Legitymacja procesowa – pojęcie, funkcje i reżim procesowy.
dr hab. Paweł Grzegorczyk
profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
ORCID: 0000-0002-2495-4031
Legitymacja procesowa – pojęcie, funkcje i reżim procesowy
Autor rozważa pojęcie, funkcje i reżim procesowy legitymacji procesowej, rozumianej jako umocowanie do uzyskania, w roli strony, merytorycznego rozstrzygnięcia co do przedmiotu konkretnego postępowania sądowego, dotyczącego własnych lub cudzych praw podmiotowych. Zasadniczą funkcją legitymacji procesowej jest jego zdaniem ochrona osób materialnie uprawnionych przed nieuprawnionym wkroczeniem w ich indywidualną sferę prawną i związaną z nią autonomię decyzyjną. W zakresie reżimu procesowego legitymację procesową należy traktować w ocenie Autora jako jedną z bezwzględnych pozytywnych przesłanek procesowych, której brak prowadzi do odrzucenia pozwu (art. 199 Kodeksu postępowania cywilnego anlg.).
Słowa kluczowe: legitymacja procesowa, strona procesowa, przesłanki procesowe
Dr. Hab. Paweł Grzegorczyk
professor of the Adam Mickiewicz University in Poznań
ORCID: 0000-0002-2495-4031
Right of action – concept, functions and procedural regime
The author considers the concept, functions and procedural regime, understood as the right to obtain a substantive decision as to the subject of specific court proceedings regarding a party’s own or third party personal rights. In his opinion, the main function of the right of action is to protect substantively entitled persons against a breach of their individual legal sphere and the related decision-making autonomy. As for the procedural regime, according to the author, the right of action should be treated as one of the absolute positive procedural prerequisites, the lack of which leads to the rejection of the claim (Article 199 of the Civil Procedures Code per analogiam).
Keywords: right of action, party to the proceedings, procedural premises
Bibliografia:
Allerhand M., Sądowe dochodzenie zobowiązań niezupełnych, „Polski Proces Cywilny” 1939/7–8.
Amrani Mekki S., Strickler Y., Procédure civile, Paris 2014.
Baumgarten T., Der richtige Kläger im deutschen, französischen und englischen Zivilprozeß. Ein Beitrag zur Prozeßführungsbefugnis und funktionsverwandten Rechtsinstituten, Frankfurt am Main 2001.
Beck`scher Online-Kommentar, red. V. Vorwerk, Ch. Wolf, München 2019.
Berger Ch., Die subjektiven Grenzen der Rechtskraft bei der Prozeßstandschaft, Köln–Berlin–Bonn–München 1992.
Błaszczak Ł., Marszałkowska-Krześ E., Przymioty procesowe stron i uczestników postępowania nieprocesowego niezbędne do dochodzenia ochrony prawnej na drodze sądowej. Wybrane zagadnienia, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 2015, t. 95.
Braun J., Lehrbuch des Zivilprozeßrechts. Erkenntnisverfahren, Tübingen 2014.
Broniewicz W., Legitymacja procesowa, Łódź 1963.
Broniewicz W., Marciniak A., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2016.
Broniewicz W., Podstawienie procesowe, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” 1963/31.
Broniewicz W., Pojęcie legitymacji procesowej [w:] Studia z procesu cywilnego, red. K. Korzan, Katowice 1986.
Broniewicz W., Zdolność sądowa i legitymacja procesowa w projekcie k.p.c., „Państwo i Prawo” 1960/11.
Broniewicz W., Zdolność sądowa w postępowaniu cywilnym, „Nowe Prawo” 1966/5.
Brühl A., Die Rolle der Prozessführungsbefugnis im Zivilprozess, Frankfurt am Main 1970.
Diederichsen U., Die Funktion der Prozeßführungsbefugnis in ihrer Beschränkung auf Drittprozesse, „Zeitschrift für Zivilprozess” 1963/5–6.
Dolecki H., Postępowanie cywilne – zarys wykładu, Warszawa 2011.
Dziurda M., Szczególna zdolność sądowa, Warszawa 2019.
Fasching H.W., Lehrbuch des österreichschen Zivilprozeßrechts. Lehr- und Handbuch für Studium und Praxis, Wien 1990.
Fenichel Z., Uznanie według kodeksu postępowania cywilnego i kodeksu zobowiązań, „Polski Proces Cywilny” 1935/4.
Fierich F.X, Prawo procesowe cywilne. Część I. Rzecz o stronach i zastępcach, Kraków 1905.
Flaga-Gieruszyńska K., Zastój procesu cywilnego, Szczecin 2011.
Flejszar R., Zasada dyspozycyjności w procesie cywilnym, Warszawa 2016.
Gajda-Roszczynialska K., Udział podmiotów innych niż materialnie uprawnione jako stron w procesie cywilnym, a zagadnienie interesu prawnego, „Polski Proces Cywilny” 2015/3.
Geimer R., Internationales Zivilprozessrecht, Köln 2015.
Goldschmidt J., Zivilprozessrecht [w:] Enzyklopädie für Rechts- und Staatswissenschaft, red. F. von Liszt, W. Kaskel, Wien–Heidelberg 1929.
Goldschmidt J., Zwei Beiträge zum materiellen Ziviljustizrecht. Über Begriff und Bedeutung des materiellen Ziviljustizrechts [w:] Festschrift für Heinrich Brunner zum fünfzigjährigen Doktorjubiläum am 8. April 1914, München 1914.
Gołąb S., Strona procesowa, Kraków 1939.
Gönner N.T., Handbuch des deutschen gemeinen Prozesses: in einer ausführlichen Erörterung seiner wichtigsten Gegenstände. Erster Band, Erlangen 1801.
