dr hab. Marta Lackowska
jest adiunktem w Zakładzie Rozwoju i Polityki Lokalnej na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego.
prof. dr hab. Paweł Swianiewicz
jest kierownikiem Zakładu Rozwoju i Polityki Lokalnej na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego.
Pionowe i poziome relacje władzy a wielkość gminy, czyli którzy burmistrzowie rządzą światem?
W artykule zajmujemy się związkiem między wielkością samorządu lokalnego a opiniami burmistrzów na temat tworzonych przez ich gminy relacji z innymi podmiotami. W ramach relacji pionowych analizujemy istotność kontaktów ze szczeblem regionalnym, krajowym i ponadpaństwowym, a w ramach relacji poziomych – wagę współpracy z innymi gminami oraz wewnętrzne relacje władzy w gminie – burmistrza wobec radnych i wobec urzędników. Rozważaniom przyświeca teza o wyjątkowości wielkich miast oraz najmniejszych gmin, którą spodziewamy się zauważyć także na badanym polu.
Słowa kluczowe: samorząd lokalny, wielkość gminy, poziome relacje władzy, pionowe relacje władzy
Vertical and horizontal power relations and the size of a municipality. Which mayors rule the world?
The article discusses the relationship between the size of the municipality and the opin-ions of the mayors on their relationships with other players. The contacts of municipali-ties with regional, national, and trans-national institutions were studied during the analysis of the vertical power relations, whereas inter-municipal cooperation, as well as internal relations between mayors, municipal councils and municipal administrations, were studied while analysing the horizontal power relations. The article is based on the assumption of the distinct nature of large cities and the smallest municipalities. The em-pirical study was based on an international survey of mayors in 7 European countries. Three hypotheses on the differences between small and large municipalities were empir-ically tested. The study confirms that large cities pay special attention to contacts at na-tional and transnational level, while, according to the mayors, their cooperation with other municipalities – which are important to the management of the entire agglomera-tion – can easily be replaced with the annexation of their suburban zones. Internal pow-er relations between mayors, councillors and bureaucrats are more balanced in large cities than in small municipalities, where the dominance of the mayors is more visible.
Keywords: territorial self-government, size of the municipality, horizontal power relations, vertical power relations
Bibliografia:
Baldersheim H., Rose L., Norway: the declien of subnational democracy? [w:] J. Loughlin, F. Hendriks, A. Lidstrom (red.), The Oxford Handbook of Local and Regional Democracy in Europe, Oxford University Press 2010
Barber B., If Mayors Ruled the World. Disfunctional Nations, Rising Cities, Yale University Press, New Haven 2013
Bäck H., Heinelt H., Magnier A., The European Mayor: political leaders in the changing context of local democracy, Opladen: Verlag fur Sozialwissenschaften 2006
Brenner N., New State Spaces. Urban Governance and the Rescaling of Statehood, Oxford University Press, Oxford–New York 2004
Dahl R., Tufte E.R., Size and Democracy, Stanford University Press 1973
Denters B., Lander A., Mouritzen P.E., Rose L., Size and Local Democracy, Cheltenham-Northampton: Edward Elgar 2014
Gendźwiłł A., Bezpartyjni prezydenci miast i ich znaczenie dla lokalnej polityki, "Studia Lokalne i Regionalne” 2010/2(40)
Heinelt H., Hlepas N., Kuhlmann S., Swianiewicz P., Local government systems: capturing the institutional setting in which mayors have to act [w:] H. Heinelt, A. Magnier, M. Cabria, H. Reynaert (red.), Political Leaders and Changing Local Democracy. The European Mayor, Basingstoke: Palgrave Macmillan 2018
Keating M., Size, efficiency and democracy: consolidation, fragmentation and public choice [w:] D. Judge, G. Stoker, H. Wolman (eds.), Theories of Urban Politics, Sage, London–Thousand Oaks–New Delhi 1995
Lackowska M., Miejska polityka „zagraniczna”. Koncepcja przeskalowania w doświadczeniach polskich miast, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2014
Ladd H.F., Population growth, density and the costs of providing public services, „Urban Studies” 1992/29(2)
