Wymagania zawodowe w systemach prawa polskiego i unijnegoSebastian Koczur
doktor nauk prawnych, Katedra Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego, Wydział Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2985-0557
Udział w autorstwie tekstu – 50%
Andrzej Marian Świątkowski
profesor doktor habilitowany, Instytut Nauk o Polityce i Administracji, Wydział Pedagogiczny, Akademia Ignatianum w Krakowie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1753-7819
Udział w autorstwie tekstu – 50%
Wymagania zawodowe w systemach prawa polskiego i unijnego
Określenie „wymagania zawodowe” nie doczekało się dotychczas w systemach prawa ani europejskiego, ani polskiego definicji legalnej. Jest definiowane li tylko jako warunek konieczny do wykonywania pracy na określonym stanowisku, który może w odniesieniu do danego rodzaju pracy uchylać także zarzut dyskryminacji. Autorzy podjęli w artykule próbę zdefiniowania pojęcia „wymagania zawodowe”, by następnie ukazać, jakie funkcje spełnia powyższa instytucja w doborze pracownika. W swoich rozważaniach autorzy przeanalizowali zarówno przepisy prawa polskiego, jak i europejskiego, ukazując sposób rozumienia omawianego sformułowania, by wskazać także sposoby zastosowania wymagań zawodowych stawianych przed pracownikiem. Artykuł ma charakter prawnoporównaczy i zestawia istotę instytucji wymagań zawodowych w prawie europejskim z jego rozumieniem oraz sposobem stosowania w prawie polskim. W rozważaniach autorzy zwracają uwagę zarówno na przedmiotowy wymiar wymagań zawodowych (ukazując, co może stanowić wymaganie zawodowe), jak też na podmiotową płaszczyznę wymagań zawodowych, wskazując na prawo konkretnego pracodawcy do wskazywania oczekiwanych przez niego wymagań zawodowych, jakie powinny być spełniane przez kandydata do pracy. Artykuł poza teoretycznoprawnym wymiarem znajduje także zastosowanie w praktycznym stosowaniu instytucji prawa pracy odnoszących się do rekrutacji kandydatów do pracy, będącej procesem złożonym i niosącym ze sobą wiele zagrożeń.
Słowa kluczowe: wymagania zawodowe, kryteria dyskryminacji, dobór pracowników, kontratypy dyskryminacji, kwalifikacje zawodowe
Sebastian Koczur
Doctor of Law, Department of Labour and Social Security Law, Faculty of Law, Administration and International Relations, Andrzej Frycz Modrzewski University in Kraków, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2985-0557
commitment to the preparation of the article – 50%
Andrzej Marian Świątkowski
professor doctor habilitatus, Institute of Political and Administrative Sciences, Faculty of Education, Ignatianum Academy in Kraków, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1753-7819
commitment to the preparation of the article – 50%
Professional requirements in the systems of Polish and EU law
No legal definition has yet been given to the term ‘professional requirements’ in either the European or the Polish legal systems. It is only defined as a precondition for working in a specific position, which can also override the allegation of discrimination with respect to a given type of work. In this article, the authors attempted to define the term ‘professional requirements’ to then show what functions this institution performs in the selection of an employee. In their considerations, the authors analysed the provisions of both Polish and European law, showing how the concept of professional requirements is construed and then demonstrating the ways the professional requirements set for an employee are applied. The article is of a comparative law nature, comparing the essence of the institution of professional requirements in European law with its understanding and method of application in Polish law. In their considerations, the authors draw attention to both the subject of professional requirements (showing what can constitute a professional requirement) and the level of professional requirements expected of the person, specifying the right of a specific employer to present the professional requirements it expects the job candidate to meet. Apart from the theoretical law dimension, the article can also be used in the practical application of the institutions of labour law related to the recruitment of job candidates, constituting a complex process carrying numerous risks.
Keywords: professional requirements, criteria of discrimination, selection of employees, discrimination countertypes, professional qualifications
Bibliografia / References
Góral Z., Kuba M., Zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu pracowniczym, Warszawa 2017.
Kułak M. [w:] Ustawa o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania. Komentarz, red. K. Kędziora, K. Śmiszek, Warszawa 2017.
Miernicka I., Wymagania dotyczące wyglądu pracownika jako ingerencja w sferę jego wolności, Warszawa 2020.
Sanetra W. [w:] Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, red. M. Wierzbowski, Warszawa 2013.
Świątkowski A.M., Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2018.
Tlatlik J., Zakaz dyskryminacji na etapie nawiązywania stosunku pracy, Warszawa 2022.
Tomaszewska M., 5.2.4. Wyjątki od zasady równego traktowania pracowników [w:] Zatrudnienie i ochrona socjalna, red. Z. Brodecki, Warszawa 2004.
Walczak K., Prawa i obowiązki pracodawcy w procesie rekrutacji [w:] Prawo pracy dla sędziów i pełnomocników, red. K. Walczak, M. Wojewódka, Warszawa 2015.
Jacek Gudowski
sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku, Polska
Kodeks postępowania cywilnego A.D. 2022. Esej o postmodernizmie, obskurantyzmie prawnym i niekompetencji
Na przykładzie zmian wprowadzanych do Kodeksu postępowania cywilnego autor podjął próbę określenia wpływu postmodernizmu na stanowienie prawa w Polsce oraz jego współczesny obraz. Wskazał wiele negatywnych, nasilających się zjawisk towarzyszących ponowoczesnemu postrzeganiu i przekształcaniu świata, stwarzających zagrożenie nie tylko dla pozytywizmu prawnego oraz szeroko rozumianej legislacji i stosowania prawa, lecz także dla kondycji stosunków społecznych oraz jakości i rozwoju kultury prawnej. Postawił tezę, że w polskiej rzeczywistości społeczno-politycznej wpływy postmodernizmu – powierzchownego w opisie oraz zwulgaryzowanego w stosowaniu – choć widoczne i bardzo dotkliwe w skutkach, przynoszą jednak mniej szkód niż instrumentalizacja prawa, upadek legislacji, niekompetencja prawodawcy oraz brak odpowiedzialności za projekty ustaw tworzone nie w wyniku skonsultowanej potrzeby społecznej, lecz pod przemożnym wpływem czynnika politycznego. Zdaniem autora poważnym zagrożeniem dla prawa i jego rozwoju jest także szerzony przez ustawodawcę obskurantyzm prawny.
Słowa kluczowe: prawo procesowe cywilne, prawoznawstwo, pozytywizm prawny, postmodernizm, legislacja, kultura prawna
Artykuł pierwotnie ukazał się w publikacji: Non omne quod licet honestum est. Studia z prawa cywilnego i handlowego w 50-lecie pracy naukowej Profesora Wojciecha Jana Katnera, red. S. Byczko, A. Kappes, B. Kucharski, U. Promińska, Warszawa 2022.
Jacek Gudowski
retired judge of the Supreme Court, Poland
Civil Procedures Code A.D. 2022. Essay on postmodernism, legal obscurantism and incompetence
The author used the example of the changes introduced into the Civil Procedures Code in an attempt to determine the influence of postmodernism on law-making in Poland and its contemporary image. He specified a number of negative, intensifying phenomena accompanying the postmodern perception and transformation of the world posing a threat not only to legal positivism, as well as broadly understood legislation and application of law, but also to the condition of social relations, as well as the quality and development of legal culture. He presented a thesis that, in the Polish socio-political reality, the influences of postmodernism – superficial in description and vulgarized in application, although visible and very acute in their effects – cause less damage than the instrumentalization of the law, the collapse of legislation, the incompetence of the legislator and the lack of liability for draft acts of law created not as a result of a consulted social need, but under the overwhelming influence of the political factor. According to the author, legal obscurantism spread by the legislator is also a serious threat to the law and its development.