Grzegorczyk P., Immunitet państwa w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2010.
Grzegorczyk P., O konstytucjonalizacji prawa procesowego cywilnego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2012/2.
Grzegorczyk P., Reżim procesowy immunitetu państwa w postępowaniu cywilnym, „Przegląd Sądowy” 2010/1.
Grzegorczyk P., Stabilność orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych w świetle standardów konstytucyjnych i międzynarodowych [w:] Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego a Kodeks postępowania cywilnego, red. T. Ereciński, K. Weitz, Warszawa 2010.
Grzegorczyk P., Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Ogólna charakterystyka, Warszawa 2011.
Gudowski J., O kilku naczelnych zasadach procesu cywilnego – wczoraj, dziś i jutro [w:] Prawo prywatne czasu przemian. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Sołtysińskiemu, red. A. Nowicka, Poznań 2005.
Guinchard S., Chainais C., Ferrand F., Procédure civile. Droit interne et droit de l`Union européenne, Paris 2012.
Guldener M., Schweizerisches Zivilprozeßrecht, Zürich 1979.
Habscheid W.J., Schweizerisches Zivilprozessrecht und Gerichtsorganisationsrecht. Ein Lehrbuch seiner Grundlagen, Basel–Frankfurt am Main 1986.
Heintzmann W., Die Prozeßführungsbefugnis, Köln–Berlin–Bonn–München 1970.
Hellwig K., Lehrbuch des Deutschen Civilprozeßrechts. Erster Band, Leipzig 1903.
Henckel W., Parteilehre und Streitgegenstand im Zivilprozeß, Heidelberg 1961.
Henckel W., Prozessrecht und materielles Recht, Göttingen 1970.
Holzhammer R., Österreichisches Zivilprozeßrecht, Wien–New York 1976.
Jakubecki A., Naczelne zasady postępowania cywilnego w świetle nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego [w:] Czterdziestolecie kodeksu postępowania cywilnego. Zjazd katedr postępowania cywilnego w Zakopanem (7–9.10.2005), Kraków 2006.
Jakubecki A., Postępowanie zabezpieczające w sprawach z zakresu prawa własności intelektualnej, Kraków 1999.
Jauernig O., Hess B., Zivilprozessrecht. Ein Studienbuch, München 2011.
Jędrejek G., Legitymacja procesowa w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2019.
Jodłowski J., Resich Z., Postępowanie cywilne, Warszawa 1979.
Jodłowski J., Siedlecki W., Postępowanie cywilne. Część ogólna, Warszawa 1958.
Kodek G.E., Mayr P.G., Zivilprozessrecht, Wien 2011.
Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 1–50539, red. T. Szanciło, t. 1, Legalis 2019.
Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Postępowanie rozpoznawcze, t. 1, Art. 1–183, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Postępowanie rozpoznawcze, t. 2, Art. 1831–366, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Kommentar zur schweizerischen Zivilprozessordnung (ZPO), red. T. Sutter-Somm, F. Hasenböhler, Ch. Leuenberger, Zürich–Basel–Genf 2010.
Konstytucja RP, t. 1, Komentarz. Art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Lapierre J., Jodłowski J., Resich Z., Misiuk-Jodłowska T., Weitz K., Postępowanie cywilne, Warszawa 2016.
Lapierre J., Uznanie powództwa w polskim procesie cywilnym (zagadnienia wybrane), „Palestra” 1972/9.
Lüke G., Die Prozeßführungsbefugnis, „Zeitschrift für Zivilprozess” 1963/1–2.
Mantzouranis I., Die notwendige Streitgenossenschaft im Zivilprozess. Beitrag zu einem rein prozessualen Verständnis des Rechtsinstituts der notwendigen Streitgenossenschaft, Tübingen 2013.
Misiuk-Jodłowska T., Udział organizacji społecznych w ochronie praw obywateli w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 1972.
Miszewski W., Proces cywilny w zarysie. Część pierwsza, Łódź 1946.
Münchener Kommentar, Band 1: §§ 1–354, red. W. Krüger, T. Rauscher, München 2016.
Münchener Kommentar, Band 2: §§ 355–945b, red. W. Krüger, T. Rauscher, München 2016.
Obrębski R., Zarys istoty legitymacji w procesie cywilnym, „Polski Proces Cywilny” 2017/4.
Obrębski R., Zdolność sądowa strony w znaczeniu materialnym [w:] Sine ira et studio. Księga jubileuszowa dedykowana Sędziemu Jackowi Gudowskiemu, red. T. Ereciński, P. Grzegorczyk, K. Weitz, Warszawa 2016.
Postępowanie cywilne, red. E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2011.
Rechberger W.H, Simotta D.A., Grundriss des österreichischen Zivilprozessrechts. Erkenntnissverfahren, Wien 2017.
Resich Z., Istota procesu cywilnego, Warszawa 1985.
Resich Z., Podmioty procesu w nowym kodeksie postępowania cywilnego, „Nowe Prawo” 1966/2.
Resich Z., Siedlecki W., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Warszawa 1975.
Rosenberg L., Schwab K.H., Gottwald P., Zivilprozessrecht, München 2018.
Rylski P., Uczestnik postępowania nieprocesowego – zagadnienia konstrukcyjne, Warszawa 2017.
Schack H., Internationales Zivilverfahrensrecht mit internationalem Insolvenz- und Schiedsverfahren, München 2014.
Schütze R.A., Deutsches Internationales Zivilprozessrecht unter Einschluss des Europäischen Zivilprozessrechts, Berlin 2005.
Siedlecki W., Prawo procesowe cywilne a prawo materialne, „Krakowskie Studia Prawnicze” 1969/3–4.