Ladner A., Keuffer N., Baldersheim H., Measuring Local Autonomy in 39 Countries (1990–2014), „Regional & Federal Studies” 2016/26(3)
Le Galès P., European Cities. Social Conflict and Governance, Oxford University Press, Oxford–New York 2002
Łukomska J., Swianiewicz P., Lokalna polityka podatkowa, Municipium, Warszawa 2015
Mintzberg H., The structure of organisations, Prentice-Hall, Eaglewood Cliffs, New York 1979
Mouritzen P.E., Svara J., Leadership in the apex. Politicians and administrators in Western local governments, PA: University of Pittsburgh Press, Pittsburgh 2002
Swianiewicz P., Actors in inter-municipal cooperation [w:] F. Teles, P. Swianiewicz (red.), Inter-Municipal Cooperation in Europe: Institutions and Governance, Palgrave-Macmillan, London 2018
Swianiewicz P., If territorial fragmentation is a problem, is amalgamation a solution? – ten years later, „Local Government Studies” 2018/1
Swianiewicz P., Working Together: Inter-Municipal Cooperation in Five Central European Countries, LGI – Open Society Institute, Budapeszt 2011
Swianiewicz P., Gendźwiłł A., Kurniewicz A., Łukomska J., Wielkość gmin i powiatów a sprawność ich funkcjonowania: hipotezy wielkoludów i liliputów, Scholar, Warszawa 2016
Swianiewicz P., Krukowska J., Lackowska M., Profesjonalizacja absorpcji funduszy. Beneficjenci samorządowi centralnie zarządzanych programów operacyjnych w okresie 2007–2013, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2013
Swyngedouw E., Globalisation or ‘Glocalisation’? Networks, Territories and Rescaling, "Cambridge Review of International Affairs" 2004/17(1)
Swyngedouw E., Neither global nor local: ‘glocalization’ and the politics of scale [w:] K.R. Cox (red.), Spaces of globalization: Reasserting the Power of the Local, Guilford, New York 1997
Teles F., Local governance and inter-municipal cooperation, Palgrave, Basingstoke 2015
Teles F., Swianiewicz P., Inter-Municipal Cooperation in Europe: Institutions and Governance, Palgrave-Macmillan, London 2018
Wollmann H., Comparing Two Logics of Interlocal Cooperation: The Cases of France and Germany, „Urban Affairs Review” 2010/46(2)
Jacek Markowski
jest naczelnikiem Wydziału Mienia w Urzędzie Miejskim w Giżycku, przewodniczącym Rady Nadzorczej Wodociągi i Kanalizacja – Aglomeracja Giżycko sp. z o.o., studentem IV roku studiów doktoranckich w zakresie prawa (Uniwersytet Gdański).
Zmiana w ewidencji gruntów i budynków rodzaju rolnych użytków gruntowych i nieużytkóww kontekście modernizacji gruntów i budynków
Przedmiot rozważań niniejszego artykułu stanowi analiza możliwości zmiany w ewidencji gruntów i budynków rodzaju rolnych użytków gruntowych i nieużytków w ramach modernizacji
gruntów i budynków. Wybrane do opracowania zagadnienia z tego zakresu dotyczą wyjaśnienia
znaczenia pojęć ewidencji gruntów i budynków, modernizacji ewidencji gruntów i budynków,
gleboznawczej klasyfikacji gruntów, gruntów rolnych oraz omówienia procedury regulującej
zmianę rolnych użytków gruntowych. Istotę analizowanej problematyki stanowi ocena skutków
prawnych dokonania zmiany rolnych użytków gruntowych i nieużytków w ramach modernizacji
gruntów i budynków z pominięciem procedury określonej w rozporządzeniu w sprawie gleboznawczej klasyfikacji gruntów.
Słowa kluczowe: ewidencja gruntów i budynków, modernizacja ewidencji gruntów i budynków, gleboznawcza klasyfikacja gruntów, grunty rolne, rolne użytki gruntowe, nieużytki
Change in the type of agricultural land and wasteland in the register of land and buildings in the context of the modernization of land and buildings
The subject matter of this article is the analysis of the ability to make changes in the types of agricultural arable land and wasteland in the records of land and buildings within the framework of the modernization of land and buildings. The issues selected in this respect apply to the clarification of the concepts of records of land and buildings, the modernization of records of land and buildings, the soil classification of land, agricultural lands and a discussion on the procedure governing the change of arable agricultural land. The essence of the matter under review is the assessment of the legal effects of the change made to agricultural land and wasteland within the framework of the modernization of land and buildings, while ignoring the procedure set out in the regulation on the soil classification of land.