Keywords: civil procedural law, legal studies, legal positivism, postmodernism, legislation, legal culture
The article was orginally published in the publication: Non omne quod licet honestum est. Studies in civil and commercial law on the 50th anniversary of Professor Wojciech Jan Katner’s academic work, ed. S. Byczko, A. Kappes, B. Kucharski, U. Promińska, Warsaw 2022.
Bibliografia / References
Adorno T.W., Przemysł kulturalny. Wybrane eseje o kulturze masowej, tłum. M. Bucholc, Warszawa 2021.
d’Ancona M., Postprawda, tłum. M. Sutowski, Warszawa 2018.
Arendt H., Odpowiedzialność i władza sądzenia, tłum. M. Godyń, Warszawa 2006.
Barbaro de B., Po co psychoterapii postmodernizm, „Psychoterapia” 2007/3.
Basicz K., Jacques Derrida – prawniczy punkt widzenia [w:] Prace z myśli polityczno-prawnej oraz prawa publicznego, red. M. Sadowski, P. Szymaniec, „Acta Erasmiana” 2012/2.
Bauman Z., 44 listy ze świata płynnej nowoczesności, tłum. T. Kunz, Kraków 2010.
Bauman Z., Płynna nowoczesność, tłum. T. Kunz, Kraków 2006.
Bauman Z., Prawodawcy i tłumacze [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, tłum. A. Tanalska, Kraków 1998.
Bauman Z., To nie jest dziennik, tłum. M. Zawadzka, Kraków 2012.
Bronk A., Zrozumieć świat współczesny, Lublin 1998.
Cabaj J., Wpływ postmodernizmu na feministyczną teorię prawa, „Ius Novum” 2011/2.
Cichoń Z., Fundamentalizm i postnowoczesność wobec prawdy w dziedzinie prawa [w:] Postmodernizm i fundamentalizm a prawda – od idei do praxis, red. H. Grzmil-Tylutki, A. Hennel-Brzozowska, Kraków 2010.
Cis B., Skład sądu pierwszej instancji w przypadku uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania (art. 386 § 5 k.p.c.) [w:] Nowelizacja kpc 2019. Pierwsze doświadczenia, refleksje i postulaty, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2021.
Czornik M., Ponowoczesność jako inspiracja rozwoju polskich miast, „Samorząd Terytorialny” 2017/12.
Derrida J., O Gramatologii, tłum. B. Banasiak, Warszawa 1999.
Derrida J., Różnia [w:] Drogi współczesnej filozofii, red. M.J. Siemek, tłum. J. Skoczylas, Warszawa 1978.
Derrida J., Pismo i telekomunikacja, „Teksty. Teoria Literatury, Krytyka, Interpretacja” 1975/3.
Dębowski J., „Prawda dialogu”, czyli jak unikać instrumentalizacji prawdy? [w:] Dialog w kulturze, red. M. Szulakiewicz, Z. Karpus, Toruń 2003.
Dębska H., Pozytywistyczna teoria prawa: utopia założeń a konieczność „pozytywizacji wartości”, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo” 2011/312.
Dworkin R., Biorąc prawa poważnie, tłum. J. Woleński, Warszawa 1998.
Dyrda A., Pozytywizm pochowany żywcem? W obronie miękkiego pozytywizmu, „Studia Prawnicze” 2010/2.
Dziamski G., Zwrot postmodernistyczny albo powrót wielkich teorii w naukach społecznych, „Er(r)go. Teoria – Literatura – Kultura” 2001/2.
Feyerabend P., Przeciw metodzie, tłum. S. Wiertlewski, Warszawa 2021.
Fish S., Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, red. i tłum. A. Szahaj, Kraków 2008.
Fish S., Stanowisko tekstualne nie istnieje, „Er(r)go. Teoria – Literatura – Kultura” 2006/1.
Foucault M., Bezpieczeństwo, terytorium, populacja, tłum. M. Herer, Warszawa 2010.
Frankfurt H.G., O wciskaniu kitu [On Bullshit], tłum. H. Pustuła, Warszawa 2008.
Gizbert-Studnicki T., Metafizyka pozytywizmu prawniczego, „Principia” 2015/61–62.
Gizbert-Studnicki T., Obrona kojota [uwagi w związku z książką M. Stambulskiego], „Państwo i Prawo” 2022/1.
Gizbert-Studnicki T., Poranek kojota na gruzach analitycznej teorii prawa, https://www.academia.edu/80591272 – dostęp: 1.01.2023 r.
Gizbert-Studnicki T., Pozytywistyczny park jurajski, „Forum Prawnicze” 2013/1.
Gołąb S., Konstytucja Trzeciego Maja jako dzieło sztuki (Odczyt wygłoszony w Krakowie w dniu 3 maja 1930 r.), „Głos Prawa” 1930/7.
Gołąb S., Organizacja sądów powszechnych, Kraków 1938.
Grzybowski S., Dzieje prawa. Opowieść, refleksje, rozważania, Ossolineum 1981.
Gudowski J., Głos w dyskusji [w:] Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego a Kodeks postępowania cywilnego, red. T. Ereciński, K. Weitz, Warszawa 2010.
Gudowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do zmian, t. 2, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2020.
Gudowski J., Normatywny, jurysdykcyjny i kulturowy kryzys uzasadnienia wyroku. Droga znikąd donikąd, „Polski Proces Cywilny” 2020/3.
Gudowski J., O kilku naczelnych zasadach procesu cywilnego – wczoraj, dziś, jutro [w:] Prawo prywatne czasu przemian. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Sołtysińskiemu, red. A. Nowicka, Poznań 2005.
Gudowski J., Pogląd na apelację [w:] Aurea praxis, aurea teoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011.
Gudowski J., Protokół elektroniczny, czyli próba zamachu na Jana Gutenberga [w:] Postępowanie rozpoznawcze w przyszłym Kodeksie postępowania cywilnego. Materiały Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr i Zakładów Postępowania Cywilnego w Katowicach–Kocierzu (26–29 września 2013 r.), red. K. Markiewicz, A. Torbus, Warszawa 2014.
Gudowski J., Ubezwłasnowolnienie – relikt normatywny czy przejaw prawnego obskurantyzmu? [w:] Ius et Ratio. Księga Jubileuszowa dedykowana Pani Profesor Elżbiecie Skowrońskiej-Bocian, red. W. Borysiak, J. Wierciński, A. Gołaszewska, M. Olechowski, Warszawa 2022.
Gudowski J., Uzasadnienie orzeczeń Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych [w:] Uzasadnienia decyzji stosowania prawa, red. I. Rzucidło-Grochowska, M. Grochowski, Warszawa 2015.
Gudowski J., Wyłączenie sądu jako organu wymiaru sprawiedliwości – nowa instytucja w prawie procesowym cywilnym i karnym, „Przegląd Sądowy” 2021/6.
Habermas J., Faktyczność i obowiązywanie. Teoria dyskursu wobec zagadnień prawa i demokratycznego państwa prawnego, tłum. A. Romaniuk, R. Marszałek, Warszawa 2005.
Habermas J., Moderna – niedokończony projekt [w:] Postmodernizm a filozofia. Wybór tekstów, red. S. Czerniak, A. Szahaj, tłum. D. Domagała, Warszawa 1996.
Habermas J., Teksty filozoficzno-polityczne. Jak odpowiedzieć na kwestię etyczną – Derrida i religia, tłum. A. Romaniuk, Warszawa 2019.
