienia społeczno-gospodarcze z przestrzennymi. Jednocześnie w analizie przyjęto perspektywę dogmatycznoprawną, to znaczy kierowano się w odpowiedzi na to pytanie regułami wynikającymi z wykładni regulacji prawnej, a nie obrazem faktycznym, biorącym się z kształtowania przez jednostki samorządu terytorialnego treści własnych strategii rozwoju. W tym sensie niniejszy artykuł prezentuje perspektywę nauki prawa administracyjnego.
Słowa kluczowe: samorząd terytorialny, zrównoważony rozwój, planowanie przestrzenne
Dr Radosław Mędrzycki
is an assistant professor of the Faculty of Law and Administration, Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9407-4881
Territorial self-government unit development strategies as an element of sustainable spatial planning
The legal basis for the establishment of development strategies of territorial self-government units underwent a significant reform in 2020, broadly speaking, of the expansion of the legal basis for their establishment, changes in their content and the procedure for their adoption. As a result, the development strategy has become a distinctive planning document among other planning acts because of its general nature encompassing socio-economic and spatial issues – a document that should be a part of the medium-term state plan.
Among the wealth of issues brought about by this reform, the article focuses on an attempt to answer the question of whether the development strategies of territorial self-government units can be considered one of the elements of sustainable spatial planning. The reason for such an attempt is that the strategy is based on a model of a functional-spatial structure, which links socio-economic and spatial issues. The analysis simultaneously adopts a dogmatic law perspective, i.e. the answer to this question is guided by the rules arising from the interpretation of the legal regulation and not by the factual picture arising from the formation by territorial self-government units of the content of their development strategies. In this sense, this article presents the perspective of the study of administrative law.
Keywords: territorial self-government, sustainable development, spatial planning
Bibliografia / References
Bąkowski T., Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Komentarz, LEX 2004
Będkowski-Kozioł M., Aksjologia regulacji sektora energetycznego (część 1), „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2014/11
Bokiej-Karciarz M., Karciarz M., Pojęcie, istota i cel raportu [w:] Raport o stanie gminy, powiatu, województwa, M. Bokiej-Karciarz, M. Karciarz, Warszawa 2019
Bukowski Z., Zrównoważony rozwój w systemie prawa, Toruń 2009
Duniewska Z., Górski M., Jaworska-Dębska B., Olejniczak-Szałowska E., Stahl M., Plany, strategie, programy i inne zbliżone prawne formy działania administracji [w:] Podmioty administracji publicznej i prawne formy ich działania. Studia i materiały z konferencji naukowej poświęconej jubileuszowi 80-tych urodzin profesora Eugeniusza Ochendowskiego, Toruń 2005
Izdebski H., Zachariasz I., Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Warszawa 2013
Jeżewski J., Tworzenie i realizacja polityki administracyjnej [w:] Administracja publiczna, red. J. Boć, Wrocław 2003
Korczak J., Refleksje nad aksjologią stanowienia aktów polityki komunalnej [w:] Aksjologia prawa administracyjnego, t. 1, red. J. Zimmermann, Warszawa 2017
Małecka-Łyszczek M., Uwarunkowania zmian w postrzeganiu roli aktów planowania w samorządzie terytorialnym, „Samorząd Terytorialny” 2016/10
Mędrzycki R., Odnawialne źródła energii w aspekcie zrównoważonego rozwoju – zarys problematyki [w:] Tworzenie i wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych (OZE). Problemy administracyjno-prawne, red. M. Szyrski, Warszawa 2016
Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Departament Strategii, Model struktury funkcjonalno-przestrzennej w strategiach rozwoju, Warszawa 2020
Nodżak A., Procedury administracyjne dotyczące spraw ustrojowych w jednostkach samorządu terytorialnego, Legalis 2021
Stahl M., Akty planowania (akty polityki) [w:] System prawa administracyjnego, t. 5, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Prawne formy działania administracji, Warszawa 2013
Stahl M., Stanowienie prawa jako prawna forma działania organów samorządu terytorialnego [w:] Prawne formy działania administracji. System prawa administracyjnego, t. 5, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2013
Syryt A., Dostęp do publicznych zasobów informacyjnych a zasada zrównoważonego rozwoju [w:] Jawność i jej ograniczenia, t. 4, Dostęp i wykorzystanie, red. A. Piskorz-Ryń, Warszawa 2015
Sztando A., Wyzwania systemowe integracji zarządzania przestrzenią z zarządzaniem strategicznym rozwojem w wymiarze lokalnym, subregionalnym i regionalnym, „Samorząd Terytorialny” 2021/12
Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. B. Dolnicki, Warszawa 2021
dr hab. Jerzy Jendrośka
jest profesorem prawa Uniwersytetu Opolskiego oraz wspólnikiem zarządzającym kancelarii Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy; wykładowcą Podyplomowych Studiów Prawa Ochrony Środowiska na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Akademii Prawa Europejskiego (ERA) w Trewirze, University of Insubria Summer School on Environmental Law w Como oraz Riga Graduate School of Law w Rydze; członkiem Advisory Group on Environmental Justice przy Komisji Europejskiej oraz członkiem Komitetu ds. Przestrzegania Konwencji z Aarhus. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0436-099X
Projektowane zmiany w regulacji prawnej planowania przestrzennego w Polsce w świetle Europejskiego Zielonego Ładu
Artykuł przedstawia dyskutowane obecnie na świecie zagadnienia związane z pojawieniem się nowych instrumentów mających na celu zapewnienie zrównoważonego rozwoju w kontekście rozważanej obecnie reformy systemu planowania i zagospodarowania przestrzennego w Polsce. W Europie przedmiotem szczególnej uwagi jest wizja nowego paradygmatu rozwoju przewidziana w ramach Europejskiego Zielonego Ładu. Obejmuje on nie tylko kwestie związane z problematyką zmian klimatu (czy szerzej ochrony środowiska) czy też np. tak istotną obecnie samowystarczalność energetyczną Europy, ale też przewiduje konkretne instrumenty służące wdrażaniu nowej wizji rozwoju oraz wskazuje na konieczność rozszerzenia udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz inicjowaniu kontroli sądowej w tym zakresie.
Na tle skrótowego omówienia założeń Europejskiego Zielonego Ładu oraz powstałych w ślad za nim nowych instrumentów zrównoważonego rozwoju, w tym zwłaszcza zasady „nie czyń po-ważnych szkód”, artykuł wskazuje na konieczność skorelowania rozpatrywanej obecnie reformy regulacji prawnej planowania i zagospodarowania przestrzennego w Polsce z tymi założeniami i stworzenia podstaw prawnych do stosowania podobnych instrumentów w tym zakresie. Odrębnie w artykule potraktowana jest kwestia udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz inicjowaniu kontroli sądowej, których potrzeba rozwijania zajmuje prominentne miejsce w założeniach Europejskiego Zielonego Ładu. W przeciwieństwie do wspomnianych wcześniej instrumentów kwestie te są bowiem poruszane w planowanej reformie. Proponowane rozwiązania są jednak dość wątpliwe z punktu widzenia zgodności z wymaganiami konwencji o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, sporządzonej w Aarhus 25.06.1998 r. (Konwencja z Aarhus), stąd też w artykule zawarte jest kilka uwag krytycznych w tym zakresie. Artykuł zakończony jest podsumowaniem zawierającym wnioski z rozważań oraz pewne propozycje de lege ferenda.
Słowa kluczowe: zrównoważony rozwój, planowanie i zagospodarowanie przestrzenne, nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, taksonomia, zasada „nie czyń poważnych szkód”, udział społeczeństwa, dostęp do sądu
Dr Hab. Jerzy Jendrośka
is a professor of law of the University of Opole and managing partner of the law firm Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy; lecturer in postgraduate studies in environmental law at the Faculty of Law, Administration and Economics of the University of Wrocław, the Academy of European Law (ERA) in Trier, University of Insubria Summer School on Environmental Law in Como and the Riga Graduate School of Law in Riga; member of the Advisory Group on Environmental Justice of the European Commission and member of the Compliance Committee of the Aarhus Convention, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0436-099X
Planned amendments to the spatial planning law in Poland in the light of the European Green Deal
The article presents the issues currently under discussion world-wide related to the emergence of new instruments for ensuring sustainable development in the context of the reform of the planning and spatial development system in Poland, which is currently under discussion. In Europe, the vision of a new paradigm of development envisaged within the European Green Deal is the subject of particular attention. It covers not only issues related to climate change (or more broadly environmental protection) or, for example, Europe’s energy self-sufficiency, which is currently so important, but also envisages specific instruments to implement the new vision of development and indicates the need to extend public participation in decision-making and initiate judicial control in this area. In the light of the brief discussion on the assumptions of the European Green Deal and the new instruments of sustainable development that followed it, especially including the principle ‘do no serious harm’, the article specifies the need to correlate the reform of the legal regulation of spatial planning and development in Poland which is currently under consideration with these assumptions and to create a legal basis for the application of similar instruments in this respect. The article addresses the issue of public participation in decision-making and the initiation of judicial review separately, as the need to develop them has a prominent position in the assumptions to the European Green Deal. This is because, unlike the above instruments, these issues are addressed in the planned reform. However, the proposed solutions are rather doubtful from the point of view of compliance with the requirements of the UNECE Convention on Access to Information, Public Participation in Decision-Making and Access to Justice in Environmental Matters, drawn up in Aarhus on 25 June 1998 (Aarhus Convention), which is why the article contains a few critical comments on this. The article ends with a summary containing conclusions and certain de lege ferenda propositions.
