Samorządność w programie NSZZ „Solidarność” w latach 1980-1981 na tle propozycji z zakresu ustroju politycznego i zagadnień społeczno-gospodarczych
dr hab. Lech Mażewski
jest ustrojoznawcą. ORCID: 0000–0002–0662–2260
Samorządność w programie NSZZ „Solidarność” w latach 1980-1981 na tle propozycji z zakresu ustroju politycznego i zagadnień społeczno-gospodarczych
Analizując problematykę samorządności na tle propozycji z zakresu ustroju politycznego i zagadnień społeczno-gospodarczych w programie NSZZ „Solidarność” w latach 1980–1981, trzeba stwierdzić, że nacisk był tu kładziony na instytucję samorządu załogi, a jeśli chodzi o samorządność lokalną, to ostatecznie zadowolono się postulatem zdemokratyzowania rad narodowych stopnia podstawowego, gdyż ostatecznie Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność” nie przedstawiła projektu ustawy o samorządzie terytorialnym. Z modelu społeczno-gospodarczego przyjętego w Gdańsku Oliwie nie pozostało we współczesnej Polsce właściwie nic; łącznie z odrzuceniem sztandarowej instytucji samorządu załogi. Inaczej jest w zakresie ustroju politycznego, w którym wiele istniejących rozwiązań nawiązuje do dorobku programowego NSZZ „Solidarność” z okresu I Krajowego Zjazdu Delegatów, chociaż model władzy wykonawczej nie został tu określony. Natomiast od 8.03.1990 r. jest jasne, że nie chodzi o istnienie zdemokratyzowanych rad narodowych stopnia podstawowego, lecz o restytucję samorządu terytorialnego – na początku na poziomie gminy, a od 5.06.1998 r. także na szczeblu powiatu i województwa.
Słowa kluczowe: NSZZ „Solidarność”, samorząd pracowniczy, samorząd terytorialny, rady narodowe, samorządna Rzeczpospolita
Dr. Hab. Lech Mażewski
is a political expert. ORCID: 0000–0002–0662–2260
Self-government in the ‘Solidarity’ Trade Union programme in 1980-1981 in the light of the proposals regarding the political system and socio-economic issues
While analysing the issues of self-government in the light of the proposals regarding the political system and socio-economic issues in the NSZZ ‘Solidarność’ [Independent Self-Governing ‘Solidarity’ Trade Union] programme in 1980–1981, it should be concluded that the emphasis here was placed on the institution of the self-government of the workforce, whereas, in terms of local self-government, the postulate to democratize the basic level national councils should be finally accepted, because ultimately the National Commission of the ‘Solidarnity’ Trade Union has not presented a bill on territorial self-government. Nothing in contemporary Poland, in fact, remains from the socio-economic model adopted in Gdańsk Oliwa, including the rejection of the flagship institution of the self-government of the workforce. The situation is different in the political system, in which many of the existing solutions relate to the programme achievements of the ‘Solidarity’ Trade Union from the period of the First National Congress of Delegates, although the model of executive power has not been specified here. However, since 8 March 1990, it has been clear that this is not about the existence of democratized basic level national councils, but about the restitution of territorial self-government – at the beginning at municipality level, and since 5 June 1998, also at the county and voivodship level.
Keywords: ‘Solidarity’ Trade Union, employee self-government, territorial self-government, national councils, self-governing Poland
Bibliografia / References:
Biernacki L., Kazański A., „Solidarność” Region Gdański [w:] NSZZ „Solidarność” 1980–1989, t. 3, red. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Warszawa 2010
Bogomilski E., W sprawie zmian prawa wyborczego [w:] Obywatelskie inicjatywy ustawodawcze „Solidarności” 1980–1990 i Społecznej Rady Legislacyjnej, zebrali i przygotowali do druku K. Barczyk, S. Grodzicki, S. Grzybowski, Warszawa 2001
Bojanowski E., Żukowski K., Zarys koncepcji samorządu terytorialnego w PRL w warunkach lat osiemdziesiątych, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2010, t. XXIV
Brzechczyn K., Program i myśl polityczna NSZZ „S” [w:] NSZZ Solidarność 1980–1989, t. 2, red. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Warszawa 2010
Brzechczyn K., Rzeczpospolita Samorządna. O ideowych inspiracjach programu „Solidarności” [w:] Regionalny wymiar „Solidarności”. Szczecin na tle kraju, red. A. Kubaj, M. Siedzianko, Szczecin 2014
Burdeau G., Hamon F., Troper M., Droit constitutionnel, Paris 1999
Cenckiewicz S., Anna Solidarność. Życie i działalność Anny Walentynowicz na tle epoki (1929–2010), Poznań 2010
Dawidowicz W., Jeszcze jedna reforma rad narodowych czy przywrócenie samorządu terytorialnego, „Państwo i Prawo” 1982/3–4
Demokracja czy dyktatura, „Głos Wolny. Gazeta I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ «Solidarność»” 1981/8
Dokumenty Sieci. Propozycje w sprawie samorządu terytorialnego, pluralizmu politycznego i samorządu sędziowskiego, „Biuletyn Pism Związkowych i Zakładowych Agencji Prasowej «Solidarność»” 1981/52
Dorn L., Czas „Solidarności”: ludzie–idee–programy, „Znaki Czasu” 1986/1
Friszke A., Rewolucja Solidarności 1980–1981, Kraków 2014
Hajnicz A., Zjazd – z frontu i od „kuchni”, „Tygodnik Solidarność” 1981/23
Holzer J., „Solidarność” 1980–1981. Geneza i historia, Paryż 1984
I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”. Stenogramy, t. 1, opr. B. Majchrzak, J.M. Owsiński, wstęp B. Kaliski, Warszawa 2011
I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”. Stenogramy, t. 2, część II, opr. B. Majchrzak, J.M. Owsiński, Warszawa 2013
Jezierski A., Petz A., Historia gospodarcza Polski Ludowej 1944–1985, Warszawa 1988
Kloc K., Rady robotnicze kontra socjalizm rynkowy, „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 1997/3
Konstytucja Niemieckiej Republiki Demokratycznej, przełożył i wstępem opatrzył A. Burda, Ossolineum 1971
Kowalik T., Próba kompromisu (o Komisji Ekspertów MKS w Gdańsku), „Zeszyty Literackie” 1983/2
Kubas A., W sprawie zmian prawa wyborczego [w:] Obywatelskie inicjatywy ustawodawcze „Solidarności” 1980–1990 i Społecznej Rady Legislacyjnej, zebrali i przygotowali do druku K. Barczyk, S. Grodzicki, S. Grzybowski, Warszawa 2001
Kuczyński W., Burza nad Wisłą. Dziennik 1980–1981, Warszawa 2002
Kuroń J., Wiara i wina. Do i od komunizmu, Warszawa 1990
Lewandowski J., Szomburg J., Historia gdańskiego ruchu samorządowego, „Przegląd Polityczny” 1985/5
Łabędź K., Koncepcje polityczne w prasie NSZZ „Solidarność” w latach 1980–1981, Toruń 2004
Mażewski L., Długa dekada lat siedemdziesiątych (1968–1981). Rola nowelizacji z 10 lutego 1976 r. Konstytucji PRL z 22 lipca 1952 r. w ewolucji ustroju PRL na tle konstytucji europejskich państw socjalistycznych, Toruń 2011
Mażewski L., Dyskusja nad reformą ustroju PRL w latach 1956–1957, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2010/1
Mażewski L., System rządów w PRL (1952–1989), Warszawa–Biała Podlaska 2011
Mażewski L., Ustrojowopolityczny taran. Polityka NSZZ „Solidarność” a przemiany ustrojowe w PRL w latach 1980–1982, Warszawa–Radzymin 2017
Mażewski L., Ustrój polityczny i społeczno-gospodarczy Polski w uchwałach I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność” z perspektywy 35 lat, „Przegląd Sejmowy” 2016/4
Mażewski L., Władza, własność i położenie Kościoła. Z dziejów autorytaryzmu w Polsce w latach 1944/1945–1989/1990, Toruń 2015
„Niech prawo zawsze prawo znaczy”. Ze Zbigniewem Romaszewskim rozmawia Ewa Kulik, „Niezależność” z 23.09.1981 r.
O tezach programowych. Rozmowa z Ryszardem Bugajem przeprowadzona przez Seweryna Blumsztajna, „Niezależność” z 24.04.1981 r.
Osiatyński J., „Solidarność” wobec reformy gospodarczej, „Tygodnik Solidarność” 1981/7
Pietrzak M., Odpowiedzialność konstytucyjna w Polsce, Warszawa 1992
Projekt aktualnego programu działania Niezależnych Związków Zawodowych, „Bratniak” 1980/7-8
Projekt ordynacji wyborczej do rad narodowych stopnia podstawowego, opr. K. Płeszka, M. Sobolewski, T. Studnicki, T. Syryjczyk, „Biuletyn Pism Związkowych i Zakładowych Agencji Prasowej «Solidarność»” 1981/55
Protokoły porozumień Gdańsk–Szczecin–Jastrzębie. Statut NSZZ „Solidarność”, Warszawa 1981
Rewolucja węgierska 1956 roku. Reformy, bunt i represje 1953–1963, red. G. Litvan, przekł. J. Stawiński, Warszawa 1996
Sprawozdanie z działalności MKZ NSZZ „Solidarność” Region Gdańsk, Gdańsk 1981
Syryjczyk T., Wstępne rozważania nad ordynacją wyborczą do rad narodowych [w:] Obywatelskie inicjatywy ustawodawcze „Solidarności” 1980–1990 i Społecznej Rady Legislacyjnej, zebrali i przygotowali do druku K. Barczyk, S. Grodzicki, S. Grzybowski, Warszawa 2001
Umowa jest umową. Z Andrzejem Gwiazdą rozmawia Janina Jankowska, „Krytyka” 1988/27
Waldenberg M., Rewolucja i państwo w myśli politycznej W. Lenina, Warszawa 1978
Związek a PZPR i władze państwowe. Wariant I „fundamentalistów” i wariant II „pragmatyków”, „Wiadomości Dnia” z 21.09.1981 r.
dr hab. Irena Lipowicz, prof. UKSW
jest kierownikiem Katedry Prawa Administracyjnego i Samorządu Terytorialnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. ORCID: 0000–0001–6794–6683
Nowa rola samorządu terytorialnego w państwie współczesnym
Samorząd terytorialny trwa jako ważny element demokratycznego państwa prawnego, a jednocześnie zmienia swoją rolę wraz z ewolucją potrzeb społecznych, zmianą pozycji społecznej i prawnej mieszkańców w sytuacji nowych zagrożeń zdrowotnych, demograficznych czy technologicznych. Odpowiedzią na te wyzwania może stać się modernizacja zadań samorządu, zwłaszcza gminnego i powiatowego, jak również wspieranie innowacji.
Słowa kluczowe: samorząd terytorialny, państwo, decentralizacja, kryzys, spójność społeczna
Dr. Hab. Irena Lipowicz, professor of the Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw
is the head of the Chair of Administrative and Territorial Self-Government Law of the Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw. ORCID: 0000–0001–6794–6683
New role of territorial self-government in the contemporary state
Territorial self-government continues to exist as an important element of a democratic state governed by the rule of law and is simultaneously changing its role with the evolution of public needs and the change in the social and legal position of residents in the situation of new health, demographic and technological threats. The response to these challenges could become the modernization of territorial self-government tasks, especially municipal and county tasks, as well as the support of innovation.