Habermas J., Teoria działania komunikacyjnego, t. 1 i 2, tłum. A.M. Kaniowski, Warszawa 1999 i 2002.
Hart H.L.A., Pojęcie prawa, tłum. J. Woleński, Warszawa 1998.
Hayek F.A., Prawo, legislacja i wolność, tłum. G. Łuczkiewicz, Warszawa 2020.
Horgan J., Koniec nauki czyli o granicach wiedzy u schyłku ery naukowej, tłum. M. Tomczyk, Warszawa 1999.
Izdebski H., Legislacja dotycząca COVID-19 i ustawowy nihilizm prawny [w:] Pandemia COVID-19 a prawa i wolności obywatela, red. T. Gardocka, D. Jagiełło, Warszawa 2021.
Izydor z Sewilli, O prawach, oprac. A. Dębiński, M. Jońca, Lublin 2021.
Jakubecki A., Czy potrzebne jest nam postępowanie odrębne w sprawach gospodarczych? (uwagi na tle projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego z 13 września 2018 r.), „Radca Prawny” 2018/4.
Jakubecki A., Dostęp do ochrony prawnej w świetle ustawy nowelizującej k.p.c. [w:] Dostęp do ochrony prawnej w postępowaniu cywilnym, red. K. Flaga-Gieruszyńska, R. Flejszar, E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2021.
Jakubecki A., Naczelne zasady postępowania cywilnego w świetle nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego [w:] Czterdziestolecie kodeksu postępowania cywilnego. Zjazd katedr postępowania cywilnego w Zakopanem (7–9 października 2005 r.), red. I. Ratusińska, Kraków 2006.
Jameson F., Postmodernizm, czyli logika kulturowa późnego kapitalizmu, tłum. M. Płaza, Kraków 1991.
Janaszek-Ivaničková H., Od modernizmu do postmodernizmu, Katowice 1996.
Kaczmarek P., Era prawodawców czy era tłumaczy? O dylemacie wyboru roli interpretatora, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo” 2011/312.
Kaczor J., Koniec ery kodeksów?, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji” 2020/70.1.
Kędra-Chmielewska R., Kubacki O., Jawność postępowań sądowych podczas pandemii COVID-19 – między konstytucyjnym standardem a rzeczywistością, „Temidium” 2021/3.
Kiereś H., Postmodernizm. Rzeczywistość czy kreacja [w:] Poznanie bytu czy ustalanie sensów?, red. A. Maryniarczyk, M.J. Gondek, „Zadania Współczesnej Metafizyki” 1999/1.
Kijas Z.J., Fundamentalizm i ponowoczesność wobec prawdy [w:] Postmodernizm i fundamentalizm a prawda – od idei do praxis, red. H. Grzmil-Tylutki, A. Hennel-Brzozowska, Kraków 2010.
Kiklewicz A., Postmodernizm jako czynnik zmian we współczesnym językoznawstwie w aspekcie epistemicznym, społecznym i etycznym (przy uwzględnieniu innych nauk humanistycznych), cz. 1, „LingVaria” 2016/1.
Kiklewicz A., Znaczenie a prawda. Fantomy semantyczne, Olsztyn 2017.
Knoppek K., Zmierzch zasady prawdy obiektywnej w procesie cywilnym, „Palestra” 2005/1–2.
Kołakowski L., Moje słuszne poglądy na wszystko, Kraków 1999.
Kościółek A., Jawność posiedzeń sądowych w postępowaniu cywilnym w dobie pandemii COVID-19, „Przegląd Sądowy” 2021/5.
Kozak A., Granice prawniczej władzy dyskrecjonalnej, Wrocław 2002.
Kozak A., Pojmowanie prawa w teorii wykładni, Wrocław 1997.
Kozak A., Postponowoczesna koncepcja prawa [w:] Z zagadnień teorii i filozofii prawa. Ponowoczesność, red. M. Błachut, Wrocław 2007.
Król M., Pakuję walizkę, Warszawa 2021.
Król M., Podróż romantyczna, Paryż 1986.
Kubina W., Ogólna charakterystyka postmodernizmu (aspekt filozoficzny), „Sympozjum” 1998/2.
Kulski R., Wpływ stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 na postępowanie cywilne, „Monitor Prawniczy” 2020/9.
Leszczyński J., Pozytywizacja prawa w dyskursie dogmatycznym, Kraków 2010.
Lyotard J.-F., Kondycja ponowoczesna, tłum. M. Kowalska, J. Migasiński, Warszawa 1997.
Łakomy J., Interdyscyplinarność i integracja zewnętrzna nauk prawnych w świetle postmodernistycznej krytyki, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2011/1.
Łętowska E., Normy techniczne i dyspozycje umowne jako czynniki określające jakość przedmiotu świadczenia, „Studia Cywilistyczne” 1978/29.
Łętowska E., Prawo w „płynnej nowoczesności”, „Państwo i Prawo” 2014/3.
Machnikowska A., Postępowanie w sprawach gospodarczych jako postępowanie odrębne [w:] Praktyka wobec nowelizacji postępowania cywilnego. Konsekwencje zmian, red. M. Dziurda, T. Zembrzuski, Warszawa 2021.
Maik W., Idee postmodernizmu w geografii społeczno-ekonomicznej, „Przegląd Geograficzny” 2016/4.
Matczak M., Imperium tekstu. Prawo jako postulowanie i urzeczywistnianie świata możliwego, Warszawa 2019.
Matczak M., Summa Iniuria. O błędzie formalizmu w stosowaniu prawa, Warszawa 2007.
Mączyński A., Prawo prywatne międzynarodowe na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 2013/14 (konspekt wykładu, oprac. M. Popiel), https://docplayer.pl/12795176-Prawo-prywatne-miedzynarodowe-2013-2014-prof-dr-hab-andrzej-maczynski.html – dostęp: 1.01.2023 r.
Melosik Z., Kultura, akademia i edukacja – modernistyczno/postmodernistyczne interpretacje, „Przegląd Pedagogiczny” 2011/1.
Morawski L., Co może dać nauce prawa postmodernizm?, Toruń 2001.
Morawski L., Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian, Warszawa 2003.
Morawski L., Pozytywizm „twardy”, pozytywizm „miękki” i pozytywizm martwy, „Ius et Lex” 2003/1.
Morawski L., Teoria prawodawcy racjonalnego a postmodernizm, „Państwo i Prawo” 2000/11.
Morawski S., Czy modernizm rzeczywiście zmierzcha? [w:] Postmodernizm a filozofia. Wybór tekstów, red. S. Czerniak. A. Szahaj, Warszawa 1996.
Morawski S., Problemy z postmodernizmem. Czy możemy uchwycić istotę postmodernizmu? „Er(r)go. Teoria – Literatura – Kultura” 2000/1.
Motycka A., Postmodernizm a kryzys kulturowy [w:] Postmodernizm a filozofia. Wybór tekstów, red. S. Czerniak, A. Szahaj, Warszawa 1996.
Nietzsche F., Pisma pozostałe 1862–1875, tłum. B. Baran, Kraków 1993.
Nietzsche F., Pisma pozostałe 1876–1889, tłum. B. Baran, Kraków 1994.
Nietzsche E. , Wola mocy. Chów i hodowla, tłum. K. Drzewiecki, Kraków 2020.
Nowak L., Próba metodologicznej charakterystyki prawoznawstwa, Poznań 1968.
Nowak T., Język w świetle odkryć nauki, Kraków 2011.
Philips T., Krótka historia wciskania kitu, tłum. M. Gębicka-Frąc, Warszawa 2021.
Piasecki K., Problemy legislacyjne procedur cywilnych, „Nowe Prawo” 1985/4.