Keywords: sustainable development, spatial planning and development, amendment to the Act on spatial planning and development, taxonomy, principle of ‘do no serious harm’, public participation, access to justice
Bibliografia / References
Bar M., Jendrośka J., Analiza prawna dotycząca prawidłowości wdrożenia wymagań konwencji z Aarhus w Polsce. Raport Fundacji WWF Polska, 2020, http://www.ratujmyrzeki.pl/dokumenty/Aarhus_DRUK.pdf
Bechtel S.D., Access to justice on EU level: The long road to implement the Aarhus Convention, „Opole Studies in Administration and Law” 2021/19(2)
Brundtland G.H. i in., Our Common Future: Report of the World Commission on Environment and Development, Geneva 1987, UN-Dokument A/42/427
Bukowski Z., Zrównoważony rozwój w systemie prawa, Toruń 2009
Ebbesson J., Gaugitsch H., Jendrośka J., Stec S., Marshall F., The Aarhus Convention: an Implementation Guide, New York 2014
Epiney A., Environmental principles [w:] Reflections on 30 Years of EU Environmental Law: A High Level of Protection?, ed. Richard Macrory, Groningen 2006
Grober U., Deep roots – A conceptual history of ‘sustainable development’ (Nachhaltigkeit), Wissenschaftszentrum Berlin für Sozialforschung (WZB), February 2007, https://bibliothek.wzb.eu/pdf/2007/p07–002.pdf
Jans J.H., Vedder H.H.B., European Environmental Law, Groningen 2008
Jendrośka J., Komentarz do art. 37 [w:] Karta Praw Podstawowych UE. Komentarz, red. A. Wróbel, Warszawa 2020
Jendrośka J., Roots of Modern Environmental Law in Europe, „Journal for European Environmental & Planning Law” 2021/18
Jendrośka J., Reese M., Squintani L., Towards a new legal framework for sustainability under the European Green Deal, „Opole Studies in Administration and Law” 2021/19, issue 2
Krämer L., EU Environmental Law, London 2011
Paul B.D., A history of the concept of sustainable development: literature review, „The Annals of the University of Oradea. Economic Sciences Series” 2008/17 (2)
Ponting C., A New Green History of the World. The Environment and the Collapse of Great Civilizations, New York 2007
Vogler J., The international politics of sustainable development, published in Handbook of Sustainable Development, Cheltenham: Edward Elgar Publishing Limited 2007
Winter G., The Legal Nature of Environmental Principles in International, EC and German Law [w:] Environmental Principles, ed. Richard Macrory, Groningen 2004
dr Krzysztof Kucharski
jest adiunktem w Katedrze Prawa Ochrony Środowiska i Publicznego Prawa Gospodarczego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0528-3962
Bezpieczeństwo przestrzenne w świetle zmian systemowych – wybrane zagadnienia
Przyjmując, że system planowania przestrzennego powinien zmierzać do celowych przeobrażeń przestrzeni, gwarantując stabilność przyjętych rozwiązań w jego ramach, należy uznać, że bezpieczeństwo przestrzenne właścicieli i użytkowników wieczystych nieruchomości stanowi jedną z wartości, którą ów system powinien gwarantować. Rolą prawa jest bowiem zapewnienie równowagi stosunkom społecznym przez to prawo regulowanym. W związku z tym w artykule odniesiono się do zmian, jakie zachodzą w systemie planowania przestrzennego głównie na szczeblu krajowym i gminnym. Wskazano na jego niedostatki, a także konsekwencje, które z niewydolności systemu się rodzą. Prowadzą one do narastania tendencji szkodzących tytułowemu bezpieczeństwu przestrzennemu.
Słowa kluczowe: Konstytucja RP; prawo własności; system planowania przestrzennego; koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju; gmina w systemie planowania przestrzennego
Dr Krzysztof Kucharski
is an assistant professor in the Department of Environmental Law and Public Economic Law at the Faculty of Law and Administration, Nicolaus Copernicus University in Toruń, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0528-3962
Spatial security in the light of systemic changes – selected issues
Assuming that the spatial planning system should aim towards purposeful transformations guaranteeing stability of the solutions adopted within it, it should be acknowledged that spatial security of the owners and perpetual usufructuaries of real property is one of the values that such a system should guarantee. This is because the role of the law is to assure a balance between the social relations regulated by it. Accordingly, the article addresses the changes that are taking place in the spatial planning system mainly at the national and municipal level. It mentions its shortcomings, as well as the consequences that arise from the system’s inefficiency. These lead to increasing tendencies that are detrimental to the titular spatial security.
Keywords: Constitution of the Republic of Poland; ownership right; spatial planning system; the concept of the country’s spatial development; municipality in the spatial planning system
Bibliografia / References
Bąkowski T., Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Komentarz, Kraków 2004
Borucka-Arctowa M., O społecznym działaniu prawa, Warszawa 1967
Dworkin R., Imperium prawa, Warszawa 2022
Faludi A., Spatial planning traditions in Europe: Their role in ESDP process, „International Planning Studies” 2004/9
Jędrzejewski S., Proces budowlany. Zagadnienia administracyjno-prawne, Bydgoszcz 1995
Kruś M., Umowa urbanistyczna jako przykład umowy administracyjnej na tle polskiego i europejskiego porządku prawnego, „Studia Prawa Publicznego” 2019/3
Kucharski K., Ochrona prawna interesu indywidualnego w procesie inwestycjo-budowalnym dróg publicznych w Polsce. Zagadnienia administracyjnoprawne, Warszawa 2020
Kucharski K., Wywłaszczenie ex lege w świetle zasady proporcjonalności ingerencji w prawo własności na przykładzie specustawy drogowej [w:] Specustawy inwestycjo-budowlane, red. T. Bąkowski, Gdańsk 2020
Lipińska E., Bodźce, „Kultura i Społeczeństwo” 1960/1–2
Longchamps F., Z problemów poznania prawa, Wrocław 1968
Małysa-Sulińska K., Zakres obowiązywania norm kształtujących ład przestrzenny [w:] Przestrzeń i nieruchomości jako przedmiot prawa administracyjnego, red. I. Niżnik-Dobosz, Warszawa 2012
Markowski T., Problematyka wdrażania polityki przestrzennej państwa [w:] Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju a wizje i perspektywy rozwoju przestrzennego Europy, red. T. Markowski, Warszawa 2008
Nichersu I., Iacoboaea C., Systematic spatial plannig, „Theoretical and Empirical Researchers in Urban Management” 2011/6
Niewiadomski T., System planowania i zagospodarowania przestrzennego a ustawy specjalne [w:] Specustawy inwestycjo-budowlane, red. T. Bąkowski, Gdańsk 2020
Niewiadomski Z., Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne. Komentarz, Warszawa 2021
Niewiadomski Z., Planowanie przestrzenne w systemie zadań samorządu terytorialnego. Zagadnienia administracyjnoprawne, Warszawa 1994
Niewiadomski Z., Planowanie przestrzenne. Zarys systemu, Warszawa 2003
Niewiadomski Z., Samorząd terytorialny w warunkach współczesnego państwa kapitalistycznego, Warszawa 1989
Pańko W., O prawie własności i jego współczesnych funkcjach, Katowice 1984
Pound R., An Introduction to the Philosophy of Law, New Haven 1959
Stelmach J., Brożek B., Załuski W., Dziesięć wykładów o ekonomii prawa, Warszawa 2007
Szwajdler W., Bąkowski T., Proces inwestycjo-budowlany. Zagadnienia administracyjno-prawne, Toruń 2004
Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym z komentarzem i przepisami wykonawczymi, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, Warszawa 1995
Wróblewski J., Zasady tworzenia prawa, Łódź 1979
Ziembiński Z., Wartości konstytucyjne, Warszawa 1993
Krzysztof Gruszecki
jest radcą prawnym
Wpływ zmian w środowisku na planowanie przestrzenne
Podstawową dyrektywą polskiego systemu prawnego jest zasada zrównoważonego rozwoju mająca swoje umocowanie w postanowieniach art. 5 Konstytucji RP. Pomocniczą rolę w stosunku do niej odgrywają zasada przezorności oraz zasada planowości wynikające odpowiednio z art. 6 ust. 2 oraz art. 8 ustawy z 27.04.2001 r. ustawy – Prawo ochrony środowiska. Podstawowym środkiem prawnym pomagającym je realizować w praktyce są miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego opracowywane na podstawie art. 13–20 ustawy z 27.03.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Ich obowiązywanie w czasie nie jest ograniczone, natomiast zasięg terytorialny może obejmować jedynie część gminy. W związku ze zmianami zachodzącymi w środowisku mogą one jednak wymagać aktualizacji. W obecnym stanie umożliwiają to postanowienia art. 32 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Rozwiązania te nie są jednak wystarczające. Dlatego de lege ferenda autor artykułu proponuje ograniczenie czasu obowiązywania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, co wymusiłoby dostosowywanie aktów planowania do aktualnych uwarunkowań środowiskowych. Ponadto proponuje wprowadzenie do systemu kar pieniężnych wymierzanych w przypadku braku podjęcia działań związanych z aktualizacją planów, w związku ze zmianami zachodzącymi w środowisku. Autor proponuje także wzmocnienie instrumentów zrównoważonego rozwoju przez wprowadzenie dodatkowych rozwiązań gwarantujących, że miejscowe plany będą miały charakter kompleksowy i uwzględniający wszystkie ograniczenia związane z ochroną środowiska.
Słowa kluczowe: ochrona środowiska, zasada zrównoważonego rozwoju, zasada planowości, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego
Krzysztof Gruszecki
is a legal counsel, Poland
Impact of environmental changes on spatial planning
The main directive of the Polish legal system is the principle of sustainable development, the foundations of which lie in the provisions of Article 5 of the Polish Constitution. An auxiliary role with respect to it is played by the principle of foresight and the principle of planning, arising re-spectively from Article 6, para. 2 and Article 8 of the Environmental Protection Law of 27 April 2001. The basic legal measures helping to realize them in practice are the land use plans prepared on the basis of Articles 13–20 of the Act on spatial planning and development of 27 March 2003. Their validity in time is not limited, while their geographic scope may encompass only a part of the municipality. However, in view of the changes taking place in the environment, they may need to be updated. In the current situation, this is made possible by the provisions of Article 32 of the Act on spatial planning and development. However, these solutions are not sufficient. That is why, de lege ferenda, the author proposes restricting the duration of the land use plans, which would force the adaptation of planning acts to the current environmental conditions. He additionally proposes the introduction of fines into the system, which are imposed in the event of a failure to take steps to update plans, because of the changes taking place in the environment. The author also proposes strengthening the instruments of sustainable development by introducing additional solutions to ensure that land use plans are comprehensive and take into account all the environmental constraints.
Keywords: environmental protection, principle of sustainable development, principle of planning, land use plan
Bibliografia / References
Z. Bukowski, Konstytucyjne podstawy obowiązków państwa w zakresie ochrony środowiska, „Prawo i Środowisko” 2002/4
Z. Bukowski, Zrównoważony rozwój w systemie prawa, Toruń 2009
D. Pyć, Ochrona ciągłości ekologicznej jako funkcja konstytucyjnej zasady zrównoważonego rozwoju na przykładzie korytarzy ekologicznych, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2014/1
K. Gruszecki, Prawo ochrony środowiska. Komentarz, Warszawa 2019
J. Jendrośka (w:) Prawo ochrony środowiska. Komentarz, red. M. Górski, Warszawa 2019, LEX/el.
D.H. Meadows, D.L. Meadows, J. Randers, Przekraczanie granic: globalne załamanie czy bezpieczna przyszłość?, Warszawa 1995
B. Rakoczy [w:] Z. Bukowski, J. Ciechanowicz-McLean, B. Rakoczy, Prawo ochrony środowiska, Warszawa 2007
B, Rakoczy, Ochrona środowiska w praktyce gminy, Warszawa 2020, LEX/el.
Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, Warszawa 1978, t. 1, s. 978
P. Tuleja [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019
dr hab. inż. arch. Izabela Mironowicz
jest profesorką w Katedrze Urbanistyki i Planowania Regionalnego na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej; zasiada w Radzie Naukowej Leibniz-Institut für ökologische Raumentwicklung (IÖR) w Dreźnie, reprezentuje Polskę i Politechnikę Gdańską w European Council of Spatial Planners-Conseil Européen des Urbanistes (ECTP-CEU). ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8862-1375
mgr inż. Robert Skrzypczyński
jest pracownikiem naukowym Wydziału Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska Uniwersytetu Wrocławskiego i doktorantem na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6882-6496
Od zrównoważonego rozwoju do dewzrostu – paradygmaty krytyczne wobec wzrostu i ich implikacje dla planowania przestrzennego
Pomimo ponad trzech dekad wdrażania koncepcji zrównoważonego rozwoju środowisko Ziemi ulega dalszej degradacji i destabilizacji. Sytuacja ta przekłada się na ożywienie antycypowanej już w latach 70. XX w. krytyki założeń leżących u podstaw koncepcji zrównoważonego rozwoju – spośród których kluczowe wydaje się założenie możliwości rozłączenia (decoupling) wzrostu gospodarczego i negatywnego oddziaływania na środowisko. W niniejszym artykule poddajemy pod krytyczną dyskusję wizję decouplingu, a następnie omawiamy trzy alternatywne wobec zrów-noważonego rozwoju koncepcje „postwzrostowe” – dewzrost, ekonomię obwarzanka i gospodarkę stacjonarną – oraz wskazujemy na implikacje, jakie płyną z wdrażania postulatów dewzrostu dla teorii i praktyki planowania przestrzennego. Wydaje się, że planowanie przestrzenne powinno z jednej strony zaadaptować się do rysującej się na horyzoncie zmiany paradygmatów, a z drugiej wspierać transformację dewzrostową, co jest możliwe na różne sposoby także z wykorzystaniem już istniejących narzędzi planistycznych.
Słowa kluczowe: planowanie przestrzenne, dewzrost, postwzrost, ekonomia obwarzanka, gospodarka stacjonarna, zrównoważony rozwój
Dr Hab. Inż. Arch. Izabela Mironowicz
is a Professor in the Department of Urban Design and Regional Planning at the Faculty of Architecture, Gdańsk University of Technology; Member of the Scientific Council of the Leibniz-Institut für ökologische Raumentwicklung (IÖR) in Dresden; and a representative of Poland and the Gdańsk University of Technology in the European Council of Spatial Planners – Conseil Européen des Urbanistes (ECTP-CEU), Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8862-1375
MSc Eng. Robert Skrzypczyński
is a researcher at the Faculty of Earth Sciences and Environ-mental Management, University of Wrocław and a PhD student at the Faculty of Architecture, Wrocław University of Science and Technology, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6882-6496
From sustainable development to degrowth: paradigms critical of growth and their implications for spatial planning
Despite more than three decades of implementing the concept of sustainable development, the degradation and destabilization of the Earth’s environment is continuing. This situation contributes to a revival of the criticism of the assumptions underlying the concept of sustainable development already anticipated in the 1970s – of which the assumption of the possibility of decoupling econo-mic growth from negative environmental impacts appears to be key. This article contains a critical discussion of the vision of decoupling, after which it explores three ‘post-growth’ alternatives to sustainable development – degrowth, doughnut economics and a steady-state economy – and identifies the implications of implementing the postulates of degrowth to the theory and practice of spatial planning. It appears that, on the one hand, spatial planning should adapt to the paradigm shift looming on the horizon and, on the other hand, support the degrowth transformation, which is possible in various ways including with the use of existing planning tools.
Keywords: spatial planning, degrowth, post-growth, doughnut economics, steady-state economy, sustainable development
Bibiografia / References
Alexander S., Gleeson B., Degrowth in the Suburbs. A Radical Urban Imaginary, Singapur 2013, https://doi.org/10.1007/978-981-13-2131-3
Allan R.P., Hawkins E., Bellouin N., Collins B., Summary for Policymakers [w:] Climate Change 2021: The Physical Science Basis, red. V. Masson-Delmotte, P. Zhai, A. Pirani, S.L. Connors, C. Péan, S. Berger, N. Caud, Y. Chen, L. Goldfarb, M.I. Gomis, M., Huang, K. Leitzell, E. Lonnoy, J.B.R. Matthews, T.K. Maycock, T. Waterfield, O. Yelekçi, R. Yu, B. Zhou, Cambridge–Nowy Jork 2021, https://doi.org/10.1017/9781009157896.001
Boulding K., The Economics of the Coming Spaceship Earth [w:] Environmental Quality in a Growing Economy, red. H. Jarrett, Baltimore 1966
Brockway P.E., Sorrell S., Semieniuk G., Heun M.K., Court V., Energy efficiency and economy-wide rebound effects: A review of the evidence and its implications, „Renewable and Sustainable Energy Reviews” 2021/141, https://doi.org/10.1016/j.rser.2021.110781
Brulle R.J., Young L.E., Advertising, Individual Consumption Levels, and the Natural Environment, 1900–2000, „Sociological Inquiry” 2007/4, https://doi.org/10.1111/j.1475–682X.2007.00208.x
Buch-Hansen H., Capitalist diversity and de-growth trajectories to steady-state economies, „Ecological Economics” 2014/106, https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2014.07.030
Carson R., The Silent Spring, Cambridge 1962
Castoriadis C., A Society Adrift. Interviews and Debates, 1974–1997, Nowy Jork 2010
Cleveland D., Gee Q., Plant-Based Diets for Mitigating Climate Change [w:] Vegetarian and Plant-Based Diets in Health and Disease Prevention, red. F. Mariotti, Londyn 2017
Cosme I., Santos R., O’Neill D.W., Assessing the degrowth discourse: A review and analysis of academic degrowth policy proposals, „Journal of Cleaner Production” 2017/149, https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2017.02.016
Costanza R., Atkins P.W.B., Bolton M., Cork S., Grigg N.J., Kasser T., Kubiszewski I., Overcoming societal addictions: What can we learn from individual therapies?, „Ecological Economics” 2017/131, https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2016.09.023
Czepkiewicz M., Bliżej, wolniej, mniej: dewzrost w lotnictwie, „Czas Kultury” 2020/3, s. 34
Daly H.E., The Economics of the Steady State, „The American Economic Review” 1974/2, http://www.jstor.org/stable/1816010
Demaria F., D’Alisa G., Kallis G., Dewzrost: Słownik nowej ery, red. Ł. Lange, Łódź 2020, https://www.beezar.pl/ksiazki/dewzrost-slownik-nowej-ery
Easterlin R.A., Does Economic Growth Improve the Human Lot? Some Empirical Evidence [w:] Nations and Households in Economic Growth. Essays in Honor of Moses Abramovitz, red. P.A. David, M.W. Reder, Nowy Jork 1974, https://doi.org/10.1016/B978–0-12–205050–3.50008–7
Ellul J., The Technological Society, Nowy Jork 1965
Falk J., Attig-Bahar F., Colwell R.R., Behera S.K., El-Beltagy A.S., von Braun J., Dasgupta P., Gleick P.H., Kaneko R., Kennel C.F., Koundouri P., Lee Y.T., Lovejoy T.E., Luers A., Murray C.A., Lal R., Serageldin I., Sokona Y., Takeuchi K., Taniguchi M., Watanabe C., Yasunari T., Addressing our planetary crisis, „Sustainability Science” 2022/1, https://doi.org/10.1007/s11625–021–01059-x
Fioramonti L., Coscieme L., Costanza R., Kubiszewski I., Trebeck K., Wallis S., Roberts D., Mortensen L.F., Pickett K.E., Wilkinson R., Vala K., Mcglade J., Lovins H., De Vogli R., Wellbeing economy: An effective paradigm to mainstream post-growth policies?, „Ecological Economics” 2022/192, https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2021.107261
Fix B., Dematerialization Through Services: Evaluating the Evidence, „BioPhysical Economics and Resource Quality” 2019/2, https://doi.org/10.1007/s41247–019–0054-y
Georgescu-Roegen N., The Entropy Law and the Economic Process, Harvard 1971
Gerbens-Leenes W., Dietary Transition: Longterm Trends, Animal Versus Plant Energy Intake, and Sustainability Issues [w:] Vegetarian and Plant-Based Diets in Health and Disease Prevention, red. F. Mariotti, Londyn 2017
Gómez-Baggethun E., Naredo J.M., In search of lost time: the rise and fall of limits to growth in international sustainability policy, „Sustainability Science” 2015/3, https://doi.org/10.1007/s11625–015–0308–6
Graells-Garrido E., Serra-Burriel F., Rowe F., Cucchietti F.M., Reyes P., A city of cities: Measuring how 15-minutes urban accessibility shapes human mobility in Barcelona, „PLoS ONE” 2021/5, https://doi.org/10.1371/journal.pone.0250080
Haberl H., Wiedenhofer D., Virág D., Kalt G., Plank B., Brockway P., Fishman T., Hausknost D., Krausmann F., Leon-Gruchalski B., Mayer A., Pichler M., Schaffartzik A., Sousa T., Streeck J., Creutzig F., A systematicreview of the evidence on decoupling of GDP, resource use and GHG emissions, part II: Synthesizing the insights, „Environmental Research Letters” 2020/6, https://doi.org/10.1088/1748–9326/ab842a