Siedlecki W., Z. Świeboda, Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2004.
Siedlecki W., Zarys postępowania cywilnego, Poznań 1956.
Staehelin A., Staehelin D., Grolimund P., Bachofner E., Zivilprozessrecht. Unter Einbezug des Anwaltsrechts und des internationalen Zivilprozessrechts, Zürich 2019.
Stelmachowski B., Warunki formalne i przesłanki procesowe w postępowaniu spornym według k.p.c., „Głos Prawa” 1934/10–11.
Sunaric P., Die richtige Partei im zivilprozessualen Erkenntnisverfahren. Sachlegitimation – Klagerecht – Prozessführungsbefugnis, Tübingen 2018.
System prawa procesowego cywilnego, t. 2, cz. 2, Postępowanie procesowe przed sądem pierwszej instancji, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2016.
System prawa procesowego cywilnego, t. 3, cz. 2, Środki zaskarżenia, red. J. Gudowski, Warszawa 2013.
Trammer H., Następcza bezprzedmiotowość procesu cywilnego, Kraków 1950.
Trammer H., O właściwe miejsce dla „czystych” norm materialnego prawa cywilno-jurysdykcyjnego (Na marginesie prac nad kodyfikacją prawa cywilnego), „Przegląd Notarialny” 1949, t. 1.
Wach A., Handbuch des deutschen Civilprozessrechts. Band 1, Leipzig 1885.
Wagner G., Prozessverträge. Privatautonomie im Verfahrensrecht, Tübingen 1998.
Walasik M., Analogia w prawie procesowym cywilnym, Warszawa 2013.
Walasik M., Zakres regulacji nowego Kodeksu postępowania cywilnego [w:] Postępowanie rozpoznawcze w przyszłym Kodeksie postępowania cywilnego. Materiały Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr i Zakładów Postępowania Cywilnego w Katowicach-Kocierzu (26–29 września 2013 r.), red. K. Markiewicz, A. Torbus, Warszawa 2014.
Walder-Richli H.U., Grob-Andermacher B., Zivilprozessrecht nach den Gesetzen des Bundes und des Kantons Zürich unter Berücksichtigung weiterer kantonaler Zivilprozessordnungen und der Schweizerischen Zivilprozessordnung vom 19. Dezember 2008 sowie unter Einschluss internationaler Aspekte, Zürich 2009.
Waligórski M., Polskie prawo procesowe cywilne w świetle zasady dyspozycji, „Studia Cywilistyczne” 1963, t. 2.
Waligórski M., Polskie prawo procesowe cywilne. Funkcja i struktura procesu, Warszawa 1947.
Waśkowski E., Legitymacja ad causam współwłaścicieli nieruchomości w sprawie przeciwko osobom trzecim o prawa, dotyczące tejże nieruchomości, „Polski Proces Cywilny” 1934/19.
Waśkowski E., O projekcie kodeksu procedury cywilnej, „Palestra” 1929/3–4.
Weber A., Uznanie żądania pozwu, „Polski Proces Cywilny” 1937/15–17.
Weitz K., Charakter interesu prawnego jako przesłanki powództwa o ustalenie (art. 189 k.p.c.) [w:] Sine ira et studio. Księga jubileuszowa dedykowana Sędziemu Jackowi Gudowskiemu, red. T. Ereciński, P. Grzegorczyk, K. Weitz, Warszawa 2016.
Weitz K., Jurysdykcja krajowa w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2005.
Wiśniewski T., Immunitet parlamentarny z punktu widzenia przepisów kodeksu postępowania cywilnego [w:] Aurea praxis, aurea theoria. Księga Pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, red. T. Ereciński, K. Weitz, t. 1, Warszawa 2011.
Zembrzuski T., Nieważność postępowania w procesie cywilnym, Warszawa 2017.
Zivilprozessordnung mit Gerichtsverfassungsgesetz. Kommentar, red. H.-J. Musielak, W. Voit, München 2019.
dr hab. Barbara Nita-Światłowska
profesor Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
ORCID: 0000-0003-2815-4119
Orzekanie kary łącznej w wyroku łącznym po zmianach normatywnych spowodowanych wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 18.04.2019 r., K 14/17
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 18.04.2019 r. odnosi się do sytuacji, w której orzekanie kary łącznej następuje w wyroku łącznym. Trybunał Konstytucyjny stwierdził w nim, że art. 86 § 4 k.k. w zakresie, w jakim różnicuje sytuacje osób, wobec których zastosowanie miała już wcześniej instytucja kary łącznej, od osób, co do których ta instytucja zastosowania nie miała, w ten sposób, że umożliwia w stosunku do tej pierwszej kategorii osób podwyższenie dolnej granicy kary łącznej, a także orzeczenie kary rodzajowo surowszej, tj. kary 25 lat pozbawienia wolności, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP (zasada równości wobec prawa). Wskazanym wyrokiem Trybunał Konstytucyjny rozstrzygnął dwa problemy konstytucyjne wiążące się z zaskarżonym przepisem, stwierdzając w następstwie przeprowadzonej kontroli niekonstytucyjność dwóch norm prawnych wynikających z art. 86 § 4 k.k. W wyniku orzeczenia Trybunału normy te straciły moc obowiązującą.