Keywords: register of land and buildings, modernization of the records of land and buildings, soil classifi cation of land, agricultural lands, agricultural arable land, wasteland
Bibliografia:
Parzych Piotr, Rymarczyk Ernest, Szabat-Pręcikowska Aleksandra, Administracyjna aktualizacja operatu gleboznawczej klasyfikacji gruntów, „Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich” 2014/2
Felcenloben Dariusz, Gleboznawcza klasyfikacja gruntów – zasady aktualizacji danych, „Samorząd Terytorialny” 2012/12
Ninard Grzegorz, Udział klasyfikatora w procedurze gleboznawczej klasyfikacji gruntów, „Samorząd Terytorialny” 2014/3
Jaśkowska Małgorzata, Wróbel Andrzej, Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania administracyjnego, LEX/el. 2016,
komentarz do art. 61 k.p.a.
dr Natalia Chyb
jest radcą prawnym
Dopuszczalność korzystania przez gminy z osobowych form spółek handlowych przy prowadzeniu gospodarki komunalnej
Przepisy ustawy z 20.12.1996 r. o gospodarce komunalnej, przewidujące prawo gminy do prowadzenia gospodarki komunalnej w formie spółek handlowych, posługują się niejednolitą i nieprecyzyjną siatką pojęciową, co powoduje liczne trudności interpretacyjne. Wątpliwości powstają przy próbie udzielenia odpowiedzi na tak podstawowe pytanie, jak to, czy gminy mogą prowadzić działalność gospodarczą w formie osobowych spółek handlowych. Niniejsze opracowanie ma na celu usystematyzowanie bogatego dorobku doktryny prawa samorządowego w zakresie dopuszczalnych form wykonywania przez gminy gospodarki komunalnej, analizę aktualnego stanu prawnego oraz próbę odpowiedzi na postawione wyżej pytanie.
Słowa kluczowe: gospodarka komunalna, spółki komunalne, spółki gminne
Admissibility of the use by municipalities of personal forms of commercial companies in municipal management
The provisions of the Act on municipal management of 20 December 1996 providing for the right of municipalities to handle municipal management in the form of commercial companiesuse a non-uniform and imprecise network of concepts, which causes numerous difficulties in interpretation. Doubts arise in the attempt to answer such a fundamental question as whether municipalities can conduct business in a personal form of commercial companies. This article has the objective of tidying up the extensive achievements of the legal doctrine on self-government law regarding the admissible forms in which municipalities can handle municipal management, analysing the current legal situation and attempting to address the above issue.
Keywords: municipal management, utility companies, municipal companies
Bibliografia:
Adamiak Barbara, Zagadnienie domniemania formy decyzji administracyjnej [w:] Podmioty administracji publicznej i prawne formy ich działania. Studia i materiały z konferencji jubileuszowej Profesora Eugeniusza Ochendowskiego, Toruń 2005;
Bałdyga Mirosław, Gospodarka komunalna – aspekty prawne, Ostrołęka 2004;
Banasiński Cezary, Kulesza Michał, Ustawa o gospodarce komunalnej, Komentarz, Warszawa 2002;
Byjoch Krzysztof, Redeł Sylwester, Prawo gospodarki komunalnej, Warszawa 2000;
Ciepiela Marcin, Formy komunalnej działalności gospodarczej, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2001/6;
Czarnow Sławomir, Działalność gospodarcza jednostek samorządu terytorialnego, „Samorząd Terytorialny” 2007/10;
Gonet Wojciech, Uwagi o formach prowadzenia gospodarki komunalnej, „Samorząd Terytorialny” 2008/7–8;
Gonet Wojciech, Ustawa o gospodarce komunalnej. Komentarz. Wzory umów i regulaminów, Warszawa 2010;
Jagoda Joanna, Łobos-Kotowska Dorota, Stańko Marek, Gospodarka mieniem komunalnym, Warszawa 2008;