Hardin G., The Tragedy of the Commons, „Science” 1968/162, https://doi.org/10.1126/science.162.3859.1243
Hickel J., Quantifying national responsibility for climate breakdown: an equality-based attribution approach for carbon dioxide emissions in excess of the planetary boundary, „The Lancet Planetary Health” 2020/4, https://doi.org/10.1016/S2542–5196(20)30196–0
Hickel J., What does degrowth mean? A few points of clarification , „Globalizations” 2021/7, https://doi.org/10.1080/14747731.2020.1812222
Hickel J., Kallis G., Is Green Growth Possible?, „New Political Economy” 2020/25(4), https://doi.org/10.1080/13563467.2019.1598964
Hirsch F., Social Limits to Growth, Londyn 2005
Illich I., Tools for Conviviality, Glasgow 1973
Kallis G., Paulson S., D’Alisa G., Demaria F., The Case for Degrowth. Cambridge–Medford 2020, https://doi.org/10.2307/j.ctv5cg82g.7
Kerschner C., Economic de-growth vs. steady-state economy, „Journal of Cleaner Production” 2010/6, https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2009.10.019
Koch M., Climate Change, Capitalism and Degrowth Trajectories to a Global Steady-State Economy, „International Critical Thought” 2015/4, https://doi.org/10.1080/21598282.2015.1102078
Knuth S., Stehlin J., Millington N., Rethinking climate futures through urban fabrics: (De)growth, densification, and the politics of scale, „Urban Geography” 2020/10, https://doi.org/10.1080/02723638.2020.1850024
Krähmer K., Degrowth and the city, „City” 2022/2–3, https://doi.org/10.1080/13604813.2022.2035969
Kuszlewicz K., Miasto wielogatunkowe? Regulacje prawne dziś i w przyszłości [w:] Miasto wobec wyzwań, red. L. Lorenc-Barańska, Gdynia 2021
Lange S., Pohl J., Santarius T., Digitalization and energy consumption. Does ICT reduce energy demand?, „Ecological Economics” 2020/176, https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2020.106760
Lehtinen A.A., Degrowth in city planning, „Fennia” 2018/1, https://dx.doi.org/10.11143/fennia.65443
Meadows D., Meadows D., Randers J., Behrens W.W., The Limits to Growth. A Report for the Club of Rome’s Project on the Predicament of Mankind, Nowy Jork 1972, https://doi.org/10.1016/0007–6813(73)90029–3
Merino-Saum A., Clement J., Wyss R., Baldi M.G., Unpacking the Green Economy concept: A quanti-tative analysis of 140 definitions, „Journal of Cleaner Production” 2020/242, https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.118339
Ministerstwo Rozwoju, Zrównoważony rozwój, www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/zrownowazony-rozwoj
Mironowicz I., Koniec ery domków z ogródkiem?, „Pomorski Thinkletter” 2021/3
Mironowicz I., Nauka wspiera procesy, „Przegląd Komunalny” 2021/8
Mishan E.J., The Costs of Economic Growth, Harmondsworth 1975
Monastersky R., The human age, „Nature” 2015/519, https://doi.org/10.1038/519144a
Muraca B., Décroissance: A project for a radical transformation of society, „Environmental Values” 2013/22(2), https://doi.org/10.3197/096327113X13581561725112
Næss P., Saglie I.L., Richardson T., Urban Sustainability: is Densification Sufficient?, „European Planning Studies” 2019/1, https://doi.org/10.1080/09654313.2019.1604633
OECD, Towards green growth. A summary for policy makers, 2011, https://www.oecd.org/greengrowth/48012345.pdf
ONZ, Report of the United Nations Conference on the Human Environment, Sztokholm 1973, https://wedocs.unep.org/20.500.11822/30829
Owens S.E., Land Use Planning for Energy Efficiency [w:] Energy, Land and Public Policy, red. J.B. Cullingworth, New Brunswick 1990
Raworth K. Ekonomia obwarzanka. Siedem sposobów myślenia o ekonomii w XXI wieku, Warszawa 2021
Reimers H., Jacksohn A., Appenfeller D., Lasarov W., Hüttel A., Rehdanz K., Balderjahn I., Hoffmann S., Indirect rebound effects on the consumer level: A state-of-the-art literature review, „Cleaner and Responsible Consumption” 2021/3, https://doi.org/10.1016/j.clrc.2021.100032
Ripple W.J., Wolf C., Newsome T.M., Galetti M., Alamgir M., Crist E., Mahmoud M.I., Laurance W.F., World scientists’ warning to humanity: A second notice, „BioScience” 2017/12, https://doi.org/10.1093/biosci/bix125
Rydin Y., The Future of Planning: Beyond Growth Dependence, Bristol 2013
Skrzypczyński R., Postwzrost, dewzrost, awzrost... Polska terminologia dla różnych wariantów przyszłości bez wzrostu, „Czas Kultury” 2020/3
Smil V., Tworzenie bogatego świata. Perspektywy w ekonomii, przemyśle, środowisku, Warszawa 2016
Sorrell S., Dimitropoulos J., Sommerville M., Empirical estimates of the direct rebound effect: A review, „Energy Policy” 2009/4, https://doi.org/10.1016/j.enpol.2008.11.026
Steffen W., Richardson K., Rockström J., Cornell S.E., Fetzer I., Bennett E.M., Biggs R., Carpenter S. R., de Vries W., de Wit C.A., Folke C., Gerten D., Heinke J., Mace G.M., Persson L.M., Veerabhadran R., Reyers
B., Sörlin S., Planetary boundaries: Guiding human development on a changing planet, „Science” 2015/347, https://doi.org/10.1126/science.1259855
The Cocoyoc Declaration, „International Organization” 1975/3, s. 893, https://www.jstor.org/stable/2706353
Vadén T., Lähde V., Majava A., Järvensivu P., Toivanen T., Eronen J. T., Raising the bar: on the type, size and timeline of a “successful” decoupling, „Environmental Politics” 2021/3, https://doi.org/10.1080/09644016.2020.1783951
van den Bergh J.C.J.M., A third option for climate policy within potential limits to growth, „Nature Climate Change” 2017/7, https://doi.org/10.1038/nclimate3113
van Griethuysen P., Why are we growth-addicted? The hard way towards degrowth in the involutionary western development path, „Journal of Cleaner Production 2010/6, https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2009.07.006
Wächter P., The Impacts of Spatial Planning on Degrowth, Sustainability 2013/5, https://doi.org/10.3390/su5031067
Wiedenhofer D., Virág D., Kalt G., Plank B., Brockway P., Fishman T., Hausknost D., Krausmann F., Leon-Gruchalski B., Mayer A., Pichler M., Schaffartzik A., Sousa T., Streeck J., Creutzig F., Haberl H., A systematic review of the evidence on decoupling of GDP, resource use and GHG emissions, part I: bibliometric and conceptual mapping, „Environmental Research Letters” 2020/15, https://doi.org/10.1088/1748–9326/ab842a
Xue J., Urban planning and degrowth: a missing dialogue, „Local Environment” 2022/4, https://doi.org/10.1080/13549839.2020.1867840
Weiss M., Cattaneo C., Degrowth – Taking Stock and Reviewing an Emerging Academic Paradigm, „Ecological Economics” 2017/137, https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2017.01.014
Karolina Chról
jest doktorantką w Szkole Doktorskiej Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6202-7634
Rola zagospodarowania przestrzennego w rozwoju odnawialnych źródeł energii na poziomie lokalnym
W artykule podjęto próbę wykazania istotnego związku między zagospodarowaniem przestrzennym a możliwościami realizowania inwestycji wykorzystujących odnawialne źródła energii na poziomie lokalnym. Przeanalizowane zostało władztwo planistyczne gminy i przepisy zawarte w obowiązującej regulacji prawnej względem odnawialnych źródeł energii, ze szczególnym uwzględnieniem energii z wiatru i słońca. Przeanalizowano również projekt nowelizacji usta-wy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Projekt ten został następnie odniesiony do opublikowanego przez Komisję Europejską pakietu RePower i proponowanych tam rozwiązań planistycznych. Na tej podstawie sformułowane zostały postulaty do projektowanej regulacji. Wskazano również kierunki rozwoju planowania przestrzennego w obszarze Odnawialnych Źródeł Energii na przykładzie Niemiec i Włoch.
Słowa kluczowe: OZE, planowanie i zagospodarowanie przestrzenne, władztwo planistyczne gminy
Karolina Chról
is a PhD student at the Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6202-7634
The role of spatial planning in the development of Renewable Energy Sources at local level
The article attempts to demonstrate the important relationship between spatial planning and the possibilities of making investments using renewable energy sources at local level. It contains an analysis of the municipality’s planning authority and the regulations contained in the current legal order regarding RES, with particular emphasis on wind energy. The draft amendment to the Act on spatial planning and development has also been analysed. This draft was then refer-red to the RePower package published by the European Commission and the planning solutions proposed by that package. Postulates to the proposed regulation were formulated on this basis.
The directions of development of spatial planning in the area of Renewable Energy Sources have also been mentioned using the examples of Germany and Italy.