Keywords: territorial self-government, state, decentralization, crisis, social cohesion
Bibliografia / References:
Boć J., Bojek E., Nauka prawa a współczesna administracja publiczna, cz. III. Administracja wobec kryzysu, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny” 2014/2
Cybulko A., Konflikt [w:] Mediacja, red. E. Gmurzyńska, R. Morek, Warszawa 2018
Decentralizacja i centralizacja administracji publicznej. Współczesny wymiar w teorii i praktyce, red. R. Budzisz, B. Jaworska-Dębska, E. Olejniczak-Szałowska, Warszawa–Łódź 2018
Dobkowski J., Pozycja prawnoustrojowa inspekcji, służb i straży, Warszawa 2007
Dobra prawnie chronione w prawie administracyjnym, red. Z. Duniewska, Łódź 2014
Dolnicki B., Sprawność działania administracji samorządowej, „Samorząd Terytorialny” 2020/3
Fukuyama F., Ład polityczny i polityczny regres, Warszawa 2015
Handing R., Equality, social justice and older people [w:] Ageing, Ageism and the Law, red. I. Doron, N. Georgantzi, Chaltenham–Northhampton 2019
Izdebski H., Referat końcowy. Refleksje o skuteczności prawa [w:] Skuteczność prawa, red. T. Giaro, Warszawa 2010
Jakubek-Lalik J., Decentralizacja czy recentralizacja? Kilka uwag o regulacji konstytucyjnej i praktyce funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce [w:] Decentralizacja i centralizacja administracji publicznej. Współczesny wymiar w teorii i praktyce, red. R. Budzisz, B. Jaworska-Dębska, E. Olejniczak-Szałowska, Warszawa–Łódź 2018
Jaworska-Dębska B., Prawna regulacja uzależnienia od alkoholu, obrotu napojami alkoholowymi i problemów związanych z alkoholem [w:] Prawo administracyjne materialne, red. Z. Duniewska, B. Jaworska-Dębska, M. Stahl, Warszawa 2014
Jaworska-Dębska B., Samorząd terytorialny i terenowa administracja rządowa w walce z alkoholizmem, „Samorząd Terytorialny” 1991/4
Jóźwiak J., Decentralizacja zadań w sferze rozwiązywania problemów społecznych [w:] Decentralizacja i centralizacja administracji publicznej. Współczesny wymiar w teorii i praktyce, red. R. Budzisz, B. Jaworska-Dębska, E. Olejniczak-Szałowska, Warszawa–Łódź 2018
Karcz-Kaczmarek M., Samorządowe instytucje kultury: wyzwania i rekomendacje [w:] Aktualne problemy funkcjonowania samorządu terytorialnego, red. E. Ura, E. Feret, S. Pieprzny, Sandomierz–Rzeszów 2017
Kasznica S., Polskie prawo administracyjne. Pojęcia i instytucje zasadnicze, Poznań 1946
Koman K., Trawiński M., O pierwszych latach po reformie samorządu, Toruń 2019
M. Kopeć, Administracyjnoprawne problemy zarządzania kryzysowego ze szczególnym uwzględnieniem regulacji prawnej, Warszawa 2013, s. 398, niepubl
Kopeć M., Zarządzanie kryzysowe [w:] Instytucje materialnego prawa administracyjnego. Przegląd regulacji, red. I. Lipowicz, Warszawa 2019
Korczak J., Cendrowicz D., Dywersyfikacja zadań samorządu terytorialnego [w:] Organizacja administracji publicznej z perspektywy powierzenia jej zadań, red. T. Bąkowski, Warszawa 2015
Krastew I., Demokracja nieufnych, Warszawa 2013
Lipowicz I., Dobro wspólne, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2017/3
Lipowicz I., Prekariat o prawa człowieka [w:] Prekariat – perspektywa katolickie nauki społecznej, red. J. Mazur, Ł. Marczak, Kraków 2017
Lisowski P., Samodzielność w administrowaniu [w:] Decentralizacja i centralizacja administracji publicznej. Współczesny wymiar w teorii i praktyce, red. R. Budzisz, B. Jaworska-Dębska, E. Olejniczak-Szałowska, Warszawa–Łódź 2018
Łastawski K., Od idei do integracji europejskiej, Warszawa 2004
Marchaj R., Samorządowe konsultacje społeczne, Warszawa 2016
Mediacja, red. E. Gmurzyńska, R. Morek, Warszawa 2018
Mędrzycki R., Nowe formy działania administracji publicznej i partnerów społecznych w zakresie przeciwdziałania bezdomności [w:] Bezdomność – problemy prawne, innowacyjne rozwiązania, red. I. Lipowicz, Warszawa 2016
Mędrzycki R., Solidarność społeczna wobec grup najbardziej wykluczonych społecznie w procesie rewitalizacji, „Metropolitan. Przegląd Naukowy” 2018/1
Olejniczak-Szałowska E., Szczególne zasady działania organów administracji publicznej w czasie stanu klęski żywiołowej [w:] Studia z prawa administracyjnego i nauki administracji, red. Z. Czarnik, Z. Niewiadomski, J. Posłuszny, J. Stelmasiak, Przemyśl–Rzeszów 2011
Płoskonka J., Stec M., Prutis S., System zarządzania państwem w sytuacjach kryzysowych, Warszawa 1999
Quinones S., Dreamland. Opiatowa epidemia w USA, Wołowiec 2018
Racjonalny ustawodawca, racjonalna administracja. Pamięci Profesora Eugeniusza Smoktunowicza, red. D.R. Kijowski, A. Miruć, A. Budnik, Białystok 2016
Sikorski S., Florczak M., Telemedycyna w polskim prawie administracyjnym [w:] Telemedycyna i e-zdrowie. Prawo i informatyka, red. I. Lipowicz, M. Świerczyński, G. Szpor, Warszawa 2019
Sługocki J., Administracja publiczna z perspektywy antropologii kulturowej. Kilka uwag o problemach współczesności [w:] Cywilizacja administracji publicznej. Księga jubileuszowa z okazji 80-lecia urodzin prof. nadzw. UWr dra hab. Jana Jeżewskiego, red. J. Korczak, Wrocław 2018
Stahl M., Dobro wspólne w prawie administracyjnym [w:] Nowe problemy badawcze w teorii prawa administracyjnego, red. J. Boć, A. Chajbowicz, Wrocław 2009
Standing G., Prekariat. Nowa niebezpieczna klasa, Warszawa 2014
Szafrański B., Realizacja zadań publicznych a Big data [w:] Internet. Publiczne bazy danych i big data, red. G. Szpor, Warszawa 2014
Szymanderski J., Ukryte przyczyny konfliktów, Warszawa 2013
Szyrski M., Kierownictwo w samorządzie terytorialnym: analiza administracyjnoprawna, Warszawa 2015
Tabernacka M., Charakterystyka płaszczyzn konfliktów w administracji publicznej [w:] Płaszczyzny konfliktów w administracji publicznej, red. M. Tabernacka, R. Raszewska-Skałecka, Warszawa 2010
Ustawa o samorządzie powiatowym. Komentarz, red. B. Dolnicki, Warszawa 2020
Winkel O., Demographischer Wandel und kommunale Selbstverwaltung, „Verwaltung und Management” 2014/2
Wójcik S., Samorząd terytorialny w Polsce XX wieku, Warszawa–Lublin 1999
Zarządzenie kryzysowe w samorządzie terytorialnym. Podstawy organizacyjno-prawne, red. A. Kurkiewicz, Warszawa 2009
Ziemski K., Karciarz M., Zasada decentralizacji jako wartość w świetle przepisów Konstytucji RP i prawa międzynarodowego [w:] Decentralizacja i centralizacja administracji publicznej. Współczesny wymiar w teorii i praktyce, red. R. Budzisz, B. Jaworska-Dębska, E. Olejniczak-Szałowska, Warszawa–Łódź 2018
dr hab. Jarosław Dobkowski, prof. UWM
jest kierownikiem Katedry Prawa Administracyjnego i Nauk o Bezpieczeństwie na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersyettu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. ORCID: 0000–0002–2010–4152
Pojęcia i konstrukcje prawa samorządu terytorialnego ograniczające wszechwładzę państwa
Punktem wyjścia artykułu jest konstatacja, że rzeczywisty zakres działania współczesnego państwa jest olbrzymi, przez co doktryna państwa ograniczonego staje się mitem. Dochodzi do tzw. przerostów. W związku z tym w artykule poszukiwana jest odpowiedź na pytanie: czy pewne wykształcone w rozwoju historycznym cechy charakterystyczne samorządu terytorialnego i towarzyszące im pojęcia i konstrukcje, które zostały utrwalone w prawie samorządowym, mogą stanowić bariery przeciwko etatyzmowi, który prowadzi do niekorzystnych zjawisk na polu samorządu terytorialnego. W tym kontekście poddano analizie samo znaczenie samorządu terytorialnego dla funkcjonowania państwa, a także takie pojęcia i konstrukcje jak: prawo do samorządu terytorialnego, osobowość publicznoprawna, zadania własne samorządu, zasada ochrony kompetencji, zasada ochrony samodzielności. Ustalono, że do pewnego stopnia mogą one przeciwdziałać omnipotencji państwa, ale nie stanowią granic. Zaproponowano nowe integralne ujęcie prawa do samorządu terytorialnego.
Słowa kluczowe: etatyzm, prawo do samorządu terytorialnego, osobowość publicznoprawna, zadania własne samorządu terytorialnego, zasady ochrony kompetencji i ochrony samodzielności
Dr. Hab. Jarosław Dobkowski, professor of the University of Warmia and Mazury in Olsztyn
is the head of the Chair of Administrative Law and Security Studies at the Faculty of Law and Administration of the University of Warmia and Mazury in Olsztyn. ORCID: 0000–0002–2010–4152
Concepts and structures of territorial self-government law limiting the omnipotence of the state
The starting point of the article is the statement that the real scope of activities of a modern state is enormous, as a result of which the doctrine of the limited state becomes a myth. It results in so-called excesses. Therefore, the article looks for the answer to the question of whether certain characteristic features of territorial self-government which were formed in the historical development and their accompanying concepts and structures that have been consolidated in territorial self-government law can constitute barriers to statism, which leads to detrimental phenomena within territorial self-government. In this context, the very significance of territorial self-government to the functioning of the state was analysed, as were concepts and structures such as the right to territorial self-government, public law personality, self-government tasks, the principle of protection of competence and the principle of protection of independence. It was established that, to some extent, they can counteract the omnipotence of the state, but they do not constitute borders. A new integral approach to the right to territorial self-government has been proposed.