Kalisiak Magdalena [w:] Kalisiak Magdalena, Paluch Wojciech, Działalność gospodarcza gminy i powiatu, Zielona Góra 2000;
Kieres Leon, Wolność gospodarcza w działalności jednostek samorządu terytorialnego [w:] Instytucje współczesnego prawa administracyjnego, Księga jubileuszowa Profesora zw. dra hab. Józefa Filipka, Kraków 2001;
Kosikowski Cezary, Komentarz do ustawy o gospodarce komunalnej oraz wzory aktów gminy dotyczące przekształceń przedsiębiorstw komunalnych, Łódź–Zielona Góra 1997;
Lewandowska Kamila, Lewandowski Tomasz, Wykładnia celowościowa i językowa w prawie administracyjnym. Wytyczne doktryny i praktyczny przykład ich zastosowania, „Samorząd Terytorialny” 2010/9
Lewandowski Sławomir [w:] Logika dla prawników, red Malinowski Andrzej, Warszawa 2007;
Modras Agnieszka, Status spółki komunalnej w świetle przepisów prawa administracyjnego, „Samorząd Terytorialny” 2004/7–8;
Sowiński Roman, Warunki prawne funkcjonowania spółek komunalnych i ich specyfika, „Rejent” 1993/6;
Stawecki Tomasz, Winczorek Piotr, Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2002;
Stelmachowski Andrzej, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 3, red. T. Dybowski, Warszawa 2007;
Szypliński Mieczysław, Prawne formy organizowania działalności przedsiębiorstw, zakładów i jednostek samorządu terytorialnego, Toruń 2001;
Szydło Marek, Ustawa o gospodarce komunalnej. Komentarz, Warszawa 2008;
Zaborniak Paweł, Granice działalności gospodarczej podmiotów komunalnych, Przemyśl 2004;
Zięty Jan Jakub, Ustawa o gospodarce komunalnej. Komentarz, Warszawa 2012.
Grzegorz Gójski
jest absolwentem Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego na kierunku Administracja o specjalizacji Integracja Europejska.
Zasada pomocniczości w praktyce – ponad ćwierć wieku współpracy administracyjnej i gospodarczej wspólnot samorządowych miast Görlitz i Zgorzelec
Wspólnoty samorządowe miast Görlitz i Zgorzelec w 2016 r. obchodziły ćwierć wieku współpracy. W poprzedzającym podjęcie tej współpracy 1990 r. Rzeczpospolita Polska wprowadziła na całym swym obszarze, Republika Federalną Niemiec zaś na obszarze zjednoczonej z nią byłej Niemieckiej Republiki Demokratycznej, samorząd terytorialny. Przyjmując jako czas trwania jednego pokolenia okres 25 lat, obywatele utworzonych w ten sposób wspólnot samorządowych, będąc uprzednio przez okres dwóch do trzech pokoleń mieszkańcami państw rządzonych w systemach jednopartyjnych, sterujących również centralnie swymi gospodarkami i nieprzewidujących w swoich systemach administracyjnych i politycznych partycypacji obywatelskiej, zmierzyli się z wyzwaniem organizowania samodzielnie i na własną odpowiedzialność spraw lokalnych – w tym organizowania współpracy z odpowiednio sąsiednią wspólnotą – tj. działania zgodnie z zasadą pomocniczości, według której każdy szczebel władzy realizuje jedynie te zadania, które nie mogą być zrealizowane przez jednostkę niższego rzędu, a sama władza, od jej najniższego szczebla poczynając, wspiera jedynie ustanawiających ją obywateli. Sami obywatele natomiast – jako jednostki – w przypadku gdy potrzebne jest im wsparcie, powinni je otrzymać najpierw od rodziny, a następnie od wspólnoty, w której mieszkają lub w ramach której działają (podobnie w sprawach gospodarczych podstawę samostanowienia jednostki stanowi wolny rynek i dopiero w przypadku gdy przestaje
on prawidłowo funkcjonować, w jego regulację włączana jest władza). Odpowiednie przepisy
znajdują się w ustawach zasadniczych Republiki Federalnej Niemiec i Rzeczypospolitej Polskiej.