Keywords: RES, spatial planning and development, the municipality’s planning authority
Bibliografia / References
Bieda A., Bieda A., Renewable energy in the system of spatial planning in Poland, Geographic Information Systems Conference and Exhibition “GIS ODYSSEY 2017”, 4th to 8th of September 2017, Trento – Vattaro, Italy Conference proceedings
Chról K., Szyrski M., Próba modelowania zadań publicznych jednostek samorządu terytorialnego w zakresie wspierania rozwoju odnawialnych źródeł energii (OZE), „Samorząd Terytorialny” 2021/7–8
Hełdak M., Werner E., Planowanie przestrzenne inwestycji fotowoltaicznych w obrębie autostrad, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2018/504
Kosińki E., Trupkiewicz M., Gmina jako podmiot systemu wspierania wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2016/3
Kretowicz P., Planistyczne uwarunkowania i bariery lokalizacji instalacji odnawialnych źródeł energii w Polsce, „Samorząd Terytorialny” 2016/10
Makowski M., Ustawa o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych. Komentarz, LEX 2018
Małysa-Sulińska K., Regulacje szczególne dotyczące wydawania decyzji o warunkach zabudowy dla inwestycji kwalifikowanej jako instalacja odnawialnego źródła energii, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 2019/3977
Nawrot F., Budowa instalacji odnawialnych źródeł energii a planowanie przestrzenne, „Prawne Problemy Górnictwa i Ochrony Środowiska” 2017/1
Niedziela J., Lokalizacja instalacji odnawialnych źródeł energii – aspekty prawne, „Studia Iuridica” 2020/86
Niewiadomski Z., Planowanie przestrzenne. Zarys systemu, Warszawa 2002
Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne. Komentarz, red. Z. Niewiadomski, Warszawa 2021
Puchalski C., Saletnik B., Wójtowicz-Dawid A., Realizacja regionalnej polityki energetycznej na podstawie planowania, „Polish Journal for Sustainable Development” 2021/25
Rechul H., Bezpieczeństwo energetyczne gminy, „Samorząd Terytorialny” 2007/10
Solarek K., Kubasińska M., Local Spatial Plans as Determinants of Household Investment in Renewable Energy: Case Studies from Selected Polish and European Communes, „Energies” 2022/15
Szlachetko J.H., Szlachetko K., Szyrski M., Komentarz do art. 4 [w:] Prawo energetyczne. Ustawa o odnawialnych źródłach energii. Ustawa o rynku mocy. Ustawa o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych. Komentarz, red. M. Czarnecka, T. Ogłódek, Warszawa 2020
Szyrski M., Postępujące ograniczanie przez ustawodawcę władztwa planistycznego gminy w sferze energetyki i OZE [w:] M. Szyrski, Rola samorządu terytorialnego w rozwoju odnawialnych źródeł energii (OZE). Analiza administracyjnoprawna, Warszawa 2017
Trzcińska D., Decentralizacja zadań w sprawach kształtowania ładu przestrzennego [w:] Decentralizacja i centralizacja administracji publicznej. Współczesny wymiar w teorii i praktyce, red. R. Budzisz, B. Jaworska-Dębska, E. Olejniczak-Szałowska, Warszawa 2019
Woźny K., Poradnik w zakresie inwestycji w instalacje fotowoltaiczne, Kraków 2020
dr Lucyna Staniszewska
jest adiunktem na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3457-0901
Zarządzanie zielenią w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego miast
Kształtowanie zieleń miejska w aktach planistycznych to problematyka, której doniosłość jest znacząca. Zwiększenie udziału zieleni na terenach zurbanizowanych ewoluowało w teorii i praktyce.
Wraz z szybką rozbudową polskich miast dochodziło do ekstensywnej likwidacji zieleni. Tworzenie kieszonkowych parków, skwerów miejskich nie do końca spełnia oczekiwania mieszkańców. Bardzo często wycina się stare drzewa, a nowe nasadzenia wykonuje się na betonowych rabatach, które nie zapewniają estetyki, a co najważniejsze – utrudniają wzrost roślinności.
Artykuł ma na celu zaprezentowanie, co należy brać pod uwagę podczas planowania przestrzeni i terenów zielonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
Słowa kluczowe: urbanizacja, planowanie przestrzenne, zieleń miejska, planowanie regionalne, wspólne planowanie ze społeczeństwem
Dr Lucyna Staniszewska
is an assistant professor at the Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University of Poznań, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3457-0901
Greenery management in the local land use plan
Urban greenery is a particularly important issue in the planning files. Increasing the share of greenery in urban areas has evolved in theory and practice. Together with the rapid urbanization of Polish cities, greenery has been extensively liquidated. The creation of pocket-sized parks and city squares does not fully meet the expectations of the residents. Very often, old trees are felled and new plantings are made in concrete beds, which are not aesthetic and, most importantly, hinder the growth of the vegetation.
The objective of the article is to present the facts that should be taken into consideration while planning space and areas of greenery in local land use plans.
Keywords: urbanization, spatial planning, urban greenery, regional planning, joint planning with the local community.
Bibiografia / References
Chudak M., Zieleń w planowaniu przestrzennym miasta, „Przegląd Komunalny” 2006/8
Fogel A., Ochrona zieleni w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego – aspekty prawne, Warszawa 2021
Fogl A., Prawne uwarunkowania ochrony terenów zieleni, otwartych i gruntów niezasklepionych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym miast, Warszawa 2021
Giedych R. Ochrona przyrody w polityce przestrzennej miast. Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, „Studia KPZK PAN” 2018/190, s. 252
Kaczmarek T., Wójcicki M., Uspołecznienie procesu planowania przestrzennego na przykładzie miasta Poznania, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2015/1
Kosicki A., Plucińska-Filipowicz A., Komentarz do art. 23 [w:] Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Komentarz aktualizowany, red. A. Plucińska-Filipowicz, M. Wierzbowski, Warszawa 2019
Maksymiuk G., Giedych R., Winiarska A., Assessment of differentiation in natural green spaces provision in Warsaw using Accessible Natural Greenspace Standard (ANGSt). “Acta Scientarium Polonarium Architectura” 2019/3, s. 45–53
Niewiadomski Z., Wartości w planowaniu przestrzennym w świetle orzecznictwa NSA [w:] Wartości w planowaniu przestrzennym, red. Z. Cieślak, A. Fogel, Warszawa 2010
Pawłowski S., Konsultacje obligatoryjne i fakultatywne w Ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym a zakres uspołecznienia procesów planowania przestrzennego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2015/1
Szlachetko J.H., Partycypacja społeczna w lokalnej polityce przestrzennej, Warszawa 2017
Szopińska E., Kazak J., Kempa O., Rubaszek J., Spatial Form of Greenery in Strategic Environmental Management in the Context of Urban Adaptation to Climate Change, “Polish Journal of Environmental Studies” 2019/4
Szulc A., Zielone Miasto. Zieleń przy ulicach, Warszawa 2013
Szulczewska B., Zielona infrastruktura – czy koniec historii? „Studia KPZK PAN” 2018/189, s. 60
Wolanin M., Skutki prawne uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wobec prawa własności i prawa użytkowania wieczystego, „Monitor Prawniczy” 1996/4
dr hab. Maciej Kruś
jest adiunktem w Katedrze Prawa Administracyjnego i nauki o Administracji na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, magistrem legum na Humboldt-Universität w Berlinie; radcą prawnym. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8500-6927
Kamil Tychmanowicz
jest absolwentem prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7390-4025
Agrofotowoltaika jako narzędzie ochrony gruntów rolnych
Publikacja ta wskazuje, w jaki sposób instalacje fotowoltaiczne mogą służyć ochronie gruntów rolnych. W tekście opisana jest problematyka lokalizacji instalacji fotowoltaicznych na gruntach o przeznaczeniu rolnym. Przybliża to czytelnikowi zagadnienia prawne oraz wątpliwości interpretacyjne z tym związane, w szczególności dotyczące zagospodarowania przestrzennego oraz ochrony gruntów rolnych. Autorzy przybliżają również aktualne działania rządu związane z rozwojem agrofotowoltaiki oraz istniejące bariery legislacyjne, a także francuską definicję instalacji agrofotowoltaicznej. Ponadto proponują zmiany prawne służące ochronie gruntów rolnych oraz dalszemu zrównoważonemu rozwojowi fotowoltaiki w Polsce.
Słowa kluczowe: agrofotowoltaika, fotowoltaika, ochrona gruntów rolnych, zagospodarowanie przestrzenne
Dr Hab. Maciej Kruś
is an assistant professor in the Department of Administrative Law and Administrative Studies at the Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland, Master of Law at Humboldt-Universität in Berlin, Germany; legal counsel. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8500-6927
Kamil Tychmanowicz
is a graduate of law at the Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7390-4025
Agrophotovoltaics as a tool for protecting agricultural land
This article indicates how photovoltaic installations can be used to protect agricultural land. It describes the problem of locating photovoltaic installations on land intended for agricultural use. It explains the legal issues and doubts in interpretation related to this, especially regarding spatial planning and the protection of agricultural land. The authors also explain the government’s current activities related to the development of agrophotovoltaics and the existing legislative barriers, as well as the French definition of an agrophotovoltaic installation. Furthermore, they propose legal changes to protect agricultural land and the further sustainable development of photovoltaics in Poland.
Keywords: agrophotovoltaics, photovoltaics, protection of agricultural land, spatial planning
Bibliografia / References
ADEME, Caractériser les projets photovoltaïques sur terrains agricoles et l’agrivoltaïsme, https://librairie.ademe.fr/energies-renouvelables-reseaux-et-stockage/4992-caracteriser-les-projets-photovoltaiques-sur-terrains-agricoles-et-l-agrivoltaisme.html
Ćwiertnia M., 3.4. Interes [w:] Aktualność pojęć prawa administracyjnego, red. W. Jakimowicz, Warszawa 2021
Fogel A., 5.3. Lokalizacja urządzeń wytwarzających energię ze źródeł odnawialnych wobec wymogu „dobrego sąsiedztwa” [w:] A. Fogel, W. Federczyk, A. Kosieradzka-Federczyk, Prawo ochrony środowiska w procesie inwestycyjno-budowlanym, Warszawa 2015
Jakimowicz W., Publiczne prawo podmiotowe, Kraków 2002
Jaworowicz-Rudolf A., 3. Społeczny i jednostkowy wymiar zaufania do władz publicznych na przykładzie wydawania decyzji lokalizacyjnych dla elektrowni wiatrowych [w:] Sprawiedliwość i zaufanie do władz publicznych w prawie administracyjnym, red. M. Kasiński, M. Stahl, K. Wlaźlak, Warszawa 2015
Klat-Górska E., Komentarz do art. 143 [w:] L. Klat-Wertelecka, E. Klat-Górska, Ustawa o gospodarce nieruchomościami. Komentarz, Warszawa 2015
Kruś M., Prawo zabudowy [w:] M. Szewczyk, M. Kruś, Z. Leoński, Prawo zagospodarowania przestrzeni, Warszawa 2019
Szewczyk M., Inwestycje produkcyjne [w:] M. Szewczyk, M. Kruś, Z. Leoński, Prawo zagospodarowania przestrzeni, Warszawa 2012
Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, Warszawa 2008
dr hab. Dorota Pyć
jest profesorem w Katedrze Prawa Morskiego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0111-4184
Zrównoważony rozwój w morskim planowaniu przestrzennym
Istnieje silna więź normatywna łącząca morskie planowanie przestrzenne ze zrównoważonym rozwojem. Jej praktyczny wymiar przejawia się w dążeniu do realizacji pożądanego przez społeczność międzynarodową paradygmatu równoważenia rozwoju w trosce o morski ład przestrzenny. Morskie planowanie przestrzenne jest integralną częścią zrównoważonego zarządzania Oceanem Światowym. Umiejętne korzystanie z instrumentów morskiego planowania przestrzennego wpływa na osiąganie celów zrównoważonego rozwoju. Jednym z takich instrumentów jest plan zago-spodarowania przestrzennego obszarów morskich. Opracowanie i wdrożenie oraz monitoring i ewaluacja, a także zmiany wprowadzane do planu wynikają z procesu morskiego planowania przestrzennego. Morskie plany zagospodarowania przestrzennego to instrumenty zrównoważonego zarządzania morzami i oceanami. Obowiązek opracowania i wdrożenia planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich wynika z prawa Unii Europejskiej. Unijne ramy planowania przestrzennego obszarów morskich promują: zrównoważony wzrost w gospodarce morskiej; zrównoważony rozwój obszarów morskich; zrównoważone wykorzystanie zasobów morza. Niniejszy artykuł ma na celu wykazanie, że rozwiązania planistyczne przyjęte w polskim planie zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich pozostają w ścisłym normatywnym związku ze zrównoważonym rozwojem i mogą się przyczyniać do osiągania jego celów.