Keywords: statism, the right to territorial self-government, public law personality, own tasks of territorial self-government, the principles of protection of competence and the protection of independence
Bibliografia / References:
Blodig H., Die Selbstverwaltung als Rechtsbegriff: eine Verwaltungsrechtliche Monographie, Wiedeń–Leipzig 1894
Clarke M., Davies H., Samorząd lokalny: cele i praktyka [w:] Wartości podstawowe samorządu terytorialnego i demokracji lokalnej, red. P. Swianiewicz, Warszawa 1997
Dembiński H., Osobowość publiczno-prawna samorządu w świetle metody dogmatycznej i socjologicznej, Wilno 1934
Fleiner F., Institutionen des deutschen Verwaltungsrechts, Tübingen 1913
Hauriou M., Précis de droit administratif et de droit public: à l'usage des étudiants en licence (2e et 3e années) et en doctorat ès-sciences politiques, Paryż 1921
Jaroszyński M., Rozważania ideologiczne i programowe na temat samorządu, Warszawa 1990
Jaroszyński M., Samorząd w ustroju kapitalistycznym, „Wieś” 1947/48
Kasznica S., Polskie prawo administracyjne, Poznań 1947
Kroński A., Teoria samorządu terytorialnego, „Samorząd Terytorjalny” 1932/1–2
Kulesza M., Administracja kooperatywna, Wspólnota 2008/51–52
Kulesza M., O tym, ile jest decentralizacji w centralizacji, a także o osobliwych nawykach uczonych administratywistów, „Samorząd Terytorialny” 2009/12
Laband P., Das Staatsrecht des Deutschen Reiches, Tübingen 1911–1914
Mayer O., Deutsches Verwaltungsrecht, Leipzig 1895
Niewiadomski Z., Geneza i istota samorządu terytorialnego. Przekształcenia instytucji [w:] Ustrój administracji publicznej, red. J. Szreniawski, Lublin 1995
Panejko J., Geneza i podstawy samorządu europejskiego, Paryż 1926
Panejko J., Geneza i podstawy samorządu europejskiego, Wilno 1934
Regulski J., Samorząd Trzeciej Rzeczypospolitej. Koncepcje i realizacja, Warszawa 2000
Stier-Somlo F., Die neueste Entwicklung des Gemeindeverfassungsrechts in Deutschland [w:] Veröffentlichungen der Vereinigung der Deutschen Staatsrechtslehrer, t. 2, Berlin–Leipzig 1925
Wasiutyński B., Centralizm a samorząd, „Przegląd Narodowy” 1921/2
Wierzbica A., Domniemanie właściwości organów jednostek samorządu terytorialnego w realizacji zadań publicznych, „Samorząd Terytorialny” 2012/12
Wójcik S., Polityczne i teoretyczne aspekty decentralizacji administracji [w:] Samorząd gminny w Polsce. Doświadczenia i perspektywy, red. B. Nawrot, J. Pokładecki, Poznań 1999
Wójcik S., Problemy decentralizacji administracji, „Roczniki Nauk Społecznych” 1999/1
Панейко Ю., Наука адміністрації й адміністративного права. Загальна частина (за викладами професора Юрія Панейка), Kijów 2016
Панейко Ю., Теоретичні основи самоврядування, Monachium 1963
dr hab. Monika Augustyniak
jest profesorem na Wydziale Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie. ORCID: 0000–0001–6196–1989
O potrzebie odpolitycznienia samorządu gminnego - marzenie normatywne
Przedmiotem artykułu jest zwrócenie uwagi na te aspekty funkcjonowania samorządu gminnego, które ex lege go upolityczniają, nie dając gwarancji skutecznej realizacji jego zadań. Analizie zostały poddane wyłącznie instrumenty ustrojowe będące pewnego rodzaju wyznacznikiem prawidłowego funkcjonowania organów gminy. Interesującą kwestią w zakresie odpolitycznienia instrumentów ustrojowych w gminie jest wskazanie trzech postulatów w zakresie: zniesienia klubów radnych i urealnienia wolnego mandatu radnego; zniesienia kontroli społecznej wykonywanej przez radnych w ramach rozpatrywania skarg oraz zniesienia instytucji raportu o stanie gminy jako dokumentu o charakterze politycznym.
Słowa kluczowe: wolny mandat radnego, kluby radnych, kontrola społeczna, raport o stanie gminy
Dr. Hab. Monika Augustyniak
is a professor at the Faculty of Law, Administration and International Relations of the Andrzej Frycz Modrzewski Kraków University. ORCID: 0000–0001–6196–1989
The need to depoliticize municipal self-government - a normative dream
The objective of the article is to draw attention to those aspects of the functioning of the municipal self-government that ex lege politicize it, without giving a guarantee of the effective fulfilment of its tasks. Only systemic instruments that are a kind of indicator of the correct functioning of the municipality’s governing bodies were analysed. An interesting issue with regard to depoliticizing political instruments in the municipality is the indication of three postulates regarding: the abolition of councillors’ clubs and making the free mandate of the councillor real; the abolition of public control performed by councillors as part of the examination of complaints and the abolition of the institution of a report on the state of the municipality as a political document.
Keywords: councillor’s free mandate, councillors’ clubs, social control, report on the state of the municipality
Bibliografia / References:
Auber E., Cervell D., Les collectivités territoriales, Paris 2012
Augustyniak M., Przywora B., Organizacja wewnętrzna rad gmin i powiatów oraz sejmików wojewódzkich, Warszawa 2020
Chmielnicki P., Komentarz do art. 23 [w:] Ustawa o samorządzie gminnym, red. P. Chmielnicki, Warszawa 2010
Dokumentacja wewnętrzna w jednostkach sektora finansów publicznych, red. P. Walczak, Legalis 2019
Dolnicki B., Sprawność działania administracji samorządowej, „Samorząd Terytorialny” 2020/3
Jaworska-Dębska B., Partycypacja społeczna w samorządzie terytorialnym. Przemiany koncepcji prawnej i praktyki w latach 1990–2020. Zagadnienia wybrane, „Samorząd Terytorialny” 2020/3
Kieres L., Decentralizacja w ujęciu Konstytucji RP. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, „Samorząd Terytorialny” 2020/3
Krawczyk R.P., Raport o stanie gminy, „Finanse Komunalne” 2019/6
Niewiadomski Z., Samorząd terytorialny RP w świetle 30 lat doświadczeń (spojrzenie z perspektywy regulacji prawnej), „Samorząd Terytorialny” 2020/4
Potycz D., Kluby radnych w radzie gminy – kierunki zmian, „Przegląd Prawa Publicznego” 2019/12
Rawls J., Teoria sprawiedliwości, Warszawa 1994
Szewc A., Jyż G., Pławecki Z., Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, Warszawa 2010
Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. B. Dolnicki, Warszawa 2018
Ustawy samorządowe. Nowe instytucje. Analiza z przykładami i wzorami dokumentów, red. S. Gajewski, Warszawa 2018
Wilk B., Raport o stanie JST, Warszawa 2020
Witalec W., Raport o stanie jednostki samorządu terytorialnego jako instrument oceny działalności jej organu wykonawczego, „Finanse Komunalne” 2019/7
prof. dr hab. Jacek Sroka
jest kierownikiem Katedry Polityk Publicznych w Instytucie Prawa, Administracji i Ekonomii na Uniwersytecie Pedagogicznym im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. ORCID: 0000–0002–4432–3720
dr Joanna Podgórska-Rykała
jest pracownikiem Katedry Polityk Publicznych w Instytucie Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytecie Pedagogicznym im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. ORCID: 0000–0002–5723–0363
Deliberacja jako możliwa metoda współdecydowania w jednostkach samorządu terytorialnego. Ujęcie teoretyczno-modelowe
W artykule przybliżono zasadnicze elementy idei deliberacji – nie tylko jako koncepcji oraz modelu, ale również możliwej metody współdecydowania na szczeblu samorządowym. Autorzy podejmują analizę wskazywanych w literaturze cech deliberacji oraz warunków niezbędnych do jej efektywnego zaistnienia w przestrzeni publicznej. Omawiają różne warianty i konteksty, zastanawiając się, które z nich sprzyjają, a które wręcz przeciwnie – skutecznej deliberacji. Autorzy wskazują także bariery, które stanowią przeszkodę w rozwoju deliberacyjnych metod współdecydowania. Na podstawie prowadzonej analizy dochodzą do wniosku, że istotnym czynnikiem ewolucji deliberacji w Polsce, szczególnie w jednostkach samorządu terytorialnego, jest kulturowe dojrzewanie do niej. Obserwacja rozwoju metod deliberacyjnych na świecie dowodzi bowiem, że w jednych społeczeństwach przebiega ono w dobrym tempie, płynnie i łagodnie, a w innych trwać może latami, dekadami, a w niektórych wypadkach może w ogóle nie nastąpić.
Słowa kluczowe: deliberacja, współdecydowanie, samorząd terytorialny
Prof. Dr. Hab. Jacek Sroka
is the head of the Chair of Public Policy at the Institute of Law, Administration and Economics at the Pedagogical University of Kraków. ORCID: 0000–0002–4432–3720
Dr. Joanna Podgórska-Rykała
is an employee of the Chair of Public Policy at the Institute of Law, Administration and Economics at the Pedagogical University of Kraków. ORCID: 0000–0002–5723–0363
Deliberation as a possible method of co-deciding in territorial self-government units. Theoretical and model approach
The article presents the fundamental elements of the idea of deliberation – not only as a concept and model, but also a possible method of co-deciding at territorial self-government level. The authors analyse the features of deliberation mentioned in the literature and the conditions necessary for its effective appearance in public space. They discuss different variants and contexts, considering which are favourable and which oppose effective deliberations. The authors also mention the barriers that constitute an obstacle to the development of deliberative methods of co-decision. They draw the conclusion from the analysis that an important factor in the evolution of deliberation in Poland, especially in territorial self-government units, is cultural maturation. This is because the observation of the development of deliberative methods in the world proves that, in some communities it proceeds at a good pace, smoothly and gently, whereas in others it can last for years, decades and, in some cases, may not occur at all.