Pichlak M., Pozytywizm praktyczny, pozytywizm teoretyczny, pozytywizm żywy, „Państwo i Prawo” 2017/5.
Podleśny R., Uzasadnienie etyki normatywnej w perspektywie postmodernistycznej negacji form moralnych, „Przegląd Prawno-Ekonomiczny” 2017/4.
Popper K., Wszechświat otwarty. Argument na rzecz determinizmu, tłum. A. Chmielewski, Kraków 1996.
Radbruch G., Filozofia prawa, tłum. E. Nowak, Warszawa 2012.
Rogacka-Rzewnicka M., Proces karny w perspektywie ewolucji naukowej i współczesnych trendów rozwojowych, Warszawa 2021.
Romańska M., Wpływ orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego na kształt i sprawność systemu środków zaskarżenia w postępowaniu cywilnym, „Polski Proces Cywilny” 2017/2.
Rorty R., Pragmatyzm i filozofia post-nietzscheańska [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, tłum. M.P. Markowski, Kraków 1998.
Shakespeare W., Sonety, tłum. J.J. Sito, Warszawa 1964.
Sokal A., Bricmont J., Modne bzdury. O nadużywaniu pojęć z zakresu nauk ścisłych przez postmodernistycznych intelektualistów, tłum. P. Amsterdamski, Warszawa 2004.
Sójka-Zielińska K., Idea „kodyfikacji” w kulturze prawnej europejskiego Oświecenia, „Zeszyty Prawnicze UKSW” 2010/10.1.
Sójka-Zielińska K., Nauczanie historii prawa w czasach przemian ustrojowych [w:] Humanizacja zawodów prawniczych a nauczanie akademickie, red. A. Turska, Warszawa 2002.
Stambulski M., Kojot i Ironia [odpowiedź Tomaszowi Gizbertowi-Studnickiemu], „Państwo i Prawo” 2022/5.
Stambulski M., Wiadomość od cesarza. Pojęcie prawa w teorii analitycznej i postanalitycznej, Warszawa 2020.
Staśkiewicz W., Niejednostajność prawa, „Studia Socjologiczne” 2013/1.
Stawarska-Rippel A., Radziecka procedura cywilna: totalitarna czy nowoczesna?, „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 2011/33.
Stelmach J., Pozytywistyczne mity metody prawniczej, „Forum Prawnicze” 2012/3.
Stelmach J., Brożek B., Metodologiczne dylematy pozytywizmu prawniczego [w:] Państwo prawa i prawo karne. Księga jubileuszowa Profesora Andrzeja Zolla, red. P. Kardas, T. Sroka, W. Wróbel, Warszawa 2012.
Sulikowski A., Konstytucjonalizm wobec „zemsty postmodernizmu”, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji” 2017/60.
Sulikowski A., O możliwościach postmodernizacji nauki prawa konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 2010/12.
Sulikowski A., O ponowoczesnej teorii prawa [w:] Z zagadnień teorii i filozofii prawa. W poszukiwaniu podstaw prawa, red. A. Sulikowski, Wrocław 2006.
Sulikowski A., Opresyjność pozytywizmu prawnego i jej postmodernistyczna krytyka [w:] Pozytywizm prawniczy i szkoła prawa natury – tradycje sporu i jego współczesne implikacje, red. P. Kaczmarek, Ł. Machaj, Wrocław 2010.
Sulikowski A., Współczesny paradygmat sądownictwa konstytucyjnego wobec kryzysu nowoczesności, Wrocław 2008.
Sułkowski J., Wpływ skargi nadzwyczajnej na świadomość konstytucyjną jednostki. Rozważania na tle postępowań skargowych zainicjowanych w sprawach karnych, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2022/2.
Suszka-Fiedor A., Derrida, Proust – dekonstrukcja fenomenologii Logosu?, „Principia” 1994/10–11.
Szahaj A., Bać się postmodernizmu? [w:] Postmodernizm a filozofia. Wybór tekstów, red. S. Czerniak, A. Szahaj, Warszawa 1996.
Szahaj A., Co to jest postmodernizm?, „Ethos” 1996/33–34.
Szahaj A., Nie ma niczego poza interpretacją, tako rzecze Stanley Fish, „Er(r)go. Teoria – Literatura – Kultura” 2001/2.
Szahaj A., Zniewalająca moc kultury. Przedmowa [w:] S. Fish, Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, red. i tłum. A. Szahaj, Kraków 2008.
Szczepaniak J., Metafilozofia postmodernizmu a ekonomia, „Krakowskie Studia Małopolskie” 2002.
Szymańska M., Aktualność operatywnego modelu wykładni prawa w obliczu postmodernizmu, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo” 2017/320.
Szymczak K., Między teorią a praktyką przekładu. O tłumaczeniu jednego wiersza Charlesa Baudelaire’a, „Acta Humana” 2017/8.
Śladkowski M., Reaktywacja odrębnego postępowania w sprawach gospodarczych dokonana ustawą z dnia 4 lipca 2019 r. w świetle konstytucyjnej zasady prawa do sądu, „Roczniki Administracji i Prawa” 2021/1.
Tokarczyk R., Prawo w czasach postmodernizmu (artykuł recenzyjny), „Państwo i Prawo” 2015/8.
Waligórski M., Rewizja cywilna według znowelizowanego k.p.c., „Przegląd Notarialny” 1951/1–3.
Wiśniewski T., Bełczącki R., Skarga nadzwyczajna w świetle systemu środków zaskarżenia w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2019.
Wittgenstein L., Dociekania filozoficzne, tłum. B. Wolniewicz, Warszawa 1972.
Wolny-Zmorzyński K., Egon Erwin Kisch znowu górą. Wstęp do rozważań nad reportażem postmodernistycznym, „Zeszyty Prasoznawcze” 2022/1.
Wronkowska S., Kryteria oceny prawa [w:] Przemiany polskiego prawa (1989–1999), red. E. Kustra, Toruń 2001.
Wronkowska S., Prawodawca racjonalny jako wzór dla prawodawcy faktycznego [w:] Szkice z teorii prawa i szczegółowych nauk prawnych, red. S. Wronkowska, M. Zieliński, Poznań 1990.
Wróblewski J., Teoria racjonalnego tworzenia prawa, Ossolineum 1985.
Zaborowska P., Jawność postępowania cywilnego – czy nadal zasadą? Uwagi ogólne o jawności posiedzeń sądowych po wejściu w życie tzw. dużej nowelizacji [w:] Nowelizacja postępowania cywilnego. Wpływ zmian na praktykę sądową, red. M. Białecki, S. Kotas-Turoboyska, F. Manikowski, E. Szczepanowska, Warszawa 2021.
Zajadło J., Prawo, estetyka, estetyka prawa?, „Edukacja Prawnicza” 2015/3.
Zajadło J., Zeidler K., Prawo kontra estetyka [w:] Fascynujące ścieżki filozofii prawa 2, red. J. Zajadło, K. Zeidler, Warszawa 2021.
Zembrzuski T., Ograniczenia jawności postępowania w sprawach cywilnych w dobie pandemii – potrzeba chwili czy trwałe rozwiązania?, „Forum Prawnicze” 2021/3.
Zembrzuski T., Prawda jako wartość sprawiedliwego procesu [w:] Prawda w postępowaniu cywilnym. Quid est veritas?, red. M. Strus-Wołos, M. Wieczorek, Radom 2022.
Zembrzuski T., Przeciwdziałanie i zwalczanie epidemii covid-19 w postępowaniu cywilnym, czyli pożegnanie z kolegialnością orzekania, „Polski Proces Cywilny” 2022/1.