Słowa kluczowe: kara łączna, prawo karne, postępowanie karne, Konstytucja RP
Dr. Hab. Barbara Nita-Światłowska
professor of the Kraków University of Economics
ORCID: 0000-0003-2815-4119
Imposition of a joint penalty in a joint judgment following the normative changes caused by the judgment of the Constitutional Tribunal of 18 April 2019, K 14/17
The judgment of the Constitutional Tribunal of 18 April 2019 refers to the situation in which a joint penalty is imposed in a joint judgment. The Constitutional Tribunal stated in it that to the extent to which Article 86 § 4 of the Penal Code differentiates the situations of people with respect to whom the institution of a joint penalty had previously applied from people to whom this institution did not apply, in such a way as to enable the lower limit of the joint penalty to be increased for the first category of people, and a more severe penalty, i.e. 25 years’ imprisonment, it is inconsistent with Article 32, para. 1 of the Polish Constitution (principle of equality under the law). In this judgment, the Constitutional Tribunal resolved two constitutional problems related to the contested provision, stating, as a result of the examination conducted that two legal norms arising from Article 86 § 4 of the Penal Code are unconstitutional. These standards have ceased to be binding because of the Tribunal’s ruling.
Keywords: joint penalty, penal law, criminal proceedings, the Polish Constitution
Bibliografia:
Giezek J., Kilka uwag o modyfikacji podstaw wymiaru kary łącznej [w:] Obrońca i pełnomocnik w procesie karnym po 1 lipca 2015 r. Przewodnik po zmianach, red. P. Wiliński, Warszawa 2015.
Kruk M., Zasada równości w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego [w:] Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, red. M. Zubik, Warszawa 2006.
Światłowski A. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Skorupka, Warszawa 2018.
Tuleja P. [w:] Konstytucja RP, t. I, Komentarz do art. 7, red. M. Safjan, L. Bosek , Warszawa 2016.
Żółtek S. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Legalis 2017, komentarz do art. 86.
dr Łukasz Węgrzynowski
radca prawny
ORCID: 0000-0002-7567-3758
Odpowiedzialność pracownika w razie braku możliwości skutecznego dochodzenia naprawienia szkody od pracodawcy
Z pozoru dość jasno sformułowany art. 120 § 1 Kodeksu pracy, regulujący odpowiedzialność pracownika za wyrządzenie szkody osobie trzeciej przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych, wywołuje liczne wątpliwości w praktyce orzeczniczej, zaś szczegółowa rekonstrukcja zasad odpowiedzialności pracownika wymaga dość złożonych zabiegów interpretacyjnych. Charakterystyczna jest tendencja do ograniczania zakresu zastosowania tego przepisy przez wskazywanie sytuacji, w których pracownik nie jest zwolniony z odpowiedzialności cywilnej względem poszkodowanego. W tym kontekście szczególnie trudne do oceny jest przyjęcie odpowiedzialności pracownika w braku możliwości skutecznego dochodzenia szkody przez poszkodowanego od pracodawcy. Pojawia się jednak wątpliwość, czy jest to wystarczające dla przyjęcia odpowiedzialności pracownika, zwłaszcza jeśli uwzględnić wykładnię językową art. 120 § 1 Kodeksu pracy oraz właściwości i cele odpowiedzialności cywilnej.
Słowa kluczowe: odpowiedzialność cywilna, szkoda, odszkodowanie, wina umyślna, pracownik, pracodawca
Dr. Łukasz Węgrzynowski
legal counsel
ORCID: 0000-0002-7567-3758
An employee’s liability in the case of the inability to effectively seek compensation from the employer
A seemingly quite clearly worded Article 120 § 1 of the Labour Code regulating the employee’s liability for causing damage to a third party while performing his employment duties gives rise to numerous doubts in judicial practice, while a detailed reconstruction of the principles of the employee’s liability requires quite complex interpretational operations. A characteristic tendency is to limit the scope of this provision by specifying the situations in which the employee is not exempt from civil liability with respect to the injured party. In this context, it is particularly difficult to assess the acceptance of the employee’s liability if the injured party is unable to effectively seek compensation from the employer. However, a doubt arises as to whether this is sufficient to accept the employee’s liability, especially if the linguistic interpretation of Article 120 § 1 of the Labour Code, as well as the properties and objectives of civil liability were to be taken into account.
Keywords: civil liability, damage, compensation, wilful misconduct, employee, employer
Bibliografia:
Bieniek G., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego-Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 13 maja 1975 r., III PZP 5/75, OSPiKA 1976/7–8.
Nesterowicz M., Stosunek prawa pracy do przepisów kodeksu cywilnego o czynach niedozwolonych, „Palestra” 1977/7.
Pietrzykowski J., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 1975 r. (II PR 302/74), „Nowe Prawo” 1975/9.
Piotrowski W., Prawo do odszkodowania w świetle norm Kodeksu Pracy i Konstytucji RP [w:] Z zagadnień współczesnego prawa pracy. Księga jubileuszowa Profesora Henryka Lewandowskiego, red. Z. Góral, Warszawa 2009.
Rylski M., Równość i sprawiedliwość w prawie pracy – rozważania na tle art. 120 k.p., cz. 1, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2015/9.
Rylski M., Równość i sprawiedliwość w prawie pracy – rozważania na tle art. 120 k.p., cz. 2, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2015/10.
Skoczyński J., Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez pracownika osobie trzeciej przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 1998/11.
Szpunar A., Odpowiedzialność Skarbu Państwa za funkcjonariuszy, Warszawa 1985.
Wolak G., Odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną osobie trzeciej przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2015/1.
Wójcik S., Zagadnienia etyczne przedawnienia roszczeń” [w:] Z zagadnień cywilnego prawa materialnego i procesowego, red. M. Sawczuk, Lublin 1988.
Zieliński T., Odpowiedzialność deliktowa pracowników według kodeksu pracy, „Państwo i Prawo” 1975/6.