Keywords: deliberation, co-decision, territorial self-government
Bibliografia / References:Bentley A., The Process of Government, Bloomington 1908
Bessette J., The Mild Voice of Reason. Deliberative Democracy and American National Government, Chicago 1994
Bohman J., Survey article: The coming of age of deliberative democracy, „Journal of Political Philosophy” 1998/4
Buchanan M.J., Tullock G., The Calculus of Consent: Logical Foundations of Constitutional Democracy, Michigan 1962
Cohen J., Reflections on Deliberative Democracy [w:] Contemporary Debates in Political Philosophy, red. T. Christiano, J. Christman, Malden (MA) 2009
Evans D., Policy and Pork: The Use of Pork Barrel Projects to Build Policy Coalitions in the House of Representatives, „American Journal of Political Science” 1994/4
Frieske K.W., Fatamorgana deliberacji [w:] Wybrane instytucje demokracji partycypacyjnej w polskim systemie politycznym, red. J. Sroka, Warszawa 2008
Grygieńć J., Demokracja na rozdrożu. Deliberacja czy partycypacja polityczna?, Kraków 2017
Habermas J., Faktyczność i obowiązywanie. Teoria dyskursu wobec zagadnień prawa i demokratycznego państwa prawnego, Warszawa 2005
Habermas J., Teoria działania komunikacyjnego, t. 1–2, Warszawa 2002
Kichewko K., Polityka publiczna w partnerstwie – nowa Irlandzka Umowa Centralna (Lansdowne Road Agreement), „Studia z Polityki Publicznej” 2016/3
Krzewińska A., Deliberacja. Idea-metodologia-praktyka, Łódź 2016
Kubiak A., Krzewińska A., Sondaż deliberatywny – inwentarz problemów, „Przegląd Socjologiczny” 2012/1
Majone G., Dowody, argumenty i perswazja w procesie politycznym, Warszawa 2004
Mansbridge J.J., Bohman J., Chambers S., Estlund D., Føllesdal A., Fung A., Lafont Ch., Manin B., Marti J.L., The Place of Self-Interest and the Role of Power in Deliberative Democracy, „The Journal of Political Philosophy” 2010/1
Mouffe Ch., Deliberative Democracy or Agonistic Pluralism, „Political Science Series” 2000/72
Olson M., The Logic of Collective Action: Public Goods and the Theory of Groups, Cambridge 1965
Podgórska-Rykała J., Sroka J., Budżet obywatelski na szczeblu samorządowym. Uwarunkowania praktyczne i prawne, Warszawa 2020
Poławski P., Technologie partycypacji [w:] Partycypacja obywatelska. Od teorii do praktyki społecznej, red. A. Przybylska, A. Giza, Warszawa 2014
Rawls J., Liberalizm polityczny, Warszawa 1998
Rawls J., Teoria sprawiedliwości, Warszawa 1995
Rawls J., The Idea of Public Reason Revisited, „The Uniersity of Chicago Law Review” 1997/64, nr 3
Schumpeter J.A., Kapitalizm, socjalizm, demokracja, Warszawa 1995
Sroka J., Dekompozycja stosunków przemysłowych w Europie jako preludium gospodarki 4.0, „Przegląd Europejski” 2019/2
Sroka J., Deliberacja i rządzenie wielopasmowe. Teoria i praktyka, Wrocław 2009
Sroka J., Epistokracja jako antyutopia w zarządzaniu publicznym i jakie na nią remedium, „Annales Universitatis Peadagogicae Cracoviensis”, „Studia Politologica” 2017/247, nr 18
Sroka J., Europejskie stosunki przemysłowe w perspektywie porównawczej, Wrocław 2000
Talisse R., Democracy after Liberalism. Pragmatism and Deliberative Politics, New York 2005
Tan S., Early Confucian concept of Yi (议) and deliberative democracy, „Political Theory” 2014/1
Truman D.B., The Governmental Process, New York 1951
Walzer M., Deliberation, and What Else? [w:] Deliberative Politisc. Essay on “Democracy and Disagreement”, red. S. Macedo, New York–Oxford 1999
Warren M.E., Mansbridge J.J., Deliberative Negotiation [w:] American Political Science Association, red. J.J. Mansbridge, C.J. Martin, Washington 2013
Zabdyr-Jamróz M., Wszechstronniczość. Deliberacja o emocjach, interesach własnych i wiedzy eksperckiej w polityce zdrowotnej, Kraków 2019
dr Roman Marchaj
jest adiunktem w Zespole Prawa Samorządu Terytorialnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. ORCID: 0000-0002-9921-7693
Samorządowe konsultacje społeczne. Propozycje de lege ferenda
Samorządowe konsultacje społeczne na poziomie gminnym funkcjonują w niezmienionej formule już od blisko 25 lat. Przez ten czas z całą pewnością zaznaczyły się one w świadomości zarówno decydentów, jak i mieszkańców jako ważna instytucja budowania dialogu społecznego. Jednak z całą pewnością konsultacje społeczne mogą odgrywać jeszcze ważniejszą rolę. Dlatego też przed prezentowanym artykułem autor postawił dwa podstawowe cele. Pierwszym jest zdiagnozowanie podstawowych problemów praktycznych dotyczących instytucji konsultacji społecznych na poziomie samorządu terytorialnego. Drugim sformułowanie wniosków de lege ferenda, które usprawnią funkcjonowanie konsultacji społecznych, jednocześnie nie zmieniając podstawowych założeń konstrukcyjnych opisanych w treści ustrojowych ustaw samorządowych.
Słowa kluczowe: konsultacje społeczne, partycypacja społeczna, demokracja bezpośrednia, de lege ferenda
Dr. Roman Marchaj
is an assistant professor at the Territorial Self-Government Law Group at the Faculty of Law and Administration of the University of Silesia in Katowice. ORCID: 0000-0002-9921-7693
Self-government public consultations. De lege ferenda proposals
Self-government public consultations at municipal level have been operating in an unchanged formula for almost 25 years. Throughout this time, they have certainly left a mark for themselves in the minds of both the decision-makers and residents as an important institution for building social dialogue. However, public consultations can certainly play an even more important role. Therefore, the author set two basic objectives for this article. The first is to diagnose the basic practical problems regarding the institution of public consultations at the territorial self-government level. The second is the formulation of de lege ferenda conclusions to improve the functioning of public consultations, without changing the basic design assumptions described in the content of territorial self-government statutes.
Keywords: public consultations, social participation, direct democracy, de lege ferenda
Bibliografia / References:
Augustyniak M., Partycypacja społeczna w samorządzie terytorialnym w Polsce i we Francji. Studium administracyjnoprawne na tle porównawczym, Warszawa 2017
Długosz D., Wygnański J.J., Obywatele współdecydują. Przewodnik po partycypacji społecznej, Warszawa 2005
Górniak J., Zasady budowania porządku organizacyjnego a funkcjonowanie administracji publicznej [w:] Administracja publiczna, red. J. Hausner, Warszawa 2005
Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2013
Łaszczyca G., Martysz C., Matan A., Kodeks postępowania administracyjnego, Warszawa 2010
Leoński Z., Samorząd terytorialny w RP, Warszawa 2006
Marchaj R., Konsultacje społeczne w sprawie utworzenia związku metropolitalnego w województwie śląskim, „Metropolitan” 2017/1
Marchaj R., Samorządowe konsultacje społeczne, Warszawa 2016
Nowacka E., Funkcje samorządu terytorialnego a jednostki pomocnicze, „Samorząd Terytorialny” 1991/11–12
Olejniczak-Szałowska E., Członkostwo wspólnoty samorządowej, „Samorząd Terytorialny” 1996/5
Olejniczak-Szałowska E., Konsultacje we wspólnocie samorządowej, „Samorząd Terytorialny” 1997/1-2
Postępowanie administracyjne, red. T. Woś, Warszawa 2017
Prawo samorządu terytorialnego w Polsce, red. W. Kisiel, Warszawa 2006
Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz z odniesieniem do ustaw o samorządzie powiatowym i samorządzie województwa, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, Warszawa 2011
Uziębło P., Demokracja partycypacyjna, Gdańsk 2009
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniak K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2001
Marta Banat
jest doktorantką w Katedrze Prawa Administracyjnego i Nauki Administracji na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. ORCID: 0000–0001–6211–8846
Obywatelska inicjatywa uchwałodawcza jako instytucjonalny środek kontroli społecznej w samorządzie terytorialnym
Kontrola społeczna współcześnie ciągle zyskuje na znaczeniu w systemie kontroli administracji. Za jej istotę należy uznać środki kontroli, jakimi dysponuje kontroler, gdyż warunkuje to realizację samego prawa do kontroli. Zasadnicze znaczenie ma jednak rzeczywista skuteczność danego środka kontroli. Formę kontroli społecznej stanowi bez wątpienia obywatelska inicjatywa uchwałodawcza. Prawodawca nowelizacją ustaw samorządowych z 2018 r. zinstytucjonalizował prawo do kontroli w tym trybie. Bezspornie właściwe objęcie regulacją prawną takich aspektów jak zakresy podmiotowy i przedmiotowy obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej oraz procedury jej stosowania – może przyczynić się do wzmocnienia pozycji członków wspólnoty samorządowej w zakresie kontroli nad organami jednostek samorządu terytorialnego.
Słowa kluczowe: obywatelska inicjatywa uchwałodawcza, kontrola społeczna, demokracja bezpośrednia, społeczeństwo obywatelskie, samorząd terytorialny
Marta Banat
is a doctoral student at the Chair of Administrative Law and Administrative Studies at the Faculty of Law and Administration of the University of Łódź. ORCID: 0000–0001–6211–8846
Civic legislative initiative as an institutional measure of public control in territorial self-government
Public control is currently constantly increasing in importance in the system of controlling the administration. The means of control at the controller’s disposal should be considered its essence, as this is determined by the exercise of the right of control itself. However, the actual effectiveness of the means of control is of fundamental significance. The civic legislative initiative is undoubtedly a form of public control. The lawmakers institutionalized the right of control in this procedure through the amendment of the territorial self-government acts of 2018. The indisputably appropriate legal regulation of such aspects as the subjective and objective scopes of a civic resolution initiative and the procedures of its application can contribute to the reinforcement of the position of members of the self-government community with regard to the scope of control over the authorities of the territorial self-government units.