Słowa kluczowe: zrównoważony rozwój, zrównoważone zarządzanie Oceanem Światowym, morskie planowanie przestrzenne, plan zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich
Dr Hab. Dorota Pyć
is a professor in the Maritime Law Department at the Faculty of Law and Administration, University of Gdańsk, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0111-4184
Sustainable development in marine spatial planning
Marine spatial planning has a strong normative link with sustainable development. Its practical dimension manifests itself in the aim to implement the paradigm of sustainability required by the international community and to take care of spatial order at sea. Marine spatial planning is an integral part of the sustainable governance of the World Ocean. The effective use of marine spatial planning instruments contributes to the achievement of the objectives of sustainable development. One such instrument is the maritime spatial plan. Its implementation, as well as monitoring and evaluation, and even the amendments made to the plan arise from the process of marine spatial planning. Maritime spatial plans are tools of sustainable governance of the seas and oceans. The obligation to prepare and implement maritime spatial plans arises from European Union law. The EU’s marine spatial planning framework promotes sustainable growth in the maritime economy, sustainable development of marine areas and the sustainable use of marine resources. The objective of this article is to demonstrate that the planning solutions adopted in the Polish maritime spatial plan are strictly related to sustainable development and can contribute to the achievement of its objectives.
Keywords: sustainable development, sustainable governance of the World Ocean, marine spatial planning, maritime spatial plan
Bibliografia / References
Brown E.D., Sea Use Planning in the North Sea: The Legal Framework, Proceedings of the Annual Conference of the Law of the Sea Institute, The Hague 1978
Casimiro D., Guerreiro J., Trends in Maritime Spatial Planning in Europe: An Approach to Governance Models, „Journal of Environmental Protection” 2019/10, No. 12
Coffen-Smout S., Coastal and Marine Spatial Planning: Balancing the Ecosystem Approach and the Sustainable Blue Economy [w:] The Future of Ocean Governance and Capacity Development, Brill 2019
Ehler C., Douvere F., Marine Spatial Planning: A Step-by-Step Approach Toward Ecosystem-Based Management, Intergovernmental Oceanographic Commission and Man and the Biosphere Programme, IOCManual and Guides No. 53, ICAM Dossier, No. 6, Paris 2009, s. 99, https://repository.oceanbestpractices.org/bitstream/handle/11329/459/186559e.pdf?sequence=1&isAllowed=y (dostęp: 30.06.2022 r.)
Ehler C.N., Marine spatial planning: An idea whose time has come [w:] Offshore Energy and Marine Spatial Planning, red. K.L. Yates, C.J.A. Bradshaw, Londyn 2018, https://www.researchgate.net/publication/324030850_Marine_Spatial_Planning_an_idea_whose_time_has_come, https://ioc.unesco.org/our-work/marine-spatial-planning (dostęp: 30.06.2022 r.)
Gee K., Blazauskas N., Dahl K., Göke C., Hassler B., Kannen A., Leposa N., Morf A., Strand H., Weig B., Zaucha J., Can tools contribute to integration in MSP? A comparative review of selected tools and approaches, „Ocean & Coastal Management” 2019/179, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0964569118307634 (dostęp: 30.06.2022 r.)
Gilek M., Saunders F., Stalmokaitė I., The Ecosystem Approach and Sustainable Development in Baltic Sea Marine Spatial Planning: The Social Pillar, a ‘Slow Train Coming’ [w:] The Ecosystem Approach in Ocean Planning and Governance. Perspective for Europe and Beyond, red. D. Langled, R. Rayfus, Brill 2019, https://brill.com/view/book/edcoll/9789004389984/BP000017.xml?body=pdf-43180 (dostęp: 30.06.2022 r.)
Grip K., Blomqvist S., Marine spatial planning: Coordinating divergent marine interests, „Ambio. A Journal of Environment and Society” 2021/50, https://doi.org/10.1007/s13280–020–01471–0 (dostęp: 30.06.2022 r.)
Kirkfeldt T.S., Frazão Santos, C., A Review of Sustainability Concepts in Marine Spatial Planning and the Potential to Supporting the UN Sustainable Development Goal 14, Front. Mar. Sci. 2021 Vol. 8, doi: 10.3389/fmars.2021.713980 (dostęp: 30.06.2022 r.)
Marine Spatial Planning Instruments for Sustainable Marine Governance, Seaplanspace Country Manual – Polska, red. D. Pyć, Gdańsk 2021, https://seaplanspace.eu/wp-content/uploads/2022/03/org_SEAPLANS-PACE_CSM_PL_v03.pdf (dostęp: 30.06.2022 r.)
Marine Spatial Planning Pilot Final Report, MSPP Consortium, 2006, http://www.abpmer.net/mspp/docs/finals/MSPFinal_report.pdf (dostęp: 30.06.2022 r.)
Matczak M., Pardus J., Pankau F., Plan zagospodarowania przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej w skali 1: 200.000, „Biuletyn KPZK PAN” 2019/276, https://journals.pan.pl/publication/132576/edition/115839/biuletyn-kpzk-2019-no-276-plan-zagospodarowania-przestrzennego-morskich-wod-wewnetrznych-morza-terytorialnego-i-wylacznej-strefy-ekonomicznej-w-skali-1–200–000-matczak-magdalena-pardus-joanna-pankau-feliks?language=pl (dostęp: 30.06.2022 r.)
Portman M.E., Marine spatial planning: achieving and evaluating integration, „ICES Journal of Mari-ne Science” 2011/68, https://academic.oup.com/icesjms/article/68/10/2191/615795?login=false (dostęp: 30.06.2022 r.)
Pyć D., Implementation of Marine Spatial Planning Instruments for Sustainable Marine Governance in Poland, „TransNav. International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation” 20192, http://www.transnav.eu/Article_Implementation_of_Marine_Spatial_Py%C4%87,50,901.html# (dostęp: 30.06.2022 r.)
Pyć D., Podejście ekosystemowe do morskiego planowania przestrzennego jako praktyka postępowania w zarządzaniu działalnością człowieka [w:] Europeizacja prawa morskiego, red. M. Adamowicz, J. Nawrot, Gdańsk–Sopot 2016
Pyć D., Prawo zrównoważonego rozwoju, Gdańsk 2006
Pyć D., The Role of the Law of the Sea in Marine Spatial Planning [w:] Maritime Spatial Planning: past, present, future, red. J. Zaucha, K. Gee, Palgrave Macmillan 2019, https://doi.org/10.1007/978–3-319–98696–8_16; https://maritime-spatial-planning.ec.europa.eu/sites/default/files/2019_book_maritimespatialplanning.pdf (dostęp: 30.06.2022 r.)
Scott K.N., The Evolution of Marine Spatial Planning in New Zealand: Past Present and Possible Future, „International Journal of Marine and Coastal Law” 2016/31, https://ir.canterbury.ac.nz/bitstream/handle/10092/100956/KNS%20MSP%20in%20New%20Zealand%20for%20Research%20Repository.pdf?sequence=2 (dostęp: 30.06.2022 r.)
Shepherd G., The Ecosystem Approach: Five Steps to Implementation, „Ecosystem Management Series” 2004/3, https://portals.iucn.org/library/sites/library/files/documents/CEM-003.pdf (dostęp: 30.06.2022 r.)
The Ecosystem Approach in Ocean Planning and Governance. Perspective for Europe and Beyond, red. D. Langled, R. Rayfus, Brill 2019, https://maritime-spatial-planning.ec.europa.eu/sites/default/files/9789004389984_the_ecosystem_approach_in_ocean_planning_a nd_governance_the_ecosystem_approach_in_ocean_planning_and_governance.pdf (dostęp: 30.06.2022 r.)
Zaucha J., Gospodarowanie przestrzenią morską, Sopot 2018, https://wydawnictwosedno.pl/wp-content/uploads/2018/10/Gospodarowanie-przestrzenia-morska.pdf (dostęp: 30.06.2022 r.)
Zaucha J., Methodology of Maritime Spatial Planning in Poland, „Journal of Environmental Protection and Ecology” 2018/19, No. 2
Zervaki A., Introducing Maritime Spatial Planning Legislation in the EU: Fishing in Troubled Waters?, „Maritime Safety and Security Law Journal” 2015/1, www.marsafelawjournal.org/wp-content/uploads/2015/09/Issue1_Zervaki_Article.pdf (dostęp: 30.06.2022 r.)
mgr inż. Natalia Sierpińska
jest doktorantką na Uniwersytecie Pedagogicznym im. KEN w Krakowie. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8377-9384
Model struktury funkcjonalno-przestrzennej na poziomie ponadlokalnym jako nowe narzędzie wzmacniania współpracy metropolitalnej w zakresie gospodarowania przestrzenią na przykładzie Metropolii Krakowskiej
Model struktury funkcjonalno-przestrzennej jako nowy element strategii rozwoju ponadlokalnego jest narzędziem mającym zapoczątkować reformę zarządzania rozwojem Polski, w tym integrację planowania strategicznego z planowaniem przestrzennym. Autorka artykułu przybliża proces opracowania oraz kształt jednego z pierwszych modeli struktury funkcjonalno-przestrzennej na poziomie metropolitalnym, który stworzony został w związku z nowelizacją ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Celem artykułu jest ukazanie dobrych praktyk, które wypracowano w trakcie prac nad modelem, a które miały istotny wpływ na wzmocnienie integracji gmin Metropolii Krakowskiej w zakresie planowania przestrzennego, a także wskazanie korzyści płynących z podjętej w tym zakresie współpracy.