Słowa kluczowe: współpraca, wspólnota samorządowa, zagospodarowanie przestrzeni, transport publiczny, gospodarka wodna, ochrona środowiska, szkolnictwo, region, Unia Europejska, ustawa metropolitalna
The principle of subsidiarity in practice – over a quarter of a century of administrative and economic cooperation of the self-government communities of the towns of Görlitz and Zgorzelec
This article is devoted to the examination of the extent to which the citizens of the self-government communities of the towns of Zgorzelec and Görlitz develop collaboration between the two towns, as an example of a public task, on the basis of the principle of subsidiarity, which provides, interalia, that a public task is fulfilled at the lowest possible level of territorial self-government. The article presents the legal regulations on territorial self-government in the Republic of Poland, in the Federal Republic of Germany and at European Union level, as well as the legal regulations regarding the areas in which the two self-government communities have taken up and are continuing their collaboration. The history of the development of the collaboration between the communities is then presented from the moment it started to the present day. The final part presents the possible outlook for the development of the collaboration between the communities, taking into account the acts of law affecting it, which are currently being passed.
Keywords: collaboration, self-government community, spatial management, public transport, water management, environmental protection, education, region, European Union, metropolitan law
Bibliografia:
Barcz Jan, Górka Maciej, Wyrozumska Anna, Instytucje i prawo Unii Europejskiej, 1 wyd., Warszawa 2008,
Barczak Anna, Zadania samorządu terytorialnego w zakresie ochrony środowiska, Warszawa 2006
Boć Jan (red), Administracja publiczna, Łódź 2004
Chojna-Duch Elżbieta; Polskie Prawo Finansowe, Finanse publiczne, Warszawa 2004, wyd. 3
Gabriel Oscar W, Holtmannn Everhard, wydawcy, Politisches System der Bundesrepublik Deutschland, (System polityczny Republiki Federalnej Niemiec) Oldenburg Verlag Muenchen, 3 wyd, Monachium 2006
Głąbicka Katarzyna, Grewiński Mirosław, Polityka spójności społeczno – gospodarczej Unii Europejskiej, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2005
Göhle Simone, Historischer Abriss der Verwaltungsgeschichte der Stadt Görlitz, (Zarys historyczny historii administracji w Görlitz) projekt
Görres-Gesellschaft,wyd., Staatslexikon, (Leksykon państwa), Wien, 7. wyd
Hausner Jerzy, Administracja publiczna, Warszawa 2003
Izdebski Hubert, Samorząd terytorialny, Podstawy ustroju i działalności, 5 wyd, Warszawa 2008
Izdebski Hubert, Kulesza Michał, Administracja publiczna, 3 wyd, Warszawa 2003
Kozłowski S., Słysz K., Węglowski M., Wierzbowski M., Zastawniak B., Zgud K., Vademecum gospodarki przestrzennej, Kraków 2005
Leonard Dick, Przewodnik po Unii Europejskiej, wyd. 2, Warszawa 2003
Osuch Maciej, Bojarska Lucyna, Prawa człowieka w szkole, Warszawa 2008
Praca zbiorowa, Überbrücken, przez mosty, Konrad Adenauer Stiftung, 2005
Pilich Mateusz, Ustawa o systemie oświaty – komentarz, Warszawa 2008
Rudnicki Maciej, Prawnofinansowe aspekty zadań publicznych jednostek samorządu terytorialnego związanych z ochroną środowiska, Lublin 2005
Saskson Andrzej, Ziemie Odzyskane/Ziemie Zachodnie i Północne 1945–2005, , Poznań 2006
Szachułowicz Jan, Prawo wodne, komentarz, wydawnictwo prawnicze, Warszawa 2006
Strachowska Renata, Ustawa o transporcie drogowym, komentarz, Warszawa 2010, s. 16
Zbigniew K. Wójcik
jest prezesem Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie, wykładowcą Państwowej Wyższej Szkoły Wschodnioeuropejskiej w Przemyślu, członkiem Kolegium Redakcyjnego miesięcznika „Finanse Komunalne”.
Recenzja monografii Jerzego Bartkowskiego, Ewy Nalewajko, Barbary Post, Inki Słodkowskiej „Droga do samorządności terytorialnej. Polska 1989–1990”, Warszawa 2016, s. 308.