Keywords: civic resolution initiative, public control, direct democracy, civil society, territorial self-government
Bibliografia / References:
Augustyniak M., Dylematy partycypacji społecznej w samorządzie terytorialnym – 25 doświadczeń. Wybrane zagadnienia dotyczące form o charakterze fakultatywnym [w:] Prawne problemy samorządu terytorialnego z perspektywy 25-lecia jego funkcjonowania, red. B. Jaworska-Dębska, R. Budzisz, Warszawa 2016
Augustyniak M., Inicjatywa uchwałodawcza mieszkańców jako forma partycypacji społecznej w jednostkach samorządu terytorialnego – wnioski de lege lata i postulaty de lege ferenda [w:] Partycypacja społeczna w samorządzie terytorialnym, red. B. Dolnicki, Warszawa 2014
Banat M., Konsultacje społeczne w samorządzie terytorialnym, „Samorząd Terytorialny” 2014/1–2
Brzeski M., Problem podstawy prawnej regulacji obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej w statucie jednostki samorządu terytorialnego [w:] Partycypacja społeczna w samorządzie terytorialnym, red. B. Dolnicki, Warszawa 2014
Dąbek D., Prawo miejscowe, Warszawa 2007
Dolnicki B., Obywatelska inicjatywa uchwałodawcza jako nowa forma partycypacji obywateli w podejmowaniu rozstrzygnięć publicznych na poziomie lokalnym [w:] Partycypacja obywateli i podmiotów obywatelskich w podejmowaniu rozstrzygnięć publicznych na poziomie lokalnym, red. M. Stec, M. Mączyński, Warszawa 2012
Faruga A., Skarga na bezczynność, czynności prawne lub faktyczne organu gminy z art. 101a ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, „Casus” 2010/58
Grobicka-Madej K., Mażewski L., Pawlik K., Sobolewska A., Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, Warszawa 2018
Jaworska-Dębska B., Glosa do wyroku NSA z 21.11.2013 r., II OSK 1887/13, „Samorząd Terytorialny” 2015/3/
Jaworska-Dębska B., Kontrola administracji [w:] Prawo administracyjne. Pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie, red. M. Stahl, Warszawa 2016
Jaworska-Dębska B., Samorząd terytorialny [w:] Prawo administracyjne. Pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie, red. M. Stahl, Warszawa 2016
Kasiński M., Lokalne inicjatywy obywatelskie w mechanizmach demokracji samorządowej, Partycypacja społeczna w samorządzie terytorialnym, red. B. Dolnicki, Warszawa 2014
Kisiel W., Lokalna inicjatywa powszechna i lokalne referendum w USA, „Samorząd Terytorialny” 2005/12
Kisiel W., Udział jednostki w procedurze uchwałodawczej rady gminy (pytania de lege ferenda) [w:] Partycypacja obywateli i podmiotów obywatelskich w podejmowaniu rozstrzygnięć publicznych na poziomie loklanym, red. M. Stec, M. Mączyński, Warszawa 2012
Kmieciak Z., Glosa do wyroku NSA z 8.01.1988 r., IV SA 753/87, OSP 1991/7–8, poz. 175
Koniuszewska E., Inicjatywa uchwałodawcza członków wspólnoty samorządowej jako narzędzie partycypacji społecznej [w:] Partycypacja społeczna w samorządzie terytorialnym, red. B. Dolnicki, Warszawa 2014
Kuśnierz-Chmiel J., Inicjatywa uchwałodawcza mieszkańców województwa, „Samorząd Terytorialny” 2016/1–2
Marchaj R., Komentarz do art. 41a u.s.g. [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. B. Dolnicki, Warszawa 2018
Miruć A., Obywatelska inicjatywa uchwałodawcza, „Samorząd Terytorialny” 2010/1–2
Mreńca E., Inicjatywa uchwałodawcza mieszkańców w świetle konstytucyjnej zasady subsydiarności [w:] Obywatelska inicjatywa uchwałodawcza w procesie stanowienia aktów prawa miejscowego, red. P. Zientarski, E. Mreńca, Warszawa 2018
Olejniczak-Szałowska E., Prawo do udziału w referendum lokalnym. Rozważania na tle ustawodawstwa polskiego, Łódź 2002
Uziębło P., Glosa do wyroku WSA z 28.10.2008 r., II SA/Ol 737/08, „Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa” 2011/2
Zientarski P., Aspekty aksjologiczne partycypacji społecznej a obywatelska inicjatywa uchwałodawcza [w:] Obywatelska inicjatywa uchwałodawcza w procesie stanowienia aktów prawa miejscowego, red. P. Zientarski, E. Mreńca, Warszawa 2018
Zientarski P., Mreńca E., Słowo wstępne [w:] Obywatelska inicjatywa uchwałodawcza w procesie stanowienia aktów prawa miejscowego, red. P. Zientarski, E. Mreńca, Warszawa 2018
Ziółkowski D., Komentarz do art. 41a u.s.g. [w:] Ustawy samorządowe. Komentarz, red. S. Gajewski, A. Jakubowski, Warszawa 2018
Ziółkowski D., Obywatelska inicjatywa uchwałodawcza jako instrument partycypacji społecznej, „Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM” 2018/8
dr hab. Beata Bal-Domańska, prof. UEW
jest profesorem w Katedrze Gospodarki Regionalnej na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu. ORCID: 0000-0003-0395-4259
Badania rewitalizacji na poziomie gmin
Wraz z rozpoczęciem rewitalizacji jako jednego z kluczowych narzędzi polityki regionalnej i lokalnej wzrosło zapotrzebowanie na dane o obszarach kryzysowych i procesach naprawczych. W niniejszym artykule uporządkowano informacje na temat badań statystycznych z zakresu rewitalizacji, a także zaprezentowano wyniki zainicjowanych w 2016 r. badań rewitalizacji prowadzonych w ramach statystyki publicznej, w tym wybrane wyniki z ostatniej edycji badania (dane za 2018 r.).
Słowa kluczowe: rewitalizacja, badania statystyczne, gmina
Dr. Hab. Beata Bal-Domańska, professor of the Wrocław University of Economics and Business
is a professor of the Chair of Regional Management at the Wrocław University of Economics and Business. ORCID: 0000-0003-0395-4259
Revitalization studies at municipal level
The requirement for data on crisis areas and recovery processes has increased with the start of revitalization as one of the key tools of regional and local policy. This article puts order to the information on statistical surveys on revitalization and presents the results of revitalization surveys initiated in 2016 as part of the official statistics, including selected results from the last edition of the survey (data for 2018).
Keywords: revitalization, statistical research, municipalities
Bibliografia / References:
Bal-Domańska B. i in., Dane statystyczne z zakresu rewitalizacji na poziomie gmin. Raport końcowy, Warszawa 2018
Bal-Domańska B. i in., Pozyskanie danych z zakresu rewitalizacji na poziomie gmin (NUTS-5) za lata 20182019. Raport cząstkowy za 2018 r., Jachranka 2019
Bal-Domańska B. i in., Pozyskanie nowych wskaźników z zakresu planowania przestrzennego i budownictwa mieszkaniowego przydatnych do oceny dostępności i jakości usług publicznych, Warszawa 2015
Bal-Domańska B. i in., Zeszyt metodologiczny. Rewitalizacja w gminach, red. M. Wojtkowiak-Jakacka, H. Woźniak, Wrocław 2019
Dolata D., Przemiany poznańskiej Śródki: rewitalizacja czy gentryfikacja? [w:] Deklinacja odnowy miast. Z dyskusji nad rewitalizacją w Polsce, red. K. Derejski, J. Kubera, S. Lisiecki, R. Macyra, Poznań 2012
Jarczewski W., Skala degradacji miast w Polsce [w:] Przestrzenne aspekty rewitalizacji – śródmieścia, blokowiska, tereny poprzemysłowe, pokolejowe i powojskowe, t. 4, red. W. Jarczewski, Kraków 2009
Kaczmarek S., Skuteczność procesu rewitalizacji. uwarunkowania, mierniki, perspektywy, „Studia Miejskie” 2015/17
Muzioł-Węcławowicz A., Rewitalizacja dzielnic śródmiejskich [w:] Przestrzenne aspekty rewitalizacji – śródmieścia, blokowiska, tereny poprzemysłowe, pokolejowe i powojskowe, t. 4, red. W. Jarczewski, Kraków 2009
Palicki S., Zastosowanie analizy wielokryterialnej do wspomagania procesu decyzyjnego w projektowaniu rewitalizacji obszarów miejskich, „Studia Miejskie” 2015/17
Podgórniak-Krzykacz A., Przywojska J., The challenges of local development and the priorities of mayors and presidents of Polish cities – convergence or dissonance?, „Optimum. Economic Studies” 2019/4
Rewitalizacja w praktyce. Modelowa Rewitalizacja Miast i pilotaży w zakresie rewitalizacji, red. A. Jadach-Sepioło, A. Kułaczkowska, A. Mróz, Warszawa 2018
Rynio D., Rewitalizacja w procesie kształtowania zmian jakościowych funkcjonowania miasta, „Prace Naukowe UEW. Gospodarka Przestrzenna XXI wieku” 2016/443
Szafranek E., Dembicka-Niemiec A., The effects of revitalizing actions – identification and significance for the development policy of a region (a case study of opolskie voivodeship), „Biblioteka Regionalisty” 2016/16
dr hab. Maciej J. Nowak
jest profesorem Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie. ORCID: 0000–0001–8149–8995
dr hab. Przemysław Śleszyński
jest profesorem w Instytucie Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Polskiej Akademii Nauk. ORCID: 0000–0002–1369–6129
dr Anna Ostrowska
jest adiunktem w Katedrze Prawa Administracyjnego i Nauki o Administracji na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, starszym asystentem sędziego WSA w Lublinie. ORCID: 0000–0003–0058–5814
Orzeczenia sądów administracyjnych w systemie gospodarki przestrzennej – perspektywa funkcjonalna i realizacyjna. Studium przypadku województwa mazowieckiego
Cel pracy związany z perspektywą nauk o polityce publicznej obejmuje doprecyzowanie roli sądów administracyjnych (w kontekście wydawanych przez nie orzeczeń dotyczących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego) w systemie gospodarki przestrzennej. Stawia się hipotezę, że w sprawach dotyczących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego sądy administracyjne w przeważającym zakresie podtrzymują zgłoszone przez skarżących zarzuty dotyczące naruszenia zasady proporcjonalności. Geograficznym celem pracy jest wykazanie, że zdarzenia orzecznicze są powiązane ze zróżnicowaniem gmin, tj. po pierwsze, ich typem funkcjonalnym wyróżnionym na podstawie różnych cech, a po drugie, cechami i intensywnością rozwoju społeczno-gospodarczego. W ramach realizacji celów badawczych przeanalizowano orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z lat 2005–2019 odnoszące się do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Słowa kluczowe: system gospodarki przestrzennej, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, orzecznictwo
Dr. Hab. Maciej J. Nowak
is a professor at the West Pomeranian University of Technology in Szczecin. ORCID: 0000–0001–8149–8995
Dr. Hab. Przemysław Śleszyński
is a professor at the Institute of Geography and Spatial Organization of the Polish Academy of Sciences. ORCID: 0000–0002–1369–6129
Dr. Anna Ostrowska
is an assistant professor at the Chair of Administrative Law and Administrative Studies at the Faculty of Law and Administration of the Maria Curie-Skłodowska University, senior judge’s assistant of the Voivodship Administrative Court in Lublin. ORCID: 0000–0003–0058–5814
Judgments of the administrative courts in the spatial management system – functional and implementation perspective. Case study of the Mazowieckie Voivodship
The objective of the work related to the perspective of public policy sciences includes specifying the role of the administrative courts (in the context of their rulings regarding local land use plans) in the spatial management system. The hypothesis is stated that, in cases regarding local land use plans, administrative courts overwhelmingly uphold the complaints raised by the complainants regarding the breach of the principle of proportionality. The geographical objective of the article is to demonstrate that judgments are related to the differentiation of municipalities, i.e. first of all, their functional type distinguished on the basis of various features and secondly, the features and intensity of socio-economic development. Judgments of the Voivodship Administrative Court in Warsaw from 2005–2019 regarding local land use plans were analysed within the framework of the research objectives.