Słowa kluczowe: model struktury funkcjonalno-przestrzennej, Metropolia Krakowska, strategia rozwoju ponadlokalnego, rozwój ponadlokalny, współpraca metropolitalna, planowanie przestrzenne
Natalia Sierpińska
is a PhD student at the Pedagogical University of Kraków, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8377-9384
Model of the functional and spatial structure at the supra-local level as a new tool for strengthening metropolitan cooperation in spatial management using the example of the Kraków metropolis
The model of the functional and spatial structure as a new element of the supra-local development strategy is a tool for initiating the reform of the management of Poland’s development, including the integration of strategic planning with spatial planning. The author describes the development process and the shape of one of the first models of the functional and spatial structure at metropolitan level, which was created in connection with the amendment to the Act on the principles of handling the development policy. The objective of the article is to demonstrate the good practices developed during the work on the model, which significantly contributed to the strengthening of the integration of the municipalities of the Kraków Metropolis in terms of spatial planning, as well as to indicate the benefits of the cooperation taken up in this area.
Keywords: model of the functional and spatial structure, Kraków Metropolis, supra-local development strategy, supra-local development, metropolitan cooperation, spatial planning
Bibliografia / References
Danielewicz. J., Zarządzanie obszarami metropolitalnymi wobec globalnych procesów urbanizacji, Łódź 2013
Gołąb-Korzeniowska M., Zielona struktura Krakowskiego obszaru Metropolitalnego jako element strategicznej interwencji, „Czasopismo Techniczne. Architektura” 2011/108
Huculak M., Dej M., Jarczewski W., Powiązania infrastrukturalne i funkcjonalne gmin wiejskich w ramach obszaru metropolitalnego–przypadek Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego, „Studia Obszarów Wiejskich” 2013/34
Jeleński T., Wyzwania planowania przestrzennego w Krakowskim Obszarze Funkcjonalnym (Metropolii Krakowskiej), Kraków 2019
Jeleński T., Wyzwania planowania przestrzennego w Krakowskim Obszarze Funkcjonalnym Metropolii Krakowskiej, Kraków 2019 (raport niepublikowany)
Kaczmarek T., Mikuła Ł., Ustroje terytorialno-administracyjne obszarów metropolitalnych w Europie, Poznań 2007
Łaźniewska E., Rozwój regionalny a planowanie przestrzenne, Poznań 2015
Markowski T., Docelowy model struktury funkcjonalno-przestrzennej w zintegrowanym systemie dokumentów strategicznych. Ekspertyza przygotowana na zlecenie Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa 2019
Mikuła Ł., Przyszłość metropolitalnego planowania przestrzennego w Polsce –perspektywa odgórna i oddolna, „Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna” 2019/47
Noworól A., Problemy i wyzwania dotyczące rozwoju obszarów metropolitalnych na przykładzie Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie” 2014/12, 79–93
Zachara M., Szybka metoda wektoryzacji krawędzi odcinkami w czasie rzeczywistym, Kraków 2006
Zegar T., Procesy integracji obszaru metropolitalnego Warszawy, „Studia Regionalne i Lokalne” 2003/1
Kamil Olzacki
jest aplikantem adwokackim; doktorantem w Szkole Doktorskiej Nauk Humanistycznych i Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego, członkiem Zarządu Instytutu Metropolitalnego. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4180-9001
dr hab. Jakub H. Szlachetko
jest adiunktem w Katedrze Postępowania Administracyjnego i Sądowoadministracyjnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, adwokatem, prezesem Zarządu Instytutu Metropolitalnego. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4152-5394
Koncepcja funkcjonalności eko-osiedla – w stronę „zrównoważonej” dekoncentracji gminnych zadań, kompetencji i środków finansowych
W niniejszym artykule zaprezentowano ogólne założenia koncepcji funkcjonalności „eko-osiedla”, będącego jednostką pomocniczą gminy i jednocześnie odpowiadającego za realizację dekoncentrowanych zadań publicznych zgodnie z paradygmatem zrównoważonego rozwoju. Ustawodawca dał gminom szeroki zakres swobody w zakresie kształtowania organizacji oraz funkcjonalności dzielnic czy osiedli, co – przy dobrej woli piastunów organów gminy, w tym radnych – może dać rezultat w postaci jednostki pomocniczej odgrywającej istotną rolę w walce z globalnymi wyzwaniami – czy to zmianami klimatu czy ochrony środowiska.
Słowa kluczowe: dekoncentracja wewnętrzna, jednostki pomocnicze gminy, rozwój zrównoważony
Kamil Olzacki
is a trainee attorney-at-law; a doctoral student at the Doctoral School of Humanities and Social Sciences, University of Gdańsk, a member of the Management Board of the Metropolitan Institute, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4180-9001
Dr Hab. Jakub H. Szlachetko
is an assistant professor at the Department of Administrative and Administrative Court Proceedings in the Faculty of Law and Administration, University of Gdańsk, an attorney-at-law, and president of the management board of the Metropolitan Institute, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4152-5394
Functional concept of an eco-estate – towards a “sustainable” deconcentration of municipal tasks, competences and financial resources
This article presents the general assumptions to the concept of functionality of an ‘eco-estate’, which is an auxiliary unit of the municipality, simultaneously being responsible for implementing deconcentrated public tasks in accordance with the paradigm of sustainable development. The legislator has given municipalities a large scope of freedom to shape the organization and functionality of districts or housing estates, which – with the goodwill of the managers of the municipal bodies, including councillors – can result in an auxiliary unit playing an important role in tackling global challenges, be it climate change or environmental protection.
Keywords: internal deconcentration, the municipality’s auxiliary units, sustainable development
Bibliografia / References
Adamiak B., O podmiotowości organów administracji publicznej w postępowaniu sądowoadministracyjnym, „Państwo i Prawo” 2006/11
Augustyniak M., Moll T., Komentarz do art. 7 [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. B. Dolnicki, LEX 2021
Bałaban A., Milczarek E., Prawa człowieka jako cel realizacji zasady zrównoważonego rozwoju [w:] Prawa człowieka i zrównoważony rozwój. Konwergencja czy dywergencja idei i polityki, red. D. Bieńkowska, R. Kozłowski, Warszawa 2020
Bar M., Jendrośka J., Prawo ochrony środowiska. Podręcznik, Wrocław 2005
Bevir M., Decentryczna teoria rządzenia [w:] Governance. Wybór tekstów klasycznych, red. J. Hausner, B. Jessop, S. Mazur, Warszawa 2016
Białynicki-Birula P., Ćwiklicki M., Głowacki J., Klich J., Konceptualizacja neoweberyzmu w literaturze
przedmiotu [w:] Neoweberyzm w zarządzaniu publicznym. Od modelu do paradygmatu?, red. S. Mazur, Warszawa 2016
Bianchi C., Nasi G., Rivenbark W.C., Implementing collaborative governance: models, experiences, and challenges, „Public Management Review” 2021/23(11)
Brodecki Z., Prawo europejskiej integracji, Warszawa 2003
Chlipała M., Unormowania prawne dekoncentracji wewnętrznej w samorządzie terytorialnym, „Przegląd Prawa Publicznego” 2013/10
Christidis P., Psioni E., Thunis P., Trombetti M., Evaluating the impact of “Sustainable Urban Mobility Plans” on urban background air quality, “Journal of Environmental Management” 2019/231
Ciechanowicz-McLean J., Międzynarodowe prawo ochrony środowiska, Warszawa 1999
Dembicki P., Ekoprawo w procesie inwestycyjno-budowlanym [w:] Ekoprawo. Prawo środowiskowe, red. J. Ciechanowicz-McLean, Gdańsk 2019
Dolnicki B., Samorząd terytorialny, Warszawa 2021
Fleszer D., Tworzenie jednostek pomocniczych gminy jako forma realizacji zasady pomocniczości, „Samorząd Terytorialny” 2011/4.
Florczak-Wątor M., Komentarz do art. 5 [w:] Konstytucja RP, t. 1, Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Legalis 2016
Gajewski S., Podział zadań i kompetencji między wielkie miasto a jego dzielnice. Przykłady Berlina, Pragi i Warszawy, „Samorząd Terytorialny” 2021/7–8
Izdebski H., Pojęcia zbliżone do terminu „samorząd”. Decentralizacja i autonomia [w:] Samorząd terytorialny. Pionowy podział władzy, red. H. Izdebski, Warszawa 2020
Janoś-Kresło M., Usługi społeczne a zrównoważony rozwój regionów, Warszawa 2008
Kakareko K., Sobczak J., Czy zrównoważony rozwój jest prawem człowieka? [w:] Prawa człowieka i zrównoważony rozwój. Konwergencja czy dywergencja idei i polityki, red. D. Bieńkowska, R. Kozłowski, Warszawa 2020
Kielin-Maziarz J., Zasada zrównoważonego rozwoju – uwagi na tle jej miejsca w Konstytucji RP, „Krytyka Prawa” 2020/1
Kożuch B., Innowacyjność w zarządzaniu publicznym [w:] Nowe zarządzanie publiczne i public governance w Polsce i w Europie, red. A. Bosiacki, H. Izdebski, A. Nelicki, I. Zachariasz, Warszawa 2010
Marchaj R., Sposoby określania zakresu zadań sekretarza [w:] Sekretarz jednostki samorządu terytorialnego. Zadania, kompetencje, schematy działań, wzory pism, red. B. Dolnicki, Warszawa 2019
Mitcham C., The concept of sustainable development: its origins and ambivalence, „Technology in Society” 1995/17(3)
Murzyn D., Kierunki wpływu funduszy Unii Europejskiej na rozwój inteligentny, zrównoważony i sprzyjający włączeniu społecznemu w Polsce po 2006 r., Warszawa 2018
Nagórny W., Polityka społeczna a zrównoważony rozwój, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie” 2011/5
Nałęcz A., Zrównoważony rozwój, prawo własności i planowanie przestrzenne [w:] M.J. Nowak, Ochrona ładu przestrzennego z perspektywy prawno-urbanistycznej, Warszawa 2020
Nyka M., Instrumenty ograniczania wpływu handlu na środowisko. Studium z prawa międzynarodowego, Warszawa 2018
Olejarczyk E., Zasada zrównoważonego rozwoju w systemie prawa polskiego – wybrane zagadnienia, „Przegląd Prawa Ochrony Środowiska” 2017/2
Rakoczy B., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej [w:] Z. Bukowski, E.K. Czech, K. Karpus,
B. Rakoczy, Prawo ochrony środowiska. Komentarz, LEX 2013
Rakoczy B., Korzystanie przez gminę ze środowiska a wykonywanie zadań publicznych [w:] Ochrona środowiska w praktyce gminy, red. B. Rakoczy, Warszawa 2020
Trzepacz P., Geneza i istota koncepcji rozwoju zrównoważonego [w:] Zrównoważony rozwój – wyzwania globalne. Podręcznik dla uczestników studiów doktoranckich, red. P. Trzepacz, Kraków 2012
Wodzikowski Cz., Koncepcja zrównoważonego rozwoju w polityce państwa, „Świat Idei i Polityki” 2012/11
Zimmermann J., Prawo administracyjne, Warszawa 2016
prof. dr hab. Hubert Izdebski
jest profesorem w SWPS Uniwersytecie Humanistycznospołecznym. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3390-4167
Konstytucyjny obowiązek władz publicznych prowadzenia polityki sprzyjającej zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywateli – miejsce i rola gminy
Artykuł poświęcony jest miejscu i roli gminy w wykonywaniu dyspozycji art. 75 ust. 1 Konstytucji RP, który nakłada na władze publiczne obowiązek prowadzenia polityki sprzyjającej zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywateli – w kontekście, dającego się zdekodować z tego przepisu, mimo że w nim niezadeklarowanego, prawa do mieszkania przysługującego, zgodnie ze standarda-mi międzynarodowymi, każdemu, a nie tylko obywatelom. Analiza została przeprowadzona zgod-nie z wyliczeniem w omawianym przepisie podstawowych kierunków działań władz publicznych: przeciwdziałania bezdomności, wspierania rozwoju budownictwa socjalnego oraz popierania działań obywateli zmierzających do uzyskania własnego mieszkania. Ustawodawstwo przyznaje gminom szczególne miejsce i określa ich wyjątkową rolę w każdym z tych kierunków; w ostatnim z nich wynika to również z dysponowania przez gminy istotnymi zadaniami i kompetencjami w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego. W zakończeniu zwrócona została uwaga na trudności w wykonywaniu przez gminy nałożonych na nie konstytucyjnie i ustawowo obowiązków. Wynikają one z chaotyczności i zmienności ustawodawstwa, mającego charakter punktowo-reaktywny, a nie kompleksowo-prospektywny, oraz z nadmiernego obciążenia gmin przy zmniejszaniu się ich dochodów w następstwie centralizacyjnych zadań rządu, który sam nie jest jednak w stanie efektywnie działać w kierunkach wyznaczonych w art. 75 ust. 1 Konstytucji, oraz obniżania podatków stanowiących istotne źródło dochodów gmin.