Joanna Kaźmierczak
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki; adwokat
ORCID: 0000-0002-1213-0860
Rekompensata za koszty odzyskiwania należności – uwagi na tle uchwały Sądu Najwyższego z 11.12.2015 r., III CZP 94/15
Wykładnia art. 10 ust. 1 ustawy z 8.03.2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych dokonana przez Sąd Najwyższy w uchwale z 11.12.2015 r., III CZP 94/15 prowadzi do zaburzenia równowagi kontraktowej między wierzycielem a dłużnikiem. Wnioski płynące z wykładni językowej art. 10 ust. 1 ustawy nie prowadzą do jednoznacznych wyników, niemniej nawet na tej płaszczyźnie więcej argumentów zdaje się przemawiać za przyjęciem, przeciwnie niż w zaproponowanej w uchwale, poglądu, że rekompensata za koszty odzyskiwania należności powinna przysługiwać wierzycielowi tylko pod warunkiem podjęcia przez niego rzeczywistych działań, mających na celu windykację należności. Biorąc pod uwagę cel wprowadzenia art. 10 ust. 1 o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych do systemu prawa, nie wydaje się właściwe odrywanie odpowiedzialności dłużnika za uchybienie terminu płatności od szkody wierzyciela. Zwolnienie wierzyciela od obowiązku wykazywania wysokości szkody, zważywszy na inne jeszcze uprawnienia przewidziane w przepisach tej ustawy i w reżimie odpowiedzialności kontraktowej, jest środkiem wystarczająco dyscyplinującym dłużnika. Tworzenie środków o charakterze stricte represyjnym jest obce prawu cywilnemu. Pogląd przeciwny, zgodnie z którym głównym środkiem obrony dłużnika przeciw żądaniom wierzyciela o zapłatę rekompensaty z tytułu kosztów odzyskiwania należności miałby być tylko zarzut nadużycia prawa podmiotowego, w praktyce często pozostawia dłużnika bez obrony i zmniejsza szanse skutecznego zakwestionowania niekorzystnego dla niego wyroku.
Słowa kluczowe: rekompensata, 40, 70 lub 100 euro, koszty windykacji, uchwała SN sygn. III CZP 94/15, zryczałtowane odszkodowanie
Joanna Kaźmierczak
Faculty of Law and Administration, University of Łódź; attorney-at-law
ORCID: 0000-0002-1213-0860
Compensation for the costs of recovering receivables – comments in the light of the resolution of the Supreme Court of 11 December 2015, III CZP 94/15
In its resolution of 11 December 2015, III CZP 94/15 the Supreme Court’s interpretation of Article 10, para. 1 of the Act on preventing excessive delays in commercial transactions of 8 March 2013 leads to a disturbance of the contractual balance between the creditor and the debtor. The conclusions of the linguistic interpretation of Article 10, para. 1 of the Act do not lead to unambiguous results although, even at this level, more arguments seem to support the view, contrary to that proposed in the resolution, that the creditor should only be entitled to compensation for the costs of recovery if he takes actual steps to recover the debts. Considering the objective of introducing Article 10, para. 1 on counteracting excessive delays in commercial transactions into the legal system, it does not seem appropriate to separate the debtor's liability for defaulting on the payment term from the creditor’s injury. The release of the creditor from the obligation to demonstrate the level of damage, given other rights provided for in the provisions of this Act and in the regime of contractual liability, is a measure that sufficiently disciplines the debtor. The creation of strictly repressive measures is alien to civil law. The opposite view, according to which the debtor’s main means of defence against the creditor’s claims for the payment of compensation for the costs of recovering the receivables would only be an alleged abuse of personal rights, which, in practice, often leaves the debtor unprotected and reduces the chances of successfully challenging a judgment that is unfavourable for him.
Keywords: compensation, EUR 40, 70 or 100, costs of recovery, Supreme Court resolution reference III CZP 94/15, flat-rate compensation
Bibliografia:
Czarnow S., Rekompensata za koszty odzyskiwania należności – odszkodowanie czy sankcja? Glosa do uchwały SN z dnia 11 grudnia 2015 r., III CZP 94/15, „Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych” 2017/1.
Dzienis P., Motywacyjna funkcja rekompensaty za koszty odzyskiwania należności w wysokości 40 euro w transakcjach handlowych a zasady słuszności. Glosa do uchwały SN z dnia 11 grudnia 2015 r., III CZP 94/15, „Glosa” 2017/3.
Gołębiowski S., Nowe instrumenty zwalczania opóźnień płatności w ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2015/1.
Fik P., Staszczyk P., Wątpliwości dotyczące możliwości dochodzenia rekompensaty za koszty odzyskiwania należności na podstawie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, „Przegląd Sądowy” 2015/7–8.
Igor Socha
doktorant, Katedra Prawa Handlowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski
ORCID: 0000-0002-2337-2179
Zakres zakazu głosowania w spółce publicznej w razie naruszenia obowiązków informacyjnych
Przedmiotem artykułu jest instytucja zakazu wykonywania praw głosu wskutek naruszenia obowiązków informacyjnych, ciążących na akcjonariuszach spółek publicznych i innych podmiotach uprawnionych do głosowania na walnych zgromadzeniach tych spółek. Artykuł omawia charakter prawny zakazu głosowania oraz przepisy unijne i krajowe odnoszące się do tej instytucji. Analizie poddano przesłanki przypisania zakazu w wymiarze podmiotowym, majątkowym i ilościowym, z uwzględnieniem konfiguracji wielopodmiotowych. W świetle uzyskanych wniosków liczbę praw głosu objętych zawieszeniem wyznaczają ustawowe progi notyfikacyjne, a nie sposób ich osiągnięcia. Artykuł zamyka zwięzła analiza czasowych aspektów sankcji.