Keywords: spatial management system, local land use plans, case law
Bibliografia/References:
Anioł W., Bezład warszawski. O erozji i odnowie przestrzeni publicznych, Warszawa 2019
Budner W., Gospodarka przestrzenna miast i aglomeracji, Poznań 2019
Cieślak I., Wieloaspektowa analiza konfliktów przestrzennych, Olsztyn 2018
Degórski M., Polityka krajobrazowa Polski: wyzwania i szanse, „Problemy Ekologii Krajobrazu” 2015/40
Drzazga D., Systemowe uwarunkowania planowania przestrzennego jako instrument osiągania sustensywnego rozwoju, Łódź 2019
Fogel P., Wskaźniki oceny polityki i gospodarki przestrzennej w gminach, „Biuletyn KPZK PAN” 2012/250
Gnela M., Współzarządzanie a normy prawne [w:] Współzarządzanie publiczne, red. S. Mazur, Warszawa 2015
Izdebski H., Ideologia i zagospodarowanie przestrzeni, Warszawa 2013
Izdebski H., Zachariasz I., Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Warszawa 2013
Izdebski W., Śleszyński P., Malinowski Z., Kursa M., Analiza morfometryczna planów miejscowych w Polsce, „Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich” 2018/II
Jędraszko A., Zagospodarowanie przestrzenne w Polsce – drogi i bezdroża regulacji ustawowych, Warszawa 2005
Kamiński Ł., Administracyjnoprawne ograniczenia prawa własności nieruchomości, Łódź 2018
Kowalewski A., Gospodarka przestrzenna – 25 lat samorządnej i samorządowej Polski, „Samorząd Terytorialny” 2015/1–2
Kowalewski A., Interes publiczny i przestrzeń – kilka uwag [w:] Zarządzanie rozwojem współczesnych miast, red. J. Danielewicz, D. Sikora-Fernandez, Łódź 2019
Kowalewski A., Mordasewicz J., Osiatyński J., Regulski J., Stępień J., Śleszyński P., Ekonomiczne straty i społeczne koszty niekontrolowanej urbanizacji w Polsce – wybrane fragmenty raportu, „Samorząd Terytorialny” 2014/4
Kowalewski A., Nowak M., Chaos przestrzenny i prawo. Uwarunkowania, procesy, skutki, rekomendacje [w:] Studia nad chaosem przestrzennym, t. 1, red. A. Kowalewski, T. Markowski, P. Śleszyński, „Studia KPZK PAN” 2018/CLXXXII
Koziński J., Doktryna swobody budowlanej, aspekty ekonomiczne i planistyczne, „Problemy Planistyczne Wiosna” 2012/1
Krawczyk M., W poszukiwaniu ładu przestrzennego [w:] Prawne problemy rozpraszania i koncentrowania zabudowy, red. T. Bąkowski, Gdańsk 2018
Leoński Z., Szewczyk M., Kruś M., Prawo zagospodarowania przestrzeni, Warszawa 2012
Markowski T., Funkcjonowanie gospodarki przestrzennej – założenia budowy modelu zintegrowanego planowania i zarządzania rozwojem [w:] System planowania przestrzennego i jego rola w strategicznym zarządzaniu rozwojem kraju, red. T. Markowski, P. Żuber, „Studia KPZK PAN” 2011/CXXXIV
Niewiadomski Z., Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne. Komentarz, Warszawa 2016
Nowak M., Decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w gospodarowaniu i zarządzaniu przestrzenią, Warszawa 2012
Nowak M., Niesprawność władz publicznych a system gospodarki przestrzennej, „Studia KPZK PAN” 2017/CLXXV
Nowak M., Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne. Komentarz do ustawy i przepisów powiązanych, Warszawa 2020
Nowak M., The Stakeholders and Municipal Authorities in the Spatial Competition, „Biuletyn KPZK PAN” 2017/265
Nowak M., Współzarządzanie publiczne a wybrane koncepcje dotyczące systemu gospodarki przestrzennej w Polsce, „Samorząd Terytorialny” 2018/4
Olbrysz A., Koziński J., Raport o finansowych efektach polskiego systemu gospodarowania przestrzenią, Lesznowola 2011
Parysek J.J., Asking about the future of spatial management in Poland (thirteen years on from the 2003 legal regulation), „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2016/2
Rzucidło I., Uzasadnienie orzeczenia sądowego. Ujęcie teoretyczne a poglądy orzecznictwa, Warszawa 2020
Śleszyński P., Zaawansowanie i uwarunkowania prac planistycznych w gminach: wnioski dla polityki regionalnej, „Studia Lokalne i Regionalne” 2006/3
Śleszyński P., Andrzejewska M., Cerić D., Deręgowska A., Komornicki T., Rusztecka M., Solon J., Sudra P., Zielińska B., Analiza stanu i uwarunkowań prac planistycznych w gminach w 2014 roku, Warszawa 2016
Śleszyński P., Bański J., Degórski M., Komornicki T., Delimitacja Obszarów Strategicznej Interwencji Państwa: obszarów wzrostu i obszarów problemowych, Warszawa 2017
Śleszyński P., Czy istnieją związki aktywności obywatelskiej z realizacją prac planistycznych?, „Samorząd Terytorialny” 2007/5
Śleszyński P., Komornicki T., Klasyfikacja funkcjonalna gmin Polski na potrzeby monitoringu planowania przestrzennego, „Przegląd Geograficzny” 2016/4
Śleszyński P., Stępniak M., Mazurek D., Oszacowanie skutków presji inwestycyjnej i nadpodaży gruntów budowlanych w strefie podmiejskiej Warszawy na przykładzie gmin pasma zachodniego, „Przegląd Geograficzny” 2018/2
Śleszyński P., Sudra P., Zastosowanie metody minimalnego drzewa rozpinającego (najkrótszego dendrytu) w ocenie efektywności i spójności sieci osadniczej województwa mazowieckiego, „Przegląd Geograficzny” 2019/2
Ważny K., Wolność zabudowy (wolność zagospodarowania terenu) w świetle art. 140 kodeksu cywilnego oraz art. 6 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym [w:] Wolność zabudowy. Mity a normatywna rzeczywistość, red. T. Bąkowski, Gdańsk 2016
Wierzbowski M., Plucińska-Filipowicz A., Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Komentarz, Warszawa 2016
Woźniak M., Interes publiczny i interes indywidualny w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Opole 2018
Zachariasz I., Ład przestrzenny w procesie planowania przestrzennego [w:] A. Fogel, M. Geszprych, A. Kosieradzka-Federczyk, M. Król, I. Zachariasz, Ograniczenia w zabudowie i zagospodarowaniu przestrzennym a ład przestrzenny, Warszawa 2014
Zachariasz I., Nowelizacja prawa planowania i zagospodarowania przestrzennego [w:] Sprawne państwo. Propozycje zmian w funkcjonowaniu jednostek samorządu terytorialnego w Polsce, red. P. Kopyciński, Kraków 2015
Zachariasz I., Prawne uwarunkowania efektywności planów zagospodarowania przestrzennego w Polsce, „Zarządzanie Publiczne” 2013/1
prof. dr hab. Jadwiga Glumińska-Pawlic
jest pracownikiem naukowym Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. ORCID: 0000–0002–2256–4558
dr hab. Bogusław Przywora
jest profesorem Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie, radcą prawnym. ORCID: 0000–0002–8809–3971
Wykonywanie kompetencji organu stanowiącego i kontrolnego jednostki samorządu terytorialnego w stanie epidemii
Celem rozważań zawartych w prezentowanym artykule jest próba analizy rozwiązań prawnych mających na celu zapobieganie, przeciwdziałanie i zwalczanie COVID-19, w założeniu mających umożliwiać podejmowanie działań minimalizujących zagrożenie dla zdrowia publicznego. Regulacje te zostały wprowadzone w związku z ogłoszeniem na terenie naszego kraju stanu epidemii. W tej sytuacji rodzi się problem sprawności działania organu stanowiącego i kontrolnego jednostki samorządu terytorialnego w stanie epidemii.
Słowa kluczowe: samorząd terytorialny, sprawność, organ stanowiący i kontrolny jednostki samorządu terytorialnego, stan epidemii
Prof. Dr. Hab. Jadwiga Glumińska-Pawlic
is a researcher at the University of Silesia in Katowice. ORCID: 0000–0002–2256–4558
Dr. Hab. Bogusław Przywora
is a professor at the Jan Długosz University in Częstochowa, a legal advisor. ORCID: 0000–0002–8809–3971
Performance of the competencies of the decision-making and control body of the territorial self-government unit in a state of epidemic
The objective of the considerations contained in this article is to attempt to analyse the legal solutions intended to prevent, counteract and combat COVID-19, assuming that they enable measures to minimize the threat to public health to be taken up. These regulations were introduced in connection with the announcement of a state of epidemic in Poland. In this situation, a problem arises as to the efficiency of the decision-making and control body of the territorial self-government unit in a state of epidemic.
Keywords: territorial self-government, efficiency, decision-making and control body of the territorial self-government unit, state of epidemic
Bibliografia/References:
Augustyniak M., Przywora B., Organizacja wewnętrzna rad gmin i powiatów oraz sejmików wojewódzkich. Analiza prawna ze wzorami dokumentów, Warszawa 2020
Banaszak B., Prawo konstytucyjne, Warszawa 2015
Dębowska-Romanowska T., Nowy kształt finansów lokalnych czy nowy ustrój samorządu terytorialnego w Polsce? Esej wprowadzający [w:] Finanse samorządowe po 25 latach samorządności. Diagnoza i perspektywy, red. W. Miemiec, Warszawa 2015
Dobrzeniecki K., Prawo wobec sytuacji nadzwyczajnej. Między legalizmem a koniecznością, Toruń 2018
Dolnicki B., Pojęcie, geneza i podstawy prawne nadzoru i kontroli nad działalnością samorządu terytorialnego [w:] Nadzór i kontrola nad samorządem terytorialnym w Polsce i w Austrii, red. A. Wierzbica, Warszawa 2019
Dolnicki B., Sprawność działania administracji samorządowej, „Samorząd Terytorialny” 2020/3
Glumińska-Pawlic J., Komentarz do rozdziału 6 ustawy o samorządzie powiatowym [w:] Ustawa o samorządzie powiatowym. Komentarz, red. B. Dolnicki, Warszawa 2020
Glumińska-Pawlic J., Samodzielność finansowa jednostek samorządu terytorialnego w Polsce. Studium finansowoprawne, Katowice 2003
Granat M., Zasada pomocniczości i jej zastosowanie w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego [w:] Konstytucjonalizm polski. Refleksje z okazji Jubileuszu 70-lecia urodzin i 45-lecia pracy naukowej Profesora Andrzeja Szmyta, red. A. Gajda, K. Grajewski, A. Rytel-Warzocha, P. Uziębło, M. Wiszowaty, Gdańsk 2020
Izdebski H., Domniemanie zadań samorządu terytorialnego i domniemanie zadań gminy w obrębie samorządu terytorialnego – klauzule generalne dotyczące zadań samorządu, „Samorząd Terytorialny” 2015/1–2
Izdebski H., Trzydzieści lat po restytucji samorządu – gdzie jesteśmy?, „Samorząd Terytorialny” 2020/3
Izdebski H., Kulesza M., Administracja publiczna. Zagadnienia ogólne, Warszawa 2004
Masternak-Kubiak M., Prezes Rady Ministrów jako organ nadzoru nad samorządem terytorialnym [w:] Ratio est anima legis, Księga jubileuszowa ku czci profesora J. Trzcińskiego, Warszawa 2007
Jaworska-Dębska B., Mandat radnego [w:] Encyklopedia samorządu terytorialnego dla każdego, red. M. Stahl, B. Jaworska-Dębska, Warszawa 2010
Przywora B., Etyka radnych i innych wybieralnych funkcji w samorządzie terytorialnym [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 13, Etyka urzędnicza i etyka służby publicznej, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2016
Regulski J., Idea samorządności, rzeczywistość samorządności, wyzwania samorządności, „Samorząd Terytorialny” 2015/1–2
Tuleja P., Komentarz do art. 16 [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019
dr hab. Kazimierz Bandarzewski
jest adiunktem w Katedrze Prawa Samorządu Terytorialnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. ORCID: 0000–0002–8783–8820
Nadzór wojewody nad aktami zarządzania ruchem
Wykonywanie zadań publicznych przez samorząd terytorialny podlega nadzorowi. Nadzór nie może być kształtowany przez administrację rządową. Tryb oraz środki nadzoru powinny być regulowane aktami rangi nie niższej niż ustawy. Zasady te obowiązują również w przypadku nadzoru wykonywanego przez wojewodę nad aktami zarządzania ruchem drogowym. Ten jednak zakres nadzoru uregulowany został jedynie fragmentarycznie, bez wyraźnego odesłania do ustaw samorządowych lub innych przepisów i bez możliwości domniemania stosowania innych przepisów.