Zembrzuski T., Skarga nadzwyczajna w polskim postępowaniu cywilnym, „Państwo i Prawo” 2019/6.
Ziembiński Z., O pojmowaniu pozytywizmu oraz prawa natury, Poznań 1993.
Dominik Bierecki
doktor habilitowany nauk prawnych, adwokat, Jedliński, Bierecki i Wspólnicy Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów sp. k. w Gdyni, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6993-3974
Zamieszczenie zapisu na sąd polubowny w statucie spółdzielni
Zgodnie z przepisami polskiego Kodeksu postępowania cywilnego zapis na sąd polubowny może znaleźć się w statucie spółdzielni. Zgodnie z tą regulacją należy uwzględnić zdatność arbitrażową sporów dotyczących praw wynikających z członkostwa w spółdzielni, których dotyczą uchwały organów spółdzielni. Zawarcie zapisu na sąd polubowny w statucie spółdzielni może dotyczyć sporów wynikających z transakcji pomiędzy spółdzielnią a członkami oraz ustalenia, czy spory te mają zdolność arbitrażową.
Słowa kluczowe: zapis na sąd polubowny, spółdzielnia, statut
Dominik Bierecki
doctor habilitatus of law, attorney-at-law, Jedliński, Bierecki i Wspólnicy Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów sp. k. in Gdynia, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6993-3974
Inclusion of an arbitration clause in a cooperative’s articles of association
In accordance with the provisions of the Polish Civil Procedures Code, an arbitration clause can be included in a cooperative’s articles of association. According to this regulation, the arbitrability of disputes that apply to rights arising from membership of a cooperative and which apply to resolutions of the cooperative’s bodies need to be taken into consideration. The inclusion of an arbitration clause in the cooperative’s articles of association can apply to disputes arising from transactions between the cooperative and members and whether these disputes have arbitrability.
Keywords: arbitration clause, cooperative, articles of association
Bibliografia / References
Bierecki D., Komentarz do wyroku SA w Krakowie z 6.6.2017 r., I ACa 1769/16 [w:] Rocznik orzecznictwa i piśmiennictwa z zakresu prawa spółdzielczego oraz prawa spółek handlowych, red. K. Pietrzykowski, t. 9, Sopot 2019.
Bierecki D., Spółdzielnia europejska w świetle prawa polskiego, Sopot 2017.
Bierecki D., Ustalenie liczby udziałów w spółdzielni rolników (spółdzielni energetycznej), „Pieniądze i Więź” 2020/3.
Bierecki D., Zasada swobody umów w prawie spółdzielczym, Warszawa 2021.
Bierzanek R., Prawo spółdzielcze, Warszawa 1984.
Błażejczak B., Lokatorskie prawo do spółdzielczego lokalu mieszkalnego, Poznań 1979.
Budniak-Rogala A., Charakter prawny zapisu na sąd polubowny w postępowaniu cywilnym, Wrocław 2015.
Dalka S., Podstawy postępowania cywilnego, Sopot 2005.
Ereciński T., Weitz K., Sąd Arbitrażowy, Warszawa 2008.
Flejszar R., Sobuś M., Dopuszczalność cofnięcia zarzutu na sąd polubowny, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2009/4.
Franusz A., Zapis na sąd polubowny w kontekście zasady autonomii woli, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2009/1.
Frejowski S., Umowa o międzynarodowy arbitraż handlowy, „Monitor Prawniczy” 2007/9.
Gersdorf M., Ignatowicz J., Prawo spółdzielcze. Komentarz, Warszawa 1985.
Hałgas M., Charakter prawny zapisu na sąd polubowny, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2007/7.
Jakubecki A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 5, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Janowski M., Zapis na krajowy sąd polubowny de lege lata i w świetle projektowanych zmian, [w:] Prace laureatów konkursu im. Prof. J. Jakubowskiego. Edycja druga, Warszawa 2005.
Jaśkiewicz W., Sytuacja pracownicza członka spółdzielni pracy w prawie PRL, Warszawa 1968.
Jedliński A., Członkostwo w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, Warszawa 2002.
Kłos R., Związanie następcy singularnego zapisem na sąd polubowny oparte na procesowej kwalifikacji zapisu – glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 7.11.2013 r., V CSK 545/12, „Glosa” 2021/4.
Królikowska K., Członek spółdzielni mieszkaniowej jako konsument w relacji ze spółdzielnią mieszkaniową [w:] Prawo spółdzielcze. Zagadnienia materialnoprawne i procesowe, red. A. Herbet, J. Misztal-Konecka, P. Zakrzewski, Lublin 2017.
Kryla-Cudna K. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 21, Prawo spółdzielcze, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.
Kurnicki T., Znowelizowane postępowanie przed sądem polubownym, „Monitor Prawniczy” 2005/22.
Marszałkowska-Krześ E. [w:] Postępowanie cywilne, red. H. Mądrzak, Warszawa 2003.
Marszałkowska-Krześ E., Błaszczak Ł., Zapis na sąd polubowny a czynności notarialne (wybrane zagadnienia), „Rejent” 2007/9.
Mazur M., Moc wiążąca umów procesowych na przykładzie zapisu na sąd polubowny, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2011/1.
Nowacki J., „Odpowiednie” stosowanie przepisów prawa, „Państwo i Prawo” 1964/3.
Osowy P., Umowa o właściwość sądu jako przykład umowy przedprocesowej. Uwagi na tle art. 46 KPC, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2005/2.
Pankowska-Lier B., Pfaff D., Arbitraż gospodarczy. Praktyka, uznanie i wykonanie wyroków, dokumenty, Warszawa 2000.
Pazdan M., Bezskuteczność lub nieważność zapisu na sąd polubowny w prawie polskim [w:] Międzynarodowy i krajowy arbitraż handlowy u progu XXI wieku. Księga pamiątkowa dedykowana doktorowi habilitowanemu Tadeuszowi Szurskiemu, red. P. Nowaczyk, S. Pieckowski, J. Poczobut, A. Szumański, A. Tynel, Warszawa 2008.
Pazdan M., Prawo właściwe do oceny zapisu na sąd polubowny, „Rejent” 2003/10.
Pietrzykowski K. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 21, Prawo spółdzielcze, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.
Pietrzykowski K., Nowa formuła stosunku członkostwa w spółdzielni mieszkaniowej [w:] Prawo prywatne w służbie społeczeństwu. Księga poświęcona pamięci Profesora Adama Jedlińskiego, red. P. Zakrzewski, D. Bierecki, Sopot 2019.
Pietrzykowski K., Powstanie i ustanie stosunku członkostwa w spółdzielni, Warszawa 1990.
Poczobut J. [w:] Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. J. Poczobut, Warszawa 2017.
Siedlik K., Charakter prawny umowy arbitrażowej w prawie niemieckim i polskim, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2000/2.
Słotwiński B., Zagadnienia prawne samorządu spółdzielni, Warszawa 1973.
Stecki L., Prawo spółdzielcze, Warszawa 1979.
Stecki L., Prawo spółdzielcze, Warszawa 1984.
Stepnowska M., Prawo członka spółdzielni do informacji, „Prawo i Więź” 2020/4.
Tomaszewski M. [w:] System Prawa Handlowego, t. 8, Arbitraż handlowy, red. A. Szumański, Warszawa 2015.
Trzebiatowski M., Sytuacja prawna spółdzielni przed rejestracją (z uwzględnieniem stowarzyszenia i fundacji przed rejestracją), „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2005/1.
Tylec G., Statut spółdzielni i jego kontrola w postępowaniu o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego, Warszawa 2012.