Review of the monograph: Jerzy Bartkowski, Ewa Nalewajko, Barbara Post, Inka Słodkowska,
The road to territorial self-government. Poland 1989–1990, Institute of Political Studies
of the Polish Academy of Sciences, Warsaw 2016, p. 308
dr hab. Elżbieta Klat-Górska
jest pracownikiem naukowym w Zakładzie Prawa Cywilnego i Prawa Międzynarodowego
Prywatnego Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.
mgr Bartosz Kasperek
jest pracownikiem Wydziału Gospodarki Nieruchomościami w Starostwie Powiatowym w Wołowie.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13 stycznia 2017 r. (II OSK 985/15)
Podstawa ustalenia opłaty za wyłączenie gruntów rolnych i leśnych z produkcji niezgodnie z przepisami
Skład orzekający: Przewodniczący – sędzia NSA Zofia Flasińska, sędzia NSA Andrzej Jurkiewicz, sędzia NSA del. Mirosław Gdesz (sprawozdawca).
Pomniejszenie należności o wartość gruntu jest rozwiązaniem przyjętym przez ustawodawcę dla sytuacji uregulowanych w art. 12 ustawy z 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (a więc legalnych wyłączeń gruntów z produkcji) i stanowi ekstraordynaryjny „dodatek” do samej należności, tak jak takim szczególnym „dodatkiem” jest podwojenie należności, o którym mowa w art. 28 ust. 1 ustawy. Do ustalania opłaty na podstawie art. 28 ust. 1 ustawy z 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych nie znajduje więc zastosowania art. 12 ust. 6 i ust. 11 ustawy.
Słowa kluczowe: ochrona gruntów leśnych, należność, sankcja administracyjna, niezgodne z prawem wyłączenie gruntu z produkcji leśnej, uproszczony plan urządzenia lasu, postępowanie administracyjne
Judgement of the Supreme Administrative Court of 13 January 2017 (II OSK 985/15); approving commentary
(grounds for setting the fee for excluding agricultural and forest land from production in breach of the provisions of the Act)
In the article, which assumes the form of an approving commentary on the judgement of the Supreme Administrative Court of 13 January 2017 (II OSK 985/15), it was emphasized that the protection of forest land (just like agricultural land) involves, inter alia, the restriction of their intended purpose to non-forestry purposes. This assumption is served by the extended normative regulations imposing, in particular, a formalized procedure of obtaining authorization for the exclusion of land from forestry production. If the administrative authority concludes that the land has been excluded from production in breach of the Act, a fee is set for the offender of the exclusion, which is of the nature of an administrative sanction.
Keywords: protection of forest land, receivables, administrative sanction, exclusion of land from forestry production in breach of the law, simplified forest arrangement plan, administrative proceedings
Bibliografia:Bieluk J., Leśkiewicz K., Ustawa o lasach. Komentarz, Warszawa 2017
Bieluk J., Łobos-Kotowska D., Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Komentarz, Warszawa 2015
Bojarski P., Ochrona gruntów rolnych w świetle ustawy z 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych jako zadania samorządu szczebla powiatowego, OSPiP 2005/4
Brzezicki T., Fisz I., Należność i opłata roczna za wyłączenie gruntu z produkcji rolniczej lub leśnej – wymiar i egzekucja, „Casus” 2013/70
Kijowski D.R., Ochrona gruntów rolnych – prawda czy fikcja? [w:] Z zagadnień prawa rolnego, cywilnego i samorządu terytorialnego, red. J. Bieluk, A. Doliwa, A. Malarewicz-Jakubów, T. Mróz, Białystok 2012
Klat E., Klat-Wertelecka L., Ochrona gruntów rolnych a miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, „Rejent” 1996/9
Klat-Górska E. [w:] E. Klat-Górska, L. Klat-Wertelecka, J. Korczak, M. Woźniak, Opłaty w prawie administracyjnym, Wrocław 2013
Radecki W., Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Komentarz, Warszawa 2009
Radecki W., Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Komentarz, Warszawa 2012
Szalewska M., Charakter prawny opłaty za wyłączenie gruntów z produkcji leśnej [w:] Ochrona i użytkowanie zasobów leśnych, red. M. Woźniak, M. Kościelniak-Marszał, Wrocław 2015
Szalewska M., Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13.02.2014 r., II OSK 2093/12, PPOŚ 2014/4
Wszołek J., Deszczka E., Zmiana przeznaczenia i wyłączenie gruntu z produkcji rolniczej – wybrane zagadnienia, „Nieruchomości” 2016/6