Słowa kluczowe: nadzór, wojewoda, samorząd terytorialny, akt zatwierdzający zarządzanie ruchem, kryteria i środki nadzoru
Dr. Hab. Kazimierz Bandarzewski
is an assistant professor at the Chair of Territorial Self-Government Law at the Faculty of Law and Administration of the Jagiellonian University. ORCID: 0000–0002–8783–8820
Voivod’s supervision over traffic management acts
The performance of public tasks by territorial self-government is supervised. Supervision cannot be shaped by the government administration. The procedure and measures of supervision should be regulated by acts of a rank of no lower than statutes. These principles also apply to supervision by a voivod over traffic management acts. However, this scope of supervision has only been regulated fragmentarily, without a clear reference to territorial self-government acts or other regulations, and without the ability to presume the application of other regulations.
Keywords: supervision, voivod, territorial self-government, act approving traffic management, criteria and measures of supervision
Bibliografia/References:
Bąkowski T., Brzeski M., Nadzór nad działalnością prawotwórczą podmiotów samorządu terytorialnego niebędących jego organami [w:] Nadzór nad samorządem a granice jego samodzielności, red. M. Stec, M. Mączyński, Warszawa 2011
Byjoch K., Struktura samorządu terytorialnego [w:] K. Byjoch, J. Sulimierski, J.P. Tarno, Samorząd terytorialny po reformie ustrojowej państwa, Warszawa 2000
Chmielnicki P., Akty nadzoru nad działalnością samorządu terytorialnego w Polsce, Warszawa 2006
Dolnicki B., Klasyfikacja środków nadzorczych nad samorządem w ustawodawstwie polskim, „Samorząd Terytorialny” 1997/6
Dolnicki B., Ustrój powiatu [w:] Powiat, red. J. Boć, Wrocław 2011
Kamiński M., Normatywny model przesłanek nadzorczej weryfikacji legalności aktów organów samorządowych a grancie samodzielności samorządu terytorialnego [w:] Nadzór nad samorządem a granice jego samodzielności, red. M. Stec, M. Mączyński, Warszawa 2011
Kmieciak Z., Ustawowe założenia systemu nadzoru nad działalnością komunalną, „Samorząd Terytorialny” 1994/6
Komorowski E., Nadzór nad samorządem terytorialnym [w:] Prawo samorządu terytorialnego, red. M. Chmaj, Warszawa 2013
Kotowski W., Prawo o ruchu drogowym. Komentarz, Warszawa 2011
Leoński Z., Samorząd terytorialny w RP, Warszawa 2001
Makowski K., Organizacja ruchu drogowego na obszarze samorządu terytorialnego – podstawowe zasady stanowienia i obowiązywania, „Krakowskie Studia Małopolskie” 2013/18
Mączyński M., Samodzielność a samorządność [w:] Nadzór nad samorządem a granice jego samodzielności, red. M. Stec, M. Mączyński, Warszawa 2011
Miemiec M., Nadzór i kontrola nad samorządem terytorialnym [w:] Samorządowy poradnik budżetowy na 1995 r., red. W. Miemiec, B. Cybulski, Warszawa 1995
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2010
Murat L., Kryptoprawotwórstwo administracyjne w zarządzaniu ruchem na drogach. Rzecz o tym, czym jest projekt organizacji ruchu, „Transport Samochodowy” 2013/1
Niewiadomski Z., Samorząd terytorialny [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 6, Podmioty administrujące, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2011
Skrzydło-Niżnik I., Model ustroju samorządu terytorialnego w Polsce na tle zagadnień ustrojowych prawa administracyjnego, Warszawa 2007
Stahl M., Zagadnienia ogólne. System administracji publicznej [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 6, Podmioty administrujące, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2011
Stefański R.A., Prawo o ruchu drogowym. Komentarz, Warszawa 2008
Szałowski R., Prawne podstawy zarządzania ruchem drogowym przez organy jednostek samorządu terytorialnego – uwagi krytyczne, „Samorząd Terytorialny” 2016/5
Szewc A., Jyż G., Pławecki Z., Ustawa o samorządzie gminnym, Warszawa 2000
Ustawa o samorządzie gminnym, red. P. Chmielnicki, Warszawa 2013
Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. B. Dolnicki, Warszawa 2014
Wiktorowska A., Prawne determinanty samodzielności gminy, Warszawa 2002
Wróblewski J., System prawa [w:] W. Lang, J. Wróblewski, S. Zawadzki, Teoria państwa i prawa, Warszawa 1986
dr hab. Tomasz Wołowiec
jest profesorem w Instytucie Administracji Publicznej, Biznesu i Zarządzania w Wyższej Szkole Ekonomii i Innowacji w Lublinie. ORCID: 0000–0002–7688–4231
Konkurencyjność podatkowa gminy w kontekście posiadania lokalnej strategii podatkowej
Władze gminy stymulują rozwój lokalny, tworząc sprzyjające warunki do rozwoju istniejących na podległym im terenie podmiotów gospodarczych oraz lokalizacji nowych. Co ciekawe, takie podejście sprawia, że konieczność skutecznego zaspokajania różnorodnych potrzeb społeczności lokalnej oraz rozwiązywania problemów społeczno-gospodarczych, ekologicznych i przestrzennych w warunkach dysponowania ograniczonymi zasobami finansowymi wymaga racjonalnego podejmowania decyzji o sposobach i kierunkach wydatkowania posiadanych środków. Organy podatkowe gmin, opracowując, wdrażając i realizując strategię podatkową (jako część kompleksowej strategii rozwoju gminy), mają do dyspozycji instrumenty pozwalające na osiągnięcie zapisanych w niej celów. Artykuł omawia te kwestie, formułując pewne wytyczne dotyczące zasad budowania strategii podatkowej jako instrumentu strategicznego zarządzania gminą.
Słowa kluczowe: zarządzanie strategiczne, konkurencyjność, strategia podatkowa, rozwój lokalny
Dr. Hab. Tomasz Wołowiec
is a professor of the Institute of Public Administration, Business and Management at the University of Economics and Innovation in Lublin (WSEI). ORCID: 0000–0002–7688–4231
Tax competitiveness of a municipality in the context of having a local tax strategy
Municipal authorities stimulate local development, creating favourable conditions for the development of the business entities that exist within their area and the location of new entities. Interestingly, such an approach means that the need to effectively satisfy the diverse needs of the local community and solve socio-economic, ecological and spatial problems in conditions of having limited financial resources requires rational decision-making on the methods and directions of spending resources. When developing, introducing and implementing a tax strategy (as part of the comprehensive municipal development strategy), the municipal tax authorities have instruments at their disposal enabling them to achieve the objectives set out in it. The article discusses these issues, formulating certain guidelines on the principles of building a tax strategy as an instrument of strategic management of the municipality.
Keywords: strategic management, competitiveness, tax strategy, local development
Bibliografia / References:
Bończak-Kucharczyk E., Herbst K., Chmura K., Jak władze lokalne mogą wspierać przedsiębiorczość, Warszawa 1998
Dziuba J., Dochody z podatku od środków transportowych w miastach na prawach powiatu w kontekście zasady samodzielności finansowej, „Studia Ekonomiczne” 2014/198
Etel L., Presnarowicz S., Dudar G., Podatki o opłaty lokalne. Komentarz, Warszawa 2008
Felis P., Podatki od nieruchomości a polityka podatkowa gmin w Polsce, Warszawa 2014
Filipiak B., Strategie podatkowe wobec podatków lokalnych jako element optymalizacji podatkowej w przedsiębiorstwie, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego: Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia” 2014/68
Gawroński H., Zarządzanie strategiczne w samorządach lokalnych, Warszawa 2010
Interpretacje podatkowe a finanse przedsiębiorstw, red. T. Famulska, Warszawa 2013
Jędruszek O., Łukaszewicz-Obierska A., Ziobrowski J., Zarządzanie ryzykiem podatkowym, Warszawa 2013
Kaczor J., Jak prowadzić politykę podatkową w gminie, http://samorzad.infor.pl/temat_dnia/artykuly/387533,jak_prowadzic_polityke_podatkowa_w_gminie.html (dostęp: 12.05.2020 r.)
Oddziaływanie instytucji interpretacji podatkowych na finanse przedsiębiorstwa, red. T. Famulska, Warszawa 2013
Rzeszutko-Piotrowska M., Strategiczne planowanie rozwoju gospodarczego w polskich gminach, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy” 2013/34
Satoła Ł., Wpływ polityki dochodowej gmin na poziom przedsiębiorczości (na przykładzie podatku od nieruchomości), „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy” 2014/4
Skica T., Samorządy a rozwój przedsiębiorczości. Instrumenty wspierania przedsiębiorczości przez samorząd terytorialny na przykładzie gmin województwa podkarpackiego, Rzeszów 2009
Strategie podatkowe przedsiębiorstw, red. T. Famulska, B. Ciupek, Katowice 2013
Swianiewicz P., Finanse lokalne, teoria i praktyka, Warszawa 2004
Wołowiec T., Finansowe instrumenty wspierania przedsiębiorczości przez gminy, „Studia Regionalne i Lokalne” 2005/1
Wołowiec T., Formy i sposoby aktywizacji gospodarczej polskich gmin uzdrowiskowych a rozwój regionalny, „Studia Regionalne i Lokalne” 2002/3
Wołowiec T., Reśko D., The development strategy of the community as a tool for economic change management, „Zeszyty Naukowe WSEI: Ekonomia” 2012/5
Wyciślok J., Optymalizacja podatkowa. Legalne zmniejszanie obciążeń podatkowych, Warszawa 2013
Zarządzanie ryzykiem, red. K. Jajuga, Warszawa 2013
Ziółkowski M., Strategiczne zarządzanie rozwojem gminy, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2015/1
Ziółkowski M., Goleń M., Zarządzanie strategiczne rozwojem lokalnym [w:] Zarządzanie gospodarką i finansami gminy, red. H. Sochacka-Krysiak, Warszawa 2003
dr Agata Wesołowska
jest pośredniczką pracy i doradczynią zawodową, absolwentką socjologii i filozofii oraz studiów podyplomowych z etyki i dziennikarstwa na UMK w Toruniu. ORCID: 0000–0003–3132–9610
Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego na rzecz doradztwa edukacyjno-zawodowego
Artykuł przedstawia kwestię interwencji Europejskiego Funduszu Społecznego oraz główne założenia Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego w kontekście doradztwa edukacyjno-zawodowego. Ukazuje także omawianą sferę w świetle najistotniejszych przepisów. Kluczowym aktem prawnym jest tu wielokrotnie nowelizowana ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z 20.04.2004 r. Dokument ten określa m.in. zasady świadczenia usług doradczych. Uległy one diametralnej zmianie w 2014 r., po wprowadzeniu tzw. profilowania pomocy dla osób bezrobotnych i stanowiska doradcy klienta. Ustalanie profilu wsparcia zostało zniesione w czerwcu 2019 r. Autorka w dalszej części tekstu opisuje różne poziomy kształcenia i placówki edukacyjne, w których dostępne są usługi doradcze. Charakteryzuje również rozmaite oczekiwania osób radzących się, zwłaszcza uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych, w tym zdolnych. Następnie przedstawia plany utworzenia w województwie kujawsko-pomorskim, a docelowo w całym kraju, koherentnego systemu doradczego. Na końcu artykułu omawia zaś najistotniejsze narzędzia pracy współczesnych doradców zawodowych.