Słowa kluczowe: zakaz wykonywania praw głosu, obowiązki informacyjne akcjonariuszy, dyrektywa o przejrzystości, spółki publiczne, wykładnia prounijna
Igor Socha
doctoral student, Chair of Commercial Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw
ORCID: 0000-0002-2337-2179
Scope of the prohibition to vote in a public company in the event of a breach of information obligations
The article addresses the institution of the prohibition to exercise voting rights as a result of the breach of the information duties imposed on the shareholders of public companies and other entities entitled to vote at the general meetings of these companies. The article discusses the legal nature of the prohibition to vote, as well as EU and national regulations on this institution. The premises for assigning the prohibition in the subjective, property and quantitative dimension were analysed, with regard to multiple-entity configurations. In the light of the conclusions obtained, the number of voting rights encompassed by the suspension is determined by the statutory notification thresholds and not the method of achieving them. The article closes with a brief analysis of the temporal aspects of the sanction.
Keywords: prohibition to exercise voting rights, information duties of shareholders, transparency directive, public companies, pro-EU interpretation
Bibliografia:
Arends V., Die Offenlegung von Aktienbesitz nach deutschem Recht, Wiesbaden 2000.
Banaszczyk Z. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Baszczyk M., Skutki naruszenia obowiązków informacyjnych związanych z nabywaniem pakietów akcji, „Przegląd Prawa Handlowego” 2018/1.
Chmielnicki P., Sankcje prawne w nowym ujęciu. Cele poznawcze, definicja, kryteria klasyfikacji, „Przegląd Prawa Publicznego” 2017/1.
Conreder Ch., Verfassungsrechtlicher Schutz von Aktionärsrechten, Frankfurt nad Menem 2011.
Goszczyk M. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 3a, Spółka akcyjna. Komentarz do art. 301–392, red. A. Opalski, Warszawa 2016.
Haładyj K., Ustawa o ofercie publicznej. Komentarz, Warszawa 2009.
Jastrzębski J., Transgraniczne aspekty obowiązków informacyjnych na rynku kapitałowym, „Europejski Przegląd Sądowy” 2014/6.
Łętowska E., Dialog i metody. Interpretacja w multicentrycznym systemie prawa. Cz. II, „Europejski Przegląd Sądowy” 2008/10.
Mataczyński M., Cywilnoprawne skutki naruszenia obowiązków nabywców znacznych pakietów akcji spółek publicznych, Warszawa 2011.
Mataczyński M., Możliwość ustalenia przez spółkę nieistnienia prawa do wykonywania prawa głosu przez akcjonariusza, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/10.
Mataczyński M. [w:] Prawo rynku kapitałowego. Komentarz, red. T. Sójka, Warszawa 2015.
Michalski M., Porozumienia w spółkach publicznych a obowiązki z tytułu nabywania znacznych pakietów akcji, „Prawo Papierów Wartościowych” 2001/6.
Michalski M., Ustawa o ofercie publicznej. Komentarz, Warszawa 2014.
Opalski A., Europejskie prawo spółek, Warszawa 2010.
Opalski A. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 3a, Spółka akcyjna. Komentarz do art. 301–392, red. A. Opalski, Warszawa 2016.
Oplustil K. [w:] System prawa handlowego, t. 4, Prawo instrumentów finansowych, red. M. Stec, Warszawa 2016.
Pęczyk-Tofel A., Tofel M.S., Obrót znacznymi pakietami akcji na gruncie ustawy o ofercie publicznej – cz. 1, „Prawo Spółek” 2010/3.
Plückelmann K. [w:] Kapitalmarkt Compliance, red. T. Kuthe, A.M. Szesny, Heidelberg 2018.
Podkowik J. , Wolność umów i jej ograniczanie w świetle Konstytucji RP, Warszawa 2015.
Popiołek W., Akcja – prawo podmiotowe, Warszawa 2010.
Popiołek W. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. J.A. Strzępka, Warszawa 2015.
Puchalski A., Funkcje i konstrukcja prawna wezwań do zapisywania się na sprzedaż lub zamianę akcji spółki publicznej w prawie polskim i europejskim, Warszawa 2016.
Regucki T., Mechanizmy zwiększające kontrolę (control enhancing mechanisms) w polskich spółkach akcyjnych. Analiza prawno-ekonomiczna, Warszawa 2018.
Romanowski M., Glosa do uchwały SN z 27.03.2003 r., I KZP 6/03, „Przegląd Prawa Handlowego” 2004/5.
Róg-Dyrda J., Jakszuk S. [w:] Prawo rynku kapitałowego. Komentarz, red. M. Wierzbowski, L. Sobolewski, P. Wajda, Warszawa 2019.
Safjan M. [w:] System prawa prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Skibińska E., Prounijna wykładnia prawa spółek w przypadku „spillover effect”, „Monitor Prawa Handlowego” 2011/1.
Sołtys A., Obowiązek wykładni prawa krajowego zgodnie z prawem unijnym jako instrument zapewniania efektywności prawa Unii Europejskiej, Warszawa 2015.
Sørensen K.E., Neville M., Suspension of the exercise of voting rights – a step towards detergent and consistent sanctioning of EU transparency requirements?, Nordic and European Company Law – LSN Research Paper Series No. 16–25.
Sroka T. [w:] Konstytucja RP, t. 1, Komentarz do art. 1–86, red. L. Bosek, M. Safjan, Warszawa 2016.
Szczurowski T., Wadliwość czynności prawnych spółek kapitałowych na tle sankcji kodeksu cywilnego, Warszawa 2012.