Słowa kluczowe: Konstytucja, prawo do mieszkania, przeciwdziałanie bezdomności, budownictwo socjalne, własne mieszkanie
Prof. Dr Hab. Hubert Izdebski
is a professor of the SWPS University of Humanities and Social Sciences, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3390-4167
The constitutional obligation of the public authorities to pursue policies that are conducive to meeting the housing needs of the citizens – the place and role of the municipality
This article is devoted to the place and role of the municipality in implementing the provision of Article 75, para. 1 of the Polish Constitution, which imposes the obligation on the public authorities to pursue a policy that is conducive to satisfying the housing needs of the citizens – in the context of the right to housing which can be decoded from this provision, despite not being declared in it, a right to which, according to international standards, everyone, not just citizens, is entitled. The analysis was conducted in accordance with the list in the provision in question of the basic directions in which the public authorities should act, namely counteracting homelessness, supporting the development of council housing and supporting the efforts made by the citizens to obtain their own housing. The legislation awards municipalities a special position and defines their unique role in each of these directions; in the last of these, this also arises from the municipalities having important planning and spatial development tasks and competences. It concludes by drawing attention to the difficulties of municipalities in dis-charging their obligations imposed on them by the Constitution and by statutes. They arise from the chaotic and volatile nature of the legislation, which is of a point/reactive rather than comprehensive/prospective nature, and from the excessive burden on the municipalities at a time when their revenues are declining as a consequence of the centralization of the tasks of the government, which itself, however, is unable to operate effectively in the directions set out in Article 75, para. 1 of the Constitution, and the reduction in taxes constituting an important source of income for the municipalities.
Keywords: Constitution, right to housing, counteracting homelessness, council housing, own home
Bibliografia / References
Bednarek M., Prawo do mieszkania w konstytucji i ustawodawstwie, Warszawa 2007
Cesarski M., Społeczna polityka mieszkaniowa w Europie – czy możliwa w społecznym paradygmacie wzrostu?, „Problemy Polityki Społecznej” 2017/36
Dębski M., Analiza „systemu” pomocy osobom bezdomnym w Polsce. Próba krytycznej syntezy [w:] Problem bezdomności w Polsce. Wybrane aspekty. Diagnoza zespołu badawczego działającego w ramach projektu „Gminny standard wychodzenia z bezdomności”, red. M. Dębski, Gdańsk 2010
Florczak-Wątor M., Obowiązki ochronne państwa w świetle Konstytucji RP i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Kraków 2018
Główny Urząd Statystyczny, Gospodarstwa domowe i ich rodzaje. Charakterystyka demograficzna. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, Warszawa 2011
Jarosz-Żukowska S., Koncepcja „minimum prawa obywatelskiego” wyrażonego w normie programowej [w:] W służbie dobru wspólnemu. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi Trzcińskiemu, red. R. Balicki, M. Masternak-Kubiak, Warszawa 2012
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Komentarz. Art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, t. 2, Komentarz. Art. 97–243, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016
Mathey D., Mieszkalnictwo socjalne w Polsce, „Infos. Zagadnienia Społeczno-Gospodarcze” 2013/13
Moraczewska B., Bezdomność– definicja, problemy, rozwiązania obecne oraz historyczne odwołanie do ludzi luźnych, „Studia Gdańskie. Wizje i Rzeczywistość” 2013/10
Najwyższa Izba Kontroli, Fiasko programu Mieszkanie Plus, https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/program-mieszkanie-plus.html (dostęp: 28.06.2022 r.)
Nowak K., Krajowy i lokalny wymiar polityki mieszkaniowej, Warszawa–Kraków–Gdańsk 2021
Pattillo M., Housing: Commodity versus Right, „Annual Review of Sociology” 2013
Pindral A., Definicje i typologie bezdomności [w:] Problem bezdomności w Polsce. Wybrane aspekty. Diagnoza zespołu badawczego działającego w ramach projektu „Gminny standard wychodzenia z bezdomności”, red. M. Dębski, Gdańsk 2010
Przymeński A., Pomoc mieszkaniowa dla zmarginalizowanych ekonomicznie gospodarstw domowych jako element systemu zabezpieczenia społecznego w Polsce [w:] Polityka społeczna wobec problemu bezpieczeństwa socjalnego w dobie przeobrażeń społeczno-gospodarczych, red. W. Koczur, A. Rączasek, Katowice 2014
Sierpowska I., Socjalne aspekty ochrony prawa do mieszkania, „Studia Erasmiana Wratislaviensia” 2010/4
Sierpowska I., Sytuacja prawna osoby bezdomnej – aktywne czy pasywne formy wsparcia? [w:] Bezdomność – problemy prawne, innowacyjne rozwiązania, red. I. Lipowicz, Warszawa 2016
Wojtowicz W., Dodatkowe konsultacje do specustawy mieszkaniowej w praktyce, „Urbnews” z 4.06.2022 r., urbnews.pl/warszawa/dodatkowe-konsultacje-do-specustawy-mieszkaniowej-w-praktyce (dostęp: 28.06.2022 r.)
Zalega T., Gospodarstwo domowe jako podmiot konsumpcji, „Studia i Materiały. Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego” 2007/1
dr Justyna Przedańska
jest adiunktem w Zakładzie Ustroju Administracji Publicznej w Instytucie Nauk Administracyjnych na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3558-3969
Kompetencje do dokonywania wykładni zgodności zamierzeń inwestycyjnych z postanowieniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego – glosa częściowo krytyczna do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 23 czerwca 2021 r. (II SA/Gd 37/21)
Przedmiotem glosowanego rozstrzygnięcia jest dokonana w wyroku z 23.06.2021 r. przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku (II SA/Gd 37/21) ocena prawna decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Gdańsku, które uchyliło decyzję ustalającą środowiskowe uwarunkowania inwestycji. Autorka dokonuje oceny argumentacji dokonanej przez skład orzekający w kontekście tezy wyrażonej przez sąd w treści swego uzasadnienia. Zwraca uwagę zarówno na problem ogólny braku ochrony prawnej samodzielności jednostek samorządu terytorialnego w tego typu sprawach, jak i na sposób rozumienia przez sąd zakazu rozszerzającej wykładni w zakresie ograniczeń wynikających z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego przy ocenie zgodności zamierzeń inwestycyjnych.
Słowa kluczowe: zgodność z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, zgodność lokalizacji przedsięwzięcia z usta-leniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, kryteria odmowy wydania decyzji środowiskowej
Dr Justyna Przedańska
is an assistant professor in the Department of the Public Administration System at the Institute of Administrative Studies of the Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wrocław, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3558-3969
Competence to interpret the compliance of the investment objectives with the provisions of the applicable land use plan – partially critical commentary on the judgment of the Voivodship Administrative Court in Gdańsk of 23 June 2021 (II SA/Gd 37/21)
The subject matter of the judgment is the legal assessment of the decision of the Self-Government Board of Appeal in Gdańsk in the judgment of 23 June 2021 by the Voivodship Administrative Court in Gdańsk (II SA/Gd 37/21), which revoked the environmental decision for the investment. The author assesses the arguments of the adjudicating panel in the context of the thesis expressed by the court in the body of its reasoning. She draws attention both to the general problem of the lack of legal protection of the independence of the territorial self-government units in cases of this type and the way the court understands the prohibition to give a broader interpretation regarding the scope of limitations arising from the land use plan when assessing the compliance of the investment objectives.
Keywords: compliance with the land use plan, environmental decision, compliance of the project’s location with the provisions of the land use plan, criteria for refusing to issue an environmental decision
Bibliografia / References
Czeszejko-Sochacki Z., Prawo do sądu w świetle Konstytucji RP, „Państwo i Prawo” 1997/11–12
Hadel M., Zachariasz I., Analiza stosowania art. 12 specustawy covidowej z perspektywy standardów państwa prawnego, „Samorząd Terytorialny” 2022/1–2
Jakimowicz J., Publiczne prawa podmiotowe, Kraków 2002
Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne. Komentarz, red. Z. Niewiadomski, Warszawa 2008
Sarnecki P., Komentarz do art. 45 [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, M. Zubik, LEX 2016