Słowa kluczowe: poradnictwo/doradztwo zawodowe i edukacyjne, usługi rynku pracy, profilowanie pomocy dla osób bezrobotnych, regionalny program operacyjny
Dr. Agata Wesołowska
is a doctor of social sciences, an employment agent and a careers counsellor. ORCID: 0000–0003–3132–9610
Regional Operational Programme of the Kujawsko-Pomorskie Voivodship for educational and vocational counselling
The article presents the matter of intervention of the European Social Fund and the main assumptions to the Regional Operational Programme of the Kujawsko-Pomorskie Voivodship in the context of educational and vocational counselling. It also shows this sphere in the light of the most important regulations. The key act of law here is the Act on employment promotion and labour market institutions of 20 April 2004 which has been amended many times. This document specifies, among other things, the principles of providing counselling services. They underwent a radical change in 2014, after the introduction of the so-called profiling assistance for the unemployed and the position of the customer adviser. The establishment of the profile of support was abolished in June 2019. Later in the article, the author describes various levels of education and educational establishments in which counselling services are available. She also describes the various expectations of the people being counselled, especially pupils with special educational needs, including talented pupils. She then presents plans to create a coherent counselling system in the Kujawsko-Pomorskie Voivodship and ultimately throughout the country. At the end of the article, she discusses the most important tools of work of contemporary vocational counsellors.
Keywords: vocational and educational counselling, labour market services, profiling assistance for the unemployed, regional operational programme
Bibliografia/References:
Akademickie Biura Karier: absolwent wyższej uczelni na rynku pracy, red. J. Wanielista, Warszawa 2003
Bańka A., Zawodoznawstwo – doradztwo zawodowe – pośrednictwo pracy. Psychologiczne metody i strategie pomocy bezrobotnym, Poznań 1995
Bańka A., Psychologiczne doradztwo karier, Poznań 2007
Czerkawska A., Czerkawski A., Etyczny wymiar poradnictwa zawodowego, Warszawa 2005
Doradca – profesja, pasja, powołanie, red. B. Wojtasik, A. Kargulowa, Warszawa 2003
Edukacja i praca. Konteksty – wyzwania – antynomie, red. R. Gerlach, Bydgoszcz 2008
Kargulowa A., O teorii i praktyce poradnictwa. Odmiany poradoznawczego dyskursu, Warszawa 2007
Kozdrowicz E., Poradnictwo w teorii i praktyce [w:] Pedagogika społeczna. Człowiek w zmieniającym się świecie, red. T. Pilch, I. Lepalczyk, Warszawa 1995
Kromolicka B., Etos opiekuńczy w trakcie zmiany społecznej [w:] Kapitał społeczny a nierówności. Kumulacja i redystrybucja, red. K. Marzec-Holka, Bydgoszcz 2009
Kwalifikacje zawodowe na współczesnym rynku pracy, red. M. Kwiatkowski, Warszawa 2005
Paszkowska-Rogacz A., Tarkowska M., Metody pracy z grupą w poradnictwie zawodowym, Warszawa 2004
Poradnictwo: między etyką a techniką, red. V. Drabik-Podgórna, Kraków 2007
Przyszłość pracy w XXI w., red. S. Borkowska, Warszawa 2004
Sarzyńska E., Doradca zawodowy w środowisku bezrobotnych, Lublin 2007
Skłodowski H., Kucharski T., Kwestionariusze wykorzystywane w poradnictwie zawodowym, Toruń 2000
Sobierajski T., Doradztwo zawodowe. Uniwersalizm i konceptualizacja, Warszawa 2013
Stańczyk I., Doradztwo personalne i zawodowe, Warszawa 2013
Śmigiel M., Pośrednictwo pracy i doradztwo zawodowe w Unii Europejskiej, Warszawa 2006
Walczak R., Struktura doradztwa zawodowego w Polsce i za granicą [w:] Doradca zawodowy przez Internet. Materiały szkoleniowe studiów podyplomowych, t. 1, red. E. Żerel, M. Jedynak, Lublin 2007
Wesołowska A., Poradnictwo innowacyjne a rozwój potencjału pracowników [w:] Zmiany organizacyjne a rozwój potencjału pracowników, red. A. Stankiewicz-Mróz, J. P. Lendzion, Łódź 2011
Wesołowska A., „Usankcjonowanie niecnoty” czy „godność zawodu”? Znaczenie etyki profesjonalnej na przykładzie doradców zawodowych w toruńskich instytucjach rynku pracy, Toruń 2019, niepubl. rozprawa doktorska
Włodarczyk M., Pośrednictwo pracy. Studium prawno-społeczne, Łódź 2002
Wojtasik B., Warsztat doradcy zawodowego. Aspekty pedagogiczno-psychologiczne, Warszawa 1997
Wołoszyn-Spirka E., Krause E., Wybrane zagadnienia etyki doradcy zawodowego, Bydgoszcz 2012
dr hab. Stanisław Nitecki
jest profesorem Uniwersytetu Opolskiego. ORCID: 0000–0002–5130–1140
Przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego w części stanowiącej różnicę pomiędzy uzyskiwaną emeryturą a kwotą tego świadczenia – glosa krytyczna do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 stycznia 2020 r. (I OSK 2392/19)
Przedmiotem glosy jest wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8.01.2020 r., I OSK 2392/19, w którym przyjęto tezę, że art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych prawidłowo zinterpretowany powinien być w ten sposób rozumiany, iż pozbawia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego tylko do wysokości otrzymywanej emerytury. Teza tego wyroku jest całkowicie sprzeczna z treścią przywołanego przepisu. Mocą tego wyroku sąd administracyjny, kierując się względami społecznymi i zrozumieniem dla trudnej sytuacji materialnej opiekuna osoby niepełnosprawnej, przyjął rozwiązanie, które w praktyce oznacza wprowadzenie do porządku prawnego nowego, nieznanego świadczenia – pielęgnacyjnego wyrównawczego. Tym sposobem sąd administracyjny stał się prawodawcą i wkroczył w sferę zarezerwowaną dla władzy ustawodawczej. Wykładnia przepisu prawa ma być zgodna z celami i zasadami wyrażonymi w Konstytucji RP, jednakże nie może prowadzić do tworzenia nowych bytów prawnych nieznanych porządkowi prawnemu.
Słowa kluczowe: świadczenie pielęgnacyjne, emerytura, równość, sprawiedliwość, zabezpieczenie społeczne, osoba niepełnosprawna
Dr. Hab. Stanisław Nitecki
is a professor of the University of Opole. ORCID: 0000–0002–5130–1140
Award of a nursing benefit in the part constituting the difference between the pension received and the amount of this benefit - critical commentary on the judgment of the Supreme Administrative Court of 8 January 2020 (I OSK 2392/19)
The subject of the commentary is the judgment of the Supreme Administrative Court of 8 January 2020, I OSK 2392/19, in which the thesis was accepted that Article 17, para. 5, item 1, point a of the Act on Family Benefits, correctly interpreted, should be understood in such a way that it constitutes a deprival of the right to a nursing benefit only to the amount of the pension received. The argument of this judgment is completely in conflict with the wording of the cited provision. According to this judgment, guided by social considerations and the understanding of the difficult financial situation of a guardian of a disabled person, the administrative court accepted a solution which, in practice, meant the introduction of a new, unknown compensatory nursing benefit into the legal order. In this way, the administrative court became a lawmaker and entered the sphere reserved for the legislative authority. The interpretation of the provision of the law is to be consistent with the objectives and principles expressed in the Constitution of the Republic of Poland, although it may not lead to the creation of new legal entities that are unknown to the legal order.
Keywords: nursing benefit, retirement, equality, justice, social security, disabled person
Bibliografia / References:
Sierpowska I., Pomoc społeczna jako administracja świadcząca, Warszawa 2012
Szpor G., Nitecki S., Praktyczny komentarz do ustawy o pomocy społecznej, Poznań 1993
Szpor G., Martysz C., Nitecki S., Komentarz do ustawy o pomocy społecznej, Gdańsk 1999 oraz 2001
Aleksander Hyżorek
jest studentem IV roku prawa na SWPS Uniwersytecie Humanistycznospołecznym. ORCID: 000–0003–0433–1643
Brak możliwości usprawiedliwienia bezczynności w działaniu organu argumentem dużej liczby procedowanych spraw – glosa aprobująca do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 5 marca 2020 r. (III SAB/Wr 1468/19)
Glosowane orzeczenie dotyczy problemu przewlekłości i bezczynności działania organu administracji publicznej oraz próby usprawiedliwienia powyższego stanu dużą liczbą rozpatrywanych w danym czasie przez organ spraw. W prezentowanym wyroku z 5.03.2020 r. (III SAB/Wr 1468/19) Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu uznał, że nie stanowią usprawiedliwienia postawy organu tłumaczenia, że liczba wniosków o pozwolenie na pracę i pobyt dla cudzoziemców jest bardzo duża, w związku z czym organ nie może terminowo ich rozpatrywać.
Słowa kluczowe: cudzoziemiec, bezczynność, przewlekłość, pobyt czasowy, zezwolenie na pracę
Aleksander Hyżorek
is a fourth-year law student at the SWPS University of Social Sciences and Humanities. ORCID: 000–0003–0433–1643
The inability to justify inaction in the activities of an authority with the argument of a large number of cases being processed - approving commentary on the judgment of the Voivodship Administrative Court in Wrocław of 5 March 2020 (III SAB/Wr 1468/19)
The judgment in question applies to the problem of tardiness and inaction of a body of public administration, as well as attempts to justify this situation with a large number of cases considered by the body at the given time. In the judgment of 5 March 2020 (III SAB/Wr 1468/19), the Voivodship Administrative Court in Wrocław held that the excuse that the number of applications for work and residence permits for foreigners is very large and therefore the authority cannot deal with them on time does not justify the attitude of the authority.
Keywords: foreigner, inaction, tardiness, temporary residence, work permit
Bibliografia/References:
Golęba A., Komentarz do art. 35 [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. H. Knysiak-Sudyka, LEX 2020
Grzymisławska-Cybulska M., Bezczynność organu i przewlekłość postępowania administracyjnego w świetle nowelizacji z 3 grudnia 2010 r., „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2012/5
Woś T., Komentarz do art. 149 [w:] T. Woś, H. Knysiak-Sudyka, M. Romańska, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, LEX 2016
Wróbel A., Komentarz do art. 35 [w:] M. Jaśkowska, M. Wilbrandt-Gotowicz, A. Wróbel, Kodeks postepowania administracyjnego. Komentarz, LEX 2020
Zimmermann J., Glosa do wyroków NSA: z dnia 9 czerwca 1999 r., I SAB 41/99 oraz z dnia 20 lipca 1999 r., I SAB 60/99, OSP 2000/6, poz. 87