Tofel M.S., Wpływ głosów nieważnych na ważność i istnienie uchwały – uwagi na tle art. 89 ustawy o ofercie publicznej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2006/3.
Wajda P., Efektywność informacyjna rynku giełdowego, Warszawa 2011.
Woźniak R., Wpływ sankcyjnego pozbawienia prawa głosu określonego w art. 89 ustawy o ofercie publicznej na uprawnienia korporacyjne akcjonariusza spółki publicznej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2015/10.
Ziółkowski M., Zasada równości w prawie, „Państwo i Prawo” 2015/5.
Zirk-Sadowski M. [w:] System prawa administracyjnego, t. 4, Wykładnia w prawie administracyjnym, red. R. Hauser, A. Wróbel, Z. Niewiadomski, Warszawa 2015.
dr hab. Maciej Siwicki, LL.M. (Goethe Univ. FfM)
profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie
ORCID: 0000-0002-3120-021
Locus delicti przestępstw popełnianych za pośrednictwem sieci teleinformatycznej – przypadek oszustwa „na prezesa”
Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie wybranych problemów, jakie mogą pojawić się w procesie ustalenia miejsca popełnienia przestępstwa oszustwa na prezesa. W pracy po krótce przedstawiono także kryminologiczny obraz zjawiska obejmujący etiologię i dynamikę omawianej przestępczości oraz odwołano się do związanych z tematyką pracy kwestii materialno-prawnych.
Słowa kluczowe: oszustwo na prezesa, cyberprzestępczość, prawo karne materialne, Internet
Dr. Hab. Maciej Siwicki, LL.M. (Goethe Univ. FfM)
professor of the Nicholaus Copernicus University in Toruń, Faculty of Political and Security Studies
ORCID: 0000-0002-3120-021
Locus delicti of crimes committed via the ICT network – “CEO impersonation fraud”
The objective of this article is to present selected problems that can arise in the process of determining the location where the CEO impersonation fraud is committed. The article also briefly presents a criminological picture of the phenomenon, including the aetiology and dynamics of the crime in question, and reference is made to the substantive and legal issues related to the subject matter of the article.
Keywords: CEO impersonation fraud, cybercrime, criminal law, Internet
Bibliografia:
Buss S., Identitaetmissbrauch – Strafbarkeit beim CEO Fraud, „Computer und Recht” 2017/6.
Gąsiorek R., Oszust podszył się pod prezesa Tarnowskich Wodociągów. Pracownik wysłał mu 207 tys. zł, https://dziennikpolski24.pl/oszust-podszyl-sie-pod-prezesa-tarnowskich-wodociagow-pracownik-wyslal-mu-207-tys-zl/ar/13511060#aktualnosci.
Morawski L., Wykładnia w orzecznictwie sądów. Komentarz, Toruń 2002.
Nowak P., O skutkowości przestępstw formalnych, „Zeszyty Prawnicze” 2014/14.
Ochman P., Spór o pojęcie dokumentu w prawie karnym, „Prokuratura i Prawo” 2009/1.
Satzger H., Die Anwendung des deutschen Strafrechts auf grenzüberschreitende Gefährdungsdelikte, „Neue Zeitschrift für Strafrecht“ 1998.
Satzger H., German Criminal Law and the Rome Statute – A Critical Analysis of the New German Code of Crimes against International Law, ”International Criminal Law Review” 2002/3.
Sieber U., Cybercrime and Jurisdiction in Germany: The Present Situation and the Need for New Solutions [w:] Cybercrime and Jurisdiction, A global Survey, red. B.-J. Koops, S.W. Brenner, The Hague 2006.
Sieber U., Internationales Strafrecht im Internet – Das Territorialitätsprinzip der §§ 3, 9 StGB im globalen Cyberspace, „Neue juristische Wochenschrift“ 1999.
Sieber U., Kollisionsrechtliche Anknüpfungen in internationalen Datenbanken [w:] U. Sieber, T. Hoeren, Handbuch Multimedia Recht- Rechtsfragen des elektronischen Geschäftsverkehrs, München 2012.
Siwicki M., Podstawy określenia jurysdykcji w sprawach cyberprzestępstw w UE, „Europejski Przegląd Sądowy” 2013/9(96).
Siwicki M., Podstawy określenia jurysdykcji karnej przestępstw prasowych w internecie, „Przegląd Sądowy” 2013/11–12.
Siwicki M., Prawo karne wobec oszustw i innych związanych z nimi przestępstw w handlu internetowym oraz bankowości elektronicznej, Toruń 2018.
Sychowski P. von, Details of Pathé Nederland’s €19.2M Loss to “CEO-fraud” Revealed, https://celluloidjunkie.com/2018/11/12/details-of-pathe-nederlands-e19-2m-loss-to-ceo-fraud-revealed/.
dr Jędrzej M. Kondek
kierownik Sekcji Prawa i Procesu Cywilnego w Instytucie Wymiaru Sprawiedliwości; sędzia Sądu Rejonowego dla. m.st. Warszawy w Warszawie
ORCID: 0000-0001-6663-9411
Zadośćuczynienie za zdradę małżeńską. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 11.12.2018 r., IV CNP 31/17
Wierność jest jednym z podstawowych obowiązków małżeńskich. Sąd Najwyższy w komentowanym wyroku nie tylko stwierdził, że jej złamanie nie stanowi naruszenia dobra osobistego zdradzonego małżonka, lecz także uznał, że przyznanie zadośćuczynienia narusza konstytucyjne prawa do wolności i ochrony życia prywatnego. Z takim stanowiskiem nie sposób się zgodzić. Zdrada małżeńska jest naruszeniem obowiązku prawnego i jako taka jest bezprawna. Podobnie bezprawne jest zachowanie osoby, z którą następuje zdrada, gdy naruszono podstawowe zasady aksjologiczne. Szczególny charakter wierności małżeńskiej i jej powiązanie ze sferą uczuciowo-emocjonalną każdego z małżonków pozwala uznać, że zdrada narusza dobra osobiste drugiego z małżonków. Ponieważ Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie zawiera własnych regulacji odpowiedzialności odszkodowawczej, uzasadnione będzie w takim przypadku stosowanie przepisów Kodeksu cywilnego. Obowiązek wierności małżeńskiej i poszanowania małżeństwa przez inne osoby jest uzasadnionym prawnie ograniczeniem praw i wolności i nie może być postrzegany jako sprzeczny z wolnościami i prawami gwarantowanymi przez Konstytucję RP.