Wiśniewski A.W. [w:] System Prawa Handlowego, t. 8, Arbitraż handlowy, red. A. Szumański, Warszawa 2015.
Wiśniewski A.W., Międzynarodowy arbitraż handlowy w Polsce. Status prawny arbitrażu i arbitrów, Warszawa 2011.
Zedler F., Zapis na sąd polubowny [w:] Umowy w obrocie gospodarczym, red. A. Koch, J. Napierała, Warszawa 2006.
Zrałek J., Kurowski W., Wpływ przelewu wierzytelności na klauzulę arbitrażową, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2008/3.
Adriana Orzechowska
sędzia Sądu Okręgowego w Radomiu, doktorantka, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8075-9492
Realizacja standardu „równości broni” na rozprawie głównej
Istotą zasady równości stron jest zapewnienie występującym przeciwko sobie stronom postępowania równych uprawnień i obowiązków procesowych w ubieganiu się przez nie o korzystny wynik procesu. Artykuł ma na celu analizę aktualnych unormowań polskiego Kodeksu postępowania karnego pod kątem realizacji standardu „równości broni” na rozprawie głównej. Zagadnienie to ma doniosłe znaczenie, bowiem konieczność przestrzegania wymogów standardu „równości broni” na rozprawie sądowej jest niezbędnym wymogiem współczesnego procesu karnego. Jednocześnie prawo przeciwstawnych stron do toczenia walki na równych warunkach przed bezstronnym sądem jest uznawane za podstawowy warunek rzetelnego procesu.
Słowa kluczowe: równość broni, przeciwstawne strony procesowe, proces karny, rozprawa główna, Kodeks postępowania karnego, uprawnienie, udział, bezstronny sąd, spór sądowy, zasada kontradyktoryjności
Adriana Orzechowska
judge of the Regional Court in Radom; doctoral student, Faculty of Law and Administration, University of Łódź, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8075-9492
Implementation of the ‘equality of arms’ standard at the main hearing
The essence of the equality of arms principle is to provide equal procedural rights and obligations to parties to proceedings in order for them to obtain a favourable judgment. The objective of the article is to analyse the current regulations of the Polish Criminal Procedures Code in terms of the implementation of the ‘equality of arms’ standard at the main hearing. This issue is particularly important because the need to comply with the requirements of the ‘equality of arms’ standard at a court hearing is a necessary requirement of the contemporary criminal trial. Simultaneously, the right of opposing parties to fight on equal terms before an impartial court is acknowledged as being a fundamental condition for a fair trial.
Keywords: equality of arms, trial opponents, criminal process, main trial, Criminal Procedures Code, right, participation, impartial court, litigation, adversarial principle
Bibliografia / References
Dudka K., Paluszkiewicz H., Postępowanie karne, Warszawa 2015.
Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, Warszawa 2014.
Grzegorczyk T., Tylman J., Polskie postępowanie karne, Warszawa 1998.
Hofmański P. [w:] System Prawa Karnego Procesowego, red. nacz. P. Hofmański, Zasady Procesu Karnego, red. nauk. P. Wiliński, t. 3, cz. 1, Warszawa 2014.
Koper R., Jawność rozprawy głównej w procesie karnym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2018/2.
Koper R., Marszał K., Zagrodnik J., Zgryzek K., Proces Karny, red. J. Zagrodnik, Warszawa 2019.
Koper R., Zasada jawności a jawność wewnętrzna w procesie karnym, „Studia Prawnicze” 2019/2.
Kulesza C. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. K. Dudka, Warszawa 2020.
Kurowski M. [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz aktualizowany, red. D. Świecki, LEX 2021.
Matras J., Standard „równości broni” w postępowaniu w przedmiocie tymczasowego aresztowania, „Prokuratura i Prawo” 2009/3.
Mierzwińska-Lorencka J., Kodeks postępowania karnego. Komentarz do nowelizacji 2019, Warszawa 2020.
Paprzycki L.K. [w:] J. Grajewski, L.K. Paprzycki, M. Płachta, Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz do art. 1–424 k.p.k., Kraków 2003.
Pluta T., Prokurator – Dominus Litis postępowania karnego [w:] Proces karny 2020. O modelu procesu karnego w państwie prawnym, red. A. Światłowski, Kraków 2018.
Siczek K., Prowadzenie postępowania dowodowego w czasie nieobecności oskarżonego w świetle orzecznictwa strasburskiego i nowych regulacji Kodeksu postępowania karnego zawartych w art. 378a, „Studia Prawnoustrojowe” 2021/52.
Stefański R.A., Zabłocki S., Kodeks postępowania karnego. Tom. III. Komentarz do art. 297–424, Warszawa 2021.
Świecki D., Przeprowadzanie dowodów na rozprawie głównej. Wybrane zagadnienia [w:] Proces karny w dobie przemian. Przebieg postępowania, red. S. Steinborn, K. Woźniewski, Gdańsk 2018.
Świecki D. [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz aktualizowany, red. D. Świecki, LEX 2021.
Świecki D. [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom I, red. D. Świecki, Warszawa 2015.
Waltoś S., Kontradyktoryjność a prawda materialna [w:] Kontradyktoryjność w polskim procesie karnym, red. P. Wiliński, Warszawa 2013.
Waltoś S., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2009.
Wąsek-Wiaderek M., Zasada równości stron w polskim procesie karnym w perspektywie prawnoporównawczej, Kraków 2003.
Witkowska K., Modelowe założenia procesu karnego w świetle europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka [w:] Kontradyktoryjność w polskim procesie karnym, red. P. Wiliński, Warszawa 2013.
Wójcicka B., Jawność postępowania sądowego w polskim procesie karnym, Łódź 1989.
Zagrodnik J., Kontradyktoryjność jako wyznacznik formy procesu karnego (rozważania na tle zmiany modelu rozprawy głównej w nowelizacji wrześniowej), „Palestra” 2014/11–12.
Zgryzek K. [w:] System Prawa Karnego Procesowego, red. nacz. P. Hofmański, Zasady Procesu Karnego, red. nauk. P. Wiliński, t. 3, cz. 1, Warszawa 2014.
Łukasz Krzyżewski
doktorant, Szkoła Doktorska Nauk Społecznych Uniwersytetu Łódzkiego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6123-8993
Instytucja posiedzenia wstępnego w postępowaniu karnym po nowelizacji z 2021 r.
Przedmiotem artykułu jest instytucja posiedzenia wstępnego w polskim postępowaniu karnym, która ma zasadnicze znaczenie dla przygotowania i zaplanowania rozprawy. Jest to konstrukcja prawna mająca na celu usprawnienie postępowania oraz zapewnienie maksymalizacji koncentracji materiału. Umożliwia poznanie stanowiska uczestników postępowania i podjęcie istotnych dla postępowania decyzji jeszcze przed jego rozpoczęciem. Z uwagi na to, że dotychczas była on używana niezwykle rzadko, ustawodawca przemodelował instytucję, nadając jej całkowicie nowy kształt. Zasadniczym zmianom uległy warunki wyznaczenia posiedzenia, podmioty – obligatoryjnie i fakultatywnie biorące w nim udział, doprecyzowano zakres spraw podlegających rozpoznaniu i wiele innych. Znowelizowana regulacja wymaga zatem dokładnego omówienia i oceny w oparciu o analizę dotychczasowej praktyki posiedzeń wstępnych, spójności wewnętrznej oraz spójności z innymi przepisami postępowania karnego i poglądami doktryny. Dokonane zmiany jawią się jako ogólnie pozytywne, poczynione z rozsądną intencją i idące w dobrym kierunku, niemniej nie są one pozbawione paradoksów, które zostały w artykule zaprezentowane.
Słowa kluczowe: organizacja, planowanie, przygotowanie, posiedzenie wstępne
Łukasz Krzyżewski
doctoral student, University of Łódź Doctoral School of Social Sciences, Faculty of Law and Administration, University of Łódź, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6123-8993
Preliminary hearing in criminal proceedings after the 2021 amendment
This article presents the institution of the preliminary hearing in Polish criminal proceedings, which is of fundamental significance to the preparation and planning of the trial. It is a legal structure that has the objective of streamlining proceedings and ensuring that the concentration of materials is maximized. It gives an understanding of the positions of the parties to the proceedings and enables decisions of importance to the proceedings to be made even before they start. In view of the fact that it has been used exceptionally rarely to date, the lawmakers have completely changed this institution. The conditions for scheduling a hearing and the obligatory and optional presence of entities at the hearing have been fundamentally changed, while the scope of cases to be heard has been clarified and many other matters have been modified. Therefore, the amended regulation needs to be precisely discussed and assessed on the basis of an analysis of the preliminary hearings to date, internal consistency and consistency with other regulations on criminal proceedings and views of the doctrine. The amendments generally seem positive, made with a reasonable intention and are heading in the right direction, but they are not flawless, as presented in the article.
Keywords: organization, planning, preparation, preliminary hearing
Bibliografia / References
Drajewicz D. Posiedzenie przygotowawcze w znowelizowanym kodeksie postępowania karnego, „Państwo i Prawo” 2016/6.
Eichstaedt K. [w:] Kodeks Postępowania Karnego, t. 1, red. Świecki, Warszawa 2020.
Grzegorczyk T., Kodeks Postępowania Karnego. Tom 1. Komentarz, Warszawa 2014.
Grzeszczyk W., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2005.
Jasiński W. [w:] Kodeks Postępowania Karnego. Komentarz, red. Sakowicz, Warszawa 2018.
Klejnowska M., Posiedzenie przygotowawcze, „Państwo i Prawo” 2014/7–8.
Kulesza C., Rola obrońcy na rozprawie sądowej [w:] System Prawa Karnego Procesowego. Tom VI. Strony i inni uczestnicy postępowania karnego, red. P. Hofmański, C. Kulesza, Warszawa 2016.
Kurowski M. [w:] Kodeks Postępowania Karnego, t. 1, red. Świecki, Warszawa 2020.
Paluszkiewicz H., O kontradyktoryjności posiedzeń przygotowawczych – przyczynek do dyskusji nad modelem polskiego procesu karnego [w:] Kontradyktoryjność w polskim procesie karnym, red. P. Wiliński, Warszawa 2013.
Siewierski M. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. M. Mazur, Warszawa 1971.
Skorupka J., Kodeks postępowania karnego. Komentarz 2021, Legalis 2021.
Skorupka J. [w:] System prawa karnego procesowego. Zagadnienia ogólne (część I), red. P. Hofmański, Warszawa 2013.
Szymczak M. (red.), Słownik języka polskiego, t. 2, Warszawa 1995.
Świecki D., Czynności procesowe obrońcy i pełnomocnika w sprawach karnych, Warszawa 2018.
Waltoś S., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2008.
Sandra Hadrowicz
doktorantka w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych, Uniwersytet Warszawski, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0967-9529
Jeszcze o „kosztach” nieodpłatnej opieki na gruncie art. 444 § 1 Kodeksu cywilnego
W postępowaniach odszkodowawczych dotyczących naprawienia szkody na osobie od wielu lat pojawiał się problem klasyfikacji prawnej „kosztów” opieki, która była sprawowana w sposób nieodpłatny. Uchwała SN z 22.07.2020 r., III CZP 31/19, miała rozstrzygnąć te wątpliwości. Wywołała ona jednak wiele kontrowersji w doktrynie, o czym świadczą liczne glosy krytyczne do tego orzeczenia. Rozwiązanie przyjęte przez SN znalazło jednak również zwolenników. Jednym z nich jest Autor glosy opublikowanej w „Orzecznictwie Sądów Polskich” 2022, nr 1 – Tobiasz Nowakowski. W swoim opracowaniu Autor ten poświęcił dość obszerny fragment na krytykę przedstawionej przeze mnie argumentacji, w której wyraziłam pogląd o niedopuszczalności indemnizacji kosztów nieodpłatnej opieki z mocy art. 444 § 1 k.c. Tezy stawiane przez Tobiasza Nowakowskiego do tego stopnia nie przekonują, że konieczne okazało się powtórne podjęcie zagadnienia (nie)dopuszczalności kompensacji „kosztów” nieodpłatnej opieki.
Słowa kluczowe: koszty opieki, szkoda, nieodpłatna opieka, szkoda na osobie, odpowiedzialność odszkodowawcza
Sandra Hadrowicz
doctoral student, Doctoral School of Social Sciences, University of Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0967-9529
More about the ‘costs’ of unpaid care in the context of Article 444 § 1 of the Polish Civil Code
A problem has appeared for many years in compensation proceedings to remedy personal injury regarding the legal classification of the ‘costs’ of care provided free of charge. The ruling of the Supreme Court of 22 July 2020, III CKP 31/19 was supposed to resolve these doubts. However, it caused a great deal of controversy in the legal doctrine, as evidenced by numerous critical commentaries on this ruling. Even so, the solution adopted by the Supreme Court has also found supporters. One of them is Tobiasz Nowakowski, the author of a commentary published in issue 2022/1 of ‘Polish Courts’ Case Law’. The author devoted a fairly extensive fragment of the article to a criticism of the arguments I presented, in which I expressed my view on the inadmissibility of indemnifying the costs of gratuitous care under Article 444 § 1 of the Polish Civil Code. The theses put forward by Tobiasz Nowakowski are unconvincing to such an extent that it proved necessary to take up the issue of (in)admissibility of indemnifying the ‘costs’ of gratuitous care again.
Keywords: costs of care, damage, gratuitous care, personal injury, liability for damages
Bibliografia / References
Banaszczyk Z., Szkody bezpośrednie i pośrednie a podmiotowy zakres odpowiedzialności odszkodowawczej, „Przegląd Sądowy” 2016/2
Baranek R., Realizacja zasady pełnego odszkodowania w przypadku uszczerbku powstałego w rzeczy używanej, „Monitor Prawniczy” 2008/3.
Czachórski W., Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 1994.
Długoszewska-Kruk I. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Załucki, Legalis 2019.
Hadrowicz S., Koszty „nieodpłatnej” opieki a pojęcie szkody podlegającej kompensacji na podstawie art. 444 § 1 k.c. Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 22 lipca 2020 r., III CZP 31/19, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2021/6.
Hadrowicz S., Nieodpłatna opieka jako koszt w świetle art. 444 § 1 KC, „Studia Prawa Prywatnego” 2021/2.
Janiszewska B., Uwagi o ustaleniu „szkody całkowitej” w obowiązkowych ubezpieczeniach komunikacyjnych, „Studia Iuridica” 2017/47.
Janiszewska B., Zwrot kosztów tzw. leczenia prywatnego osoby poszkodowanego w zdarzeniu komunikacyjnym, „Monitor Prawniczy” 2017/7.
Jastrzębski J., O granicach kompensacji [w:] Odpowiedzialność odszkodowawcza, red. J. Jastrzębski, Legalis 2007.
Kaliński M., Glosa do uchwały SN (7) z 22.7.2020 r., III CZP 31/19. Objęcie pojęciem kosztów z art. 444 § 1 zd 1 KC opieki sprawowanej nieodpłatnie nad poszkodowanym, „Przegląd Prawa Medycznego” 2020/4 (2).