Słowa kluczowe: zadośćuczynienie, naprawienie krzywdy, zdrada małżeńska, wierność małżeńska, obowiązki małżeńskie
Dr. Jędrzej M. Kondek
Manager of the Law and Civil Procedures Section at the Institute of Justice, judge of the District Court for the Capital City of Warsaw in Warsaw
ORCID: 0000-0001-6663-9411
Compensation for adultery. Commentary on the judgment of the Supreme Court of 11 December 2018, IV CNP 31/17
Fidelity is one of the fundamental marital duties. In the judgment in question, the Supreme Court not only stated that its breach does not constitute a breach of a personal right of the cheated spouse, but also held that the award of compensation breaches the constitutional right to freedom and the protection of the private life. It is impossible to agree with such a position. Adultery is a breach of a legal obligation and, as such, is unlawful. Similarly, the behaviour of the person with whom the adultery is committed is equally unlawful when the basic axiological principles are breached. The special nature of fidelity and its connection with the feeling and emotional sphere of each of the spouses creates the ability to accept that betrayal breaches the personal rights of the other spouse. As the Family and Custodianship Code does not contain its own regulations on liability for damages, the application of the provisions of the Polish Civil Code will be justified in this case. The obligation of fidelity in marriage and the respect of the marriage by other persons is a legitimate restriction of rights and freedoms and cannot be seen as being in conflict with the freedoms and rights guaranteed by the Polish Constitution.
Keywords: compensation, redress, adultery, marital fidelity, marital duties
Bibliografia:
Borysiak W. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. J. Wierciński, Warszawa 2014.
Bosek L. [w:] Konstytucja RP. Komentarz, red. M. Safjan, L. Bosek, t. 1, Warszawa 2016.
Ciućkowska K., Ochrona więzi małżeńskiej instrumentami właściwymi dla dóbr osobistych. Zadośćuczynienie za zdradę małżeńską. Glosa do wyroku Sadu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 11 grudnia 2018 r., IV CNP 31/17, OSP 2019/10, poz. 94.
Czech B., Z problematyki winy rozkładu pożycia małżeńskiego w związku z obowiązkiem wierności małżeńskiej [w:] W trosce o rodzinę. Księga pamiątkowa ku czci Profesor Wandy Stojanowskiej, red. M. Kosek, J. Słyk, Warszawa 2008.
Garlicki L. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, M. Zubik, t. 1, Warszawa 2016.
Grzeszak T., Dobro osobiste jako dobro zindywidualizowane, „Przegląd Sądowy” 2018/4.
Grzeszak T., Zdrada małżeńska a naruszenie dóbr osobistych w orzecznictwie Sądu Najwyższego, „Monitor Prawniczy” 2019/11.
Grzybowski S., Prawo rodzinne. Zarys wykładu, Warszawa 1980.
Izdebski H., Historia myśli politycznej i prawnej, Warszawa 2013.
Kaliński M., Ograniczenie indemnizacji do podmiotów bezpośrednio poszkodowanych – w związku z nowelizacją art. 446 Kodeksu cywilnego, „Przegląd Sądowy” 2014/4.
Kondek J.M., Bezprawność jako przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej, Warszawa 2013.
Krajewski R., Prawa i obowiązki seksualne małżonków. Studium prawne nad normą i patologią zachowań, Warszawa 2009.
Kurosz K., Zadośćuczynienie za zdradę małżeńską. Ochrona dóbr osobistych. Zdrada kwalifikowana jako naruszenie godności osobistej, Glosa do wyroku Sadu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 11 grudnia 2018 r., IV CNP 31/17, OSP 2019/12, poz. 113.
Kurosz K. , Samorealizacja osoby ludzkiej jako element definicji dóbr osobistych Zbigniewa Radwańskiego. Uwagi na temat ochrony dóbr osobistych w świetle koncepcji psychologicznej Abrahama Maslowa, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2016/3.
Machnikowski P. [w:] System prawa prywatnego, red. Z. Radwański, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
Pawliczak J. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Piątowski J.St. [w:] System prawa rodzinnego i opiekuńczego, cz. 1, red. J.St. Piątowki, Ossolineum 1985.
Pietrzykowski K. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2018.
Smyczyński T., Prawo rodzinne i opiekuńcze, Warszawa 2018.
Smyczyński T. [w:] System prawa prywatnego, red. Z. Radwański, t. 11, Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. T. Smyczyński, Warszawa 2014.
Szer S., Prawo rodzinne, Warszawa 1966.
Śmieja A. [w:] System prawa prywatnego, red. Z. Radwański, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
Tokarz A.S., Zdrada małżeńska. Zadośćuczynienie za zerwanie więzi rodzinnych, „Przegląd Sądowy” 2011/4.
Wild M. [w:] Konstytucja RP. Komentarz, red. M. Safjan, L. Bosek, t. 1, Warszawa 2016.
Wolter A., Igntowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2018.