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2014.
Kaliński M., Szkoda na osobie i jej naprawienie, Warszawa 2021.
Koziol H., Objektivierung des Fahrlässigkeitsmaßstabes im Schadenersatzrecht?, „Archiv für die civilistische Praxis” 1996/6 (196).
Koziol H. [w:] Unification of Tort Law: Damages, red. U. Magnus, Kluwer Law International 2001.
Kuźmicka-Sulikowska J., Funkcje cywilnej odpowiedzialności odszkodowawczej, „Przegląd Sądowy” 2008/9.
Lange H., Schiemann G., Schadensersatz, Tübingen 2003.
Longchamps de Berier R., Uzasadnienie projektu do Kodeksu zobowiązań z uwzględnieniem ostatecznego tekstu Kodeksu. Art. 1–167. Komisja Kodyfikacyjna. Podkomisja Prawa o zobowiązaniach, z. 4, Warszawa 1934.
Misztal-Konecka J., Kilka uwag o kosztach opieki nad poszkodowanym [w:] Ius est a iustitia apellatum. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Wiśniewskiemu, red. T. Ereciński, J. Gudowski, M. Tomalak, Warszawa 2017.
Nowakowski T., Wynagrodzenie kosztów nieodpłatnej opieki sprawowanej nad poszkodowanym przez osoby bliskie. Glosa do uchwały SN z dnia 22 lipca 2020 r., III CZP 31/19, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2022/1.
Orlicki M., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 22 lipca 2020 r., III CZP 31/19, w sprawie dopuszczalności dochodzenia przez poszkodowanego na podstawie art. 444 § 1 k.c. odszkodowania z tytułu kosztów opieki sprawowanej nad nim nieodpłatnie przez osoby bliskie, „Prawo Asekuracyjne” 2021/2.
Pulka Z. [w:] Wprowadzenie do nauk prawnych. Leksykon tematyczny, red. A. Bator, Warszawa 2016.
Ratusznik P., Pojęcie powinności a przyczynienie poszkodowanego, „Kwartalnik Sądowy Apelacji Gdańskiej” 2019/2.
Safjan M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Komentarz do art. 1–44910, t. 1, red. K. Pietrzykowski, Legalis 2018.
Sewerynik J., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 22 lipca 2020 roku, sygn. III CZP 31/19. Odszkodowanie z tytułu kosztów opieki sprawowanej nieodpłatnie przez osoby bliskie nad poszkodowanym, który doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 2021/4.
Sinkiewicz A., Pojęcie i rodzaj szkody w polskim prawie cywilnym, „Rejent” 1998/2.
Sobolewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Legalis 2020.
Szpunar A., Kilka uwag o przyczynieniu się poszkodowanego do zwiększenia szkody, „Rejent” 2002/11.
Szpunar A., Odszkodowanie za szkodę majątkową. Szkoda na mieniu i na osobie, Bydgoszcz 1998.
Szpunar A., Uwagi o funkcjach odpowiedzialności odszkodowawczej, „Państwo i Prawo” 2003/1.
Szpunar A., Zasada pełnego odszkodowania w prawie cywilnym, „Państwo i Prawo” 1973/5.
Śmieja A. [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo zobowiązań – część ogólna, t. 6, red. A. Olejnczak, Warszawa 2014.
Wałachowska M., Koszty nieodpłatnej opieki nad poszkodowanym a zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela za szkodę na osobie. Uwagi na tle uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z 22 lipca 2020 roku (sygn. III CZP 31/19), „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 2021/3.
Andrzej Marciniak
profesor doktor habilitowany, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4724-1015
Wyrok uwzględniający powództwo o uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli. Glosa do uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 16.06.2021 r., III CZP 60/19
Teza glosowanej uchwały zasługuje na aprobatę, natomiast krytycznie należy odnieść się do wyrażonej w uzasadnieniu tej uchwały opinii, że wyrok uwzględniający powództwo o uznanie czynności prawej dłużnika za bezskuteczną wobec wierzyciela powinien zobowiązywać osobę trzecią do znoszenia egzekucji z przedmiotu wymienionej czynności. Obowiązek taki wynika wprost z ustawy. Nie ma więc potrzeby wyrażania go w treści wydanego przeciwko osobie trzeciej wyroku uwzględniającego powództwo o uznanie czynności prawnej dłużnika za bezskuteczną wobec wierzyciela. Do egzekucji z przedmiotu wymienionej czynności prawnej niezbędny jest zatem tytuł wykonawczy wydany przeciwko dłużnikowi oraz dodatkowo wyrok wydany przeciwko osobie trzeciej, którego wystarczającą treścią jest uznanie czynności prawnej dłużnika za bezskuteczną wobec wierzyciela. Wierzyciel może zatem prowadzić egzekucję z przedmiotów majątkowych, które wskutek czynności prawnej uznanej za bezskuteczną wyszły z majątku dłużnika albo do niego nie weszły, bez tytułu wykonawczego przeciwko osobie trzeciej.
Słowa kluczowe: actio pauliana, czynność prawna, wyrok, tytuł wykonawczy, egzekucja, wierzyciel, dłużnik, osoba trzecia
Andrzej Marciniak
professor doctor habilitatus, Faculty of Law and Administration, University of Łódź, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4724-1015
A judgment upholding a claim for acknowledging a debtor’s legal transaction that is harmful to creditors as being ineffective. Commentary on the resolution of the seven Supreme Court judges of 16 June 2021, III CZP 60/19
The thesis of the resolution under review deserves to be approved. However, the opinion expressed in the justification of the resolution stating that a judgment upholding a claim to declare a debtor’s legal transaction ineffective with respect to the creditor should oblige a third party to endure enforcement with respect to the subject of the said transaction should be critically assessed. Such an obligation arises directly from the law. Therefore, there is no need to express it in the content of a judgment issued with respect to a third party accepting the claim to find the debtor’s legal transaction to be ineffective with respect to the creditor. Consequently, an enforcement title issued against the debtor and, additionally, a judgment issued against a third party are necessary for enforcement of the subject of the said legal transaction. The acknowledgement that the debtor’s legal transaction is ineffective with respect to the creditor is sufficient content of that enforcement title. Therefore, the creditor can conduct enforcement with respect to assets which left the debtor’s property or did not enter it as a result of a legal transaction that is held to be ineffective, without an enforcement title against the third party.
Keywords: Actio Pauliana, legal transaction, judgment, enforcement title, enforcement, creditor, debtor, third party
Bibliografia / References
Czachórski W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom 2, Warszawa 1972.
Jodłowski J., O potrzebie i kierunkach badań integracyjnych w dziedzinie prawa cywilnego materialnego i procesowego. Materiały I ogólnopolskiego integracyjnego zjazdu cywilistów, Rzeszów 1974.
Kunicki I., Glosa do postanowienia SN z dnia 12 grudnia 2012 r., III CZP 79/12, „Państwo i Prawo” 2014/4.
Machnikowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2016.
Marciniak A., Ograniczenia egzekucji sądowej, Łódź 1986.
Popiołek W. [w:] Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2015.
Pyziak-Szafnicka M., Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, Warszawa 1995.
Pyziak-Szafnicka M. [w:] System prawa prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
Safian M. [w:] Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2015.
Wengerek E., Pojęcie, przedmiot i przesłanki postępowania egzekucyjnego i zabezpieczającego [w:] Wstęp do systemu prawa procesowego cywilnego, red. J. Jodłowski, Wrocław 1974.
Zedler F., Dochodzenie roszczeń majątkowych od małżonków, Warszawa 1976.
